აღქმა გეონების დახმარებით.

ირვინგ ბიდერმანის (1987) მიხედვით, საგნის

სამგანზომილებიანი გამოსახულების ფორმირებას ვაღწევთ მარტივი 3-D
გეომეტრიული ფორმებით მანიპულაციის საშუალებით, რომლებსაც გეონები
ეწოდება (გეომეტრიული იონები). გეონებს მიეკუთვნება ობიექტები, როგორიცაა:
კუბები, ცილინდრები, სოლები, კონუსები და მათიმრუდღერძიანი ასლებ

აღმავალი“ თეორიებისგან განსხვავებულია „დაღმავალი“ თეორიები, რომელიც

კონსტრუქტივისტული მიდგომას წარმოადგენს (Bruner, 1957; G regory, 1980; R ock,
1983; v on Helmholtz, 1909/1962).კონსტრუქტივისტული შეხედულებით, აღმქმელი
სტიმულის აღქმის გააზრებულ კონსტრუირებას ახორციელებს

აგ: თუ ჩვენ ველოდებით, რომ დავინახავთ მეგობარს და ვიღაც სხვა შემოდის

ჩვენი მხედველობის ველში, შესაძლოა უგულებელყოთ პერცეპტული
განსხვავებები მეგობარსა და უცნობ ადამიანს შორის და შედეგად მიამსგავსო
მეგობარს. შესაბამისად, აღქმის უკიდურესად კონსტრუქტივისტული
შეხედულება მცდარი და არაეფექტური იქნება. ამავე დროს, უკიდურესი
„დაღმავალი გზის“ პოზიცია არ ითვალისწინებს წარსული გამოცდილების,
ცოდნის ნებისმიერ გავლენას აღქმაზე. რატომ ხდება იმ ცოდნის შენახვა,
რომელსაც არ იყენებს აღმქმელი? ვერც ერთი უკიდურესი მიდგომა ვერ იქნება
აღქმის ასახსნელად იდეალური

ობიექტზე და სუბიექტზე ორიენტირეული ყურადღება 140

ბინოკულარული სიღრმის მიმნიშნებლები თქვენ შეგიძლიათ მოახდინოთ

ბინოკულარული შეუთანხმებლობის ტესტირება, თქვენი თითის ცხვირის
წვერიდან დაახლოებით ერთი ინჩის მანძილზე დაჭერით. შეხედეთ მას ჯერ ერთ
თვალზე, შემდეგ მეორე თვალზე ხელის აფარები

დისტალური (შორეული) ობიექტი გარე სამყაროში არსებული ობიექტია (მაგ: ხე,

რომელიც ძირს ეცემა). ხის დაცემის მოვლენა ქმნის ინფორმაციული მედიუმის
პატერნს. ინფორმაციული მედიუმი შესაძლოა იყოს ხმის ტალღები, ასევე ხმა,
რომელსაც გამოსცემს ხე დაცემისას. ინფორმაციული მედიუმი, ასევე, შესაძლოა
იყოს არეკლილი სინათლე, ქიმიური მოლეკულები, ან ტაქტილური ინფორმაცია,
რომელიც გარემოდან მოდის. მაგალითად, როდესაც სინათლის ტალღებიდან
მომავალი ინფორმაცია დაუკავშირდება თვალების შესაბამის სენსორულ
რეცეპტორს, პროქსიმალური (ახლომდებარე) სტიმულაცია იჩენს თავს (თვალის
ბადურაში მყოფი უჯრედები შთანთქავს სინათლის ტალღებს). აღქმა ჩნდება
მაშინ, როდესაც პერცეპტული ობიექტი (რასაც თქვენ ხედავთ) შეიქმნება თქვენ
თავში, რომელიც გარე სამყაროს მახსიათებლებს ასახავს. ესე იგი, დაცემული ხის
გამოსახულება ასახულია თქვენ ბადურაზე, რაც ასახავს ხეს, რომელიც თქვენს წინ

110----

აღმავალი და დაღმავალი თეორიები

ფორმისა და პატერნის აღქმის „აღმავალი“თეორიის ოთხი ძირითადი ნაირსახეობა

არსებობს: პირდაპირი აღქმა, შაბლონის თეორიები, მახასიათებელთა თეორიები
და კომპონენტების მიხედვით ცნობის თეორიები

1. პირდაპირი აღქმა გარემოში არის საკმარისი ინფორმაცია აღქმისათვის

გიბსონი ეკოლოგიური თეორია ყურადღებას აქცევს გარემოს და არა
ლაბორატორიორულ გარემოს
2. შაბლონის თეორია ცოდნის ულუფების (chunks of knowledge) დაგროვებით,
რომლებიც მოგვიანებით შესაძლოა მისაწვდომი იყოს სწრაფი ცნობისთვის.
შაბლონის თეორიის პრობლემა ანბანის გარჩევასთან

3. ნიშნების შედარების თეორიები პანდემონიუმის მოდელი

4. კომპონენტებზე დაფუძნებული ცნობის თეორია

 დაღმავალი თეორიები

აღმავალი“ თეორიებისგან განსხვავებულია „დაღმავალი“ თეორიები, რომელიც

კონსტრუქტივისტული მიდგომას წარმოადგენს (Bruner, 1957; G regory, 1980; R ock,
1983; v on Helmholtz, 1909/1962).კონსტრუქტივისტული შეხედულებით, აღმქმელი
სტიმულის აღქმის გააზრებულ კონსტრუირებას ახორციელებს. აღმქმელის
კოგნიტური პროცესები და ცნებები, რომლებსაც ის იყენებს, გავლენას ახდენს
იმაზე, თუ რას ხედავს ის. აღმქმელი სენსორულ ინფორმაციას იყენებს, როგორც
აღქმის სტრუქტურის საფუძველს. ამავე დროს, აღქმის კონსტრუირებისას ის
ინფორმაციის სხვა წყაროებსაც იყენებს. ეს შეხედულება ასევე ცნობილია, როგორც
„გონიერი“ აღქმა

კონსტრუქტივისტული აღქმის თეორია

აღმავალ დაღმავალი თეორიების შეერთება

ობიექტორიენტირებული და სუბიექტორიენტირებული აღქმა dinga an sich ან

ობიექტი აღქმული ჩემს მიერ
 თავი 1 და 2 0—85

კოგნიტურ ფსიქოლოგიას აინტერესებს როგორ აღიქვამენ, დაისწავლიან,

იმახსოვრებენ და ფიქრობენ ადამიანები. კოგნიტურმა ფსიქოლოგმა უნდა
შეისწავლოს, როგორ აღიქვამენ ადამიანები სხვადასხვა ფორმას, რატომ ახსოვთ
ზოგიერთი ფაქტი მაშინ, როცა ზოგს ივიწყებენ, ან როგორ სწავლობენ ენას?

დიალექტიკის ცნება თეზისი ანტითეზისი’

ემპირიზმი და რაციონალიზმი

ლოკი დეკარტის დაპირისპირება ტაბულა რაზა

სტრუქტურალიზმი ვუნდტი და ტიტჩენერი

ფუნქციონალიზმი: ფუნქციონალიზმის მიზანია იმის შესწავლა, თუ რას აკეთებენ

ადამიანები და რისთვის

ასოციაციანიზმი========== ბიჰევიორიზმი

ზოგიერთი ფსიქოლოგი უარყოფდა რადიკალურ ბიჰევიორიზმს. მათ

აინტერესებდათ, რა იყო დამალული იდუმალ შავ ყუთში. ბიჰევიორისტები
მიიჩნევდნენ, რომ გონება შავი ყუთია, რომლის შიგთავსის განსაზღვრის
საუკეთესო საშუალება ამ ყუთის შესავალსა და გამოსავალზე დაკვირვებაა

მნიშვნელობას. მეტაკოგნიცია ადამიანის უნარია, გაიგოს და გააკონტროლოს

თავისი ფსიქიკური პროცესები. თანამედროვე ექსპერტები ასევე დიდ
მნიშვნელობას ანიჭებენ კულტურულ ფაქტორს. მათი მითითებით, ის, რაც ერთ
კულტურულ
სამოდნიანი მოდელი

ინტელექტის მრავალი მოდელი არსებობს. კოგნიტურ სფეროსთან ადამიანის

ინტელექტის დაკავშირების საკითხში განსაკუთრებული მნიშვნელობა აქვს სამ
მოდელს: ინტელექტის სამდონიანი მოდელი, მრავლობითი ინტელექტის თეორია
და ინტელექტის სამკომპონენტიანი თეორია.

გარდნერის თეორია

სტენბერგის სამკომპინენტიანი თეორია სამკომპონენტიანი თეორიის თანახმად,

ადამიანის ინტელექტი მოიცავს სამ ასპექტს: კრეატულს, ანალიტიკურსა და
პრაქტიკულს.

P35 კვლევის მეთოდები

ფსიქობიოლოგიური კვლევა პოსტმორტემ ანალიზი

თვითდაკვირვების ანგარიში, შემთხვევის ანალიზი, ბუნებრივი დაკვირვება

კოგნიტური ფსიქოლოგია არის დისციპლინა, რომელიც შეისწავლის, თუ როგორ

აღიქვამს, დაისწავლის, იმახსოვრებს და აზროვნებს ადამიანი.

წინატვინი შუატვინი და უკანა ტვინი შემადგენელი ნაწილები