ŚREDNIOWIECZE

1. Nazwa i ramy czasowe medium aevum. Kontekst historyczny: schizma, zakony,

feudalizm, uniwersalizm.
2. Chrześcijańskie fundamenty i dziedzictwo antyku.
3. Teocentryzm, dualizm, uniwersalizm, hierarchia społeczna, wzorce osobowe, filozofia
(św. Augustyn, św. Tomasz, św. Franciszek), scholastyka (warto zwrócić uwagę także
na zarys dziejów książki i rozwój szkolnictwa – w tym septem artes liberales).
4. Sztuka średniowiecza i jej funkcje. Znajomość stylów i umiejętność analizy tekstu
kultury (obraz, rzeźba). Pojęcia związane ze sztuką: pieta, ikona, chorał gregoriański,
witraż, styl romański i gotycki.
5. Znajomość lektur obowiązkowych: Bogurodzica (geneza, motywy, archaizmy),
Lament świętokrzyski (fragmenty) (geneza, analiza, motywy), Legenda o św. Aleksym
(fragmenty) (geneza i podstawowe pojęcia typu asceza), Rozmowa Mistrza Polikarpa
ze Śmiercią (fragmenty) (geneza, wygląd śmierci, kultura ludowa, satyra, komizm,
danse macabre), Kwiatki św. Franciszka z Asyżu (fragmenty), Kronika polska Galla
Anonima (fragmenty) (geneza, sposób opisu poszczególnych postaci), Boska komedia
(fragmenty) (geneza, alegoryczność, cechy średniowieczne i renesansowe, konstrukcja
zaświatów, przewodnicy), Pieśń o Rolandzie (fragmenty) (geneza, kompozycja,
gatunkowość, motywy), Dzieje Tristana i Izoldy.
6. Umiejętność rozpoznania podstawowych terminów związanych z omawianymi
tekstami wraz z ich genezą i gatunkowością –
 archaizmy,
 deesis,
 dualizm,
 motyw stabat Mater Dolorosa,
 plankt,
 dramat liturgiczny,
 hagiografia, żywotopisarstwo,
 asceza,
 Biblia pauperum,
 ad majorem Dei gloriam,
 symultanizm,
 kierlesz,
  legendy arturiańskie,
 trubadur, truwer,
 panegiryk,
 Złota legenda,
 summa,
 styl bizantyjski,
 misterium,
 moralitet,
 psychomachia,
 lament,
 memento Mori,
 legenda,
 chanson de geste,
 Abelard i Heloiza,
 literatura parenetyczna,
 ars bene moriendi,
 satyra społeczna,
 afirmatywna postawa św. Franciszka,
 ethos rycerski,
 epos rycerski,
 romans bretoński/romans rycerski, miłość dworna,
 symbolika średniowieczna,
 topos nieszczęśliwej miłości,
 kronika, historiografia,
 poemat epicki,
 motyw katedry,
 motyw pustelnika,
 liczba podwójna.
Przy poezji – środki stylistyczne.
7. Wzorce osobowe.
8. Powstawanie i rozwój języka polskiego – rodzina języków, kształtowanie się systemu
gramatycznego, poszczególne zmiany gramatyczne – ich rozpoznawanie i opisywanie.
 9. Znajomość kilku podstawowych kontekstów pasujących do epoki (np. z podręcznika).

Poziom rozszerzony (znajomość lektur, umiejętność ich interpretacji, opanowanie

podstawowych pojęć z nimi związanych).
- Św. Augustyn – Wyznania (fragmenty).
- Św. Tomasz – Summa teologiczna (fragmenty).
- F. Villon – Wielki testament (fragmenty).