Truongdientu

TRѬӠNG ĈIӊN TӮ
ThS Ĉһng
ThS. Ĉ N
Ngӑc Mi h Ĉӭc
Minh Ĉӭ
NӜI DUNG MÔN HӐC 27--Apr-09
| Chѭѫng 1: Nhӳng ÿӏnh luұt cѫ bҧn trong trѭӡng ÿiӋn tӯ

| Chѭѫng 2: Trѭӡng ÿiӋn tƭnh
| Chѭѫng 3: Trѭӡng ÿiӋn dӯng
| Chѭѫng 4: Trѭӡng tӯ dӯng
| Chѭѫng 5: Trѭӡng ÿiӋn tӯ biӃn thiên
Tài liӋu tham khҧo:

| Ngô Nhұt Ҧnh, Trѭѫng Trӑng Tuҩn Mӻ, Tr˱ͥng ÿi͏n
tͳ, NXB Ĉҥi hӑc Q
Quӕc gia
g Tp.HCM,
p 2000. 2
Chѭѫng 0:
GIҦI TÍCH VECTOR
CHѬѪNG 0:
GIҦI TÍCH VECTOR 27--Apr-09
| Trong không gian 3 chiӅu, 3 hӑ mһt cong ÿӝc lұp:

f1 ( x, y , z ) u1; f 2 ( x, y , z ) u 2 ; f3 ( x, y , z ) u 3
| 3 mһt u1=const; u2=const; u3=const là các mһt tӑa ÿӝ.
Chӑn gӕc tӑa ÿӝ làm chuҭn.
һ tӑa
| Hai mһt ӑ ÿӝ ӝ cҳt G JG theo 1 ÿѭӡngg gӑ
G Jnhau gӑi là ÿѭӡng ӑ ÿӝ.
g tӑa ӝ
| 3 vector ÿѫn vӏ i1 , i2 , i3 xác ÿӏnh hѭӟng.
| HӋ tӑa ÿӝ cong – trӵc giao – thuұn:

G JG JG JG JG G JG G JG
i1 i2 u i3 ; i2 i3 u i1; i3 i1 u i2 4
CHѬѪNG 0:
GIҦI TÍCH VECTOR
27--Apr-09
là nhӳng yӃu tӕ dài trên các ÿѭӡng tӑa ÿӝ
| dl1 , dl2 , dl3
Các hӋ sӕ h1, h2, h3 là các hӋ sӕ Larmor

dl1 h1du1 , dl2 h2 du2 , dl3 h3du3
wx 2 wy wz
hi ( ) ( )2 ( )2 i 1, 2, 3
wui wui wui
| Ĉӕi vӟi tӑa ÿӝ trӵc giao, yӃu tӕ dài:
dl 2 dl12 dl22 dl32
| Trong
g hӋ tӑa ÿӝ Descartes: 5
2 2 2 2
dl dx dy dz
CHѬѪNG 0:
Trong hӋ tӑa ÿӝ cong trӵc

JJG giao: G JG JG
| Vector dӏch chuyӇn: dl h1du1 i1 h2 du2 i2 h3du3 i3
Ӌ tích: dS1 h2 h3du2 du3
| YӃu tӕ diӋn
dS 2 h3h1du3du1
dS3 h1h2 du1du2
Ӄ
| YӃu ӕ thӇӇ tích:
tӕ d
dV dl1dl2 dl3 h1h2 h3ddu1du
d 2 du
d 3
6
CHѬѪNG 0:
GIҦI TÍCH VECTOR
27--Apr-09
| HӋ tӑa ÿӝ Descartes:
u1 x const; u2 y const; u3 z const
| Gӕc ӑ ÿӝ
tӑa ӝ là g
giaoG ÿiӇm һJG p
JG J3G mһt phҷng
JG gJGx=0,y=0,z=0
,y ,
| Vector ÿѫn vӏ: i1 ix ; i2 i y ; i3 iz
JG JG JG JG JG JG JG JG JG
i x i y u i z ; i y i z u ix ; i z i x u i y
| Vector ÿѫn vӏ dӏch chuyӇn:
JJG JG JG JG
dl dxix dyiy dziz
7
2 2 2
dl ( dx dy dz )
CHѬѪNG 0:
| HӋ sӕ Larmor: h1 1; h2 1; h3 1
JJG JG
| YӃu tӕ diӋn tích: d Sx r dydzix
JJG JG
d Sy r dzdxi y
JJG JG
d Sz r dxdyi
d d iz
| YӃu tӕ thӇ tích: dV dxdydz
y
G JG JG JG
| Vector vӏ trí: r xix yiy ziz
8
CHѬѪNG 0:
GIҦI TÍCH VECTOR
27--Apr-09
| HӋ tӑa ÿӝ trө:
R const;I const; z const
V t ÿѫn
| Vector ӏ iR
ÿ vӏ: iI u iz ; iI iz u iR ; iz iR u iI
x R cos I ; y R sin I ; z z
JJG JG JG JG
dl dRiR RdI iI dziz
dl ( dR 2 ( RdI )2 dz 2 ) 9
CHѬѪNG 0:
| HӋ sӕ Larmor: h1 1; h2 R; h3 1
JJG JG
| YӃu tӕ diӋn tích: d S
R r RdI dziR
JJG JG
d SI r dzdRiI
JJG JG
d S z r RdRdI iz
| YӃu tӕ thӇ tích: dV RdRdI dz
G JG JG
| Vector vӏ trí xác ÿӏnh P(R,ĭ,z): r RiR ziz
10
CHѬѪNG 0:
GIҦI TÍCH VECTOR
27--Apr-09
| HӋ tӑa ÿӝ cҫu:
r const;T const;I const
| Vector ÿѫn vӏ:
ӏ ir iT u iI ; iT iI u ir ; iI ir u iT
x r sin T cos I ; y r sin T sin I ; z r cos T

JJG JG JG JG
dl drir rdT iT r sin T dI iI
11
2 2 2
dl ( dr ( rdT ) ( r sin T dI ) )
CHѬѪNG 0:
| HӋ sӕ Larmor: h1 1; h2 r; h3 r sin T
JJG JG
| YӃu tӕ diӋn tích: d S
r r( rdT )( R sin T dI )ir
JJG JG
d ST r dr ( r sin T dI )dRiT
JJG JG
d SI r dr d ( rddT )iI
| YӃu tӕ thӇ tích: dV dr ( rdTG )( r sinJG T dI )
| Vector vӏ trí xác ÿӏnh P(r,ș,ĭ): r rir
12
CHѬѪNG 0:
GIҦI TÍCH VECTOR
27--Apr-09
JG G JG JG
| Xét 2 vector A A1 i1 A2 i2 A3 i3
JG G JG JG
B B1 i1 B2 i2 B3 i3
JG JG
A B A1 B1; A2 B2 ; A3 B3
JG JG G JG JG
Ar B A1 r B1 i1 A2 r B2 i2 A3 r B3 i3
JG G JG JG
m A mA1 i1 mA2 i2 mA3 i3
JGJG JGJG JG JG JG JG
AB B A A B cos( A, B )
13
A1B1 A2 B2 A3 B3
CHѬѪNG 0:
G JG JG
i1 i2 i3
JG JG JG JG
Au B A1 A2 A3 B u A
B1 B2 B3
JGJG JG JG JG JG
d ( AB ) d A. B A.d B
JG JG JG JG JG JG
d ( A u B) d A u B A u d B
14
CHѬѪNG 0:
GIҦI TÍCH VECTOR
27--Apr-09
| Gradient là 1 toán tӱ tác dөng lên 1 hàm vô hѭӟng cho
ra 1 vector.
| Xét hàm vô hѭӟng V(u1,u2,u3)
wV wV wV
dV du1 du2 du3
JJG wu1 G wu2 JG wu3 JG
dl h1du1 i1 h2 du2 i2 h3du3 i3
JJG
| Vector
V t gradient
di t dV gradV dV dl
1 wV G 1 wV JG 1 wV JG 15
gradV
dV i1 i3 i3
h1 wu1 h2 wu2 h3 wu3
CHѬѪNG 0:
| Tӑa ÿӝ Descartes:
wV JG wV JG wV JG
gradV ix iy iz
| Tӑa ÿӝ trө:
wx wy wz
wV JG 1 wV JG wV JG
gradV iR iI iz
wR R wI wz
| Tӑa ÿӝ cҫu:
wV JG 1 wV JG 1 wV JG
gradV ir iT iI
wr r wT r sin T wI 16
CHѬѪNG 0:
GIҦI TÍCH VECTOR
27--Apr-09
| Divergence tác ÿӝng lên 1 hàm vector cho ra 1 vô
JGJJG
G G
hѭӟng
JG v³ AdS
S
div A lim
'V o0 'V
| Công thӭc tính:
JG 1 ª w( A1h2 h3 ) w( A2 h3h1 ) w( A3h1h2 ) º
di A
div « »
h1h2 h3 ¬ wu1 wu2 wu3 ¼
17
CHѬѪNG 0:
| HӋ tӑa ÿӝ Descartes
JG wAx wAy wAz
div A
wx wy wz
| HӋ tӑa ÿӝ trө
JG 1 w( RAR ) 1 wAI wAz
div A
R wR R wI wz
| HӋ tӑa ÿӝ cҫu
ҫ
JG 1 w( r 2 A ) 1 w((sin T AT ) 1 wAI18
r
di A
div
r 2 wr r sin T wT r sin T wI
CHѬѪNG 0:
GIҦI TÍCH VECTOR
27--Apr-09
Ĉӏnh lý Divergence cho phép thay thӃ tích phân thӇ tích
ҵ tích phân mһt & ngѭӧc lҥi.
bҵng
JG JGJJG
³ div
V
d AdV
Ad v³ AdS
S
19
CHѬѪNG 0:
| Curl(Rotation) tác ÿӝng lên 1 hàm vector cho ra 1

JGJJG
vector.
JG JG
Adl v³
'l
curl A.in lim
'S o0 'S
| Công thӭc tính:
G JG JG
h1 i1 h2 i2 h3 i3
JG 1 w w w JG
curl A rot A
h1h2 h3 wu1 wu2 wu3
20
A1h1 A2 h2 A3h3
CHѬѪNG 0:
GIҦI TÍCH VECTOR
27--Apr-09
| HӋ tӑa ÿӝ DescartesJG JG JG
ix iy iz
JG w w w JG
curl A rot A
wx wy wz
Ax Ay Az
| Ĉӏnh lý Stroke cho phép thay thӃ tích phân mһt bҵng
tích phân ÿѭӡng & ngѭӧc lҥi.
JGJJG JGJJG
³ rot AdS
S
v³ Adl
C
21
Chѭѫng 1:
CÁC ĈӎNH LUҰT CѪ BҦN CӪA
Ӡ
TRѬӠNG ĈIӊN TӮ
Ӯ
CHѬѪNG 1:
TRѬӠNG ĈIӊN TӮ
27--Apr-09
| ĈiӋn JJG thӱ q ÿһt trong trѭӡng
tích ÿiӋn chӏu tác dөng
cӫa lӵc Fe JJG
JG F
e
| Cѭӡng ÿӝ trѭӡng ÿiӋn E (V/m)
q
| ĈiӋn môi bӏ phân cӵc trong trѭӡng ÿiӋn, vector
phân cӵc
p ӵ ÿiӋn Ӌ xác ÿӏnhӏ trҥng
ҥ g thái p ӵ ÿiӋn
phân cӵc Ӌ
môi tҥi mӛi ÿiӇm JG
JG 'P
P (C/m 2 )
li'V o0 'V (C/
lim
JG
' P là moment l˱ͩng
l ͩ c͹c ÿi͏n
ÿi͏ cͯa
ͯ ÿi͏n
ÿi͏ môi
ôi th͋ í h 'V 23
h͋ tích
CHѬѪNG 1:
TRѬӠNG ĈIӊN TӮ 27--Apr-09
JG
| Vector cҧm ӭng ÿiӋn D ÿѭӧc ÿӏnh nghƭa:
JGG JGG JG 1
D H 0 E P (C/m 2 ) H 0 (F/m)
4S .9.109
| Trong
g g ÿҷng
môi trѭӡng g hѭӟng
g
JG JG
P H 0 Fe E
JGG JGG JGG JGG JGG JGG
D H 0 E H 0 Fe E (1 F e )H 0 E H rH 0 E HE
F e ÿ͡ c̫m ÿi͏n cͯa môi tr˱ͥng
H r ÿ͡ tẖm ÿi͏n t˱˯ng ÿ͙i
H H r H 0 ÿ͡ tẖm ÿi͏n tuy͏t ÿ͙i 24
CHѬѪNG 1:
TRѬӠNG ĈIӊN TӮ
G
27--Apr-09
| ĈiӋn tích thӱ q G ÿӝng
JJGchuyӇn JG vӟi vұn tӕc v chӏu tác
dөng lӵc tӯ qv u JJG
Fm B JG
JG F (max) u i
| Vector cҧm ӭng tӯ
JG B m m
(Wb/m 2 )
qv
im vector ÿ˯n v͓
| Tӯ môi bӏ phân cӵc bӏ phân cӵc trong trѭӡng tӯ,
tӯ
G tӯ xác ÿӏnh
vector phânJJcӵc
JG
trҥng thái phân cӵc tӯ
cӫa tӯ môi M JJG 'm
M lim 'V (A/m)
JG 'V o0
25
' m moment tͳ cͯa ÿi͏n môi th͋͋ tích 'V
CHѬѪNG 1:
TRѬӠNG ĈIӊN TӮ
JG
27--Apr-09
JJG B JJG
| Vector cѭӡng ÿӝ trѭӡng tӯ: H M (A/m)
P0
7
P0 4S .10 (H/m)
| Ĉӕi vӟi môi trѭӡng y tính,, ÿҷng
g tuyӃn g hѭӟng:
g
JJG JJG JG JJG JJG JJG
M Fm H B P0 (1 F m ) H P0 P r H PH
F m ÿ͡ c̫m tͳ cͯa môi tr˱ͥng
P r ÿ͡ tẖm
tẖ tͳ t˱˯ng
t ÿ͙i
P P r P0 ÿ͡ tẖm tͳ tuy͏t ÿ͙i
26
CHѬѪNG 1:
TRѬӠNG ĈIӊN TӮ
27--Apr-09
| Mұt ÿӝ ÿiӋn tích khӕi:
ӕ
'q C
q ³ U dV
V
U lim
'V o0 'V
(
m 3
)
| Mұt ÿӝ ÿiӋn tích mһt:

'q C
q ³ V dS
S
V lim
'S o0 'S
(
m 2
)
| Mұt ÿӝ ÿiӋn tích dài:

'q C
q ³ O dl
C
O li'l o0 'l ( m )
lim
27
CHѬѪNG 1:
| Cѭӡng ÿӝ dòng ÿiӋn I chҧy qua mһt S:

'q
I lim (A)
't o0 't
ǻq là ÿi͏n tích chuy͋n qua S trong thͥi gian ǻt
JG 'I A
| Mұt ÿӝ dòng ÿiӋn: J lim ( 2
)
'S o0 'S m
ǻI c˱ͥng ÿ͡ dòng ÿi͏n ch̫y qua ǻS ÿ̿t vuông góc vͣi dòng ÿi͏n
| Dòng ÿiӋn chҧy qua mһt S bҩt kǤ:
JGGJJGG
I ³ J dS (A)
S
28
CHѬѪNG 1:
TRѬӠNG ĈIӊN TӮ
JG JG
27--Apr-09
| J liên hӋ vӟi cѭӡng ÿӝ trѭӡng ÿiӋn E
JG JG
J J E (Ĉ͓nh
( h lu̵t
l Ohm
h d̩ng
d vi phân)
h )
J là ÿ͡ d̳n ÿi͏n cͯa môi tr˱ͥng (S/m)
| Mұt ÿӝ công ҩ tiêu tán ptt (W/m3)
JGJG suҩt
ptt J E ((Ĉ͓nh
͓ lu̵t
̵ Jule-Lenz d̩ng
̩ g vi p
phân))
29
CHѬѪNG 1:
| Ĉӏnh luұt bҧo toàn ÿiӋn tích:

“Ĉi͏n tích trong m͡t h͏ cô l̵p v͉ ÿi͏n không thay ÿ͝i”
| NӃu ÿiӋn tích q phân bӕ trong thӇ tích V giҧm mӝt lѭӧng
-dq trong thӡi gian dt thì sӁ có mӝt dòng ÿiӋn chҧy ra
ngoài mһt S bao quanh thӇ tích V
JG wU

dq
³ J dS
q ³ U dV divJ 0
dt S
V wt
³ J dS ³ div J dV
S V
30
(Ph˱˯ng trình liên tͭc)
CHѬѪNG 1:
TRѬӠNG ĈIӊN TӮ
27--Apr-09
| Ĉӏnh luұt Gauss ÿӕi vӟi trѭӡng ÿiӋn:
“Thông l˱ͫng cͯa vector c̫m ͱng ÿi͏n g͵i qua m̿t
kín S b̭t kǤ b̹ng t͝ng các ÿi͏n tích t͹ do phân b͙
trong th͋ tích V bao bͧi m̿t S”
³ DdS
S
q
Gi̫ s͵ ÿi͏n tích phân b͙ liên tͭc trong V: q

JG
³ U dV
V
³ DdS ³ div DdV Î divD U 31
S V
CHѬѪNG 1:
| Ĉӏnh luұt cҧm ӭng ÿiӋn tӯ Paraday:

“Sͱc ÿi͏n ÿ͡ng c̫m ͱng có giá tr͓ b̹ng và ng˱ͫc ḓu
vͣi t͙c ÿ͡ bi͇n thiên tͳ thông g͵i qua di͏n tích giͣi
h̩n bͧi vòng dây.” d
³ E dl
dt ³ B dS
C S JG
d JGJJG w B JJG
һ tích p ө thuӝc
ӝ thӡi g
dt ³S ³S wt dSS
NӃu mһt phân S không
gpphө gian: BdS
S
JG
³ E dl ³ rot E dS rott JG
E
wB 32
C S wt
CHѬѪNG 1:
TRѬӠNG ĈIӊN TӮ
27--Apr-09
| Ĉӏnh luұt lѭu sӕ Ampere – Maxwell:
L˱u s͙ cͯa vector c˱ͥng ÿ͡ tr˱ͥng tͳ theo ÿ˱ͥng kín C
“L˱u
túy ý b̹ng t͝ng ÿ̩i s͙ c˱ͥng ÿ͡ các dòng ÿi͏n ch̫y
qua di͏n tích bao bͧi ÿ˱ͥng kín C
C”
³ H dl ¦I K
K I*
C
NӃu dòng I Jchҧy
G qua diӋn tích S phân bӕ liên tөc vӟi mұt
ÿӝ dòng J
³ H dl ³ rot H dS ³ J dS
C S S
33
JJG JG
rot H J
CHѬѪNG 1:
TRѬӠNG ĈIӊN TӮ
JG wU
27--Apr-09
| Vӟi dòng ÿiӋn biӃn ÿәi: divJ z0

wt JG
JG wU w JG wD
divD U divD div( )
wt wJG tG wt
JG w D
div( J ) 0
wt
| Ĉӏnh lý Ampere-Maxwell kӇ ÿӃn dòng ÿiӋn dӏch:
JG
wD JJG JG w D
³ H dl
C
³S ( J
wt
)dS rot H J
wt 34
CHѬѪNG 1:
TRѬӠNG ĈIӊN TӮ
27--Apr-09
| Ĉӏnh luұt Gauss ÿӕi vӟi trѭӡng
JG tӯ:
“Thông lѭӧng vector cҧm ӭng tӯ B (tӯ thông) gӱi qua mһt
kín S bҩt kǤ luôn luôn bҵng không.”
)m ³ B dS
S
0
Áp dөng ÿӏnh lý Divergence: ³ B dS ³ div BdV 0

JG S V
Vì thӇ tích V tùy ý nên: divB 0

35
Ĉ˱ͥng sͱc tͳ luôn là các ÿ˱ͥng cong khép kín
CHѬѪNG 1:
| HӋ phѭѫng trình Maxwell:

JG JG
JJG JG w D JGG wB
rot H J rot E
wt wt
JG JG
divB 0 divD U
| T
Trong môi ӡ ÿҷng
ôi trѭӡng ÿҷ hѭӟng,
h ӟ tuyӃn
Ӄ tính:
í h
JG JG JG JJG JG JG
D H E; B P H ; J J E
JG JG G JG
| Lӵc Lorentz: F qE qv u B 36
CHѬѪNG 1:
TRѬӠNG ĈIӊN TӮ
27--Apr-09
Trѭӡng ÿiӋn tӯ tҥo bӣi nguӗn
ӗ ÿiӋn, nguӗn
ӗ tӯ:
JG JG JJG JG
JJG JG w D
E mo JG JJG w B
rot H J H rot E Jm
wt JG JJGG wt
JG
J mo Jm
JG
JG wB JG JG JJG w D
rot E
D moB rot H
wt wt
JG JG
di B
divB 0
o P
H m
di D 0
divD
JG JG
divD U
Um
mo Um
divB U m 37
Nguӗn ÿiӋn Nguӗn tӯ
CHѬѪNG 1:
Ĉӏnh lý Pounting: JG
Xét ÿiӋn tích ÿiӇm dq, lӵc ÿiӋn tӯ F :
JG JG G JG
F dq( E v uJJBG )
Công cӫa lӵc ÿiӋn tӯ trong khoҧng dl :
JGJJG JG G JG JJG JGJJG JGG
dA F dl dq( E v u B )dl dqEdl dqEvdt
ĈiӋn tích phân bӕ mұt ÿӝ khӕi ȡ: dq U dV
dA JGG JJG U vG dA JGJG
U dV Ev o J EdV
dt dt 38
CHѬѪNG 1:
TRѬӠNG ĈIӊN TӮ
27--Apr-09
G
| ĈiӋn tích khӕi mұt ÿӝ ȡ chuyӇn
JG ÿӝng vұn tӕc v tҥo nên
dòng ÿiӋn
dò ÿiӋ dүn,
dү mұt ұt ÿӝ dòng
dò J thì công ҩt trѭӡng
ô suҩt t ӡ ÿiӋn
ÿiӋ
tӯ ÿӕi vӟi dòng ÿiӋn này trong miӅn V
JGJG
GG
Pj ³ J EdV
V
| Mұt ÿӝ công suҩt tiêu tán:

JGJG
pj JE
JG JG JJG
| Ĉӏnh nghƭa vector Pounting: P EuH 39
CHѬѪNG 1:
JG JG
JG JG JJG JJG JG JG JJG JJG w B JGJG JG w D
divP div( E u H ) Hrot E Erot H ( H JEE )
JG JG wt wt
JG JJG w B JGJG JG w D Ĉӏnh lý Pounting dҥng vi phân
divP H JEE
wt wt JG JG
JG JGJG JG w D JJG w B
³ divPdV ³V J EdV V³ ( E wt H wt )dV
V
JG JG
JGJJG JGJG JG w D JJG w B
v³ PdS ³V J EdV V³ ( E wt H wt )dV
S
Ĉӏnh lý Pounting dҥng tích phân 40

JG
Vector Pounting P còn g͕i là vector m̵t ÿ͡ công sṷt
CHѬѪNG 1:
TRѬӠNG ĈIӊN TӮ
JGJG
27--Apr-09
| Công suҩt tiêu tán trѭӡng trong thӇ tích V ³ J EdV
V
| Công suҩt biӃn ÿәi cӫa năng lѭӧng
JG JG
trѭӡng ÿiӋn tӯ chӭa trong V JG w D JJG w B
³V ( E wt H wt )dV
JG JG
dW JG wD JJ
G wB
Năng lѭӧng trѭӡng ÿiӋn: ³ ( E H )dV
JG JG dt V wt wt
t JG w D JJG w B 1
t
w JGJG w JJGJG
W ³ ³ (E H )dVdt ³ ³ ( ( E D ) ( H B ))dVdt
t 0V
w t w t 2 t 0V
wt wt
1 JGJG JJGJG 41
2 V³
W ( E D H B )dV
CHѬѪNG 1:
Năng lѭӧng trѭӡng ÿiӋn tұp Năng lѭӧng trѭӡng tӯ tұp trung
trung trong thӇӇ tích V trong thӇӇ tích V
1 JGJG 1 JJG JG
2 V³ ³
We E DdV ( J ) Wm H BdV ( J )
2V
Mұt ÿӝ năng
ă llѭӧng ttrѭӡng
ӡ ÿiӋ
ÿiӋn Mұt ÿӝ năng
ă llѭӧng ttrѭӡng
ӡ tӯ
1 JGJG 1 JJG JG
we E D ( J / m3 ) wm H B ( J / m3 )
2 2
Ĉ͓nh lý Pouting là d̩ng phát bi͋u toán h͕c cͯa ÿ͓nh lu̵t b̫o toàn42và
chuy͋n hóa năng l˱ͫng
CHѬѪNG 1:
TRѬӠNG ĈIӊN TӮ
27--Apr-09
JG JG
n is
JG
W
ı mɪt ÿ͙ ÿiʄn tích mɴt trên mɴt biên ƶ

43
CHѬѪNG 1:
| ĈiӅu kiӋn biên ÿӕi vӟi thành phҫn pháp tuyӃn:

G JJG JJG
{ D1n D2 n V }¦ {n( D1 D2 ) V }¦
G JJG JJG
{ B1n B2 n 0}¦ {n( B1 B2 ) 0}¦
wV G JJG JJG wV
{ J1n J 2 n }¦ { n( J 1 J 2 ) }¦
wt wt
ı mɪt ÿ͙ ÿiʄn tích mɴt trên mɴt biên ƶ
44
CHѬѪNG 1:
TRѬӠNG ĈIӊN TӮ
27--Apr-09
| ĈiӅu kiӋn biên ÿӕi vӟi thành phҫn tiӃp tuyӃn:
G JG JG
{ E1t E2t }¦ { n u ( E1 E 2 ) 0}¦
G JJG JJG JJG
{ H1t H 2t J S }¦ { n u ( H 1 H 2 ) J S }¦
JJG
J S mɪt ÿ͙ dòng ÿiʄn mɴt (A/m)
45
Chѭѫng 2:
TRѬӠNG ĈIӊN TƬNH
CHѬѪNG 2:
27--Apr-09
| Trѭӡng ÿiӋn tӯ tƭnh là TĈT không thay ÿәi theo
w
thӡi gian 0 , trong ÿó Ӈ
không có sӵ chuyӇn
wt JG
ÿӝng có hѭӟng cӫa ÿiӋn tích J 0
| HӋ phѭѫng trình Maxwell cho TĈT tƭnh:
JJG JG
rot H 0 rot E 0
JG JGG
divB 0 divD U
JG JJG JG JG
B PH D HE 47
CHѬѪNG 2:
TRѬӠNG ĈIӊN TƬNH 27--Apr-09
| ĈiӅu kiӋn biên cho TĈT tƭnh:

G JG JG G JG JG
{n( B1 B 2 ) 0}¦ {n( D1 D 2 ) V }¦
G JJG JJG G JG JG
{n u ( H 1 H 2 ) 0}¦ {n u ( E1 E 2 ) 0}¦
48
CHѬѪNG 2:
27--Apr-09
| Công cӫa lӵc ÿiӋn tƭnh:
JGJJG JGJJG
A v³ Edl
C
³ rot EdS
S
0
| Xét ÿѭӡng cong C gӗm 2 nhánh
PaQ & QbP

JGJJG JGJJG JGJJG JGJJG JGJJG
v³ Edl ³ Edl ³ Edl 0 ³
PaQ
Edl ³
PbQ
Edl
PaQbP PaQ QbP
Công cͧa lͱc ÿiʄn tśnh không phͥ thu͙c ÿɉ͝ng dʈch 49
chuyʀn mà phͥ thu͙c ÿiʀm ÿɤu và ÿiʀm cu͑i.
CHѬѪNG 2:
JG
27--Apr-09
Ӄ ÿiӋn ĳ ÿѭӧc ÿӏnh nghƭa E

| ThӃ graddM
JG
Ḓu “-” nói lên quy ˱ͣc E h˱ͣng theo chi͉u gi̫m
cͯa th͇ ÿi͏n vô h˱ͣng ĳ
wM wM wM
dM ( x , y , z ) dx dy dz
wx wy wz
wM JG wM JG wM JG JG JG JG
( ix iy iz )( dxix dyiy dziz )
wx wy wz
JJG JGJJG
gradM .dl Edl
JGJJG 50
M ³ Edl K
CHѬѪNG 2:
27--Apr-09
| HiӋu ÿiӋn thӃӃ giӳa 2 ÿiӇmӇ A, B:
B JGJJ
G
M ( A) M ( B ) ³ Edl
A
| NӃu chӑn thӃ ÿiӋn chuҭn bҵng không ӣ vô cùng,
ĳ()=0 f JGJJ
G
M ( A) M (f ) ³ Edl
A
51
CHѬѪNG 2:
| Trѭӡng ÿiӋn cӫa ÿiӋn tích ÿiӇm q ÿӕi xӭng cҫu:

JG q JG
E (r ) i
2 r
4SH r
| ThӃ ÿiӋn tҥi mӑi ÿiӇm trên mһt cҫu rr=const
const
f JJG
q ir
M ( P) ³ Er dr
P
4SH r
| NӃu có hӋ gӗm n ÿiӋn tích ÿiӇm q:
n
1 qk H const
M ( P) ¦
4SH k 1 rk 52 52
CHѬѪNG 2:
JJG JJG
27--Apr-09
VD: Tính E , D, M gây ra bӣi 1 trөc ÿiӋn Ȝ=const
nҵm trong môi trѭӡng ÿҷng hѭӟng tuyӃn tính
ÿӗng
ӗ nhҩt ҩ vô hҥn. JJG
iz
JG O JG
E (r ) ir
2SH r
O r0
M (r ) ln
2SH r
Vӟi M (r0 ) 0 53 53
O const
CHѬѪNG 2:
| Phѭѫng trình Poisson-Laplace:

JG JG
Giҧ sӱ môi trѭӡng ÿӗng nhҩt İ=const: D H E
JG
divD U ½°
JG ¾ div(H gradM ) H divgradM U
E gradM °¿
U
'M Ph
Phѭѫng t ì h Poisson
trình P i
H
U 0 'M 0 Phѭѫng trình Laplace
¨: toán tӱ Laplace, trong tӑa ÿӝ Descartes: 54
w 2M w 2M w 2M U
'M
wx 2 wy 2 wz 2 H
CHѬѪNG 2:
JG
n
27--Apr-09
H1
1
H2
Cá ÿiӅu
Các ÿiӅ kiӋn biê ÿӕi vӟi
kiӋ biên ӟi ĳ: 2 ¦
| ĈiӅu
ĈiӅ kiӋ biên
kiӋn biê liên
liê tөc:
t ^M1 M 2 `¦
wM 2 wM ½
| ĈiӅu
Ӆ Ӄ ®H 2
kiӋn biên pháp tuyӃn: H1 1 V¾
¯ wn wn ¿¦
wM1 wM 2 ½
| ĈiӅu kiӋn biên tiӃp tuyӃn: ® ¾
¯ wW wW ¿¦
55
CHѬѪNG 2:
VD: Tìm phân bӕ cӫa thӃ ĳ gây ra bӣi ÿiӋn tích tӵ do

phân bӕ theo quy luұt sau: (hӋ tӑa ÿӝ trө)
V 0 r=a
°
V ® a V 0 const , H H 0
°¯V 0 b r=b
b
V 0 b
°H a ln 0drda
° 0
a
°V b
M ® 0 a ln adrdb
° H0 r
°0 56
rtb
°
¯
CHѬѪNG 2:
27--Apr-09
Vұt dүn bên trong trѭӡng ÿiӋn tƭnh
| Trѭӡng ÿiӋn
JG bênJGtrong vұtJGdүn:
J JE 0 E 0
Mұ ÿӝ ÿiӋn
| Mұt ÿiӋ tích
í h JG
tӵ do
d bên
bê trong vұtұ dүn:
dү
U divD 0 U 0
Ӄ ÿiӋn bên JGJJ
| ThӃ trong
G vұt dүn:
dM Edl 0 M const
| Trѭӡng ÿiӋn trên mһt vұt dүn:
D1n D2 n V ½ JG V G 57
¾E n
E1W E2W 0 ¿ H
CHѬѪNG 2:
| Gӑi U là thӃ cӫa 1 vұt dүn so vӟi vô cùng, Q là ÿiӋn

ү NӃu
tích vұt dүn. Ӄ môi trѭӡng tuyӃnӃ tính:
Q
C ÿiӋn dung vұt dүn cô lұp
U JG JJG
ét tө ÿ
VD:: Xét
V Ӌ Q2 Q1 ³ D.dS
ÿiӋn Q1 Q2 0
S
ĳ1, ĳ2: là thӃ ÿiӋn vұt dүn 1, 2
Q1 Q2
C !0
M1 M2 M2 M1 58
CHѬѪNG 2:
27--Apr-09
| Xét hӋ n vұt dүn, vұt dүn i (i=1Æn) có:
y ThӃ ĳi
y ĈiӋn tích qi
Ӄ
| NӃu Ӄ tính
môi trѭӡng tuyӃn
n n
Mi ¦B q
j 1
ij j
Bij: hӋ sӕ
thӃ
qi ¦AM ij j
Aij: hӋ sӕ ÿiӋn
dung
j 1
Bij(ij):
(ij) hӋ sӕӕ thӃ
hӃ tѭѫng hӛ Aij(ij): hӋ sӕ ÿiӋn dung tѭѫng hӛ
giӳa vұt dүn thӭ i&j giӳa vұt dүn thӭ i&j
Bii: hӋ sӕ thӃ riêng cӫa vұt dүn Aii: hӋ sӕ ÿiӋn dung riêng cӫa vұt
59
thӭ i dүn thӭ i
CHѬѪNG 2:
n n n
27--Apr-09
qi ¦ A M ¦ A M ¦ ( A )U
j 1
ij j
j 1
ij i
j 1
ij ij
n j zi
n
qi CiiU i 0 ¦ CijU ij Cii ¦A ij
j 1
j 1
j zi
Cijj=-Ajji: ÿiӋn dung bӝ phұn tѭѫng hӛ giӳa vұt dүn thӭ i&j
Cii: ÿiӋn dung bӝ phұn riêng cӫa vұt dүn thӭ i
VD: 3 vұt dүn
q1 C11U10 C12U12 C13U13 C10 A11 A12 A13
q2 C21U 21 C22U 20 C23U 23 C12 A12
60
q3 C31U 31 C32U 32 C33U 30
CHѬѪNG 2:
27--Apr-09
ĈiӋn môi trong trѭӡng ÿiӋn tƭnh
Do bӏ phân cӵc nên trѭӡng ÿiӋn khi có ÿiӋn môi là tәng:
| Trѭӡng ÿiӋn ngoài ban ÿҫu: gây bӣi ÿiӋn tích tӵ do
| Trѭӡng ÿiӋn phө cӫa ÿiӋn môi: gây ra bӣi ÿiӋn tích liên
ӫ ÿiӋn
kӃt cӫa ÿiӋ môi.
ôi
JG JG JG
Vector phân cӵc ÿiӋn: P D H0 E
JG
Mұt ÿӝ ÿiӋn tích liên kӃt: Ulk divP 61
CHѬѪNG 2:
| Năng lѭӧng trѭӡng ÿiӋn

1 JGJG
We
2V³ E DdV
1 n
We ¦
2k1
Mk qk
| Năng lѭӧng tө ÿiӋn

1 1 q2
We CU 2
2 2C 62
CHѬѪNG 2:
27--Apr-09
ӕ phѭѫng pháp tính bài toán tƭnh ÿiӋn:
Mӝt sӕ
| Ĉӏnh luұt Gauss
| Phѭѫng trình Laplace

Laplace-Poisson
Poisson
| Phѭѫng pháp chӗng trѭӡng
| Phѭѫng pháp thay thӃ bӡ
63
CHѬѪNG 2:
Ĉӏnh luұt Gauss:
³ DdS q div D U
S JG JG
| Ĉӕi xӭng cҫu M M (r ); D D(r ).ir
JG JG
| Ĉӕi
ӕ xӭng trө M M (r ); D D(r ).ir
JG JG
| Ĉӕi xӭng phҷng M M ( x ); D D( x).
) ix
64
CHѬѪNG 2:
27--Apr-09
Phѭѫng trình Laplace-Poisson: (İ=const)
U
'M Pt Poisson 'M 0 Pt Laplace
H
Ĉӕi xӭng cҫu Ĉӕi xӭng trө Ĉӕi xӭng phҷng
1 d 2 dM 1 d dM d 2M
'M (r ) (r ) 'M (r ) (r ) 'M ( x)
r 2 dr dr r dr dr dx 2
A M A ln r B M Ax B
M B
r
65
CHѬѪNG 2:
ӗ trѭӡng:
Phѭѫng pháp chӗng
| HӋ n ÿiӋn tích ÿiӇm

JJG
n
1 n qi JG n JG 1 n
qi Ri
M ¦ Mi ¦ E ¦ Ei ¦
i 1 4SH i 1 Ri i 1 4SH i 1 Ri3
| ĈiӋn tích phân bӕ liên tөc trong V,S,L
JG
1 dq JG JG 1 dqR
M ³ dM ³
V (S ,L)
4SH R
E ³
V (S ,L)
d E
4SH ³ R 3
66
CHѬѪNG 2:
27--Apr-09
| Phѭѫng pháp thay thӃӃ bӡ:
ѭӡ g
| Trѭӡng ÿiӋn
ÿ Ӌ cӫa ÿ
ÿiӋn
Ӌ tích
c ÿÿiӇm
Ӈ & mһt
һ p ҷ g dү
phҷng dүn
| Trѭӡng ÿiӋn cӫa ÿiӋn tích ÿiӇm & quҧ cҫu dүn
| Trѭӡng ÿiӋn cӫa ÿiӋn tích ÿһt gҫn
ҫ mһt phân chia
2 ÿiӋn môi
67
CHѬѪNG 2:
| Nguyên tҳc cӫa phѭѫng pháp ҧnh ÿiӋn

y Loҥi trӯ ҧnh hѭӣng cӫa các ÿiӋn tích cҧm ӭng, liên
kӃt
y Ĉӗng nhҩt toàn bӝ không gian, thêm ÿiӋn tích ҧnh
y Ĉҧm bҧo ÿiӅu kiӋn biên
y Áp dөng ÿӏnh lý duy nhҩt nghiӋm: nghiӋm không
thay ÿәi
68
CHѬѪNG 2:
27--Apr-09
| Trѭӡng ÿiӋn cӫa ÿiӋn tích ÿiӇm & mһt phҷng dүn
| ĈiӅu kiӋn biên q q'

M
4SH rq 4SH rq '
| Suy ra q ' q, d ' d 69
CHѬѪNG 2:
| Trѭӡng ÿiӋn cӫa ÿiӋn tích ÿiӇm & quҧ cҫu dүn
Q Q '
M ( P3 ) 0 0
4SH r1 4SH r2
a2 Q
Qa
b Q' 70
d d
CHѬѪNG 2:
27--Apr-09
| Trѭӡng ÿiӋn cӫa ÿiӋn tích ÿһt gҫn mһt phân chia 2 ÿiӋn
môi
q q q2
D1n 2
sin D 1 2 sin D D2 n sin D
4S r 4S r 4S r 2
q q1 q
E1W cos D cos D E2W 2 2 cos D
4SH1r 2 4SH1r 2 4S r
H1 H 2 2H 2 71
| ĈiӅu
ĈiӅ kiӋ biên:
kiӋn biê q1 q, q1 q
H1 H 2 H1 H 2
Chѭѫng 3:
TRѬӠNG ĈIӊN DӮNG
CHѬѪNG 3:
27--Apr-09
| Trѭӡng ÿiӋn tӯ dӯng là TĈT không thay ÿәi theo thӡi
w JG
gian 0 , có dòng ÿiӋn không ÿәi vӟi mұt ÿӝ dòng J
wt
| HӋ phѭѫng trình Maxwell cho TĈT dӯng:
JJG JG JG
rot H J rot E 0
JG JG
divB 0 divD U
JG JJG JG JG
B PH D HE
JG JG JG 73
J JE divJ 0
CHѬѪNG 3:
TRѬӠNG ĈIӊN DӮNG 27--Apr-09
Tách 2 nhóm ÿӝc lұp nhau: Trѭӡng tӯ dӯng & trѭӡng

ÿiӋn dӯng.
| Trѭӡng tӯ dӯng gây bӣi dòng ÿiӋn dүn không ÿәi

theo thӡi gian. JJG JG JG JG JJG
rot H J ; divB 0;; B P H
| Trѭӡng ÿiӋn dӯng trong môi trѭӡng dүn có dòng ÿiӋn
JG JG JG JG
g ÿәi.
không rot E 0; divJ 0; J J E
| Trѭӡng ÿiӋn dӯng trong ÿiӋn môi lý tѭӣng.
JG JG JG JG 74
rot E 0; divD 0; D H E
CHѬѪNG 3:
27--Apr-09
Trѭӡng g ÿiӋn
Ӌ dӯng g trongg môi trѭӡngg dүn:
| ĈiӅu kiӋn ÿӇ duy trì dòng ÿiӋn không ÿәi.
| ThӃ ÿiӋn vô hѭӟng - Phѭѫng trình Laplace.

Laplace
| ĈiӅu kiӋn biên.
| ĈiӋn trӣ - ĈiӋn dүn

ү – Công suҩtҩ tiêu tán.
| Sӵ tѭѫng tӵ giӳa trѭӡng ÿiӋn dӯng trong môi trѭӡng
dүn vӟi trѭӡng ÿiӋn tƭnh.
75
CHѬѪNG 3:
ĈiӅu kiӋn
Ӌ ÿӇ duy g ÿiӋn
y trì dòng Ӌ không g ÿәi:
| Môi trѭӡng dүn phҧi khép kín qua 1 nguӗn.
xuyên ÿӅu
| Nguӗn phҧi cung cҩp năng lѭӧng thѭӡng xuyên,
ÿһn. JG JG JJG
| Ĉӏnh
Ĉӏ h luұt
l ұt Ohm:
Oh J J ( E Es )
JJG Lӵc trѭӡng ngoài tӗn tҥi trong các nguӗn
JJG Fs
Es ÿiӋn (pin, acquy) tác ÿӝng lên ÿiӋn tích q
q Trѭӡng lӵc ngoài phҧi là trѭӡng lӵc 76
không có tính chҩt thӃ.

CHѬѪNG 3:
27--Apr-09
ҥ dây
Xét mҥch Ӌ ngang
y dүn tiӃt diӋn g g nhӓ,, diӋnӋ tích S,, mang
g
dòng ÿiӋn không JGÿәi I ÿѭӧc duy trì bӣi 1 nguӗn.
J JJG JGJJG JJGJJG
v³ J
C
dl v³ Edl v³ Es dl
C C
JG JGJJG JGJJG I
rot E 0 v³ Edl 0 J dl Jdl dl
JJGGJJG S
dl C
Ĉһt R vC³ J S ; H vC³ Es dl
77
RI H
CHѬѪNG 3:
| ThӃ ÿiӋn
Ӌ vô hѭӟng
g ĳ – Phѭѫng
g trình Laplace:
p
B JGJJG
M ( A) M ( B ) ³ Edl
A
| Trong Ӄ tính, ÿӗng

môi trѭӡng tuyӃn ӗ nhҩt,
ҩ ÿҷng
ҷ hѭӟng
(Ȗ=0) JG JG JG
divJ div(J E ) J divE 0
78
di dM
divgrad 'M 0
CHѬѪNG 3:
27--Apr-09
| ĈiӅu Ӌ biên:
kiӋn
M1 ( S ) M2 ( S )
J1n ( S ) J 2n (S )
E1W ( S ) E2W ( S )
wM
Jn J En J
wn
JW wM tg E 2 J2
79
EW
J wW tg E1 J1
CHѬѪNG 3:
| ĈiӋn
Ӌ trӣ - ĈiӋn
Ӌ dүn – Công
g suҩt tiêu tán:
u M1 M2 Mұt ÿӝ công suҩt tiêu tán:
JGJJG JGJG
i v³ J dS ptt JE
S Công suҩt tiêu tán:
JGJG
u ri; i gu
r: ÿiӋn trӣ, g: ÿiӋn dүn
Ptt ³ J EdV
V
2 2 80
Ptt ui ri gu
CHѬѪNG 3:
27--Apr-09
Trѭӡng ÿiӋn dӯng trong Trѭӡng ÿiӋn tƭnh trong
môii trѭӡng dүn
dү miӅn
iӅ không
kh có ȡtd
JG JG JG JG
rot E 0;; E ggradM ; 'M 0 rot E 0;; E ggradM ; 'M 0
JG JG JG JG JG JG
divJ 0; J J E divD 0; D H E
JGJJG I JGJJG Q
I ³ J dS ; g Q ³ DdS ; C
S
U S
U
M1 ( S ) M2 ( S ) M1 ( S ) M2 ( S )
J1n ( S ) J 2n (S ) D1n ( S ) D2 n ( S )
81
E1W ( S ) E2W ( S ) E1W ( S ) E2W ( S )
CHѬѪNG 3:
VD: Tө ÿiӋn phҷng 2 lӟp cách ÿiӋn, diӋn tích mӛi bҧn là
S HiӋu ÿiӋn thӃ U.
S. U Tìm phân bӕ cӫa E, E J.
J Tính dòng
rò chҧy qua tө. Suy ra ÿiӋn dүn rò, ÿiӋn trӣ cách ÿiӋn.
82
CHѬѪNG 3:
27--Apr-09
| Trѭӡng
g ÿiӋn
Ӌ dӯngg trong
g môi trѭӡng
g lý
ý tѭӣng
g bao q
quanh
vұt dүn có dòng ÿiӋn không ÿәi:
JG
J 0 V
JG E2 n E1n
rott E 0
H
JG
divD 0
V
'M 0 E2n 83
H
CHѬѪNG 3:
JGJJG
| Ĉӏnh
ӏ luұt
ұ Kirchhoff vӅ dòng Ӌ v
g ÿiӋn ³ J dS 0
S
J chӍ khác 0 bên trong dây dүn:
JGJJG n JGJJG n
v³ J dS ¦ ³ J dS ¦ rik 0
S k 1 Sk k 1
Ĉӕi vӟi dòng ÿiӋn biӃn thiên thӡi gian:

JGJJG dq
v³S J dS
dt
I1 I 2 I 3 084
CHѬѪNG 3:
27--Apr-09
JGJJG
| Ĉӏnh luұt Kirchhoff vӅ ÿiӋn áp:
v³ Edl C
0
JGJJG n JGJJG n
v³ Edl ¦ ³ Edl
k 1 Ck
¦ rU
k 1
k
C
U1 U 2 U 3 U 4 0
85
Chѭѫng 4:
TRѬӠNG TӮ DӮNG
CHѬѪNG 4:
TRѬӠNG TӮ DӮNG
27--Apr-09
| Trѭӡng ÿiӋn tӯ dӯng là TĈT không thay ÿәi theo thӡi
w JG
gian 0, có dòng ÿiӋn không ÿәi vӟi mұt ÿӝ dòng J
wt
| HӋ phѭѫng trình Maxwell cho Trѭӡng tӯ dӯng:
JJG JG JG
rot H J divB 0
JG JJG JG
B PH divJ 0
| ĈiӅu
Ӆ kiӋn biên:
B1n ( S ) B2 n ( S )
G JJJG G JJG JJG 87
n u H 2 ( S ) n u H1 ( S ) Js
CHѬѪNG 4:
TRѬӠNG TӮ DӮNG 27--Apr-09
ThӃӃ tӯ vô hѭӟng ĳm:

JJJJJG
y Ӣ miӅn không có dòng ÿiӋn: rotH 0
JJJJG
divB 0
JJG
y Có thӇ biӇu diӉn H gradMm
B JJ
G JJG M0
JJG JJG
MmA MmB ³ H dl MmM ³ H dl M (M 0 )=0
A M
MmM ³ Hdl r ki
M LM0 88
=>ThӃ tӯ vô hѭӟng có thӇ không ÿѫn trӏ.

CHѬѪNG 4:
TRѬӠNG TӮ DӮNG
27--Apr-09
Phѭѫng trình Laplace ÿӕi vӟi thӃ tӯ vô hѭӟng:
| Xét miӅn không có dòng ÿiӋn dүn, ȝ=const:
JG
JJ
G B
°divH div( ) 0
® P 'Mm 0
° JJG
¯ H gradMm
89
CHѬѪNG 4:
ĈiӅu kiӋn biên:

| Trên mһt phân cách hai môi trѭӡng có ÿӝ thҭm tӯ ȝ1,ȝ2,
2
không có mұt ÿӝ dòng ÿiӋn mһt.
Mm1 ( S ) Mm 2 ( S ) JJJG
H2
G D2
B1n ( S ) B2 n ( S ) n G
P2 W
H1W ( S ) H 2W ( S ) P1 JJG D
wM H1 1 㩿㪪㪀
Bin Pi H in Pi mi
wn
BiW wM tggD 2 P2 90
H iW mi tgD1 P1
Pi wW
CHѬѪNG 4:
TRѬӠNG TӮ DӮNG
27--Apr-09
Trѭӡng tӯ dӯng ӣ miӅn Trѭӡng ÿiӋn tƭnh trong
kh
không có dòng
d ÿi dүn
ÿiӋn dү miӅn
iӅ không
kh có ȡtd
JJG JJG JG JG
rot H 0; H gradM m ; 'M m 0 rot E 0; E gradM ; 'M 0
JG JG JJG JG JG JG
divB 0; B P H divD 0; D H E
JGJJG
G G G G
JGJJG
) ³ BdS Q ³ DdS
S S
Mm1 ( S ) Mm 2 ( S ) M1 ( S ) M2 ( S )
B1n ( S ) B2 n ( S ) D1n ( S ) D2 n ( S )
91
H1W ( S ) H 2W ( S ) E1W ( S ) E2W ( S )
CHѬѪNG 4:
JG
| ThӃ vector A :
y Ӆ có dòng ÿiӋn J0, không thӇӇ biӇu
Trong miӅn Ӈ diӉn
trѭӡng tӯ qua thӃ vô hѭӟng ĳm
JG
°divB 0 JG JG
® JG B rot A
°̄°divrot A 0 JG
JJG JG A : th͇ vector
A ' A gradf df ̭ kǤ
f: hàm vô h˱ͣng b̭t
JJG JG JG
rot A ' rot A rotgradf rot A 92
JG
Î ThӃ vector không ÿѫn trӏ Î ĈiӅu kiӋn phө: div A 0
CHѬѪNG 4:
TRѬӠNG TӮ DӮNG
27--Apr-09
JG
| Phѭѫng trình Laplace ÿӕi vӟi thӃ vector A :
JG JG JG
Ĉӏnh nghƭa: ' A rotrot A graddiv A
JG
°div A 0
® JG JG JG
°̄rot B rotrot A P J
JG JG
' A P J Phѭѫng trình Poisson
JG JG
J 0 ' A 0 Phѭѫng trình Laplace
93
T
Trong HTĈ Descartes:
D t
'Ax P J x ; 'Ay P J y ; 'Az P J z
CHѬѪNG 4:
JG
| NghiӋm A cӫa phѭѫng trình Laplace – Poisson trong
môi trѭӡng ÿӗng nhҩt vô hҥn:JG
G 1 U (r ') JG G JG
Trѭӡngg ÿiӋn
Ӌ tƭnh: M ( r ) ³ dV ' R rr'
4SH V ' R
Vұn dөng sӵ tѭѫng tӵ:
JG JG
JG G P J (r ') JG G JG
4S V³' R
A(r ) dV '
JG R rr'
JG JG JG r'
JG G P J (r ') u R G
4S V³' R 3
B(r ) dV ' r
94
Ĉӏnh luұt Bio-Savart

CHѬѪNG 4:
TRѬӠNG TӮ DӮNG
27--Apr-09
VD: Xét dòng JÿiӋn
G i chҧy
JG trong vòngJJG
dây C’JJG
khép kín,
ȝ=const JdV ' JSdl ' JS dl ' idl '
JJG
JG G P i dl '
4S v³R
A(r )
C'
JJG JG
JG G Pi dl ' u R
B(r ) ³C ' R3
4S v
JJG
dl ' JG G JG
JG JJG JG JG JJG JG R r r'
JG P idl ' JG P JdV 'u R
P JdV ' P idl ' u R
dA ; dB JG
4S R4S R 4S R 3 4S R 3 r ' G
JG JG JG JG r
é d JAG & JdV
Nhұ xét:
Nhұn ';; d B A JdV '
JJG JG JJG
95
d A & idl '; d B A idl '
CHѬѪNG 4:
| Trѭӡng tӯ dӯng song phҷng:

y Xét trѭӡng tӯ dӯng gây ra bӣi dòng ÿiӋn dүn chҧy
JG JG
theo
h 1 phѭѫng
h hҩ ÿӏ
nhҩt h J
ÿӏnh J ( x, y )iz
JG
y Trѭӡng tӯ không phө thuӝc vào tӑa ÿӝ z, thӃ vector A
JG JJG
song song vӟi trөc z; B, H vuông góc vӟi trөc z
JG JG JG JG JG
A A( x, y )iz ; B rot A gradA u iz
JG 96
ӡ ȝ=const, thӃ
Môi trѭӡng hӃA thӓa
hӓ pt Poisson-Laplace:
P i L l
'A P J
CHѬѪNG 4:
TRѬӠNG TӮ DӮNG
27--Apr-09
Các ÿiӅu kiӋn biên hӛn hӧp:
| Xét 2 môi trѭӡng phân cách bӣi mһt trө (S), vector pháp
t Ӄ hѭӟng
tuyӃn h ӟ tӯ môi t ӡ 1 sang môi
ôi trѭӡng t ӡ 2
ôi trѭӡng
A1 ( S ) A2 ( S )
G
wA1 wA2 n G
(S ) (S ) P2
JWG
wW wW P1 iz
1 wA1 1 wA2 㩿㪪㪀
(S ) (S ) Js 97
P1 wn P2 wn
CHѬѪNG 4:
Trѭӡng tӯ dӯng song

JG phҷng
JG Trѭӡng ÿiӋn tƭnh song phҷng
kh sát bҵng
khҧo bҵ A Aiz. trong miӅn
iӅ không
kh có ȡtd
JG JG
B gradA E gradM
'A P J 1
'M U
A1 ( S ) A2 ( S ) H
M1 ( S ) M2 ( S )
wA1 wA2
(S ) (S ) wM1 wM 2
wW wW (S ) (S )
1 wA1 1 wA2 wW wW
(S ) (S ) Js wM1 wM2 98
P1 wn P2 wn H1 ( S ) H1 (S ) V
wn wn
CHѬѪNG 4:
TRѬӠNG TӮ DӮNG
27--Apr-09
| Năng lѭӧng trѭӡng tӯ dӯng:
y Năng lѭӧng trѭӡng tӯ dӯng tính qua B, H:
y Mұ ÿӝ năng lѭӧng
Mұt l ӡ tӯ:
trѭӡng ӯ 1 JGJJG
wM BH
2
y Năng lѭӧng toàn phҫn cӫa trѭӡng tӯ:
1 JGJJG
WM ³
tbkg
wM dV ³
2 tbkg
BHdV
99
CHѬѪNG 4:
| Năng lѭӧng trѭӡng tӯ dӯng:

y Năng lѭӧng trѭӡng tӯ dӯng tính qua thӃ vector A, J:
1 JGJJG 1 JGJJG 1 JG JJG 1 JG JJG
WM ³ BHdV
2 tbkg ³ rot AHdV
2 tbkg ³ AArot HdV 2 tbkg³ div
2 tbkg
di ( A u H )dV
1 JGJG 1 JG JJG
WM
2 ³V AJdV
2 vS³f ( A u H )dV
JG
y Bên ngoài V, J 0 nên sӕ hҥng thӭ nhҩt chӍ cҫn lҩy miӅn tích
phân theo V. Sӕ hҥng thӭ 2 sӁ tiӃn tӟi 0 khi SÆ
JG JJG JJG JG JG JJG 100
* div( A u H ) Hrot A Arot H
CHѬѪNG 4:
TRѬӠNG TӮ DӮNG
27--Apr-09
| BiӇu diӉn năng lѭӧng trѭӡng tӯ qua tӯ thông, hӋ sӕ tӵ
cҧm, hӋ sӕ hӛ cҧm:
1 n n
WM ¦¦
2k1l1
I k I l M kl
y Mkl: hӋ sӕ hӛ cҧm cӫa vòng dây thӭ l ÿӕi vӟi vòng
dây thӭ k
y Mll=Ll: hӋ sӕ tӵ cҧm cӫa vòng dây thӭ l
101
CHѬѪNG 4:
Lӵc tӯ:
| Lӵc Lorentz,JGlӵc Ampere:
G JG JG JG
d F dqv u B Jdv u B
JG JG JG
F ³ ( JdV u B)
V
JG G JG
| Vòng dây: F v³ ( Idl u B)
C 102
Chѭѫng 5:
TRѬӠNG ĈIӊN TӮ BIӂN THIÊN
CHѬѪNG 5:
TRѬӠNG ĈIӊN TӮ BIӂN THIÊN 27--Apr-09
| Trѭӡng ÿiӋn tӯ biӃn thiên: JG JG

JJG JG w D JG wB
rot H J rot E
wt wt
JG JG
divB 0 divD U
| Trong
g môi trѭӡng g ÿҷng
g hѭӟng:g
JG JG JG JJG JG JG
D HE B PH J JE
| Vector Pounting & công suҩt gӱi qua mһt S:
JG JG JJG JG JJG JJG
P EuH P ³ ( E u H )dS
P= 104
S
CHѬѪNG 5:
27--Apr-09
JG
| ThӃ vector A và thӃ vô hѭӟng ĳ:
JG JG
B rot A
JG JG JG
JGG wB w J
G wA JG
G wA
rot E (rot A) rot ( ) rot ( E ) 0
wt wt wt wt
JG JG
JG w A JG wA
E gradM E gradM
JG w t w t
| A & ĳ không ÿѫn trӏÎ ÿiӅu kiӋn phө Lorentz:
JG wM 105
d A HP
div 0
wt
CHѬѪNG 5:
Các phѭѫng trình sóng cӫa TĈT biӃn thiên:

Xét TĈT biӃn thiên gây ra bӣi nguӗn ÿiӋn tích vӟi mұt
ÿӝ ȡs và mұt ÿӝ dòng ÿiӋn
JG Js.
y Phѭѫng trình ÿӕi vӟi A :
JG
JG 2
w A JJG
' A HP 2 P J s
wt
y Phѭѫng trình ÿӕi vӟi ĳ:
w 2M
'M HP 2 Us / H
wt 106
CHѬѪNG 5:
27--Apr-09
Trong môi trѭӡng ÿiӋn môi lý tѭӣng İ=const, ȝ=const
không có dòng ÿiӋn dүn,
dүn ÿiӋn tích tӵ do.
do
JG JG
JG 2
w A JG 2
w E
' A HP 2 0 ' E HP 2 0
wt wt
JJG
2
wM JJG 2
w H
'M HP 2 0 ' H HP 2 0
wt wt
*Khi sóng ÿ͙i vͣi bài toán cͭ th͋
Khi gi̫i ph˱˯ng trình sóng,
c̯n áp dͭng các ÿi͉u ki͏n ban ÿ̯u & ÿi͉u ki͏n biên
thích hͫp.
hͫp 107
CHѬѪNG 5:
Các phѭѫng trình TĈT biӃn thiên dҥng phӭc:

JG JG JG JG
E ( x, y, z , t ) ix Exm cos(Zt \ x ) i y E ym cos(Zt \ y ) iz Ezm cos(Zt \ z )
Trong ÿó:
T ÿó các biê ÿӝ Exm, Eym, Ezm vàà các
á biên á pha b ÿҫu
h ban ÿҫ
ȥx, ȥy, ȥz là nhӳng hàm cӫa tӑa ÿӝ không gian, không
phө th ӝ thӡi gian
h thuӝc t Ȧ là tҫn
i t. ӕ góc
tҫ sӕ ó
JG JG
E ( x, y , z , t ) ^
Re E ( x, y, z )eiZt `
Biên ÿӝ phӭc:

o
‫ޕ‬
JG i\ x
JG i\ y
JG 108
E ( x, y, z ) ix Exm e i y E ym e iz Ezm ei\ z

CHѬѪNG 5:
27--Apr-09
| Các phѭѫng trình Maxwell dҥng phӭc:
‫ޕ‬ ‫ޕ‬ ‫ޕ‬

o
o
o ‫ޕ‬

o ‫ޕ‬

o
rot H J iZ D D H E
‫ޕ‬ ‫ޕ‬

o
o ‫ޕ‬

o ‫ޕ‬

o
rot E iZ B B P H
‫ޕ‬

o ‫ޕ‬

o ‫ޕ‬

o ‫ޕ‬

o ‫ޕ‬

o ‫ޕ‬

o
div B 0 J J ( E Eng ) J E J ng
‫ޕ‬

o ‫ޕ‬
div D U
109
CHѬѪNG 5:
Giá trӏ trung bình cӫa vector Pounting – Vector

Pounting phӭc:
JG JG JJG
P(t ) E (t ) u H (t )
‫ޕ‬ ‫ޕ‬

o
o
Re{ E e } u Re{ H eiZt }
iZt
‫ޕ‬ 㧖 ‫ޕ‬ 㧖
1 o iZt o iZt 1 o iZt o iZt
( E e E e )u ( H e H e )
2 2
‫ޕ‬ ‫ޕ‬ ‫ޕ‬ 㧖
1 o o 1
o o
2 iZt
Re( E u H e ) Re( E u H )
2 2 110
BiӃn thiên hình sin tҫn sӕ 2w Không ÿәi

CHѬѪNG 5:
27--Apr-09
Giá trӏ trung bình cӫa vector Pounting – Vector
Pounting phӭc:
1
T JG ‫ޕ‬ 㧖
1 o o
T ³0
P(t )dt P(t ) Re( E u H )
2
㨪 ‫ޕ‬ 㧖
o 1 o o
P Eu H Vector Pounting phӭc
2
JG 㨪
o
P(t ) Re( P ) Trӏ trung bình cӫa vector Pounting
111
CHѬѪNG 5:
t ӏ trung
Giá trӏ t ӫ we, wm, ptt:
bì h cӫa
bình
1 JG JG
we (t ) E (t ) D(t )
2
T ‫ޕ‬ 㧖 ‫ޕ‬ 㧖
1 1 o o 1 o o 1 2
we (t )dt Re( E D ) Re( H E E ) H Em
T ³0
we (t )
4 4 4
1 JG JJG
wm (t ) B(t ) H (t )
2
T ‫ޕ‬ 㧖 ‫ޕ‬ 㧖
1 1 o o 1 o o 1
wm (t ) ³ wm (t )dt Re( H B ) Re( P H H ) P H m2
T 0 4 4 4
JG JG
ptt (t ) J (t ) E (t )
T 112
1 1 2 1 J m2
J Em
T ³0
ptt (t ) ptt (t )dt
2 2 J
CHѬѪNG 5:
27--Apr-09
ÿiӋn tӯ phҷng ÿѫn sҳc trong môi trѭӡng ÿҷng
| Sóng
hѭӟng tuyӃn tính ÿӗng nhҩt:
y Trѭӡng ÿiӋn tӯ & năng lѭӧng luôn truyӅn theo 1 phѭѫng
vuông góc vӟi mһt phҷng nhҩt ÿӏnh. JG JG JG JJG JG
y Biên ÿӝ & pha cӫa các vector trѭӡng ( E , D, B, H , J ) là
nhѭ nhau trên mһt phҷng vuông góc vӟi phѭѫng truyӅn.
113
CHѬѪNG 5:
| Khҧo sát sӵ lan truyӅn cӫa sóng ÿiӋn tӯ phҷng ÿѫn sҳc:
JG JG JG JJG JG JG
D H E, B P H , J J E
y Chӑn hӋ tӑa ÿӝ Descartes, trөc z song song phѭѫng truyӅn sóng.
Th ÿӏnh
Theo ÿӏ h nghƭa ӫ sóng
hƭ cӫa ó phҷng, t ӡ ÿiӋn
hҷ trѭӡng ÿiӋ tӯ không
khô phө h
thuӝc x, y: w 0; w 0
wx wy
‫ޕ‬

o
‫ޕ‬ ‫ޕ‬ ‫ޕ‬

o wB
o
o
rot E iZ B iZP H
wt
114
CHѬѪNG 5:
27--Apr-09
JG JG JG
ix iy iz ‫ޕ‬ ‫ޕ‬
d d E y JG d Ex JG ‫ޕ‬ JG ‫ ޕ‬JG ‫ ޕ‬JG
0 0 ix iy iZP ( H x ix H y i y H z iz )
dz dz dz
‫ޕ‬ ‫ޕ‬ ‫ޕ‬
Ex E[ Ez
‫ޕ‬ ‫ޕ‬
d Ey d Ex
‫ޕ‬ ‫ޕ‬ ‫ޕ‬
iZP H x ; iZP H y ;0 iZP H z
dz dz 115
CHѬѪNG 5:
‫ޕ‬ ‫ޕ‬ ‫ޕ‬ ‫ޕ‬ ‫ޕ‬ ‫ޕ‬

o
o
o
o
o J o
rot H J iZ D J E iZH E iZ (H i ) E
Z
Ĉӝ thҭm
ҭ ÿiӋn phӭc ~
H
‫ޕ‬ ‫ޕ‬
d Hy ~ d Hx
‫ޕ‬ ~ ‫ޕ‬ ~ ‫ޕ‬
iZ H Ex ; iZ H E y ;0 iZ H Ez
dz dz
‫ޕ‬
Ez 0
116
CHѬѪNG 5:
27--Apr-09
| Khҧo
Khҧ sát
át sӵ lan
l truyӅn
t Ӆ cӫa
ӫ sóng
ó ÿiӋn
ÿiӋ tӯ phҷng
hҷ ÿѫn
ÿѫ sҳc:
ҳ
‫ޕ‬ ‫ޕ‬ JG JJG
Ez 0 & H z 0 Î E & H vuông góc trөc z
JG JG JJG
Vector Pounting P E u H song song trөc zJG
JJG
Xét sóng phân cӵc thҷng: Phѭѫng
JG cӫa E & H cӕ ÿӏnh,
chӑn
‫ޕ‬
trөc ‫ޕ‬x song song G E:
JG JJvӟi
Ey 0 Hx 0 E H
Î & vuông góc nhau & vuông góc phѭѫng truyӅn
ÎSóng ÿiӋn tӯ ngang ‫ޕ‬
‫ޕ‬ ‫ޕ‬
2
d Ex ‫ޕ‬ d Ex dH y 2
~ ‫ޕ‬
iZP H y iZP Z H P Ex
dz dz 2 dz
‫ޕ‬ 117
2 ‫ޕ‬ ‫ޕ‬ ‫ޕ‬
d Ex ~ ‫ޕ‬
kz kz
2
Z H P Ex 0 Ex A1 e A2 e
dz 2
CHѬѪNG 5:
| Khҧo
Khҧ sát
át sӵ lan Ӆ cӫa
l truyӅn
t ӫ sóng
ó ÿiӋn
ÿiӋ tӯ phҷng
hҷ ÿѫn
ÿѫ sҳc:
ҳ
‫ޕ‬ ‫ޕ‬ ‫ޕ‬ ~ ~
kz kz 2
Ex A1 e A2 e vӟi k Z H P iZ H P
~
HӋӋ sӕ truyӅn:
y k iZ H P D iE
HӋ sӕ tҳt Į=Re{k} nep/m, hӋ sӕ pha ȕ=Im{k} rad/m
‫ޕ‬ ‫ޕ‬ ‫ޕ‬
‫ޕ‬ 1 d Ex A1 kz A2 kz
Hy e e
iZP dz
d Zc Zc
iZP P iM
Trӣ sóng phӭc: Zc ~
z c e 118
k H
CHѬѪNG 5:
27--Apr-09
| Khҧo
Khҧ sát
át sӵ lan Ӆ cӫa
l truyӅn
t ӫ sóng
ó ÿiӋn
ÿiӋ tӯ phҷng
hҷ ÿѫn
ÿѫ sҳc:
ҳ
‫ޕ‬ ‫ޕ‬
i\ i\
Ĉһt A1 a1e 1 ; A2 a2 e 2
‫ޕ‬
Ex a1ei\1 e (D iE ) z a2 ei\ 2 e (D iE ) z a1eD z ei ( E z \1 ) a2 e D z ei ( E z \ 2 )
Ex a1e D z cos(Zt E z \ 1 ) a2 e D z cos(Zt E z \ 2 )
E Ex
Tѭѫng tӵ: x
a1e D z a2 e D z
Hy cos(Zt E z \ 1 M ) cos(Zt E z \ 2 M )
zc z c H
Hy y
Ex H y mô tҧ sóng ÿѫn sҳc truyӅn theo phѭѫng & chiӅu dѭѫng trөc
z vӟi vұn tӕc dz Z , biên ÿӝ sóng tҳt dҫn theo hàm mǊ e-Įz
dt E

Ex H y
mô tҧ sóng ÿѫn sҳc truyӅn theo phѭѫng & chiӅu âm trөc 119
z vӟi vұn tӕc dz Z , biên ÿӝ sóng tҳt dҫn theo hàm mǊ eĮz
dt E
CHѬѪNG 5:
| Khҧo
Khҧ sát
át sӵ lan
l truyӅn
t Ӆ cӫaӫ sóng
ó ÿiӋn
ÿiӋ tӯ phҷng
hҷ ÿѫn
ÿѫ sҳc:ҳ
Z Vұn tӕc p y cӫa mһt ÿҷngg
pha, vұn tӕc dӏch chuyӇn
vp
E pha
D Re{k} HӋ sӕ tҳt dҫn
E Im{k} HӋ sӕ pha
zc Zc TӍ sӕ biên ÿӝ giӳa cѭӡng ÿӝ trѭӡng ÿiӋn &
cѭӡng ÿӝ trѭӡng tӯ
JG JJG
M Z c Gó lӋch
Góc lӋ h pha i E& H
h giӳa
2S
O v pT Bѭӟc sóng 120
E
CHѬѪNG 5:
27--Apr-09
| Sóng
Só ÿiӋ tӯ phҷng
ÿiӋn hҷ ÿѫn
ÿѫ sҳc
ҳ trong
t môi t ӡ lý tѭӣng:
ôi trѭӡng t ӣ
Môi trѭӡngg lý g ȖȖ=0.~ ĈiӋn môi thӵc ȖȖ<<Ȧİ có thӇ xem
ý tѭӣng:
J
nhѭ môi trѭӡng lý tѭӣng H H i H
~
Z
k iZ P H iZ HHP D Re{k} 0; E Im{k} Z HHP
P P P
Zc ~
zc
H H H Chân không:
Z 1 H H0; P P0
vp
E HP vp 3.108 m / s; zc 377:
2S 2S 121
O v pT
E Z HP
CHѬѪNG 5:
| Sóng
ÿiӋn hҷ ÿѫn
ÿѫ sҳc
ҳ trong
t môi t ӡ lý tѭӣng:
ôi trѭӡng t ӣ
JG JG
E Ex ix Ex a1 cos(Zt E z \ 1 ) a2 cos(Zt E z \ 2 )
JJG JG a1 a
H H y iy H y cos(Zt E z \ 1 ) 2 cos(Zt E z \ 2 )
JG JJG zc zc
• E A H, cҧҧ 2 vuôngô góc ó phѭѫng
h Ӆ sóng
truyӅn: ó ngang
•Vұn tӕc pha vp không JG phө
JJG thuӝc tҫn sӕ
•TӍ sӕ ӕ biên
biê ÿӝ giӳaiӳ E & H không
khô phө th ӝ tҫn
h thuӝc tҫ sӕӕ
•Sóng ÿiӋn & sóng tӯ cùng pha (ĳ=0)
•Năng lѭӧng trѭӡng ÿiӋn tӯ phân bӕ ÿӅu ӣ 2 dҥng ÿiӋn & tӯ:
1 JJG2
we (t ) 2 H E (t ) H 2 H P 122
JJJ
G zc 1
wm (t ) 1 P H 2 (t ) P PH we (t ) wm (t )
1
H Em2
1
P H m2
2 4 4
CHѬѪNG 5:
27--Apr-09
| Sóng
ÿiӋn hҷ ÿѫn ÿѫ sҳc
ҳ trong
t môi t ӡ dүn
ôi trѭӡng dү tӕt:
tӕt
~ J J
Môi trѭӡngg dүn tӕt: ȖȖ>>Ȧİ H H i i
Z Z
S
~ i ZJP ZJP
k iZ P H ZJP
JP .e 4 D Re{{k} ;E Im{{k}
2 2
P P ZP i S4 ZP S
Zc .e zc ;M
~
J J J 4
H i
Z
Z Z 2Z 2S 2S 2S 2
vp ;O v pT
E ZJP
JP JP E ZJP
JP ZJP
JP 123
2 2
CHѬѪNG 5:
| Sóng
ÿiӋn hҷ ÿѫn
ÿѫ sҳc
ҳ trong
t môi t ӡ dүn
tӕt
JG JG
E Ex ix Ex a1e D z cos(Zt E z \ 1 ) a2 e D z cos(Zt E z \ 2 )
JJG JG a1 D z a
H H y iy H y e cos(Zt E z \ 1 450 ) 2 e D z cos(Zt E z \ 2 450 )
zc zc
JG JJG
• E & H, cҧҧ 2 vuông
ô gócó phѭѫng
h Ӆ sóng
truyӅn: ó ngang
•Vұn tӕc pha vp phөJGthuӝc
JJG tҫn sӕ
•TӍ sӕ
ӕ biên
biê ÿӝ giӳa
iӳ E & H phө th ӝ tҫn
h thuӝc tҫ sӕӕ
•Sóng ÿiӋn & sóng tӯ lӋch pha 45 (ĳ=450)
0
•Biên ÿӝ cӫa sóng khi lan truyӅn bӏ tҳt dҫn nhanh theo hàm mǊ.
mǊ
Trên khoҧng cách bѭӟc sóng Ȝ, biên ÿӝ sóng giҧm e2ʌ=535
124
CHѬѪNG 5:
27--Apr-09
| Sóng
ÿiӋn hҷ ÿѫn
ÿѫ sҳc
ҳ trong
t môi t ӡ dүn
tӕt
•HiӋu ӭng
g bӅ mһt: Ӣ tҫn sӕ cao, sóngg ÿiӋn tӯ chӍ xâm nhұpp
ÿѭӧc vào 1 lӟp mӓng ngay sát bӅ mһt vұt dүn tӕt.
Ĉӝӝ xuyên
uyê sâu ǻ:: ÿӝ sâu ttính tӯ bӅ mһt
һt vұt dү
dүn tӕt, ӣ ÿó bbiên
ê
D' 1 2
ÿӝ sóng giҧm e lҫn. e e'
D ZJP
•Năng lѭӧng trѭӡng ÿiӋn tӯ tұp trung chӫ yӃu ӣ dҥng tӯ:
1
wm (t ) P H m2 P 1 P J J
4 1
we (t ) 1 2 H zc H ZP HP
H Em 125
4
Bài tập Trường điện từ ThS. Đặng Ngọc Minh Đức
Chương 0: GIẢI TÍCH VECTOR

JG
Bài 1: Biểu diễn các thành phần Ax, Ay, Az của vector A qua các thành phần Ar, Aφ, Az
trong hệ tọa độ trụ
JG
Bài 2: Biểu diễn các thành phần Ar, Aθ, Aφ của vector A trong hệ tọa độ trụ qua các thành
phần Ax, Ay, Az
Bài 3: Cho hàm vô hướng U=r2sin2φtrong hệ tọa độ trụ. Tìm tốc độ tăng của hàm này
JG JG JG
trong hướng của vector A = ir + iφ tại điểm P(2,π/4,0)
Bài 4: Cho hàm vô hướng U=x2y+yz2+zy2. Tìm tốc độ tăng của hàm này trong hướng
vuông góc với mặt x2y-yz+xz2=5 tại điểm P(1,2,3).
GJJG
Bài 5: Dùng định lý Divergence tính tích phân v∫ rds = 0 theo mặt kín S bất kỳ bao thể tích
S
G
V, r là vector vị trí.
JG JG JG JG JGJJG
Bài 6: Cho vector A = yzix + zxi y + xyiz . Dùng định lý Divergence chứng tỏ v∫ AdS = 0
S
với S là mặt kín tùy ý.

JG JG JG JGJJG
Bài 7: Cho vector A = r cos φ ir − r cos φ iφ trong hệ tọa độ trụ. Tính v∫ AdS với:
S
1. S là mặt kín bao hộp giới hạn bởi các mặt z=0, z=L và r=a.
2. S là mặt kín bao hộp giới hạn bởi các mặt x=0, y=0, z=0, z=L và mặt trụ r=a.
Bài 8: Tính Curl (Rotation) của vector sau đây:
JG JG JG JG
1. A = xyix + yzi y + zxiz
JG JG JG
2. B = 2r cos φ ir + riφ
JG e − r JG
3. C= iθ
r
JG JG JG JG JGJJG
Bài 9: Cho vector A = yzix + zxi y + xyiz . Chứng tỏ rằng v∫ Adl với C là đường cong bất
C
kỳ.
JG JG JG JG
Bài 10: Tìm lưu số vector F = ( x + y )ix + ( x − z )i y + ( y + z )iz theo chu vi tam giác A(0,0,0),
B(0,1,0), C(0,0,1).
1
Chương 1: CÁC ĐỊNH LUẬT CƠ BẢN CỦA TRƯỜNG ĐIỆN TỪ
G JG JG
Bài 1. Điện tích thử q chuyển động trong miền có trường điện từ với vận tốc v = ix + i y
JG JG JG JG
(m/s). Tìm cường độ trường điện E nếu biết trường từ có cảm ứng từ B = ix − 2iz (wb/m2)
và lực của trường điện từ tác dụng lên điện tích thử bằng không.
JG JG JG JG
ĐS: E = 2ix − 2i y + iz
Bài 2. Trong môi trường đồng nhất tuyến tính, đẳng hướng có ε=const, μ=const, γ=0,
JG JG JG
không có điện tích tự do, tồn tại trường điện từ có B = a sin(ω t − Kx )ix + aKy cos(ω t − Kx )i y
với K, a, ω là hằng số.

JG
1. Tìm vector cường độ trường điện E
JG JG
2. Chứng tỏ E , B thỏa hệ phương trình Maxwell nếu K 2 = εμω 2
JG aK 2 y JG
ĐS: E = − cos(ωt − Kx)iz
εμω
Bài 3. Trong môi trường ε=const, μ=const, γ=0 tồn tại trường điện từ có cường độ trường
JG JG
điện E = sin( k x x ) sin( k y y ) cos( wt )iz với kx, ky, ω là hằng số.
JJG
1. Tìm vector cường độ trường từ H
2. Chứng tỏ k x2 + k y2 = ω 2εμ
JJG ky JG k JG
ĐS: H = −( sin(k x x) cos(k y y ) sin( wt ))ix + ( x cos(k x x) sin(k y y ) sin( wt ))i y
ωμ ωμ
Bài 4. Trong môi trường đồng nhất tuyến tính, đẳng hướng có ε=const, μ=const, γ=0,
không có điện tích tự do, tồn tại trường điện từ biến thiên tần số góc ω
JJG JG
H = sin β x x sin β y y cos ω tiz với βx, βy là hằng số.
JG
1. Tìm vector cường độ trường từ E
2. Chứng tỏ β x2 + β y2 = ω 2εμ
JG βy JG β JG
ĐS: E = ( sin β x x cos β y y sin ωt )ix − ( x cos β x x sin β y y sin ωt )iy
ωε 0 ωε 0
Bài 5. Dây dẫn bằng đồng có độ dẫn điện μ = 5,8.107 (S/m) , ε ≈ ε 0 = 8,854.10−12 (F/m)
dạng hình trụ đường kính d=1mm mang dòng điện hình sin biên độ 1A, tần số 50Hz. Tính
2
mật độ dòng điện dẫn và mật độ dòng điện dịch trong dây dẫn. Giả sử dòng điện phân bố
đều theo tiết diện dây dẫn.
JG
Id ∂D
ĐS: J dan = = 1, 28.10 sin(100π t ) , J dich =
6
= 6,11.10−11 cos(100π t )
S ∂t
Bài 6. Cáp đồng trục, có bán kính lõi là a , bán kính vỏ là b. Trong không gian giữa lõi và
JG E0 JG JJG H 0 JG
vỏ tồn tại trường điện từ có các vectơ cho trong hệ trụ: E = ir , H = iφ ,với E0, H0 là
r r
hằng số. Tính công suất điện từ truyền dọc cáp?
b
ĐS: P = 2π E0 H 0 ln
a
Bài 7. Tìm phân bố điện tích tự do khối, mặt gây ra trường điện có vector cảm ứng điện
JG
D cho trong hệ tọa độ cầu:
JG ⎧⎪0 r<R
1. D = ⎨ K JG K, R =const
⎪⎩ r 2 ir r>R
JG
⎧kr 2 ir r<R
JG ⎪
2. D = ⎨ kR 4 JG K, R =const
⎪ 2 ir r>R
⎩ r
K
ĐS: 1. ρ=o trong cả 2 miền, σ (r=R)=
R2
⎧4kr r<R
2. ρ = ⎨ , σ (r=R)=0
⎩0 r>R
Bài 8. Tìm phân bố điện tích tự do khối, mặt gây ra trường điện có vector cảm ứng điện
JG
D cho trong hệ tọa độ trụ:
JG ⎧⎪0 r<R
1. D = ⎨ K JG K, R =const
⎪⎩ r ir r>R
JG
⎧kr 2 ir r<R
JG ⎪
2. D = ⎨ kR 3 JG K, R =const
⎪ ir r>R
⎩ r
K
ĐS: 1. ρ=o trong cả 2 miền, σ (r=R)=
R
⎧3kr r<R
2. ρ = ⎨ , σ (r=R)=0
⎩0 r>R
Bài 9. Tụ điện phẳng lấp đầy điện môi thực có độ thẩm điện ε, độ dẫn điện , diện tích cốt
3
tụ bằng S, khoảng cách giữa 2 cốt tụ bằng d, đặt dưới điện thế Uc biến thiên đủ chậm. Xác
định:
1. Dòng điện dẫn và dòng điện dịch trong điện môi.
2. Dòng điện chảy trong dây nối tụ
Uc d
ĐS: I dan = ;R =
R γS
dU c εS
I dich = C ;C =
dt d
Uc dU c
i = I dan + I dich = +C
R dt
Bài 10. Khung dây chữ nhật cạnh a, b nằm trong mặt phẳng yz, hai cạnh dài b song song
với trục z, và cách trục này khoảng cách bằng y0, y0+a. Khung chuyển động trong trường từ
JG G JG
có cảm ứng B với vận tốc v = v0 i y với v0=const. Xác định sức điện động cảm ứng trong
B0 JG JG
khung dây biết B = iφ (tọa độ trụ) với B0=const.
r
dΦ B0 abv0
ĐS: ε = − =
dt y0 ( y0 + a)
Bài 11. Hai môi trướng phân cách bởi mặt phẳng có phương trình x+y=1 (hệ tọa độ
Descartes) miền 1 chứa gốc tọa độ có độ thẩm điện ε1=4ε0, miền 2 có ε2=8ε0. Cường độ điện
JJG JG JG JJG
trường trong miền 1 tại mặt phân cách là E1 = 2i y + 3iz . Tìm cường độ trường điện E2
trong miền 2 tại mặt phân cách. Giả sử trên mặt phân cách không có điện tích tự do.
JJG JG JG JG
ĐS: E2 = −0.5ix + 1.5i y + 3iz
4
Chương 2: TRƯỜNG ĐIỆN TĨNH
Bài 1. Thế điện φ của trường điện tĩnh phân bố như sau:
⎧a r<R
⎪
a. ϕ = ⎨ aR (tọa độ cầu)
⎪⎩ r r>R
⎧ d
⎪⎪ a ln r<R
R
b. ϕ =⎨ (tọa độ trụ)
⎪a ln d r>R
⎪⎩ r
Với a, d, R là các hằng số.
Tính phân bố cường độ trường điện trong không gian của 2 trường hợp trên.
JG ⎧⎪0 r<R JG ⎧⎪0 r<R
ĐS: a, E = ⎨ aR JG b, E = ⎨ a JG
⎪⎩ r 2 i r r>R ⎪⎩ r i r r>R
Bài 2. Thế điện φ của trường điện tĩnh phân bố như sau:
⎧ b 2
⎪⎪ 2 R (3-r /R) r<R
a. ϕ=⎨ (tọa độ cầu)
⎪b r>R
⎪⎩ r
⎧ a (3R − 2r )r cos φ r<R

b. ϕ=⎨ (tọa độ trụ)
⎩( aR /r)cosφ
3
r>R
Với a, b, R là những hằng số. Tìm phân bố điện tích tự do trong 2 trường hợp trên. Môi
trường có ε=const.
⎧ 3ε b
⎪ r<R ⎧6aε cos φ r<R
ĐS: a, ρ = ⎨ R 2 b, ρ = ⎨
⎪⎩0 r>R ⎩0 r>R
Bài 3. Trong miền không khí (ε=ε0) giới hạn bởi các mặt dẫn gồm các nửa mặt x=0, y>0;
y=0, x>0 và mặt cong xy=2. Giả sử trong miền không khí này thế điện phân bố theo quy
luật φ(x,y)=50xy (V). Tìm mật độ điện tích mặt trên các mặt dẫn trên.
JG JGG JGG
ĐS: E = − gradϕ ;σ = Dn = ε 0 En
JG JG
G − gradϕ −( yix + xi y ) 50ε 0 4
Trên mặt phẳng xy=2: n = = 2 , σ= ( x + 4)1/2
gradϕ (x + y )
2 1/2
x
Bài 4. Giữa 2 điện cực phẳng song song cách nhau khoảng x=d, dài y=a, rộng z=b, cường
x2
độ trường điện biến thiên theo quy luật: Ex = E0 (1 − 2 ), E y = 0, Ez = 0 . Cho d<<a và b.
2d
5
a. Xác định mật độ điện tích khối và hiệu điện thế giữa 2 điện cực.
b. Cường độ trường điện thay đổi như thế nào nếu nối hai điện cực với nguồn điện thế
U0.
5
ĐS: a, ρ = −(ε 0 E0 / d 2 ) x;U = E0 d
6
x2 U −U
b, Ex = E0 (1 − 2
)+ 0
2d d
Bài 5. Hai điện cực là hai tấm kim loại phẳng hình vuông cạnh l=0,1m đặt song song
cách nhau khoảng d=0,5.10-2 m. Giữa hai điện cực là chân không có thế điện biến đổi theo
quy luật: φ=ax3+bx2+cx, với a=-6,28.108 V/m3, b=-9,24.105 V/m2, c=-12.102 V/m. Bỏ qua
hiệu ứng mép, tìm điện tích khối toàn phần giữa 2 điện cực.
ĐS: Q = −ε 0l 2 (3ad 2 + 2bd )
JG
Bài 6. Xác định cường độ trường điện E , thế điện trong chân không bên trên mặt dẫn
phẳng rất rộng, mặt trên mang điện tích mặt phân bố đều với mật độ σ=const.
JG σ JG σ
ĐS: E = iz , ϕ = − z chọn φ=0 tại z=0.
ε0 ε0
Bài 7. Xác định thế điện và cường độ trường điện gây ra bởi điện tích tự do phân bố đều
với mật độ mặt σ=const trên mặt phẳng z=0. Môi trường chung quanh có ε=ε0.
⎧ σ JG ⎧ σ
⎪
JG ⎪ 2ε 0
iz z>0 ⎪ − 2ε z z>0
⎪
ĐS: E = ⎨ JG
ϕ =⎨ 0
⎪− σ i z<0 ⎪σ z z<0
⎪⎩ 2ε 0 z
⎪⎩ 2ε 0
Bài 8. Giữa 2 cốt tụ điện phẳng là không khí, người ta đặt tấm kim loại phẳng dày d1
song song với 2 cốt tụ và cách cốt tụ thứ nhất một khoảng bằng d2, cốt tụ thứ nhất có thế
điện φ1, cốt tụ thứ hai có thế điện φ2, khoảng cách giữa 2 cốt tụ là d. Tính thế điện của tấm
kim loại.
ĐS: ϕ = [ϕ1 (d − d1 ) − (ϕ1 − ϕ2 )d 2 ] / (d − d1 )
Bài 9. Tính điện dung của tụ điện phẳng nhét đầy 2 lớp điện môi ε1, ε2, có bề dày d1, d2
song song với cốt tụ. Diện tích cốt tụ là S.
ĐS: C = ε1ε 2 S / (ε 2 d1 + ε1d 2 )
Bài 10. Giữa một cốt của tụ điện phẳng và điện môi có 1 khe hẹp không khí dày 0,1cm, bề
dày của điện môi (ε=4.3ε0) bằng 0,5cm. diện tích cốt tụ bằng 200cm2, cường độ chọc thủng
của điện môi bằng 15.103KV/m. của không khí bằng 3.103KV/m.
a. Tính hiệu điện thế chọc thủng của tụ Uct.
JG JG JG
b. Tụ được đặt dưới hiệu điện thế U=0.5Uct. Tìm E , D ,φ, P (vector phân cực điện) .
c. Tính điện dung của tụ.
6
Bài 11. Giữa 2 cốt tụ điện phẳng là giấy có bề dày 1mm, diện tích 0.01mm2. Giữa cốt tụ và
giấy có khe hẹp không khí bề dày trung bình 0.02mm. Tính điện dung tụ điện và hiệu điện
thế chọc thủng Uct trong 2 trường hợp:
a. Kể đến ảnh hưởng 2 khe hở không khí.
b. Không kể đến ảnh hưởng 2 khe hở không khí.
Cường độ chọc thủng của giấy 50.106 V/m, của không khí 5.106 V/m, độ thẩm điện ε=3.5ε0.
ĐS: a, C=2,71.10-9F, Uct=1,63KV
b, C=3,08.10-9F, Uct=50KV
Bài 12. Tụ điện phẳng lấp đầy điện môi có độ thẩm điện tuyệt đối biến thiên theo quy luật
ε=ε1+(ε2-ε1)x/d, với ε1, ε2 là hằng số. Cốt tụ thứ nhất (x=0) có thế điện 0, cốt tụ thứ 2 (x=d)
có thế điện U. Diện tích mỗi cốt tụ là S. Tìm:
a. Điện dung tụ điện.
b. Phân bố điện tích tự do, liên kết trong điện môi và trên bề mặt tiếp xúc hai cốt tụ.
c. Phân bố thế điện.
d. Phân bố cường độ điện trường giữa 2 cốt tụ.
(ε − ε ) S
ĐS: a, C = 2 1
d ln(ε 2 / ε1 )
(ε − ε )U
b, ρ = 0, σ ( x = d ) = −σ ( x = 0) = 2 1
d ln(ε 2 / ε1 )
U ε d + (ε 2 − ε1 ) x
c, ϕ = ln 1
ln(ε 2 / ε1 ) ε 1d
JG U ε 2 − ε1 JG
d, E = − ix
ln(ε 2 / ε1 ) ε1d + (ε 2 − ε1 ) x
Bài 13. Tụ điện trụ có bán kính cốt tụ trong R1, bán kính cốt tụ ngoài R2, điện môi trong tụ
có độ thẩm điện ε=const. Tụ điện đặt dưới điện thế U=const (thế cốt ngoài bằng 0). Xác
JG JG
định phân bố φ, E , D của trong điện môi. Tính điện dung của 1 đơn vị dài của tụ, phân bố
khối và mặt của điện tích tự do, điện tích liên kết.
R2 R JG R JG R
ĐS: ϕ = U ln / ln 2 , E = U / (r ln 2 )ir , C0 = 2πε / ln 2
r R1 R1 R1
Bài 14. Tụ điện trụ hai lớp điện môi ε1, ε2 chồng lên nhau, mặt phân chia hai điện môi
vuông góc với cốt tụ, bề cao lớp điện môi thứ nhất là h1, lớp thứ 2 là h2, bán kính cốt tụ
trong R1, bán kính cốt tụ ngoài R2. Tụ được đặt dưới điện thế U. Xác định sự phân bố
trường điện, thế điện giữa 2 cốt tụ, mật độ điện tích tự do, liên kết tại các mặt phân cách 2
môi trường, điện dung tụ điện.
JJG JJG U JG U ln( R2 / r )
ĐS: E1 = E2 = ir ; ϕ1 = ϕ2 =
r ln( R2 / R1 ) ln( R2 / R1 )
C = 2πε1h1 / ln( R2 / R1 ) + 2πε 2 h2 / ln( R2 / R1 )
Bài 15. Xác định thế và cường độ trường điện bên trong và bên ngoài hình trụ rất dài bán
7
kính tiết diện bằng a, điện tích bên trong bố đều trong hình trụ với mật độ khối ρ bằng cách:
a. Giải phương trình Laplace-Poisson
b. Áp dụng định luật Gauss
⎧ ρr ⎧ ρr2
⎪ 2ε r<a ⎪− 4ε r<a
⎪ 0 ⎪
ĐS: E=⎨ 2 ϕ=⎨ 20
⎪ ρa ⎪ ρ a ln a − ρ a
2
r>a r>a
⎪⎩ 2ε 0 ⎪⎩ 4ε 0 r 4ε 0
Bài 16. Xác định thế và cường độ trường điện bên trong và bên ngoài mặt cầu mang điện
tích Q bán kính a bằng cách:
a. Giải phương trình Laplace-Poisson
b. Áp dụng định luật Gauss
⎧ Q
r<a
JG ⎧⎪
0 r<a ⎪ 4πε a
⎪
ĐS: E = ⎨ Q JG ϕ=⎨ 0
⎪ 4πε r 2 i r r>a ⎪ Q r>a

⎩ 0
⎪⎩ 4πε 0 r
Bài 17. Xác định thế điện φ trong các miền gây ra bởi điện tích phân bố khối với mật độ:
⎧ ρ = const a<ra
⎧ ρ0 (b 2 -a 2 )
⎪ 0<r<a
⎪ 2ε
⎪ ρ0 (r 2 +2a 3 )/(r-3b 2 )
ĐS: a, ϕ = ⎨− a<rb
⎩ 3ε r
⎧ ρ0 r 2 JG
r<a
JG ⎪⎪ 4ε 0 a r
i
b, E = ⎨
⎪ ρ0 a iJG
3
r>a
⎪⎩ 4ε 0 r 2 r
JG
Bài 18. Xác định cường độ trường điện E , thế điện φ bên trong và bên ngoài đám mây
electron hình cầu bán kính R=0.5cm có mật độ điện tích khối ρ=-2,5.10-9 C/cm3.
⎧−9, 4.103 r r<R

q ⎪
ĐS: E= Î E = ⎨ 11,8.102 (V/cm)
4πε 0 r 2
⎪− r>R
⎩ r2
8
⎧4, 7.103 r 2 − 3,535.103 r<R
⎪
ϕ = ⎨ 11,8.102 (V)
⎪− r>R
⎩ r
9
Chương 3: TRƯỜNG ĐIỆN DỪNG
Bài 1. Thế điện trong môi trường dẫn (γ=10-4 S/m) biến đổi theo quy luật ϕ = ax 2 − ay 2 + b
với a=1V/m2, b=2V.

JG JG
1. Tính mật độ dòng điện dẫn J , nghiệm lại div J = 0
2. Tính cường độ dòng điện chảy qua diện tích hình vuông cạnh y0=50cm, z0=50cm
nằm song song và cách mặt phẳng zoy một khoảng x0=10cm.
JG JG
J = −2.10 −4 ( xix − yi y ) A/m 2
ĐS:
I = 5.10 −6 A
Bài 2. Tụ điện phẳng lấp đầy điện môi thực ε =(5-3x)ε 0 , γ = 10−10 S / cm . Khoảng cách giữa 2
cốt tụ d=1cm, tụ điện đặt dưới hiệu điện thế U=1KV. Xác định mật độ dòng điện chảy giữa
2 cốt tụ, mật độ khối điện tích tự do và liên kết trong điện môi.
ĐS: 10 −7 A / cm 2 , ρtd = −265.10−12 C / cm3 , ρlk = 265.10−12 C / cm3
Bài 3. Tụ điện phẳng lấp đầy bởi điện môi thực có γ = 10−10 S / cm , ε =4ε 0 d / ( x + d ) đặt dưới
hiệu điện thế U=1KV. Xác định:

1. Mật độ điện tích tự do, liên kết khối
2. Công suất tổn hao trong điện môi.
3. Tính dòng điện chảy qua cốt tụ
Cho diện tích cốt tụ S=4cm2, khoảng cách 2 cốt tụ là d=2mm.
−354.10−12
ĐS: ρtd = − ρlk = C / cm3 , Ptt = 2.10−3W
(0.2 + x) 2
Bài 4. Giữa 2 cốt tụ điện phẳng là điện môi thực có ε =ε 0 (a + bx) , γ =γ 0 (a + bx) với γ 0 , a, b là
hằng số. Tụ được đặt dưới hiệu điện thế U. Khoảng cách 2 cốt tụ bằng d. Xác định cường độ
trường điện, mật độ điện tích tự do, liên kết trong điện môi.
bU −ε 0b 2U
ĐS: E= ; ρ = 0; ρlk =
(a + bx) ln[(a + bd ) / a ] (a + bx) ln[(a + bd ) / a ]
2
Bài 5. Cáp đồng trục bán kính lõi a, bán kính vỏ b, dài L, giữa lõi và vỏ là lớp cách điện
có , hiệu điện thế giữa lõi và vỏ là U. Tính:
Cường độ trường điện trong lớp cách điện, dòng điện rò chảy qua cách điện, điện trở cách
điện của cáp.
1. Mật độ công suất tổn hao, công suất tổn hao trên 1 đơn vị dài của cáp.
2. Mật độ điện tích khối tự do, liên kết trong lớp cách điện. Cho biết lớp cách điện có
độ thẩm điện ε=const.
10
Chương 4: TRƯỜNG TỪ DỪNG
Bài 1. Tính vector cảm ứng từ tại O biết μ=μ0.
JG μ0 I JG
ĐS: a, B = (2 + π )iz
4π a
JG μ0 I JG
b, B = iz
3R
JG
c, B = 0
Bài 2. Lõi cáp đồng trục đặc, bán kính a, mang dòng I phân bố đều theo tiết diện, và vỏ trụ
bán kính b, mang dòng điện I phân bố đều theo chu vi vỏ. Tính vector cảm ứng từ tại các
miền? (Độ thẩm từ μ)
⎧ μ Ir JG
⎪ 2π a 2 iφ 0<r<a
JG ⎪⎪ μ I JG
ĐS: B = ⎨ iφ a<rb
⎪
⎩
Bài 3. Lõi trục đặc, dài vô hạn, bán kính a=2mm, mang dòng với vector mật độ khối:
JG JG
J = 6riz ( A / m 2 ) r: bán kính hướng trục
a, Tìm vector cường độ trường từ bên trong và ngoài lõi.

JJG
b, Tính rot H ở cả 2 miền.
JG
⎧2r 2 iφ r<a
JJG ⎪
ĐS: H = ⎨ 2a 3 JG
⎪ iφ r>a
⎩ r
Bài 4. Môi trường μ = μ0 và vector mật độ dòng khối cho trong hệ trụ:
11
⎧0 0<r<a
JG ⎪ JG
J = ⎨ J 0 iz a<rb
⎩
Tìm vector cảm ứng từ trong mỗi miền.
⎧
⎪0 0<r<a
JG ⎪⎪ μ J a 2 JG
ĐS: B = ⎨ 0 0 ( r − )iφ a<rb
⎩ 2 r
Bài 5. Cáp đồng trục bán kính lõi R1, bán kính trong của vỏ là R2, bán kính ngoài của vỏ là
R3. Dòng điện chảy trong lỏi và vỏ theo phương song song trục cáp có cùng cường độ I
nhưng ngược chiều nhau. Lỏi và vỏ có độ thẩm từ μ0, điện môi giữa lõi và vỏ có độ thẩm từ
μ. Xác định phân bố của thế vector, cảm ứng từ trong lỏi, vỏ, điện môi giữa lõi và vỏ. Chọn
JG
A = 0 tại r=R1.
⎧ μ0 I ( R12 − r 2 )
⎪ 1
A = 0<r<R 1
⎪ 4 π R 1
2
⎪ μI r
⎪ A2 = − ln R 1 <r<R 2
⎪ 2π R1
ĐS: A = ⎨
⎪ A = I ⎡ μ0 R3 ln R2 + μ ln R1 + μ0 (r − R2 ) ⎤
2 2 2
R 2 <r<R 3
⎪ 3 2π ⎢⎣ R32 − R22 r
⎥
R2 2( R32 − R22 ) ⎦
⎪
⎪ I ⎡ μ0 R32 R2 R1 μ0 ⎤
⎪ 3 2π ⎢ R 2 − R 2 ln R + μ ln R + 2 ⎥
A = R 3 <r
⎩ ⎣ 3 2 3 2 ⎦
⎧ μ0 Ir
⎪ B1 = 2π a 2 0<r<R1
⎪
⎪B = μ I R1 <r<R 2
⎪ 2
B=⎨ 2π r
⎪ μI r 2 − b2
⎪ B3 = 0 (1- 2 2 ) R 2 <r<R 3
⎪ 2π r c −b
⎪⎩ B4 = 0 R 3 <r
12
Chương 5: TRƯỜNG ĐIỆN TỪ BIẾN THIÊN
Bài 1. Sóng điện từ đơn sắc trong môi trường ( γ = 0, ε r = 1, μr = 1 ) có vector cường độ trường
điện:
JG JG
E = 3, 77 cos(6π .108.t + 2π y )iz (V / m)
a, Tìm tần số f, bước sóng λ và hướng truyền sóng.

b, Tìm vector cường độ trường từ của sóng.
ĐS: a, f=300MHz, λ=1m, hướng –y
JJG JG
b, H ( y, t ) = −0, 01cos(6π .108 t + 2π y )ix (A/m)
Bài 2. Sóng điện từ đơn sắc trong môi trường ( γ = 0, ε r = 1, μr = 1 ) có vector cường độ trường
điện:
JG JG
E ( z , t ) = 50 cos(ωt − β z )ix (V / m)
Tìm công suất trung bình truyền qua diện tích hình tròn, bán kính 2,5m; nằm trong mặt
phẳng z=const.
ĐS: 65,1W
Bài 3. Sóng điện từ đơn sắc truyền trong môi trường ( γ = 0, ε r = const , μr = 1 ) có vector
JG JG
cường độ trường điện: E ( x, t ) = 10 cos(2π .107 t − 0,1π .x )i y [V / m ]
Tìm vector cường độ trường từ & vector mật độ dòng công suất điện từ trung bình.
JJG JG JG JG
ĐS: H ( x, t ) = 18π cos(2π .107 t − 0,1π .x)iz [ A / m] ; = 5 8π ix [W / m2 ]
Bài 4. Sóng phẳng đơn sắc truyền theo chiều +z, trong môi trường
( γ = 3.10−3 S / m, ε = 3ε 0 , μ = μ0 ), có vector cường độ trường điện:
JG JG
E ( z = 0, t ) = 100 cos(3.107 t + 600 )ix (V / m)
Tìm: a, Hệ số truyền, trở sóng, vận tốc pha, bước sóng

b, Vector pounting tức thời, trung bình, phức và mật độ năng lượng điện từ trung
bình tại z=0,5m.
13
Γ = 0, 212 + j 0, 274[m −1 ]; ZC = 109∠37,5o [Ω]
v p = 10,95.107 [m / s]; λ = 23[m]
ĐS: JG JG
P = [28,3 + 35, 75cos(6.107 t + 66, 78o )]iz [W / m2 ]
JG JG
= 28,3iz [W / m2 ]; < w > 2,577.10−7 [ J / m3 ]
Bài 5. Sóng phẳng đơn sắc truyền trong môi trường ( γ = 0, ε = const , μ = μ0 ) có trường từ:
JJG JG
H ( y, t ) = sin(π .106 t − 0, 02π . y − 45o )ix [ A / m]
Tìm a, Tần số, bước sóng, vận tốc pha, độ thẩm điện tương đối εr.
b, Phương, chiều lan truyền sóng.
c, Vector cường độ trường điện.
d, Vector pounting tức thời.
JG JG
ĐS: E = 20π sin(π .106 t − 0, 02π . y − 45o )iz [V / m]
JG JG
P = 20π sin 2 (π .106 t − 0, 02π . y − 45o )i y [W / m 2 ]
Bài 6. Sóng phẳng đơn sắc truyền trong môi trường ( μ = μ0 ) có trường điện:
JG JG
E ( z , t ) = 8sin(2π .107 t + 0,1π .z )i y [V / m ]
Tìm a, Phương, chiếu lan truyền sóng, vận tốc pha, độ dài sóng, trở sóng.
b, Vector pounting tức thời.
c, Vector pounting phức.
14
MOÄT SOÁ COÂNG THÖÙC CÔ BAÛN TRONG CAÙC BAØI TAÄP TRÖÔØNG ÑIEÄN TÖØ
1 ∂ϕ
G 1 ∂ϕ
G 1 ∂ϕ
G Heä h1 h2 h3
gradϕ = h1 ∂u1 1
i + h2 ∂u2
i2 + h 3 ∂u3 3
i G
h 1 i1
G
h 2 i2
G
h 3 i3
G 1
G rotA = ∂ ∂ ∂
Ñeà caùc 1 1 1
divA = 1
 ∂ (h 2 h3A1 ) + ∂ (h1h3A2 ) + ∂ (h1h 2 A3 )  h 1h 2 h 3 ∂u1 ∂u 2 ∂u 3
h1h 2 h 3  ∂u1 ∂u 2 ∂u 3  h1A1 h 2A 2 h 3A 3 Truï 1 r 1
∆ϕ = div(gradϕ ) = h h1 h  ∂∂u
1 2 3  1
+ ...
 (G
h 2 h3 ∂ϕ
h1 ∂u1 G )
∆ A = grad(divA) − rot(rotA)
G G G G G
D = εE B = µH J = γE
G G
Caàu 1 r rsinθ
G G G G G G G G
dS =±h2h3du2du3 i1 ± h1h3du1du3 i2 ± h1h2du1du2 i3 d A = h1du1 i1 + h 2 du2 i2 + h 3du3 i3 dV = h1h 2 h 3 du1du2 du3
G G G GG G G
v∫ s ϕ ϕ 2 ∫V
∗ −9
D d S = q ∆ = − ρ
ε
E =−grad ε0 = 1
36π
10 (F/m) C = Q
U
We = 1
E.D dV = 1
2
C.U 2
P = (ε − ε 0 )E
∞
G G ∗ G G G G G G G G G
v∫ L 2 ∫V
H d A = I ∆A = − µJ B = rotA µ 0 = 4π .10−7
(H/m) L = Φ
I
W m = 1
H.B dV = 1
2
L.I 2
σ lk =− n(P1 − P2)
∞
GG G
K = jωµ(γ+ jωε) PJ = ∫ EJdV ρlk = −divP
( ) = ( )
jωµ
α= 2
ω µε γ
2
1 + ωε − 1 β = 2
ω µε
1 + ωε + 1
γ
2
Zc γ + jωε G G V
β = −gradϕ = β.is
G G G
Heä phöông trình Maxwell
G G G G G•  G• G  G•  G G•  TÑT cuûa nguyeân toá anten thaúng
E = Zc  H× is  H=  is × E 
( )
1
rotH = J + ∂∂Dt n × (H1 − H 2 ) = Js Zc =
H AIk 2 sinθ j
+ k 21r 2 .e -jkr
    φ 4π kr
G G G G
( )
G
E r = - jA2Ikπωεcosθ
3
rotE = − ∂∂Bt n × (E1 − E 2 ) = 0 G• G∗ v = ω/β j
+ k31r3 .e-jkr
Pz = ∫ Re{E× H}z dSz p
1
k2r2
G G G G 2 S
λ = 2π/β
divD = ρ
G
divB = 0
n.(D1 − D 2 ) = σ
G G G
n.(B1 − B2 ) = 0
Pbx = v∫ S
< Pr > dS
R bx = 2Pbx / I 2m
∆=1/α E θ = −jA4Ikπωεsinθ
3
( −1
kr
+ k2jr2 + k31r3 .e-jkr )
G G G G ε = ε0(εr − j ωγε )
divJ = − ∂∂ρt n.(J1 − J2 ) = − ∂∂σt R0 = Re(Z
2πa
c)
; L0 = Im(Zc)
2πaω
0 D= π
4πu nm ax
2π = 4πu m ax
Pbx
∫0 ∫0 u n sin θ d θ d φ
c
(
E x = K12 −K ∂∂Exz − jωµ ∂∂Hyz )
c
(
E y = K12 −K ∂∂Eyz + jωµ ∂∂Hxz ) Hx K ∂xc
(
= 12 −K ∂H z + jωε ∂E z
∂y ) H y K ∂y c
(
= 12 −K ∂H z − jωε ∂E z
∂x )
2 2
+ ∂∂yE2z + K c2 E z = 0 =0
2 2
∂ Ez ∂ H
+ ∂∂yH2z + K c2 H  >∫ C n g H t t d A  α = ω µγ
2
z
∂x 2 ∂x 2 z α w = 1
2
ωµ
2γ  ∫ ( E x Hˆ y − E y Hˆ x )dS  ; d 2β
 S 
Kieåu soùng tôùi TEmn Kieåu soùng tôùi TMmn Caùc thoâng soá
= C cos
H z ( ) ( y ) .e
mπ
a
x cos nπ
b
-jβz
E z = Csin ( mπ
a ) ( y ) .e
x sin nπ
b
-jβz
f th = ( ) +( ) =
v
2
m
a
2
n
b
2
ω th
2π
= sin ( x ) cos ( y ) .e E x = − jβC cos ( x ) sin ( y ) .e K = ( ) +( ) =−β + ω µε

2 2
jβC mπ mπ nπ -jβz mπ mπ nπ -jβz mπ nπ
H x Kc2 a a b K2 a a b
2
c a b
2 2
c
=
H y
jβC nπ
K c2 b
cos ( x ) sin ( y ) .e
mπ
a
nπ
b
-jβz
E y = − jβC
K2
nπ
b
sin ( x ) cos ( y ) .e
mπ
a
nπ
b
-jβz
β = β = ( ) −( ) −( ) ω
2
mπ
2
nπ
2
c mn v a b
E z =0; E x = ZTE H
; E = − Z H
y y

TE x
=0; E = Z H
H z x

TM y ; E y = − ZTM H x ZTE = ωµβ ; ZTM = ωεβ ; K = jβ
Kieåu soùng TEmnp Kieåu soùng TMmnp
= A cos
H z ( mπ
a ) ( y ) sin (
x cos nπ
b
pπ
c ) z E z = Asin ( mπ
a ) ( y ) cos (
x sin nπ
b
pπ
c )z
= − A2
H x K
pπ mπ
c a
sin ( x ) cos (
mπ
a
nπ
b
y ) cos ( pπ
c
z) E x = − KA2 pπ mπ
c a
cos ( x ) sin (
mπ
a
nπ
b
y ) sin ( z ) pπ
c
c c
= − A2
H y K
pπ nπ
c b
cos ( x ) sin (
mπ
a
nπ
b
y ) cos ( pπ
c
z) E y = − KA2 pπ nπ
c b
sin ( x ) cos (
mπ
a
nπ
b
y ) sin ( z ) pπ
c
c c
E x = K c2
A
jωµ nπ
b
cos ( x ) sin (
mπ
a
nπ
b
y ) sin ( pπ
c
z) =
H x
A
K c2
jωε nbπ sin ( x ) cos (
mπ
a
nπ
b
y ) cos ( z ) pπ
c
E y = − KA2 jωµ maπ sin ( x ) cos (

mπ
a
nπ
b
y ) sin ( pπ
c
z) = − A2 jωε mπ
H y K a
cos ( x ) sin (
mπ
a
nπ
b
y ) cos ( z ) pπ
c
c c
( ) +( ) +( )
2 2 2
W = We + Wm = const; f mnp = v
2
m
a
n
b
p
c

Truongdientu

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Truongdientu

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

TRѬӠNG ĈIӊN TӮ

NӜI DUNG MÔN HӐC 27--Apr-09

| Chѭѫng 1: Nhӳng ÿӏnh luұt cѫ bҧn trong trѭӡng ÿiӋn tӯ

| Chѭѫng 3: Trѭӡng ÿiӋn dӯng

| Chѭѫng 4: Trѭӡng tӯ dӯng

| Chѭѫng 5: Trѭӡng ÿiӋn tӯ biӃn thiên

Tài liӋu tham khҧo:

| Trong không gian 3 chiӅu, 3 hӑ mһt cong ÿӝc lұp:

| HӋ tӑa ÿӝ cong – trӵc giao – thuұn:

Các hӋ sӕ h1, h2, h3 là các hӋ sӕ Larmor

Trong hӋ tӑa ÿӝ cong trӵc

x r sin T cos I ; y r sin T sin I ; z r cos T

| Curl(Rotation) tác ÿӝng lên 1 hàm vector cho ra 1

| Mұt ÿӝ ÿiӋn tích mһt:

| Mұt ÿӝ ÿiӋn tích dài:

| Cѭӡng ÿӝ dòng ÿiӋn I chҧy qua mһt S:

| Ĉӏnh luұt bҧo toàn ÿiӋn tích:

Gi̫ s͵ ÿi͏n tích phân b͙ liên tͭc trong V: q

³ DdS ³ div DdV Î divD U 31

| Ĉӏnh luұt cҧm ӭng ÿiӋn tӯ Paraday:

| Vӟi dòng ÿiӋn biӃn ÿәi: divJ  z0

Áp dөng ÿӏnh lý Divergence: ³ B dS ³ div BdV 0

Vì thӇ tích V tùy ý nên: divB 0

| HӋ phѭѫng trình Maxwell:

Nguӗn ÿiӋn Nguӗn tӯ

| Mұt ÿӝ công suҩt tiêu tán:

Ĉӏnh lý Pounting dҥng tích phân 40

ı mɪt ÿ͙ ÿiʄn tích mɴt trên mɴt biên ƶ

| ĈiӅu kiӋn biên ÿӕi vӟi thành phҫn pháp tuyӃn:

| ĈiӅu kiӋn biên cho TĈT tƭnh:

PaQ & QbP

chuyʀn mà phͥ thu͙c ÿiʀm ÿɤu và ÿiʀm cu͑i.

Ӄ ÿiӋn ĳ ÿѭӧc ÿӏnh nghƭa E

| Trѭӡng ÿiӋn cӫa ÿiӋn tích ÿiӇm q ÿӕi xӭng cҫu:

| Phѭѫng trình Poisson-Laplace:

VD: Tìm phân bӕ cӫa thӃ ĳ gây ra bӣi ÿiӋn tích tӵ do

| Gӑi U là thӃ cӫa 1 vұt dүn so vӟi vô cùng, Q là ÿiӋn

thӭ i dүn thӭ i

| Trѭӡng ÿiӋn ngoài ban ÿҫu: gây bӣi ÿiӋn tích tӵ do

| Năng lѭӧng trѭӡng ÿiӋn

| Năng lѭӧng tө ÿiӋn

| Ĉӏnh luұt Gauss

| Phѭѫng trình Laplace

| Phѭѫng pháp chӗng trѭӡng

| Phѭѫng pháp thay thӃ bӡ

Ĉӏnh luұt Gauss:

| HӋ n ÿiӋn tích ÿiӇm

| Nguyên tҳc cӫa phѭѫng pháp ҧnh ÿiӋn

| ĈiӅu kiӋn biên q q'

| Suy ra q ' q, d ' d 69

Tách 2 nhóm ÿӝc lұp nhau: Trѭӡng tӯ dӯng & trѭӡng

| Trѭӡng tӯ dӯng gây bӣi dòng ÿiӋn dүn không ÿәi

| ThӃ ÿiӋn vô hѭӟng - Phѭѫng trình Laplace.

| ĈiӋn trӣ - ĈiӋn dүn

không có tính chҩt thӃ.

| Trong Ӄ tính, ÿӗng

Ĉӕi vӟi dòng ÿiӋn biӃn thiên thӡi gian:

ThӃӃ tӯ vô hѭӟng ĳm:

=>ThӃ tӯ vô hѭӟng có thӇ không ÿѫn trӏ.

ĈiӅu kiӋn biên:

Ĉӏnh luұt Bio-Savart

d A & idl '; d B A idl '

| Trѭӡng tӯ dӯng song phҷng:

Trѭӡng tӯ dӯng song

| Vӟi dòng ÿiӋn biӃn ÿәi: divJ z0

E ( x, y, z ) ix Exm e i y E ym e iz Ezm ei\ z

= sin ( x ) cos ( y ) .e E x = − jβC cos ( x ) sin ( y ) .e K = ( ) +( ) =−β + ω µε

E y = − KA2 jωµ maπ sin ( x ) cos (