Professional Documents
Culture Documents
مذاکره
مذاکره
مذاکره
برایان تریسی
ترجمه
ژان بقوسیان
بنفشه عطرسائی
سی ،برایان - ۱۹۴۴ ،م.
تری : سرشناسه
Tracy, Brian
:مذاکره /برایان تریسی؛ ترجمه ژان بقوسیان ،بنفشه عطرسائی. عنوان و نام پديدآور
قم :برقعی.۱۳۹۲، مشخصات نشر :
مشخصات ظاهری : ۱۱۲ص :.مصور( بخشی رنگی).
:۶۰۰۰۰ریال978-600-91800-3-5: شابک
:فیپا وضعیت فهرست نویسی
:عنوان اصلیNegotiation .C,2013. : يادداشت
باالی عنوان :کتابخانه موفقیت برایان تریسی. : يادداشت
واژهنامه . : یادداشت
کتابخانه موفقیت برایان تریسی. : عنوان دیگر
موفقیت در کسب و کار : موضوع
بقوسیان ،ژان ، ،- ۱۳۵۵مترجم : شناسه افزوده
عطرسائی ،بنفشه ،- ۱۳۶۲ ،مترجم : شناسه افزوده
رده بندی کنگره :۴ ۱۳۹۲م۴ت/HD۵۸/۶
رده بندی دیویی :۶۵۸/۴۰۵۲
۳۲۴۱۸۰۹: شماره کتابشناسی ملی
5
مقدمه
6
بیشتری از چیزهای خوب مثل شادی ،ثروت ،مقام ،عشق ،امنیت ،جایگاه،
وجهه و موفقیت است .مردم میخواهند با روشهایی سریعتر و سادهتر و با
حداقل هزینه زمانی و پولی ممکن به اهدافشان دست یابند .هر یک از ما
بهنوعی با بسیاری از افراد رقابت میکنیم که آنها نیز میخواهند به همان
اهداف ،نتایج و خروجیها برسند.
با مصالحه ،مبادله و مذاکره است که میتوانیم خواستهها و نیازهای متضاد
را سازگار کرده و اطمینان حاصل کنیم که به بهترین نتیجه ممکن دست
خواهیم یافت.
7
اتومبیل به ارزش 25میلیون دالر و قراردادهای نشر ،مشاوره ،آموزش،
تبلیغات ،کنفرانسها ،جلسات و فروش هزاران مورد به ارزش میلیونها دالر
مذاکره کردهام .
بنابراین ،ایدههای این کتاب مبتنی بر تجربیاتی گسترده و خوب و بد است
که با سالها مطالعه در زمینه هنر و علم مذاکره تکمیل میشود .در این
کتاب مجموعهای از مهمترین استراتژیها و تاکتیکهای کشفشده در حوزه
مذاکره را خواهید آموخت.
هر یک از این ایدهها بسیار عملی ،تائیدشده و کاربردی است .آنها
ثمربخش هستند و شما را قادر میسازند تا تقریبا در هر شرایطی سود کسب
کنید .من این مهارتها را به صدها هزار شاغل کسبوکار در سراسر دنیا یاد
دادهام و نتایج مثبتی که از مذاکرات کسب کردهاند ،زندگیشان را متحول
کرده است .اگر حتی بخش کوچکی از آنچه قرار است یاد بگیرید را با نظم
بهکار بندید ،موجب پیشرفت بزرگی در کمیت و کیفیت نتایج خواهید شد.
8
احساس شادی ،اعتمادبهنفس و مسئولیتپذیری بیشتری خواهید داشت.
یکی از نیرومندترین روشهایی که یاد میگیریم مقایسه کاری که انجام
میدهیم با کاری است که میتوانستیم انجام دهیم .به حوزهای مهم در
زندگی کاری یا شخصی خود بیندیشید که امروز در آن مذاکره میکنید .وقتی
این کتاب را میخوانید ،به روش اجرای این تکنیکها برای کسب نتیجه بهتر
از نتایج امروز خود فکر کنید .وقتی این ایدهها را عملی کنید ،از نتایج بسیار
بهتر و شادی بسیار بیشتر حاصل از مذاکره ،شگفتزده خواهید شد.
9
www.modiresabz.com
فصل یک
دیدگاه «هر چیزی قابل مذاکره است» باید از هماکنون به رفتار و رویکرد
شما در زندگی و کار تبدیل شود .یکی از بزرگترین موانع موفقیت و شادی،
انفعال است .افراد منفعل فقط شرایط موجود را میپذیرند و برای تغییر شرایط
احساس ناتوانی میکنند .از سوی دیگر ،افراد عامل ،فرصتها و احتماالت
را در همهجا میبینند و همواره به دنبال راههایی برای تغییر شرایط به نفع
خودشان هستند .استراتژی شما هم باید همین باشد.
12
www.modiresabz.com
این روحیه را در خود پرورش دهید که قیمت کنونی فروش مهم نیست،
بلکه میتوانید این معامله را به طریقی به نفع خودتان تمام کنید .شاید بتوانید
آنچه میخواهید را ارزانتر ،سریعتر یا با شرایط بهتر به دست آورید .جستجوی
دائم فرصتها برای بهبود قیمتها یا شرایط را به عادت خود تبدیل کنید.
13
www.modiresabz.com
کاری که ما انجام دادیم ساده بود .اجارهنامه جدید را مرور کردیم و همه
پنجاه و دو مورد را حذف ،تصحیح و امضا کردیم .سپس اجارهنامه خطخطی
را به مالک ساختمان برگرداندیم .چند روز بعد ،آنها با یک قرارداد جدید تمیز
که همه پنجاه و دو مورد اصالحیه مورد نظر در آن لحاظ شده بود نزد ما
برگشتند.
نتیجه اخالقی این داستان :هرگز نگذارید مفاد و شرایط قراردادهای خرید
و فروش شما را بترساند .گفتهها و ادعاهای طرف مقابل یا شکل مکتوب آنها
در قالب قرارداد چندان مهم نیست ،همه آنها قابل چانهزنی هستند .قرارداد
فقط اولین گام این فرایند است .
14
www.modiresabz.com
فصل دو
کلی ِد انجام معامله بهتر ساده است ،درخواست کنید .برای قیمت کمتر یا
مفاد و شرایط بهتر درخواست کنید .برای اصالحات و تغییرات در توافقنامه
درخواست کنید .برای لحاظ کردن موارد،تخفیفات ،امتیازات یا محصوالت و
خدمات اضافه در توافقنامه کلی درخواست کنید .با خوشرویی درخواست کنید.
خواهشمندانه درخواست کنید .مطمئن درخواست کنید .مؤدبانه درخواست
کنید .اگر فکر میکنید الزم است ،محکم درخواست کنید .اما همیشه خواسته
خودتان را مشخص و شفاف درخواست کنید .همیشه بپرسید چرا و چرا نه؟
آن درخواستکنندگان است .آینده متعلق به کسانی است که مطمئن آینده از ِ
و جسورانه آنچه میخواهند را درخواست میکنند و دوباره درخواست میکنند
و مدام درخواست میکنند.
اگر این توصیه خیلی ساده و بدیهی است ،چرا فقط افراد معدودی میایستند
و مطلوبشان را درخواست میکنند؟ برای بسیاری از ما ،این موضوع ریشه در
15
www.modiresabz.com
ترس طرد شدن است که نتیجه دوران کودکی دارد .این موضوع قطع ًا ناشی از ِ
انتقاد و عدم وجود عشق بیقیدوشرط در دوران کودکی است .وقتی کودکان
در سالهای شکلگیری در محیطی کامال مساعد نباشند ،بدون عزتنفس
و اعتمادبهنفس رشد میکنند .در نتیجه احساس میکنند که شایسته دریافت
چیزی بهتر از داشتههای کنونی نیستند .
شاید این ترس از طرد شدن ،در بزرگسالی هم موجب باز ماندن افراد شود.
آنها اغلب قراردادها ،شرایط استخدام و قیمتهایی (هم برای خرید هم برای
فروش) را میپذیرند که بسیار کمتر از چیزی است که واقع ًا میتوانند به دست
آورند ،فقط به این دلیل که از «نه» شنیدن میترسند.
میتوان با انجام رفتاری متضاد ،بر ترس غلبه کرد .اگر از رد شدن میترسید
و رفتار عادیتان این است که منفعالنه مفاد و شرایطی که به شما پیشنهاد
میشود را بپذیرید ،با درخواست مداوم برای کسب شرایط بهتر و با اهمیت
ندادن به پاسخ منفی ،بر این ترس غلبه کنید.
این کار را مدام انجام دهید و خواهید دید که ترس خیلی زود کاهشیافته
و ناپدید میشود .این فراین ِد «حساسیتزدایی سیستماتیک» است .راه از بین
بردن ترس ،مواجهه با ترسها و انجام مکرر کارهایی که از آنها میترسید
است.
از آنجایی که ترس عادت است ،شجاعت هم عادت است .با مجبور کردن
خودتان به اقدام شجاعانه ،به خصوص هنگام درخواست برای قیمتها
و شرایط بهتر در مذاکره ،در خودتان اعتمادبهنفس و عزتنفس به وجود
میآورید.
16
www.modiresabz.com
فروش خانهبهخانه را شروع کردم .در ابتدای کار ،بیش از آنچه تصور میکردم،
«نه» شنیدم .به هر دری که میزدم به رویم بسته بود ،زیرا عادت کرده بودم
طرد شوم و بشنوم که آن فرد محصول مرا نمیخواهد یا به آن عالقهای ندارد.
صدها و حتی هزاران بار رد شدم .سپس یک روز ،از یک فروشنده حرفهای
پرسیدم که چگونه با این نه شنیدن بیوقفه کنار میآید .او این عبارت جادویی
را با من درمیان گذاشت« :عدم پذیرش موضوعی شخصی نیست».
عدم پذیرش را به خودتان نگیرید .وقتی کسی در مذاکره به درخواست
شما مخالفت میکند ،به شما و ارزش شخصیتان برنمیگردد .این جمله به
خوب یا بد بودن شما ربطی ندارد .تا جایی که به شخص پاسخدهنده مربوط
میشود ،این کار صرف ًا پاسخی کاری به یک پیشنهاد است .هیچ ربطی به شما
ندارد .پس آن را به خودتان نگیرید.
وقتی این موضوع کلیدی را آموختم ،به یک ماشین فروش تبدیل شدم.
با اطمینان از خانهای به خانه دیگر میرفتم و از مردم میخواستم محصولم
را بخرند .بدون توجه به دفعاتی که پاسخ «نه» میشنیدم ،فقط میخندیدم.
فهمیدم که شخص مقابل به هیچ وجه درباره من فکر نمیکرد .او فقط
واکنشی خودکار داشت که هنگام دریافت پیشنهادی متفاوت از شرایط
فعلیاش بروز میکرد .عدم پذیرش موضوعی شخصی نیست.
ساخت یک امپراطوری
یکی از شرکتکنندگان سمینارهایم یک کارگر ساختمانی در شهر فونیکس
آریزونا بود که عالقه داشت خانههای قدیمیتر را بخرد و آنها را به مبلغی
اجاره دهد که هم پول رهنشان را بپردازد و هم سودی کسب کند .اما پول
زیادی برای شروع کار نداشت.
با این حال ،شروع به جستجوی خانههایی در روزنامهها کرد که توسط
17
www.modiresabz.com
صاحبشان و نه توسط مشاوران امالک عرضه شده بودند .او با صاحبان این
خانهها تماس میگرفت ،قرار مالقاتی برای دیدن خانه ترتیب داد و پس از
تشخیص اینکه خانه برای خرید ،تعمیر و اجاره دادن مناسب است ،نزد مالک
برمیگشت و 50درصد قیمت فعلی را به او پیشنهاد میداد .برخی از مالکان
عصبانی میشدند .بعضی دیگر میترسیدند .اما از هر 20مالکی که با آنها
تماس میگرفت ،قطع ًا شرایط زندگی یکی از آنها طوری بود که او را به
فروشندهای بسیار باانگیزه تبدیل میکرد .افرادی بودند که کسبوکارشان
تعطیل شده بود یا شغلشان را از دست داده بودند ،یا در حال طالق یا
ورشکستگی بودند ،یا تصمیم داشتند به نقطه دیگری از کشور نقل مکان
کنند و تنها مانعشان فروش خانه بود.
پس به ازای نوزده پاسخ منفی ،یک نفر با پیشنهاد قیمتی مواجه میشد
که 60یا 70درصد کمتر از قیمت پیشنهادیاش بود ،و به تدریج آن را
میپذیرفت .
او پس از چند سال شنیدن مکرر پاسخ منفی ،صاحب چهل و دو خانه شد،
ماهانه 10.000دالر درآمد داشت و در مسیر تبدیل شدن به یک میلیونر قرار
گرفت و همه موفقیتش به این خاطر بود که هنگام مطالبه خواستهاش از
شنیدن واژه نه نمیترسید.
18
www.modiresabz.com
موضوع اصرار میکنند و چانه میزنند ،زیرا برایشان نوعی تفریح است .وقتی
مذاکره را به شکل فعالیتی لذتبخش ببینید و آرام ،مطمئن و خوشحال باشید،
میتوانید فرصتهای مذاکره به نفع خود را در هر جایی که میروید و در هر
کاری که انجام میدهید ببینید.
19
www.modiresabz.com
فصل سه
انواع مذاکره
دو نوع مذاکره وجود دارد .هر یک هدفی متفاوت و نتیجه مطلوب متفاوتی
دارد .مشکل اینجاست که مذاکرهکنندگان اغلب آنها را با هم اشتباه میگیرند
و برعکس نتایجی کهمیتوانستند با شفافیت درباره کار و هدفشان به دست
آورند ،نتایج نامطلوبی کسب میکنند .
من نخستین نوع مذاکره یا نوع «الف» را شیوه «یکبار برای همیشه»
مینامم .در این حالت ،فقط تصمیم میگیرید یکبار با طرف دیگر مذاکره یا
معامله کنید و دیگر هرگز آن را تکرار نکنید .هر یک از طرفین مذاکره فقط
یک هدف دارد :کسب باالترین یا پایینترین قیمت و بهترین مفاد و شرایط
برای این خرید یا فروشی که دیگر تکرار نخواهد شد.
بیمالحظه باشید
در مذاکره نوع «الف» شرایطی خصمانه نسبت به طرف مقابل دارید .اگر
21
www.modiresabz.com
او خریدار باشد ،هدفش این است که کمترین قیمت را به شما بپردازد و اگر
فروشنده باشد ،میخواهد بیشترین قیمت ممکن را از شما بگیرد .او دوست
شما نیست .مهم نیست چقدر لبخند میزند یا چقدر مؤدب و خوشرفتار است،
او فقط به خودش و سود یا منافعش فکر میکند .در پایان مذاکره اصال برایش
مهم نیست که شما خیلی زیاد پرداخت کردهاید یا خیلی کم گرفتهاید.
در این نوع مذاکره ،باید آرام ،با تدبیر و خودخواه باشید .شما میتوانید از هر
ترفندی برای انجام بهترین معامله استفاده کنید .باید بدانید وقتی این مبادله
تمام شد ،دیگر هرگز این شخص را نمیبینید یا دربارهاش چیزی نمیشنوید.
مهم نیست که این فرد شما را دوست داشته باشد ،به شما احترام بگذارد ،یا
بخواهد دوست شما باشد .مسئله مهم این است که شما بهترین معامله ممکن
را انجام دهید.
در فصلهای آینده ،مجموعهای از استراتژیها و تاکتیکهایی را خواهید
آموخت که میتوان برای افزایش موفقیت در این نوع مذاکرات از آنها
استفاده کرد.
مذاکره بلندمدت
نوع دوم مذاکره ،مذاکره بلندمدت یا نوع «ب» است .یعنی وقتی قصد دارید
توافق پیچیدهتری را در یک دوره زمانی بلندمدت انجام دهید .در این حالت،
به دلیل ماهیت محصول ،خدمت ،قرارداد یا توافق مورد بحث ،شاید مجبور
شوید که ماهها یا سالها با همان فرد یا سازمان کار کنید.
سی سال پیش ،وقتی کار تولید برنامههای آموزشی شنیداری و تصویری را
با تولیدکنندهای در شیکاگو آغاز کردم ،از تمایل شرکت به بازاریابی برنامههایم
در سطح ملی و بینالمللی بسیار سپاسگزار بودم و خوشبختانه شرکت مفاد و
شرایطی را پیشنهاد داد که در آن صنعت هم عادالنه و هم استاندارد بود .امروز
22
www.modiresabz.com
23
www.modiresabz.com
در قرارداد غربی ،این گام نقطه پایان بحثها و مذاکرات است .اما در قرارداد
چینی ،این نقطه شروع مذاکرات و بحثها است.
در ذهنیت چینی ،هر چیزی که بتوان به آن فکر کرد یا پیشبینی کرد،
مکتوب میشود .اما این درک صریح وجود دارد که با پیشرفت توافق،
اطالعات و شرایط جدیدی بروز میکند .این اطالعات و شرایط جدید ،لزوم
اصالح قرارداد را نشان میدهد تا همچنان برای طرفین عادالنه و مساوی
باقی بماند.
هرگاه با طرف مقابل مذاکره میکنم( ،در بیش از 60کشور قراردادهایی
با مشتریان دارم) همواره به قراردادهایی پیچیده و چند قسمتی میرسیم که
هزاران دالر ارزش دارند و چندین صفحه هستند.
همان اول کار میگویم« ،بیائید قراردادی چینی بین خودمان منعقد کنیم.
در این نوع قرارداد بر سر مفاد و شرایط اولیه کسبوکاری که با هم انجام
خواهیم داد ،توافق میکنیم .اما میخواهم هر دو خوشحال باشیم .اگر در هر
زمانی اتفاقی روی داد که شرایط پیرامون این قرارداد را تغییر داد ،بیائید با
هم بنشینیم و مجدداً درباره مفاد و شرایط مذاکره کنیم تا هر دو خوشحال
باقی بمانیم».
خبر خوب اینکه :من و شرکایم هرگز بحث ،عدم توافق یا شکایتی بر سر
این «قراردادهای چینی» نداشتهایم .ما در هر موردی پذیرا ،دوستانه و متمرکز
باقی میمانیم تا در فرایند همکاری سود هر دو طرف را به حداکثر برسانیم.
24
www.modiresabz.com
فصل چهار
این موضوع تقریب ًا در همه کسبوکارها یکسان است .شما کارتان را با یک
شرکت یا فرد و در سطح محدودی آغاز میکنیدو این رابطه کاری میتواند
در طول زمان به یکی از مهمترین بخشهای زندگی مالی و شخصیتان
تبدیل شود.
یک بار جرارد نیِرنبِرگ ،استاد باسابقه مذاکره حرفهای گفت که هدف
مذاکره «رسیدن به توافقی است که نیازهای طرفین را تا جایی تأمین کند که
انگیزه درونی برای اجرای تعهدات خود و انجام مذاکرات و مبادالت بعدی با
همان طرف را داشته باشند».
بیایید این تعریف را به اجزای تشکیلدهندهاش تقسیم کنیم .نخست،
«رسیدن به توافق ». . .به این معنی است که هدف مذاکره مداوم ،برد
یا باخت و غلبه بر طرف مخالف نیست ،بلکه رسیدن به نوعی توافق است.
وقتی هر دو طرف با عالقه قلبی به یافتن راهی برای رسیدن به توافق،
25
www.modiresabz.com
ال با شیوه مذاکره «یک بار برای فرایند مذاکره را آغاز میکنند ،رفتارشان کام ً
همیشه» متفاوت است و نتایج معمو ًال بسیار بهترند.
دومین بخش تعریف . . .«،بهنحوی که نیازهای طرفین تأمین شود ». . .
نشان میدهد که هر یک از طرفین مذاکره خواستهها و نیازهایی دارد که با
خواستهها و نیازهای طرف دیگر متفاوت است .به همین دلیل است که در
وهله اول به مذاکره و مباحثه میپردازند .در قراردادهای بلندمدت هر دو طرف
باید به دنبال راههایی باشند تا اطمینان حاصل کنند که نیازهای مهم طرف
دیگر تأمین میشود.
26
www.modiresabz.com
پرخاشگر و پرتوقع بوده و هیچ نوع انعطاف یا تمایلی به مصالحه نداشته است.
ناشر میبایست با پرداخت نرخ باالتر موافقت کند ،در غیر این صورت آن
شخص نه تنها میرفت ،بلکه از ناشر هم در مقابل دیگران بدگویی میکرد .
رئیس گفت« ،ما نمیخواهیم در بازار دشمنتراشی کنیم ،به همین دلیل
مؤدبانه با مفاد و شرایط آنها موافقت کردیم .اکنون حق امتیاز انحصاری
تولید و توزیع محصوالت آنها را داریم ،اما مجبور به این کار نیستیم .قصد
انجام آن را هم نداریم .محصوالت آنها در قفسههای ما باقی میماند تا
وقتی بیایند و آنها را پس بگیرند .آن وقت ،محصول را به آنها میدهیم و
همکاری را متوقف میکنیم».
این مدیر ارشد فکر میکرد قیمتی عالی و باالتر از حد بازار را برای
محصولش به دست آورده بود .اما از آنجا که اهمیت رابطه بلندمدت را نادیده
گرفت ،خود و شرکتش به هیچ نتیجهای نرسیدند ،به جز یک قرارداد با
مجموعهای از قیمتها و شرایط که شرکت مقابل هیچ تعهد یا انگیزهای
برای انجامش نداشت.
27
www.modiresabz.com
به گفته رالف والدو ا ِمرسون« ،برای اینکه دوستی داشته باشید ،باید خودتان
اول دوست خوبی باشید» .با استفاده از قانون تالش غیرمستقیم ،یعنی
تمرکز برای رسیدن به توافقی که به نفع طرفهای مذاکره هم باشد ،آنها
آسودهخاطر میشوند و در جستجوی روشهای معاملهای بر میآیند که برای
شما هم رضایتبخش باشد.
به همین دلیل همیشه گفتهام« ،صرفنظر از تصمیمی که میگیریم،
میخواهم شما خوشحال باشید .من پذیرای هر نوع ایده و پیشنهادی از سوی
شما هستم تا بدانم که در انتهای بحث و پس از آن نیز خوشحال هستید .البته
من هم میخواهم خوشحال باشم .اما میدانم اگر بر خوشحالی شما تمرکز
کنم ،برای من هم نتیجه رضایتبخشی خواهد داشت».
این رویکرد قطعا طرف مذاکره را خلع سالح میکند ،به توافقی میرسیم
که برای هر دو طرف رضایتبخش است و هر دو با خوشحالی جلسه را ترک
میکنیم.
28
www.modiresabz.com
دو طرف شود .امروزه تقریبا همه رهبران کسبوکارها در همه صنایع از این
استراتژی استفاده میکنند.
مذاکره نوع «ب» فرایندی است که شروع ،میانه یا انتهای واقعی ندارد،
زیرا مداوم است .نقطه شروع این نوع مذاکره ایجاد روابط عالی بر پایه اعتماد
و اعتبار است .بهترین روابط تجاری که تاکنون برای فروش،خرید ،استخدام،
تأمین بودجه یا هر چیز دیگری داشتهاید ،روابطی بر مبنای یک قرارداد است
که همه از آن خشنودند و به مدت نامحدود و در اَشکال مختلف ادامه مییابد.
بدترین نوع مذاکره ،مذاکرهای است که در پایان آن ،هیچ یک از طرفین
راضی نیست .هیچیک از طرفین نمیخواهد دوباره با طرف دیگر مذاکره کند،
هر دو طرف ناراحت هستند وانگیزهای برای اجرای تعهدات ندارند.
29