Panitikang Filipino
sa pagkakasunod sa unlaping pan - at sa hulaping -
-Sumasalamin sa pamumuhay, pamahalaan,
kasaysayan ng sambayanang Pilipino kasama ang
wikang Filipino bilang wika ng pagkatuto.
Pamumuhay - tumutukoy sa antas ng buhay ng tao,
iba't ibang paraan kung paano ang isang pamilyang
pilipino ay nabubuhay at kung ano-ano ang paraan.
Buhay - ginagamit natin upang makagawa ng isang
bagay.
Kabuhayan - dito kumukuha ng ginagamit para ibili
ang ating pangangailangan upang tayo ay mabuhay
Pamahalaan - katulad ng nangyayari sa
kasalukuyan, hindi fair. Ito ay normal at parte talaga
ng Panitikan.
> Palakasan/Padrino System
[Wikang Filipino bilang wika ng pagkatuto]
> dapat maintindihan
SEATWORK:
1.) Paano ninyo ilalarawan ang inyong pamumuhay?
May pagkakaiba ba ito sa iba? Kung mayroon, isa-
isahin ito. Kung wala naman, ipaliwanag kung bakit.
2.) Masaya ka ba sa pamumuhay mo sa ngayon?
Bakit?
---------------------------------------
Ang Panitikang Filipino ay pag-aaral, ito ay tuloy-
tuloy na pagtuklas kaya ito pa ay inaaral.
Ito rin ay pagtalakay. Mayroon din gawing pagsusuri,
pagkilatis ng iba't ibang akda ng mga manunulat sa
wikang Filipino. (Mayroong 12 teorya: )
Ito ay ang pagbasa sa mga kontemporaryo
(napapanahon, makabago). Mayroong mga akdang
pampanitikan. Progresibo.
Pag-aaral nito bilang Lente. Mas mabilis kang
makakapunta sa pupuntahan mo kung may ilaw.
Pagkakaroon ng produksyon hinggil sa panunuri ng
akdang pampanitikan.
Ang Ating Panitikang Filipino
Panimula
Nanggaling ang salitang panitikan sa unlaping pang-
na nagiging pan - kapag ang kasunod na salitang
ugat ay nagsisimula sa mga titik na d, l,r,s, at t; sa
This study source was downloaded by 100000792586889 from CourseHero.com on 09-05-2022 19:47:34 GMT -05:00
https://www.coursehero.com/file/63656139/Panitikang-Filipinodoc/
salitang ugat na titik o letra na nawawala ang simula
an. Dito nabuo ang salitang panitikan na
nangangahulugan sa Ingles na literature at sa Kastila
ay literatura na batay sa Latin na litera na ang
kahulugan ay letra o titik.
Ano ang Panitikang Filipino?
Ang panitikang Filipino ay pahayag na pasalita
o pasulat ng mga damdaming Pilipino tungkol sa
pamumuhay, pag- uugaling panlipunan,paniniwalang
pampulitika at pananampalatayang niyakap ng mga
Pilipino.
Mga Uri ng Panitikan
1. Panggawaing Panitikan
2. Masining na Panitikan
3. Malikhaing Panitikan
1. Panggawaing Panitikan
- Ang layunin ng panggawaing panitikan ay
mapalaganap ang kaalaman tungkol sa gayo’t
ganitong uri ng gawain at karunungan.
2. Masining na Panitikan
- Ang ating bait, higit kaysa sa ating damdamin ang
tinatawag na masining na panitikan.
Ang masining na panitikan ay may kambal na
layunin:
A. Pukawin ang guniguni’t gisingin ang damdamin ;
at
B. Magturo o maghikayat
3. Malikhaing Panitikan
- Ang layunin naman ng malikhaing panitikan ay
tahasang pukawin ang ating guniguni at damdamin
na nakakakita ng saya sa isang paraluman (ideal).
Ito binansagang gayon sapagkat :
A. Ang paksa ay hindi na isang hubad na
pangyayari, kundi pangyayaring binibigyang -kulay
ng isang maalab na damdamin at muling hinubog
guniguni ng kumatha.
B. Nauugnay ito hindi lamang sa sarili nating
kapakanan o damdamin; iyon ang pangitain ukol sa
kahulugan ng buhay para sa puso ng lahat ng tao sa
lahat ng panahon.
 C. Sinisikap nitong pukawin sa atin ang guniguning
ito at sa gayong paraa’y gisingin sa ating mga puso
ang damdaming nag-uudyok dito upang lumikha at
maghandog sa mambabasa.
D. Ang pamamaraan at ang diwang nilalaman ay
nagdudulot ng isang kagalakang nagtataas sa ating
kalagayan sa buhay.
Ang Dahilan kung bakit mahalaga ang pag -aaral
ng ating sariling Panitikan
1. Malalaman ng mga tao ang kanilang kalinangan at
kasaysayan.
2. Mababatid nila ang kalakasan o kahinaan ng
kanilang paniniwala at pag-uugali.
3. Magiging matatag at matibay ang kanilang
pagkalahi.
4. Makikilala ang mga kapintasan at kagalingang
pampanitikan upang lalong mapayabong.
5. Magkaroon ng pagmamalasakit sa ating sarilinh
panitikan.
Mga Paraan at Hangarin ng Panitikan
Maging tuluyan o patula man, ang apat na
paraan ng pagpapahayag ay ayon sa hinihingi ng
hangarin:
1. Paglalahad - kung nais magpaliwanag
2. Paglalarawan - kung nais magpahiwatig ng
hitsura, anyo, lagay, hugis , kulay at iba pa.
3. Pagsasalaysay - kung nais magpakita ng
pagkakaugnay -ugnay ng mga pangyayari.
4. Pangangatwiran - kung nais magpaniwala,
manghikayat o mag- paganap.
Mga Kalagayang Nakapangyayapi sa Panitikan
1. Klima
2 Gawaing Pang -araw-araw
3. Kinatitirhan
4. Lipunan at Pulitika
5. Relihiyon at Edukasyon
Dalawang Anyo ng Panitikan
- Ang panitikan ay may dalawang anyo: Patula at
Tuluyan.
This study source was downloaded by 100000792586889 from CourseHero.com on 09-05-2022 19:47:34 GMT -05:00
https://www.coursehero.com/file/63656139/Panitikang-Filipinodoc/
Panitikang Patula
- Ang panitikang patula ay masining na pagsasama
-sama ng mga piling na kaisipan sa mga taludtod,
may sukat at tugma o malayang taludturan.
Panitikang Tuluyan
- Ang panitikang tuluyan naman ay gumagamit ng
payak at direktang paglalahad ng kaisipan at
maluwag na pagsasama -sama ng mga salita sa
katutubong takbo ng pangungusap.
Mga Uri ng Tula
1. Tulang Liriko o Tula ng Damdamin
2. Tulang Pasalaysay
3. Tulang Patnigan
4. Tulang Pandulaan
Tulang Liriko o Tula ng Damdamin
- Ito ay matatawag ding tula ng puso. Nagsasaad
ito ng marubdob na karanasan guniguni o
damdamin ng may akda.
1. Dalit - tulang nagbibigay ng parangal sa
Maykapal.
2. Soneto- tulang may labing apat na taludtod at
nagsasaad ng mga aral sa buhay.
3. Elehiya - ang paksa nito ay ang alaala ng isang
namatay. Ito ay isang uti ng panaghoy o panangis
4. Oda - tulang liriko na pumupuri sa isang
kadakilaang nagawa ng isang tao o grupo ng mga
tao.
5. Awit - ang mga paksa nito ay pag-ibig,
kabiguan ,pag-asa, kaligayahan at iba pa.
Tulang Pasalaysay
- Ito ay tulang may kwento at may mga pangunahing
tauhang gumagalaw. Ang mga kagitingan ng mga
bayani sa pakikidigma ang paksa nito:
1. Epiko - mahabang tulang nagsasalaysay ng
pakikipagtunggali ng isang bayani sa mga kaaway .
Ito ay may mga tagpong kababalaghang hindi
kapani- paniwala.
2. Awit at Korido - mga tulang nagsasalaysay ng
pakikipagsapalaran ng mga kilalang tao sa kaharian
gaya ng hari, reyna ,duke, prinsipe at prinsesa. Ang
 awit ay may labindalawang pantig samantalang ang
korido ay may wawaluhing pantig.
Impormal o Personal
3. Balad - tulang inaawit habang may sumasayaw.
- Nagpapahayag ng katauhan ng manunulat at hindi
Tulang Patnigan seryoso ang pagkakalahad ng paksa. Parang kaswal
na pakikipag -usap lamang ng awtor sa mambabasa.
1. Karagatan - paligsahan sa tula na nilalaro bilang Ito ay tinatawag na malayang sanaysay.
parangal sa isang patay.
Talambuhay
2. Duplo - paligsahan sa tula na karaniwang
ginaganap sa ikasiyam na gabi sa bakuran ng - Ito ay isang kathang prosa tungkol sa buhay ng
namatayan matapos mailibing ang patay bilang pang may akda o buhay ng isang tao na isinulat ng iba.
-aliw sa mga naulila nito.
Mga Uri ng Talambuhay
3. Ensileda - isa pang paligsahan sa pagtula na
ginagawa bilang pang -aliw sa namatayan. Ito ay 1. Maikli - pinipili ang mga bahagi ng buhay na
ginagawa gabi - gabi hanggang sa ikasiyam na gabi. ilalakip at may tema bilang pokus sa lahat ng
gagamiting mga pangyayari.
4. Balagtasan - isa pang tagisan ng talino sa
pamamagitan ng palitan ng katwiran sa 2. Mahaba - lahat ng pangyayari sa buhay ng tao ay
pamamaraang patula. isinasama . Ito ay nagsisimula sa kapanganakan ng
isang tao, sa kanyang pakikipagsapalaran,at maging
Tulang Pandulaan hanggang sa kanyang pagpanaw.

- Ito ay dulang isinusulat nang patula tulad ng moro Dula

-moro at komedya.
- Ang dula ay isang uri ng akda na naglalarawan ng
Mga Uri ng Tuluyan buhay o ugali ng mga tao sa pamamagitan ng mga
usapan o dayalogo , at sa mga ikinikilos ng mga
1. Maikling Kwento pangunahing tauhan na ginaganap sa isang
tanghalan.
2. Sanaysay
Mga Akdang Pampanitikan na Nagpapakilala ng
3. Talambuhay Kasaysayan at Kalinangan ng Bansang
4. Dula Pinanggalingan

Maikling Kwento 1. Banal na kasulatan mula sa Palestina at Gresia.

Ito ay naglalahad ng isang natatangi at 2. Koran mula sa Arabia

mahalagang pangyayari sa buhay ng isang 3. Uncle Tom’s Cabin mula sa Estados Unidos
pangunahing tauhan sa isang takdang panahon.
4. Noli Me Tangere at El Filibusterismo mula sa
Sanaysay Pilipinas
Ito ay naglalahad ng kuro- kuro at pansariling 5. Sanlibo’t Isang Gabi mula sa Arabia at Persia
kaisipan ng manunulat hinggil sa anumang paksa.
6. Canterbury Tales buhat sa Inglatera
Mga Uri ng Sanaysay
7. Iliad at Odyssey mula sa Gresia
1. Pormal o Maanyo
8. El Cid Campedor mula sa Espanya
2. Impormal o Personal
Mga Panahon ng Panitikang Filipino
Pormal o Maanyo
 Panahon Bago Dumating ang mga Kastila
- Seryoso ang tono at nakatuon sa paksa ang ( Bago mag ika -16 na siglo)
paglalahad at lumalayo sa katauhan ng manunulat.
Ito ay may malinaw na balangkas at ginagamitan ng  Panahon ng mga Kastila (1565-1898)
maingat na mga salita at mabisang pangungusap
This study source was downloaded by 100000792586889 from CourseHero.com on 09-05-2022 19:47:34 GMT -05:00

https://www.coursehero.com/file/63656139/Panitikang-Filipinodoc/
  Panahon ng Propaganda at Himagsikan Laban
sa mga Kastila (1872- 1898)

 Panahon ng mga Amerikano (1899-1944)

 Panahon ng Hapones (1942- 1945)
 Panahon ng Bagong Kalayaan (Simula 1946)
 Panahon ng Aktibismo (Dekada ‘70)
 Panahon ng Bagong Lipunan (1972-1986)
 Panahon ng Bagong Demokrasya ( Simula
1986)
Panahon Bago Dumating ang mga Kastila ( Bago
mag ika -16 na siglo)
- Pagaling - bibig lamang ang panitikan sa
panahong ito at may impluwensyang kaisipang
Malayo - Indonesyo. Ang panitikan ng panahong ito
ay nasa anyo ng alamat ,kuwentong -bayan
,kantahing-bayan ,epiko at mga karunungang bayan.
Panahon ng mga Kastila (1565-1898)
Panahon ng Aktibismo (Dekada ‘70)
- Sa panahong ito’y naging maiinit ang paksa ng
panitikan, na kinapalooban ng mga tinig at titik ng
protesta o paglaban sa pamahalaan o awtoridad.
Panahon ng Bagong Lipunan (1972-1986)
- Sikil ang mga panulat sa panahong ito. Limitado
ang mga paksang matatalakay. Ang mga manunulat
ay hindi malayang magpahayag ng mga sariling
damdamin at kanilang mga kaisipan.
Panahon ng Bagong Demokrasya ( Simula 1986)
- Sumigla ang pamamahayag. Malaya ang mga
mamamahayag at mga mamamayan na tumalakay
at tumaligsa sa mga pangyayari sa bayan .
Nagsimula ito sa isang mapayapang rebolusyon at
humantong sa pagsigla ng panitikan sa iba’t ibang
larangan.

- Naging panrelihiyon ang paksa ng panitikan ng

panahon ng mga Kastila. Ang layunin ng panitikan sa
panahong ito ay ang palaganapin ang Kristiyanismo.
Karamihan ng mga akda ay isinulat ng mga prayle.
Ito ay panahon ng panunulat pagkabaguhan sa
kaisipang kanluranin.

Panahon ng Propaganda at Himagsikan Laban sa

mga Kastila (1872- 1898)

- Naging makabayan at mapanghimagsik ang

panitikan sa panahong ito.

Panahon ng mga Amerikano (1899-1944)

- Ang Panitikang Filipino sa panahong ito ay may

impluwensya ng kaisipang demokratiko.

Panahon ng Hapones (1942- 1945) -

- Nakilala sa panahong ito ang malayang tula.
Tinularan ng ilang makatang Pilipino ang tulang
Ilapon na hoccu o haiku. Pagpapaimbabaw at
pagdagsa ng henyong pampanitikan ang nangyari sa
panahong ito.

Panahon ng Bagong Kalayaan (Simula 1946)

- Nang masiglang muli ang panitikan sa panahong

ito pagkatapos ng Liberasyon ng Pilipinas. Maraming
manunulat ang nagsisulat sa mga wikang Filipino at
Ingles.

This study source was downloaded by 100000792586889 from CourseHero.com on 09-05-2022 19:47:34 GMT -05:00

https://www.coursehero.com/file/63656139/Panitikang-Filipinodoc/
Powered by TCPDF (www.tcpdf.org)