Professional Documents
Culture Documents
ôn thi cuối kì 12 văn
ôn thi cuối kì 12 văn
Nguyễn Minh Châu là nhà văn lớn của nền văn xuôi hiện đại Việt
Nam . Từng là cây bút xuất sắc của nền văn học sử thi thời kháng
chiến chống Mĩ . Từ sau 1975 ông là nhà văn tiên phong cho sự
nghiệp đổi mới. Nếu như trong giai đoạn trước Nguyễn Minh Châu
sáng tác theo cảm hứng sử thi đậm nét, sau năm 1975 ông đã chuyển
sang cảm hứng thế sự với những vấn đề về đạo đức và triết lý nhân
sinh. “Chiếc thuyền ngoài xa” là truyện ngắn xuất sắc được sáng tác
theo cảm hứng thế sự ấy. Truyện ngắn đã xây dựng được tình huống
đặc sắc, qua đó thể hiện được những tư tưởng triết lí nhân sinh mà
Nguyễn Minh Châu muốn gửi gắm.
2. Thân bài
*Khái quát về tác phẩm
-Xuất xứ +HCST
Truyện ngắn “Chiếc thuyền ngoài xa” được in lần đầu tiên trong tập
“Bến quê“, sau được tác giả lấy làm tên chung cho cả tuyển tập truyện
ngắn của mình, in năm 1987. Trong thiên truyện ngắn này, Nguyễn
Minh Châu đã tạo dựng được một tình hưống truyện vô cùng đặc
+ Tình huống truyện đầu tiên diễn ra trên bãi biển, bắt đầu với chuyện
nhiếp ảnh gia Phùng được giao nhiệm vụ chụp lấy một bức ảnh
đẹp về cảnh biển buổi sáng sương mù để in làm bộ lịch nghệ thuật.
Với tâm thế của một nhà nghệ thuật chân chính khao khát cái đẹp,
Phùng đã mai phục ở bãi biển này đến cả chục ngày, tuy nhiên vẫn
chưa chụp được bức nào thật sự đáng giá. Trong khi người nghệ sĩ
quyết định chọn một bức ảnh trong số ảnh đã chụp được làm kết quả
báo báo, thì bất ngờ anh lại gặp được một cảnh “đắt” trời cho, cảnh
mà suốt đời cầm máy Phùng chưa bao giờ thấy được
+ Phát hiện thứ nhất đầy thơ mộng: Bức tranh thiên nhiên toàn
bích của chiếc thuyền lưới vó đang tiến gần bờ trong buổi sớm mai
“trước mắt tôi là một bức tranh mực tàu... tôi tưởng chính mình
vừa khám phá cái chân lí của sự hoàn thiện...”. Trong đôi mắt
người nghệ sĩ khát khao cái đẹp thì đó là “cảnh đắt trời cho” chứa
đựng chân lí sự hoàn thiện, khiến tâm hồn anh như được gột rửa,
thanh lọc.
+ Phát hiện thứ hai đầy nghịch lí, phi nghệ thuật:
Thế nhưng đối lập hoàn toàn với cái cảnh “đắt” trời cho, với bức tranh
toàn thiện, toàn mỹ, thì bước xuống từ chính con thuyền ấy lại là hai
con người đọng lại như một nỗi ám ảnh, trên con thuyền đó cũng có
những mảnh đời bất hạnh, những nỗi khốn khổ của một gia đình
làng chài lênh đênh trên sóng biển ẩn dưới cái vẻ đẹp thơ mộng đến
không thực trong mắt người nghệ sĩ. Tiếng thét của người đàn ông
dường như đã xé tan cái bức họa toàn bích “Cứ ngồi nguyên đấy.
Động đậy tao giết cả mày đi bây giờ”.
+Cảnh tượng xấu xí:
Một người đàn bà trông mệt mỏi xấu xí, thô kệch, mặt đầy rỗ, sau
một đêm dài thức kéo lưới,
Người đàn ông cục mịch, hung bạo với mái tóc tổ quạ, chân đi
hình chữ bát, ánh mắt độc dữ nhìn chằm chằm vào tấm lưng
người đàn bà. Rồi một cuộc bạo hành gia đình diễn ra ngay trước
mắt Phùng, gã đàn ông rút thắt lưng quất liên tiếp vào vợ, miệng rít
lên những tiếng căm hận “Mày chết đi cho ông nhờ. Chúng mày
chết hết đi cho ông nhờ”, những tưởng chỉ có kẻ thù mới đối với
nhau như thế chứ không phải là một cặp vợ chồng.
=> Người đàn bà im lặng, nhẫn nhục chịu đựng, không chống trả
cũng không chạy trốn. Phùng không thể hiểu nổi những gì đang xảy ra
trước mắt. Chỉ kịp vứt máy ảnh chạy đến ngăn cản, rồi anh chàng lại
chứng kiến tiếp cảnh đứa con trai vì thương mẹ mà đánh lại cả
bố, nó lại căm thù bố như kẻ thù, như ác quỷ. Cuối cùng những
con người ấy rời đi chỉ để lại một bãi cát mênh mông và hoang vắng,
không còn bóng dáng của một cảnh “đắt” trời cho mà người nghệ sĩ
chộp được ban nãy.
Người nghệ sĩ cay đắng nhận ra: đằng sau cái đẹp cảnh “đắt” trời
cho là khung cảnh xấu xí, chứa đựng sự thật tàn nhẫn - nạn bạo
hành gia đình
– Trong toà án huyện
Tình huống truyện thứ hai diễn ra trong tòa án huyện, trước những
nhận thức của mình về gia đình của người đàn bà làng chài, Phùng và
Đẩu (chánh án của toà án huyện) đã có ý muốn giúp chị ly hôn.
Thế nhưng trái với những mong đợi về việc người phụ nữ này có thể
thoát khỏi cảnh bạo hành, thì chị lại khăng khăng không muốn ly
hôn: “Con lạy quý tòa, quý tòa bắt tội con cũng được, phạt tù con
cũng được, đừng bắt con bỏ nó,...”. Phản ứng ấy của người đàn bà
làng chài khiến cả Phùng và Đẩu vô cùng khó hiểu, gian phòng trở
nên ngột ngạt và khó chịu vô cùng. Cũng từ đây Phùng bắt đầu nhận
thức được nỗi lòng của người đàn bà, hóa ra chị cam chịu nhẫn
nhục từng ấy năm, rốt cuộc cũng chỉ vì một chục đứa con đang
chờ ăn trên chiếc thuyền của hai vợ chồng chị.
+ Với bà “người đàn bà trên một chiếc thuyền không có đàn ông” là
rất khó khăn. Dù người đó có vũ phu thì cũng cần đến những lúc sóng
gió ngoài biển khơi.
Niềm vui của bà là được ngắm con cái ăn no, ngủ say và chờ đợi
những đôi lúc “vợ chồng con cái hòa thuận vui vẻ”, người đàn bà trên
thuyền sống vì con.
+ Câu chuyện người đàn bà khiến Phùng và Đẩu một lần nữa nhận
thức sâu hơn về cuộc đời:
=> -Cuộc sống mưu sinh có thể làm người hiền lành trở nên thô bạo
-Đằng sau vẻ xấu xí kia thì người đàn bà lại nhân hậu, vị tha, hiểu
đời
- Vị chánh án nhận ra cuộc sống hôn nhân không dễ dàng giải
quyết được bằng cách dứt khoát như anh nghĩ.
- Nhà nhiếp ảnh nhận ra nghệ thuật thì đẹp đấy nhưng cuộc đời sinh
ra nghệ thuật vẫn nhiều khiếm khuyết. Hình thức bên ngoài của
người đàn bà không nói lên được lòng vị tha, nhân hậu và nỗi đau bên
trong. Người cán bộ đôi khi lại chưa thể thấu hiểu vì còn thiếu trải
nghiệm.
-Tình huống truyện còn đưa đến thông điệp quan trọng về trách
nhiệm của người nghệ sĩ với nghệ thuật và con người
+ Nghệ thuật không thể tách rời cuộc đời, nó phải có cội rễ từ đời
sống và phản ánh đời sống chân thật nhất.
+Người nghệ sĩ không chỉ cần có phẩm chất đáng quý trong việc
sáng tạo nghệ thuật mà cần có tấm lòng nhân ái , tình yêu thương
với những con người
– Tình huống truyện còn mang ý nghĩa nền tảng để nhà văn xây
dựng thành công nhân vật:
+ Người đàn bà hàng chài với nỗi khổ cả thể xác lẫn tâm hồn thế
nhưng vẫn ngời lên đức tính tốt đẹp của người phụ nữ.
+ Người chồng là kết quả của cuộc sống túng thiếu, bế tắc
+ Phùng – người nghệ sĩ tha thiết với cuộc đời, Đẩu - chánh án có
lòng tốt nhưng cả hai còn thiếu kinh nghiệm sống.
– Tình huống truyện còn lôi cuốn người đọc bởi nhiều sự vỡ ra, bất
ngờ.
– Tình huống truyện chứa đựng giá trị hiện thực và giá trị nhân
đạo sâu sắc của nhà văn:
+ Giá trị hiện thực: Cuộc sống đói nghèo lạc hậu tăm tối là nguyên
nhân dẫn tới nạn bạo hành gia đình. Cuộc chiến đấu bảo vệ quyền
sống của cả dân tộc trải qua bao hi sinh gian khổ nhưng cuộc đấu
tranh bảo vệ quyền sống của từng con người còn đầy cam go, lâu
dài, cần có sự quan tâm của cách mạng, của cộng đồng
+ Giá trị nhân đạo: Sự chia sẻ cảm thông của tác giả với những số
phận đau khổ tủi nhục của những người lao động vô danh đông đảo
trong xã hội. Lên án, đấu tranh với cái xấu, cái ác vẫn còn tồn tại
trong từng gia đình. Phát hiện, ngợi ca những phẩm chất tốt đẹp
của người lao động.
3. Kết bài
- Tình huống truyện là một thành công lớn của truyện ngắn nói chung
và của tác phẩm “Chiếc thuyền ngoài xa” nói riêng.
- Với tình huống truyện độc đáo sẽ tạo ra tài năng của tác giả.
Truyện được kể lại qua lời kể của nhân vật Phùng, một người lính vừa
bước ra từ cuộc chiến tranh nhiều đau thương mất mát. Theo lời đề
nghị của trưởng phòng, Phùng trở về chiến trường xưa để chụp một
tấm hình cảnh thuyền biển cho bộ lịch Tết. Tại đây, anh đã phát hiện
ra một bức tranh để chụp một tấm hình cảnh thuyền biển cho bộ lịch
Tết. Tại đây, anh đã phát hiện ra một bức tranh thuyền biển lúc bình
minh đẹp như tranh mực Tàu của một danh họa thời cổ. Nhưng éo le
thay, đang ngây ngất với cảm giác hạnh phúc thì Phùng phải chứng
kiến một cảnh tượng phũ phàng. Đó là cảnh người chồng đánh vợ một
cách thô bạo, còn người vợ thì nhẫn nhục chịu đựng một cách khó
hiểu. Phùng từ ngất ngây sung sướng đến kinh ngạc, sững sờ. Có thể
nói, nhà văn đã ra tình huống truyện độc đáo và từ tình huống này
mà nhân vật người đàn bà dần hé lộ số phận và tính cách.
* Ngoại hình và dáng vẻ :Xấu xí, khổ cực
->Người đàn bà chính là hiện thân cho nỗi thống khổ của người
phụ nữ làm nghề chài lưới
+ Ngoại hình xấu xí, “trạc ngoài 40 tuổi, thân hình cao lớn, thô kệch”,
“gương mặt với những nốt rỗ chằng chịt”, “cũng vì xấu, trong phố
không ai lấy”.
+Lưng áo bạc phếch, mặt mệt mỏi, tái ngắt, dường như đang buồn
ngủ. Đó là kết quả của chuỗi ngày dài đối diện với hiểm nguy, đói
khát.
Ở người đàn bà xấu xí, rỗ mặt ấy có một đôi mắt thật lạ. Đôi mắt
chính là cuộc đời chị. Đôi mắt của một cuộc đời không bình lặng.
Đôi mắt “ngước nhìn ra ngoài mặt phá nước chỗ chiếc thuyền đậu
một thoáng rồi… đưa cặp mắt nhìn xuống chân’ đầy vẻ cam chịu.
Có thể nhận thấy đây là nơi vô cùng quen thuộc với chị , sự quen
thuộc ghê sợ với những trận đòn đã thành lệ của người chồng vũ phu ,
thô bao cứ “ba ngày trận nhẹ , năm ngày trận nặng”Vì thế người
đàn bà vẫn không nén nổi cảm giác cay đắng mặc dù đã chấp nhận
Chị nhìn lại con thuyền dường như để tìm ở các con một chút an ủi
ấm áp , mong được tiếp thêm sức lực giúp chị vượt qua nỗi bất hạnh
chuẩn bị ập tới
+Cử chỉ “ đưa một cánh tay lên” như vô thức của chị có lẽ muốn tìm
đâu đó một sự trì hoãn dù chỉ 1 thoáng nhưng chị cũng hiểu rằng
điều đó là không thể nên cánh tay chị “buông thõng phó mặc”
+Khi bị chồng đánh thì chị chịu đòn với 1 dáng vẻ cam chịu đầy
nhẫn nhục , không hề kêu 1 tiếng , không chống trả cũng không chạy
trốn => Thái độ của một người đang nhẫn nhục thực hiện nghĩa vụ
đau khổ của mình , không oán thán , ne stranhs . Cuộc sống đau khổ
hình như đã làm người đàn bà mất đi những phản xạ bản năng tối
thiểu
+ Sự khốn khổ còn hiện ra ngay trong dáng vẻ lúng túng , sợ sệt lúc ở
tòa án , khi Đẩu mời đến lần thứ 2 chị mới dám ngồi mép bên ghế -
dáng vẻ của một con người tội nghiệp luôn phải nghe những lời
nguyền rủa cay độc “mày chết hết đi cho ông nhờ. Chúng mày chết
hết đi cho ông nhờ” vì thế luôn mặc cảm và thấy tội lỗi , luôn muốn
giảm thiếu sự vướng víu khi gây ra cho người khác .
Thấy người đàn ông đáng thương, đáng được cảm thông “lão
chồng tôi khi ấy... hiền lành, không bao giờ đánh đập tôi”; trốn
đi lính ngụy, chính cuộc sống nghèo khổ đã biến anh ta thành kẻ
ác (có thể so sánh với cái nhìn của Phác, Phùng, Đẩu).
Luôn coi chồng là người bạn đời thân thiết: cùng chèo chống
con thuyền trong lúc phong ba, cùng nuôi con, mưu sinh trong
cõi đời cơ cực,...
+ Nhận mọi lỗi về mình: “cái lỗi chính là đám đàn bà chúng tôi...”,
“giá tôi đẻ ít đi”
+ Chắt chiu, nâng niu, trân trọng hạnh phúc: “vả lại trên thuyền
cũng có lúc vợ chồng, con cái hòa thuận, vui vẻ,...”
- Một người mẹ giàu đức hi sinh, lòng thương con vô hạn( tình
mẫu tử)
+ Coi việc mình bị hành hạ, chịu đói khổ là lẽ đương nhiên, là
vì hạnh phúc con cái: “đàn bà trên thuyền chúng tôi phải sống
cho con chứ không thể sống cho mình như ở trên đất được”.
+ Muốn nuôi con khôn lớn nên chịu đựng hành hạ để ở cùng các
con. Niềm vui nhỏ nhoi, tội nghiệp: “vui nhất là khi thấy chúng
được ăn no”
=> Người đàn bà không chỉ là hiện thân cho nỗi thống khổ mà là hiện
thân cho vẻ đẹp cao cả của người phụ nữ.
Tác phẩm : Khái quát về con người Nam Bộ trong những năm kháng
chiến chống Mĩ ác liệt
TB.
*Khái quát
-Phong cách sáng tác : Phân tích tâm lí nhân vật tinh tế , đặc điểm
người dân Nam Bộ
-Hoàn cảnh sáng tác : 1966 khi ông đang công tác ở tạp chí "Văn
nghệ quân giải phóng"
=> Xây dựng thành thành công những hình tượng nhân vật chân thật,
sống động, có những nét chung thống nhất lại vừa có những nét tính
cách độc đáo (trẻ con , hồn nhiên , anh hùng dũng cảm)
-Gan dạ, dũng cảm của người chiến sĩ cộng sản :Thừa hưởng từ
người thân trong gia đình
+Cùng chị theo du kích đánh tàu Mĩ
+Quyết tâm tòng quân ->Tinh thần tự giác ngộ cách mạng của người
dân miền Nam
+Tiêu diệt được xe tăng bọc thép của giặc -> bị thương nặng-> kiên
cường, chịu đựng ->luôn trong tư thế sẵn sàng chiến đấu
+Cố gắng bò về phía đồng đội ->Tính cách anh hùng của nhân vật
Tình yêu cách mạng, đảng
-Tình yêu gia đình sâu sắc
+Thương chị Chiến : qua cảnh khiêng bàn thờ
+Yêu mến chú Năm : chú Năm bênh Việt
+Yêu thương Má: Trong những lần tỉnh dậy nhớ má
-Khắc họa thành công về vẻ đẹp của con người Nam Bộ anh dũng,
khẳng khái...trong những năm tháng kháng chiến chống Mĩ
-Truyền thống gia đình ->chất sử thi
-Màu sắc đậm chất Nam Bộ : ngôn ngữ , tính cách của con người
-Tái hiện tâm lí lứa tuổi, tâm lí giới tính nhân vật
KB : Nhân vật khắc họa mang đậm tính sử thi ->truyền thống gia đình
Gửi gắm thông điệp: Được sống làm người quý giá thật, nhưng
được sống đúng là mình, sống trọn vẹn những giá trị mình vốn
có và theo đuổi còn quý giá hơn. Sự sống chỉ thật sự có ý nghĩa
khi con người được sống tự nhiên với sự hài hòa giữa thể xác và
tâm hồn.
Con người phải luôn luôn biết đấu tranh với những nghịch cảnh,
với chính bản thân, chống lại sự dung tục để hoàn thiện nhân
cách và vươn tới những giá trị tinh thần cao quý.
Tuy vậy, con người ta cũng không nên chỉ chăm lo tới đời sống
tâm hồn mà bỏ qua những nhu cầu của thể xác. Xây dựng tình
huống truyện kịch đầy căng thẳng đạt đến cao trào rồi giải quyết
mẫu thuẫn một cách logic, hợp lí, thỏa đáng.
Xây dựng đối thoại, độc thoại sắc nét, xung đột hấp dẫn
Có kết hợp giữa những vấn đề thời sự và vấn đề muôn thuở: Đó
là lối sống giả dối của con người hiện đại, giữa những dục vọng
thấp hèn với những khát khao cao cả....