Bàn về thơ, nhà phê bình Hoàng Minh Châu viết: “Thơ khởi sự Kết bài 7.
ết bài
từ tâm hồn,
vượt lên bằng tầm nhìn và đọng lại nhờ tấm lòng người viết”.
Thơ ca đến với cuộc đời như “là tiếng gọi đàn, là sự đồng thanh
tương ứng, đồng khí tương cầu của những con người” (Xuân
Diệu). Thơ là tiếng nói chủ quan của mỗi người, nó xuất phát từ
chính tình cảm của người viết, nó bay lên ngàn đời cùng bao áng
văn khác của dân tộc cũng chính nhờ vào phong cách của người
tạo tác ra. Tố Hữu là minh chứng cho điều đó. Những trang sử
hào hùng mà khô cứng cũng khó lòng chạm đến trái tim người
đọc bằng những vần thơ, đặt vào đó tình cảm của mình, ông
biến những thứ tưởng chừng khô khan như những sự kiện chính
trị trở nên lãng mạn, đi vào lòng người hơn bao giờ hết, đặc biệt
trong thi phẩm “Việt Bắc”. Nổi bật lên toàn bài thơ, là nỗi nhớ
sâu sắc của người ra đi với thiên nhiên con người VB thời kì
kháng chiến.(thêm ý phụ)
“Nhớ gì như nhớ người yêu…
Chày đêm nện cối đều đều suối xa”
Tố Hữu (1920-2002) được coi là một trong những lá cờ đầu của
nền văn nghệ cách mạng VN. Trong những năm kháng chiến
chống Pháp, khi cánh đồng văn chương VN được làn giớ Thơ mới
thổi qua thì Tố Hữu lại tìm về với thơ ca truyền thống. Các chặng
đường thơ của ông luôn gắn bó và phản ánh chân thật những
chặng đường cách mạng đầy gian khổ hy sinh. Thơ Tố Hữu mang
chất trữ tình, chính trị, là nhà thơ của những tình cảm lớn, lẽ
sống lớn. Trong khi Thơ mới đang chiếm ưu thế một cách tuyệt
đối thì ta lại thấy xuất hiện trên thi đàn tập thơ “VB” và bài thơ
cùng tên, trở thành đỉnh cao của sự tìm về cội nguồn văn thơ
dân tộc. “Việt Bắc “ được TH sáng tác vào tháng 10/1954 nhân
một sự kiện ls trọng đại của dân tộc: Sau chiến thắng điện Biên
phủ, hiệp định giơ-ne-vơ được kí kết, hòa bình lập lại, miền Bắc
giải phóng. Khi ấy, cán bộ cách mạng tạm biệt nhân dân VB, tạm
biệt thủ đô gió ngàn nơi chiến khu đã lưu dấu 15 năm để trở về
Hà Nội. Chỉ những người đã từng sống ở VB, coi việt bắc là quê
hương thân thiết của mình mới có một nỗi nhớ thật da diết,
nồng cháy về thiên nhiên, cảnh vật nơi đây
7. Nhận xét về tính chất trữ tình chính trị trong thơ Tố Hữu:
Tố Hữu đã từng nói: “Thơ chỉ tràn ra khi trong tim ta cuộc sống
đã thật đầy.”.
Viết lên “Việt Bắc” bằng nỗi nhớ thương vô vàn, Tố Hữu như gửi
gắm cả vào trong những vần thơ là tất cả những gì vốn có của
một trái tim yêu thương, thủy chung. Mảnh đất Việt Bắc ân tình
đã trở thành niềm thương, nỗi nhớ, thành niềm cảm hứng để Tố
Hữu cất lên những câu thơ mang đậm nghĩa tình ấy. Dù thời gian
có trôi hoài, trôi mãi, những ngày tháng gắn bó của cán bộ
và nhân dân nơi Việt Bắc cũng không bao giờ bị xóa nhòa, bởi nó
đã được Tố Hữu gói gọn lại, đủ đầy và trọn vẹn trong từng tiếng
thơ của “VB”
Nghệ thuật
Nhà thơ Chế Lan Viên từng chia sẻ” Phong cách dân tộc ở
TH thể hiện ở chỗ thơ anh giàu chất nhạc, anh nắm vững
cái âm điệu, vần điệu của dân tộc”. Bằng thể thơ lục bát
nhà thơ đã thể hiện trọn vẹn nỗi lòng của nhân dân VB
cùng ng cán bộ CM thân thương. Đó là sự khéo léo thổi
chất trữ tình váo vấn đề chính trị khô khan. Đó là âm điệu
bay bổng, trong thơ có nhạc, trong nhạc có thơ. Tố Hữu đã
minh chứng tài năng của mình qua việc sử dụng phổ biến
lối so sánh, các phép chuyển nghĩa và cách diễn đạt trong
thơ ca dân gian quen thuộc.Giongj điệu thơ tâm tình, tự
nhiên, đằm thắm. Tất cả tạo nên một vẻ đẹp không trộn
lẫn, một “vân tay” kh nhòa mờ của VB
1. Nhận xét về tính dân tộc trong đoạn thơ
– Về phương diện nội dung:
+ Vẽ lên bức tranh thiên nhiên, cuộc sống Việt Bắc mang nét đặc
trưng của một miền quê đất nước.
+Làm hiện lên hình ảnh những con người Việt Nam với những vẻ
đẹp truyền thống từ ngàn đời: cần cù, tài hoa, thủy chung, tình
nghĩa
+ Khẳng định nghĩa tình gắn bó thắm thiết của con người. Đó là
ân tình cách mạng mà chiều sau là truyền thống đạo lí thủy
chung của dân tộc.
– Về phương diện nghệ thuật:
+ Sử dụng thành công thể thơ lục bát- thể thơ truyền thống dân
tộc.
+ Vận dụng hiệu quả lời ăn, tiếng nói giản dị của nhân dân trong
đời sống và ca dao (tiêu biểu là đại từ ta- mình).
+ Giọng thơ tâm tình, ngọt ngào, tha thiết.
+ Ngôn ngữ giàu hình ảnh và nhạc điệu.
– Đoạn thơ nói riêng và bài thơ Việt Bắc, thơ Tố Hữu nói chung
đều thể hiện tính chất trữ tình chính trị sâu sắc: nói đến sự kiện
lịch sử trọng đại, có ý nghĩa lớn lao, nói đến những tình cảm lớn
nhưng lại dùng lối đối đáp của một cuộc trò chuyện tâm tình,
giọng thơ thiết tha, sâu lắng…
– Tính chất trữ tình chính trị làm nên tầm vóc sử thi của thơ Tố
Hữu, sự gắn bó của thợ ông với vận mệnh của dân tộc, thể hiện
lòng yêu nước và nhiệt huyết cứu nước, quyết tâm dùng thơ ca
làm vũ khí đấu tranh cách mạng của nhà thơ.
8. Nhận xét phong vị dân gian trong đoạn thơ sau:
Ta với mình, mình với ta
……..
Sớm khuya bếp lửa người thương đi về.
- Khái niệm phong vị dân gian Phong vị dân
gian: được hiểu là chất dân gian, là màu sắc, hương vị dân gian.
- Phong vị dân gian trong bài thơ Việt Bắc được
tạo nên từ cách vận dụng nhuần nhuyễn những yếu tố nghệ
thuật quen thuộc của văn học dân gian. Đoạn trích nêu trên thể
hiện rất rõ phong vị dân gian đó.
- Biểu hiện 1: Kết cấu đối đáp trong khung cảnh
chia tay đầy lưu luyến - đây là một mô típ quen thuộc trong ca
dao, dân ca.
- Biểu hiện 2: Những từ "mình", "ta" và cấu
trúc lời hỏi, lời đáp đối ứng, gợi nhớ đến những câu ca dao về
tình cảm lứa đôi.
- Biểu hiện 3: Nhiều hình ảnh ước lệ quen
thuộc của ca dao, dân ca được Tố Hữu sử dụng rất thích hợp với
khung cảnh và tâm trạng trong bài thơ như "Nguồn bao nhiêu
nước, nghĩa tình bấy nhiêu", “nhớ gì như như nhớ người yêu”…
- Biểu hiện 4: Phong vị ấy còn thể hiện ở âm
điệu thiết tha, quyến luyến như những lời ru trong ca dao, dân
ca.
- Biểu hiện 5: Không chỉ dừng ở những yếu tố hình thức, phong vị
ca dao, dân ca của bài "Việt Bắc" nói chung, đoạn trích nói riêng
còn thấm sâu trong nội dung tư tưởng - cảm xúc. Đó là sự trân
trọng, thiết tha với mọi nghĩa tình, ân tình, đề cao đạo lí thủy
chung, son sắt vốn là những quan niệm đạo lí và cách sống đã
thành truyền thống của dân tộc và được thể hiện sâu đậm trong
ca dao, dân ca.