TRƯỜNG ĐẠI HỌC THƯƠNG MẠI

KHOA HTTT KINH TẾ VÀ THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ

- - - 🙞🕮🙜 - - -

BÀI THẢO LUẬN

HỌC PHẦN: NHẬP MÔN TÀI CHÍNH TÀI TỆ

ĐỀ TÀI
NGHIÊN CỨU THỰC TRẠNG THẤT THOÁT NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC VIỆT
NAM TRONG NHỮNG NĂM GẦN ĐÂY

Giảng viên: Nguyễn Thùy Linh

Nhóm thực hiện : 6
Lớp học phần: 2321EFIN2811
 DANH SÁCH THÀNH VIÊN NHÓM

STT Mã SV Họ Tên Lớp HC Chức vụ

48 21D14012 Trần Thị Thu Ngân K57I1 Thành viên

4

49 21D14016 Đào Mỹ Ngọc K57I2 Thành viên

9

50 21D14025 Nguyễn Thảo Ngọc K57I4 Nhóm trưởng

8

51 21D14021 Dương Thị Nguyệt K57I3 Thành viên

5

52 21D14025 Đỗ Đức Nhẫn K57I4 Thành viên

9

53 21D14026 Đỗ Thị Huệ Nhi K57I4 Thành viên

0

54 21D14026 Nguyễn Trang Nhung K57I4 Thành viên

1

55 21D14021 Đinh Thị Thu Phương K57I3 Thành viên

7

56 21D14026 Nguyễn Thị Phương K57I4 Thành viên

2

57 21D14013 Lê Thị Như Quỳnh K57I1 Thành viên

0

Nhập môn tài chính tài tệ – 2321EFIN2811 1

 CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Độc lập - Tự do - Hạnh phúc

BIÊN BẢN HỌP NHÓM 6 LẦN 1

Học phần: Nhập môn tài chính - tiền tệ
I. Thông tin cuộc họp
1. Thời gian họp: 20h ngày 11 tháng 02 năm 2023
2. Địa điểm họp: Google Meeting
3. Thành viên tham gia
- Chủ trì: Nguyễn Thảo Ngọc - Nhóm trưởng
- Thành viên tham gia: 10/10, vắng 0
4. Nội dung cuộc họp: Lựa chọn đề tài ở nội dung lý thuyết và nội dung bài tập. Lập dàn ý
bài thảo luận
II. Nội dung chi tiết buổi họp
5. Lựa chọn đề tài:
Sau quá trình trao đổi, nghiên cứu đề tài trước đó, buổi họp tiến hành thống nhất ý kiến
giữa các thành viên về đề tài thảo luận của nhóm.
- Nhóm chọn đề tài nghiên cứu như sau:
Nghiên cứu thực trạng thất thoát ngân sách nhà nước Việt Nam trong những năm gần
đây
- Các thành viên nhận xét về dàn ý bài thảo luận để góp ý trong buổi họp tiếp theo
Cuộc họp kết thúc vào lúc 20h30 cùng
ngày

NHÓM TRƯỞNG
Ngọc
Nguyễn Thảo Ngọc

Nhập môn tài chính tài tệ – 2321EFIN2811 2

 CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Độc lập - Tự do - Hạnh phúc

BIÊN BẢN HỌP NHÓM 6 LẦN 2

Học phần: Nhập môn tài chính - tiền tệ
I. Thông tin cuộc họp
1. Thời gian họp: 21h ngày 18 tháng 2 năm 2023
2. Địa điểm họp: Google Meeting
3. Thành viên tham gia
- Chủ trì: Nguyễn Thảo Ngọc - Nhóm trưởng
- Thành viên tham gia: 10/10, vắng 0
4. Nội dung cuộc họp:
- Nhận xét dàn ý bài thảo luận
- Phân chia công việc
II. Nội dung chi tiết buổi họp
1. Nhận xét dàn ý bài thảo luận
- Các thành viên đưa ra ý kiến nhận xét, đóng góp vào dàn ý bài thảo luận
- Nhóm trưởng chốt lại ý kiến, thống nhất dàn ý
2. Phân chia công việc
BẢNG PHÂN CÔNG CÔNG VIỆC

STT Họ Tên Nhiệm vụ

48 Trần Thị Thu Ngân Phần 1.2. Thất thoát ngân sách Nhà nước

49 Đào Mỹ Ngọc Phần 1.1. Những vấn đề chung về ngân sách Nhà
nước Việt Nam

50 Nguyễn Thảo Ngọc Powerpoint

51 Dương Thị Nguyệt Phần 2.4. Một số giải pháp đã áp dụng nhằm chống
thất thoát ngân sách nhà nước Việt Nam

52 Đỗ Đức Nhẫn Phần 2.1. Thực trạng thất thoát ngân sách Nhà nước

Nhập môn tài chính tài tệ – 2321EFIN2811 3

 STT Họ Tên Nhiệm vụ

53 Đỗ Thị Huệ Nhi Phần 2.2. Nguyên nhân gây thất thoát ngân sách Nhà
nước Việt Nam

54 Nguyễn Trang Nhung Phần 2.3. Ảnh hưởng của thất thoát Ngân sách Nhà
nước Việt Nam

55 Đinh Thị Thu Phương Phần 3.1. Những thành công đạt được + Phần 3.2.
Những hạn chế và rút ra kinh nghiệm

56 Nguyễn Thị Phương Phần 3.3. Một số đề xuất nhằm hạn chế tình trạng thất
thoát NSNN

57 Lê Thị Như Quỳnh Mở đầu + Kết Luận + Tổng hợp Word

Cuộc họp kết thúc vào lúc 21h45p cùng ngày

NHÓM TRƯỞNG
Thảo
Nguyễn Thảo Ngọc

Nhập môn tài chính tài tệ – 2321EFIN2811 4

 CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Độc lập - Tự do - Hạnh phúc

BIÊN BẢN HỌP NHÓM 6 LẦN 3

Học phần: Nhập môn tài chính - tiền tệ
I. Thông tin cuộc họp
1. Thời gian họp: 21h ngày 04 tháng 03 năm 2023
2. Địa điểm họp: Google Meeting
3. Thành viên tham gia
- Chủ trì: Nguyễn Thảo Ngọc - Nhóm trưởng
- Thành viên tham gia: 10/10, vắng 0
4. Nội dung cuộc họp
- Báo cáo tiến độ thực hiện nhiệm của từng thành viên
II. Nội dung chi tiết buổi họp
- Bài làm các thành viên được hoàn thành và nộp ở Google Docs, nhóm trưởng cùng
các thành viên tiến hành kiểm tra, nhận xét và yêu cầu chỉnh sửa những nội dung cần
thiết.
- Nhóm trưởng thống nhất ý kiến, hoàn thành bài thảo luận của nhóm.
Cuộc họp kết thúc vào 22h cùng ngày

NHÓM TRƯỞNG
Ngọc
Nguyễn Thảo Ngọc

Nhập môn tài chính tài tệ – 2321EFIN2811 5

 LỜI CẢM ƠN
Đầu tiên, em xin gửi lời cảm ơn chân thành đến Trường Đại học Thương Mại đã
đưa học phần Nhập môn tài chính - tiền tệ vào chương trình giảng dạy. Đặc biệt, em xin
gửi lời cảm ơn sâu sắc đến giảng viên bộ môn - Cô Nguyễn Thùy Linh đã dạy dỗ,
truyền đạt những kiến thức quý báu cho chúng em trong suốt thời gian học tập vừa qua.
Trong thời gian tham gia lớp học 2321EFIN2811 của cô, các thành viên trong nhóm đã
tiếp thu thêm nhiều kiến thức bổ ích, tinh thần học tập hiệu quả, nghiêm túc. Đây chắc
chắn sẽ là những kiến thức quý báu, là hành trang để chúng em có thể vững bước sau
này. Bộ môn Nhập môn tài chính - tiền tệ là môn học thú vị, vô cùng bổ ích và có tính
thực tế cao. Đảm bảo cung cấp đủ kiến thức, gắn liền với nhu cầu thực tiễn của sinh
viên. Tuy nhiên, kiến thức là vô hạn mà sự tiếp nhận kiến thức của bản thân mỗi người
luôn tồn tại những hạn chế nhất định. Mặc dù chúng em đã cố gắng hết sức nhưng chắc
chắn bài tiểu luận khó có thể tránh khỏi những thiếu sót và nhiều chỗ còn chưa chính
xác, kính mong cô xem xét và góp ý để bài tiểu luận của chúng em được hoàn thiện
hơn.
Chúng em xin chân thành cảm ơn !

Nhập môn tài chính tài tệ – 2321EFIN2811 6

 MỤC LỤC
A. MỞ ĐẦU.....................................................................................................................................
B. NỘI DUNG.................................................................................................................................
CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN...................................................................................................
1.1. Những vấn đề chung về ngân sách Nhà nước Việt Nam.....................................................

1.1.1. Khái niệm................................................................................................................9

1.1.2. Đặc điểm..................................................................................................................9
1.1.3. Vai trò của ngân sách Nhà nước............................................................................9
1.2. Thất thoát ngân sách Nhà nước...........................................................................................

1.2.1. Khái niệm................................................................................................................10

1.2.2. Nguyên nhân gây thất thoát ngân sách Nhà nước...................................................10
1.2.3. Ảnh hưởng của thất thoát ngân sách Nhà nước......................................................11
CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG THẤT THOÁT NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC Ở VIỆT
NAM TRONG NHỮNG NĂM GẦN ĐÂY.................................................................................
2.1. Thực trạng thất thoát ngân sách Nhà nước........................................................................
2.2. Nguyên nhân gây thất thoát ngân sách Nhà nước Việt Nam............................................

2.3. Ảnh hưởng của thất thoát Ngân sách Nhà nước Việt Nam...............................................

2.3.1. Ảnh hưởng đến Kinh tế...........................................................................................19

2.3.1. Ảnh hưởng đến Xã hội............................................................................................19
2.3.1. Ảnh hưởng đến uy tín Nhà nước.............................................................................20
2.4. Một số giải pháp đã áp dụng nhằm chống thất thoát ngân sách nhà nước Việt Nam
........................................................................................................................................................

CHƯƠNG 3: ĐÁNH GIÁ CÁC BIỆN PHÁP KIỂM SOÁT THẤT THOÁT NGÂN
SÁCH NHÀ NƯỚC Ở VIỆT NAM.............................................................................................
3.1. Những thành công đạt được.................................................................................................

3.3. Một số đề xuất nhằm hạn chế tình trạng thất thoát NSNN...............................................

C. KẾT LUẬN..............................................................................................................................
TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................................................................

Nhập môn tài chính tài tệ – 2321EFIN2811 7

 A. MỞ ĐẦU
Trong điều kiện hiện nay, ngân sách nhà nước (NSNN) còn bội chi thì yêu cầu
kiểm soát chi NSNN phải đảm bảo tính chặt chẽ, các khoản chi theo đúng chế độ, tiêu
chuẩn, định mức của Nhà nước; thực hiện chi tiết kiệm, chống thất thoát, lãng phí
nguồn NSNN. Thời gian qua, công tác quản lý chi NSNN trên cả nước còn tồn tại rất
nhiều hạn chế gây ra tình trạng thất thoát NSNN).
Nhóm đã lựa chọn nghiên cứu đề tài “Nghiên cứu thực trạng thất thoát ngân
sách nhà nước Việt Nam trong những năm gần đây”. Đề tài nghiên cứu thực trạng,
các nguyên nhân gây ra thất thoát Ngân sách Nhà nước, bao gồm cả trong quá trình thu
và chi ngân sách. Đánh giá mức độ thất thoát ngân sách và tác động của nó đến kinh tế
và xã hội nhằm phân tích đánh giá thực trạng kiểm soát chi, chỉ rõ điểm yếu, các yếu
tố ảnh hưởng đến quá trình thực hiện kiểm soát chi ngân sách nhà nước tại Việt Nam
và đề xuất những giải pháp nhằm tăng cường kiểm soát, quản lý và sử dụng Ngân sách
Nhà nước.

B.

Nhập môn tài chính tài tệ – 2321EFIN2811 8

B. NỘI DUNG
CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN
1.1. Những vấn đề chung về ngân sách Nhà nước Việt Nam
1.1.1. Khái niệm
Ngân sách nhà nước là hệ thống các quan hệ kinh tế dưới hình thái giá trị, phát sinh
gắn liền với quá trình tạo lập, phân phối và sử dụng quỹ tiền tệ tập trung của nhà nước
khi nhà nước tham gia phân phối các nguồn lực tài chính quốc gia nhằm đảm bảo cho
việc thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của nhà nước.
1.1.2. Đặc điểm
Mặc dù phạm vi của quan hệ tài chính thuộc NSNN rất rộng lớn và có liên quan đến
mọi chủ thể trong xã hội, song chúng đều có những đặc điểm chung là:
- Việc tạo lập và sử dụng quỹ NSNN luôn gắn chặt với quyền lực kinh tế chính trị của
Nhà nước, liên quan đến việc thực hiện các chức năng của Nhà nước và được Nhà
nước tiến hành trên những cơ sở pháp lý nhất định.
- Các hoạt động thu chi của NSNN gắn chặt với sở hữu Nhà nước, chứa đựng nội dung
kinh tế - xã hội nhất định, chứa đựng những quan hệ lợi ích nhất định và được biểu
hiện khi Nhà nước tham gia phân phối các nguồn tài chính quốc gia. Trong các quan
hệ lợi ích đó, thì lợi ích quốc gia, lợi ích tổng thể luôn được đặt lên hàng đầu và chi
phối các mặt lợi ích khác.
- Quỹ tiền tệ thuộc Ngân sách Nhà nước cũng có những đặc trưng chung như các quỹ
tiền tệ khác, đó là được tạo lập trên cơ sở các quan hệ tài chính. Song đặc trưng riêng
biệt của Ngân sách Nhà nước với tư cách một quỹ tiền tệ tập trung của Nhà nước là nó
được chia thành nhiều quỹ nhỏ có tác dụng riêng rồi mới được chi dùng cho những
mục đích đã xác định trước.
- Hoạt động thu chi của NSNN được thực hiện theo nguyên tắc không hoàn trả trực
tiếp là chủ yếu. Nguyên tắc này được thể chế hóa thành những quy định pháp lý cụ thể
gắn với từng khoản thu chi nhất định. Điều này vừa tạo sự ràng buộc trách nhiệm của
các chủ thể liên quan vừa tạo tính chủ động trong quản lý và sử dụng các khoản thu chi
NSNN.
1.1.3. Vai trò của ngân sách Nhà nước

Nhập môn tài chính tài tệ – 2321EFIN2811 9

 Vai trò của NSNN được xác lập trên cơ sở chức năng và nhiệm vụ cụ thể của Nhà
nước trong từng thời kỳ nhất định. Trong điều kiện nền kinh tế thị trường, có thể xem
xét vai trò của NSNN trên các mặt chủ yếu sau:
 Ngân sách Nhà nước là công cụ huy động nguồn tài chính để đảm bảo các
nhu cầu chi tiêu và thực hiện sự cân đối thu chi tài chính của Nhà nước
Vai trò này xuất phát từ sự cần thiết khách quan của sự ra đời và tồn tại Nhà nước,
nó gắn chặt với các chi phí của Nhà nước trong quá trình tồn tại và thực hiện nhiệm vụ
của mình, nó quyết định đến sức mạnh của Nhà nước trong từng giai đoạn lịch sử.
 NSNN là công cụ điều tiết vĩ mô nền kinh tế - xã hội
Thứ nhất, NSNN là công cụ định hướng phát triển kinh tế, hình thành cơ cấu kinh tế
mới và kích thích tăng trưởng kinh tế.
Thứ hai, NSNN là công cụ điều tiết thị trường, bình ổn giá cả và kiềm chế lạm phát
Thứ ba, NSNN là công cụ điều tiết thu nhập và góp phần giải quyết các vấn đề xã hội.
 NSNN là công cụ kiểm tra giám sát các hoạt động kinh tế - xã hội
Nhà nước sử dụng NSNN làm công cụ để kiểm tra, giám sát quá trình hình thành,
phân phối và sử dụng quỹ NSNN theo những mục đích đã định. Với đặc trưng của
NSNN là gắn chặt với quyền lực của Nhà nước, cho nên, việc kiểm tra giám sát của
NSNN luôn dựa trên quyền lực Nhà nước và mang tính đơn phương theo phân cấp của
hệ thống bộ máy hành chính Nhà nước.
1.2. Thất thoát ngân sách Nhà nước
1.2.1. Khái niệm
Thất thoát ngân sách nhà nước là việc làm mất mát, hao hụt Ngân sách Nhà nước do
những hành vi vi phạm pháp luật ngân sách, tức những khoản thu mà lẽ ra thu được
vào Ngân sách Nhà nước, nhưng vì những lý do chủ quan hay khách quan mà không
thu được.
1.2.2. Nguyên nhân gây thất thoát ngân sách Nhà nước
Nguyên nhân dẫn đến thất thoát Ngân sách Nhà nước có thể chia làm hai nguyên
nhân cơ bản là nguyên nhân chủ quan và nguyên nhân khách quan.
 Nguyên nhân chủ quan
Công tác quản lý còn yếu kém, tồn tại nhiều lỗ hổng: Cán bộ, cơ quan trong khâu
quản lý, phân phối Ngân sách nhà nước còn dễ dãi trong việc phân bổ nguồn lực ngân
sách, phân chia ngân sách không đồng đều. Không nắm rõ được thực trạng các hạng

Nhập môn tài chính tài tệ – 2321EFIN2811 10

mục thu chi khiến cho việc sử dụng ngân sách không hợp lý, nhiều trường hợp gây thất
thoát nặng nề.
Suy thoái đạo đức của cán bộ quản lý: Một bộ phận cán bộ quản lý còn thiếu tu
dưỡng, thiếu đạo đức, đã nảy sinh lòng tham, lợi dụng chức vụ và quyền hạn của mình
trong thi hành công vụ để bòn rút Ngân sách nhà nước với mục đích cá nhân. Việc bòn
rút ngân sách này được thực hiện qua các hành vi như sử dụng Ngân sách nhà nước cho
các hoạt động không cần thiết, không nằm trong danh sách phải sử dụng Ngân sách Nhà
nước, khai khống giá cả của các hạng mục,..
Công tác thanh tra, giám sát quá trình sử dụng Ngân sách Nhà nước còn chưa chặt
chẽ: Công tác kiểm tra, giám sát, giữ gìn kỷ luật diễn ra vẫn chưa được thường xuyên,
ráo riết. Quá trình đấu tranh chống vi phạm làm thất thoát Ngân sách Nhà nước còn có
hiện tượng nể nang, chưa nghiêm túc.
 Nguyên nhân khách quan
Hiệu quả kinh doanh sản xuất của doanh nghiệp còn yếu kém: Trong số những
doanh nghiệp đang kinh doanh thành công hiện này thì vẫn còn tồn tại một bộ phận
không nhỏ các doanh nghiệp kinh doanh kém hiệu quả. Việc kinh doanh thua lỗ nặng
nhưng vẫn phải thực hiện nghĩa vụ đóng thuế làm này sinh các hiện tượng trốn thuế,
gian lận thuế và nợ thuế kéo dài dẫn đến hiện tượng thất thoát nguồn thu ngân sách mà
về lý thuyết nhà nước phải được thụ hưởng.
Các bộ luật, văn bản pháp lý liên quan đến công tác quản lý Ngân sách nhà nước
còn tồn đọng nhiều hạn chế, bất cập: Trong quy trình quản lý Ngân sách Nhà nước theo
Luật Ngân sách, quyết định dự toán và phân bổ ngân sách còn nhiều trùng lặp, chồng
chéo và mang tính hình thức. Quy trình thành lập, xét duyệt và sử dụng Ngân sách Nhà
nước còn nhiều bất cập. Cơ sở để tính toán các khoản thu chi còn chưa có căn cứ khoa
học vững chắc.
Sự phối hợp hoạt động giữa các bên liên quan trong quản lý Ngân sách Nhà nước
chưa chặt chẽ: Tổ chức bộ máy quản lý Ngân sách Nhà nước hiện nay còn phân tán,
nặng lực phối hợp hoạt động giữ các cơ quan còn thấp.
1.2.3. Ảnh hưởng của thất thoát ngân sách Nhà nước
 Ảnh hưởng nghiêm trọng đến mọi mặt trong đời sống xã hội của một quốc
gia

Nhập môn tài chính tài tệ – 2321EFIN2811 11

 Tất cả các lĩnh vực trong xã hội từ kinh tế, chính trị, giáo dục, y tế, quốc phòng,...
đều cần đến sự hỗ trợ ngân sách của nhà nước để phát triển. Việc thất thoát ngân sách
nhà nước sẽ khiến cho nhà nước không đủ nguồn lực để phân chia, quan tâm và hỗ trợ
kịp thời tới mọi mặt, mọi vấn đề quan trọng trong đất nước, ảnh hưởng trực tiếp đến sự
phát triển của mọi mặt trong đời sống xã hội, Vai trò thực hiện chức năng, nhiệm vụ của
nhà nước bị giảm sút nghiêm trọng.
 Ảnh hưởng tới sự uy tín của Nhà nước
Việc tổn thất ngân sách nhà nước do các sai phạm của một bộ phận cán bộ thiếu đạo
đức, tu dưỡng sẽ dần khiến cho người dân mất đi lòng tin vào hệ thống lãnh đạo của nhà
nước. Điều này sẽ khiến cho các hoạt động cần đến sự hợp tác giữa người dân và nhà
nước gặp khó khăn.

Nhập môn tài chính tài tệ – 2321EFIN2811 12

 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG THẤT THOÁT NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC Ở
VIỆT NAM TRONG NHỮNG NĂM GẦN ĐÂY
2.1. Thực trạng thất thoát ngân sách Nhà nước
Trong năm 2020, ngành Thanh tra cả nước đã triển khai gần 6.900 cuộc thanh tra
hành chính và hơn 210.000 cuộc thanh tra, kiểm tra chuyên ngành. Qua thanh tra phát
hiện vi phạm về kinh tế 119,500 tỷ đồng, hơn 9.00 ha đất; kiến nghị thu hồi, nộp ngân
sách nhà nước 44.500 tỷ đồng và thu hồi 1.400 ha đất, kiến nghị xử lý hơn 2.650 tập thể
và nhiều cá nhân, chuyển cơ quan điều tra tiếp tục xử lý 97 vụ, 99 đối tượng.
Vụ án Lừa đảo chiếm đoạt tài sản; Vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản Nhà
nước gây thất thoát, lãng phí; Lợi dụng chức vụ, quyền hạn gây ảnh hưởng đối với
người khác để trục lợi xảy ra tại Công ty Cổ phần Tập đoàn Yên Khánh, Tổng Công ty
Cửu Long và các đơn vị có liên quan trong việc đấu giá và thu phí tuyến cao tốc thành
phố Hồ Chí Minh - Trung Lương. Vụ án gây thất thoát của nhà nước 725 tỷ đồng và
truy tố nhiều bị cáo
Vụ cao tốc Đà Nẵng - Quảng Ngãi do vi phạm quy định về đầu tư xây dựng công
trình xây dựng gây hậu quả nghiêm trọng làm 65km đường cao tốc thuộc giai đoạn 1
không đảm bảo chất lượng theo đúng kĩ thuật, thiết kế gây thiệt lại 811 tỷ đồng.
Vụ nâng khống giá máy xét nghiệm covid-19 xảy ra tại Trung tâm kiểm soát bệnh tật
thành phố Hà Nội (CDC Hà Nội) do "vi phạm về đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng".
vụ án xác định hành vi sai phạm của các bị cáo gây thiệt hại cho nhà nước hơn 5,4 tỷ
đồng.
Trong năm 2021, Thanh tra Chính phủ tiến hành 6.809 cuộc thanh tra hành chính và
177.245 cuộc thanh tra. kết quả phát hiện vi phạm về kinh tế 179.034 tỷ đồng và 9.258
ha đất, phát hiện 251 cơ quan, tổ chức đơn vị vi phạm tham nhũng, trong đó có 365 vụ
việc làm sai, 556 người vi phạm và kiến nghị thu hồi 107,2 tỷ đồng. Trong đó có những
vụ án vi phạm nghiêm trọng gây thất thoát nặng nề cho nền kinh tế điển hình
Vụ án sai phạm tại tổng công ty Nông nghiệp Sài Gòn (SAGRI): vi phạm quy định
về quản lý, sử dụng tài sản nhà nước. Chuyển quyền sử dụng đất trái phép cho Công ty
Phong Phú làm thiệt hại hơn 672 tỷ đồng, 19 bị cáo bị truy tố, xét xử, bao gồm Nguyên
Phó Chủ tịch UBND TP.HCM - Trần Vĩnh Tuyến.

Nhập môn tài chính tài tệ – 2321EFIN2811 13

 Vụ án liên quan đến mua bán chế phẩm REDOXY - 3C ở Hà Nội liên quan đến việc
cựu chủ tịch Hà Nội Nguyễn Đức Chung sử dụng chức vụ, quyền hạn trong thi hành
công vụ gây thiệt hại 36 tỷ đồng, 3 bị cáo bị xét xử.
Vụ án sai phạm tại công ty IPC, SADECO do vi phạm quy định về quản lý sử dụng
tài sản nhà nước gây thất thoát, lãng phí, tham ô tài sản làm thiệt hại hơn 1.103 tỷ
đồng, thất thoát hơn 669,6 tỷ đồng, truy tố 20 bị cáo vi phạm bao gồm ông Tất Thành
Cang - Cựu Phó Bí thư Thường trực Thành ủy TP.HCM
Vụ án sai phạm trong giao "đất vàng" 8-12 Lê Duẩn (TPHCM) vi phạm quy định về
quản lý, sử dụng tài sản nhà nước gây thất thoát, lãng phí gây thiệt hại hơn 252 tỷ đồng,
truy tố 5 bị cáo trong đó có ông Nguyễn Thành Tài - Cựu Phó Chủ tịch Thường trực
UBND TP.HCM.
Vụ án tại dự án mở rộng sản xuất giai đoạn 2 TISCO vi phạm quy định về quản lý, sử
dụng tài sản Nhà nước gây thất thoát, lãng phí; thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm
trọng. Vụ án gây thiệt hại nặng nề hơn 830 tỷ đồng bị thất thoát, truy tố 19 bị cáo, cảnh
cáo nguyên Phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải do thiếu trách nhiệm trong công tác
Năm 2022, Thanh tra Chính phủ thực hiện 8.514 cuộc thanh tra hành chính và
222.269 cuộc thanh tra. Qua quá trình thanh tra phát hiện vi phạm về kinh tế 85.998 tỷ
đồng, 8.777 ha đất. Kiến nghị xem xét, xử lý hành chính 3.530 tập thể và trên 8.600 cá
nhân, chuyển cơ quan điều tra xem xét, xử lý 451 vụ, 295 đối tượng. Trong đó có những
vụ án đặc biệt nghiêm trọng
Vụ án, đại án Việt Á vi phạm quy định về đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng, vi
phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản nhà nước gây thất thoát, lãng phí, lợi dụng
chức vụ quyền hạn trong khi thi hành công vụ, đưa hối lộ và nhận hối lộ, là một vụ án
hình sự về "tham nhũng có hệ thống" của công ty Việt Á và một số cơ quan, địa phương
trong việc nâng khống giá kit xét nghiệm Covid-19. Vụ án có sự liên quan đến nhiều
cán bộ Đảng, lãnh đạo bệnh viện, địa phương điển hình như cựu Bộ trưởng Bộ Y tế
Nguyễn Thanh Long, cựu Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Chu Ngọc Anh, cựu
Bí thư Tỉnh ủy Hải Dương Phạm Xuân Thăng. vụ án gây thiệt hại nghiêm trọng tài sản
nhà nước với số tiền hơn 1600 tỷ đồng và truy tố hơn 102 bị can.
Vụ án “vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản nhà nước gây thất thoát, lãng
phí” xảy ra tại Tổng công ty Sản xuất - Xuất nhập khẩu Bình Dương. khi chuyển

Nhập môn tài chính tài tệ – 2321EFIN2811 14

nhượng đất không đúng quy định về thẩm định giá cho công ty Tân Phú dây thất thoát
hơn 126,8 tỷ đồng, đồng thời xử lý, truy tố 6 bị cáo có liên quan.
Vụ án Nguyễn Thị Thanh Nhàn AIC "vi phạm về đấu thầu gây hậu quả nghiêm
trọng, nhận hối lộ,." xảy ra tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Đồng Nai, Công ty Cổ phần Tiến
Bộ Quốc Tế (AIC) và các đơn vị liên quan. Theo cáo buộc, cựu chủ tịch Công ty AIC
Nguyễn Thị Thanh Nhàn đã dùng nhiều chiêu trò thông thầu, gian lận thầu AIC và các
công ty được chỉ định trúng 16 gói thầu thiết bị y tế tại Đồng Nai, với tổng trị giá hơn
665 tỷ đồng. Bước đầu kết luận gây thiệt hại tài sản nhà nước khoảng 152 tỷ đồng, và
truy tố, xét xử 7 người liên quan.

Hình 2.1. Biểu đồ thất thoát ngân sách Nhà nước

Thống kê trên cho thấy, năm 2021 là năm mà ngân sách nhà nước bị thất thoát
nhiều nhất lên tới hơn 170.000 tỷ đồng, điều này được lý giải do tình hình dịch bệnh
Covid-19 đang diễn ra, các đơn vị, tổ chức, cá nhân có các điều kiện thuận lợi để thực
hiện các hành vi sai trái của mình. Bên cạnh đó, có một điều đáng ghi nhận khi năm
2022 thất thoát ngân sách giảm hơn 50% so với năm trước mặc dù vẫn còn ở mức cao.

Nhập môn tài chính tài tệ – 2321EFIN2811 15

Điều này cho thấy hiệu quả từ những nỗ lực phòng chống tội phạm, tham nhũng gây
thất thoát ngân sách nhà nước của cơ quan Chính phủ.

Hình 2.2. Biểu đồ cuộc thanh tra, kiểm tra chuyên ngành
Trong năm 2021 tổng số cuộc thanh tra hơn 177.000 giảm hơn 30.000 cuộc thanh
tra so với năm 2020, điều này được lý giải do thời gian dịch bệnh diễn ra phức tạp khiến
cho công tác điều tra gặp nhiều khó khăn, trở ngại, khiến cho một số phạm vi, chuyên
ngành chưa được điều tra triệt để. Trong năm 2022, tổng số các cuộc thanh tra, điều tra
tăng mạnh so với 2 năm trước đó, điều này chứng tỏ mức độ quyết tâm và nỗ lực làm
sạch bộ máy chính quyền, loại bỏ các vi phạm ra khỏi nhà nước.
2.2. Nguyên nhân gây thất thoát ngân sách Nhà nước Việt Nam
 Tham nhũng
Tham nhũng là một trong những nguyên nhân chính dẫn đến thất thoát ngân sách
nhà nước. Với việc chậm trễ hoặc từ chối giải quyết các hồ sơ thuế để nhận tiền hỗ trợ
hoặc giảm thuế, các quan chức chính phủ có thể lãng phí số tiền lớn cho các hoạt động
không đúng mục đích. Đồng thời gây mất cân bằng trong ngân sách và kinh tế của đất
nước.

Nhập môn tài chính tài tệ – 2321EFIN2811 16

Theo báo cáo CPI năm 2020, Việt Nam được ghi nhận với điểm số CPI là 36/100, xếp
thứ hạng 104/180 quốc gia và vùng lãnh thổ trên thế giới. Mặc dù điểm số CPI của Việt
Nam có tăng đôi chút trong vài năm qua, nhưng nó vẫn dưới trung bình của khu vực
Đông Nam Á
 Sử dụng không hiệu quả ngân sách
Việc sử dụng không hiệu quả ngân sách cũng có thể dẫn đến thất thoát. Ví dụ, nếu
chính phủ chi tiêu quá nhiều tiền vào các lĩnh vực không quan trọng, hoặc không ưu tiên
việc đầu tư vào các lĩnh vực quan trọng đối với phát triển kinh tế, sức khỏe, giáo dục…
Theo báo cáo của Ủy ban Tài chính - Ngân sách của Quốc hội năm 2020, thời gian từ
2013 đến 2018 được xem là giai đoạn có tỷ lệ thất thoát ngân sách cao nhất, từ 6, 72%
của năm 2013 tăng lên 6,87% năm 2018
Theo tổng cục thống kê năm 2019, ngân sách nhà nước đã bị thất thoát gần 26.000 tỷ
đồng và sự thất thoát này gây ảnh hưởng lớn đến nền kinh tế của đất nước
 Sai phân phối ngân sách
Nếu ngân sách phân bổ theo một cách không công bằng hoặc chưa đúng định
hướng, các đối tượng nhận ngân sách sẽ không đến được với đúng người cần thiết. Do
đó, ngân sách sẽ không được sử dụng một cách hiệu quả
Tính đến tháng 6/2021, khoảng 63,6% ngân sách đã được chi cho các khoản chi nghiệp
vụ, trong khi đó chỉ khoảng 4,4% được đầu tư cho các chương trình phát triển chính
quyền cấp trên, đầu tư công và vài chương trình xã hội quan trọng khác
 Vi phạm quy định pháp luật về tài chính
Vi phạm các quy định pháp luật về tài chính của chính phủ là một nguyên nhân
khác dẫn đến thất thoát ngân sách. Một số trường hợp điển hình như:
Vi phạm quy định về thuế: Các cá nhân, doanh nghiệp không đóng đầy đủ thuế hoặc
giảm thiểu thuế bằng cách sử dụng các khe hở pháp lý trong quy định thuế
Vi phạm quy định về quản lý ngân sách: Có nhiều vụ việc ngân sách bị lãng phí
hoặc sử dụng sai mục đích. Các dự án lớn thường có nguy cơ cao bị trì hoãn, dẫn đến
tăng chi phí thi công hoặc hoàn thiện chậm hơn
 Không minh bạch trong việc sử dụng ngân sách
Việt Nam đang gặp phải nhiều thách thức trong việc đảm bảo tính minh bạch trong
việc sử dụng nguồn ngân sách:

Nhập môn tài chính tài tệ – 2321EFIN2811 17

 Thiếu sự minh bạch trong cơ chế quản lý, giám sát ngân sách: Hiện nay, vẫn còn
khá nhiều khu vực của ngân sách vẫn chưa được công khai và minh bạch. Nhiều dự án
công trình lớn vẫn chưa được công bố rõ ràng về các chi phí và nguồn tài chính để thực
hiện các dự án đó.
Quy trình lập dự toán còn chưa minh bạch và chưa được công khai đầy đủ: Một số
chi phí trong bảng dự toán vẫn còn khá chung chung và không rõ ràng, dẫn đến việc sử
dụng ngân sách không hiệu quả và không đúng mục đích.
Thiếu sự minh bạch trong quy trình thực hiện ngân sách: Việc công bố các hợp
đồng thực hiện các dự án công trình còn chưa được thực hiện đầy đủ, khiến cho người
dân khó có thể kiểm tra xem các dự án đó được thực hiện như thế nào và lãng phí ngân
sách như thế nào.
Khó khăn trong việc tiếp cận thông tin về ngân sách. Do đó, người dân và các tổ
chức xã hội khó có thể tham gia hiệu quả vào việc giám sát quá trình sử dụng ngân sách.
 Sai sót về hạch toán, kê khai và lập báo cáo tài chính
Các sai sót về hạch toán, kê khai và lập báo cáo tài chính trong quá trình quản lý và
sử dụng ngân sách cũng có thể dẫn đến thất thoát ngân sách
Sai sót trong hạch toán: Các cơ quan nhà nước thường gặp rắc rối về hạch toán các
khoản chi phí thường xuyên như tiền lương, phụ cấp, các chi phí lương thực, đi lại, thuê
mặt bằng, quảng cáo và truyền thông. Các khoản chi phí này thường đòi hỏi các cơ quan
nhà nước phải tuân thủ nhiều quy định rất chặt chẽ, và việc không tuân thủ các quy định
này có thể dẫn đến sai sót trong hạch toán.
Sai sót trong kê khai và báo cáo tài chính: Nguyên nhân chủ yếu do thường phải
đối mặt với số lượng lớn các khoản thu ngân sách và các khoản chi phí khác nhau trong
cùng một thời kỳ. Các sai sót chủ yếu liên quan đến việc không đầy đủ và chính xác
trong kê khai và lập báo cáo tài chính.
Thiếu tính toàn vẹn và minh bạch trong báo cáo tài chính: Việc này thường liên
quan đến các vấn đề về nội dung báo cáo, chẳng hạn như việc không đưa ra đầy đủ và
chính xác các thông tin về tài sản, nợ phải, chứng khoán, quản lý nhân sự, hoạt động
kinh doanh hay các mối quan hệ khác với các đối tác
2.3. Ảnh hưởng của thất thoát Ngân sách Nhà nước Việt Nam
Trong những năm qua, Nhà nước đã đầu tư nguồn vốn rất lớn để xây dựng các công
trình trọng điểm trên phạm vi cả nước, góp phần quan trọng vào thúc đẩy phát triển kinh

Nhập môn tài chính tài tệ – 2321EFIN2811 18

tế - xã hội, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân. Bên cạnh những thành
tựu đã đạt được thì tình hình vi phạm pháp luật trong đầu tư xây dựng xảy ra ngày càng
nhiều, gây thất thoát lãng phí ở rất nhiều dự án. Tình trạng các dự án đầu tư công khắp
cả nước bị đội giá so với dự toán, chậm tiến độ hoặc xây dựng xong nhưng chỉ sử dụng
một phần nhỏ công suất thiết kế... đang trở thành vấn nạn gây thất thoát lãng phí ngân
sách, nguồn lực của Nhà nước.
2.3.1. Ảnh hưởng đến Kinh tế
Việc thất thoát Ngân sách Nhà nước làm thâm hụt Ngân sách Nhà nước và ảnh
hưởng trực tiếp đến khả năng chi của Ngân sách nhà nước. Chi đầu tư phát triển kinh tế
là khoản chi quan trọng và thường chiếm tỷ trọng lớn trong tổng chi Ngân sách Nhà
nước. Khoản chi này biểu hiện rõ vai trò của Nhà nước trong quản lý và điều tiết vĩ mô
nền kinh tế. Có thể thấy khi bị thất thoát Ngân sách sẽ kéo theo hàng loạt hậu quả có tác
động tiêu cực đến nền kinh tế nước nhà. Khả năng quản lý và điều tiết nền kinh tế vĩ mô
của Nhà nước bị hạn chế, tác động trực tiếp đến tốc độ tăng trưởng kinh tế. Việc cấp
vốn cho các hoạt động đầu tư cơ sở hạ tầng, dự án Nhà nước, chi cho các chương trình
phát triển kinh tế mục tiêu, chi đầu tư vốn cho các doanh nghiệp Nhà nước hoạt động
trong các kinh vực then chốt của nền kinh tế, chi góp vốn vào các công ty, chi bổ sung
quỹ dự trữ Nhà nước về vật tư, hàng hóa thiết yếu, tiền tệ…có thể bị đình trệ.
Việc ngân sách không đủ để đáp ứng các nhu cầu phát triển kinh tế đã làm giảm
động lực cho các doanh nghiệp và gây cản trở cho sự phát triển của các ngành kinh tế.
Ngoài ra, tình trạng thất thoát ngân sách cũng làm tăng thêm chi phí vay vốn của Nhà
nước, gây ảnh hưởng đến khả năng trả nợ của đất nước.
Một trong những vụ án gây thất thoát lớn cho Ngân sách Nhà nước gần đây phải kể
đến đại án Việt Á. Vụ án có sự liên quan đến nhiều cán bộ Đảng, lãnh đạo bệnh viện,
địa phương điển hình như cựu Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thanh Long, cựu Bộ trưởng
Bộ Khoa học và Công nghệ Chu Ngọc Anh, cựu Bí thư Tỉnh ủy Hải Dương Phạm Xuân
Thăng. vụ án gây thiệt hại nghiêm trọng tài sản nhà nước với số tiền hơn 1600 tỷ đồng
và truy tố hơn 102 bị can.
2.3.1. Ảnh hưởng đến Xã hội
Thất thoát Ngân sách Nhà nước cũng có ảnh hưởng lớn đến xã hội. Ngân sách Nhà
nước dùng để đầu tư vào phát triển xã hội trên các lĩnh vực an sinh xã hội, phúc lợi xã
hội nhằm nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho dân cư, đặc biệt là tầng lớp người

Nhập môn tài chính tài tệ – 2321EFIN2811 19

nghèo trong xã hội, chi cho y tế, chăm sóc sức khỏe cộng đồng; chi cho giáo dục, đào
tạo, nghiên cứu khoa học; cho cho phát triển văn hóa, thể dục, thể thao. Các khoản chi
này thường được thực hiện dưới hình thức Ngân sách Nhà nước chi cho bảo hiểm xã
hội, chi bảo đảm xã hội và chi cho cứu tế xã hội; cấp kinh phí đầu tư xây dựng cơ bản,
trang bị cơ sở vật chất kỹ thuật và cấp phát kinh phí hoạt động hàng năm cho các tổ
chức sự nghiệp công lập.
Thất thoát ngân sách nhà nước ảnh hưởng đến xã hội rất lớn. Khi ngân sách bị lãng
phí hoặc bị thất thoát, các dự án quan trọng như xây dựng cầu đường, trường học, bệnh
viện không được đầu tư đúng mức và chất lượng. Điều này dẫn đến việc cải thiện cuộc
sống của người dân bị chậm trễ hoặc không thể thực hiện được. Ngoài ra, thất thoát
ngân sách cũng dẫn đến sự mất cân đối trong kinh tế và tăng thêm gánh nặng cho người
dân bởi vì họ phải trả nhiều thuế hơn để bù đắp cho khoản chi không hiệu quả.
2.3.1. Ảnh hưởng đến uy tín Nhà nước
Bộ trưởng Bộ Kế hoạch - đầu tư thừa nhận, lĩnh vực đầu tư công hiện nay vẫn còn
rất nhiều tồn tại, hạn chế và cần tiếp tục khắc phục, đổi mới. Thất thoát ngân sách ảnh
hưởng lớn tới tiến độ việc tiến hành các dự án đầu tư công. Nếu các dự án đầu tư công
không thể hoàn thành, không thực hiện tốt chức năng của nó không chỉ dừng ở việc làm
thất thoát, lãng phí kinh phí, tài sản công mà còn thất thoát, lãng phí tài sản khác có giá
trị quý giá hơn, quan trọng hơn, đó là lãng phí niềm tin của nhân dân. Bởi vì có niềm tin
là có tất cả, mất niềm tin thì nguy hại khôn lường.
Thất thoát ngân sách nhà nước có thể gây ảnh hưởng đến uy tín của Nhà nước, vì
người dân có thể mất niềm tin vào Chính phủ nếu họ tin rằng Chính phủ không đủ khả
năng quản lý tài chính của mình. Việc giải quyết vấn đề thất thoát Ngân sách Nhà nước
là cần thiết để giữ vững uy tín và lòng tin của nhân dân đối với Chính phủ.
Ngân sách Nhà nước bị thất thoát không những gây mất uy tín mà còn suy giảm chất
lượng, hiệu quả của các dịch vụ công cộng và các hoạt động của Nhà nước. Nhà nước
cần giải quyết mạnh tay các vấn đề còn tồn đọng trong bộ máy, ban hành các luật lệ chặt
chẽ để hạn chế tối đa nhất việc thất thoát Ngân sách.
Tổng hợp báo cáo chưa đầy đủ của các bộ, ngành, địa phương năm 2016 có 1.448 dự
án chậm tiến độ, năm 2017 là 1.609 dự án, năm 2018 là 1.778 dự án, năm 2019 là 1.878
dự án, năm 2020 là 1.867 dự án, năm 2021 là 1.962 dự án, trong đó hầu hết dự án quan
trọng quốc gia, các dự án trọng điểm đều chậm tiến độ.

Nhập môn tài chính tài tệ – 2321EFIN2811 20

 Báo cáo của Đoàn Giám sát cho thấy, số lượng, diện tích đất chưa sử dụng, để lãng
phí, hoang hóa hoặc sử dụng sai mục đích còn diễn ra ở hầu hết các địa phương. Rất
nhiều dự án vi phạm kéo dài nhiều năm, thậm chí hàng chục năm, nhưng chưa được
khắc phục, xử lý.
Theo số liệu tổng hợp chưa đầy đủ của Bộ Tài chính giai đoạn 2016-2021 vẫn còn
74.378,7 ha đất sử dụng sai mục đích, bỏ hoang hóa, có vi phạm pháp luật; diện tích đất
sử dụng sai mục đích, bỏ hoang hóa đã xử lý thu hồi là 49.541,6 ha . Tuy nhiên, số tiền
xử phạt vi phạm thu được lại rất nhỏ cả giai đoạn chỉ có 286 tỷ đồng.
Với việc hàng ngàn dự án lãng phí, thất thoát khiến cho Ngân sách Nhà nước bị thiếu
hụt, tác động lớn đến khả năng điều hòa nền kinh tế vĩ mô, đầu tư cho xã hội và hơn thế
nó còn gây bức xúc trong lòng người dân, gây mất niềm tin trong việc triển khai các kế
hoạch và quản lý dòng tiền chi ra từ Ngân sách Nhà nước của Chính phủ.
Nhìn chung, có thể thấy việc thất thoát, lãng phí Ngân sách Nhà nước kéo dài nhiều
năm không chỉ khiến hiệu quả đầu tư xã hội bị hạn chế, làm thâm hụt ngân sách và tăng
nợ công quốc gia. Những tiêu cực như tham nhũng, hối lộ, rút ruột công trình mà còn có
khả năng sẽ phá hoại ngầm giá trị của xã hội, làm mất lòng tin của người dân đối với
chính quyền.
2.4. Một số giải pháp đã áp dụng nhằm chống thất thoát ngân sách nhà nước Việt
Nam
 Năm 2020
Triệt để thực hiện tiết kiệm, chống lãng phí trong quản lý, điều hành, sử dụng
NSNN; siết chặt kỷ luật, kỷ cương, tăng cường thanh tra, kiểm tra, kiểm soát chi
NSNN; xử lý nghiêm những trường hợp vi phạm, gây lãng phí NSNN phát hiện qua
thanh tra, kiểm tra, kiểm toán. Tăng cường giám sát, kiểm soát bội chi và vay nợ của
ngân sách địa phương, góp phần giảm nợ công.
Trong mua sắm, sử dụng phương tiện, thiết bị làm việc cơ quan, tổ chức trong khu
vực nhà nước, các bộ, ngành, địa phương triển khai rà soát danh mục tài sản mua sắm
tập trung để bảo đảm tài sản được đưa vào danh mục mua sắm tập trung đáp ứng các
điều kiện theo quy định của pháp luật và thực tế của đơn vị, nâng cao hiệu quả khai
thác, sử dụng và phòng, chống thất thoát, lãng phí…
Trong quản lý, khai thác, sử dụng tài nguyên, khung phổ pháp lý cùng các giải pháp
sử dụng tiết kiệm, hiệu quả nguồn tài nguyên đất, nước tiếp tục được thực hiện, đồng

Nhập môn tài chính tài tệ – 2321EFIN2811 21

thời tăng cường thăm dò, khai thác khoáng sản, địa chất, đẩy mạnh công tác bảo vệ môi
trường và bảo vệ rừng
Trong tổ chức bộ máy, quản lý, sử dụng lao động và thời gian lao động trong khu
vực nhà nước, Chính phủ tiếp tục chỉ đạo đẩy mạnh thực hiện kiện toàn, sắp xếp tổ
chức bộ máy hành chính nhà nước theo hướng tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả

 Năm 2021 - 2022

Giai đoạn 2021-2022 là giai đoạn bùng phát mạnh mẽ của dịch Covid-19, mọi
nguồn lực quốc gia đều tập trung ngăn chặn, kiểm soát dịch bệnh, do đó ngân sách nhà
nước chủ yếu được sử dụng phục vụ cho công tác phòng chống dịch.
Chính phủ đã ban hành Nghị quyết 86 có hiệu lực thi hành kể từ ngày 28.7.2021
đến hết ngày 31.12.2022 về các giải pháp cấp bách phòng chống dịch COVID-19 để
thực hiện Nghị quyết số 30 của Quốc hội.
Trong đó Chính phủ yêu cầu Bộ Tài chính, các bộ, ngành, địa phương ưu tiên sắp
xếp, bố trí ngân sách nhà nước và các nguồn lực hợp pháp khác để bảo đảm kinh phí
cho công tác phòng chống dịch COVID-19 và cơ sở điều trị người bệnh COVID-19;
giao Bộ Y tế tổng hợp, báo cáo Thủ tướng Chính phủ về cơ chế hỗ trợ chi thường xuyên
cho các cơ sở y tế công lập thu không đủ chi do tác động của dịch.
Thực hiện cắt giảm tối thiểu 50% chi phí hội nghị, công tác trong và ngoài nước
còn lại của các bộ, cơ quan trung ương, địa phương và tiết kiệm thêm 10% kinh phí chi
thường xuyên khác còn lại của năm 2021 không tính tiền lương và các khoản thu nhập
khác.
Ngoài ra, thu hồi các khoản chi thường xuyên chưa thực sự cần thiết, chậm triển
khai để bổ sung dự phòng ngân sách trung ương và ngân sách địa phương, tập trung
kinh phí cho công tác phòng chống dịch COVID-19.

Nhập môn tài chính tài tệ – 2321EFIN2811 22

 CHƯƠNG 3: ĐÁNH GIÁ CÁC BIỆN PHÁP KIỂM SOÁT THẤT THOÁT
NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC Ở VIỆT NAM
3.1. Những thành công đạt được
Có thể thấy trong những năm qua, nhà nước ta đã có những hành động quyết liệt
để có thể kiểm soát ngân sách nhà nước ở mức tốt nhất đặc biệt là trong giai đoạn năm
2020 đến 2022. Dưới đây là một số những thành tựu nhất định mà nước ta đã đạt được
trong những năm qua.
 Năm 2020
Trong quản lý ngân sách nhà nước, với sự khắt khe, chỉ đạo của Chính phủ, Thủ
tướng Chính phủ, kết quả thu NSNN đã đạt cao hơn so với số báo cáo Quốc hội tại Kỳ
họp thứ 10, cụ thể là tăng 185 nghìn tỷ đồng. Cùng với đó là việc siết chặt quản lý, tăng
cường thanh tra, kiểm tra, kiểm soát chi NSNN, do đó đến cuối năm 2020, dư nợ công
khoảng 55,8% GDP, nợ Chính phủ khoảng 49,6% GDP, trong giới hạn cho phép.
Trong mua sắm, sử dụng phương tiện, thiết bị làm việc cơ quan, tổ chức trong khu
vực nhà nước, các bộ, ngành, địa phương, với việc tăng cường rà soát và kiểm soát, năm
2020, kết quả giải ngân vốn đầu tư công đạt 86,7% kế hoạch, cao hơn năm 2019 và cao
nhất trong giai đoạn 2011-2020.
Trong quản lý, khai thác, sử dụng tài nguyên, khung khổ pháp lý về quản lý đất đai,
nước ta đã có sự ổn định nhất định khi chỉ số phát triển bền vững năm 2020 của Việt
Nam tăng 5 bậc, xếp thứ 49/166 quốc gia và vùng lãnh thổ.
Trong quản lý, sử dụng vốn và tài sản nhà nước tại doanh nghiệp, năm 2020, cả
nước đã thoái vốn được 2.506 tỷ đồng, thu về 5.967 tỷ đồng, cổ phần hóa được 09
DNNN, thu về 949 tỷ đồng, chuyển nộp vào NSNN để phục vụ đầu tư trung và dài hạn
16.700 tỷ đồng. Việc xử lý 12 dự án chậm tiến độ, kém hiệu quả của ngành Công
thương tiếp tục có chuyển biến tích cực, theo nguyên tắc thị trường, Nhà nước không
cấp thêm vốn, đã đưa 03 dự án, doanh nghiệp khỏi danh sách theo dõi, xử lý của Ban
Chỉ đạo.
 Năm 2021
Năm 2021 được đánh giá là một năm đầy khó khăn và thách thức khi chúng ta phải
đối mặt với đại dịch Covid-19. Thế nhưng trong bối cảnh khó khănt đấy, năm 2021 đã
đạt được những kết quả bất ngờ trong hoạt động thu - chi ngân sách.

Nhập môn tài chính tài tệ – 2321EFIN2811 23

 Về thu NSNN, năm 2021, nước ta đạt được 1.563,3 nghìn tỷ đồng, vượt 219,9 nghìn
tỷ đồng so dự toán (16,4%) và tăng 3,7% so với thực hiện năm 2020. Số thu NSNN này
tăng chủ yếu là từ dầu thô, các hoạt động xuất nhập khẩu, tiền sử dụng đất, thuế, phí nội
địa, sản xuất -kinh doanh. Nhờ có sự đúng đắn trong chủ trương của Bộ Tài chính mà
chúng ta không chỉ vượt qua thách thức mà còn đem lại những con số vô cùng khả quan
trong hoạt động thu NSNN.
Về chi NSNN, năm 2021 ước tính đạt 1.879 nghìn tỷ đồng, bằng 111,4% so với dự
toán. Trong số đó, ngân sách đã ưu tiên kinh phí cho việc phòng, chống dịch Covid-19,
vì vậy ngân sách nhà nước đã chi 74 nghìn tỷ đồng cho phòng, chống dịch và hỗ trợ
người dân gặp khó khăn do dịch Covid-19; xuất cấp 141,97 nghìn tấn gạo dự trữ quốc
gia hỗ trợ cho những người dân bị ảnh hưởng của dịch Covid-19 ở 33 địa phương. Kết
quả này đến từ việc nhà nước ta đã triệt để tiết kiệm chi thường xuyên, tập trung ưu tiên
nguồn lực cho phòng, chống dịch Covid-19, kiểm soát dịch bệnh và đảm bảo an sinh xã
hội, ổn định đời sống nhân dân, nên có thể thấy việc chi NSNN năm 2021 đã hoàn thành
tốt các mục tiêu đã đề ra.
3.2. Những hạn chế và rút ra kinh nghiệm
Bên cạnh những thành công đạt được thì vẫn sẽ tồn tại những hạn chế trong công
tác kiểm soát thất thoát ngân sách nhà nước. Có thể thấy, mặc dù số thu ngân sách nhà
nước vượt mức dự toán đặt ra nhưng thực tế công tác thu ngân sách vẫn gặp rất nhiều
khó khăn và hạn chế nhất định.
Hiện nay, nhiều doanh nghiệp gặp khó khăn về tài chính cũng như vốn sản xuất,
kinh doanh; hệ thống giao thông thì chưa được kết nối đồng bộ; dịch vụ và kết cấu hạ
tầng phục vụ du lịch chưa đáp ứng yêu cầu. Những điều này đã làm ảnh hưởng đến hoạt
động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp cũng như giảm số nộp ngân sách nhà
nước.
Chính sách quản lý đối với hàng hóa xuất - nhập khẩu và sự quản lý chặt chẽ cửa khẩu
phụ, lối mở phía Trung Quốc đã khiến cho lượng giao dịch thương mại giảm đi so với
các năm trước, ảnh hưởng đến các hoạt động thương mại, xuất - nhập khẩu, làm giảm số
thu phí sử dụng công trình kết cấu hạ tầng, dịch vụ tiện ích công cộng khác trong khu
vực cửa khẩu. Đặc biệt trong giai đoạn 2020-2021, nước ta chịu ảnh hưởng nặng nề của
dịch Covid-19 khiến cho việc sản xuất, kinh doanh của các doanh nghiệp bị chịu ảnh

Nhập môn tài chính tài tệ – 2321EFIN2811 24

hưởng tiêu cực... Những yếu tố trên có thể làm giảm số thu ngân sách nhà nước tại khu
vực doanh nghiệp đầu tư nước ngoài.
Việc thu ngân sách thực tế luôn cao hơn so với dự toán thu Ngân sách Nhà nước đặt
ra yêu cầu trong công tác quản lý thu Ngân sách Nhà nước cần phải chính xác và sát với
thực tế hơn. Bên cạnh đó, xuất phát từ nguyên nhân chủ quan một số địa phương có thể
muốn dự báo thu ngân sách ở mức thấp hơn so với thu ngân sách thực tế hàng năm để từ
đó có khoản thưởng vượt thu từ ngân sách trung ương.
Đối với các khoản thu lệ phí, các cơ quan hành chính nhà nước được phép để lại
một phần để bù đắp vào các chi phí thu, phần còn lại mới nộp vào NSNN. Việc nà dẫn
đến tình trạng một phần số thu lệ phí bị để ngoài ngân sách, đồng thời tỷ lệ để lại chưa
sát hoạt động của đơn vị, nên có đơn vị không đủ kinh phí để tổ chức thu, có đơn vị lại
thừa nguồn thu dẫn đến dư kinh phí hoặc sử dụng sai mục đích…
Hạn chế trong việc kiểm soát ngân sách nhà nước không thể không kể tới vấn đề nợ
đọng, trốn thuế, thất thu thuế vẫn còn diễn ra khá phổ biến. Hành vi trốn thuế, gian lận
thuế hiện nay diễn ra ngày càng phức tạp, tinh vi và rất khó phát hiện, gây thất thoát
không nhỏ NSNN. Tuy nhiên, nhà nước ta đang có những hành động vô cùng quyết liệt
để có thể kiểm soát tốt nhất các hoạt động thu - chi NSNN. Từ năm 2015 đến đầu tháng
6/2021, kiểm toán nhà nước khu vực XII đã thực hiện đối chiếu 767 doanh nghiệp, kiến
nghị truy thu nộp NSNN 215,5 tỷ đồng.
3.3. Một số đề xuất nhằm hạn chế tình trạng thất thoát NSNN
Một là, hoàn thiện hệ thống chính sách. Để hạn chế tình trạng trốn thuế, gian lận thuế
thông qua việc lợi dụng một số kẽ hở của chính sách, cần tiếp tục rà soát, củng cố và
hoàn thiện hệ thống pháp luật, sớm ban hành quy định về quản lý giá chuyển nhượng
của giao dịch liên kết, chống chuyển giá và chống thất thu NSNN.
Hàng năm, công tác lập, giao dự toán thu NSNN đảm bảo bao quát hết nguồn thu; rà
soát, quản lý chặt chẽ các nguồn thu mới phát sinh, doanh nghiệp mới thành lập, hộ kinh
doanh mới ra kinh doanh, nhất là các doanh nghiệp có rủi ro cao như: ngành dịch vụ,
khách sạn, nhà hàng, karaoke, kinh doanh bất động sản,… các doanh nghiệp hết thời
gian ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp để quản lý thuế kịp thời theo quy định. Theo dõi
chặt chẽ tiến độ thu ngân sách, đánh giá, phân tích cụ thể từng địa bàn thu, từng khu
vực, từng sắc thuế và có phương án chỉ đạo, điều hành thu kịp thời.

Nhập môn tài chính tài tệ – 2321EFIN2811 25

 Hai là, Tổng cục Thuế cần thực hiện kiểm tra, kiểm soát chặt chẽ công tác kê khai
thuế của người nộp thuế, tập trung kiểm tra các tờ khai có dấu hiệu rủi ro, những lĩnh
vực kinh doanh có dấu hiệu tiềm ẩn kê khai không đủ thuế, rà soát tình hình tạm nộp
thuế thu nhập doanh nghiệp, cổ tức, lợi nhuận còn lại của năm 2021 để chủ động đôn
đốc doanh nghiệp nộp số thuế thu nhập doanh nghiệp, cổ tức, lợi nhuận còn lại còn phải
nộp theo quyết toán năm 2021, tạm nộp thuế, cổ tức, lợi nhuận còn lại phát sinh các quý
năm 2022 sát với thực tế của hoạt động kinh doanh, kiên quyết xử phạt đối với các
trường hợp vi phạm quy định về kê khai thuế, thực hiện ấn định thuế đối với người nộp
thuế vi phạm pháp luật về thuế theo đúng quy định của Luật Quản lý thuế. Tăng cường
quản lý chặt chẽ công tác hoàn thuế ngay từ đầu năm, đảm bảo việc hoàn thuế đúng đối
tượng, theo đúng chính sách pháp luật thuế của Nhà nước, tạo điều kiện cho người nộp
thuế có thêm nguồn lực tài chính cho sản xuất, kinh doanh. Phối hợp chặt chẽ với các
lực lượng chức năng kịp thời phát hiện, xử lý nghiêm đối với các hành vi gian lận, thu
hồi đầy đủ số tiền hoàn thuế bị gian lận vào NSNN. Tiếp tục triển khai mạnh mẽ và có
hiệu quả công tác hoàn thuế điện tử.
Đồng thời, triển khai thực hiện tốt nhiệm vụ kế hoạch thanh tra, kiểm tra tại trụ sở
cơ quan thuế, tập trung thanh tra, kiểm tra tại trụ sở người nộp thuế đối với các ngành
nghề, lĩnh vực có rủi ro cao về thuế, hoàn thuế giá trị gia tăng hàng hóa xuất khẩu, các
doanh nghiệp, đơn vị và cá nhân được hưởng các chính sách ưu đãi miễn, giảm thuế,
các giao dịch liên kết; giao dịch liên quan đến thương mại điện tử, kinh doanh trên nền
tảng số, các giao dịch đáng ngờ. Trên cơ sở đó, tiếp tục có biện pháp yêu cầu các tổ
chức, cá nhân thực hiện đầy đủ nghĩa vụ thuế đối với thu nhập từ hoạt động kinh doanh
và thương mại điện tử, kinh doanh trên nền tảng số phát sinh trên lãnh thổ Việt Nam
theo quy định (đặc biệt là các tổ chức nước ngoài lớn như Facebook, Google,
Youtube,...).
Ba là, thực hiện các biện pháp cưỡng chế thu nợ, giảm tối đa nợ đọng thuế, có chế
tài mạnh hơn đối với các trường hợp cố tình gian lận, trốn thuế. Cần có chế tài xử phạt
nghiêm khắc đối với hành vi gian lận trốn thuế của doanh nghiệp. Xem xét áp dụng (có
điều chỉnh phù hợp với điều kiện của Việt Nam) kinh nghiệm của nước Anh trong việc
xử lý đối tượng gian lận, trốn thuế thông qua biện pháp công khai danh tính và xử phạt
lên đến 200% số tiền thuế không khai báo thuế hay nợ thuế.

Nhập môn tài chính tài tệ – 2321EFIN2811 26

 Bốn là, nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ thuế cả về trình độ chuyên môn và đạo
đức nghề nghiệp, tăng cường hiệu quả công tác tuyên truyền giáo dục pháp luật, tuyên
dương kịp thời các tổ chức, cá nhân có thành tích về thuế. Đặc biệt cơ quan thuế cần
tăng cường đối thoại và kết nối với doanh nghiệp, giải đáp các khúc mắc về thuế cũng
như hỗ trợ thực hiện các thủ tục thuế. Kỷ luật nghiêm khắc cán bộ thuế cố tình để xảy ra
sai phạm trong công tác quản lý thuế.
Năm là, thực hiện phân bổ chi ngân sách tập trung, tránh dàn trải, lãng phí; việc
phân bổ, quản lý chi đầu tư phát triển từ ngân sách phải tuân thủ Luật Đầu tư công.
Tăng cường các biện pháp đẩy nhanh tiến độ thực hiện và giải ngân các dự án đầu tư
công; quản lý chặt chẽ chi phí đầu tư, sử dụng tiết kiệm, hiệu quả nguồn vốn được phân
bổ, nâng cao hiệu quả đầu tư các dự án; kiên quyết điều chuyển vốn từ các dự án chậm
tiến độ, chậm giải ngân sang các dự án khác để thanh toán khối lượng hoàn thành; hạn
chế tối đa việc chuyển nguồn, phát sinh nợ đọng xây dựng cơ bản mới.
Bên cạnh đó, nâng cao hiệu quả công tác quyết toán vốn đầu tư các dự án hoàn thành sử
dụng vốn nhà nước và có chế tài xử lý nghiêm đối với các trường hợp chủ đầu tư vi
phạm theo pháp luật hiện hành. Đồng thời thực hiện nghiêm việc đầu tư xây dựng, mua
sắm xe ô tô, tài sản công theo đúng chế độ, tiêu chuẩn, định mức và phù hợp với yêu
cầu nhiệm vụ, bảo đảm tiết kiệm, công khai, minh bạch.
Sáu là, cần tiếp tục đẩy mạnh chuyển đổi số và cải cách hành chính trong quản lý thu
NSNN mà trước mắt là nâng cao hơn nữa sự tiện lợi và hiệu quả trong giải quyết các
thủ tục hành chính về thuế và hải quan để góp phần tạo thuận lợi cho sản xuất, kinh
doanh phát triển; thực hiện tốt chuyển đổi số và cải cách thủ tục hành chính cũng giúp
giảm chi phí tuân thủ cho người nộp thuế và tạo thuận lợi để người nộp thuế thực hiện
nghĩa vụ thuế với Nhà nước. Để tăng cường hiệu quả trong công tác quản lý và chống
thất thu NSNN, cần xây dựng một hệ thống thông tin kết nối giữa doanh nghiệp và cơ
quan quản lý, giúp đơn giản hóa và nâng cao hiệu quả trong quản lý và giám sát.

Nhập môn tài chính tài tệ – 2321EFIN2811 27

C. KẾT LUẬN
Quá trình thực hiện đề tài thảo luận của nhóm 6 với nội dung đề tài là “Nghiên
cứu thực trạng thất thoát ngân sách Nhà nước Việt Nam trong những năm gần đây”
đã cung cấp cho các thành viên nhóm những kiến thức sâu về thực trạng, nguyên nhân
gây ra tình trạng thất thu Ngân sách của Nhà nước, các vấn đề liên quan đến quản lý và
sử dụng Ngân sách
Thông qua quá trình tìm hiểu đề tài, các thành viên trong nhóm nhận thấy được
tầm quan trọng của việc kiểm soát, quản lý và sử dụng Ngân sách. Từ đó, thành viên
trong nhóm ý thức được việc thực hiện nghiên cứu và hoàn thiện tốt đề tài không chỉ
giúp bản thân nâng cao kiến thức về môn học còn là bước đệm cho quá trình học tập
cũng như ứng dụng vào trong học tập và công tác sau này. Với đề tài thảo luận trên,
nhóm chúng em đã cố gắng hoàn thành tốt nhất có thể, nhưng chắc chắn vẫn còn nhiều
thiếu sót. Tuy nhiên trong bài thảo luận nhóm đã trình bày được các nội dung cơ bản
về . Tuy nhiên, do khả năng có hạn, nhóm chúng em vẫn còn nhiều chỗ làm chưa tốt
như chưa đi sâu vào phân tích rõ ràng, cặn kẽ một số khía cạnh của thực trạng thất thu
ngân sách Nhà nước tại Việt Nam. Chúng em rất mong nhận được sự hướng dẫn, đóng
góp ý kiến chỉnh sửa từ cô để có thể hoàn thiện tốt hơn.
Một lần nữa, chúng em xin chân thành cảm ơn!

Nhập môn tài chính tài tệ – 2321EFIN2811 28

TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Tài liệu tham khảo: Giáo trình Nhập môn TC-TT trường Đại học Thương Mại
2. https://123docz.net/document/9097619-thuc-trang-that-thoat-ngan-sach-nha-
nuoc-viet-nam-giai-doan-2016-2020.htm?pageh=6
3. https://quochoi.vn/tintuc/pages/tin-hoat-dong-giam-sat.aspx?ItemID=63953
4. https://hanoimoi.com.vn/tin-tuc/Chinh-tri/1006828/nam-2020-nganh-thanh-tra-
phat-hien-vi-pham-ve-kinh-te-86369-ty-dong
5. https://plo.vn/chong-tham-nhung-nam-2020-nhung-con-so-dang-chu-y-
post598715.html
6. https://noichinh.vn/tin-tuc-su-kien/202012/tuyen-an-vu-sai-pham-trong-thu-phi-
tai-tuyen-cao-toc-thanh-pho-ho-chi-minh-trung-luong-308958/
7. https://tuoitre.vn/vu-cao-toc-da-nang-quang-ngai-bat-cuu-chu-tich-tong-giam-
doc-vec-20220315215012.htm
8. https://vtv.vn/phap-luat/vu-nang-khong-gia-may-xet-nghiem-covid-19-tai-cdc-
ha-noi-bai-hoc-ve-su-thuong-ton-phap-luat-2020121320383057.htm
9. https://baothanhhoa.vn/thoi-su/thanh-tra-chinh-phu-tong-ket-cong-tac-nam-
2021-trien-khai-nhiem-vu-nam-2022/151479.htm
10. https://thanhnien.vn/vu-an-sai-pham-tai-sagri-xet-xu-vang-mat-bi-cao-ho-van-
ngon-1851409148.htm
11. https://baovephapluat.vn/cong-to-kiem-sat-tu-phap/theo-dong/vu-mua-che-
pham-redoxy-3c-he-lo-ly-do-khien-chanh-thanh-tra-ha-noi-ky-2-ket-luan-venh-
nhau-110638.html
12. https://laodong.vn/phap-luat/vu-sai-pham-tai-ipc-sadeco-tat-thanh-cang-bi-truy-
to-10-20-nam-tu-953310.ldo
13. https://congan.com.vn/vu-an/vu-dat-vang-so-8-12-le-duan-ong-nguyen-thanh-
tai-bi-tuyen-y-an_123945.html
14. https://plo.vn/19-nguoi-bi-khoi-to-tai-du-an-gang-thep-thai-nguyen-
post605810.html
15. https://sonla.gov.vn/tin-chinh-tri/thanh-tra-chinh-phu-tong-ket-cong-tac-nam-
2022-trien-khai-nhiem-vu-nam-2023-662656
16. https://www.vietnamplus.vn/vu-viet-a-sai-pham-den-dau-xu-ly-dung-nguoi-
dung-toi-den-do/800780.vnp

Nhập môn tài chính tài tệ – 2321EFIN2811 29

 17. https://www.antv.gov.vn/tin-tuc/phap-luat/thong-tin-vu-an-tai-tong-cty-san-
xuat-xuat-nhap-khau-binh-duong-309312.html
18. https://vnexpress.net/chu-tich-aic-nguyen-thi-thanh-nhan-bi-truy-na-
4462729.html
19. https://vneconomy.vn/tim-nguyen-nhan-truy-trach-nhiem-de-that-thoat-von-
nha-nuoc.htm
20. https://quochoi.vn/tintuc/Pages/tin-hoat-dong-giam-sat.aspx?ItemID=63953
21. https://dangcongsan.vn/kinh-te/hang-nghin-du-an-lang-phi-that-thoat-
623186.html
22. https://khoahoc.neu.edu.vn/Resources/Docs/SubDomain/khoahoc/h%E1%BB
%99i%20th%E1%BA%A3o/t%E1%BB%8Da%20%C4%91%C3%A0m/
8.5.19/8.%20TS%20Nguyen%20Thi%20Thu%20Ha.pdf
23. https://hcmcpv.org.vn/tin-tuc/that-thoat-lang-phi-van-con-dien-ra-trong-tat-ca-
cac-nganh-linh-vuc-1491894863
24. https://mof.gov.vn/webcenter/portal/thanhtrabtc/pages_r/l/chi-tiet-tin-thanh-tra-
btc?dDocName=MOFUCM104743
25. https://quochoi.vn/UserControls/Publishing/News/BinhLuan/pFormPrint.aspx?
UrlListProcess=/UBTVQH/content/tintuc/Lists/News&ItemID=1488
26. https://amp.laodong.vn/kinh-doanh/chong-that-thoat-de-tang-nguon-thu-ngan-
sach-941577.ldo
27. https://amp.laodong.vn/kinh-doanh/chong-that-thoat-de-tang-nguon-thu-ngan-
sach-941577.ldo
28. https://quochoi.vn/UserControls/Publishing/News/BinhLuan/pFormPrint.aspx?
UrlListProcess=/UBTVQH/content/tintuc/Lists/News&ItemID=1488
29. https://tapchicongthuong.vn/bai-viet/thuc-trang-va-mot-so-giai-phap-nang-cao-
hieu-qua-hoat-dong-thu-chi-ngan-sach-nha-nuoc-87519.htm
30. https://mof.gov.vn/webcenter/portal/btcvn/pages_r/l/tin-bo-tai-chinh?
dDocName=MOFUCM094570
31. https://tapchicongthuong.vn/bai-viet/thuc-trang-va-mot-so-giai-phap-nang-cao-
hieu-qua-hoat-dong-thu-chi-ngan-sach-nha-nuoc-87519.htm

Nhập môn tài chính tài tệ – 2321EFIN2811 30