Do Khong Dam Bao Do - 16.7.21

Độ không đảm bảo đo
ĐÁNH GIÁ VÀ CÔNG BỐ

ĐỘ KHÔNG ĐẢM BẢO ĐO
Uncertainty Training PhD. VHSon_HUST 1
NỘI DUNG
I. Giới thiệu
II. Khái niệm
III. Qui trình ước lượng độ không đảm
bảo đo
IV. Ứng dụng của độ không đảm bảo đo
V. Các ví dụ thực hành
VI. Thảo luận
PhD. Vũ Hồng Sơn-ĐHBK HN 1

I. GIỚI THIỆU (1)
1. YÊU CẦU CỦA ISO/IEC 17025 VỀ ĐỘ KĐB TRONG CÁC PHÒNG HIỆU CHUẨN
VÀ THỬ NGHIỆM
• Phòng hiệu chuẩn:
− Có và áp dụng thủ tục/phương pháp (5.4.6.1)
− Phân tích thích hợp (5.4.6.3)
− Công bố trong báo cáo (5.10.4.b)
• Phòng thử nghiệm:
− Có và áp dụng thủ tục (5.4.6.2)
− Phân tích thích hợp (5.4.6.3)
− Công bố trong báo cáo (5.10.3.c) khi:
+ Khách hàng yêu cầu
+ Xác nhận hiệu lực của kết quả
+ Giới hạn làm cơ sở để quyết định sự phù hợp qui định
kỹ thuật
+ VILAS yêu cầu
Hå s¬ thö nghiÖm Yªu cÇu chung Ph−¬ng ph¸p HC & TN
4.13.2.1 5.1.2 5.4.1 / 5.4.4 / 5.4.5
ISO/IEC 17025
Ước lượng độ KĐB B¸o ço kÕt qu¶ HC & TN

5.4.6.1/ 5.4.6.2/ 5.4.6.3 5.10.3 / 5.10.4

2. PHƯƠNG PHÁP LUẬN “DIỄN ĐẠT VÀ ƯỚC LƯỢNG ĐỘ

KĐB ĐO”
– JCGM 100 – 2008 Evaluation of measurement
data — Guide to the expression of uncertainty
in measurement
– ISO/ IEC Guide 98-3 Evaluation of
measurement data — Guide to the expression
of uncertainty in measurement
– TCVN 9595-3:2013 Độ không đảm bảo đo –
Phần 3: Hướng dẫn trình bày độ không đảm
bảo đo

2. PHƯƠNG PHÁP LUẬN “DIỄN ĐẠT VÀ ƯỚC LƯỢNG ĐỘ KĐB ĐO” – tiếp
– TCVN 6910 (phần 1 ∼ 6) Độ chính xác (độ đúng và độ chụm) của
phương pháp đo và kết quả đo
– ISO 21748 : 2010 Guide for the use of repeatability, reproducibility
and trueness estimates in measurement uncertainty measurement
estimation
– TCVN 10861:2015 (ISO 21748:2010) hướng dẫn ước lượng độ lặp
lại, độ tái lập và độ đúng trong ước lượng độ không đảm bảo
– Euracheme/CITAC Guide 2012 – Quantifying uncertainty in
analytical measurement
– Protocol for uncertainty evaluation from validation data
– ISO/TS 19036 : 2006/ad 2009 Microbiology of food and animal
feeding stuffs - Guidelines for the estimation of measurement
uncertainty for quantitative determinations

3. Các tài liệu về “diễn đạt và ước lượng độ KĐB

đo” do Văn phòng Công nhận Chất lượng ban
hành
• Hướng dẫn đánh giá và diễn đạt độ không
đảm bảo đo – AGL 17
• Hướng dẫn đánh giá và diễn đạt độ không
đảm bảo đo trong phân tích hóa học định
lượng – AGL 18
• Hướng dẫn ví dụ đánh giá và diễn đạt độ
không đảm bảo đo trong phân tích hóa học
định lượng – AGL 19
II. KHÁI NIỆM - ĐỘ KHÔNG ĐẢM BẢO ĐO (1)
1. ĐỊNH NGHĨA VỀ ĐỘ KĐB ĐO

“Thông số không âm, đặc trưng cho sự phân tán của các giá trị
của đại lượng, được quy cho đại lượng đo dựa trên các thông
tin đã sử dụng”
ISO/IEC Guide 99:2007
JCGM 200: 2012
–Độ KĐBĐ là khoảng mà giá trị thực có thể nằm trong đó

II. KHÁI NIỆM - ĐỘ KĐB BẢO ĐO (2)
• Thước đo độ không đảm bảo đo:

− Độ lệch chuẩn (hoặc bội của nó): S
− Nửa độ rộng của một khoảng có mức tin
cậy đã định: a
• Độ không đảm bảo đo đánh giá bằng:
− Phân bố thống kê của 1 dãy các phép đo -
độ lệch chuẩn thực nghiệm – đánh giá kiểu
A
− Phân bố xác suất mô phỏng bằng thực
nghiệm hoặc thông tin về độ lệch chuẩn -
đánh giá kiểu B
II. KHÁI NIỆM - ĐỘ KĐB BẢO ĐO (3)
• Độ không đảm bảo đo gồm nhiều thành

phần:
− Nảy sinh từ ảnh hưởng ngẫu nhiên
− Nảy sinh từ ảnh hưởng hệ thống
• Độ không đảm bảo đo cho biết phạm vi mà
trong đó giá trị của đại lượng xuất hiện với
một xác suất tin cậy
• Kết quả của một phép đo là ước lượng tốt
nhất của giá trị đại lượng đo và tất cả các
thành phần độ không đảm bảo đo

II. KHÁI NIỆM - SAI SỐ (4)
Sai sè cña phÐp ®o/error of measurement: KÕt qu¶ cña

phÐp ®o trõ ®i gi¸ trÞ thùc cña ®¹i l−îng ®o
[2.16]
Sai sè ngÉu nhiªn/Random error: KÕt qu¶ cña mét
phÐp ®o trõ ®i kÕt qu¶ trung b×nh tõ mét sè v« h¹n çc
phÐp ®o cïng mét ®¹i l−îng ®o trong ®iÒu kiÖn lÆp l¹i.
[2.19]
Sai sè hÖ thèng/Systematic error: KÕt qu¶ trung b×nh
tõ mét sè v« h¹n çc phÐp ®o cïng mét ®¹i l−îng ®o
trong ®iÒu kiÖn lÆp l¹i trõ ®i gi¸ trÞ thùc cña ®¹i l−îng
®o
[2.17]
II. KHÁI NIỆM – SO SÁNH ĐỘ KĐB VÀ SAI SỐ (5)
Gi¸ trÞ trung b×nh

cña tËp hîp (m) sai sè hÖ thèng
sai sè
ngÉu nhiªn sai sè
gi¸ trÞ thùc (t)
KÕt qu¶ cña mét
phÐp ®o (y) U U

II. KHÁI NIỆM – SO SÁNH ĐỘ KĐB VÀ SAI SỐ (6)
• Sai số:
– Là một giá trị đơn lẻ
– Giá trị của sai số được dùng làm số hiệu chính
cho kết quả đo
• Độ không đảm bảo:
– Dạng của một dải chứa giá trị của đại lượng
– Không dùng để hiệu chính kết quả đo
II. KHÁI NIỆM – DIỄN ĐẠT ĐỘ KĐB THEO GUM (7)
• Çch diÔn ®¹t

§é kh«ng ®¶m b¶o chuÈn u(xi)
• Ph−¬ng ph¸p ®¸nh gi¸
§¸nh gi¸ ®é kh«ng ®¶m b¶o chuÈn kiÓu A uA(xi)
§¸nh gi¸ ®é kh«ng ®¶m b¶o chuÈn kiÓu B uB(xi)
• Ph−¬ng ph¸p tæng hîp
§é kh«ng ®¶m b¶o chuÈn tæng hîp tõ c¨n
bËc hai cña tæng hîp çc ph−¬ng sai uC (y)
• X¸c ®Þnh hîp lý
§é kh«ng ®¶m b¶o ®o më réng U(y)

II. KHÁI NIỆM – ĐỘ CHÍNH XÁC (8)
Độ chính xác/ Accuracy
Độ đúng/Truness Độ chụm/Precision
Độ chệch Độ lặp lại Độ tái lập

Bias Repeatability Reproducibility
Độ chệch Độ chệch Độ lệch chuẩn Độ lệch chuẩn

PTN phương pháp lặp lại tái lập
Laboratory Bias of method Repeatability Reproducibility
bias measurement standard standard
deviation deviation
Độ chụm
Cao Thấp
Thấp

Độ chụm (Precision): Mức độ gần nhau giữa

các kết quả thử nghiệm độc lập nhận được
trong điều kiện qui định
TCVN 6910 – 1 : 2001
Gồm :
Độ lệch chuẩn lặp lại/ repeatability standard
deviation
Độ lệch chuẩn tái lập/ reproducibility standard
deviation
Nghiên cứu độ lệch chuẩn lặp lại là thực hiện

thử nghiệm trên các mẫu thử đồng nhất, cùng
phương pháp, trong cùng một phòng thí nghiệm,
cùng người thao tác và sử dụng cùng một thiết
bị, trong khoảng thời gian ngắn
Nghiên cứu độ lệch chuẩn tái lập là thực hiện
thử nghiệm trên các mẫu thử đồng nhất thực
hiện cùng một phương pháp, trong các phòng thí
nghiệm khác nhau, với những người thao tác
khác nhau, sử dụng thiết bị khác nhau

Độ chệch (Bias) : Mức độ sai khác giữa kỳ vọng

của các kết quả thử nghiệm và giá trị qui chiếu
được chấp nhận
Nghiên cứu độ chệch là nghiên cứu tổng sai
số hệ thống. Sự sai khác hệ thống so với giá
trị quy chiếu được chấp nhận càng lớn thì
độ chệch càng lớn
Độ chệch gồm:
Độ chệch phòng thí nghiệm
Độ chệch phương pháp
III. QUI TRÌNH ƯỚC LƯỢNG ĐỘ KĐB
Các phương pháp ước lượng

• “Bottom – up” approach, cách tiếp cận
của GUM
• “Top – down” approach, cách tiếp cận
theo ISO 5725 (TCVN 6910 phần 1-6) và
ISO 21748
• Các hướng dẫn chuyên biệt cho từng lĩnh
vực hiệu chuẩn, thử nghiệm

1. −íc l−îng ®é K§B ®o - qui tr×nh theo GUM
B¾t
M« h×nh to¸n : Y = f (x1 , x2 ,..., xN)
®Çu X¸c ®Þnh ®¹i l−îng ®Çu vµo: xi
LiÖt kª çc nguån ¶nh h−ëng
ViÕt ph−¬ng tr×nh §K§B
§¸nh gi¸ kiÓu A §¸nh gi¸ §K§B chuÈn §¸nh gi¸ kiÓu B
TÝnh §K§B tæng hîp
TÝnh §K§B më réng B¸o ço §K§B
1. qui tr×nh −íc lƯîng ®é K§B ®o theo Euracheme
B¾t ®Çu X¸c ®Þnh §¹i l−Ợng ®o B−íc 1
X¸c ®Þnh çc nguån

g©y ra ®é K§B ®o Bưíc 2
§Þnh lƯîng çc nguån

B−íc 3
g©y ra ®é K§b ®o
TÝnh to¸n ®é K§B ®o

kÕt thóc tæng hîp vµ ®é kh«ng B−íc 4
®¶m b¶o ®o më réng

B−íc 1: X¸c ®Þnh ®¹i l−îng ®o/ ®¹i l−îng ph©n tÝch
Tuyên bố rõ đại lượng nào được đo, bao gồm cả mối liên
quan giữa đại lượng đo và các đại lượng đầu vào (ví dụ: các
đại lượng đo được đo, hằng số, các giá trị chuẩn hiệu chuẩn)
mà đại lượng đo phụ thuộc. Nếu có thể bao gồm cả số hiệu
chính cho các ảnh hưởng hệ thống đã biết. Thông tin về yêu
cầu kỹ thuật cần được nêu trong thủ tục vận hành chuẩn liên
quan (SOP) hoặc trong các phương pháp khác)
Quan hÖ gi÷a ®¹i lưîng cÇn ®o vµ mèi quan hÖ gi÷a nã

víi çc ®¹i l−îng ®Çu vµo:
Y = f (X1, X2, ...,Xn)
BƯíc 1: X¸c ®Þnh ®¹i l−îng ®o/ ®¹i l−îng ph©n tÝch
¦íc l−îng gi¸ trÞ cña Y tõ çc −íc l−îng gi¸ trÞ cña
Xi
y = f (x1, x2, ..., xn)
VÝ dô: ChuÈn bÞ chuÈn hiÖu chuÈn Cd.
§¹i l−îng ®o lµ nång ®é Cd tÝnh theo c«ng thøc
1000 . m . P
CCd = mg/L
V
biÕt : m =100,52 mg ; P =0,9999 ; V =100,0 mL

B−íc 2: X¸c ®Þnh çc nguån ®é K§B ®o - 17025
S W I
Qu¸ tr×nh ®o KÕt qu¶ ®o
P E
S: ChuÈn vµ chÊt chuÈn P: Nh©n viªn thö nghiÖm

W: MÉu thö E: §iÒu kiÖn m«i trưêng
I: ThiÕt bÞ, ph−¬ng ph¸p thö SWIPE
B−íc 2: X¸c ®Þnh çc nguån ®é K§B ®o - Euracheme
− LÊy mÉu
− §iÒu kiÖn b¶o qu¶n mÉu
− ¶nh h−ëng cña thiÕt bÞ
− §é tinh khiÕt cña thuèc thö
− Çc gi¶ thiÕt ho¸ häc
− Çc ®iÒu kiÖn thö
− ¶nh hưëng cña mÉu
− ¶nh h−ëng cña viÖc sö dông thiÕt bÞ tÝnh to¸n ®iÖn tö
− ¶nh h−ëng hiÖu chÝnh mÉu tr¾ng (blank corection)
− ¶nh h−ëng do nh©n viªn thö nghiÖm
− ¶nh h−ëng ngÉu nhiªn kh¸c

BƯíc 2: X¸c ®Þnh çc nguån ®é K§B ®o
• Các bước xác định nguồn độ KĐB đo

• Phương trình đầy đủ của đại lượng đo. Các
thông số đầu vào của phương trình tạo nên
những nhánh chính của sơ đồ
• Vẽ sơ đồ xương cá (sơ đồ nguyên nhân và kết
quả)
• Nghiên cứu mỗi bước của phương pháp thử, bổ
sung thêm các yếu tố ảnh hưởng vào sơ đồ
• Giải quyết các ảnh hưởng trùng lặp, sắp xếp,
nhóm các nguyên nhân lại
BƯíc 2: X¸c ®Þnh çc nguån ®é K§B ®o
− Quy t¾c nhãm gän
+Lo¹i bá çc ¶nh h−ëng: xo¸ bá c¶ hai
+Tæ hîp çc ¶nh hưëng gièng nhau

hoÆc ®ång thêi; thµnh mét nh¸nh ®¬n
+Gi÷ l¹i çc ¶nh h−ëng t−¬ng tù: cho

çc tr−êng hîp kh¸c nhau cña çc
phÐp ®o t−¬ng tù

vÝ dô s¬ ®å x−¬ng ç
X¸c ®Þnh nång ®é cña mét chÊt

C(A) = (m(tæng) - m(b×))*P/V
liÖt kª ban ®Çu
m (tæng) m (b×)
t.tÝnh ®é chÖch t.tÝnh ®é chÖch

nhiÖt ®é nhiÖt ®é
®é lÆp l¹i hiÖu chuÈn ®é lÆp l¹i hiÖu chuÈn
C(A)
®é lÆp l¹i nhiÖt ®é
hiÖu chuÈn
V P
tæng hîp çc ¶nh h−ëng t−¬ng tù
nhiÖt ®é m (tæng) m (b×)

nhiÖt ®é nhiÖt ®é
®é lÆp l¹i hiÖu chuÈn ®é lÆp l¹i hiÖu chuÈn
C(A)
®é lÆp l¹i
nhiÖt ®é
hiÖu chuÈn
®é chôm P
V

lo¹i bá çc ¶nh h−ëng
Cïng mét c©n th×

lo¹i bá ®é chÖch
nhiÖt ®é m (tæng) m (b×)
hiÖu chuÈn hiÖu chuÈn
C(A)
hiÖu chuÈn
V ®é chôm P
vÝ dô LẬP BẢNG ĐỘ kĐB
TT Nguồn Giá trị x u(x) u(x)/x

1 Độ tinh khiết của kim loại P
2 Khối lượng của kim loại m
2.1 Độ chụm/ cân lặp lại
2.2 Hiệu chuẩn cân
Dung tích của bình định mức V
3
(mL)
3.1 Đong cân lặp lại
3.2 Hiệu chuẩn bình định mức
3.3 Nhiệt độ
Uncertainty Training PhD. VHSon_HUST

B−íc 3: ĐÞnh l−îng çc nguån g©y ra ®é K§B ®o
§é K§B cña kÕt qu¶ ®o bao gåm nhiÒu thµnh phÇn

X¸c ®Þnh ph−¬ng ph¸p −íc l−îng trÞ sè cña çc
thµnh phÇn ®é K§B ®o. Theo GUM vµ EURACHEM
®−a 2 ph−¬ng ph¸p −íc l−îng trÞ sè cña çc thµnh
phÇn ®é K§B:
Lo¹i A: ®−îc ®¸nh gi¸ b»ng ph©n bè thèng kª çc
kÕt qu¶ cña mét d·y quan tr¾c lÆp l¹i.
Lo¹i B: ®−îc ®¸nh gi¸ b»ng ph©n bè x¸c suÊt m«
pháng hoÆc tõ çc th«ng tin kh¸c.
§¸nh gi¸ ®é K§B theo lo¹i A hay lo¹i B lµ kh«ng
phô thuéc vµo b¶n chÊt cña nguån g©y ra ®é K§B
®o.
Lo¹i A hay lo¹i B ®Òu lµ −íc l−îng ®é lÖch chuÈn,
®é K§B chuÈn
Nguồn độ KĐBĐ
u(Xi)
a
Độ KĐBĐ chuẩn Độ KĐBĐ chuẩn kiểu B (uB), uB =
kiểu A (uA) a có thể là SSCP, dung sai, …
k
K là hệ số phụ thuộc vào hàm phân bố
Đo lặp lại n đại

lượng Xi Phân bố chuẩn
Phân bố tam giác Phân bố chữ nhật
K = 2, P = 0.95
K= 6 K= 3 K = 3, P = 0.99
S Xi - + - +
uA =
n a a a a

¦íc l−îng ®é K§B chuÈn theo ph−¬ng ph¸p lo¹i A
− Trong ®o l−êng häc, sè çc phÐp ®o quan tr¾c

lÆp l¹i ®ñ lín th× xem lµ ph©n bè chuÈn
− Gi¸ trÞ trung b×nh của q từ n lÇn quan tr¾c lÆp
l¹i:
1 n
q = ∑ qk
n k =1
− Ph−¬ng sai thùc nghiÖm cña q:
¦íc l−îng ®é K§B chuÈn theo ph−¬ng ph¸p lo¹i A
− §é lÖch chuÈn thùc nghiÖm cña trung b×nh
s (qk )
s (q ) =
n
− §é kh«ng ®¶m b¶o chuÈn cña trung b×nh
u(q ) = s (q )
− Gi¸ trÞ cña n tuú thuéc yªu cÇu cña phư¬ng
ph¸p ®o, th«ng thưêng chän n=10
− Số bËc tù do : n-1

VÝ dụ ¦íc l−îng ®é K§B chuÈn theo lo¹i A

VÝ dô : x¸c ®Þnh khèi l−îng Cd m ≈ 100mg b»ng çch c©n
10 lÇn liªn tiÕp bằng cân phân tích. KÕt qu¶ quan tr¾c
®ưîc mk lµ:
100.4 mg 100.6 mg 100.8 mg 100.3 mg 100.2 mg
100.9 mg 100.8 mg 100.3 mg 100.2 mg 100.7 mg
- TÝnh ưíc l−îng tèt nhÊt cña kÕt qu¶ ®o khèi l−îng :
1 10
m= ∑ mk = 100.52mg
10 k =1
- TÝnh ®é kh«ng ®¶m b¶o chuÈn lo¹i A:
2
1 10  _ _ 2
2
(
s mk ) = ∑  −
mk m 
2 (
s ( m )= s m k
)
10 − 1 k =1   10
_ _
Uncertainty Training
u (m) =PhD. m) = 0,09mg
s(VHSon_HUST
VÝ dụ ¦íc l−îng ®é K§B chuÈn theo lo¹i A

1 Độ tinh khiết của kim loại P
2 Khối lượng của kim loại m
2.1 Độ chụm/ cân lặp lại 100.52 mg 0.09
2.2 Hiệu chuẩn cân
Dung tích của bình định mức
3
V (mL)
3.1 Đong cân lặp lại 100 mL 0.02
3.2 Hiệu chuẩn bình định mức
3.3 Nhiệt độ

¦íc l−îng ®é K§B chuÈn theo ph−¬ng ph¸p lo¹i B
Ph¸n ®o¸n çc gi¸ trÞ nguån tõ:

+ Çc d÷ liÖu ®o l−êng ®· thu ®−îc tõ tr−íc;
+ Kinh nghiÖm hoÆc kiÕn thøc chung vÒ tr¹ng
th¸i vµ tÝnh chÊt cña vËt liÖu vµ ph−¬ng tiÖn
cã liªn quan;
+ Çc qui ®Þnh kü thuËt cña nhµ s¶n xuÊt;
+ Sè liÖu cung cÊp tõ chøng chØ hiÖu chuÈn
vµ çc giÊy chøng nhËn kh¸c;
+ Çc ®é K§B nhËn ®ưîc tõ çc sè liÖu tra
cøu trong sæ tay kü thuËt.
Lùa chän ph©n bè x¸c suÊt thÝch hîp
− TÝnh ®é K§B chuÈn lo¹i B theo çc ph©n bè

m« pháng - çc hµm ph©n bè:
+ Theo ph©n bè U
chuÈn
u (xi) =
k
a
+ Theo ph©n bè u (xi) =
ch÷ nhËt 3
a
+ Theo ph©n bè u (xi) =
tam gi¸c 6

− Çc hµm ph©n bè:

D¹ng ph©n bè T×nh huèng sö dông §é K§B
Ph©n bè Chøng chØ - qui ®Þnh
h×nh ch÷ nhËt kü thuËt cho biÕt giíi a
2a(= ± a) u(xi ) =
h¹n nh−ng kh«ng biÕt 3
møc tin cËy
1/2a (vd: 25mL ± 0,05mL)
¦íc l−îng u theo a

cùc ®¹i nh−ng kh«ng
x biÕt d¹ng ph©n bè

Ph©n bè Th«ng tin vÒ x nhiÒu
h×nh tam gi¸c
h¬n ®èi víi ph©n bè
2a(= ± a)
ch÷ nhËt. Çc gi¸ trÞ
a
gÇn x nhiÒu h¬n gÇn u(xi ) =
1/2a víi biªn. 6
¦íc l−îng u theo a
cùc ®¹i m« t¶ b»ng
xi ph©n bè ®èi xøng.



Ph©n bè chuÈn ¦íc lưîng u tõ nh÷ng quan
tr¾c lÆp l¹i cña mét qu¸
tr×nh biÕn ®æi ngÉu nhiªn. u(x) = s
Cho ®é kh«ng ®¶m b¶o ®o
theo:
+ ®é lÖch chuÈn s u(x) = s
+ ®é lÖch chuÈn t−¬ng ®èi
s/x
u( x) = x(s / x)
+ hÖ sè biến sai CV% CV %
σ 1σ
1σ σ nh−ng kh«ng biÕt ph©n bè u ( x) =
100
x
Cho ®é K§B víi møc tin

cËy 95% mµ kh«ng biÕt u(x) = U/2
ph©n bè
Tính độ KĐBĐ chuẩn kiểu B

Dữ liệu để Tính độ KĐBĐ chuẩn kiểu B
Các dữ liệu đo lường đã Số liệu cung cấp từ chứng chỉ

Các quy định kỹ thuật của
thu được từ trước hiệu chuẩn và các giấy chứng
nhà sản xuất
nhận khác.
Phân bố chữ nhật, phân bố

tam giác, phân bố chuẩn
Phân bố chuẩn Phân bố tam giác Phân bố chữ nhật

U
uB = k uB = a
K= 2, p = 0.95 6 a
uB =
K= 3, 9 = 0.99 a là dung sai 3

Độ KĐBĐ chuẩn kiểu B Các quy định của nhà sản xuất về:
Phân bố tam Dung sai bình định mức, pippet,
giác buret…(trong nhiều trường hợp coi
như phân bố hình chữ nhật)
Tuyên bố của nhà sản xuất về độ tinh

Độ KĐBĐ chuẩn Phân bố chữ khiết của hóa chất, chất chuẩn…
kiểu B nhật Sai số cho phép của cân, độ phân giải
của thiết bị
Tuyên bố của nhà hiệu chuẩn

Hoặc những tuyên bố của nhà sản
Phân bố
xuất
chuẩn
Hoặc từ những dữ liệu độ KĐBĐ có
sẵn từ trước
Độ tinh khiết của kim loại nhà cung cấp công bố là

0.9999 ± 0.0001
Giấy chứng nhận hiệu chuẩn của cân phân tích cho
giải đo 100mg là 0.05 mg (k=2, tin cậy ≈95%)
Nhà cung cấp bình định mức 100mL công bố trong

chứng chỉ 100 mL ± 0.1 mL
Nhiệt độ dao động trong phòng thí nghiệm là

(25 ± 3)0C, hệ số dãn nở của hóa chất pha là 2,1.10-4

TÝnh to¸n ®é K§B ®o tæng hîp vµ ®é kh«ng ®¶m

B−íc 4 :
b¶o ®o më réng
Chó ý:
− Gi¸ trÞ thµnh phÇn ®é K§B ®o nµo nhá
h¬n 1/3 gi¸ trÞ thµnh phÇn ®é K§B ®o lín
nhÊt th× cã thÓ kh«ng tÝnh chi tiÕt (xem
xÐt vµ cã thÓ bá qua?) trong ®é K§B
tæng hîp.
− TÝnh ®é K§B tæng hîp cho çc nh¸nh
chÝnh cña s¬ ®å x−¬ng ç.
− TÝnh ®é K§B tæng hîp cho toµn bé phÐp
®o/ph©n tÝch
TÝnh to¸n ®é K§B ®o tæng hîp
§é kh«ng ®¶m b¶o ®o tæng hîp:

y = f(x1, x2,...,xn)
n
uc ( y ) = ∑ c u( x )
i =1
2
i i
2
Trong ®ã:
uc: ®é kh«ng ®¶m b¶o ®o tæng hîp
u(xi): ®é kh«ng ®¶m b¶o thµnh phÇn thø i
n: sè thµnh phÇn ®é kh«ng ®¶m b¶o
ci: hÖ sè nh¹y cña thµnh phÇn thø i

HÖ sè nh¹y
∂ y
c =
∂ xi
i
Trong ®ã:
ci: hÖ sè nh¹y cña thµnh phÇn thø i
y: ®¹i l−îng ®o, lµ hµm cña xi
Xi: ®¹i l−îng ®Çu vµo thø i
∂y :®¹o hµm cña y víi x
i
∂xi
VÝ dô vÒ tÝnh hÖ sè nh¹y vµ ý nghÜa
TÝnh diÖn tÝch cña h×nh trßn

§¹i l−îng ®Çu vµo lµ ®−êng kÝnh (D)
§¹i l−îng ®Çu ra lµ diÖn tÝch (A)
Çch tÝnh
Mèi liªn hÖ gi÷a A vµ D: A = ΠD2/4
§¹o hµm tõng phÇn theo c«ng thøc trªn:
δ A 2Π D
=
δD 4
δ A 2 Π D .δ D Π D 2 δD
= : = 2.
A 4 4 D
Nh− vËy mét sù thay ®æi n% cña ®−êng kÝnh D sÏ t¹o ra mét sù thay
®æi 2n% cña diÖn tÝch A. VËy ta cã thÓ suy ra r»ng hÖ sè nh¹y lµ 2

Mét sè quy t¾c tÝnh ®é kh«ng ®¶m b¶o tæng hîp
Céng vµ trõ:
Vy = Va + Vb
uy = u2va + u2vb
Nh©n vµ chia:
uc  u w  2  uv  
2
=   +   
C = W/V c   w   v  
q = Bx
Khi B lµ h»ng sè: u q = Bu x
Lòy thõa: q= Xn uq nu x
=
q x
VÝ dô tÝnh ®é kh«ng ®¶m b¶o tæng hîp

Độ tinh khiết của kim loại
1 0.9999 0.000058
P
2 Khối lượng của kim loại m 100.52 mg
2.1 Độ chụm/ cân lặp lại 0.09 mg
2.2 Hiệu chuẩn cân 0.025 mg
Dung tích của bình định
3 100 mL
mức V (mL)
3.1 Đong cân lặp lại 0.02 mL
3.2 Hiệu chuẩn bình định mức 0.0577 mL
3.3 Nhiệt độ 0.0364 mL


1 0.9999 0.000058
P
2 Khối lượng của kim loại m 100.52 mg 0.096695 mg
3 100 mL 0.07 mL
mức V (mL)
TT Nguồn Giá trị x u(x)

1 0.9999 0.0001 3 = 0.000058
P
2 Khối lượng của kim loại m 100.52 mg 2 x 0.0252 + 0.09 2
3 100 mL 0.02 2 + 0.0577 2 + 0.0364 2
mức V (mL)

CCd=1000x100.52x0.9999/100=1005.1 mg/L
uc=1.2 mg/L
Ví dụ 2 (tt):
Để phân tích kim loại nặng (Cd) trong nước uống đóng
chai, người ta chuẩn bị mẫu như sau:
- Dùng pipet bầu 10 mL ± 0.02 mL, chuyển 10 mL chất chuẩn
gốc vào bình định mức 1000 mL ± 0.4 mL (1), thêm nước
cất đến vạch.
- Dùng pipet bầu trên chuyển 10 mL dung dịch trong bình (1)
vào bình định mức 1000 mL ± 0.4 mL (2), thêm nước cất
đến vạch.
- Tiếp tục dùng pipet bầu trên, chuyển 10 mL dung dịch
trong bình (2) vào bình định mức 1000 mL ± 0.4 mL, thêm
nước đến vạch, ta được mẫu phân tích.

Giá trị ấn định được tính theo công thức:
Vpp1 × Vpp2 × Vpp3 × Cstock ×1000

C(µg/L) = = 1.005 (µg/L)
Vđm1 × Vđm2 × Vđm3
Độ KĐBĐ của giá trị ấn định (tự tính trên lớp)
u(V1) 2 u(V2 ) 2 u(V ) u(C )

u (C) = C× ( ) +( ) +...+ ( đm3 )2 + ( stock )2
V1 V2 Vđm3 Cstock
Ví dụ 3: Tính độ KĐBĐ của nồng độ dung dịch chuẩn

Để xác định lại nồng độ NaOH, người ta sử dung H2C2O4 0.10N ±0.001N (p =
95%)
Quy trình chuẩn độ: dùng pipette bầu 10mL ± 0.02mL, chuyển 10mL dung
dịch chuẩn H2C2O4 vào erlen 100mL. Chuẩn độ H2C2O4 bằng NaOH (từ cây
buret 25mL ± 0.02mL) được thể tích 9.95mL. Tính độ KĐBĐ của dung dịch
NaOH vừa pha
Dữ liệu:
Kiểm tra pippet bầu 10mL bằng cách cân lặp lai 10 lần cho Sx = 0.0124mL
Kiểm tra buret tại mức 10mL bằng cách cân 10 lần cho Sx = 0.0189mL
Tính độ KĐBĐ mở rộng U (p = 95%) (Giải trên lớp)

§é kh«ng ®¶m b¶o ®o më réng
U = k.uc(y)
Trong ®ã:
U: ®é K§B ®o më réng
k: hÖ sè phñ
uc(y): ®é K§B tæng hîp cña ®¹i lưîng ®o y
Sö dông hÖ sè phñ k = 2 víi møc ®é tin cËy xÊp xØ 95%
Hệ số phủ k=3 với độ tin cậy 99%

Theo:
• qui ®Þnh cña VILAS
• qui ®Þnh cña APLAC-MRA
• khuyÕn ço cña GUM vµ EURACHEM
Hå s¬ −íc l−îng ®é K§B ®o
Hoµn thµnh mét b¸o ço ph©n tÝch nªn l−u hå s¬

bao gåm nh÷ng ®iÒu sau:
• Miªu t¶ çc ph−¬ng ph¸p sö dông ®Ó tÝnh to¸n
kÕt qu¶ vµ ®é kh«ng ®¶m b¶o;
• Çc gi¸ trÞ vµ nguån cña tÊt c¶ çc sè hiÖu
chÝnh vµ h»ng sè sö dông trong tÝnh to¸n vµ
ph©n tÝch ®é kh«ng ®¶m b¶o;
• Danh môc tÊt c¶ çc thµnh phÇn cña ®é kh«ng
®¶m b¶o víi çc tµi liÖu tÝnh to¸n cña mçi
thµnh phÇn;
• D÷ liÖu vµ ph©n tÝch nªn diÔn ®¹t theo mét
çch râ rµng ®Ó cã thÓ tÝnh l¹i nÕu cÇn thiÕt.

B¸o ço ®é K§B ®o
Ph©n tÝch: KÕt qu¶ x (®¬n vÞ) ± U (®¬n vÞ)
Y = y (®¬n vÞ) ± U (®¬n vÞ)
B¸o ço ®é K§B ®−îc tÝnh to¸n b»ng çch sö

dông hÖ sè phñ b»ng 2 [xÊp xØ víi møc ®é tin
cËy lµ 95%]
2. qui tr×nh −íc l−îng ®é K§B ®o theo TOP - DOWN (1)
Tính độ không đảm bảo đo dựa trên dữ liệu có sẵn (QC) – ISO
21748 hoặc dữ liệu xác nhận phương pháp (TCVN 6910)
Nghiên cứu xác nhận giá trị sử dụng của phương pháp phân tích
định lượng có thể bao gồm các thông số sau:
1. §é chôm/Precision: gåm
§é lÖch chuÈn lÆp l¹i
§é lÖch chuÈn t¸i lËp
§é chôm trung gian/®é lÖch chuÈn t¸i lËp trung gian
2. §é chÖch/Bias
3. TÝnh tuyÕn tÝnh/Linearity
4. Giíi h¹n ph¸t hiÖn/Detection limit,
5. Giới hạn định lượng LOQ
5. Sai sè th«/Robustness or ruggedness
6. Training
Uncertainty TÝnh chän läc/Selectivity
PhD. VHSon_HUST

Dữ liệu tính độ không đảm bảo có thể thu

thập từ:
D÷ liÖu néi bé tõ x¸c nhËn hiÖu lùc
phư¬ng ph¸p
Nghiªn cøu liªn phßng vÒ ®Æc tÝnh cña
ph−¬ng ph¸p (theo ISO 5725 )
D÷ liÖu kiÓm so¸t chÊt l−îng trong qu¸
tr×nh ®o hoÆc thö
D÷ liÖu thö nghiÖm thµnh th¹o
D÷ liÖu nghiªn cøu tõ tr−íc
Nguyªn t¾c cña ISO 21748 lµ:

TÝnh ®é K§B tõ çc nguån d÷ liÖu s½n cã vÒ
nghiªn cøu ®é chôm vµ ®é ®óng (®é lÆp l¹i,
®é t¸i lập, ®é chÖch)
PTN ®¶m b¶o ®¹t ®−îc ®é chôm vµ ®é
chÖch b»ng thùc hiÖn thö nghiÖm
Tæng hîp thªm çc nguån K§B kh«ng bao
gåm trong nghiªn cøu ®é chôm, ®é ®óng vµ
trong ch−¬ng tr×nh so s¸nh liªn phßng.

Mô hình toán học để biểu diễn một phép thử đầy đủ:
y = µ +δ + B +e+ ∑ c i xi
Trong đó:
y: Kết quả đo, giả định được tính từ hàm thích hợp
µ: Kỳ vọng của kết quả đo/thử
δ: Độ chệch của kết quả đo
B: Độ lệch của PTN
e: Giá trị ảnh hưởng ngẫu nhiên trong điều kiện lặp lại
∑ci xi giá trị ảnh hưởng khác những độ lệch trong δ, B, e
Do đó độ không đảm bảo của phép thử

được tính theo công thức
u2 ( y) = u2 (δ ) + sL2 + sr2 + ∑ci2u2 (xi )

u (δ)
2 Độ KĐB khi nghiên cứu độ
chệch/ thu hồi
2 Phương sai ước lượng của B/
s L độ lệch chuẩn giữa các PTN
2 Phương sai ước lượng của e/
s r độ lệch chuẩn lặp lại
∑ i u (xi )
c2 2 Các độ không đảm bảo do các
ảnh hưởng khác
2.1. TÍNH ĐỘ KHÔNG ĐẢM BẢO ĐO TỪ ĐỘ LẶP LẠI, TÁI LẬP – Sr , SL (1)
Møc (mÉu)
Phßng thÝ nghiÖm 1 ... j ... q
...
...
xijk
i ...
...

Trong đó:
nij: là số kết quả phép thử trong ô của phòng thí nghiệm i ở mức j
xijk: là một trong số các kết quả thử nghiệm này (k= 1, 2,...nij)
pj: là số phòng thí nghiệm ở mức j
Trung bình của ô:
n ij
1 (1)
x ij =
n ij
∑x k =1
ijk
Độ lệch chuẩn của ô:
( )
n
1 ij
∑
2
sij = xijk − xij (2)
nij − 1 k =1
Hoặc tương tự
1  ij 2 1  ij 
2
n n
 (3)
sij = ∑xijk − ∑ xijk  
nij −1  k =1 
nij  k=1  
 
Tính trung bình chung và phương sai

a) Tính trung bình chung
Đối với mức j trung bình chung được tính như sau:
p
∑n ij x ij
xj = i =1
p
(4)
∑ n ij
i =1
b) Tính các phương sai
Ba phương sai được tính cho mỗi mức là phương sai lặp lại, phương sai
giữa các phòng thí nghiệm và phương sai tái lập.
• Phương sai lặp lại
∑ (n − 1)S ij2
p
ij
S = 2 i =1
(5)
∑ (n − 1)
rj p
ij
i =1
Trong đó S ij2 phương sai của ô (xem công thức 2 và 3).

• Phương sai giữa các phòng thí nghiệm

S dj2 − S rj2 (6) Khi S2Lj <0 thì S2Lj =0
S Lj2 =
nj
Trong đó:
Sdj2 =
1 p
∑nij xij − xj
p −1 i=1
( ) 2
(7)
1 p 2 p 
∑nij xij − xj ∑nij 
2
= (8)
p −1 i=1 i=1 
 p


1  p
∑n 
2
ij
 (9)
nj = ∑ n ij −
p − 1  i =1
i =1
p 


∑
i =1
n ij 

• Phương sai tái lập

SRj2 = SLj2 + Srj2 (10)
c) Trường hợp đặc biệt

Khi nij = const = n = n j , ta có các công thức tính đơn giản hơn như sau:
p
∑ x ij
(11)
x j = i =1
∑ S 2
ij
(12)
S 2
rj = i = 1
( )
2
n p
Sdj2 = ∑ xij − x j = nSx2j
p −1 i=1
(13)
nSx2 − S rj2 Srj2

S Lj2 = j
= S x2 − (14)
n j
n
(n −1)Srj2
SRj2 = SLj2 + Srj2 = Sx2 + (15)
j
n

Trường hợp n=2 (phép thử lặp 2 lần), ta tính các chuẩn thống kê:
Đặt: Tij- Tổng ô ij và T j là trung bình của tổng các ô, dij sự khác nhau giữa hai phép thử lặp
của ô ij, ta có:
Tij = xij1 + xij2 (16)
∑ T ij
(17)
T j = i = 1
d ij = xij1 − xij 2 (18)

p
Khi đó: ∑ T ij
T
x = i =1
=
j
2p 2 (19)
p
∑ d 2
ij
S 2
rj = i=1 (20)
2 p
( ) (21)
p
1
∑ T ij − T j
2
S dj2 =
2 ( p − 1 ) i =1
( ) S rj2
( ) (22)
p
1 1 2
∑ Tij − T j
2
S Lj2 = − = S dj − S rj2
4 ( p − 1 ) i =1 2 2
( ) S rj2
= (S dj2 + S rj2 ) (23)
p
1 1
∑ Tij − T j
2
S Rj2 = +
4 ( p − 1) i =1 2 2
ƯỚC LƯỢNG ĐỘ KĐBĐ TỪ DỮ LiỆU ĐÁNH GIÁ PHƯƠNG PHÁP ĐƠN

PTN
- Phương pháp này dựa trên ước lượng độ chụm và độ chệch của PTN
- Độ chính xác = độ chụm & độ chệch.
+ Độ chụm ở đây là độ lệch chuẩn tái lập của PTN (sRw)
Hai dữ liệu độ chụm và độ chệch này được thu thập từ quá trình
thẩm định (phê duyệt phương pháp).
Độ KĐBĐ u =
2
s Rw + u b2

sRw: độ tái lập PTN

- Thường được đo trong điều kiện khác nhau về thời gian
trong một thời gian dài
SRw = S 2
L + S r
2
- Sử dụng phương pháp phân tích phương sai một yếu tố

(ANOVA single factor), với “p” mức thời gian, mỗi mức thời
gian lặp “n” lần
Phân tích phương sai 1 yếu tố:
Với: MSe là S2r

MSrun là S2d

Phân tích phương sai một yếu tố
Với S2run là S2L

Si(run) là SRw
Bài tập 4: thực hiện phân tích p mẫu, mỗi mẫu làm
lặp lại n lần tại cùng một mức., Tính Sr, SL, SRw
Mẫu Kết quả
1 2 3 4
1 10.2 10.2 10.3 10.3
2 10.5 10.4 10.3 10.5
3 10.3 10.1 10.5 10.4
4 10.8 10.5 10.5 10.4
5 10.5 10.3 10.2 10.4
6 10.4 10.4 10.3 10.3
7 10.6 10.6 10.4 10.5
8 10.7 10.8 10.5 10.4

2.2. TÍNH ĐỘ KHÔNG ĐẢM BẢO ĐO TỪ ĐỘ CHỆCH/ THU HỒI (1)
Ưíc l−îng ®é K§B liªn quan víi độ chệch từ kết quả

thö liªn phßng
- Dùng nhiều mẫu chuẩn
- Dùng một mẫu chuẩn
- Ví dụ tính trong excel (Vi du_Tinh MU_ppTop-Down)
Ưíc l−îng ®é K§B liªn quan víi độ chệch từ kết quả

thö liªn phßng
- Dùng nhiều mẫu chuẩn
Results of Interlaboratory Comparison for Ammoniacal Nitrogen
Nominal Lab No. of
Round Bias (rel) Bias (rel)2 SR
val Results Labs
1/1999 81 83 0.025 0.0006 0.10 31
2/1999 73 75 0.027 0.0008 0.07 36
1/2000 264 269 0.019 0.0004 0.08 32
2/2000 210 213 0.014 0.0002 0.10 35
1/2001 110 112 0.018 0.0003 0.07 36
2/2001 140 144 0.029 0.0008 0.11 34
Mean 0.022 0.088 34
Sum 0.0031
No of round 6
RMS(bias) 0.0226
u(ref) 0.0151
u(bias) 0.0272

- Dùng 1 mẫu chuẩn

Date Results Results
No1 No. Date
(mg/100ml) (mg/100ml)
1 03-Jan 78.4 26 2-Jan 83.6
2 77.0 27 79.7
3 9-Jan 80.2 28 8-Jan 80.2 Mean 79.5 mg/dL
4 79.6 29 80.9
Standard deviation 1.70 mg/dL
5 15-Jan 78.2 30 16-Jan 79.4
6 78.9 31 78.9 Count 48
7 17-Jan 82.8 32 22-Jan 82.9
8 82.8 33 82.5
9 29-Jan 77.0 34 30-Jan 81.4 Method : Alcohol in Blood by GC
10 77.4 35 5-Feb 78.3
11 5-Feb 78.3 36 78.3
12 78.6 37 12-Feb 76.8
13 13-Feb 79.8 38 76.1 CRM 80 (2008)
14 19-Feb 78.0 39 20-Feb 80.6
15 23-Feb 79.0 40 12-Mar 80.9
Certificate value 80.0 +/- 3.1 mg/dL
16 26-Feb 77.5 41 14-Mar 79.5
17 28-Feb 80.4 42 19-Mar 80.6
12-Mar 78.2 43 23-Mar 79.2
18
What is the uncertainty of the bias
19 14-Mar 79.4 44 79.9
20 18-Mar 78.4 45 79.4
21 27-Mar 79.3 46 26-Mar 80.4
22 79.0 47 4-Apr 82.2
23 79.9 48 8-Apr 81.3
24 4-Apr 78.2
25 8-Apr 78.6
Nghiªn cøu mÉu chuÈn ®−îc chøng nhËn (CRM) cã

thÓ −íc l−îng ®é K§B liªn quan víi hÖ sè thu håi, R
C obs
Rm =
C CRM
 s2obs   u(CCRM) 
2
u(Rm ) = Rm ×  2
 +
  C

 n×C obs   CRM 

Analysis of CRM 164 : cholesterol in anhydrous milk

Certified value : 274.7 mg/100g
Standard uncertainty 4.5 mg/100g
Expt no. Cholesterol/ (mg/100g)

1 271.40
2 266.30
3 267.80
4 269.60
5 268.70
6 272.50 The standard uncertainty of Rm is calculated as follows:
7 269.50
 s2obs   u(CCRM) 
2
8 270.10
9 269.70 u(Rm ) = Rm ×  2
 +
 

10
11
268.60
268.40
 n×C obs   CCRM 
Mean 269.33 u(Rm)= 0.0162
Standard Deviation 1.6876557
Rm = 269.3 / 274.7 = 0.9804
Nghiªn cøu thªm chuÈn vµo mẫu trắng, cã thÓ −íc

l−îng ®é K§B liªn quan víi hÖ sè thu håi, R
C obs
R= × 100%
C spike
S Cobs 2 u Cspike 2
uR = R × ( ) +( )
Cobs n Cspike

Nghiªn cøu thªm chuÈn vµo mẫu thùc, cã thÓ −íc

l−îng ®é K§B liªn quan víi hÖ sè thu håi, R
R=
 S total   u(C spike ) 

2
2
+ S sample
2
uR = R×  + 
 n × (C − C
sample ) 
2   C 
 total  spike 
Nghiªn cøu ®é chÖch cña ph−¬ng ph¸p tõ ch−¬ng

tr×nh so s¸nh liªn phßng vµ tÝnh ®é lÖch chuÈn theo
c«ng thøc sau:
1 2
S 2 R − (1 − )S r
u ( B method ) = S ( B method ) = n
p
Trong ®ã:
p: Sè l−îng phßng thÝ nghiÖm
n: sè lÇn thö lÆp l¹i cña mçi phßng thÝ nghiÖm

2.3. TÍNH ĐỘ KHÔNG ĐẢM BẢO ĐO TỪ ĐƯỜNG CHUẨN (1)
Độ KĐBĐ của những phương pháp phân tích dụng cụ, sử dụng
kỹ thuật đường chuẩn: Phương pháp tính tương tự, chỉ khác ở
phương pháp tính độ KĐBĐ trên đường chuẩn
Định lượng dựa vào đường chuẩn Y = a + bx
Cđ/c × Vđm
Công thức tính kết quả C(mg/L) = ×f
Vm
Cđ/c × Vđm
C(mg/kg) = ×f
mm
Giả sử phương trình đường chuẩn được xây dựng

từ n điểm chuẩn (Xi, Yi).
Y = a+bX
Hệ số a = Y − bX = ∑ i ∑ i2 ∑ i ∑2 i i
x2 y − x x y
n ∑ x i − (∑ x i )
n∑ xi yi − ∑ x ∑ i yi
Hệ số b=
n∑ x 2
i − (∑ x ) i
2
n∑ xi yi − ∑ xi ∑ yi
{n ∑ x }{ }
r= 2
i − ( ∑ x i ) 2 n ∑ y i2 − ( ∑ y i ) 2

• Sai số dư Sresidu = Sy/x
• Gọi n là số điểm trên đường chuẩn

• N là số lần đo lặp lại của mẫu
• Độ KĐBĐ chuẩn của X được tính theo công
thức:
u(Xđ/c) =
Trong đó : y = (y1 + y2 +…yn)/n

yo: trung bình của N phép đo lặp

Ghi chó
§é K§B chØ lµ −íc l−îng, nÕu d÷ liÖu ®Ó −íc

lượng kh«ng cã s½n th× ph¶i chÊp nhËn nh÷ng d÷
liÖu cã s½n vµ cã thÓ −íc l−îng ®−îc vµ nªu lý
do.
Th−êng ®é K§B kh«ng ®−îc qu¸ nhá.
§«i khi chØ cã thÓ cã −íc l−îng th« vÒ ®é K§B.
Cã −íc l−îng ®−îc phÇn nµo cßn h¬n lµ kh«ng
cã g× c¶ b»ng çch sö dông çc d÷ liÖu cã s½n.
NÕu kh«ng cã th«ng tin g× th× ph¶i xem l¹i
phư¬ng ph¸p thö nghiÖm lµ ph−¬ng ph¸p g×?
IV. ỨNG DỤNG CỦA ĐỘ KĐB ĐO (1)
C¬ së khoa häc ®Ó ®¸nh gi¸ sù phï hîp

cña s¶n phÈm hoÆc qu¸ tr×nh;
BiÓu thÞ chÊt l−îng cña kÕt qu¶ hiÖu chuÈn

vµ thö nghiÖm t¹o sù tin cËy cho ng−êi sö
dông trong viÖc so s¸nh çc kÕt qu¶ cña
cïng mét ®èi t−îng ®o ë çc PTN kh¸c
nhau. Sù tin cËy lµ ®iÒu quan träng ®Ó tiÕn
tíi xo¸ bá hµng rµo th−¬ng m¹i quèc tÕ;

IV. ỨNG DỤNG CỦA ĐỘ KĐB ĐO (2)
Gióp cho viÖc x¸c nhËn hiÖu lùc ph−¬ng

ph¸p hiÖu chuÈn vµ thö nghiÖm;
Lµ mét phÇn kh«ng thÓ thiÕu trong tÝnh

liªn kÕt chuÈn cña mét kÕt qu¶ ®o;
§¸p øng yªu cÇu cña tiªu chuÈn ISO/IEC

17025 : 2005
®¸nh gi¸ sù phï hîp (1)
Giíi h¹n 1 2 3 4 5
qui ®Þnh trªn
Giíi h¹n
qui ®Þnh dƯíi

6 7 8 9 10
: KÕt qu¶ ®o theo ph−¬ng ph¸p ®· thõa nhËn
: Kho¶ng kh«ng ®¶m b¶o cña ph−¬ng ph¸p ®· thõa nhËn

®¸nh gi¸ sù phï hîp (2)
• Tr−êng hîp ®¬n gi¶n nhÊt:

− 1,6 (5,10) phï hîp ( kh«ng phï hîp)
• Tr−êng hîp kÕt qu¶ ®o n»m trong vïng cã thÓ
phï hîp cã thÓ kh«ng: 2,3,4,7,8,9
− Theo 5.10.3.1 (ISO/IEC 17025)
− Chia sÎ rñi ro: theo ph−¬ng ph¸p ®o ®· tho¶
thuËn
− Rñi ro mét phÝa: theo luËt ®Þnh
− Ngoµi qui ®Þnh 5.10.3.1:
− 2,7 (4,9) cã thÓ phï hîp (kh«ng phï hîp) ë
møc ®é tin cËy < 95%
− 3(8) còng vËy nh−ng cßn ph¶i xem xÐt kÕt qu¶
®o ≤ (≥
≥) hay < (>) giíi h¹n qui ®Þnh trªn (d−íi)
So s¸nh kÕt qu¶ ®o
B»ng chøng kü thuËt ®Ó so s¸nh, thõa nhËn çc

kÕt qu¶ thÝ nghiÖm gi÷a çc PTN.
• B¸o ço kÕt qu¶ ®o ®iÖn trë cña 2 PTN víi ®é
K§B nh− sau:
− Tr−êng hîp 1
Lab A: 200.025 Ω ± 0.001 Ω tn =
200.025 − 200.034
= 6 .4 > 1
Lab B: 200.034 Ω ± 0.001 Ω (0.001)2 + (0.001)2
− Tr−êng hîp 2
Lab A: 200.025 Ω ± 0.010 Ω tn =
200.025 − 200.034
= 0.64 < 1
(0.010)2 + (0.010)2
Lab B: 200.034 Ω ± 0.010 Ω

Do Khong Dam Bao Do - 16.7.21

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Do Khong Dam Bao Do - 16.7.21

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Độ không đảm bảo đo

ĐÁNH GIÁ VÀ CÔNG BỐ

Uncertainty Training PhD. VHSon_HUST 1

Uncertainty Training PhD. VHSon_HUST 2

PhD. Vũ Hồng Sơn-ĐHBK HN 1

I. GIỚI THIỆU (1)

I. GIỚI THIỆU (2)

Hå s¬ thö nghiÖm Yªu cÇu chung Ph−¬ng ph¸p HC & TN

4.13.2.1 5.1.2 5.4.1 / 5.4.4 / 5.4.5

Ước lượng độ KĐB B¸o c¸o kÕt qu¶ HC & TN

Uncertainty Training PhD. VHSon_HUST 4

PhD. Vũ Hồng Sơn-ĐHBK HN 2

I. GIỚI THIỆU (3)

2. PHƯƠNG PHÁP LUẬN “DIỄN ĐẠT VÀ ƯỚC LƯỢNG ĐỘ

I. GIỚI THIỆU (4)

Uncertainty Training PhD. VHSon_HUST 6

PhD. Vũ Hồng Sơn-ĐHBK HN 3

I. GIỚI THIỆU (5)

3. Các tài liệu về “diễn đạt và ước lượng độ KĐB

II. KHÁI NIỆM - ĐỘ KHÔNG ĐẢM BẢO ĐO (1)

1. ĐỊNH NGHĨA VỀ ĐỘ KĐB ĐO

Uncertainty Training PhD. VHSon_HUST 8

PhD. Vũ Hồng Sơn-ĐHBK HN 4

II. KHÁI NIỆM - ĐỘ KĐB BẢO ĐO (2)

• Thước đo độ không đảm bảo đo:

II. KHÁI NIỆM - ĐỘ KĐB BẢO ĐO (3)

• Độ không đảm bảo đo gồm nhiều thành

PhD. Vũ Hồng Sơn-ĐHBK HN 5

II. KHÁI NIỆM - SAI SỐ (4)

Sai sè cña phÐp ®o/error of measurement: KÕt qu¶ cña

Uncertainty Training PhD. VHSon_HUST 11

II. KHÁI NIỆM – SO SÁNH ĐỘ KĐB VÀ SAI SỐ (5)

Gi¸ trÞ trung b×nh

Uncertainty Training PhD. VHSon_HUST 12

PhD. Vũ Hồng Sơn-ĐHBK HN 6

II. KHÁI NIỆM – SO SÁNH ĐỘ KĐB VÀ SAI SỐ (6)

Uncertainty Training PhD. VHSon_HUST 13

II. KHÁI NIỆM – DIỄN ĐẠT ĐỘ KĐB THEO GUM (7)

• C¸ch diÔn ®¹t

Uncertainty Training PhD. VHSon_HUST 14

PhD. Vũ Hồng Sơn-ĐHBK HN 7

II. KHÁI NIỆM – ĐỘ CHÍNH XÁC (8)

Độ chính xác/ Accuracy

Độ chệch Độ lặp lại Độ tái lập

Độ chệch Độ chệch Độ lệch chuẩn Độ lệch chuẩn

Uncertainty Training PhD. VHSon_HUST 15

Uncertainty Training PhD. VHSon_HUST 16

PhD. Vũ Hồng Sơn-ĐHBK HN 8

II. KHÁI NIỆM – ĐỘ CHÍNH XÁC (9)

Độ chụm (Precision): Mức độ gần nhau giữa

II. KHÁI NIỆM – ĐỘ CHÍNH XÁC (10)

Nghiên cứu độ lệch chuẩn lặp lại là thực hiện

PhD. Vũ Hồng Sơn-ĐHBK HN 9

II. KHÁI NIỆM – ĐỘ CHÍNH XÁC (11)

Độ chệch (Bias) : Mức độ sai khác giữa kỳ vọng

III. QUI TRÌNH ƯỚC LƯỢNG ĐỘ KĐB

Các phương pháp ước lượng

Uncertainty Training PhD. VHSon_HUST 20

PhD. Vũ Hồng Sơn-ĐHBK HN 10

1. −íc l−îng ®é K§B ®o - qui tr×nh theo GUM

TÝnh §K§B tæng hîp

TÝnh §K§B më réng B¸o c¸o §K§B

Uncertainty Training PhD. VHSon_HUST 21