SOSYODAD AT LITERATURA (SosLit) Midterm Summary: Panitikan

ANG 3K NG PANITIKAN .
IMPRESYONALISMO HISTORIKAL
KAHULUGAN .
● Paghihimlay at pagaaral ng panitikan upang maunawaan at Hindi direktang pagkumpara ng Karanasan ng tao ayon sa
opinyon ng may-akda kasaysayan
malapat sa iba't-ibang dulog pang-kritisismo
● Ito ay isang pag-aaral, pagtalakay, pagsusuri at BAYOGRAPIKAL QUEER
pagpapaliwanag ng panitikan.
Karanasan at buhay ng may-akda Ipakita ang homosexual
KAHALAGAHAN .
1. Salamin - nakikita ang kasaysayan at kultura ng lipunan BAHAGI NG PANITIKAN .

2. Tulay - panitikan at kasaysayan ay itinuturing na magkapatid 1. Pamagat - pangalan ng akda ayon sa paksa

upang ipama 2. Panimula - kasiya-siyang pambungad na talata

3. Puno - paano tayo naging Filipino, mula noon hanggang 3. Paglalahad ng Thesis - layunin ng sanaysay

ngayon 4. Katawan - paliwanag ng ideya mula sa teksto

4. Buhay - nagbibigay ng imahen ang salita sa bawat panitikan 5. Konklusyon - buod ng pangunahing punto

5. Pasaporte - nadadala sa ibang lugar dahil sa imahinasyon KRITISISMO vs. PANUNURI .

KAPANGYARIHAN . KRITISISMO PANUNURI

● Ang literatura ay isang Sandata upang gisingin ang natutulog
- Naghahanap ng mali at kulang - Naghahanap ng estruktura at
● Halimbawa ang mga akda ni Rizal na pumukaw sa atensyon
- Nagbibigay agad ng hatol sa anong pwede
upang magkaroon ng rebolusyon hindi naunawaan - Nagtatanong upang
TEORYANG PAGDULOG . - Nakalahad sa malupit at maliwanagan
● Ang pagdudulog ay pagbibigay-kahulugan sa sinabi sa mapanuyang tinig - Nagpapatawa at obhetibong
- Seryoso tinig
panimulang punto ng pagkatuto.
● Ang "dulog" ay isang paraan ng pagtingin sa proseso na
pangkalahatan sa kalikasan. ALEJANDRO G. ABADILLA
Ama ng Makabagong Tulang Pilipino
PORMALISTIKO MORALISTIKO

Pagsusuri at pagpapahalaga sa Layuning magbigay ng aral sa KATANGIAN NG MANUNURI .

pisikal na katangian mambabasa 1. Matapat sa sarili

SIKOLOHIKAL SOSYOLOHIKAL-PANLIPUNAN 2. Kilalanin ang sarili

3. Bukas ang pananaw
Ipaliwanag ang naturang Akda bilang produkto ng 4. Ginagalang ang ibang kritiko
behavior kamalayan
5. Sumusunod sa alituntunin at batas
TEORYANG PANANALIG . 6. Likas na kuro-kuro
● Ipinapakita ng tao kapag sa tingin niya'y sapat na ang kanyang 7. Kailangan maliwanag ang pinagdaanan
nalalaman KAHALAGAHAN NG PAGSUSURI .
● Ang paniniwala ng isang tao ay hindi laging totoo o garantiya 1. Nagbubunga ng pantay na paghuhusga
ng katotohanan 2. Sandigan at pagsulong ng panitikan
KLASISMO ROMANTISISMO 3. Natuklasan ng istilo ng manunulat
4. Naipapaliwanag ang mensahe
Pagkakaiba sa estado ng buhay Pag-ibig sa iba't-ibang anyo

REALISMO NATURALISMO KAHULUGAN NG KILATIS .

Karanasan base sa katotohanan
IMAHISMO
Gumagamit ng imahen kaysa
karaniwang salita (metaphor)
● Pamagat ng aklat na ibig sabihin ay inaalam, tinatantya,
Walang panghuhusga sa bahagi
tinitimbang, binubusisi, sinisipat at sinuri ang akdang
ng buhay (heredity)
pampanitikan ng Pilipinas.
FEMINISMO
AKLAT NA KILATIS .
Kalakasan at kakayahan ng ● Ginagamit bilang isang instrumento ng introduksyon sa
babae panunuri ng panitikan ng pilipinas

ARKITAYPAL MARKISMO KILATIS SA LITERATURA .

Karaniwang simbolo mula sa
epiko (dove = freedom)
EKSISTENSYALISMO
● Ginagawa ito upang makabuo ng kahulugan at
Pag-tutungali ng magkasalungat
pagpapahalagang kaugnay nito
(good vs. evil)
KILATIS SA KULTURANG PILIPINO .
HUMANISMO ● Pamamaraan upang tiyakin kung magugustuhan ba ang isang

Kalayaan ng tao na magdesisyon Tao ang sentro ng mundo (man's bagay o tanggapin ang bagay na may kabuluhan
innate ability)

@yourvenicebxtch . .. .. .
SOSYODAD AT LITERATURA (SosLit) Midterm Summary: Panitikan
KILATIS SA PAMUMUHAY . 03 | PAGBASA SA KONSEPTO, KONTEKSTO AT KASAYSAYAN.
● Nagpapakita kung anong klase ng pamumuhay ng isang tao ● Maaaring makatulong upang maintindihan ang mga konsepto

KILATIS NG ESTUDYANTE . ng panlipunang realidad at pangkasaysayan

● Nakakatulong sa aktibong paghamon sa mga mahahalagang ● Halimbawa: Pagbasa Bilang Paglikha ni Soledad S. Reyes

usaping panlipunan 04 | SILABUS: PANITIKAN NG PILIPINAS .

ROSARIO TORRES-YU
Ang may-akda ng ‘Kilates’, at kilalang properosor
YU: PANUNURING PAMPANITIKAN
● Isang pormalistang panunuri na naghuhubog ng ideya ng mga
karanasang dapat kinasangkutan ng mambabasa mula sa akda
● Naglalaman ng deskripsyon ng kurso, layunin, gawain, etc.
● Halimbawa: Panunuring Pampanitikan ng Pilipinas
EDGARDO M. REYES
. May Akda ng ‘Sa Mga Kuko ng Liwanag’
SA MGA KUKO NG LIWANAG: BUOD .

GABAY NA TANONG SA PAGSUSURI NG AKDA
Anong karanasan sa akda ang
hinihingi nito sa kasangkutan mo?
Bakit ganoon ang ugali o
paniniwala ng mga tauhan?
Kaninong ideolohiya ang
pinapatibay o kinokontra ng akda?
. ●
Anong kamalayan ang
pinapairal sa akda
Ano-ano ang mga minamahalaga
sa paglalarawang ito at bakit?
Paano ito nagagawa ng teksto?
Tungkol ito sa isang lalaking taga-probinsya na si Julio
Madiaga na lumuwas sa Maynila upang hanapin ang kanyang
kasintahang si Ligaya Paraiso.
● Sa kanyang paghahanap, nasaksihan niya ang karimlan at
kahirapan ng buhay sa lungsod.
● Nahulog siya sa mga kuko ng korapsyon at karahasan ng
lipunan habang patuloy na hinahanap si Ligaya.
● Sa huli, natagpuan niya si Ligaya, ngunit sa isang trahedya.
● Ang nobela ay naglalarawan ng mga isyu ng kahirapan,

PAMANTASAN SA RELASYON NG AKDA SA BUHAY . korapsyon, at pag-asa sa Pilipinas.

Mayroon bang isang tamang Deduktibo ba ito at kailangan Pakikisangkot ng Pangangailangan na isama ang buhay
Manunulat ng manunulat sa pagsulat/pagsusuri
kahulugan ang akda? mayroong matututuhan?
ng nobela
Binabasa lamang ba ang akda para Mayroon ba itong kulturang
Socio-Ekonomikong Ganap ng katiwalian at dayuhan na
maglibang? binibigyang pansin? Kalagayan ang nagdidikta sa ekonomiya ay
laging inuusig
Ang kasarian ba ay nagbibigay ng May pagbabago bang isinusulong
ideolohiya sa akda? ang akda?
PAG-AAKDA SA BANSA .
KILATES: PANUNURING PAMPANITIKAN . ● Binigyan pansin ang mga paksa ng pagkamakabayan at yaman
● Naglalaman ng iba't ibang pananaw na naglalayong maipakita ng kultura ng Pilipinas
ang kontemporaryong panunuri sa pilipinas ● Tumatalakay sa mga Arte at Literatura ng Pilipinas
01 | SINASABI NILA . ● Mahalaga sa paghubog ng pambansang kamalayan at identidad
● Mga akdang naglalaman tungkol sa kabuuang karanasan ng ng mga Pilipino
Pilipinas
● Halimbawa: Breaking Through and Away ni Bienvenido L. BIENVENIDO S. LUMBERA
Lumbera Kritiko & Manunulat, may-akda ng ‘Writing the Nation’

02 | PANUNURI: TRADISYONG PORMALISTA .

● Pag-alam kung anong karanasan ng tao o kilos ng tao ang PAGUSBOG at PAGLATAG NG BAGONG PAMANTAYAN .

nagrerepresenta nito BAGONG PAMANTAYAN: UNA .

● Halimbawa: Three O'clock In The Morning, Pagpapahalaga Kay ● Pagpapasagitna mula sa laylayan ng panitikang bernakular

C.H Panganiban ni Virgilio S. Almario bilang koleksyon ng mga akda sa altar ng panitikang Pilipino.
● Maraming akdang bernakular na nailathala sa mga popular na
02 | PANUNURI: TRADISYONG MAKALIPUNAN .
publikasyon noon ay dating itinuturing na mababang uri ng
● Pagsusuri ng akda ayon sa konteksto ng lipunan sa kasaysayan
literatura.
at kultura
● Halimbawa: Kritisismong Panlipunan sa mga Akda ni Amado V. BAGONG PAMANTAYAN: IKALAWA .

Hernandez ni Rosario Torres-Yu
02 | PANUNURI: BAGO'T PANGKASAYSAYANG PRAKTIKA
● Pagsusuri mula sa perspektibong post kolonyal at pag-aaral sa
impluwensya ng kolonyalismo
● Halimbawa: Florante at Laura: Dekonstruksyon ng Pinuno ni
● Mga akda ng mga awtor na paling sa mga uri ng magsasaka at
manggagawa ang lumitaw.
.
● Tinipon ito ng mga progresibo at rebolusyonaryong patnugot
mula sa pabrika at kanayunan. (inilimbag sa siyudad)
BAGONG PAMANTAYAN: PANITIKAN SA PILIPINAS .

Loline M. Antillon ● Naging Ingles ang wikang panturo ng mga kolonyalismong

Amerikano.

@yourvenicebxtch . .. .. .
SOSYODAD AT LITERATURA (SosLit) Midterm Summary: Panitikan
● Pagbukod ng mga akdang nasusulat sa wikang Espanyol, na MGA SANHI NG KAHIRAPAN .
tradisyonal na kinatawan ng mga manunulat.
Kakulangan sa Kolonyal na Pyudalismo
● Pagbukod din sa mga akdang nasusulat sa mga wikang Edukasyon Kahirapan (Feudalism)
katutubo.
Kawalan ng Trabaho Kasakiman Kawalan ng Disiplina
INGLES BA O WIKANG PAMBANSA? .
PANITIKANG REHIYONAL at ETNIKO . Korupsyon Populasyon Imperyalismo
● Unang Pangyayare: Pagkalansag ng mga anyo (genre) dahil sa
postmodernismo, na nagpapabaya sa kumbensiyon at AMADO VERA HERNANDEZ
tradisyon ng mga anyong tagni-tagni. May-akda ng ‘Langaw sa Isang Basong Gatas’
● Ikalawang Pangyayare: Pag-angkin ng mambabasa sa kanyang
bahagi sa pagpapakahulugan ng akda. LANGAW SA ISANG BASONG GATAS: BUOD .
WIKANG TAGALOG at WIKANG FILIPINO . ● Ipinalabas ang laban ni Bandong para sa kanyang mga
● Ang panitikang panrehiyon ng Tagalog ay, sa isang paglihis ng ari-arian laban sa pang-aapi ng mga korporasyon at may-ari ng
kasaysayan, itinuring na rin na "panitikang pambansa." lupa.
● Ginamit niya ang determinasyon at paninindigan upang
PANITIKANG PANREHIYON .
ipagtanggol ang kanyang pamilya, ngunit dadakip at binitay si
● Ang panitikang "panrehiyon” ay siyang batayang daigdig ng
Bandong sa huli.
malilikha.
● Ang paglalantad ng kanyang buhay sa publiko ay nagdulot ng
● Ito ay nagsisilbing tuntungan tungo sa higit na malawak na
inspirasyon sa iba na ipaglaban ang kanilang mga karapatan.
daigdig sa labas ng rehiyon.

PRINSIPAL NA BISA NG PANITIKANG PANREHIYON .

MGA TULA SA BLOG NI R. ORDONEZ .
● Palabas Na Paninging: Nagbubukas sa iba't ibang kultura,
“DATI PA SILANG NAKANGITI” .
nagpapalawak sa repertoire ng kaisipan at pamamaraan ng
● Tula tungkol sa oppression ng mga Lumad, na kung saan
manunulat.
kinakamkama ang kanilang mga lupain.
● Panloob Na Paninging: Nagpapalalim at nagpapatibay sa
pag-ugat ng mga akda sa tradisyunal na kultura ng rehiyon.
ROGELIO ORDONEZ
Premyadong Manunulat, Nobelista at Peryodista
PANITIKAN HINGIL SA KAHIRAPAN .
● Kahirapan - Isang kalagayan o katayuan ng isang tao na
“HINDI NIYO AKO MATATAKASAN” .
walang isang halaga ng mga pag-aaring materyal o salapi
● Tula tungkol sa kamatayan, na kung saan di natin ito
ABSOLUTO Hindi pagkakaroon ng pamamaraan matatakasan kahit ano pa ang gawin
upang matugunan ang basikong
pangangailangan.
PANITIKAN NG KAHIRAPAN .
RELATIBO Kakulangan sa kitang salapi kumpara KASAYSAYAN NG KAHIRAPAN .
sa ibang tao sa loob ng isang lipunan.
KASTILA Nagbuo ng isang elitistang uri ng Pilipino,
MGA SANGKAP NG KAHIRAPAN . nagkonsentra sa mga lungsod
1. Kawalang-Kaalaaman
AMERIKANO Pagbibigay ng kapangyarihan sa pamilyang
○ Kakapusan sa impormasyon o kahibalo principalia
○ Iba sa pagiging bobo (talino) o tanga (karanasan)
WWII Ekonomiya ay nakakonsentra sa Maynila,
2. Sakit
ngunit nawasak dahil sa giyera
○ Nagdudulot ng madalas na pagliban at naghahantong
sa mababang produksiyon at mababang kita MARCOS Sentralisasyon ng kapangyarihang sa
3. Kawalang-Pagpapahalaga Malacañang, pagbuo ng dibisyon, slums

○ Nangyayari kung nararamdaman an wala silang

21-SIGLO Turismo, OFW remittances, at
kapangyarihan na baguhin ang paligid dayuhang pamumuhunan ay nakakabawas
4. Hindi Mapagkakatiwalaan
URBAN POOR .
○ Kawalan ng tiwala sa mga taong dapat ay binibigyan ng
● sila ang underprivileged at nakatira sa mga slumsat nakatira sa
tiwala
mga slums sa mga lungsod o bayan
○ Mga taong nasa poder at kapangyarihan
5. Pagiging Palaasa MGA BATAS SA KAHIRAPAN .

○ Nagiging bunga ng pagtanggap ng limos o awa 1. RA 11291 “Magna Carta of the Poor”

○ Ugali na kung nasa hirap, wala siyang kakayahan, at 2. RA 11310 “Pantawid Pamilyang Pilipino Program; 4P's Act”

dapat umasa sa ibang tao 3. RA 8425 “Social Reform & Poverty Alleviation Act”
4. RA 10963 “Tax Reform for Acceleration and Inclusion; Train Law”

@yourvenicebxtch . .. .. .
SOSYODAD AT LITERATURA (SosLit) Midterm Summary: Panitikan
CULTURAL CENTER OF THE PHILIPPINES . MAKABULUHANG AWITIN SA KAHIRAPAN .
● Pangunahing layunin ay ang pagtataguyod at paglinang ng AWIT O AWITIN? .
kultura at sining ng Filipinas. ● Musikang nakakaengganyo dahil sa magagandang tono at
● Ang pambansang sentro sa paglinang ng kultura at sining mensaheng taglay ng mga liriko.
pagtatanghal sa Filipinas. ● Ito ay may sukat/tono at kasamang instrumento na nagbibigay

ANO ANG ANI? . buhay sa musika maliban sa acapella.

● Taunang literary journal ng CCP, kung saan itinatanghal ang

iba’t ibang akda mula sa mga Pilipinong manunulat. JOEL COSTA MALABAN

● Naglalaman ito ng mga sanaysay, tula, maikling kwento, at Multi-awarded Singer at Composer

kahit din mga dangling dula

KKK: KARA KRUS NG KAHIRAPAN .

HERMINIO S. BELTRAN JR. ● Isang kanta ng sugal at pag-asa sa isang lungsod kung saan

Pinuno ng Literary Arts Division (CCP), Editor-in Chief ng ANI ang bawat galaw ay may panalo at talo.
● Ang mga pangyayari ay naglalarawan ng kahirapan, karahasan,

ANI, TOMO 26: PANITIKAN NG KAHIRAPAN . at pagnanakaw ng buhay sa isang sumpa ng lipunan.

● Isyu sa mahihirap sa lungsod na sumasalamin kung paano ang
kanilang pakikibaka upang labanan ang kahirapan.
FR. BENIGNO "BEN" BELTRAN, SVD
Nanirahan bilang scavenger sa Smokey Mountain
BAYAN, BAYAN, BAYAN KO .
● Ang tula ay nag-uudyok sa bayan na ipaglaban ang kanilang
kalayaan laban sa dayuhang pagsasamantala.
● Ipinakikita nito ang pangangailangan na magkaroon ng
rebolusyon tulad ng kay Bonifacio upang ipagtanggol ang
bayan laban sa mga dayuhan at kapitalista.

“Bata, Bata, Ano ang Pangarap Mo?”

Tula ni Fr. Ben Beltran, SVD
IBA PANG AKDANG TUMATALAKAY SA KAHIRAPAN .
Hirap ng mga batang lansangan,
kawalan ng pag-asa, tukso ng droga,
CARLOS PALANCA
at lipunan na walang pansin.
Kilalang Patron ng Sining, Pinagmulan ng Palanca Awards

“Bugbog Sarado”
“Kahit Saan, Kahit Kailan”
Tula ni Fr. Ben Beltran, SVD Naglalarawan ng karahasan at
pang-aabuso sa isang inosenteng ni Vim Nadera Nagpapakita ng mga paksang
biktima sa kanilang tahanan. kaugnay sa kahirapan,
pangaabuso, at pakikibaka para
“Batang Lansangan” sa katarungan sa lipunan.

Tula ni Fr. Ben Beltran, SVD
“Buhay ng Batang Iskwater”
Naglalarawan ng di-malinaw na “Ang Sabi Ko Sa Iyo”
persepsyon ng mga tao sa mga
ni Rogelio G. Mangahas Naglalarawan ng mga pang
batang lansangan, na sa katunayan
araw-araw na karanasan ng mga
ay mayroong kalayaan at kakaibang
maralitang Pilipino at ang
karanasan.
kanilang pakikibaka upang
magtagumpay sa kabila ng
kahirapan

Tula ni Fr. Ben Beltran, SVD Naglalarawan ng hirap at kawalan
ng katiyakan sa buhay ng mga
taga-iskwater sa panahon ng bagyo
at sunog.
REYNALDO A. DUQUE
May-akda ng “Daga”
“Ang Mangingisda”
ni Cirilo F. Bautista Naglalarawan ng buhay at
kahirapan ng mga mangingisda
sa Pilipinas, at ang kanilang
paglaban upang mabuhay ng
marangal.
"Tatlong Babae sa Altersayde”

DAGA: BUOD . ni Socorro Villanueva Tumatalakay sa mga karanasan

● Kwento tungkol Kay Pidong, isang manggagawa na kilala ng mga kababaihan sa mga
bilang modeling empleado lugar na apektado ng kahirapan
● Nagkaroon ng sakit ang anak nya at namatay, binaling niya ang at karalitaan.

galit sa puting daga "Ang Gunita ng Ika-labingwalong Disyembre”

ni Lualhati Bautista Naglalarawan ng buhay ng isang

@yourvenicebxtch . .. .. .
SOSYODAD AT LITERATURA (SosLit) Midterm Summary: Panitikan

bata mula sa isang pamilyang Bienvenido Lumbera Sunog sa Lipa at Iba Pang Tula (1975)
dukha, at ang kanyang mga
pangarap at pangarap na hindi Nick Joaqin The Beatas (1976)

kanyang matupad dahil sa Doña Jeronima (1965)

kahirapan. La Vidal (1958)

"Ang Kapatid Kong Si Bunso”

MARK GIL M. CAPARROS
ni Genoveva Edroza-Matute Naglalarawan ng buhay ng isang Manunulat, Ikatlong Gantimpala 2010
bata mula sa isang pamilyang
dukha, at ang kanyang mga SINA BUNSO AT ANG MGA BATANG PRESO: BUOD .
pangarap at pangarap na hindi
● Naglalarawan ng karanasan ng isang mag-aaral ng UP sa
kanyang matupad dahil sa
kanyang praktikum sa Special Education sa Molave Youth
kahirapan
Hall.
● Ipinakikita ang pagbabago sa pananaw ng tauhan patungkol sa
EUGENE Y. EVASCO, PhD
mga batang preso mula sa pagturing sa kanila bilang "bunso"
Manunulat, 2018 Don Carlos Palanca Memorial Award for Literature
hanggang sa pag-unawa sa kanilang mga pangarap at kwento
sa buhay.
SIYAP NG ISANG SISIW: BUOD .
PAGPAPAKAHULUGAN SA “BUNSO” .
● Umiikot sa pamahiing Pilipino na naglalagay ng sisiw sa
● Ang volunteer teacher mula sa UP ay tinawag na "Bunso" ang
ibabaw ng kabaong upang makonsensiya ang isang kriminal o
mga tinuturuan niyang batang preso sa Molave Youth Hall.
maysala.
● Sa kanyang pakikisalamuha sa mga ito, natuklasan niya ang
● Sinusundan ang kuwento ng isang sisiw na si Dayyeng na
kanilang mga pangarap at naging determinado na tulungan
sumisimbolo sa mga naaapi at ang kanilang pangangailangan
silang makamit ito at maiwasan ang kanilang pagiging
ng hustisya sa gitna ng EJK at inhustisya sa lipunang Pilipino.
"bunso".

BENJAMIN JOSHUA L. GUTIERREZ

BISA SA LIPUNAN Ang pag-unlad ng kanilang pag-unawa sa
Manunulat, Second Prize - Palanca Awards
tama at mali ay nakasalalay sa mga
halimbawa at aral na kanilang
DAHIL WALA KAMING TUBIG . natatanggap mula sa kanilang paligid.
● Naglalarawan ng pagtitiis ng isang pamilya sa Hagonoy sa
BISA SA ISIP Bukod sa pagpapayaman sa kanilang
gitna ng kakulangan ng tubig sa kanilang komunidad.
isipan tungo sa tamang pamumuhay,
● Ipinapakita ng akda ang pagtutulungan at pagmamahalan ng
marami rin tayong matututunan mula sa
pamilya sa harap ng mga hamon kanilang mga karanasan at buhay.
● Pati na rin ang diskriminasyon at pang-aabuso ng ilang
indibidwal sa kanilang kapangyarihan.
BENJAMIN P. PASCUAL
Manunulat, Unang Gantimpala 1981
PALANCA AWARDS .
● Si Palanca Sr. ay isang pilantropo at tagapagtatag ng
DI MO MASILIP ANG LANGIT: BUOD .
Philippine Chinese Educational Association.
● Ang kwento ay naglalarawan ng pagkawala ng isang sanggol
● Pinangunahan niya ang pagtatag ng Carlos Palanca Memorial
dahil sa kapabayaan ng mga nars at doktor sa ospital.
Awards for Literature upang magbigay inspirasyon sa mga
● Ipinapakita nito ang paglaban ng isang ama sa kabiguan at
Pilipinong manunulat.
galit matapos ang trahedyang nangyari sa kanyang pamilya.
MGA NAKATANGGAP PAGPAPAKAHULUGAN SA “DI MO MASILIP ANG LANGIT” .

Lualhati Bautista Dekada ‘70 (1983) ● Nagpapahiwatig ng pagkawala ng pananampalataya at pag-asa

Bata, Bata... Pano Ka Ginawa? (1984) ng mga karakter sa gitna ng kanilang mga pinagdaanang hirap
Gapo (1980) at pasakit.
Buwan, Buwan, Hulugan Mo Ako ng ● Nagpapakita ng kanilang pagdududa sa pag-iral ng Diyos, lalo
Sundang (1983)
na't ang kanilang buhay ay puno ng pagdurusa at tila walang
Virgilio Almario Pasyon at Katwiran sa Likod ng Salamin ginhawa.
(1990)
Mga Talinhaga sa Panahon ng Krisis BISA SA LIPUNAN Ang diskriminasyon sa ospital at
(1979) sistemikong pang-aapi sa mga mahihirap
Isang Mamamayan ng Lungsod at Iba ay nagreresulta sa kakulangan ng
pang Tula (1984) atensyong medikal at patuloy na
Peregrinasyon at iba pang tula (1970) paghihirap ng mga nasa laylayan.

@yourvenicebxtch . .. .. .
SOSYODAD AT LITERATURA (SosLit) Midterm Summary: Panitikan

BISA SA ISIP Ang hindi pagpapahalaga sa buhay ng
nangangailangan batay sa kakulangan sa
salapi ay nagpapakita ng hindi patas na
pagtrato at pagmamaliit, layunin nitong
magdulot ng kamalayan sa lipunan.
PANITIKAN HINGGIL SA KARAPATANG PANTAO
KARAPATANG PANTAO
● Tumutukoy sa "payak na mga karapatan at mga kalayaang
01 “Ang Huling Kaingin” Pagtatapos ng paggamit ng
kagubatan para sa kaingin,
pagsusuri sa pangangailangan ng
pangangalaga sa kalikasan.
02 “Hapag” Pagtatampok sa tradisyonal na
. pagkain at pananampalataya,
. pagpapahalaga sa kasaysayan at
kultura.

nararapat na matanggap ng lahat ng mga tao." 03 “Sipat” Pagsasanib ng pagmamahal sa

1. Karapatang mamuhay (right to life) kalikasan at kahalagahan ng
2. Karapatan sa Malayang pagpapahayag (right to pag-aalaga sa kapaligiran.
freedom of speech)
04 “Tala” Pagbabalik-tanaw sa mga alaala
3. Karapatan sa pagkain (right to food)
at pangyayari sa pamamagitan
4. Karapatang makapag-aral (right to education) ng pag-uukit ng mga pangalan at
5. Karapatan sa pangkabuhayan (economic rights) pangyayari.
6. Karapatang Panlipunan (social rights)
05 “Tula” Paggamit ng mga salitang may
7. Karapatang pangkultura (cultural rights)
diin upang ipahayag ang
8. Karapatang makilahok sa kultura (right to participate damdamin at pananaw sa
in culture) lipunan.
9. Karapatan sa makatwirang paglilitis (right to fair/due
06 “Gabud” Pagsasama-sama ng mga tao
process)
upang labanan ang kahirapan at
10. Karapatang bumoto (suffrage)
pang-aapi, nagtataguyod ng
URI NG KARAPATAN . kolektibong pagkilos.
1. Natural - karapatang mabuhay, maging malaya, at magkaroon
07 “???” Hamon sa mga tao na magpakita
ng ari-arian.
ng pag-asa sa pamamagitan ng
2. Constitutional Rights - karapatang Politikal, Karapatang pagtula at pagsulat.
Sibil, Karapatang Sosyo-ekonomik, Karapatan ng akusado.
3. Statutory - karapatang makatanggap ng minimum wage.

LUALHATI BAUTISTA
May-akda ng ‘Desaparesidos’, Nobelista at Aktibista

DESAPARESIDOS: BUOD .
● Ang DESAPARESIDOS ay isang Portuges na salita na
nangangahulugang “nawala”
● "Desaparesidos" ni Lualhati Bautista: Kuwento ng pagkawala
ng mga aktibista sa batas militar.
● Naglalahad ng epekto ng mga pagkawalang ito sa mga naulila
at lipunan.
● Binibigyang-diin ang laban para sa katarungan laban sa
pampulitikang pang-aapi.
● Ipinapakita ang pang-araw-araw na paglaban ng mga Pilipino
sa diktadurya.

ERICSON ACOSTA
May-akda ng ‘Pitong Sundang: Mga Tula at Awit’

PITONG SUNDANG: MGA TULA AT AWIN - BUOD .

● Ipinapakita ng akda ang determinasyon ng mga tao na
maghimagsik laban sa kahirapan at pang-aapi sa lipunan.
● Binabanggit ng mga tula ang mga suliranin ng lipunan mula sa
pananaw ng mga "inaapi".

@yourvenicebxtch . .. .. .