Kinh tế chính trị Mác – Lenin

Câu hỏi:

Xuất khẩu tư bản là gì? Phân tích nguyên nhân, hình

thức và những biểu hiện mới của xuất khẩu tư bản?
-Xuất khẩu tư bản là xuất khẩu giá trị ra nước ngoài (đầu tư tư bản ra nước ngoài)
nhằm mục đích chiếm đoạt giá trị thặng dư và các nguồn lợi nhuận khác ở các nước
nhập khẩu tư bản.

- Nguyên nhân:

Xuất khẩu tư bản trở thành yếu tố cốt lỗi, vì trong những nước chủ nghĩa tư bản
phát triển đã tích luỹ được một khối lượng tư bản lớn và tình trạng "thừa tư bản" cũng
phát sinh.
Tình trạng thừa này không phải là thừa tuyệt đối, mà là thừa tương đối, nghĩa là
không tìm được nơi đầu tư để thu lợi nhuận cao ở trong nước.
Tiến bộ kỹ thuật ở các nước này đã dẫn đến sự gia tăng kết cấu hữu cơ của tư
bản và tỷ suất lợi nhuận thấp hơn. Ở các nước kinh tế kém phát triển, đặc biệt là ở các
nước thuộc địa, nguồn nguyên liệu hiện nay rất dồi dào, nhân công giá rẻ nhưng lại
thiếu vốn và kĩ thuật.

(dựa vào slide của ông Huy để tóm tắt dễ hiểu cũng được)
-Hình thức:
Xuất khẩu tư bản tồn tại dưới nhiều hình thức, nếu xét cách thức đầu tư thì có
đầu tư trực tiếp và đầu tư gián tiếp.
+Đầu tư trực tiếp là hình thức xuất khẩu tư bản thông qua xây dựng mới hoặc mua lại
những xí nghiệp đang hoạt động ở nước nhận đầu tư để trực tiếp kinh doanh.
+Đầu tư gián tiếp là hình thức xuất khẩu tư bản dưới dạng cho vay để thu lợi tức,
chứng khoán,mua chứng khoán,… mà nhà đầu tư không trực tiếp tham gia quản lý
hoạt động đầu tư.
Chủ thể xuất khẩu, xuất khẩu tư bản được chia thành:
+ Xuất khẩu tư bản tư nhân: là xuất khẩu tư bản do tư bản tư nhân thực hiện, thường
đầu tư vào những ngành có vòng quay vốn ngắn và thu được lợi nhuận cao.
+ Xuất khẩu tư bản nhà nước: là xuất khẩu tư bản được thực hiện bởi nhà nước tư bản
độc quyền. Thông qua ngân sách đầu tư vào kết cấu hạ tầng, viện trợ,… nhằm mục
tiêu kinh tế, chính trị, quân sự.

-Những biểu hiện mới:

+ Trước kia, luồng tư bản xuất khẩu chủ yếu xuất phát từ các nước tư bản phát triển
sang các nước kém phát triển. Nhưng trong vài thập kỷ gần đây, hầu hết các dòng vốn
đầu tư đều chảy qua lại giữa các nước phát triển
+ Chủ thể xuất khẩu tư bản đã có sự thay đổi lớn, trong đó vai trò các tập đoàn xuyên
quốc gia trong xuất khẩu tư bản, đặc biệt là đầu tư trực tiếp nước ngoài - FDI ngày
càng trở nên quan trọng.
+ Hình thức xuất khẩu tư bản rất đa dạng, tăng cường sự phụ thuộc lẫn nhau giữa xuất
khẩu tư bản và xuất khẩu hàng hóa. Chẳng hạn, trong đầu tư trực tiếp những hình thức
mới như: xây dựng - kinh doanh - chuyển giao (BOT), xây dựng – chuyển giao (BT)
… cũng ra đời.
+ Thuế thuộc địa đối với hàng xuất khẩu tư bản đã được gỡ bỏ dần và phát huy
nguyên tắc cùng có lợi trong đầu tư được đề cao.