DULOG TAGAPAGTAGUYOD

PANINIWALA / PILOSOPIYA PARAAN NG PAGSUSURI

O PROPONENT
1. BAYOGRAPIKAL  Samuel Johnson  Sa pagkamit ng pagkaunawa sa
buhay ng isang may-akda ito ay
makatutulong sa mga mambabasa
upang makagawa ng makatwirang
konklusyon sa kanilang binabasa.
 Nararapat na ikonsidera ang mga
paunang kaalaman na nakabatay sa
katotohanan patungkol sa may-akda.
 Ginagamit upang mas makatulong sa
pag-unawa ng akda at hindi para
lunurin ng walang kaugnayan na mga
impormasyon tungkol sa may-akda.
 Anong mga katotohanang impormasyon ang
ginamit ng may-akda?
 Ang akda ba ay nakapagbibigay ng
inspirasyon?
 Paano nakakaapekto sa mambabasa ang
mga katotohanang nabanggit sa akda?
 Sa paanong paraan isinasalaysay ng may-
akda ang “tipikal” na buhay?

Dalawang kondisyon na dapat tandaan:

1. Ang binabasa ay ang akda at ito'y
hindi dapat pagpalit sa pagtalakay sa
buhay ng makata o manunulat.
2. Ang pagpapasya sa binasang
akda ay hindi kapintasan o kahinaan ng
may akda.

Pilosopo na Pinatanyag
Exploration of Otherness
 Pagkakaroon ng kaalaman na may
taong nasa likod ng mga akdang
binabasa.
 Ito ang nagbibigay daan upang
ikonsidera ng mambabasa ang
katangi-tanging katauhan ng may-
akda.
Biographical Fallacy
 Pag-usbong ng mga pagpapasya na
taliwas sa nais iparating ng may-
akda.
2. HISTORIKAL  Hermann Samuel  Mahalaga kung saan at kung kailan 1. Source Criticism
Reimarus isinulat ang akda, maging ang may Ang pagkuwestyon sa kung paano
 Baruch Spinoza akda nito. nabuo ang isang teksto gamit ang mga
 Isinasaalang-alang ang mga sumusunod:
pangyayari noong isinulat ang akda,  Bilang ng batis (source)
 Awtor na pinagbasihan
 maging ang takbo ng pag-iisip ng mga  Historikal na konteksto
tao noong panahon na iyon. 2. Form Criticism
 Pagkakaiba sa pagitan ng “totoong Naka-pokus ito sa linggwistikang
buhay” at “literatura.” modelo. Pagkuwestyon sa paraan ng
paggamit ng mga salita at pagbuo ng talata.
3. Redaction Criticism
Paghulma ng Redactor (editor) sa
isang teksto upang masuportahan ang
sariling teorya o teolohiya.

3. KLASISMO  Aristotle  natatangi at may sariling pananaw sa 1. Pagkamalinaw – ito ay tumutukoy sa

 San Agustin De Tanza daigdig malinaw na pagpapahayag ng nilalaman
 Charles Augustine  may mga paniniwala na 2. Pagkamarangal – tumutukoy ito samga
Sainte-Bueve matatagpuan sa akda na nagbibigay tauhan na gumaganap sa kwento
ng mga aral 3. Pagkapayak – ang layunin ng klasismo ay
 mga panitikan na kadalasang magpahayag ng mga pangyayaring payak o
tumatalakay sa pagkiling o simple lamang
diskriminasyon base sa kanilang 4. Pagkamatimpi – paggamit ng mga pormal
estado sa buhay, madalas pa rin na salita
itong nakikita sa mga telenovela o 5. Pagkaobhetibo – ito ay nakabatay sa
mga babasahin natin ngayon lohikal na mga impormasyon
 may pananaw na aristokratiko 6. Pagkakasunud-sunod – organisasyon ng
 kadalasang mga tauhan ay hari, mga ideya
reyna, prinsesa, prinsipe at iba pa. 7. Pagkakaroon ng Hangganan – karaniwan
 layuning magpahayag ng mga sa pilosopong klasismo ay nagtatapos nang
pangyayaring payak, ukol sa may kaayusan
pagkakaiba ng estado sa buhay ng
dalawang nag-iibigan
4. HUMANISMO  Francesco Petrarca  Sumasaklaw sa kalakasan at 1. Pagkatao - dahil ang paksa ng kwento ay tao,
(Petrarch) mabubuting katangian ng tao binibigyang pokus o halaga ang kakayahan,
 Giovanni Boccacio  Kahalagahan at dignidad ng tao, pati
talino, at kalikasan ng tao.
ang kanyang pag-iisip 2. Tema ng kwento - Ang pinaka paksa ay
at
pagpapahalaga sa sarili at kapwa laging tao kasama na ang damdamin at saloobin
 Ang tao ay nilikhang Rasyonal, maynito.
kakayahan itong unawain ang mga 3. Mga pagpapahalagang pantao: moral at
bagay at tukuyin ang tama at mali. etikal ba? - Ang tao ay sinasabing likas na
rasyonal at may kakayahang mag isip kung
Protagoras kaya't ang tauhan ay alam kung ano ang tama
"Ang tao ang sentro ng daigdig, at mali.
ang sukatan ng lahat ng bagay at 4. Mga bagay na nakakaimpluwensya sa
panginoon ng kanyang kapalaran" pagkatao ng tauhan - Ang kapaligiran ang
siyang mas nagbibigay buhay sa tauhan dahil

5. ROMANTISISMO  Jean-Jacques MGA KATANGIAN:
Rousseau • Pagiging makapangyarihan ng
 Johann Wolfgang Van emosyon kaysa sa pag-iisip.
Goethe • Pagsasalaysay ng walang
katiyakang balangkas o nangangailangang pagmamahal sa taong
pagpapalagay sa mga kutob.
• Pagbibigay katwiran sa mailusyon o
optimistikong pananaw ukol sa buhay.
• Pagtakas sa reyalidad o eskapismo
Ang pinakasikat na pilosopiya ni Jean
Jacques Rousseau
“Ang tao ay likas na mabuti at ang
lipunan nito ang pinagmulan ng
kasamaan ng tao”.
Johann Wolfgang Van Goethe
“A man sees in the world what he
carries in his heart.” at “Trust your
heart rather than your head. Feeling is
all.”
6. REALISMO  Henri de Latouche  Ang layunin ng panitikan ay ipakita
 Auguste Comte (Ama ang mga karanasan at nasaksisan ng
ng Sosyolohiya) may-akda sa kanyang lipunan sa
makatotohanang pamamaraan.
Ang mga  Maiuugat sa paniniwalang ang akda
mahahalagang pigura ay salamin ng buhay; na ang likhang
sa kilusang sining ng isip ay may aktwal na batayan sa
Realista: kasaysayan at lipunan.
 Gustave Courbet  Karaniwan nitong pinapaksa ang
 Honore Daumier kalagayan na nangyayari sa lipunan
 Jean-Francois Millet. tulad ng kurapsyon, katiwalian,
kahirapan at diskriminasyon.
pinapakita dito kung paano tumugon ang tauhan
sa kaniyang mga nasa paligid.
5. Pamamaraan ng pagbibigay-solusyon sa
problema - Laging pinapakita ang pagsubok na
pagdadaanan ng tauhan upang makita kung
paano nito bibigyang solusyon ang hinaharap
na pagsubok at paano ito tumugon.
1. Paksa- Ang isang akdang may teoryang
romantisismo ay makikitaan ng pangingibabaw
ng emosyon mula simula hanggang sa wakas.
Ang emosyon na binanggit ay hindi
salungat ng ating kasarian, maaari rin itong
pumatungkol sa mga emosyon na kalungkutan,
galit, hinanakit, takot at iba pa.
2. Tema- Isa sa mga katangian ng
romantisismo na dapat nating bigyang-diin sa
pagsusuri ay ang tema nito. Ang tema ng
romantisismo ay pumapatungkol sa damdamin
o pagmamahal ng tao sa kanyang kapwa,
bayan at kalikasan. gumamit ng teoryang
romantisismo.
3. Estilo- Napapahalagahan ang bisa ng
pagkakagamit ng kalikasan at kapaligiran sa
teoryang romantisismo dahil na rin sa pagiging
malikhain ng mga may-akda. Ang mga salitang
kanilang ginagamit ay makikita sa kapaligiran
na pumapatungkol sa mga emosyon na
kanilang nararamdaman.
 PINONG (GENTLE) REALISMO
May pagtitimping ilahad ang kadalisayan
ng bagay- bagay at iwinawaksi ang anumang
pagmamalabis at kahindik- hindik.
 SENTIMENTAL NA REALISMO
Mas optimistiko at inilalagay ang pag-asa
sa damdamin kaysa kaisipan sa paglutas ng
pangaraw-araw na suliranin.
 SIKOLOHIKAL NA REALISMO
Inilalarawan ang internal na buhay o motibo
ngtao sa pagkilos.
 KRITIKAL NA REALISMO
  Marie-Henri Beyle o Madalas ding nakapokus ito sa
Stendhal lipunan at gobyerno.
 Honoré de Balzac  Sa teoryang realismo, higit na
 Gustave Flaubert mahalaga ang katotohanan kaysa  SOSYALISTANG REALISMO
kagandahan.
 Alexandre Dumas fils  Higit na binibigyang-pansin ng
 Theodor Fontane, realismo ang paraan ng paglalarawan
 Gustav Freytag at hindi ang uri ng paksa ng isang
 Gottfried Keller akda. Para sa realista, walang tigil  MAHIWAGANG (MAGIC) REALISMO
 Wilhelm Raabe ang pagbabago.
 Adalbert Stifter  Ito ay isang paglalarawan sa
 Theodor Storm doktrinang nakabatay sa
makatotohanan at wastong
paglalarawan ng lipunan at buhay.
(Mercure Francais Du XIX siecle, 1826)
7. FORMALISMO  Viktor Borisovich  Kilala din bilang “NEW CRISTICISM”
Shklovsky o bagong kritisismo.
 Roman Jakobson  Ito ay tumutukoy sa isang uri ng
 Ivor Armstrong kritisismo na binibigyang diin ang Ang isang akdang pampanitikan ay may
Richards (I. A. porma o pagkakaayos ng isang
Richards) teksto.
 Binibigyan nito ng markadong
atensyon ang kaayusan, istilo o
paraang artistiko ng teksto.
 Hindi binibigyang halaga nito ang mga
elementong panlabas tulad na lamang
ng talambuhay ng may akda,
kasaysayan, mga implikasyong
sosyolohikal, pulitikal, ekonomikal at
sikolohikal.
 Tanging pisikal na katangian ng akda
ang pinakabuod ng ng pagdulog na
ito.
LAYUNIN:
 Ang pagtuklas at pagpapaliwanag
ng anyo ng akda.
 Iparating sa mga mambabasa ang
nais ipaabot ng may akda sa
pamamagitan ng kanyang tuwirang
panitikan.
Inilalarawan ang gawain ng isang lipunang
burgis upang maipamalas ang mga
aspektongmay kapangitan at panlulupig nito.
Ginabayan ng teoryang Marxismo
sapaglalahad ng kalagayan ng lipunang
maaaring mabago tungo sa pagtatayo ng mga
lipunang pinamumunuan ng mga anak pawis.
Pinagsanib na pantasya at katotohanan
nang may kamalayan. Higit na mahalaga ang
katotohanan kaysa kagandahan
Nasa porma o kaanyuan ng akda ang
kasiningan nito
sariling buhay at umiiral sa sariling paraan
Ang tunguhin ng teoryang ito ay matukoy ang:
 Nilalaman
 Kaanyuan o Kayarian
 Paraan ng Pagkakasulat ng Akda
Ilan sa mga sinusuri sa Formalistikong dulog:
 Tema o Paksa ng Akda
 Kaisahan ng mga Bahagi
 Kariktan ng matatalinghagang salita
 Mga Tayutay
 Tauhan at Tagpuan
 Sukat at Tugma
8. SIKO-ANALITIKO  Sigmund Freud  Nakatuon ang teorya sa inter-aksyon
ng malay at di-malay na kaisipan ng
tao.
 Sinisiwalat nito ang mga kahulugang
nakatago sa akda at ang totoong
intensyon ng may-akda sa
pagsusulat.
1. Kahalagahan ng mga karanasan nang
pagkabata
2. Ang pagiging inosente o walang muwang,
sexual at aggressive drives
3. Ang defense mechanism at kung bakit ang
bawat indibidwal ay magkakaibang kumilossa
bawat sitwasyon

9. EKSISTENSYALIS  Jean Paul Sartre Mahalagang Paksain Sinusuri ang tauhan batay sa kanyang:
MO  Konkretong buhay • Kilos
 Pakikihamok ng indibidwal • Paninindigan
 Usapan ng indibidwal sa • Paniniwala O Kamalayan
kalayaan at pagpili
• Ang pokus ay sa pagbuo ng paninindigan o
 Ang pinakaimportanteng tema ay gaano ba kalakas ang paninindigan.
ang pagpili. • Kung paano tinanggap ng tauhan ang bunga
 Ang kalayaang pumili ay ng kanyang pagpapasya.
pinakakakaibang katangian ng
sangkatauhan.
 Ang kalayaang pumili ay kasama ng
komitment at responsibilidad.
 Nauuna ang “eksistens” bago ang
“esensya”.
 Ang pagpili ay kailangan sa
eksistens ng bawat nilalang at hindi ito
matatakasan.
 Binibigyang pansin ang kilos at ang
katwiran kaysa sa iba pang kaisipan.

PANANAW EKSISTENSYALISMO
 Malaya ang tao
 Responsible ang tao
 Indibidwal ang tao
Walang makakapagsabi kung alin ang tama o
mali maliban sa taong nakaranas sa pinag
uusapan.
10. FEMINISMO  Christine De Pizan  Tumutukoy sa paniniwalang dapat 1. Tauhan- Babae o sagisag babae ang
 Olympe De Gouges maging pantay ang mga pangunahing tauhan at ipinapakita ang
(Marie-Olympe De kababaihan at mga lalaki sa kanyang mabubuti at magagandang katangian
Gouges) pagtamasa ng mga karapatang Hindi na de-kahon ang mga kakabaihan
 Mary Wollstonecraft- sosyal, ekonomikal at politikal. 2. Estilo- Malaya at karaniwan ang ginagamit
Godwin  Bilang isang teoryang pampanitikan, na pananalita.
 Simone De Beauvoir layunin nito na maunawaan ang di
 pagkapantay-pantay ng mga lalaki at 3. Paksa- Makatotohanang inilalarawan ang
babae. mga karanasan ng kababaihan sa matapat na
 Layunin na maiangat ang tingin ng pamamaraan
lipunan sa mga kababaihan 4. Porma- Mabisa ang monologong dramatiko
 Layunin din nito na ipakilala ang mga at realistiko
kalakasan at kakayahang
pambabae.
 Tinatalakay dito ang pagsalungat sa
ideya na mahihina, marupok,
pantahan, emosyonal at tanga ang
mga babae.
Ayon kay Jio Barrios, may tatlong
kaapihang nararanasan ang
kababaihan:
1. api dahil sa kasarian
2. api dahil sa kanilang
mamamayan
3. api dahil sa lipunan

KAISIPAN NA PINAPALAGANAP NG
MGA FEMINISTA: Ang mga manunulat
na babae at ang kakayahan bilang
babae ang pinagtutuunan ng pansin.

11. IMAHINISMO
12. NATURALISMO  Federick James  Teoryang pampanitikan na  Ang buhay ay tila isang marumi,
Eugene Woodbridge naniniwalang walang malayang mabangis at walang awang kagubatan.
kagustuhan ang isang tao dahil ang  Ang indibidwal ay produkto ng kanyang
 Morris R. Cohen
kanyang buhay ay hinuhubog lamang
kapaligiran at pinanggalingan.
 John Dewey ng kanyang pinagmulan at kapaligiran.
 Nagpapakita ng mga pangyayaring  Mahina ang hawak ng tauhan sa
 Ernest Nagel kanyang buhay. Pesimista siya sa
natural at nakatutulong ang mga piling
 Sidney Hook salita at mga pahayag upang simula pa lamang.
pangibabawin ito.  Ang akda ay nagbibigay-diin sa
 Ipinakikita rin ang epekto ng namamana at pisikal na katangiang likas
kapangitan ng kalagayan, katulad ng sa tao kaysa katangiang moral.
kahirapan at kawalan ng katarungan, sa
 Ito’y may simpleng tauhan na may di
mga tauhan nito.
 Teoryang nag-uugnay ng mapigil na mga damdamin.
syentifikong pamamaraan sa pilospiya
sa pamamagitan ng paniniwalang lahat
ng nilalang at pangyayari sa
 sangkalawakan ay natural at ang lahat
ng karunungan ay maaaring dumaan sa
masusing pagsusuri.
 Pinasidhing katangian ng realismo
 Itinuturing na mabangis na gubat ang
buhay sa mga walang kalaban-labang
mga tao.
 Mas detalyado ang paglararawan ng
mga kasuklam-suklam na pangyayari
sa buhay ng tao.
 Tinitignan ang tao na parang hayop
na pinag-eeksperimentuhan sa isang
laboratory
 Natural sa teoryang ito ang
pagkakahati ng lipunan; mayaman at
mahirap, masama at mabait,
13. ARKETIPAL  Carl Gustav Tinatawag na mitolohikal na kritisismo 1. Ang layunin ng panitikan ay ipakita ang mga
Jung ang arketipal. Nahahawig ito sa mahahalagang bahagi ng akda sa
 Sigmund Freud sikolohikal na pananaw na nakatuon pamamagitan ng mga simbolo
 Sir James ang atensyon sa paraan ng paglikha at 2. Alamin muna ang kabuuang konsepto at
George Frazer ang epekto nito sa mambabasa. Ngunit tema ng panitikan sapagkat ang mga
 Herman higit na malawak ang sinasaklaw ng simbolismong napapaloob sa akda ay
Northrop Frye pananaw Arketipal, dahil ang buong magkaugnay sa isa’t isa.
kalipunan ng mga sagisag o simbolo at 3. Hinahanap at sinusuri ng kritiko sa ganitong
imahen na lumilitaw sa teksto ng pananaw ang mga paulit-ulit na simbolo
pandaigdigang kultura ang masusing at motif sa panitikan, sining at
pinagtutuunan nito ng pansin. mitolohiya

Ito ay isang teoryang pamapanitikan naArketipong Pantauhan – ang mga ugali,

nagngangailangan ng masusing pag- paglalarawan , o kaya kultura ng mga tauhan na
aaral sa kabuuan ng akda sapagkiat maaaring magamit para malaman ang
ang binibigyang diin nito ay ang sinisimbolo ng tauhan na iyon.
simbolismong ginagamit upang ipabatid Arketipong Tagpuan – ang itsura o kaya ang
ang mensahe ng akda kalagayan ng kapaligiran na nagpapahiwatig ng
sikolohikal na kahulugan.
Ang ganitong akda ay nagpapakita ng Arketipong Pangyayari- ang mga kakaibang
mahahalagang bahagi sa pamamagitan pagpapakahulugan ng pangyayari. Karamihan
ng simbolo nito ay gamit o kaya galling sa kinalakihang
kultura.
Ang lahat ng simbolismo ay naaayon sa Arketipong Simbolo/Bagay- mga sagisag at
tema at konseptong ipinapakilala ng imaheng palagiang lumilitaw sa mga teksto ng
may akda sa mga mambabasa
 pandaigdigang kultura na mayroong ibang
kahulugan depende sa teksto

14. SOSYOLOHIKAL