Hodina 5

1. Рід та характерні закінчення для родів.

2. Хто це? Що це?
3. Модальні дієслова.
4. Moja izba

1.Повторення дієслів byť, mať.

Сусід має красиву доньку. Вони – українці. У нього вища освіта. Ми вже тут.
Анна є медсестра. Маю багато друзів. Маєш багато рибок в акваріумі. Ви
лікарі? Маємо смачне морозиво. У вас є комп’ютер? Вони вже мають новий
журнал. Ти підприємець? Я вчитель.

2.Повторення дієслів типу pracovať.

Дякую, було дуже смачно. Катка їде на машині до подруги. Відверта дівчина
присвятила пісню мамі. Вибачаємось за наше запізнення. Організуєте солодкий
стіл для дітей? Біля мене стоїть пуста тарілка, хочу обідати. Донька вчить
німецьку. Працює поліцейським. Всі колеги вітають Надю з днем народження.

3.Повторення тексту «Моя сім’я».

Я маю рідного брата. Моя мама працює в лікарні лікарем, а тато підприємцем
на приватній фірмі. Я маю племінника, він ще дуже маленький, але вже всім
цікавиться. Ми любимо із сім’єю разом проводити вільний час. Ми часто
відвідуємо бабусю і дідуся. Маю багато двоюрідних братів та сестер. Я єдина
дитина в сім’ї. Ми всі підтримуємо один одного, адже нас об’єднують кровні
зв’язки. Моя сім’я має багато родичів.

1.Рід та характерні закінчення для родів.

V slovenčine existujú 3 gramatické rody - mužský, ženský a stredný. Rozlišujeme ich

nielen u osôb, ale aj u vecí, zvierat, rastlín atď. Ak chceme nejaké podstatné meno
správne používať, musíme vedieť, akého je rodu.

(В словацькій мові існують 3 граматичні роди – чоловічий, жіночий і середній.

Рід є не тільки у особ, але й у речей , звірів, рослин і т.д. Якщо ми хочемо
правильно вживати якийсь іменник, потрібно знати якого він роду).

Rod určujeme podľa toho, na čo je podstatného meno zakončené.

(Рід визначаємо за закінченням).

~1~
Hodina 5

Spoluhláska – приголосна; Samohláska – голосна; Prípona – суфікс

Mužský rod – Mužský rod – Ženský rod Stredný rod

životné neživotné

muž – kvet – žena – auto –

spoluhláska spoluhláska samohláska a samohláska o

futbalista – posteľ – srdce –

samohláska a spoluhláska samohláska e

dedko – kosť – námestie –

samohláska o prípona -sť dvojhláska ie

lekáreň – múzeum –
prípona-áreň prípona-um

dieťa –
samohláska a

Prídavné mená, ktoré opisujú podstatné meno, majú vždy rovnaký rod. Ak je
podstatné meno mužského rodu, musí byť v tvare mužského rodu aj prídavné meno.

Прикметники, які описують іменники, мають завжди одинаковий рід. Тобто якщо
іменник чоловічого роду то і прикметник має бути бути чоловічого роду.

Mužský rod prípona -ý vysoký muž

Ženský rod prípona -á pekná žena

Stredný rod prípona -é malé dieťa

To isté platí aj pre ukazovacie zámená, ktorými poukazujeme na podstatné meno:

(Такі самі правила діють і для вказівного займенника):

~2~
Hodina 5

Mužský rod: TEN To je nejaký muž.

Ten muž je vysoký.

Ženský rod: TÁ To je nejaká kniha.

Tá kniha je veľmi dobrá.

Stredný rod: TO To je nejaké auto.

To auto je nové.

2.1 Kto je to?

Mužský rod Ženský rod Stredný rod

To je muž. To je žena. To je dieťa.

Ten muž je vysoký. Tá žena je pekná. To dieťa je malé.

2.2 Čo je to?

Mužský rod Ženský rod Stredný rod

To je dom. To je auto.
To je kniha.
Ten dom je moderný. To auto je nové.
Tá kniha je dobrá.

~3~
Hodina 5

To je pes. To je mačka. To je šteňa.

Ten pes je veľký. Tá mačka je malá. To šteňa je pekné.

To je kvet. To je srdce.
Ten kvet je modrý. To je ruža.
To srdce je červené.
Tá ruža je krásna.

Uloha 1: Дайте відповідь на запитання.

При цьому запам’ятовуйте вираз, який був використаний Kto? / Čo?

Kto je to? (žena) To je žena

Čo je to? (mačka) To je mačka

Kto je to? (muž) Čo je to? (kvet)

Čo je to? (kniha) Čo je to? (ruža)

Čo je to? (srdce) Kto je to? (dieťa)

Čo je to? (šteňa) Čo je to? (pes)

Čo je to? (auto) Čo je to? (dom)

~4~
Hodina 5

Cvičenie 2: Підкладіть іменник, який би відповідав даному реченню,

звертаючи увагу на рід іменника.

1) To je______ . To ______ je červené.

2) To je _______ . Ten ______ je moderný.

3) To je _______ . Ten ______ je modrý.

4) To je _____ . Tá ________ je dobrá.

5) To je ______ . To ______ je pekné.

6) To je _______ . Tá ______ je pekná.

7) To je ________ . Ten _____ je vysoký.

8) To je ________ . Tá _______ je malá.

9) To je _______ . Tá ______ je krásna.

10) To je _____ . To _____ je nové.

11) To je ______ . To ______ je malé.

12) To je ______ . Ten _____ je veľký.

Uloha 3: Зробіть дану вправу за виразами.

To je mama. – Kto je to?

To je lampa. – Čo je to?

To je otec. To je mesto. To je dedina. To je dcéra. To je syn. To je lampa. To je stôl. To

je babka. To je ceruzka. To je učiteľka. To je dedko. To je pošta. To je more. To je
dekan. To je počitač. To je telefón. To je káva. To je trieda. To je študentka. To je
profesor.

~5~
Hodina 5

3. Модальні дієслова (Modálne slovesá)

Модальні дієслова виражають різні відтінки можливості, бажаності,

здатності, обов’язковості здійснення особою певної дії. Вони поєднуються з
неозначеною формою дієслів, які передають смисл цієї дії.

Основними модільними дієсловами в словацькій мові є chcieť, môcť, mať,

musieť, smieť, vedieť.

Дієслово chcieť (хотіти) виражає бажання, наприклад:

Chcem pracovať. – Я хочу працювати.
Chcete čaj alebo kávu? – Хочете чай або каву?
Chceš mi niečo povedať? – Хочеш мені щось сказати?

Дієслово môcť перекладається українською мовою як могти:

Môžeš mi pomôcť? – Можеш мені допомогти?
Nemôžem prísť na hodinu. – Я не можу прийти на урок.
Môžeme ísť pešo. – Можемо йти пішки.

Дієслово mať відповідає українському мати, треба:

Máme písať úlohu. – Нам треба писати вправу.
Máš sa správať – Ти маєш поводитись гарно.
Mám sa naučiť báseň. – Маю вивчити вірш.

Дієслово musieť має в українській мові відповідник мусити:

Či chceš, či nechceš ale musíš upratať. – Хочеш не хочеш, але мусиш прибрати.
Musím ísť k zubárovi. – Мушу (змушена) йти до стоматолога.
Musíte prísť včas. – Мусити прийти вчасно.

Дієслово smieť означає сміти, мати право, могти:

Smiem vás o niečo poprosiť ? – Можу вас дещо попросити?
Nesmie sem prísť. – Не сміє сюди прийти.
Smieš to vedieť. – Маєш право це знати.

Дієслово vedieť може вживатися в модальному значенні

як могти, вміти, (знати):
Vieš si to predstaviť? – Можеш це собі уявити?
Neviem ti to vysvetliť. – Не можу це тобі пояснити.
Vie sa ovladať – Вміє тримати себе в руках (володіти собою).

~6~
Hodina 5

Словозміна модальних дієслів у теперішньому часі

(Časovanie modálnych slovies v prítomnom čase)

Особа

Osoba chcieť môcť musieť smieť vedieť

Однина – Singulár (Jednotné číslo)

1-a chcem môžem musím smiem viem

2-a chceš môžeš musíš smieš vieš

3-a chce môže musí smie vie

Множина – Plurál (Množné číslo)

1-a chceme môžeme musíme smieme vieme

2-a chcete môžete musíte smiete viete

3-a chcú môžu musia smú vedia

Словозміна модальних дієслів в минулому часі

(Časovanie modálnych slovies v minulom čase)

Osoba chcieť môcť musieť smieť vedieť

Singulár
1-a chcel, -a, -o moh/ol, -la, -lo musel, -a, -o smel, -a, -o vedel, -a, -o
som som som som som

2-a chcel, -a, -o moh/ol, -la, -lo musel, -a, -o smel, -a, -o vedel, -a, -o
si si si si si

3-a chcel, -a, -o moh/ol, -la, -lo musel, -a, -o smel, -a, -o vedel, -a, -o

Plurál
1-a chceli sme mohli sme museli sme smeli sme vedeli sme

2-a chceli ste mohli ste museli ste smeli ste vedeli ste

3-a chceli mohli museli smeli vedeli

~7~
Hodina 5

Uloha 3: Відкрийте дужки.

(Ja chcieť) ísť do školy. ( Ty nesmieť) to úrobiť. (On musieť) pracovať na závode. (My
môcť) čítať po anglicky. (Vy musieť) prísť zajtra o siedmej. (Oni vedieť) si to vysvetliť.

Uloha 4: Підкладіть вирази.

Výrazy: bývate, čítam, je, sa majú, sa máš, hovorí

Katka _____ po slovensky.

Kristína_______ študentka.

Muž a dieťa_______ dobre.

Peter, ako ______ ?

Ja _____ knihu.

Pán Horák, kde ________ ?

4.Moja izba

Bývam v internáte. Moja izba je skromná, ale veľmi útulná. V nej som najradšej.
Mám tu svoje súkromie. Je tu takmer všetko, čo k životu potrebujem: písací stôl,
stolička, skriňa, malá knižnica, pohodlná posteľ. Na stenách sú obrazy, fotografie, staré
hodiny a zrkadlo. V knižnici mám uložené učebnice, konspekty, odbornú a umeleckú
literatúru, slovníky a rozličné časopisy.
~8~
Hodina 5

Na podlahe je zelený koberec, ktorý harmonizuje so stenami. Veľký luster mi sem

priviezol otec. V kúte je stojanová lampa a televízor. Nepozerám ho však často, lebo sa
veľa učím. Na stolíku pri posteli mám nočnú lampu.Mám veľmi rada kvety. Pestujem ich
v kvetináčoch. Dávam ich na všetky voľné miesta.

Do izby si chcem kúpiť počítač. Budem sa na ňom pripravovať na praktické

cvičenia a písať ročníkové práce.

Kde bývate?
Aká je vaša izba?
Čo v nej máte?
Čo je na stenách?
Aké veci máte uložené v knižnici? Čo je na podlahe?
Máte v izbe luster alebo lampu? Kde stojí televízor?
Sledujete často televízny program? Sú vo vašej izbe kvety?
Máte svoj vlastný počítač?
Čo na ňom robíte?

- Čo tu robíš?
- Bývam v tomto študentskom domove. A ty?
- Ja som prišla do vášho internátu ku kamarátke. Tiež je tu ubytovaná.
- Áno? A na ktorom poschodí?
- Na štvrtom.
- Ty nebývaš v internáte?
- Bohužiaľ, pre mňa sa už miesto nezvýšilo.
- A to vari denne cestuješ domov?
- Nie. Bývam v podnájme. Spolu so sesternicou si prenajímame jednoizbový byt.
- Platíš vysoké nájomné?
- Dosť. Ale je to stále lepšie, ako denne dochádzať na univerzitu.

~9~