1

ĐẠI HỌC SƯ PHẠM THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

----------

KHOA LỊCH SỬ


Đề tài:
QUAN HỆ HOA KỲ- HAITI TỪ 1862 CHO ĐẾN
ĐẦU NHỮNG NĂM 2000

Học phần: 2221HIST1072- Quan hệ quốc tế ở châu Mỹ từ sau chiến tranh

thế giới 2 đến nay

Sinh viên thực hiện: Vũ Ngọc Như Quỳnh

47.01.608.123

Giảng viên hướng dẫn: ThS. Hồ Ngọc Diễm Thanh

----------

Thành phố Hồ Chí Minh, tháng 05, năm 2023.

 2

Mục lục
MỞ ĐẦU........................................................................................................................1

NỘI DUNG....................................................................................................................3

Chương I: NỀN TẢNG QUAN HỆ GIỮA HOA KỲ VÀ HAITI........................3

I.1. Tổng quan về Haiti...........................................................................................3

I.2. Tình hình địa chính trị của Haiti......................................................................4

I.3. Chính sách của Hoa Kỳ với Haiti trước khi thiết lập mối quan hệ chính thức 5

Chương II: QUAN HỆ NGOẠI GIAO GIỮA HOA KỲ VÀ HAITI TỪ 1862

ĐẾN 1914...................................................................................................................7

II.1. Quan hệ Hoa Kỳ- Haiti giai đoạn 1862–1914................................................7

II.1.a. Hoa Kỳ công nhận nền độc lập của Haiti.....................................................7

II.1.b Hoạt động quân sự của Hoa Kỳ ở Haiti........................................................7

Chương III: QUAN HỆ NGOẠI GIAO GIỮA HOA KỲ VÀ HAITI TỪ 1915

ĐẾN 1934.................................................................................................................10

III.1. Sự chiếm đóng của Hoa Kỳ.........................................................................10

III.1.a Chính phủ Hoa Kỳ bổ nhiệm Dartiguenave làm tổng thống.....................10

III.1.b Các chính sách của Hoa Kỳ trong thời gian chiếm đóng Haiti.................11

III.1.c. Chấm dứt chiếm đóng ở Haiti...................................................................11

III.3. Bối cảnh và nguyên nhân của sự can thiệp của Hoa Kỳ..............................12

III.4. Tác động......................................................................................................13

Chương IV: QUAN HỆ GIỮA HOA KỲ VÀ HAITI GIAI ĐOẠN 1957 ĐẾN
ĐẦU NHỮNG NĂM 2000......................................................................................15

IV.1. Sự can thiệp của Hoa Kỳ và thời đại Duvalier ở Haiti................................15

IV.2. Cấm vận ở Haiti những năm 1990...............................................................17

IV.3. Can thiệp quân sự của Hoa Kỳ vào Haiti năm 1994...................................18

IV.4. Sự can thiệp của Hoa Kỳ vào Haiti đầu những năm 2000..........................20
 3

KẾT LUẬN.................................................................................................................21

TÀI LIỆU THAM KHẢO..........................................................................................22

 1

MỞ ĐẦU
1. Lý do nghiên cứu

Vấn đề quan hệ quốc tế giữa Hoa Kỳ và các nước Mỹ Latinh là vấn đề được các
nhà nghiên cứu quan tâm. Để rút ra những chính sách phù hợp trong quan hệ quốc tế
với các cường quốc ở Việt Nam, nghiên cứu về quan hệ giữa Hoa Kỳ và Haiti giúp đi
sâu vào sự phức tạp của các mối quan hệ này. Bằng cách xem xét các khía cạnh khác
nhau như chiến lược chính trị, tác động kinh tế và động lực xã hội, chúng ta sẽ khám
phá những hiểu biết có giá trị về chính sách đối ngoại của Hoa Kỳ và ảnh hưởng của
nó tới Cộng hòa dân chủ Haiti.

2. Mục tiêu nghiên cứu

Phân tích, rút ra các động lực kinh tế, xã hội, chính trị của Hoa Kỳ từ khi thiết
lập quan hệ chính thức với Haiti đến đầu những năm 2000.

3. Đối tượng nghiên cứu

Đối tượng nghiên cứu của bài tiểu luận là các chính sách, các sự kiện xảy ra
trong mối quan hệ giữa Hoa Kỳ và Haiti trong khoảng thời gian từ 1862 đến đầu
những năm 2000.

4. Phạm vi nghiên cứu

Phạm vi không gian: phạm vi hiệu lực của các sự kiện trên, chủ yếu là trong
lãnh thổ Haiti.

Phạm vi thời gian: từ năm 1862 đến đầu những năm 2000.

5. Phương pháp nghiên cứu

Phương pháp nghiên cứu: sử dụng cách tiếp cận đa ngành, sử dụng đồng thời
kiến thức và phương pháp của nhiều ngành học như: lịch sử, địa lí, kinh tế,... Tiếp cận
nguồn tài liệu từ sách báo, tạp chí, báo cáo và mạng internet để tiền hành tìm hiểu và
nghiên cứu vấn đề. Sử dụng các phương pháp nghiên cứu của môn quan hệ quốc tế:
phương pháp phân tích lợi ích, phương pháp phân tích chính sách đối ngoại, phương
 2

pháp quan sát sự kiện, phương pháp phân tích tác động, phương pháp nghiên cứu tài
liệu và phân tích nội dung văn bản,...

6. Kết cấu đề tài

Ngoài phần mở đầu và kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, đề tài được kết
cấu thành 4 mục như sau:

Chương I: NỀN TẢNG QUAN HỆ GIỮA HOA KỲ VÀ HAITI

Chương II: QUAN HỆ NGOẠI GIAO GIỮA HOA KỲ VÀ HAITI TỪ 1862
ĐẾN 1914
Chương III: QUAN HỆ GIỮA HOA KỲ VÀ HAITI GIAI ĐOẠN 1957 ĐẾN
ĐẦU NHỮNG NĂM 2000
Chương IV: QUAN HỆ GIỮA HOA KỲ VÀ HAITI GIAI ĐOẠN 1957 ĐẾN
ĐẦU NHỮNG NĂM 2000 15
 3

NỘI DUNG
Chương I: NỀN TẢNG QUAN HỆ GIỮA HOA KỲ VÀ HAITI
I.1. Tổng quan về Haiti
Haiti, tên chính thức là Cộng hòa Haiti, trước đây gọi là Hayti, là một quốc gia
nằm trên đảo Hispaniola thuộc quần đảo Greater Antilles của Biển Caribe, phía đông
Cuba và Jamaica, phía nam Bahamas và quần đảo Turks và Caicos. Haiti chiếm ba
phần tám phía tây của hòn đảo Hispaniola, phần còn lại là Cộng hòa Dominica. Phía
tây nam của Haiti là Đảo Navassa, được Haiti tuyên bố chủ quyền nhưng bị tranh chấp
là lãnh thổ của Hoa Kỳ dưới sự quản lý của liên bang. Haiti có diện tích 27.750 km2,
là quốc gia lớn thứ ba ở Caribe theo diện tích và có dân số ước tính 11,4 triệu người,
là quốc gia đông dân nhất ở Caribe. Thủ đô Haiti là Port-au-Prince ( Phiên âm: Po-ô-
prinx).

Hình I.1-1: Tương quan vị trí của Haiti, với phần bao quanh bởi chấm đỏ là lãnh thổ
Haiti. Ảnh: Dữ liệu Google Map.
 4

Hình I.1-2: Bản đồ Haiti. Ảnh: Dữ liệu Google Map.

Các nguồn tài nguyên thiên nhiên của Haiti bao gồm bauxit, đồng, canxi
cacbonat, vàng, bạc, đá cẩm thạch và thủy điện. Một phát hiện gần đây đã chỉ ra rằng
Haiti có thể có trữ lượng dầu lớn nhất thế giới. Trữ lượng dầu được ước tính có thể
lớn hơn của Venezuela. Các quốc gia như Puerto Rico, Cuba, Cộng hòa Dominica và
Haiti được ước tính đang ngồi trên khí đốt tự nhiên khoảng 159 tỷ feet khối và dầu
khoảng 142 triệu thùng. Người ta cũng ước tính rằng trữ lượng chưa được khám phá
có thể chứa tới 941 triệu thùng dầu thô và khí đốt tự nhiên được cho là khoảng 1,2
nghìn tỷ feet khối1.

I.2. Tình hình địa chính trị của Haiti

Tình hình địa chính trị của Haiti đã trải qua nhiều thay đổi theo thời gian. Đầu
tiên, Haiti phải chịu sự chiếm đóng của Hoa Kỳ từ năm 1915 đến năm 1934, điều này
có tác động đáng kể đến sự phát triển của đất nước. Ngoài ra, sự cai trị chuyên quyền
của gia đình Duvalier- chế độ độc tài cha truyền con nối chuyên quyền ở Haiti kéo dài
gần 29 năm, từ năm 1957 đến năm 1986 đã đóng một vai trò quan trọng trong việc
định hình lịch sử của Haiti. Haiti phải đối mặt với sự cô lập ngoại giao từ các cường
quốc lớn trên thế giới như Hoa Kỳ và Châu Âu trong nhiều thập kỷ sau khi trở thành
nước cộng hòa do người da đen lãnh đạo đầu tiên trên thế giới vào năm 1804. Đất
1
Số liệu từ Worldatlas.com: https://www.worldatlas.com/articles/what-are-the-major-natural-resources-of-
haiti.html
 5

nước này cũng thường phải hứng chịu những thảm họa thiên nhiên tàn khắc nghiệt do
có vị trí địa lý nằm gần nơi giao nhau của mảng kiến tạo Bắc Mỹ và Caribe, chẳng hạn
như trận động đất năm 2010 đã giết chết hơn 200.000 người và hơn 1,5 triệu người
Haiti phải di dời. Bất chấp những thách thức mà người dân phải đối mặt, Haiti vẫn
đang đấu tranh để thiết lập một nền dân chủ ổn định sau nhiều thập kỷ chế độ độc tài,
vốn đã kết thúc vào giữa những năm 1980. Đất nước này đã trải qua một chu kỳ bầu
cử, đảo chính và tranh giành quyền lực trong lịch sử gần đây. Hơn nữa, các cường
quốc thường xuyên can thiệp vào các công việc của Haiti, thường là do lợi ích cá nhân
hơn là mục tiêu trợ giúp người dân Haiti. Haiti từ lâu đã được coi là một "quốc gia
mong manh" với các thể chế yếu kém và tham nhũng tràn lan. Bất chấp những can
thiệp quốc tế lặp đi lặp lại, Haiti vẫn bị mắc kẹt trong vòng luẩn quẩn của rối loạn
chính trị trong nước.

I.3. Chính sách của Hoa Kỳ với Haiti trước khi thiết lập mối quan hệ chính thức
Trước khi giành độc lập, Haiti là thuộc địa của Pháp được gọi là St. Domingue.
Các ngành công nghiệp đường và cà phê dựa trên nô lệ của St. Domingue đã từng phát
triển nhanh chóng và thành công, và đến những năm 1760 đã trở thành thuộc địa sinh
lợi nhất ở châu Mỹ. Tuy nhiên, cùng với sự tăng trưởng kinh tế, tình trạng bóc lột nô
lệ châu Phi ngày càng gia tăng- trong khi người châu Phi chiếm đại đa số dân số.
Trước và sau khi Hoa Kỳ độc lập, các thương nhân Mỹ đã có một giao dịch buôn bán
lành mạnh với St. Domingue.

Sau đó, việc Cách mạng Pháp nổ ra đã có tác động lớn đến vùng thuộc địa này.
Dân tộc thiểu số da trắng của St. Domingue chia thành phe Bảo hoàng và phe Cách
mạng, trong khi dân số đa chủng tộc vận động cho các quyền công dân. Cảm nhận
được cơ hội, những nô lệ ở phía bắc St. Domingue đã tổ chức và lên kế hoạch cho một
cuộc nổi loạn lớn bắt đầu vào ngày 22 tháng 8 năm 1791.

Khi tin tức về cuộc nổi dậy của nô lệ nổ ra, các nhà lãnh đạo Mỹ đã hỗ trợ
người da trắng ở St. Domingue. Tình hình ở St. Domingue đã đặt đảng Dân chủ-Cộng
hòa Mỹ và lãnh đạo của đảng- Thomas Jefferson, vào một tình thế tiến thoái lưỡng
nan về chính trị. Jefferson tin tưởng mạnh mẽ vào Cách mạng Pháp và những lý tưởng
được cuộc cách mạng này thúc đẩy, nhưng vì là một chủ nô Virginia nổi tiếng trong số
 6

các chủ nô Virginia khác, Jefferson cũng lo sợ bóng ma của cuộc nổi dậy của nô lệ.
Khi đối mặt với câu hỏi Hoa Kỳ nên làm gì với thuộc địa St. Domingue của Pháp,
Jefferson ủng hộ việc cung cấp viện trợ hạn chế để đàn áp cuộc nổi dậy. Cuối cùng,
vào đầu thế kỷ 19, cuộc nổi dậy của Haiti đã thành công, dẫn đến việc thành lập quốc
gia Haiti độc lập vào năm 1804. Được lãnh đạo bởi Toussaint L'Ouverture, một cựu
nô lệ, Cách mạng Haiti là một thành tựu đáng chú ý bắt đầu khơi dậy hy vọng và niềm
tự hào giữa các dân tộc nô lệ trên thế giới.

Tuy nhiên, điều này không phù hợp với Hoa Kỳ, quốc gia đang mở rộng biên
giới lãnh thổ của mình và tìm cách thiết lập sự thống trị kinh tế ở Caribe. Hoa Kỳ sợ
rằng thành công cách mạng của Haiti sẽ khuyến khích các cuộc nổi dậy của nô lệ khác
trong khu vực và đe dọa lợi ích kinh tế của chính họ. Hoa Kỳ cũng lo ngại về khả
năng thành lập một nước cộng hòa da đen ở Caribe, sẽ thách thức hệ tư tưởng chủ
nghĩa tối cao của người da trắng vốn là nền tảng cho xã hội Mỹ vào thời điểm đó.

Vì những lý do trên, dưới thời Tổng thống Thomas Jefferson, Hoa Kỳ đã theo
đuổi chính sách cô lập Haiti, vì sợ rằng cuộc cách mạng Haiti sẽ lan sang Hoa Kỳ.
Trên thực tế, những lo ngại này là không có cơ sở, vì nhà nước Haiti non trẻ quan tâm
đến sự sống còn của chính mình hơn là lan truyền một cuộc cách mạng. Mặc dù Pháp
công nhận nền độc lập của Haiti vào năm 1825, nhưng người Haiti phải đợi đến năm
1862 thì Hoa Kỳ mới công nhận tình trạng của Haiti là một quốc gia độc lập, có chủ
quyền.
 7

Chương II: QUAN HỆ NGOẠI GIAO GIỮA HOA KỲ VÀ HAITI TỪ 1862

ĐẾN 1914
II.1. Quan hệ Hoa Kỳ- Haiti giai đoạn 1862–1914
II.1.a. Hoa Kỳ công nhận nền độc lập của Haiti
Mặc dù hai nước đã thiết lập quan hệ chính thức vào đầu thế kỷ 19, Hoa Kỳ đã
không công nhận nền độc lập của Haiti cho đến năm 1863. Trước đó, Hoa Kỳ đã miễn
cưỡng công nhận một quốc gia được thành lập bởi những người nô lệ cũ, và thay vào
đó tìm cách kiểm soát hòn đảo thông qua các biện pháp khác nhau, bao gồm các biện
pháp trừng phạt kinh tế và can thiệp quân sự.

Bất chấp tầm quan trọng của Cách mạng Haiti, nhiều quốc gia, bao gồm cả Hoa
Kỳ, đã do dự trong việc công nhận Haiti là một quốc gia có chủ quyền. Điều này một
phần là do thành công của Haiti đã thách thức quan niệm phổ biến về quyền tối cao
của người da trắng vào thời điểm đó. Hoa Kỳ, một quốc gia chiếm hữu nô lệ vào thời
điểm đó, đặc biệt miễn cưỡng công nhận nền độc lập của Haiti.

Tuy nhiên, vào giữa thế kỷ 19, Hoa Kỳ đã bắt đầu suy nghĩ lại về lập trường
của mình đối với Haiti. Phong trào bãi nô đã đạt được động lực ở Mỹ, và nhiều người
Mỹ bắt đầu coi Cách mạng Haiti là dấu hiệu báo trước cho cuộc đấu tranh giành tự do
của chính họ. Ngoài ra, Hoa Kỳ bắt đầu quan tâm hơn đến việc thiết lập quan hệ kinh
tế với Haiti, một quốc gia giàu tài nguyên thiên nhiên, với mặt hàng đường và cà phê
dồi dào. Cuối cùng, vào năm 1862, Tổng thống Abraham Lincoln đã ký một hiệp ước
công nhận nền độc lập của Haiti. Hiệp ước đã được Thượng viện Hoa Kỳ phê chuẩn
vào năm sau và Haiti trở thành quốc gia độc lập thứ hai ở Tây bán cầu, sau Hoa Kỳ.

Bất chấp sự miễn cưỡng ban đầu của Hoa Kỳ trong việc công nhận nền độc lập
của Haiti, hai nước đã duy trì mối quan hệ trong những năm sau đó.

II.1.b Hoạt động quân sự của Hoa Kỳ ở Haiti

Mặc dù đã chấp nhận thiết lập quan hệ chính thức với Cộng hòa Haiti, trong
phần lớn thế kỷ 19, Hoa Kỳ duy trì sự hiện diện quân sự thường xuyên trên đảo Haiti.
Điều này xuất phát từ những lo ngại liên quan đến sự ổn định của chính phủ Haiti và
tác động tiềm ẩn của sự bất ổn chính trị và kinh tế của hòn đảo đối với khu vực Caribe
 8

rộng lớn hơn. Mặc dù đã thông báo rằng sự hiện diện của quân đội Hoa Kỳ nhằm
mang lại sự ổn định và hỗ trợ cho chính phủ Haiti, nhưng vẫn vấp phải những tranh
cãi và phản đối từ người dân. Nhiều người Haiti phẫn nộ trước sự hiện diện của Hoa
Kỳ trên hòn đảo của họ, và đã có nhiều trường hợp bạo lực và các hình thức phản
kháng khác nhắm vào nhân viên Hoa Kỳ.

Sự cố Môle Saint-Nicolas: Sự cố Môle Saint-Nicolas là một sự kiện quan trọng

trong lịch sử quan hệ Haiti-Mỹ. Nó xảy ra vào năm 1893 khi Thủy quân lục chiến Hoa
Kỳ được triển khai đến thành phố cảng Môle Saint-Nicolas để bảo vệ lợi ích của Mỹ
trong khu vực. Thủy quân lục chiến được giao nhiệm vụ duy trì trật tự và bảo vệ công
dân Mỹ cũng như tài sản trong khu vực. Tuy nhiên, căng thẳng giữa Thủy quân lục
chiến và người dân địa phương bắt đầu gia tăng. Người Haiti không hài lòng với sự
hiện diện của quân đội nước ngoài trên đất nước của họ và họ cảm thấy rằng Thủy
quân lục chiến đã vượt quá giới hạn của họ. Tình hình cuối cùng leo thang thành bạo
lực, và một số người Haiti và một người Mỹ đã thiệt mạng trong cuộc xung đột. Vụ
việc đã gây ra sự phẫn nộ ở cả Haiti và Hoa Kỳ. Người Haiti phẫn nộ trước sự hiện
diện của quân đội nước ngoài trên đất của họ, trong khi người Mỹ tức giận vì công
dân của họ đã bị giết. Vụ việc cuối cùng đã dẫn đến sự rạn nứt trong quan hệ giữa hai
nước.

Sự cố Môle Saint-Nicolas không phải là một sự cố cá biệt. Trong suốt thế kỷ

19, quan hệ Haiti-Mỹ được đánh dấu bằng căng thẳng và xung đột. Hai nước đã thiết
lập quan hệ ngoại giao chính thức từ rất sớm nhưng quan hệ thường xuyên căng thẳng.

Thêm vào những sự kiện tiêu cực trên, sự hỗ trợ của chính phủ Hoa Kỳ cho
chính phủ Haiti thường là có điều kiện kèm theo, hoặc là để thực hiện các chính sách
có lợi cho lợi ích kinh doanh của Mỹ. Điều này càng làm trầm trọng thêm tình trạng
bất bình đẳng kinh tế hiện có. Năm 1914, chính quyền Wilson cử Thủy quân lục chiến
Hoa Kỳ đến Haiti. Họ đã rút 500.000 đô la từ Ngân hàng Quốc gia Haiti vào tháng 12
năm 1914 để “cất giữ an toàn” ở New York, do đó trao cho Hoa Kỳ quyền kiểm soát
ngân hàng2.

2
U.S. Invasion and Occupation of Haiti, 1915–34, Văn phòng Sử gia, Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ, Viện Dịch vụ Đối
ngoại Hoa Kỳ.
 9

Cũng có những bước phát triển tích cực trong giai đoạn này. Sự hiện diện của
quân đội Mỹ đã giúp hiện đại hóa quân đội Haiti và cải thiện cơ sở hạ tầng của đất
nước. Ngoài ra, chính phủ Hoa Kỳ đã hỗ trợ tài chính đáng kể cho chính phủ Haiti,
giúp ổn định nền kinh tế của đất nước và cải thiện mức sống cho nhiều người Haiti.
Tuy nhiên có thể thấy động cơ chủ yếu cho sự can thiệp quân sự của Hoa Kỳ là nhằm
những mục đích riêng cho mình.

Sự tham gia của Hải quân Hoa Kỳ tại Haiti không chỉ dừng lại ở trên. Trên
thực tế, Hải quân đã có lịch sử can dự lâu dài vào vùng Caribe từ đầu thế kỷ 19. Trong
thời gian này, Hải quân đóng một vai trò quan trọng trong việc trấn áp cướp biển và
bảo vệ lợi ích thương mại của Mỹ trong khu vực.

Sự kiện đáng chú ý tiếp theo về sự tham gia của Hải quân tại Haiti diễn ra vào
năm 1915, khi Tổng thống Woodrow Wilson ra lệnh xâm lược và chiếm đóng Haiti,
bắt đầu thời kỳ chiếm đóng của quân đội Hoa Kỳ ở Haiti.
 10

Chương III: QUAN HỆ NGOẠI GIAO GIỮA HOA KỲ VÀ HAITI TỪ 1915

ĐẾN 1934
III.1. Sự chiếm đóng của Hoa Kỳ
Vào tháng 7 năm 1915, chính phủ Hoa Kỳ đã cử lực lượng quân sự của mình
đến chiếm đóng quốc gia có chủ quyền Haiti, với lý do bất ổn chính trị ở đây là mối
đe dọa đối với lợi ích của Mỹ. Sự chiếm đóng này kéo dài 19 năm, trong thời gian đó
chính phủ Hoa Kỳ giám sát các vấn đề chính trị và kinh tế của Haiti. Chính phủ Hoa
Kỳ đã kiểm soát Haiti qua nhiều biện pháp, nhưng cuối cùng vẫn phải từ bỏ chiếm
đóng Haiti vì nhiều lý do.

III.1.a Chính phủ Hoa Kỳ bổ nhiệm Dartiguenave làm tổng thống

Trong thời kỳ chiếm đóng, chính phủ Hoa Kỳ có toàn quyền kiểm soát chính trị
Haiti. Năm 1915, Philippe Sudré Dartiguenave được bổ nhiệm làm tổng thống của
đất nước và cai trị với sự hỗ trợ của Hoa Kỳ cho đến năm 1922. Điều này đánh dấu sự
khởi đầu của sự kiểm soát của Hoa Kỳ đối với các vấn đề chính trị của Haiti.

Việc Hoa Kỳ chiếm đóng Haiti đã vấp phải vô số tranh cãi và phản đối từ
người dân. Nhiều người Haiti cảm thấy rằng chủ quyền của họ đã bị vi phạm và Hoa
Kỳ chỉ quan tâm đến việc khai thác tài nguyên của đất nước mình. Việc chiếm đóng
cũng dẫn đến sự gia tăng đáng kể bạo lực và bất ổn, do các lực lượng nổi dậy ở Haiti
thường xuyên đụng độ với lực lượng Hoa Kỳ.

Bất chấp những thách thức này, Dartiguenave đã cố gắng thúc đẩy dân chủ và
thực hiện các cải cách trong nhiệm kỳ tổng thống của mình. Ông đã thiết lập một hiến
pháp mới, trao cho người dân Haiti quyền bầu cử và thành lập cơ quan lập pháp lưỡng
viện. Ông cũng làm việc để cải thiện cơ sở hạ tầng của đất nước, xây dựng những con
đường và trường học mới.

Tuy nhiên, những chính sách của Dartiguenave cuối cùng đã không đem lại
hiệu quả, và Haiti vẫn ở trong tình trạng hỗn loạn chính trị trong suốt nhiệm kỳ của
ông. Tham nhũng tràn lan, và nền kinh tế của đất nước tiếp tục bị ảnh hưởng. Trong
khi đó, chính phủ Hoa Kỳ ngày càng trở nên không được lòng người Haiti, những
người coi việc chiếm đóng là vi phạm chủ quyền của họ.
 11

III.1.b Các chính sách của Hoa Kỳ trong thời gian chiếm đóng Haiti
Một trong những cách quan trọng nhất mà Hoa Kỳ làm xói mòn chủ quyền của
Haiti là thông qua việc thành lập các tổ chức và thể chế do Hoa Kỳ lãnh đạo. Các tổ
chức này được thiết kế để thay thế các cơ quan Haiti hiện có và đặt chúng dưới sự
kiểm soát của Mỹ.

Một trong những tổ chức đầu tiên được thành lập là hiến binh, thay thế cho lực
lượng cảnh sát Haiti. Lực lượng hiến binh được huấn luyện và lãnh đạo bởi các sĩ
quan Mỹ, và chức năng chính của nó là duy trì trật tự và dập tắt bất đồng chính kiến.
Động thái này đã trao cho Hoa Kỳ quyền kiểm soát hiệu quả đối với các lực lượng an
ninh của đất nước, tiếp tục làm suy yếu quyền lực của chính phủ Haiti.

Hoa Kỳ cũng thành lập Banque Nationale de la République d’Haiti, thay thế
ngân hàng trung ương của đất nước. Động thái này cho phép Hoa Kỳ kiểm soát tài
chính của Haiti và gây ảnh hưởng đối với các chính sách kinh tế của đất nước.

Một tổ chức khác do Hoa Kỳ thành lập là Sở Công chính. Tổ chức này chịu
trách nhiệm quản lý các dự án cơ sở hạ tầng công cộng, bao gồm đường, cầu và các
tòa nhà công cộng. Mặc dù bề ngoài bộ phận này do người Haiti điều hành, nhưng nó
chịu ảnh hưởng nặng nề của các cố vấn người Mỹ và cuối cùng bị chính phủ Hoa Kỳ
kiểm soát.

Nhìn chung, việc thành lập các thể chế và tổ chức do Mỹ lãnh đạo ở Haiti đã có
tác động sâu sắc đến chủ quyền và sự phát triển chính trị của đất nước. Bằng cách thay
thế các cơ quan Haiti hiện có bằng các tổ chức do Mỹ kiểm soát, Mỹ đã có thể gây
ảnh hưởng đáng kể đối với an ninh, tài chính và cơ sở hạ tầng của đất nước. Những
thay đổi này sẽ có những hậu quả lâu dài đối với sự phát triển kinh tế và chính trị của
Haiti.

III.1.c. Chấm dứt chiếm đóng ở Haiti

Các nhà lập pháp bắt đầu soạn thảo một hiến pháp chống Mỹ mới, nhưng Hoa
Kỳ đã buộc Tổng thống Dartiguenave giải tán cơ quan lập pháp, cơ quan này không
họp lại cho đến năm 1929.
 12

Một số chính sách không được lòng dân của lực lượng Hiến binh—bao gồm
phân biệt chủng tộc, kiểm duyệt báo chí và lao động cưỡng bức—đã dẫn đến cuộc nổi
dậy của nông dân từ năm 1919 đến năm 1920. Thượng viện Hoa Kỳ đã cử một ủy ban
điều tra đến Haiti năm 1921 để xem xét các cáo buộc lạm dụng, và sau đó là Thượng
viện Hoa Kỳ tổ chức lại và tập trung quyền lực ở Haiti. Sau khi tổ chức lại, Haiti vẫn
khá ổn định và một số nhóm chọn lọc đã đạt được sự thịnh vượng về kinh tế, nhưng
hầu hết người dân Haiti vẫn ở trong tình trạng nghèo đói.

Năm 1929, một loạt các cuộc đình công và nổi dậy đã khiến Hoa Kỳ bắt đầu rút
quân khỏi Haiti. Năm 1930, các quan chức Hoa Kỳ bắt đầu đào tạo các quan chức
Haiti để nắm quyền kiểm soát chính phủ. Năm 1934, Hoa Kỳ, bắt đầu áp dụng Chính
sách Láng giềng Thân thiện của Tổng thống Franklin D. Roosevelt, đã chính thức rút
khỏi Haiti trong khi vẫn duy trì các mối quan hệ kinh tế.

III.3. Bối cảnh và nguyên nhân của sự can thiệp của Hoa Kỳ
Việc Hoa Kỳ chiếm đóng Haiti không phải là đột ngột; đó là kết quả của các
vấn đề chính trị, kinh tế và chiến lược đã phát triển theo thời gian. Cuộc cách mạng
Haiti năm 1804, khi những người Haiti bị bắt làm nô lệ giành được tự do từ tay thực
dân Pháp, đã làm rung chuyển các cường quốc châu Âu vốn phụ thuộc vào lao động
giá rẻ và buộc phải tẩy chay chính phủ Haiti mới thành lập. Trong những thập kỷ sau
đó, Haiti phải vật lộn với bất ổn chính trị, thảm họa kinh tế và các vấn đề liên quan
đến nợ nần. Vào đầu thế kỷ này, Hoa Kỳ bắt đầu coi Haiti là một giải pháp tiềm năng
cho các vấn đề kinh tế và chính trị đang gia tăng của mình, đồng thời là cơ hội để mở
rộng chiến lược hơn nữa sang vùng Caribe.

Một trong những yếu tố chính dẫn đến sự can thiệp của Hoa Kỳ vào Haiti là
cuộc khủng hoảng kinh tế đang gia tăng ở Hoa Kỳ. Vào đầu những năm 1900, Hoa Kỳ
đang phải đối mặt với suy thoái kinh tế nghiêm trọng, trầm trọng hơn do mất thương
mại với châu Âu do Chiến tranh thế giới thứ nhất. Do đó, chính phủ Hoa Kỳ đang tìm
kiếm các thị trường mới và nguồn lao động giá rẻ để giúp thúc đẩy nền kinh tế.

Đồng thời, Mỹ cũng phải đối mặt với áp lực chính trị từ các cường quốc khác,
đặc biệt là Đức. Đức đã và đang mở rộng ảnh hưởng của mình ở Caribe và Mỹ coi đây
là mối đe dọa trực tiếp đối với lợi ích chiến lược của chính họ trong khu vực. Với vị
 13

trí gần với Hoa Kỳ và vị trí chiến lược ở Caribe, Haiti trở thành mục tiêu chính cho sự
can thiệp của Hoa Kỳ.

Chính phủ Hoa Kỳ cũng có những động cơ khác để can thiệp vào Haiti. Nhiều
nhà hoạch định chính sách của Hoa Kỳ coi người Haiti là thấp kém và tin rằng họ cần
phải được "văn minh hóa" và chịu sự kiểm soát của Hoa Kỳ. Hệ tư tưởng phân biệt
chủng tộc này càng được thúc đẩy bởi thực tế rằng Haiti là cuộc nổi dậy của nô lệ
thành công duy nhất trong lịch sử và nhiều nhà hoạch định chính sách của Hoa Kỳ coi
đây là mối đe dọa đối với thể chế nô lệ ở Hoa Kỳ.

Bất chấp những yếu tố phức tạp này, sự can thiệp của Hoa Kỳ vào Haiti cuối
cùng được thúc đẩy bởi mong muốn đạt được lợi ích kinh tế và chiến lược, cũng như
hệ tư tưởng phân biệt chủng tộc đã ăn sâu vào tiềm thức. Người dân Haiti sẽ phải chịu
hậu quả của sự can thiệp này trong nhiều thập kỷ tới, khi chính phủ Hoa Kỳ nỗ lực
duy trì quyền kiểm soát đối với đất nước và khai thác tài nguyên vì lợi ích của chính
mình.

III.4. Tác động

Việc Hoa Kỳ chiếm đóng Haiti vào năm 1915 đã đánh dấu một bước ngoặt
trong lịch sử của đất nước. Kết quả của việc Hoa Kỳ chiếm đóng Haiti rất phức tạp và
tiếp tục được các nhà sử học và hoạch định chính sách tranh luận. Trong khi một số
người cho rằng việc chiếm đóng đã đặt nền móng cho quá trình hiện đại hóa Haiti, thì
những người khác lại chỉ ra bạo lực và sự bất ổn mà nó gây ra cũng như những thiệt
hại lâu dài mà nó gây ra cho xã hội Haiti.

Việc Hoa Kỳ chiếm đóng Haiti đã mang lại một số lợi ích ngắn hạn cho đất
nước. Chính phủ Hoa Kỳ đã xây dựng cơ sở hạ tầng mới, chẳng hạn như đường và
cầu, đồng thời thiết lập một hệ thống chăm sóc sức khỏe hiện đại giúp cải thiện sức
khỏe của người dân Haiti. Việc chiếm đóng cũng dẫn đến việc thiết lập một hệ thống
giáo dục mới cung cấp khả năng tiếp cận giáo dục cho nhiều người mà Haiti trước đây
không có.

Tuy nhiên, những tác động lâu dài của sự chiếm đóng của Hoa Kỳ đã tàn phá
Haiti. Các chính sách và hành động của chính phủ Hoa Kỳ trong thời gian chiếm đóng
 14

đã làm suy yếu chủ quyền của đất nước và khiến quốc gia dễ bị bóc lột và áp bức từ
bên ngoài. Chính phủ Hoa Kỳ đã áp đặt một hiến pháp mới cho Haiti trao cho các
quan chức Mỹ quyền phủ quyết bất kỳ luật nào của Haiti mà họ cho là trái với lợi ích
của Mỹ. Chính phủ Hoa Kỳ cũng thành lập một lực lượng quân sự mới ở Haiti, Garde
d'Haiti, chịu trách nhiệm duy trì trật tự và đàn áp mọi bất đồng chính kiến chống lại sự
chiếm đóng.

Việc Hoa Kỳ chiếm đóng Haiti cũng có tác động đáng kể đến quan hệ Hoa Kỳ-
Haiti. Việc chiếm đóng đã tạo ra cảm giác phẫn nộ sâu sắc của người dân Haiti đối với
chính phủ Hoa Kỳ và người dân của họ. Các hành động của chính phủ Hoa Kỳ trong
thời gian chiếm đóng được coi là nỗ lực áp đặt các giá trị và văn hóa của Mỹ lên Haiti,
điều mà nhiều người Haiti cho là xúc phạm và thiếu tôn trọng. Việc chiếm đóng cũng
dẫn đến sự sụt giảm thương mại giữa hai nước, khi người Haiti tẩy chay hàng hóa của
Mỹ và chính phủ Hoa Kỳ áp đặt thuế quan đối với hàng xuất khẩu của Haiti.

Tóm lại, việc Mỹ chiếm đóng Haiti có cả lợi ích ngắn hạn và hậu quả lâu dài
đối với đất nước. Mặc dù các hành động của chính phủ Hoa Kỳ trong thời kỳ chiếm
đóng đã mang lại một số cải tiến cho cơ sở hạ tầng và hệ thống chăm sóc sức khỏe của
đất nước, nhưng chúng cũng làm suy yếu chủ quyền của Haiti và khiến quốc gia này
dễ bị bóc lột và áp bức từ bên ngoài. Việc chiếm đóng cũng có tác động đáng kể đến
quan hệ Hoa Kỳ-Haiti, tạo ra cảm giác bất bình sâu sắc của người dân Haiti đối với
chính phủ Hoa Kỳ và người dân của họ.
 15

Chương IV: QUAN HỆ GIỮA HOA KỲ VÀ HAITI GIAI ĐOẠN 1957 ĐẾN
ĐẦU NHỮNG NĂM 2000
Haiti đã đạt được tiến bộ đáng kể trong thời kỳ hậu chiếm đóng, với nhiều nỗ
lực bình ổn chính trị và phát triển kinh tế. Nhưng với bất ổn chính trị liên tiếp xảy đến
với sự cầm quyền của gia đình Duvalier.

IV.1. Sự can thiệp của Hoa Kỳ và thời đại Duvalier ở Haiti

Vào thời điểm này, Haiti đang ở giữa một cuộc khủng hoảng chính trị với căng
thẳng gia tăng giữa chính phủ và các nhóm đối lập. Hoa Kỳ nhìn thấy cơ hội can
thiệp, với lý do lo ngại về chủ nghĩa cộng sản và sự cần thiết phải bảo vệ lợi ích của
Mỹ trong khu vực.

Mặc dù các cuộc biểu tình liên tiếp nổi lên, quân đội Hoa Kỳ nhanh chóng
giành quyền kiểm soát đất nước. Họ đã thành lập một chính phủ thân Mỹ, chính phủ
này đã nắm quyền trong gần 30 năm. Chính phủ Hoa Kỳ đã hỗ trợ cho chế độ của
Francois Duvalier. Ông được bầu làm tổng thống trong cuộc tổng tuyển cử năm 1957
trên cương lĩnh dân túy và dân tộc chủ nghĩa của người da đen. Năm 1971 Duvalier
qua đời, con trai ông là Jean-Claude Duvalier, kế vị ông, cầm quyền cho đến năm
1986. Thời đại cầm quyền của cha con Duvalier mang tính độc tài nặng nề. Chính
quyền sẵn sàng loại bỏ bất kì ai chống đối và tự do ngôn luận bị cấm nghiêm ngặt.
Tổng cộng, ước tính có khoảng 40.000 đến 60.000 người Haiti đã thiệt mạng dưới thời
gian cầm quyền của cha con Duvalier 3. Chính phủ của Duvalier là một trong những
chính phủ đàn áp nhất ở Tây bán cầu.

3
"Valbrun, Marjorie (28 January 2011). "'Baby Doc' Duvalier missed Haiti. That's why he came back". Báo
Washington Post.
 16

Hình IV.1: Cha con Duvalier. Ảnh: The Haitian Times

Haiti với vai trò là một đối trọng của Cuba

Khi chủ nghĩa cộng sản thống trị đảo Cuba, Hoa Kỳ chuyển trọng tâm sang
Haiti. Hoa Kỳ coi Haiti là một đồng minh tiềm năng có thể hỗ trợ họ chống lại ảnh
hưởng của Cuba đối với các nước Caribe, với chính quyền chống chủ nghĩa cộng sản
của Duvalier. Tuy nhiên, ý tưởng này đã không thành hiện thực khi sự bất ổn chính trị
do gia đình Duvalier tiếp tục gây khó khăn cho nền dân chủ Haiti dẫn đến việc Mỹ
liên tục can thiệp quân sự và tài chính.

Vào những năm 1980, chính phủ Hoa Kỳ một lần nữa can thiệp vào Haiti, lần
này là để hỗ trợ chế độ của Jean-Claude Duvalier, con trai của Francois Duvalier. Tuy
nhiên, chế độ Duvalier không được ưa chuộng sâu sắc và sự ủng hộ của Hoa Kỳ dành
 17

cho chế độ này chỉ làm tăng thêm tâm lý chống Mỹ ở Haiti. Năm 1986, Jean-Claude
Duvalier bị lật đổ trong một cuộc nổi dậy của quần chúng, và chính phủ Hoa Kỳ buộc
phải rút lại sự ủng hộ dành cho chế độ độc tài này.

Bất chấp những tranh cãi xung quanh cuộc xâm lược, nó đã có tác động lâu dài
đến bối cảnh chính trị và xã hội của Haiti. Chính phủ thân Mỹ được thành lập trong
cuộc xâm lược vẫn nắm quyền cho đến năm 1986, khi các cuộc biểu tình phổ biến
buộc chính phủ này phải từ chức. Sự kiện này đánh dấu một bước ngoặt trong lịch sử
Haiti, khi đất nước bắt đầu tiến tới dân chủ và ổn định chính trị hơn.

Ngày nay, di sản của cuộc xâm lược Haiti của Hoa Kỳ vào năm 1957 vẫn còn ở
đất nước này. Đây được xem là thời kỳ đen tối trong lịch sử đất nước.

IV.2. Cấm vận ở Haiti những năm 1990

Vào những năm 1990, Mỹ đã áp đặt lệnh cấm vận đối với Haiti nhằm buộc
chính phủ quân sự của nước này phải từ chức. Lệnh cấm vận có tác động tàn phá đối
với nền kinh tế Haiti, vốn phụ thuộc nhiều vào xuất khẩu sang Mỹ.

Trong thời gian này, nền kinh tế Haiti đã gặp khó khăn do bất ổn chính trị và
tham nhũng trong chính phủ. Lệnh cấm vận chỉ làm tình hình tồi tệ hơn, dẫn đến xuất
khẩu giảm mạnh và tỷ lệ thất nghiệp gia tăng. Nhiều người Haiti phải vật lộn để kiếm
sống qua ngày, và cơ sở hạ tầng vốn đã nghèo nàn của đất nước bắt đầu xuống cấp.

Bất chấp sự tổn hại kinh tế đối với người dân Haiti, chính phủ quân sự không
từ chức. Chính phủ Hoa Kỳ tiếp tục thực thi lệnh cấm vận, với hy vọng gây áp lực
buộc chế độ phải từ bỏ quyền lực. Tuy nhiên, lệnh cấm vận dường như chỉ củng cố
quyết tâm của chính phủ, vì họ coi đó là một cuộc tấn công vào chủ quyền của họ.

Tình hình ở Haiti tiếp tục xấu đi, với các báo cáo về vi phạm nhân quyền và
bạo lực chính trị ngày càng trở nên phổ biến. Về phía Hoa Kỳ, chính phủ Hoa Kỳ phải
đối mặt với áp lực ngày càng tăng, cả từ trong nước và cộng đồng quốc tế.

Năm 1994, chính phủ Hoa Kỳ quyết định can thiệp quân sự vào Haiti. Mục tiêu
là lật đổ chế độ quân sự và khôi phục nền dân chủ cho đất nước. Sự can thiệp đã thành
công trong việc đạt được mục tiêu này và lệnh cấm vận đã được dỡ bỏ ngay sau đó.
 18

Bất chấp những thách thức mà Haiti phải đối mặt trong những năm kể từ lệnh
cấm vận và sự can thiệp của Hoa Kỳ, đã có một số dấu hiệu tiến triển. Đất nước này
đã tổ chức một số cuộc bầu cử thành công và đã có những nỗ lực để xây dựng lại cơ
sở hạ tầng của đất nước và cải thiện mức sống.

Việc Hoa Kỳ cấm vận Haiti vào những năm 1990 là một sự kiện phức tạp và
gây tranh cãi, có tác động sâu rộng đối với cả Haiti và Hoa Kỳ. Mặc dù lệnh cấm vận
nhằm đạt được một mục tiêu chính trị cụ thể, nhưng tác động của nó đối với người
dân Haiti là rất lớn. Sự can thiệp của Hoa Kỳ sau đó đã thành công trong việc đạt
được mục tiêu của mình, nhưng nó cũng gây ra những hậu quả không lường trước
được cho đến ngày nay. cho người dân.

IV.3. Can thiệp quân sự của Hoa Kỳ vào Haiti năm 1994
Vào tháng 12 năm 1990, Haiti hoàn thành cuộc bầu cử dân chủ đầu tiên, sau
khi bạo lực xung quanh các cuộc bầu cử trước đó khiến chúng bị hủy bỏ. Jean-
Bertrand Aristide, một linh mục Công giáo được sự ủng hộ to lớn của người da đen
nghèo trong nước, được bầu với 67% phiếu bầu, và nhậm chức vào ngày 7 tháng 2
năm 1991. Ngày 29 tháng 9 năm 1991, quân đội Haiti cách chức ông và buộc anh ký
đơn từ chức. Tình hình ở Haiti đang xấu đi nhanh chóng, bạo lực lan rộng và vi phạm
nhân quyền được báo cáo. Hoa Kỳ, cùng với một số quốc gia khác, đã quyết định
hành động để khôi phục nền dân chủ và ổn định cho đất nước.Năm 1994, Hoa Kỳ gửi
quân đến Haiti để khôi phục quyền lực cho Jean-Bertrand Aristide.

Sự can thiệp do Hoa Kỳ lãnh đạo đã thành công trong việc khôi phục quyền lực
cho Aristide, nhưng nó cũng dẫn đến căng thẳng gia tăng giữa Hoa Kỳ và Haiti. Nhiều
người Haiti coi sự can thiệp là vi phạm chủ quyền của đất nước họ và phẫn nộ trước
sự hiện diện quân sự nặng nề ở đất nước họ. Quân đội Hoa Kỳ được coi là lực lượng
chiếm đóng, thường xuyên xảy ra các cuộc biểu tình và đụng độ giữa quân đội và dân
thường Haiti.
 19

Hình III.2: Jean-Bertrand Aristide trở lại Haiti sau cuộc xâm lược do Hoa Kỳ lãnh đạo
vào năm 1994 nhằm loại bỏ chính phủ trong cuộc đảo chính Haiti năm 1991. Ảnh:
Haiti Wikipedia.

Bất chấp thành công ban đầu của cuộc can thiệp, tình hình ở Haiti vẫn không
ổn định. Chính phủ của Aristide rơi vào tình trạng tham nhũng và quản lý yếu kém,
đất nước tiếp tục chìm trong nghèo đói và bất ổn chính trị. Hoa Kỳ và các nước khác
tiếp tục cung cấp viện trợ và hỗ trợ cho Haiti, nhưng với tiến độ rất chậm chạp.
 20

IV.4. Sự can thiệp của Hoa Kỳ vào Haiti đầu những năm 2000
Năm 2000, Aristide giành chiến thắng trong một cuộc bầu cử tổng thống khác,
thu được hơn 92% số phiếu bầu. Vài năm tiếp theo chứng kiến bạo lực và kích động
chính trị ở Haiti. Năm 2004, chính phủ Hoa Kỳ một lần nữa can thiệp vào Haiti, lần
này là để phế truất Tổng thống Jean-Bertrand Aristide khỏi quyền lực. Aristide là một
nhà lãnh đạo được bầu từ một cuộc bầu cử dân chủ, được nhiều người Haiti yêu mến,
nhưng ông cũng bị coi là mối đe dọa đối với lợi ích của Hoa Kỳ trong khu vực. Vào
ngày 28 tháng 2 năm 2004, Aristide bị quân đội Haiti và Mỹ đưa khỏi đất nước và bay
đến Nam Phi sống lưu vong. Sự can thiệp của Hoa Kỳ đã thành công trong việc loại
bỏ Aristide khỏi quyền lực, nhưng nó cũng dẫn đến bạo lực gia tăng và bất ổn chính
trị ở Haiti. Aristide và nhiều người khác tuyên bố rằng Hoa Kỳ đã dàn dựng cuộc nổi
dậy chống lại ông và buộc ông phải rời khỏi đất nước vào năm 2004.
 21

KẾT LUẬN
Nhìn chung, sự can thiệp của Hoa Kỳ vào Haiti được đánh dấu bằng sự kết hợp
phức tạp giữa động cơ và kết quả. Mặc dù Hoa Kỳ đôi khi đóng một vai trò tích cực
trong lịch sử của Haiti, nhưng nó cũng chịu trách nhiệm tạo ra những thách thức đáng
kể và góp phần vào cuộc đấu tranh đang diễn ra của đất nước. Sự thật là, Hoa Kỳ là
nguyên nhân chính gây ra sự bất ổn ở Haiti trong vòng hơn hai thế kỉ qua.

Trong những năm gần đây, Mỹ đã có những bước tăng cường đầu tư vào nền
kinh tế Haiti, bao gồm hỗ trợ phát triển ngành du lịch của nước này và đầu tư vào các
dự án cơ sở hạ tầng. Thêm vào đó, Hoa Kỳ cũng đã tìm cách tham gia với Haiti về
giải quyết các vấn đề, chẳng hạn như cứu trợ thiên tai và biến đổi khí hậu. Sau trận
động đất kinh hoàng năm 2010, Hoa Kỳ đã đóng một vai trò quan trọng trong việc
cung cấp hỗ trợ nhân đạo và giúp xây dựng lại cơ sở hạ tầng của Haiti.

Tuy nhiên, nếu Hoa Kỳ thực sự muốn xây dựng một kỷ nguyên hợp tác mới
với Haiti, nó sẽ đòi hỏi một sự thay đổi cơ bản trong cách thức hợp tác với quốc gia
này. Điều này có nghĩa là đặt nhu cầu và nguyện vọng của Haiti lên trên lợi ích của
chính mình, đồng thời nỗ lực xây dựng mối quan hệ dựa trên sự tin tưởng và tôn trọng
lẫn nhau.

Tổng kết lại, sẽ đòi hỏi nỗ lực và cam kết lâu dài từ cả hai bên nếu muốn phát
triển theo hướng tích cực. Tuy nhiên, với cách tiếp cận đúng đắn và cam kết thực sự
đối với quan hệ đối tác và tôn trọng lẫn nhau, một kỷ nguyên mới của sự gắn kết giữa
hai quốc gia này là có thể hiện thực hóa được. Bước qua thập niên đầu tiên của thế kỉ
21, quan hệ giữa Hoa Kỳ và Haiti bắt đầu một giai đoạn mới, hứa hẹn sẽ mang tính
tích cực hơn lịch sử quan hệ ngoại giao trước đó của hai nước. Song song với sự hỗ
trợ và tham gia liên tục của cộng đồng quốc tế, và một cam kết mới để thúc đẩy dân
chủ và nhân quyền ở Haiti, tình hình có khả năng thay đổi và tiến bộ tích cực trong
những năm tới.
 22

TÀI LIỆU THAM KHẢO

Tài liệu tiếng Anh

1. Ballard, John R. Upholding Democracy: The United States Military Campaign in

Haiti, 1994- 1997. London: Praeger, 1998. || A description of the military
campaign in Haiti in the mid-90s from the view of the U.S. military.

2. Farmer, Paul. The Uses of Haiti. Maine: Common Courage Press, 2006. || A
stinging condemnation of U.S. policy towards Haiti from a physician-
anthropologist who has worked in the country for thirty years; provides a self-
proclaimed Haitian version of the relationship between the two countries.

3. Greene Balch, Emily, editor. Occupied Haiti. New York: The Writers Publishing
Company, 1927. || A report of the conditions under the U.S. occupation of Haiti.

4. MacFarquahar, Neil. “Haiti is Again a Canvas for Approaches to Aid.” The New
York Times. 30 Jan. 2010. || A current article about foreign aid to post-
earthquake Haiti, incorporating dicussions at the United Nations and U.S.
Congress.

5. McCrocklin, James H. Garde’Haiti: Twenty Years of Organization and Training

by the United States Marine Corps. Annapolis, Maryland: Naval Institute, 1956 ||
An original Marine Corps document describing the United States’ military’s
formative role in the development of the now infamous Haitian National Army.

6. Montague, Ludwell Lee. Haiti and the United States, 1714-1938. Durham, NC,
Duke U. Press, 1940. || A comprehensive history of United States-Haitian
relations through the occupation.

7. Matt Robertshaw, Haitian Creole Comes of Age: Philology, Orthography,

Education, and Literature in the "Haitian Sixties," 1934-1957, York University

8. The Haiti-United States Relationship. (n.d.) truy xuất Ngày 31 tháng Năm, 2023,
từ borgenproject.org/haiti-united-states-relationship/
 23

9. Haiti–United States relations. (n.d.) truy xuất Ngày 31 tháng Năm, 2023, từ
en.wikipedia.org/wiki/Haiti%E2%80%93United_States_relations

10. Modern Latin America. (n.d.) truy xuất Ngày 31 tháng Năm, 2023, từ
library.brown.edu

11. \n ').concat(n,'\n. (n.d.) truy xuất Ngày 31 tháng Năm, 2023, từ www.cnn.com

12. Haiti. (n.d.) truy xuất từ Ngày 31 tháng Năm, 2023, từ www.usaid.gov/haiti

13. Haiti’s Troubled Path to Development. (n.d.) truy xuất Ngày 31 tháng Năm, 2023,
từ www.cfr.org/backgrounder/haitis-troubled-path-development

14. Timeline: Haiti's history and current crisis, explained. (n.d.) truy xuất Ngày 31
tháng Năm, 2023, từ www.concernusa.org/story/timeline-haiti-history/

Tài liệu tiếng Việt

15. Haiti, Wikipedia tiếng Việt, truy xuất ngày 29 tháng Năm từ
https://vi.wikipedia.org/wiki/Haiti

16. Ha-i-ti (Haiti), truy xuất ngày 29 tháng Năm từ

https://tulieuvankien.dangcongsan.vn/ho-so-su-kien-nhan-chung/cac-nuoc-vung-
lanh-tho/chau-my/ha-i-ti-haiti-1670