30/09/2022

CHƯƠNG 4
TRÁCH NHIỆM DÂN SỰ
DO VI PHẠM NGHĨA VỤ
PHÁP LUẬT VỀ
HỢP ĐỒNG VÀ BỒI
THƯỜNG THIỆT HẠI
NGOÀI HỢP ĐỒNG
Khoa Luật Dân sự

7/8/2018 TRƯỜNG ĐẠI HỌC LUẬT TP.HCM

1 2

VĂN BẢN PHÁP LUẬT TÀI LIỆU THAM KHẢO

- Bộ luật dân sự 2005 - Trường Đại học Luật TP. HCM (2017), Giáo trình Hợp đồng và bồi thường
thiệt hại ngoài hợp đồng, NxB Hồng Đức – Hội Luật gia Việt Nam.
- Bộ luật Dân sự 2015
(từ 351 – 384)

- Luật Hôn nhân gia đình

năm 2014

- Luật Đất đai năm 2013

- Luật Nhà ở năm 2014

9/30/22 ĐẠI HỌC LUẬT TP.HCM 9/30/22 ĐẠI HỌC LUẬT TP.HCM

3 4

TÀI LIỆU THAM KHẢO Nội dung chương 4

I. Khái niệm, đặc điểm của trách nhiệm dân
sự do vi phạm nghĩa vụ
II. Các loại trách nhiệm dân sự do vi phạm
nghĩa vụ
III. Các trường hợp không phải chịu trách
nhiệm dân sự

9/30/22 ĐẠI HỌC LUẬT TP.HCM

5 6

1
 30/09/2022

I. Khái niệm, đặc điểm của trách Điều 351. Trách nhiệm dân sự do vi phạm nghĩa vụ
1. Bên có nghĩa vụ mà vi phạm nghĩa vụ thì phải chịu
nhiệm dân sự do vi phạm nghĩa vụ
trách nhiệm dân sự đối với bên có quyền.
1.1. Khái niệm Vi phạm nghĩa vụ là việc bên có nghĩa vụ không thực
hiện nghĩa vụ đúng thời hạn, thực hiện không đầy đủ
Là các căn cứ, điều kiện, năng nghĩa vụ hoặc thực hiện không đúng nội dung của
Nghĩa
lực chịu trách nhiệm, cách nghĩa vụ.
khách
thức, hậu quả pháp lý của việc
quan
áp dụng trách nhiệm dân sự

Nghĩa chủ Biện pháp cưỡng chế áp dụng

quan đối với bên vi phạm

9/30/22 ĐẠI HỌC LUẬT TP.HCM

7 8

1.2. Đặc điểm Có xuất hiện “hậu quả bất lợi”

hay nói cách khác là chế tài.

Đặc điểm
chung
Đặc điểm chung (như một Có tính đền bù.
(như một trách Đặc điểm riêng trách nhiệm
nhiệm pháp lý) pháp lý) Chỉ tồn tại khi được quy định
trong các văn bản pháp luật do cơ
quan có thẩm quyền của Nhà
nước ban hành.

9 10

Mang tính chất tài sản hoặc phải

thực hiện một công việc, không Mang tính chất tài sản hoặc phải thực hiện
thực hiện một công việc một công việc, không thực hiện một công việc
Ảnh hưởng trực tiếp đến quyền Về nguyên tắc, Chủ
Đặc điểm Gắn liền với việc bù
lợi của một bên thể tự chiụ trách
riêng của đắp thiệt hại bằng lợi
nhiệm bằng chính tài
trách nhiệm ích vật chất
Các chủ thể trong quan hệ dân sự sản của mình
dân sự
có quyền tự định đoạt

Biện pháp giải quyết: tự hòa giải,

thương lượng, tự định đoạt

11 12

2
 30/09/2022

Các chủ thể trong quan hệ dân sự có

Trách nhiệm của bên vi phạm đối với bên có
quyền và lợi ích bị xâm phạm quyền tự định đoạt
Pháp luật
Thoả thuận
quy định

13 14

Biện pháp giải quyết: thương lượng, tự II. Các loại trách nhiệm dân sự do vi
hòa giải, khởi kiện ra Toà án phạm nghĩa vụ
Trách nhiệm tiếp tục thực hiện hợp đồng

Trách nhiệm chịu lãi do chậm thực hiện nghĩa vụ trả tiền

Phạt vi phạm

Trách nhiệm bồi thường thiệt hại do vi phạm nghĩa vụ

Các loại trách nhiệm dân sự khác

15 16

1. Trách nhiệm tiếp tục thực hiện hợp đồng 1. Trách nhiệm tiếp tục thực hiện hợp đồng

• Điều 352 BLDS 2015

Vật đặc định
Khi bên có nghĩa vụ thực hiện không đúng nghĩa Giao vật
vụ của mình thì bên có quyền được yêu cầu bên Điều 356 BLDS 2015
Vật cùng loại
có nghĩa vụ tiếp tục thực hiện nghĩa vụ.
Hoàn trả tài sản

17 18

3
 30/09/2022

Yêu cầu bên có nghĩa vụ tiếp tục

2. Trách nhiệm chịu lãi do chậm thực hiện nghĩa vụ trả tiền
thực hiện công việc

Yêu cầu bên Nghị quyết

Thực hiện một Tự mình thực 01/2019/NQ-HĐTP
công việc có nghĩa vụ
hiện
thanh toán
Điều 468 BLDS 2015
chi phí hợp
Giao cho người lý và bồi
Điều 358 Lãi chậm
khác thực hiện thường thiệt Trả lại
BLDS 2015 Trả tiền trả
công việc đó hại Điều 357 BLDS 2015 khoản tiền
Chấm dứt việc thực hiện, khôi phục
Không thực hiện
tình trạng ban đầu và bồi thường thiệt
một công việc
hại

19 20

3. Phạt vi Có thoả thuận

Mức phạt vi phạm
phạm
Điều 418 Hợp đồng có hiệu lực

Điều 418 BLDS 2015

Có vi phạm hợp đồng

Khả năng kết hợp với

Không cần có thiệt hại bồi thường thiệt hại

9/30/22 ĐẠI HỌC LUẬT TP.HCM 9/30/22 ĐẠI HỌC LUẬT TP.HCM

21 22

Có hành vi vi phạm
4. Trách nhiệm bồi thường thiệt hại do vi phạm nghĩa vụ
nghĩa vụ
ĐIỀU KIỆN
(ĐIỀU 360 Có thiệt hại xảy ra
Có quan hệ hợp đồng
BLDS 2015)
Có mối quan hệ nhân quả

Bồi thường
thiệt hại
trong hợp
đồng

Các bên có thể thoả thuận

23 24

4
 30/09/2022

Có hành vi vi phạm nghĩa vụ

* Thiệt hại về vật chất
* Thiệt hại về tinh thần
Khoản 1 Điều 351 BLDS 2015 (Điều 361 BLDS 2015)
Vi phạm nghĩa vụ là việc bên có nghĩa vụ không
thực hiện nghĩa vụ đúng thời hạn, thực hiện
không đầy đủ nghĩa vụ hoặc thực hiện không Có thiệt hại
đúng nội dung của nghĩa vụ. xảy ra

* Lợi ích mà lẽ ra mình được

hưởng do hợp đồng mang lại
* Chi phí phát sinh
(Khoản 2 Điều 419 BLDS 2015)

25 26

Thiệt hại thực tế

Sự đau thương, buồn phiền, mất mát
về tình cảm, bị giảm sút hoặc mất đi
Thiệt hại vật chất Thiệt hại tinh thần sự tín nhiệm, lòng tin, bị bạn bè xa
(Khoản 2 Điều 361 Thiệt hại hợp lý và hợp pháp (Khoản 3 Điều 361 lánh do hiểu nhầm… khi cá nhân, tổ
BLDS 2015) BLDS 2015) chức bị xâm phạm đến các quyền và
lợi ích hợp pháp của mình
(điểm b tiểu mục 1.1 Phần I Nghị quyết
Chưa được bồi thường bằng phương
số 03/2006/NQ-HĐTP)
thức khác

27 28

Pháp Xác định tổn thất về tinh thần

Danh dự, uy tín
nhân Sự đau đớn về thể xác
Các trường hoặc mất tự do Tính chất, mức độ nghiêm
hợp áp dụng Tổn thất về tâm lý trọng của sự xâm hại
bồi thường Tính mạng
tổn thất về Tổn thương về tình cảm Thời gian, địa điểm diễn ra
tinh thần hành vi xâm hại
Thiệt hại do mất khả năng
Lứa tuổi, giới tính của
Cá nhân Sức khoẻ vui chơi, giải trí
người bị xâm hại
Các thiệt hại về thẩm mỹ,
Hậu quả của sự xâm hại
mất khả năng hoạt động xã
Danh dự, nhân hội nghề nghiệp
phẩm, uy tín

29 30

5
 30/09/2022

Có mối quan hệ nhân quả Yếu tố lỗi

Hành vi vi phạm • Khái niệm

Thiệt hại thực tế
nghĩa vụ
Thái độ tâm lý của người gây thiệt hại, thể hiện
nhận thức và mong muốn của mình đối với hành
vi gây thiệt hại và thiệt hại do hành vi đó gây ra

31 32

Vai trò của yếu tố lỗi

Lý trí: khả năng nhận thức
đối với thiệt hại và hành vi
gây ra thiệt hại Miễn trừ trách nhiệm:
Khoản 3 Điều 351
Xác định mức
Lỗi vô ý bồi thường
BLDS 2015

Lỗi

Ý chí: năng lực điều khiển Lỗi cố ý

hành vi của người gây thiệt
hại, mong muốn hoặc không
mong muốn nhưng để mặc
hậu quả xảy ra

33 34

III. Các trường hợp không phải chịu

Trách nhiệm do hoãn thực hiện nghĩa vụ trách nhiệm dân sự
(Điều 354 BLDS 2015) Điều 351
BLDS 2015
Sự kiện bất khả kháng
Trách nhiệm do chậm tiếp nhận thực hiện Hoàn toàn do lỗi của bên có quyền
Các loại trách nghĩa vụ
nhiệm dân sự (Điều 355 BLDS 2015)
khác

Trách nhiệm ngăn chặn, hạn chế tổn thất

(Điều 356 BLDS 2015)
Các bên có thoả thuận

35 36