MAIKLING TANAW

SA KASAYSAYAN NG
PAGSASALIN SA
PILIPINAS AT SA
BUONG MUNDO
Inst. NAT TORRE
GED 153
SA BUONG MUNDO
Pinagbabatayang aklat hinggil sa
mga paunang kaalaman sa
pagsasalin.

▪ Ano ang pagsasalin?

▪ Kasaysayan ng Pagsasalin sa
Mundo
▪ Teorya at Praktika ng Pagsasalin
▪ Perpektong Pagsasalin:
Pagsasaling impormatibo
▪ ANDRONICUS
Europa: Unang tagasalin
Griyego > Latin

▪ Nasundan siya nina NAEVIUS at

ENNIUS (mga dulang Griyego).

▪ CICERO
Isa sa pinakamahuhusay na
tagasalin
BAGHDAD bilang akademya ng
pagsasaling-wika

Masusundan ito ng mga susunod

pang pagsasalin sa Baghdad ng mga
manunulat mula sa Syria.
Griyego > Arabic/Arabo

Mga isinalin: Pilosopiya nina Plato,

Aristotle, Galen at iba pang
pilosopo.
Pumalit ang TOLEDO (Espanya)
bilang sentro ng karunungan sa
pagsasaling-wika.
Maraming iskolar ang naganyak na
maging tagasalin sa mga aklatan.
ADELARD ng Bath: nagsalin ng
mga sinulat ni Euclid na naisalin na
sa Arabic
ROBERT de RETINES: Isinalin ang
Koran/ Quran tungong Latin noong
1141
Liber gestorum Barlaan et
Josaphat
▪ Sikat na naisalin sa Europa
▪ Orihinal mula sa wikang Griyego
▪ Buhay ni Buddha na binabasa
bilang babasahing Kristiyano
▪ Itinuring na Santo at Santa sina
Barlaan at Josaphat, bagaman
likhang-isip lamang sila dahil sa
ulirang pag-uugali at pagiging
Maka-diyos
IKA-12 SIGLO: rurok ng
pagsasaling-wika
Pagsasalin ng bibliya at mga
dokumentong relihiyoso

BIBLE/BIBLIYA
Pinakahigit na isinalin
Ireland, Italy at Germany

▪ Bibliya ni Wyclif (1382) ay

sinundan nina Tysdale at Luther, nagsasalin | kinuha sa LCMS
Coverdale
▪ Ngunit di nahigitan ang salin ng
bibliya sa Aleman/German ni
MARTIN LUTHER (1483-1546)
Lilipas lang ang ilang taon at lilitaw ang
mga likha ni JACQUES AMYOT

‘PRINSIPE NG PAGASALING-WIKA’ at
obispo ng Auxerre (Pransya)

▪ Isinalin ang akda ni Plutarch (Griyego

> Pranses) na Lives of Famous
Romans (1559)
▪ Ang salin na ito ang naging batis ng
salin din ni Sir Thomas North
(Pranses > Ingles) ng London (1579)
▪ Kapwa mga salin nina Amyot at North
ang naging batis naman ng mga
dulang naisulat ni William
Shakespeare
INGLATERA

JOHN BOURCHIER (1467-1553) – halos lahat

ng mga naisalin ay mula sa mga akdang nasa
Espanyol

Tanyag na naisalin niya ang Chronicles of

Froissart

Tinala ni Savory na nagsimula ang dakilang

panahon ng pagsasaling-wika sa panahon ng
Unang Elizabeth, at rurok naman ng pagsasaling-
wika ang panahon ng Ikalawang Elizabeth.

Diwa ng pakikipagsapalaran at pananakop ang

tema ng kaisipang Pambansa, gayundin sa
pagsasalin
INGLATERA

HOBBES (pilosopo): Nagsalin ng mga

akda nina Thyucidides at Homer ngunit
hindi nagustuhan ng mambabasa

Sir Roger l’Estrange: Nagsalin ng mga

akda nina Cicero, Juvenal at Virgil,
ngunit masyadong malayo at di matapat
sa orihinal ang salin, gayundin ang salin
ni JOHN DRYDEN kay Juvenal (1693)
at Virgil (1697). Mga tanyag na Romanong manunula|
kinuha sa The Collector
Gayunpaman, itinuturing pa rin na
mahalagang tagasalin si Dryden ng
kanyang panahon.
Huling dekada ng Ika-17 Siglo

Disertasyon ni ALEXANDER FRASER TYTLER ng

Edinburgh (1747-1814) hinggil sa sining ng
pagsasalin

Essay on the Principles of Translation

Tatlong panuntunan sa pagsasagawa at pagkilatis

ng pagsasalin:

1. Kailangang katulad ng isang salin ang mensahe

at diwa ng orihinal.
2. Kailangang katulad ng isang salin ang estilo at
paraan ng pagkakasulat ng orihinal.
3. Kailangang maging maluwag at magaang
basahin ang isang salin tulad ng orihinal.
Makabagong Praktika ng Pagsasalin:
Machine Translator/ AI translator

1994: Wala pang naiimbentong

kompyuter na gagamitin para sa
pagsasalin

Sa Hapon/Japan: may naimbento

ngunit limitado ang kakayanan ng
makina, lalo na sa paksang teknikal
tulad ng Ingles at nuclear physics

Finlay (1971): Sumigla ang

pananaliksik sa MTr sa Estados
Unidos, Britanya at Rusya noong
1960s
SA PILIPINAS
PANAHON NG ESPANYOL

▪ Nagsimulang magkaanyo ang

pagsasalin sa bansang Pilipinas
kasabay ng pagpapalaganap ng
Kristiyanismo
▪ Urong-sulong ang pagtuturo ng wikang
Espanyol
▪ Lumaganap ang relihiyon sa
pamamagitan ng katutubong wika
PANAHON NG ESPANYOL
(1605)
PASCUAL POBLETE

Itinalang unang nagsalin ng nobelang

Noli me Tangere ni Rizal sa wikang
Tagalog
PANAHON NG AMERIKANO
▪ Nagpatuloy ang pagsasalin ng mga
akdang nakasulat sa wikang Espanyol
at sa wikang Ingles tungo sa wikang
Pambansa
▪ Karamihan sa mga naisaling dula at
itinatanghal sa Teatro (halimbawa ang
mga zarzuela)
▪ Sa panahong ito nagsimulang pumasok
sa Pilipinas ang iba’t ibang genre ng
panitikan mula sa Kanluran
▪ Pagtuturo ng wikang Ingles sa mga
paaralan (Thomasites); Philippine
Normal School 1901
LEON MA. GUERRERO

▪ Isang diplomatiko at manunulat

▪ Nagsalin sa Ingles ng mga akdang Noli
me Tangere (1961) at El Filibusterismo
ni Rizal (1962)
PATAKARANG BILINGGUWAL

▪ Pagsasalin sa Filipino ng mga

dokumento at materyales na nasusulat
sa Ingles
▪ Aklat, sanggunian, patnubay,
gramatika at iba pa
PAGSASALIN NG MGA AKDANG DI-TAGALOG

▪ Sa pangunguna ng DECS at PNU

noong 1987
▪ Proyekto ng pagsasalin ng Language
Education Council of the Philippines
at Secondary LAnguage Teacher
Education
▪ Cebuano, Ilocano, Hiligaynon,
Waray, Pampango, Pangasinan,
Bicol
▪ Chinese-Filipino literature, Muslim
at iba pang minor na wikain