Ücretler, Serbest Meslek Kazançları, Gayrimenkul - Menkul Sermaye İratları, Diğer Kazanç Ve İratlar

Bölüm 3
Ücretler, Serbest Meslek Kazançları, Gayrimenkul -

Menkul Sermaye İratları, Diğer Kazanç ve İratlar
Serbest Meslek Kazançları
4 Serbest meslek kazançlarını ifade
öğrenme çıktıları
Ücretin Tanımı ve Vergilendirilmesi

edebilme
1 Ücret kavramını tanımlayabilme
5 Serbest meslek kazançlarında matrah
1
2 Ücretlerin stopaj yoluyla vergilendirilmesini
2
açıklayabilme tespitini tanımlayabilme
3 Ücretlerin beyan yoluyla vergilendirilmesini 6 Serbest meslek kazançlarında muafiyet ve
açıklayabilme istisnaları açıklayabilme
Gayrimenkul Sermaye İratları

7 Gayrimenkul sermaye iratlarını
tanımlayabilme
8 Gayrimenkul sermaye iratlarının stopaj Menkul Sermaye İratları
3 4
yoluyla vergilendirilmesini ifade edebilme 10 Menkul sermaye iratlarını açıklayabilme
9 Gayrimenkul sermaye iratlarının beyan 11 Menkul sermaye iratlarının
yoluyla vergilendirilmesini açıklayabilme vergilendirilmesini ifade edebilme
5
Diğer Kazanç ve İratları
12 Değer artışı kazançlarını tanımlayabilme
13 Arızi kazançları ifade edebilme
Anahtar Sözcükler: • Ücret • Serbest Meslek • Telif Kazancı • İrat • Değer Artışı • Arızi Kazanç
62
3
Türk Vergi Sistemi
GİRİŞ Ücretin tanımında yer alan işveren kavramı ile

Gelir vergisine konu geliri oluşturan yedi ka- hizmet erbabını işe alan, onu emir ve talimatları
zanç ve irattan ticari kazanç ve zirai kazanç dışın- doğrultusunda çalıştıran gerçek ve tüzel kişiler ifa-
daki kazanç ve iratlar kitabımızın bu bölümünde de edilmektedir. İşverene tabi olmak ifadesinden,
ana hatlarıyla incelenecektir. Ücret geliri, kazanç ve çalışanın belirlenen kurallar çerçevesinde işverenin
irat ifadesini barındırmayan sadece emek faktörü- emir ve direktifleri doğrultusunda hareket ettiğinin
nün getirisi olan ve tahsil esasına göre tespit edilen anlaşılması gerekmektedir. Tanımda yer alan işyeri
bir gelir türüdür. Serbest meslek kazancı, ticari ve kavramı ise, Vergi Usul Kanununun 156. madde-
zirai kazançtan sonra üçüncü kazanç türü olan ve sinde “… mağaza, yazıhane, idarehane, muayeneha-
uygulamada ticari kazanç ile zaman zaman karış- ne, imalathane, şube, depo, otel, kahvehane, eğlence
tırılabilen uzmanlaşmış emek ve sermayenin geliri ve spor yerleri, tarla, bağ, bahçe, çiftlik, madenler,
olarak ortaya çıkan bir gelir türüdür. Sermayenin taş ocakları, inşaat şantiyeleri... gibi ticari, sınai, zi-
getirisi olarak tanımlanabilen irat kavramı ise, bu rai veya mesleki bir faaliyetin icrasına tahsis edilen
bölümde gayrimenkul sermayenin getirisi olan veya bu faaliyetlerde kullanılan, yerdir.” şeklinde ta-
gayrimenkul sermaye iradı ile menkul sermayenin nımlanmış olsa da ücret tanımında yer alan iş yeri
getirisi olan menkul sermaye iradı gelir vergisi kap- kavramını daha geniş bir şekilde hukuken de bağlı
samında ele alınacaktır. Bu bölümde son olarak sü- olduğu şeklinde yorumlamak gerekir. Gelir vergi-
rekli bir şekilde elde edilmeyen ancak gelir vergisi si kapsamında ücret gelirinden söz edebilmek için
kapsamında gelir olarak tanımlanan bazı kazanç ve diğer bir özellik de yapılan ödemelerin mutlaka be-
iratlar incelenecektir. densel veya zihinsel olarak bir hizmet karşılığında
olması gerekliliğidir.
Yine Gelir Vergisi Kanununda ücretin tanımı
ÜCRETİN TANIMI VE yapıldıktan sonra ücretin tespiti konusunda doğa-
VERGİLENDİRİLMESİ bilecek bazı tereddütleri gidermek amacıyla aynı
193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 61. madde- maddenin ikinci fıkrasında “ücretin ödenek, tazmi-
sinde ücret “… işverene tabi ve belirli bir iş yerine nat, kasa tazminatı (mali sorumluluk tazminatı),
bağlı olarak çalışanlara hizmet karşılığı verilen para tahsilat, zam, avans, aidat, huzur hakkı, prim, ik-
ve ayınlar ile sağlanan ve para ile temsil edilebilen ramiye, gider karşılığı veya başka adlar altında öden-
menfaatlerdir” şeklinde tanımlamıştır. Bu tanım miş olması veya bir ortaklık münasebeti niteliğinde
içinde aslında gelir vergisi kapsamında ücret geliri- olmamak şartı ile kazancın belli bir yüzdesi şeklinde
nin özellikleri de verilmektedir. Öyle ki elde edilen tayin edilmiş bulunması onun mahiyetini değiştir-
gelirin ücret olarak vergilendirilebilmesi için; mez” hükmü yer almaktadır. Bununla birlikte Gelir
• İşverene Tabi Olma Vergisi Kanununun 61. maddesinde genel tanım
kapsamına girsin girmesin ücret sayılan ödemeler
• İşyerine Bağlı Olma
ayrıca belirtilmiştir. Bunlar;
• Hizmet Karşılığı Olarak Ödeme Yapılması
a. Kanunla kurulan emekli sandıkları ile
ücreti gelir vergisine konu diğer kazanç ve iratlar- Sosyal Sigortalar Kanunu’nun geçici 20.
dan özellikle de serbest meslek kazancından ayıran maddesinde belirtilen bankalar, sigorta ve
en önemli özellikleridir. reasürans şirketleri, ticaret odaları, sanayi
odaları, borsalar veya bunların teşkil ettikle-
ri birliklerin personellerinin malullük, yaş-
lılık ve ölümlerinde yardım yapmak üzere
dikkat kurulan sandıklardan ödenen ve en yüksek
Gelir Vergisi Kanunun da ücret parasal devlet memuruna ödenen en yüksek ödeme
ödeme yanında ayni ödemeler ile para tutarını aşmayan kısım istisna kapsamında
ile temsil edilebilen menfaatleri de üc- olup; bunların dışında kalan emeklilik, ma-
ret kabul edilmektedir. luliyet, dul ve yetim aylıkları,
63
3
Ücretler, Serbest Meslek Kazançları, Gayrimenkul - Menkul Sermaye İratları, Diğer Kazanç ve İratlar
b. Daha önce yapılmış veya gelecekte yapıla- hizmet erbabı tarafından ödenen primlerin
cak hizmetler karşılığında verilen para ve % 50’si ile ölüm, kaza, sağlık, hastalık, sa-
ayınlarla sağlanan diğer menfaatler, katlık, işsizlik, analık, doğum ve tahsil gibi
c. TBMM, İl Genel Meclisi ve Belediye Mec- şahıs sigorta poliçeleri için hizmet erbabı
lisi üyeleri ile Özel kanunlarına veya İdari tarafından ödenen primler (İndirim ko-
kararlara göre kurulan daimi veya geçici nusu yapılacak primler toplamı, ödendiği
bütün komisyonların üyelerine ve yukarıda ayda elde edilen ücretin %15’ini ve yıllık
sayılanlara benzer diğer kişilere bu sıfatları olarak asgari ücretin yıllık tutarını aşamaz.
dolayısıyla ödenen veya sağlanan para, ayın Cumhurbaşkanı bu bentte yer alan oranları
ve menfaatler, yarısına kadar indirmeye, iki katına kadar
artırmaya ve belirtilen haddi, asgari ücretin
d. Yönetim ve Denetim Kurulları başkanı ve
yıllık tutarının iki katını geçmemek üzere
üyeleriyle, tasfiye memurlarına bu sıfatları
yeniden belirlemeye yetkilidir).
dolayısıyla ödenen veya sağlanan para, ayın
ve menfaatler,
e. Bilirkişilere, resmi arabuluculara, eksperle-
re, spor hakemlerine ve her türlü yarışma
jürisi üyelerine ödenen veya sağlanan para, dikkat
ayın ve menfaatler, Ücretin gerçek ve safi tutarlarının tes-
pitinde gelir vergisi gibi kişisel vergiler
f. Sporculara transfer ücreti veya sair adlarla
ve ücret dolayısıyla ödenen damga ver-
yapılan ödemeler ve sağlanan menfaatlerdir.
gisi gibi ücretle ilgili vergiler, ücretin
Gelir Vergisi Kanununun 61. maddesinde genel gayrisafi tutarından indirilemez.
bir tanım verildikten sonra ayrıca belli ödemeleri
tek tek ücret olarak sayma şeklinde bir düzenleme-
nin amacı bazı ödeme ya da gelir türlerinin genel Gelir Vergisi Kanununa göre (ister dar mükellef
tanım kapsamına girmeyebileceği düşüncesidir. ister tam mükellef olsun) gerçek usule tabi ücretle-
Ücretlerde matrah genel kural olarak gerçek rin vergilendirilmesi iki şekilde yapılmaktadır;
usule göre belirlenir. Ücretin gerçek safi değeri, iş- • Ücretten, işveren tarafından vergi kesintisi
veren tarafından verilen para ve ayınlar ile sağlanan (stopaj usulüyle vergilendirme) yapılması,
menfaatlerin toplamından Gelir Vergisi Kanunu- • Elde edilen ücretin yıllık beyanname ile be-
nun 63. maddesinde belirtilen aşağıda verilen indi- yan edilmesi (beyan usulüyle vergilendirme).
rimler yapıldıktan sonra kalan tutardır.
• Emekli aidatı ve sosyal sigorta primleri,
Ücretlerin Stopaj Usulüyle
• Sosyal güvenlik destekleme primi,
Vergilendirilmesi
• İşsizlik sigortası primi,
Ücretin ödenmesi sırasında sorumlular tarafın-
• Hayat/şahıs sigorta primleri, dan verginin kesilerek vergi dairelerine yatırılma-
• OYAK ve benzeri kamu kurumlarınca yapı- sına kesinti (tevkifat) usulü denilmektedir. Gerçek
lan yasal kesintiler, usulde elde edilen ücretlerin vergilendirilmesi esas
• Sendikalara ödenen aidatlar (işçi ve memur olarak bu yöntemle yapılmaktadır. Yapılacak olan
sendikaları), kaynakta kesinti ücretin safi tutarı üzerinden ya-
• Engellilik indirimi pılmaktadır. Başka bir ifade ile Kanunun 63. mad-
desindeki indirimler yapıldıktan sonra kalan tutar
• Sigortanın Türkiye’de kâin ve merkezi
üzerinden stopaj yapılmaktadır.
Türkiye’de bulunan bir emeklilik veya si-
gorta şirketi nezdinde akdedilmiş olması Ücret gelirlerinde yapılacak tevkifat, Gelir Ver-
şartıyla; ücretlinin şahsına, eşine ve küçük gisi Kanunu’nun 103. maddesinde yer alan vergi
çocuklarına ait hayat sigortası poliçeleri için tarifesi uygulanmak suretiyle hesaplanmaktadır.
64
3
Türk Vergi Sistemi
dikkat
Gelir Vergisi Kanunu’nun 103. maddesinde yer alan vergi tarifesi kitabımızın 4. Bölümünde
ayrıntılı olarak ele alınmıştır.
Sporculara ve 6132 sayılı At Yarışları Hakkında Kanun’a göre lisans sahibi olan veya lisans sahi-
bince yetkilendirilen kişi tarafından organize edilen yarışmalara katılan atların jokeyleri, jokey
yamakları ve antrenörlerine yapılan ücret ödemeleri üzerinden yapılacak vergi tevkifatında Gelir
Vergisi Kanunu’nun 103. maddesinde yer alan vergi tarifesi uygulanmamaktadır.
Asgari Geçim İndirimi

Gelir Vergisi Kanununda “İndirimler” başlığı altında yer alan 32. maddesi ile ücret geliri elde edenlere
“asgari geçim indirimi” uygulamasından yararlanma hakkı verilmiştir. Buna göre asgari geçim indirimi
uygulamasından, ücretleri gerçek usulde vergilendirilenler yararlanabilir.
Ancak;
• Ücretleri diğer ücret kapsamında vergilendirilen hizmet erbabı,
• Ücret geliri elde etmeyen diğer gerçek kişiler,
• Başka bir kanun hükmü (4490 Türk Uluslararası Gemi Sicili Kanunu gibi) uyarınca ücretlerinden
gelir vergisi tevkifatı yapılmayanlar,
• Dar mükellefiyet kapsamında ücret geliri elde edenler, asgari geçim indiriminden yararlanamazlar.
Asgari geçim indirimi, ücretin elde edildiği takvim yılı başında geçerli olan ve sanayi kesiminde çalışan
16 yaşından büyük işçiler için uygulanan asgari ücretin yıllık brüt tutarına;
• Mükellefin kendisi için % 50’si,
• Çalışmayan ve herhangi bir geliri olmayan eşi için % 10’ u,
• Çocukların her biri için ayrı ayrı olmak üzere; ilk iki çocuk için % 7,5’i,
• Üçüncü çocuk için %10’u,
• Diğer çocuklar için % 5’i,
olmak üzere ücretlinin şahsi ve medeni durumu dikkate alınarak indirim oranı tespit edilir. Asgari ücretin
yıllık brüt tutarına bu indirim oranı uygulanmak suretiyle asgari geçim indirimine esas teşkil edecek tutar he-
saplanır. Hesaplanan bu tutara gelir vergisi tarifesinin birinci dilimi için öngörülmüş %15’lik oranın uygulan-
masıyla yıllık asgari geçim indirimi tutarı tespit edilir. Bu sonucun on ikiye bölünmesiyle her aya isabet eden
asgari geçim indirimi tutarı hesaplanır. Hesaplanan bu tutar ise ödenecek gelir vergisinden mahsup edilir.
Hesaplamada kullanılan formül şöyledir:
AGİ Yıllık Tutarı = (Asgari Ücretin Yıllık Brüt Tutarı X AGİ Oranı) X %15
2021 yılında ödenecek asgari geçim indirimi tutarının hesap-

lamasında 2021 takvim yılı başında geçerli olan asgari ücretin yıl-
lık brüt tutarı olan (3.577,50 X 12) 42.930 TL uygulanmaktadır. Asgari Geçim İndirimi: Birey ya
da ailenin toplam gelirinden asgari
Asgari geçim indiriminin yıllık tutarı, her ücretli için asgari
geçim seviyesini sağlayacak bölü-
ücret üzerinden hesaplanan yıllık vergi tutarını aşamamakta ve
münün indirilmesi ve bu indirilen
yıl içerisinde asgari ücret tutarında meydana gelen değişiklikler
kısmın vergi dışında bırakılmasıdır.
asgari geçim indirimi uygulamasında dikkate alınmamaktadır.
2021 yılında uygulanan aylık AGİ tutarları aşağıdaki tabloda
gösterilmiştir.
65
3
Tablo 3.1 2021 Yılı Aylık AGİ Tutarları

Asgari Geçim İndirimi (AGİ) 2021 Yılı (01.01.2021-31.12.2021)
Bekâr 268,31 TL
Evli eşi çalışmayan 321,98 TL
Evli eşi çalışmayan 1 çocuklu 362,22 TL
Evli eşi çalışan 268,31 TL
Evli eşi çalışan 1 çocuklu 308,56 TL
Evli eşi çalışan 3 çocuklu 402,47TL
Evli eşi çalışan 5 çocuklu 456,13TL
Örnek: Eşi çalışmayan ve 1 çocuğu bulunan, ücretli olarak çalışan mükellef (A)’nın 2021/Ocak ayında
yararlanabileceği asgari geçim indirimi tutarı şu şekilde hesaplanacaktır.
Asgari Ücret Yıllık Brüt Tutarı (2021 Yılı için) (3.577,50x12) 42.930 TL
Mükellefin Asgari Geçim İndirimi Oranı
Kendisi için %50
% 67,5
Eşi için %10
1 Çocuk için %7,5
Asgari Geçim İndirimine Esas Tutar (42.390x%67,5) 28.613,25
Asgari Geçim İndirimi Yıllık Tutarı (28.613,25x%15) 4.291,98
Asgari Geçim İndirimi Aylık Tutarı (4.291,98/12) 357,66
Engellilik İndirimi
Gelir Vergisi Kanunu’na göre hizmet erbaplarından çalışma gücünün asgari % 80’ini kaybetmiş bu-
lunanlar birinci derece engelli, % 60’ını kaybetmiş bulunanlar ikinci derece engelli, % 40’ını kaybetmiş
bulunanlar ise üçüncü derece engelli sayılır ve elde ettikleri ücret gelirlerinden aşağıda belirtilen aylık
engellilik indirimi tutarları indirilir.
2021 yılında elde edilecek ücret gelirlerinde dikkate alınacak engellilik indirimi aylık tutarları şöyledir:
Tablo 3.2 2021 Yılında Elde Edilecek Ücret Gelirlerinde Dikkate Alınacak Engellilik İndirimi Aylık Tutarları
Birinci Derece Engelliler İçin 1.200,00 TL
İkinci Derece Engelliler İçin 650,00 TL
Üçüncü Derece Engelliler İçin 290,00 TL
Ücretlerin Beyan Usulüyle Vergilendirilmesi

Türk Vergi sisteminde ücretlere ilişkin olarak temel vergilendirme yöntemi stopaj usulü olmakla bir-
likte stopaj harici yöntem olarak ücretin beyanname üzerinden vergilendirilmesi ve bazı ücretlerin vergi
karnesi üzerinden vergilendirilmesine yönelik düzenlemeler de mevcuttur.
66
3
Türk Vergi Sistemi
Vergi Karnesi Üzerinden alınan ücretlerin toplamı 103. madde de yazılı ta-
Vergilendirme rifenin ikinci gelir diliminde yer alan tutarı (2021
Gelir Vergisi Kanununun 64. maddesi aşağıda yılı için 53.000 TL) aşması halinde beyanname
sayılan kişilerin, bu işlerden sağladıkları gelirlerini verilmesi zorunludur. Bununla birlikte kesintiye
gerçek ücretlerin dışında “diğer ücretler” olarak ad- tabi tutulmamış ücret gelirleri için tutarı ne olursa
landırmış ve özel bir vergilendirme sistemi getir- olsun yıllık beyanname verilecektir.
miştir: Gelir vergisi beyannamesi verme yükümlülüğü
• Kazançları basit usulde tespit edilen ticaret olan ücret gelirleri; kaynakta kesintiye tabi tutul-
erbabı yanında çalışanlar, mamış ücretler ile stopaja tabi olmasına rağmen
birden fazla işverenden elde edilen ve o yıl için be-
• Özel hizmetlerde çalışan şoförler, lirlenen beyan sınırını aşanlardır.
• Özel inşaat işçileri, Gelir Vergisi Kanununun 95. Maddesinde ifa-
• Gayrimenkul sermaye iradı sahibi yanında de edilen ve aşağıda verilen ödemeler stopaja tabi
çalışanlar. olmamaktadır. Bu nedenle 95. madde kapsamında
Dikkat edileceği üzere bu kişilerin ücret gelir- ücret geliri elde edilmesi durumunda beyan usulü
lerinin vergi incelemesiyle bile tespit edilmesi çok ile vergilendirme yapılması gerekmektedir. Gelir
zordur. Bu kişilerin vergilendirilmesinde matrah Vergisi Kanununun “Tevkifata Tabi Olmayan Üc-
olarak, asgari ücret esas alınmış ve götürü vergilen- retler” 95.maddesinde yer alan;
dirme diyebileceğimiz bir varsayıma dayalı matrah • Ücretlerini yabancı bir memleketteki iş-
tespit edilmeye çalışılmıştır. 64. maddede yer alan verenden doğrudan doğruya alan hizmet
düzenlemeye göre; bu hizmet erbabının ücretleri, erbabı,
sanayi kesiminde çalışan 16 yaşından büyük işçiler • Ücretlere yönelik olarak Kanunun 16.
için uygulanan asgari ücretin yıllık brüt tutarının maddesinde yazılı istisnadan faydalanma-
% 25’idir. Gerçekte elde ettikleri ücretin bir önemi yan yabancı elçilik ve konsolosluk memur
olmaması nedeniyle bunlara gerçek ücretlerin dı- ve hizmetlileri,
şında “diğer ücretler” adı verilmiştir. Diğer ücretler
kapsamında vergilenen mükelleflere vergi karnesi • Hazine ve Maliye Bakanlığınca yıllık be-
alma yükümlülüğü getirilmiştir. Bu kişiler aldıkları yanname ile bildirilmesi gerekli görülen
vergi karnesi üzerinde, gelir vergisi tarifesi dikkate ödemeler
alınarak tahakkuk ettirilen vergiyi, şubat ve ağustos yıllık beyanname ile bildirilirler.
aylarında olmak üzere iki taksit halinde ilgili vergi
dairesine ödemektedirler. Ücretlerde Muaflık ve İstisnalar
Gelir Vergisi kanununda düzenlenen ücretlere
Ücretlilerin Beyanname Üzerinden yönelik muaflık ve istisna hükümlerinden bazıları
Vergilendirilmesi şunlardır.
Gelir Vergisi Kanununun 86. maddesine göre
tek işverenden alınmış ve kesinti suretiyle vergi- Diplomat Muaflığı
lendirilmiş ücret gelirlerinin anılan Kanunun 103.
Gelir Vergisi Kanununun 15. maddesine göre
maddesinde yer alan vergi tarifesinin dördüncü ge-
yabancı devletlerin Türkiye’de bulunan elçi, müs-
lir diliminde yer alan tutarı (2021 yılı için 650.000
teşar ve konsolosları (fahri konsoloslar hariç) ile el-
TL) aşması durumunda yıllık beyanname ile beyan
çilik ve konsolosluklara mensup olan ve o memle-
edilmesi gerekmektedir. Ücret gelirleri, vergi ta-
ketin uyruğunda bulunan memurları ve Türkiye’de
rifesinin dördüncü gelir diliminde yer alan tutarı
resmi bir göreve memur edilenler bu sıfatlarından
(2021 yılı için 650.000 TL) aşmazsa yıllık beyan-
dolayı ve karşılıklı olmak şartıyla, menkul sermaye
name verilmeyecek, diğer gelirler için beyanname
iradı üzerinden yapılan tevkifatlar dışındaki tüm
verilmesi halinde bu gelirler beyannameye dâhil
gelirleri bakımından gelir vergisinden muaftır.
edilmeyecektir. Ancak birden fazla işverenden üc-
ret almakla beraber, birinciden sonraki işverenden
67
3
Elçilik ve Konsolosluk Çalışanlarının Ücret İstisnası

Gelir Vergisi Kanununa göre, yabancı elçilik ve konsolosluklarda çalışan, ancak anılan Kanunun 15.
maddesi kapsamında yer almayan memur ve hizmetlilerin, sadece bu işlerden aldıkları ücretleri, yine kar-
şılıklı olmak şartıyla gelir vergisinden istisna tutulmuştur.
Ücretlerde Diğer İstisnalar

Bu istisnalar Gelir Vergisi Kanununun 23 “Müteferrik İstisnalar” başlığını taşıyan Altıncı Bölümü’nde
yer almaktadır. Müteferrik kavramı ‘çeşitli’, ‘farklı’ anlamına gelmektedir. Gelir Vergisi Kanununun 23.
maddesinde ücret olarak yapılan bazı ödemelere ilişkin istisnalara yer verilmiştir. 24. madde gider karşı-
lıklarında uygulanacak istisna hükümlerini, 25. madde bazı tazminat ve yardımların istisnaya tabi tutul-
masını, 26. madde vatan hizmeti yardımlarında, 27. madde teçhizat ve tayin bedellerinde, 28. madde bazı
öğretim ve uygulama giderlerinde, 29. madde ise teşvik, ikramiye ve mükâfatlarda gelir vergisinden istisna
tutulan ödemeleri düzenlenmiştir.
Öğrenme Çıktısı
2 Ücretlerin stopaj yoluyla vergilendirilmesini açıklayabilme
3 Ücretlerin beyan yoluyla vergilendirilmesini açıklayabilme
Araştır 1 İlişkilendir Anlat/Paylaş
https://maliyedergisi.sgb.
gov.tr/yayinlar/md/162/10.
pdf adresinden “Ücretlerin
Ücretlerin hangi durumlar-
Ücretlerin stopaj usulüyle Vergilendirilmesine İlişkin
da beyanname yoluyla ver-
vergilendirilmesini araştırınız. Karşılaştırmalı Bir Öneri:
gilendirileceğini anlatınız.
Beyanname Yükümlülüğü”
başlıklı makaleyi okuyabi-
lirsiniz.
SERBEST MESLEK KAZANÇLARI aliyetinden doğan kazançlar serbest meslek kazan-

Serbest meslek faaliyeti, sermayeden ziyade şahsi cıdır. Tahkim işleri dolayısıyla hakemlerin aldıkları
mesaiye, ilmi veya mesleki bilgiye veya ihtisasa da- ücretler ile kolektif, adi komandit ve adi şirketler ta-
yanan ve ticari niteliği olmayan işlerin işverene bağ- rafından yapılan serbest meslek faaliyeti neticesinde
lı olmaksızın şahsi sorumluluk altında kendi nam doğan kazançlar da serbest meslek kazancıdır.
ve hesabına yapılmasıdır. Bu husus 193 Sayılı Ge-
lir Vergisi Kanununun 65. maddesinde “Her türlü
serbest meslek faaliyetinden doğan kazançlar serbest
meslek kazancıdır. Serbest meslek faaliyeti; sermaye- dikkat
den ziyade şahsi mesaiye, ilmi veya mesleki bilgiye veya Sermaye, serbest meslek faali-
ihtisasa dayanan ve ticari mahiyette olmayan işlerin yetinde ikinci plandadır. Şahsi
işverene tabi olmaksızın şahsi sorumluluk altında ken- mesai, ilmi veya mesleki bilgi,
di nam ve hesabına yapılmasıdır.” ifadesi ile hüküm beceri ve ihtisas önemlidir.
altına alınmıştır. Ayrıca her türlü serbest meslek fa-
68
3
Türk Vergi Sistemi
Gelir Vergisi Kanununda yer alan serbest mes- larak yapılması durumunda ise ticari kazanç söz
lek faaliyeti tanımından, bu faaliyetin; konusu olmaktadır. Örneğin, bir doktor faaliyetini
• Sermayeden ziyade şahsi mesaiye, ilmi veya koyduğu sermaye ile ortak olduğu özel bir hasta-
mesleki bilgiye veya ihtisasa dayalı olması, nede yürütüyor ise bu durumda ticari kazanç söz
konusu olacaktır.
• Bir işverene bağlı olmaksızın şahsi sorumlu-
luk altında kendi nam ve hesabına yapılması, Serbest meslek faaliyetini sürekli olarak değil de
arızi (geçici) olarak yapanlar ise, diğer kazanç ve irat
• Sürekliliğinin olması, gerektiği anlaşılmak-
hükümlerine göre vergilendirilirler. Örneğin, her-
tadır.
hangi bir işverene ve işyerine bağlı olmayan emekli
Bu açıklamalar çerçevesinde; serbest meslek bir doktorun, yılda bir kez bir ameliyata girerek
faaliyetini kendi nam ve hesabına, mutat meslek para kazanması durumunda serbest meslek kazancı
halinde ifa eden; avukat, doktor, diş hekimi, veteri- değil diğer kazanç ve irat söz konusu olacaktır.
ner hekim, mimar, mühendis, serbest muhasebeci,
serbest muhasebeci mali müşavir, yeminli mali mü-
şavir, danışman, ressam, yazar, bestekar ile birlikte
aşağıda yer alan işleri yapanlar da serbest meslek
erbabı sayılmaktadırlar: dikkat
Serbest meslek faaliyetlerinin bir işverene
• Gümrük müşavirleri, bilumum borsa ajan
tabi olarak yapılması halinde, elde edilen ge-
ve acenteleri, noterler,
lir ücret geliri olmaktadır.
• Bizzat serbest meslek erbabı tarifine girme-
mekle beraber serbest meslek erbabını bir
araya getirerek teşkilat kurmak veya bunla- Serbest Meslek Kazancının Tespiti
ra sermaye temin etmek suretiyle veya sair
Bir hesap dönemi içinde serbest meslek faaliyeti
suretlerle serbest meslek kazancından hisse
karşılığı olarak tahsil edilen para ve ayınlar ile di-
alanlar,
ğer suretlerle sağlanan ve para ile temsil edilebilen
• Dava vekilleri, müşavirler, kurumlar ve menfaatlerden bu faaliyet dolayısıyla yapılan (öde-
tüccarlarla serbest meslek erbabının ticarî nen) giderler indirildikten sonra kalan fark serbest
ve meslekî işlerini takip edenler ve konser meslek kazancıdır.
veren müzik sanatçıları,
Müşteri veya müvekkilinden, serbest meslek fa-
• Vergi Usul Kanunu’nun 155. maddesinde aliyeti ile ilgili olmak üzere para ve ayın şeklinde
belirtilen şartlardan en az ikisini taşıyan alınan gider karşılıkları da serbest meslek kazancına
ebe, sünnetçi, sağlık memuru, arzuhalci, ilave edilir.
rehber gibi mesleki faaliyette bulunanlar,
Amortismana tabi iktisadi kıymetlerin satılması
• Serbest meslek faaliyetinde bulunan kolek- halinde, alınan bedel ile bunların envanter defte-
tif ve adi şirketlerde ortaklar, adi komandit rinde kayıtlı değerleri arasındaki müspet fark ka-
şirketlerde komandite ortaklar. zanca ilave edilir.
Vergi, resim, harç, keşif, şahitlik, bilirkişilik ve
Serbest Meslek Kazancının Başka ekspertiz gibi hususlara harcanmak üzere müşteri
Kazançlara Dönüşmesi veya müvekkilden alınan ve tamamen bu hususla-
Gelir vergisinin konusunu oluşturan yedi ka- ra harcanan para ve ayınlar serbest meslek kazancı
zanç ve iratlar bir olan serbest meslek kazancı ile sayılmaz.
ücret, ticari kazanç ve diğer kazanç ve irat hüküm- Serbest meslek erbabı “Serbest Meslek Kazanç
leri zaman zaman karıştırılabilmektedir. Defteri” tutmak zorundadır. Kolektif, adi koman-
Bu kapsamda serbest meslek faaliyetlerinin bir dit ve adi şirketler de mesleki kazançlarını Serbest
işverene tabi olarak yapılması halinde, elde edilen Meslek Kazanç Defteri üzerinden tespit ederler. Bu
gelir ücret geliri olmaktadır. şirketlerin bilanço esasına göre tuttukları defterler
serbest meslek kazanç defteri yerine geçer. Serbest
Serbest meslek faaliyetinin sermaye unsuru ön meslek kazanç defterine işlemlerin günü gününe
planda tutularak başka bir ifade ile sermaye konu- kaydedilmesi zorunludur.
69
3
Serbest meslek faaliyetinde bulunan serbest mes- • Serbest meslek faaliyetleri dolayısıyla
lek erbabı, mesleki faaliyetlerine ilişkin her türlü tah- emekli sandıklarına ödenen giriş ve emekli-
silatı için iki nüsha “Serbest Meslek Makbuzu” dü- lik aidatları ile mesleki teşekküllere ödenen
zenlemek ve bir nüshasını müşteriye vermek, müşteri aidatlar,
de bu makbuzu istemek ve almak zorundadır. • Mesleki kazancın elde edilmesi ve idame et-
tirilmesi için ödenen meslek, ilan ve reklam
vergileri ile iş yerleriyle ilgili ayni vergi, re-
sim ve harçlar,
dikkat • Mesleki faaliyetle ilgili olarak kanun, ilam
509 sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel ve sözleşmeye göre ödenen tazminatlar.
Tebliği ile yapılan düzenlemeler kapsamın-
da, vergiden muaf olmayan serbest mes-
lek erbaplarınca düzenlenen serbest mes-
lek makbuzları, 01/06/2020 tarihinden
dikkat
itibaren elektronik serbest meslek makbuzu Her türlü para cezaları ve vergi ceza-
(e-SMM) olarak düzenlenmektedir. ları ile serbest meslek erbabının suçla-
rından doğan tazminatlar gider olarak
indirilemez.
İndirilebilecek Giderler
Serbest meslek sahibinin, safi kazancının belir-
lenmesinde gider olarak düşebileceği bazı kalemler
Serbest Meslek Kazançlarında
Gelir Vergisi Kanunun 68. maddesinde “mesleki İndirim, Muafiyet ve İstisnalar
giderler” başlığı altında şu şekilde açıklanmıştır: Gelir Vergisi Kanununda yer alan serbest mes-
• Mesleki kazancın elde edilmesi ve devam lek kazançlarına ilişkin istisnalardan en önemlisi
ettirilmesi için ödenen genel giderler (Ör- telif kazançları istisnasıdır. Bunun dışında da ser-
neğin; elektrik, ısıtma, haberleşme, kırtasi- best meslek kazancına ilişkin olarak sergi ve pana-
ye giderleri, çalışanların ücretleri), yır istisnası ile genç girişimcilerde kazanç istisnaları
da bulunmaktadır. Ayrıca bir kısım serbest meslek
• Hizmetli ve işçilerin iş yerinde veya iş yeri-
erbabı da, belirli şartlarda serbest meslek kazancın-
nin müştemilatındaki iaşe ve ibate giderleri,
dan muaf tutulmuştur.
tedavi ve ilaç giderleri, sigorta primleri ve
emekli aidatı ile demirbaş olarak verilen gi-
yim giderleri, Telif Kazançları İstisnası
• Mesleki faaliyetle ilgili seyahat ve ikamet Müellif, mütercim, heykeltıraş, hattat, ressam,
giderleri (seyahat maksadının gerektirdiği bestekâr, bilgisayar programcısı ve mucitlerin ve
süre ile sınırlı olmak şartıyla), bunların kanuni mirasçılarının;
• Mesleki faaliyette kullanılan tesisat, demir- • Şiir, hikâye, roman, makale, bilimsel araş-
baş eşya ve envantere dahil taşıtlar için Ver- tırma ve incelemeleri, bilgisayar yazılımı,
gi Usul Kanunu hükümlerine göre ayrılan röportaj, karikatür, fotoğraf, film, video
amortismanlar, band, radyo ve televizyon senaryo ve oyunu
• Kiralanan veya envantere dahil olan ve işte gibi eserlerini gazete, dergi, bilgisayar ve in-
kullanılan taşıtların belirli tutardaki gider- ternet ortamı, radyo, televizyon ve videoda
leri, (Taşıt giderlerinden kasıt genel olarak yayınlamak,
taşıtların tamir, bakım, yakıt gibi giderler • Kitap, CD, disket, resim, heykel ve nota ha-
bu kapsamdadır) lindeki eserleri ile ihtira beratlarını satmak,
• Alınan mesleki yayınlar için ödenen bedeller, • Bunlar üzerindeki mevcut haklarını devir
• Mesleki faaliyetin ifası için ödenen mal ve ve temlik etmek veya kiralamak suretiyle
hizmet alım bedelleri, elde ettikleri kazançlar gelir vergisinden is-
tisna edilmiştir.
70
3
Türk Vergi Sistemi
Eserlerin neşir, temsil, icra ve teşhir gibi suretlerle değerlendirilmesi karşılığında alınan bedel ve ücretler
istisnaya dâhildir. Yukarıda yazılı kazançların arızî olarak elde edilmesi istisna hükmünün uygulanmasına
engel teşkil etmemektedir. Serbest meslek kazançları istisnasının, Gelir Vergisi Kanununun 94. maddesi
uyarınca tevkif suretiyle ödenecek vergiye etkisi bulunmamaktadır. Örneğin; bir yazarın, kadrolu olarak
çalışmadığı bir dergide yayınlanan makalesinden elde ettiği gelir serbest meslek kazancı olup, istisna kap-
samındadır. Fakat bu işi aynı dergide kadrolu çalışarak yapması durumunda, bu faaliyet karşılığında alınan
bedel ücret olacaktır.
Genç Girişimcilerde Kazanç İstisnası

Ticari, zirai veya mesleki faaliyeti nedeniyle adlarına ilk defa gelir vergisi mükellefiyeti tesis olunan
ve mükellefiyet başlangıç tarihi itibarıyla 29 (yirmi dokuz) yaşını doldurmamış tam mükellef gerçek ki-
şilerin, faaliyete başladıkları takvim yılından itibaren üç vergilendirme dönemi boyunca elde ettikleri bu
kazançlarının yıllık 75.000 TL’ye kadar olan kısmı bir takım şartlar dâhilinde gelir vergisinden istisna
tutulmaktadır.
Sergi ve Panayır İstisnası

Dar mükellefiyete tabi olanların, hükümetin izniyle açılan sergi ve panayırlarda yaptıkları serbest mes-
lek faaliyetlerinden elde ettikleri kazançlar gelir vergisinden istisna edilmiştir.
Serbest Meslek Kazancı Muaflığı

Gelir Vergisi Kanununun 65/5. maddesinde ebe, sünnetçi, sağlık memuru, arzuhalci, rehber gibi bazı
serbest meslek sahipleri belirli şartlara uymaları durumunda gelir vergisinden muaf tutulmuştur. Bu şartlar
213 sayılı Vergi Usul Kanununun 155. maddesinde şu şekilde yer almıştır:
• Muayenehane, yazıhane, atölye gibi özel iş yerleri açmamak,
• Çalışılan yere tabela, levha gibi mesleki faaliyette bulunduğunu gösteren alametleri asmamak,
• Devamlı şekilde mesleki faaliyette bulunduğunu gösteren ilanlar yapmamak,
• Serbest mesleki faaliyette bulunmak üzere mesleki teşekküllere kaydolmamak.
Bu koşullardan birinin ihlal edilmiş olması muafiyetten yararlanmayı engellememektedir. Ancak bu
şartlardan ikisinin ihlal edilmiş olması durumunda muafiyet ortadan kalkmaktadır. Ayrıca köylerde veya
son nüfus sayımına göre belediye içi nüfusu 5.000’i aşmayan yerlerde gerçekleştirilen faaliyetlerden sağla-
nan kazançlar da gelir vergisinden muaftır.
4 Serbest meslek kazançlarını ifade edebilme
5 Serbest meslek kazançlarında matrah tespitini tanımlayabilme
6 Serbest meslek kazançlarında muafiyet ve istisnaları açıklayabilme
Bir yazarın, kadrolu olarak

çalışmadığı bir dergide ya- Serbest meslek kazançları
Serbest meslek faaliyetinin
yınlanan makalesinden elde hangi durumlarda başka ka-
özelliklerini anlatınız.
ettiği gelir hangi kapsamda zançlara dönüşmektedir?
vergilendirilir? Araştırın.
71
3
GAYRİMENKUL SERMAYE bir imalat usulü üzerindeki kullanma hakkı

İRATLARI veya kullanma imtiyazı gibi haklar,
Gelir Vergisi Kanununun 70. maddesinde be- • Telif hakları,
lirtilen mal ve hakların kiraya verilmesi karşılığın- • Gemi ve gemi payları ile bilumum motorlu
da elde edilen gelirler “gayrimenkul sermaye iradı” tahmil ve tahliye vasıtaları,
olarak ifade edilmekte olup bu gelirler belirli koşul- • Motorlu nakil ve cer vasıtaları, her türlü
larda gelir vergisine tabi tutulmaktadır. motorlu araç, makine ve tesisat ile bunların
Kira gelirine konu mal ve hakların; sahipleri, eklentileri.
mutasarrıfları, zilyetleri, irtifak ve intifa hakkı sahip-
leri ile kiralanmış bir mal veya hakkın kiraya veril-
mesinden gelir elde eden kiracılar, gayrimenkul ser-
maye iradı yönünden mükellef kabul edilmektedir. dikkat
Cer; çekme, sürükleyerek götürme anla-
mındadır. Bu tanımdan hareketle cer va-
sıtaları kavramından, çekilen veya sürükle-
Mutasarrıf: Bir mal veya hak üzerinde
nen vasıtalar anlaşılmaktadır.
kullanma yetkisi olan kişidir.
Zilyetlik: Taşınır veya taşınmaz bir mal

Gayrimenkul Sermaye İradının Başka
üzerindeki fiili hakimiyettir.
Kazançlara Dönüşmesi
İrtifak hakkı sahibi: Bir gayrimenkulden Gelir Vergisi Kanununun 70. maddesinde yazılı
özel bir hukuki sebebe dayanarak (tapu si- olan ve yukarıda verilen mal ve hakların bir ticari
ciline tescil edilmek suretiyle) yararlanma veya zirai bir işletmeye dâhil olması durumunda,
hakkı bulunan kişidir. bu mal ve haklardan elde edilen iratlar ticari veya
zirai kazancın tespitine ilişkin hükümlere göre ver-
İntifa hakkı sahibi: Bir menkul veya gay- gilendirilecektir. Örneğin (A) A.Ş. ait bir meskenin
rimenkul mal ya da hak üzerinde yararlan- ya da işyerinin kiraya verilmesi sonucu elde edilen
ma ve kullanma hakkı olan kişilerdir. gelir ticari kazanç olmaktadır.
Telif hakları ile ihtira beratının sahibi ve kanuni
mirasçıları tarafından kiralanması durumunda elde
Gelir Vergisi Kanununun 70. maddesinde be- edilen kazanç ise serbest meslek kazancı olarak ver-
lirtilen kira gelirine konu mal ve haklar şunlardır; gilendirilmektedir. Telif haklarının ve ihtira berat-
• Arazi, bina, maden suları, memba suları, ma- larının sahibi ve kanuni mirasçıları dışındaki kişiler
denler, taş ocakları, kum ve çakıl istihsal yer- tarafından kiralanması durumunda, elde edilen
leri, tuğla ve kiremit harmanları, tuzlalar ve gelir açısından ise gayrimenkul sermaye iradı söz
bunların mütemmim cüzileri ve teferruatı, konusu olmaktadır.
• Voli mahalleri ve dalyanlar,
• Gayrimenkullerin ayrı olarak kiraya verilen Gayrimenkul Sermaye İratlarında
mütemmim cüzileri ve teferruatı ile bilu- Hasılat ve Vergilendirme
mum tesisatı, demirbaş eşyası ve döşemeleri, Gayrimenkul sermaye iradında safi irat, Kanu-
• Gayrimenkul olarak tescil edilen haklar, nun 71. maddesinde gayrisafi hasılattan iradın sağ-
• Arama, işletme ve imtiyaz hakları ve ruh- lanması ve idamesi için yapılan giderler indirildik-
satları, ihtira beratı, alametifarika, marka, ten sonra kalan müspet fark olarak tanımlanmıştır.
ticaret unvanı, her türlü teknik resim, de- Anılan Kanunun 72. maddesinde ise gayrisafi hası-
sen, model, plan ile sinema ve televizyon lat, “70. maddede yazılı mal ve hakların kiraya ve-
filmleri, ses ve görüntü bantları, sanayi ve rilmesinden bir takvim yılı içinde o yıla veya geçmiş
ticaret ve bilim alanlarında elde edilmiş bir yıllara ait olarak nakden veya aynen tahsil edilen
tecrübeye ait bilgilerle gizli bir formül veya kira bedellerinin tutarıdır.” şeklinde ifade edilmiştir.
72
3
Türk Vergi Sistemi
Gerçek gider yönteminin seçilmesi durumun-

da, safi iradın bulunması için gayrisafi hasılattan
dikkat Gelir Vergisi Kanunun 74. maddesinde yazılı olan
Ayın olarak tahsil edilen kiralar, Vergi giderler indirilebilmektedir. Bunlar;
Usul Kanunu hükümlerine göre emsal • Kiraya veren tarafından, kiraya verilen gay-
bedeli ile paraya çevrilir. rimenkul için ödenen; aydınlatma, ısıtma,
su ve asansör giderleri,
• Kiraya verilen malların idaresi için yapılan
Kiracı tarafından gayrimenkulü genişletecek ve gayrimenkulün önemi ile mütenasip
veya iktisadi değerini devamlı surette artıracak olan idare giderleri,
şekilde gayrimenkule ilave edilen kıymetler, kira • Kiraya verilen mal ve haklara ait sigorta gi-
süresinin sonunda bedelsiz olarak kiralayana dev- derleri,
rolunduğu takdirde, anılan kıymetler kiralayan • Kiraya verilen mal ve haklar dolayısıyla ya-
bakımından, bu tarihte aynen tahsil olunmuş sa- pılan ve bunlara sarf olunan borçların faiz-
yılmaktadır. leri ile konut olarak kiraya verilen bir adet
Gelecek yıllara ait olup peşin tahsil olunan ki- gayrimenkulün iktisap yılından itibaren 5
ralar, ilgili bulundukları yılların hasılatı sayılır. Bu- yıl süre ile iktisap bedelinin %5’i,
nunla birlikte geçmiş yıllara ait tahsil edilen kiralar • Kiraya verilen mal ve haklar için ödenen,
ise tahsil edildiği yılın geliri sayılmaktadır. emlak vergisi, resim, harç ve şerefiyelerle
Kira gelirinin vergilendirilmesinde, elde edilen kiraya veren tarafından belediyelere ödenen
gelirin safi tutarı iki farklı şekilde tespit edilebil- harcamalara katılma payları,
mektedir. • Kiraya verilen mal ve haklar için ayrılan
• Gerçek Gider Yöntemi amortismanlar,
• Götürü Gider Yöntemi (Hakları kiraya ve- • Kiraya veren tarafından, kiraya verilen gay-
renler hariç) rimenkul için yapılan onarım giderleri ile
Gerçek veya götürü gider yönteminin seçimi, bakım ve idame giderleri,
gayrimenkul malların tümü için yapılır. Bunlardan • Kira ile tuttukları mal ve hakları kiraya ve-
bir kısmı için gerçek gider, diğer kısmı için götürü renlerin ödedikleri kiralar ve diğer gerçek
gider yöntemi seçilemez. giderler,
Götürü gider yöntemini seçen mükellefler, ger- • Sahibi bulundukları konutları kiraya ve-
çek giderlere karşılık olmak üzere hasılatlarından renlerin kirayla oturdukları konut veya loj-
%15’ini götürü olarak indirebilirler. Kira geliri manların kira bedeli,
elde edip de mesken istisnasından yararlanabilecek • Kiraya verilen mal ve haklarla ilgili olarak
mükellefler için götürü gider, istisna tutarı düşül- sözleşmeye, kanuna veya ilama istinaden
dükten sonra bulunan tutar üzerinden hesaplan- ödenen zarar, ziyan ve tazminatlardır.
maktadır.
dikkat
dikkat Götürü gider yöntemini seçen mükellefler, iki yıl
Hakları kiraya verenler, götürü gider yönte- geçmedikçe gerçek gider yöntemine dönemezler.
mini kullanamazlar. Örneğin, iş yeri kira ge-
liri ile birlikte hakların kiraya verilmesinden Gerçek gider yöntemini seçen mükelleflerin, yap-
de gelir elde eden mükellefler, verecekleri tıkları giderlere ilişkin belgeleri ilgili bulundukları
gelir vergisi beyannamelerinde gerçek gider yılı takip eden yıldan başlayarak 5 yıl süresince
yöntemini seçmek zorundadırlar. saklamaları ve vergi dairesince istendiğinde ibraz
etmeleri gerekmektedir.
73
3
Gayrimenkullerin vergi kesme yükümlülüğü Gayrimenkul Sermaye İradının Beyanı

olan kişi ve kuruluşlara kiralanması durumunda Beyana tabi geliri sadece gayrimenkul sermaye
Gelir Vergisi Kanununun 94. maddesine göre sto- iradından ibaret olan mükelleflerden;
paj yapılması gerekmektedir. Anılan Kanununun
• Bir takvim yılı içinde elde ettiği konut kira
94. maddesinde sayılan kişi, kurum ve kuruluşlar;
geliri, istisna tutarını (2021 yılı için 7.000
gayrimenkul sermaye iradına konu mal ve hakları
TL) aşanlar,
kiralamaları durumunda, bu kapsamda yapacakları
kira ödemeleri üzerinden ayrıca gelir vergisi kesin- • İş yeri kira gelirleri üzerinden vergi kesintisi
tisi de yapmak zorundadırlar. yapılanlardan, kira gelirlerinin brüt tutarı
beyanname verme sınırını (2021 yılı için
Gayrimenkulü kiralayanın stopaj yapma yü-
53.000 TL) aşanlar
kümlülüğü olmaması durumunda ise, vergi ke-
sintisi yapılmayacaktır. Bu nedenle, genellikle iş • Bir takvim yılı içinde mal ve hakların kira-
yeri olarak kiralanan gayrimenkullerden sağlanan lanmasından elde edilen gelirlerden kesinti
gelirler stopaja maruz kalmakta, konut kiraları ise ve istisna uygulamasına konu olmayan ve
stopaja maruz kalmamaktadır. tutarı beyanname verme sınırını (2021 yılı
için 2.800 TL) aşanlar, yıllık beyanname
vereceklerdir.
Gayrimenkul Sermaye İradında
İstisna
Binaların mesken olarak kiraya verilmesinden
bir takvim yılı içinde elde edilen hasılatın 2021 yılı dikkat
için istisna tutarı 7.000 TL gelir vergisinden istisna Aile bireylerinin her birinin sahip oldukları
edilmiştir. Konut kira geliri elde eden kişilerin, yıl- mal ve haklardan elde ettikleri kira gelirleri
lık olarak tespit edilen istisna tutarının altında kira için kendi adlarına ayrı ayrı beyanname ver-
geliri elde etmeleri halinde bu gelirleri için beyan- meleri gerekmektedir.
name vermesine gerek bulunmamaktadır.
Gayrimenkul sermaye iratlarında; ticari, zirai
veya mesleki kazancını beyan etmek zorunda olan- Vergi Güvenlik Müessesesi (Emsal
lar ile istisna tutarının üzerinde konut kira geliri Kira Bedeli)
elde edenlerden, beyanı gerekip gerekmediğine ba- Gelir Vergisi Kanunu, vergilenecek gayrimen-
kılmaksızın ayrı ayrı veya birlikte elde ettiği ücret, kul sermaye iradında gayri safi hasılatın, emsal kira
menkul sermaye iradı, gayrimenkul sermaye iradı bedelinden düşük olamayacağını öngörülmüş bu
ile diğer kazanç ve iratlarının gayri safi tutarları amaçla da kiracı kira bedelinin hiç olmaması veya
toplamı Gelir Vergisi Kanunu’nun 103. maddesin- düşük olması halinde, “emsal kira bedeli” esas alı-
de yer alan üçüncü gelir diliminin ücretler için ge- nacağı hüküm altına alınmıştır.
çerli olan tutarı (2021 yılı için 190.000 TL) aşan- Buna göre;
lar, istisnadan yararlanamazlar.
• Gayrimenkulün bedelsiz olarak başkaları-
nın kullanımına bırakılması,
• Kiraya verilen gayrimenkulün kira bede-
linin emsal kira bedelinden düşük olması,
dikkat hallerinde emsal kira bedeli esası uygulan-
İstisna tutarının üzerinde konut kira geliri elde
maktadır.
edilmesi halinde, yıllık beyanname ile beyan
edilen kira gelirinden istisna tutarının düşülmesi Aşağıda belirtilen hallerde ise emsal kira bedeli
gerekmektedir. esası uygulanmamaktadır:
• Boş kalan gayrimenkullerin korunması
Konut ve iş yeri kira gelirinin birlikte elde edi- amacıyla bedelsiz olarak başkalarının ika-
lip beyan edilmesi halinde, istisna sadece konut metine bırakılması,
kira gelirine uygulanır. İş yeri kira gelirine istisna • Binaların mal sahiplerinin usul (anne-baba,
uygulanmaz. büyükanne-büyükbaba), füru (çocuklar,
74
3
Türk Vergi Sistemi
torunlar) veya kardeşlerinin ikametine tahsis edilmesi,

(Ancak, bu kimselerin her birinin ikametine birden faz-
la konut tahsis edilmişse bu konutların yalnız birisi için dikkat
emsal kira bedeli hesaplanmamaktadır. Örnek olarak, Emsal kira bedeli: Kira bedelinin ger-
mal sahibi baba, çocuğunun ikametine iki adet gayri- çekte olandan düşük beyan edilmesini
menkul tahsis etmişse sadece bir adet gayrimenkul için önlemeye yarayan bir vergi güvenlik mü-
emsal kira bedeli hesaplanmayıp diğeri için emsal kira essesesidir.
bedeli hesaplanacaktır.),
• Mal sahibi ile birlikte akrabaların da aynı evde veya dai- Bina veya arazi için kira takdiri ya da
rede ikamet etmesi, tespiti yapılmamış ise emsal kira bedeli,
• Genel bütçeye dâhil daireler ve özel bütçeli idareler, il bina veya arazinin emlak vergisi değeri-
özel idareleri ve belediyeler ile diğer kamu kurum ve ku- nin %5’idir.
ruluşlarınca yapılan kiralamalar.
7 Gayrimenkul sermaye iratlarını tanımlayabilme
8 Gayrimenkul sermaye iratlarının stopaj yoluyla vergilendirilmesini ifade edebilme
9 Gayrimenkul sermaye iratlarının beyan yoluyla vergilendirilmesini açıklayabilme
https://www.dunya.com/
Gayrimenkul sermaye irat-
kose-yazisi/emsal-kira-bede- Önceden hazırlanmış kira
larında meskenler için ge-
li/27326 adresinden “Emsal beyan sistemi nedir? Anla-
tirilen istisna nasıl uygulan-
kira bedeli” başlıklı köşe ya- tınız?
maktadır? Araştırınız.
zısını okuyabilirsiniz.
MENKUL SERMAYE İRATLARI

Gelir Vergisi Kanununun 75. maddesine göre; sahibinin ticari, zirai veya mesleki faaliyeti dışında nakdi
sermaye veya para ile temsil edilen değerlerden müteşekkil sermaye dolayısıyla elde ettiği kâr payı, faiz,
kira ve benzeri iratlar menkul sermaye iradıdır. Anılan Kanunda verilen tanım çerçevesinde aşağıda yazılı
gelirler menkul sermaye iradı sayılmaktadır:
• Her türlü hisse senetlerinin kâr payları (temettü gelirleri),
• İştirak hisselerinden doğan kazançlar,
• Devlet tahvili ve Hazine bonosu faizleri ile diğer her türlü tahvil ve bono faizleri, eurobond faizleri,
• Repo gelirleri,
• Mevduat faizleri,
• Faizsiz olarak kredi verenlere ödenen kâr payları ile kâr ve zarar ortaklığı belgesi karşılığı ödenen
kâr payları ve özel finans kurumlarınca kâr ve zarara katılma hesabı karşılığında ödenen kâr payları
(İslam bankacılığı ve işletmeciliği),
• Her nevi hisse senetleri kâr payları,
• Sermaye Piyasası Kanunu’na göre kurulan yatırım fonları katılma belgelerine ödenen kâr payları,
• Her türlü alacak faizleri,
75
3
• Bireysel emeklilik sisteminden ayrılanlara ödeme esnasında Gelir Vergisi Kanununda yazılı
yapılan ödemelerin içerdiği irat tutarları, oranlarda tevkifat yapmak zorundadırlar.
• Her çeşit senetlerin iskonto edilmesi karşılı- • Hazine bonosu ve Devlet tahvili faizi, euro-
ğında alınan iskonto bedelleri. bond faizleri, özel sektör tahvil ve bonoları-
nın faizi,
• Mevduat faizi, döviz tevdiat hesabı faizi,
• Repo geliri,
Eurobond: Uluslararası piyasalarda işlem
gören, yabancı para cinsinden uzun vadeli • Özel finans kurumları kâr zarar ortaklığı
yatırım aracıdır. belgesi gelirleri,
• Yatırım fonları katılma belgelerinden elde
Repo: Bankalar tarafından kurumsal ve edilen kazançlar.
bireysel yatırımcıya, belli bir faiz oranı ve Bu iratları elde eden gerçek kişi mükellefler açı-
geri satın alma güvencesi ile hazine bono- sından yapılan stopaj, nihai vergilendirme olmakta
su, devlet tahvili gibi değerli kâğıtların sa- ve tutar ne olursa olsun ayrıca beyanname verilme-
tılması işlemidir. mekte veya başka gelirler için verilen beyannameye
bu iratlar dâhil edilmemektedir.
Gerçek kişilerce, tam mükellef kurumlardan
Menkul Sermaye İratlarının Başka elde edilen ve Gelir Vergisi Kanunu kapsamında
Kazançlara Dönüşmesi kar payı sayılan;
Gelir Vergisi Kanununda menkul sermaye ira- • Her türlü hisse senetlerinin kar payları,
dı kapsamında irat sağlayan menkul kıymetlerin • İştirak hisselerinden doğan kazançlar,
ticari faaliyete dâhil olması durumunda, bu iratla-
rın ticari kazancın tespitinde dikkate alınacağı ve • Kurumların idare meclisi başkan ve üyeleri-
ticari kazanca göre vergilendirileceği hüküm altına ne verilen kar payları.
alınmıştır. Tam mükellef kurumlardan elde edilmesi duru-
Yine Hazine bonosu, Devlet tahvilleri ve euro- munda yarısı gelir vergisinden istisna olup, kalan
bondların vadesi gelmeden elden çıkarılması duru- tutar vergiye tabi gelir olarak dikkate alınmaktadır.
munda, menkul sermaye iradı olarak değil, diğer Beyana başka gelirlerin bulunmaması halinde, ver-
kazanç ve irat (değer artışı kazancı) vergilendirile- giye tabi gelir 2021 yılı için 53.000 TL’yi aşıyor ise
ceğinin de bilinmesi gerekmektedir. beyan edilecektir.
Menkul Sermaye İratlarının Menkul Sermaye İratlarının

Vergilendirilmesi Beyanname Üzerinden
Vergilendirilmesi
Menkul sermaye iratlarının vergilendirilmesin-
de stopaj yoluyla vergilendirme temel alınmakla Gerçek kişilerce elde edilen menkul sermaye
birlikte bazı durumlarda beyanname üzerinden de iratlarının bir kısmı beyan edilecek gelir toplamı-
vergilendirme yapılmaktadır. nın 2021 yılı için 53.000 TL aşması halinde, bir
kısmı ise vergi kesintisine ve istisnaya tabi olma-
dıkları için 2021 yılı için 2.800 TL aşması halinde
Menkul Sermaye İratlarının Stopaj yıllık beyanname ile beyan edilmektedir.
Yoluyla Vergilendirilmesi Bu kapsamda;
Aşağıda sayılan menkul sermaye iratları tuta- Türkiye’de vergi kesintisine tabi olmayan ve is-
rı ne olursa olsun beyan edilmez ve diğer gelirler tisna uygulanmayan aşağıda belirtilen menkul ser-
nedeniyle verilen beyannameye de dâhil edilmez: maye iratları 2021 yılı için 2.800 TL’lik tutarı aşma-
Başka bir ifade ile aşağıdaki menkul sermaye irat- sı halinde yıllık beyanname ile beyan edilmektedir:
larının elde edilme aşamasında ödeme yapanlar,
76
3
Türk Vergi Sistemi
• Kıyı bankacılığından (off-shore bankacılık) Menkul sermaye iratları toplamının 2021 yılı
elde edilen faiz gelirleri, için 53.000 TL’yi aşıp aşmadığının tespitinde, in-
• Hisse senetleri ve tahvillerin vadesi gelme- dirim oranı ve istisna uygulanabilecek menkul ser-
miş kuponlarının satışından elde edilen be- maye iratlarının, indirim oranı ve istisna uygulan-
deller (01/01/2006 tarihinden önce ihraç/ dıktan sonra kalan kısımlarının dikkate alınması
iktisap edilenler), gerekmektedir.
• İştirak hisselerinin sahibi adına henüz ta- Farklı menkul sermaye iradını bir arada elde
hakkuk etmemiş kar paylarının devir ve eden mükellefler açısından, beyanname verme sını-
temliki karşılığında alınan para ve ayınlar, rının tespitinde; mükellef tarafından kurumlardan
elde edilen kâr payları ve beyana tabi olan diğer
• Her çeşit senetlerin iskonto edilmesi karşılı-
menkul sermaye iratları toplanmaktadır.
ğında alınan iskonto bedelleri,
Verilen beyannamede, brüt menkul sermaye
• Yurt dışından elde edilen diğer menkul ser-
iradın toplamından aşağıda yer alan giderler indi-
maye iratları (faiz, repo, kar payı vb.),
rilebilir:
• Her türlü alacak faizleri.
• Depo etme ve sigorta ücretleri gibi taşınır
Elde edilen gelirin 2021 yılı için 53.000 TL’yi değerlerin korunması için yapılan giderler,
aşması halinde ise aşağıdaki gelirlerin tamamı için
• Temettü hisseleri ve faizlerin tahsil giderleri,
yıllık beyanname verilmesi zorunludur.
• Menkul kıymetler ve bunların iratları için
• 01/01/2006 tarihinden önce ihraç edilmiş
ödenen her türlü vergi, resim ve harçlar.
olan her çeşit tahvil ve hazine bonosu faizle-
ri ile Toplu Konut İdaresi, Kamu Ortaklığı
İdaresi ve Özelleştirme İdaresince çıkarılan
menkul kıymetlerden elde edilen gelirler,
• Tam mükellef kurumlar tarafından yurtdı- dikkat
şında ihraç edilen tahviller ile tam mükellef Gelir Vergisi Kanunu’nun 76. maddesine göre;
varlık kiralama şirketleri tarafından yurtdı- menkul kıymetin kuponlu veya kuponsuz ola-
şında ihraç edilen kira sertifikalarından sağ- rak satılması, iştirak hisselerinin devir ve tem-
lanan gelirler, liki, menkul kıymetler ile iştirak hisselerinin
tamamen veya kısmen itfa olunması karşılığında
• Tam mükellef kurumlardan elde edilen kar
alınan paralarla itfa dolayısıyla verilen ikramiye-
payları,
ler menkul sermaye iradı sayılmaz.
10 Menkul sermaye iratlarını açıklayabilme
11 Menkul sermaye iratlarının vergilendirilmesini ifade edebilme
Stopaj yoluyla vergilendiri- https://hazirbeyan.gib.gov. Gayrimenkul sermaye iradı

len menkul sermaye iratla- tr/#/ adresinden “Hazır be- ile menkul sermaye iradı
rının neler olduğunu araş- yan sistemini” araştırabilir- arasındaki temel farklılıklar
tırınız. siniz. nelerdir? Anlatınız.
77
3
DİĞER KAZANÇ VE İRATLAR • Telif haklarının ve ihtira beratlarının mü-

Gelir vergisinin konusunu oluşturan yedi ka- ellifleri, mucitleri ve bunların kanunî mi-
zanç ve iratlardan biri olan diğer kazanç ve iratlar, rasçıları dışında kalan kimseler tarafından
ilk altı gelir unsuru dışında kalan ve Kanunda tek elden çıkarılmasından doğan kazançlar.
tek sayılarak belirtilen değer artışı kazançları ve arı- • Ortaklık haklarının veya hisselerinin elden
zi kazançlar olmak üzere iki gruptan oluşmaktadır. çıkarılmasından doğan kazançlar.
Bir gelirin diğer kazanç ve irat sayılabilmesi için ilk • Faaliyeti durdurulan bir işletmenin kısmen
altı grupta yer alan kazanç ve/veya irat kapsamına veya tamamen elden çıkarılmasından doğan
girmemesi ve kanunda sayılan değer artış kazanç- kazançlar.
ları ile arızı kazançlardan oluşması gerekmektedir. • İktisap şekli ne olursa olsun (ivazsız olarak
Başka bir ifade ile bu kazanç ve iratlar, belirli iktisap edilenler hariç) Gelir Vergisi Kanu-
kaynaklara bağlanması mümkün olmayan, belirli nunun 70. maddesinin birinci fıkrasının
dönemlerde (periyodik olarak) meydana gelmeyen, (1), (2), (4) ve (7) numaralı bentlerinde
devamlı değil arızi olan ve çoğu zaman bir teşebbüse yazılı mal (gerçek usulde vergiye tâbi çiftçi-
bağlı olmayan gerçek kişilerin bazı mal ve varlıkların- lerin zirai istihsalde kullandıkları gayrimen-
da kendiliğinden meydana gelen kazanç ve iratlardır. kuller dâhil) ve hakların, iktisap tarihinden
başlayarak beş yıl içinde elden çıkarılmasın-
dan doğan kazançlar.
dikkat
Diğer Kazanç ve İratlar; Değer Artış Ka-
zançları ve Arızi Kazançlar olmak üzere ikiye dikkat
ayrılmaktadır. Elden Çıkarma” deyimi, yukarıda yazılı
mal ve hakların satılması, bir ivaz karşılı-
ğında devir ve temliki, trampa edilmesi,
Değer Artışı Kazançları takası, kamulaştırılması, devletleştiril-
Gelir Vergisi Kanununun mükerrer 80. mad- mesi, ticaret şirketlerine sermaye olarak
desin de sayılan mal ve hakların elden çıkarılma- konulmasını ifade etmektedir.
sından doğan kazançlar, değer artışı kazancı olarak
kabul edilmiştir. “Elden çıkarma” deyimi, anılan
Kanunun mükerrer 80.maddesinde yazılı mal ve Yine Gelir Vergisi Kanunun 81. maddesinde de
hakların satılması, bir ivaz karşılığında devir ve aşağıdaki hallerde değer artışı kazancının hesaplan-
temliki, trampa edilmesi, takası, kamulaştırılması, mayacağı ve vergilendirilmeyeceği hükmü bulun-
devletleştirilmesi, ticaret şirketlerine sermaye ola- maktadır.
rak konulmasını ifade etmektedir. • Ferdi bir işletmenin sahibinin ölümü halin-
Gelir Vergisi Kanunun mükerrer 80. maddesine de, kanuni mirasçılar tarafından işletmenin
göre aşağıda yazılı mal ve hakların elden çıkarılma- faaliyetine devam olunması ve mirasçılar
sından doğan kazançlar değer artışı kazancıdır. tarafından işletmeye dâhil iktisadî kıymet-
lerin kayıtlı değerleri ile devir edilmesi,
• İvazsız olarak iktisap edilenler ile tam mü-
kellef kurumlara ait olan ve iki yıldan fazla • Kazancı bilanço esasına göre tespit edi-
süreyle elde tutulan hisse senetleri hariç, len ferdi bir işletmenin bilançosunun bir
menkul kıymetlerin veya diğer sermaye sermaye şirketine aktif ve pasifiyle bütün
piyasası araçlarının elden çıkarılmasından halinde devrolunması, devir alan şirketin
sağlanan kazançlar. bilançosuna aynen geçirilmesi ve devredi-
len ferdi işletmenin sahip veya sahiplerinin
• Gelir Vergisi Kanununun 70. maddesinin şirketten, devir bilançosuna göre hesapla-
birinci fıkrasının (5) numaralı bendinde nan öz sermayesi tutarında ortaklık payı
yazılı hakların (ihtira beratları hariç) elden alması,
çıkarılmasından doğan kazançlar.
78
3
Türk Vergi Sistemi
• Kollektif ve adi komandit şirketlerin bu

maddenin (2) numaralı bendinde yazılı
şartlar dâhilinde nev’i değiştirerek sermaye dikkat
şirketi haline dönüşmesi. Değer artış kazançlarında hâsılatın ayın ve men-
Değer artışı kazançlarında vergilendirilecek ka- faat olarak sağlanan kısmının tutarı Vergi Usul
zanç “safi değer artışı” olup, safi değer artışı elden Kanununun değerleme ile ilgili hükümlerine
çıkarma karşılığında alınan para ve ayınlarla sağla- göre tayin ve tespit olunur.
nan ve para ile temsil edilebilen her türlü menfaat-
lerin toplamından elden çıkarılan mal ve hakların
maliyet bedellerinin ve elden çıkarma suretiyle sa- Mal ve hakların elden çıkarılmasında iktisap
tıcının uhdesinde kalan giderlerin ve ödenen vergi bedeli, elden çıkarılan mal ve hakların, elden çıka-
ve harçların indirilmesi suretiyle bulunmaktadır. . rıldığı ay hariç olmak üzere Türkiye İstatistik Ku-
rumunca (TÜİK) belirlenen toptan eşya fiyat en-
deksindeki artış oranında artırılarak tespit edilir Şu
Değer Artışı Kazançlarının Beyan kadar ki, bu endekslemenin yapılabilmesi için artış
Yoluyla Vergilendirilmesi oranının % 10 veya üzerinde olması şarttır.
Aşağıda yazılı kazançları elde eden gelir vergisi Görüldüğü üzere elden çıkarılan mal ve hakla-
mükellefi beyanname ile elde ettiği kazancı bildir- rın maliyet bedellerinin hesabında enflasyon artı-
mek zorundadır. şını dikkate almak için endeksleme yapılabilmekte
• Borsa İstanbul’da işlem görmeyen (borsa- ve böylelikle mal ve hakların nominal iktisap be-
da kayıtlı olmayan) hisse senetlerinin satı- deline, değer artışına konu unsurun elde tutuldu-
şından sağlanan kazançlar (örneğin; hisse ğu süre içindeki enflasyon artışı ilave edilmekte ve
senedi bastırmamış AŞ’lerin hisseleri veya mükellefler, sırf enflasyondan dolayı ortaya çıkan
limitet şirketlerin ortaklık hisseleri). değer artışı üzerinden vergi ödemekten kurtarılmış
• Diğer değer artışı kazançları. olmaktadırlar.
• Eurobondların (yurt dışında ihraç edilen
menkul kıymetlerin) alım satım gelirleri,
• Yabancı hisse senedi alım satım kazançları,
dikkat
• Yabancı devlet tahvili alım satım kazançları, Endeksleme ile elde edilen kazanç üzerindeki
• Gayrimenkullerin ve hakların iktisap tari- enflasyon etkisinin giderilmesine çalışılır.
hinden başlayarak beş yıl içinde elden çıka-
rılmasından doğan kazançlar.
Yukarıda ifade edilen değer artışı kazançlarının
tespitinde o yıl için belirlenen istisna tutarını aşan
kısmı vergiye tabi olmaktadır. Bu istisna 2021 yılı Nominal iktisap bedeli: Para, çek, senet,
için 19.000 TL’dir. hisse senedi, tahvil, pul vb menkul kıy-
Beyanname, elde edilen değer artışı kazancının metlerin üzerinde yazılı olan değerdir.
safi miktarının o yıl için belirlenen istisna tutarı-
nı aşması durumunda verilmektedir. Gelir Vergisi
Kanununun mükerrer 81. maddesine göre değer Arızi Kazançlar
artışında safi kazanç, elden çıkarma karşılığında 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun 82. mad-
alınan para ve ayınlarla sağlanan ve para ile temsil desinde altı bent halinde sayılan kazançlar arızi ka-
edilebilen her türlü menfaatlerin tutarından, elden zançları oluşturmaktadır. Arızi kazançlar genel ola-
çıkarılan mal ve hakların maliyet bedelleri ile elden rak yapılması devamlılık arz etmeyen faaliyetlerden
çıkarma dolayısıyla yapılan ve satıcının uhdesinde elde edilen gelirlerden oluşmaktadır.
kalan giderlerin ve ödenen vergi ve harçların indi-
rilmesi suretiyle bulunmaktadır.
79
3
Vergiye tâbi arızi kazançlar şunlardır: • Dar mükellefiyete tâbi olanların 45 inci
• Arızî olarak ticarî muamelelerin icrasından maddede yazılı işleri arızî olarak yapmala-
veya bu nitelikteki muamelelere tavassuttan rından elde ettikleri kazançlar. Bir takvim
elde edilen kazançlar. yılında (1), (2), (3) ve (4) numaralı bentler-
de yazılı olan kazançlar (henüz başlamamış
• Ticarî veya ziraî bir işletmenin faaliyeti ile
olan ticarî, ziraî veya meslekî bir faaliyete
serbest meslek faaliyetinin durdurulması
hiç girişilmemesi ile ihale, artırma ve eksilt-
veya terk edilmesi, henüz başlamamış olan
melere iştirak edilmemesi karşılığında elde
böyle bir faaliyete hiç girişilmemesi, ihale,
edilen kazançlar hariç) toplamının belli bir
artırma ve eksiltmelere iştirak edilmemesi
kısmı.
karşılığında elde edilen hâsılat.
Bu maddede geçen “hâsılat” deyimi alınan
• Gayrimenkullerin tahliyesi veya kiracılık
para ve ayınlarla diğer suretlerle elde edilen ve para
hakkının devri karşılığında alınan tazmi-
ile temsil edilebilen menfaatleri ifade eder. Arızî
natlar ile peştemallıklar (kiracıya ait tesisat
kazançların safi miktarı aşağıdaki şekilde tespit
ve malların tahliye ve devri sırasında kira-
olunur:
layan veya yeni kiracıya devrinden doğan
kazançlar dâhil). • Bu maddenin birinci fıkrasının (1) numa-
ralı bendinde yazılı işlerde satış bedelinden
• Arızî olarak yapılan serbest meslek faaliyet-
maliyet bedeli ve satış dolayısıyla yapılan
leri dolayısıyla tahsil edilen hâsılat.
giderler indirilir.
• Gerçek usulde vergiye tâbi mükelleflerin
• Bu maddenin birinci fıkrasının (2), (3), (4)
terk ettikleri işleri ile ilgili olarak sonradan
ve (5) numaralı bentlerinde yazılı işlerden
elde ettikleri kazançlar (zarar yazılan değer-
elde edilen hâsılattan tevsik edilmek kay-
siz alacaklarla, karşılık ayrılan şüpheli ala-
dıyla yapılan giderler indirilir.
cakların tahsili dâhil).
12 Değer artışı kazançlarını tanımlayabilme
Serbest meslek kazancı ile Diğer kazanç ve iratlar han-

Değer artışı kazancı ne anla-
arızi serbest meslek kazancı gi kazançlardan oluşmakta-
ma gelmektedir? Araştırınız.
arasında fark var mıdır? dır? Anlatınız.
Yaşamla İlişkilendir
2021 yılı Beyan Sınırları, İndirim ve İstisna Tutarları

Kira geliri istisna tutarı
2021 yılında elde edilecek konut kira gelirlerinin 7.000 lirası gelir vergisinden müstesna. 2020 yılı
gelirleri için bu tutar 6.600 lira idi.
Bu tutarı geçmeyen konut kira gelirlerinin beyan edilmesi gerekmiyor. Kira gelirinin bu tutarı geç-
mesi halinde ise bu kısım gelir vergisinden istisna.
80
3
Türk Vergi Sistemi
İstisna tutarının üzerinde gelir elde edilmesine rağmen beyan edilmemesi veya eksik beyan edilmesi
durumunda, istisnadan yararlanma hakkı ortadan kalkıyor.
Taşınmaz alım satım kazançlarında istisna
Gelir Vergisi Kanunu’na göre, satın alma tarihinden itibaren beş yıl içinde yapılan taşınmaz satışın-
dan elde edilen kazançlar gelir vergisine tabi.
2021 yılında taşınmaz mal satışından elde edilen kazançların 19.000 liralık kısmı gelir vergisinden
istisna. Bu tutar 2020 yılında elde edilen kazançlar için 18.000 lira idi.
Bazı gelirler için beyan sınırları
2021 yılında elde edilen, vergi kesintisine tabi tutulmamış veya istisnaya konu olmayan menkul ve
gayrimenkul sermaye iratlarında beyan sınırı 2.800 lira.
Yurt içinde elde edilen alacak faizleri veya yurt dışında elde edilen faizler bu kapsamda.
Gelirin beyan sınırını geçmesi halinde, geçen kısmın değil gelirin tamamının 2022 yılında verilecek
beyannameye dâhil edilmesi gerekiyor.
2020 yılında elde edilmiş olan, vergi kesintisine tabi tutulmamış menkul ve gayrimenkul sermaye
iratlarına ilişkin beyan sınırı 2.600 lira idi.
Veraset ve intikal vergisi istisna tutarları
Bağışlar ve miras kalan değerler nedeniyle hesaplanan veraset ve intikal vergisi matrahından indiri-
lecek istisna tutarları 2021 yılı için aşağıdaki gibi.
Eş ve çocuklardan her birine isabet eden miras hisselerinde 334.534 TL

Çocuk bulunmaması halinde, eşe isabet eden miras hissesinde 669.479 TL
Bağışlarda 7.703 TL
Yarışma ve çekilişlerde kazanılan ikramiyelerde 7.703 TL
Asgari geçim indirimi tutarları

Ücretliler için 2021 yılında uygulanacak asgari geçim indirimi tutarları şöyle:
2021 Asgari Geçim İndirimi Tutarları

Medini Durumu Aylık (TL) Medeni Durum Aylık (TL)
Bekar 268,31
Evli eşi çalışmayan ve çocuksuz 321,98 Evli eşi çalışan ve çocuksuz 268,31
Evli eşi çalışmayan ve 1 çocuklu 362,22 Evli eşi çalışan ve 1 çocuklu 308,56
Asgari geçim indiriminin yıllık tutarı, her ücretli için asgari üçret üzerinden hesaplanan yıllık vergi
tutarını aşamadığından, aylık asgari geçim indirimi tutarları, 2021 yılı için 456,13 lira ile sınırlıdır.
Engellilik indirimi tutarları

Çalışma gücünü belli ölçüde kaybeden ücretlilerle serbest meslek erbabı engellilik indiriminden
yararlanabiliyor ve gelirlerinin bir kısmı bu çerçevede gelir vergisine tabi tutulmuyor. Ayrıca, bakmak-
la yükümlü olunan özürlü kişi varsa, ücretli ve serbest meslek erbabı, bu kişiler için de indirimden
yararlanılabiliyor.
81
3
2021 yılında dikkate alınacak engellilik indirimi tutarları aşağıdaki gibi oldu:
• Çalışma gücünün %80’inin kaybedenler için 1.500 lira.
• Çalışma gücünün %60’ını kaybedeler için 860 lira.
• Çalışma gücünün %40’ını kaybedenler için 380 lira.
Vergiden müstesna harcırah tutarları
Çalışanlara verilen gündeliklerin aynı aylık seviyesindeki Devlet memurlarına verilen gündelikler ka-
dar olan veya Devletçe verilen gündeliklerin en yüksek haddini aşmayan kısmı gelir vergisinden istisna.
Devlet memurlarına verilen yurt içi gündelik tutarları Bütçe Kanunu’yla, yurt dışı gündelik tutar-
ları ise Cumhurbaşkanı Kararıyla belirleniyor ve bu tutarlar özel sektörde çalışanlar için de vergiden
müstesna harcırah tutarını belirliyor.
2021 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu’nun eki H-Cetveliyle belirlenen tutarlar çerçevesinde,
personele yurt içi seyahatler nedeniyle ödenen harcırah gündeliğinin 73,50 liralık kısmı gelir vergisin-
den istisna.
Yurt dışına yapılacak seyahatlerde personele ödenecek gündeliğin vergiden istisna edilecek kısmı
son olarak 25.01.2020 tarihli Resmî Gazetede yayımlanan Cumhurbaşkanı Kararıyla belirlendi. Tutar
gidilen ülkeye göre değişiyor. KKTC’ye yapılacak yolculuklar için ise tutar halen 175,20 lira. Bu tutar-
ların kısa süre içinde çıkacak yeni bir Karar ile güncellenmesi beklenebilir.
Kıdem tazminatı tavanı
2021 yılında uygulanacak olan kıdem tazminatı tavanı 7.638,96 lira.
Sosyal güvenlik primine esas kazançların alt ve üst sınırları
Sosyal güvenlik mevzuatı uyarınca, sosyal güvenlik primine esas tutulan günlük kazancın alt sınırı,
asgari ücretin otuzda biri, üst sınırı ise günlük kazanç alt sınırının 7,5 katıdır.
2021 yılında uygulanacak olan, sosyal güvenlik primi, işsizlik sigortası primi ve sosyal güvenlik
destek primine esas kazançların alt sınırı aylık 3.577,50 lira, üst sınırı ise 26.831,40 liradır.
Vakıflara vergi muafiyeti tanınmasında aranan asgari malvarlığı ve gelir tutarları
Bakanlar Kurulunca vakıflara “vergiden muaf vakıf ” statüsü verilebilmektedir. Bu statünün verildi-
ği vakıflar, statünün verdiği ayrıcalıklı konum yanında, başta bunlara yapılan bağışların bağış yapanlarca
belirli ölçüde matrahtan indirimi olmak üzere çeşitli vergi ayrıcalıklarına da kavuşmaktadırlar.
Vakıfların vergiden muaf vakıf sayılabilmesinde, diğer koşulların yanında, talepte bulunan vakıfla-
rın belirli bir gelir getirici malvarlığına ve yıllık gelire sahip olmaları aranmaktadır.
Asgari malvarlığı ve gelir tutarları yıllar itibariyle değişmektedir. 2021 yılında vergi muafiyeti tale-
binde bulunacak vakıfların vergi muafiyeti talebinde bulundukları tarihte en az;
• 1.873.000 lira gelir getirici mal varlığına ve
• 169.000,00 lira yıllık gelire (kamu kaynaklı yardımlar ve bağışlar hariç)
sahip olmaları gerekir. Faaliyet süresi 6-12 ay olan vakıflar için bu tutarlar iki kat olarak aranıyor.
Fatura düzenleme sınırı
2020 yılında 1.400 lira olan fatura düzenleme sınırı 2021 yılı için 1.500 lira olmuştur.
Buna göre, 2021 yılında nihai tüketicilere yapılan 1.500 liradan daha küçük tutarlı satışlar için,
müşterinin de istememesi koşuluyla, fatura düzenleme zorunluluğu yoktur. Bu satışlar için perakende
satış fişi düzenlenmesi mümkündür.
Doğrudan gider yazma sınırı
Satın alınan demirbaşlar için, doğrudan gider yazma sınırı, 2021 yılı için 1.500 liradır.
Buna göre, 2021 yılında satın alınan demirbaşlardan bedeli bu tutarı aşmayanlar doğrudan gider
kaydedilebilir.
Kaynak: Recep BIYIK
https://www.dunya.com/kose-yazisi/2021-yili-beyan-sinirlari-indirim-ve-istisna-tutarlari/606250
82
3
Türk Vergi Sistemi
öğrenme çıktıları ve bölüm özeti

2 Ücretlerin stopaj yoluyla
vergilendirilmesini açıklayabilme
3 Ücretlerin beyan yoluyla

vergilendirilmesini açıklayabilme
Ücretin Tanımı ve
Vergilendirilmesi
193 Sayılı Gelir Vergisi Kanununun 61. maddesinde ücret “… işverene tabi ve belirli bir iş yerine bağlı olarak
çalışanlara hizmet karşılığı verilen para ve ayınlar ile sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaatlerdir” şek-
linde tanımlamıştır. Bu tanım içinde aslında gelir vergisi kapsamında ücret gelirinin özellikleri de verilmek-
tedir. Öyle ki elde edilen gelirin ücret olarak vergilendirilebilmesi için; İşverene Tabi Olma, İşyerine Bağlı
Olma ve Hizmet Karşılığı Olarak Ödeme Yapılması ücreti gelir vergisine konu diğer kazanç ve iratlardan
özellikle de serbest meslek kazancından ayıran en önemli özellikleridir.
Ücretin tanımında yer alan işveren kavramı ile hizmet erbabını işe alan, onu emir ve talimatları doğrul-
tusunda çalıştıran gerçek ve tüzel kişiler ifade edilmektedir. İşverene tabi olmak ifadesinden, çalışanın be-
lirlenen kurallar çerçevesinde işverenin emir ve direktifleri doğrultusunda hareket etmesinin anlaşılması
gerekmektedir. Tanımda yer alan işyeri kavramı ise, Vergi Usul Kanununun 156. maddesinde “… mağaza,
yazıhane, idarehane, muayenehane, imalathane, şube, depo, otel, kahvehane, eğlence ve spor yerleri, tarla, bağ,
bahçe, çiftlik, madenler, taş ocakları, inşaat şantiyeleri... gibi ticari, sınai, zirai veya mesleki bir faaliyetin icra-
sına tahsis edilen veya bu faaliyetlerde kullanılan, kısaca işin yapıldığı yerdir.” şeklinde tanımlanmıştır. Gelir
vergisi kapsamında ücret gelirinden söz edebilmek için diğer bir özellik de yapılan ödemelerin mutlaka
bedensel veya zihinsel olarak bir hizmet karşılığında olması gerekliliğidir.
83
3
4 Serbest meslek kazançlarını ifade

edebilme
5 Serbest meslek kazançlarında

matrah tespitini tanımlayabilme
Serbest meslek kazançlarında

6 muafiyet ve istisnaları
açıklayabilme
Serbest Meslek Kazançları
Serbest meslek faaliyeti, sermayeden ziyade şahsi mesaiye, ilmi veya mesleki bilgiye veya ihtisasa dayanan
ve ticari niteliği olmayan işlerin işverene bağlı olmaksızın şahsi sorumluluk altında kendi nam ve hesabına
yapılmasıdır. Bu husus 193 Sayılı Gelir Vergisi Kanununun 65. maddesinde “Her türlü serbest meslek faa-
liyetinden doğan kazançlar serbest meslek kazancıdır. Serbest meslek faaliyeti; sermayeden ziyade şahsi mesaiye,
ilmi veya mesleki bilgiye veya ihtisasa dayanan ve ticari mahiyette olmayan işlerin işverene tabi olmaksızın şahsi
sorumluluk altında kendi nam ve hesabına yapılmasıdır.” ifadesi ile hüküm altına alınmıştır. Ayrıca her türlü
serbest meslek faaliyetinden doğan kazançlar serbest meslek kazancıdır. Tahkim işleri dolayısıyla hakemlerin
aldıkları ücretler ile kolektif, adi komandit ve adi şirketler tarafından yapılan serbest meslek faaliyeti netice-
sinde doğan kazançlar da serbest meslek kazancıdır.
Gelir Vergisi Kanununda yer alan serbest meslek faaliyeti tanımından, bu faaliyetin; sermayeden ziyade
şahsi mesaiye, ilmi veya mesleki bilgiye veya ihtisasa dayalı olması, bir işverene bağlı olmaksızın şahsi sorum-
luluk altında kendi nam ve hesabına yapılması ve sürekliliğinin olması, gerektiği anlaşılmaktadır.
84
3
Türk Vergi Sistemi
7 Gayrimenkul sermaye iratlarını

tanımlayabilme

Gayrimenkul sermaye iratlarının
8 stopaj yoluyla vergilendirilmesini
ifade edebilme
Gayrimenkul sermaye iratlarının
9 beyan yoluyla vergilendirilmesini
açıklayabilme
Gayrimenkul Sermaye İratları
Gelir Vergisi Kanununun 70. maddesinde belirtilen mal ve hakların kiraya verilmesi karşılığında elde edilen
gelirler “gayrimenkul sermaye iradı” olarak ifade edilmekte olup bu gelirler belirli koşullarda gelir vergisine
tabi tutulmaktadır.
Kira gelirine konu mal ve hakların; sahipleri, mutasarrıfları, zilyetleri, irtifak ve intifa hakkı sahipleri ile
kiralanmış bir mal veya hakkın kiraya verilmesinden gelir elde eden kiracılar, gayrimenkul sermaye iradı
yönünden mükellef kabul edilmektedir.
Gayrimenkul sermaye iradında safi irat, Kanunun 71. maddesinde gayrisafi hasılattan iradın sağlanması ve
idamesi için yapılan giderler indirildikten sonra kalan müspet fark olarak tanımlanmıştır. Kiracı tarafından
gayrimenkulü genişletecek veya iktisadi değerini devamlı surette artıracak şekilde gayrimenkule ilave edilen
kıymetler, kira süresinin sonunda bedelsiz olarak kiralayana devrolunduğu takdirde, anılan kıymetler kira-
layan bakımından, bu tarihte aynen tahsil olunmuş sayılmaktadır.
Gelecek yıllara ait olup peşin tahsil olunan kiralar, ilgili bulundukları yılların hasılatı sayılır. Bununla birlik-
te geçmiş yıllara ait tahsil edilen kiralar ise tahsil edildiği yılın geliri sayılmaktadır.
Kira gelirinin vergilendirilmesinde, elde edilen gelirin safi tutarı iki farklı şekilde tespit edilebilmektedir.
• Gerçek Gider Yöntemi
• Götürü Gider Yöntemi (Hakları kiraya verenler hariç)
10 Menkul sermaye iratlarını

açıklayabilme
11 Menkul sermaye iratlarının

vergilendirilmesini ifade edebilme
Menkul Sermaye İratları
Gelir Vergisi Kanununun 75. maddesine göre; sahibinin ticari, zirai veya mesleki faaliyeti dışında nakdi
sermaye veya para ile temsil edilen değerlerden müteşekkil sermaye dolayısıyla elde ettiği kâr payı, faiz, kira
ve benzeri iratlar menkul sermaye iradıdır. Devlet tahvili, Hazine bonosu faizleri, eurobond faizleri, repo
gelirleri, mevduat faizleri, kâr payları, kooperatiflerin dağıttıkları kazançlar menkul sermaye iradına konu
kazançlar arasında yer alır. Menkul sermaye iratlarının vergilendirilmesinde temel usul stopaj yöntemidir.
Bazı istisnai durumlarda ise menkul sermaye iratlarının vergilendirilmesi beyan usulü ile yapılabilmektedir.
85
3
12 Değer artışı kazançlarını

tanımlayabilme
Diğer Kazanç ve İratları
Gelir vergisinin konusunu oluşturan yedi kazanç ve iratlardan biri olan diğer kazanç ve iratlar, ilk altı gelir
unsuru dışında kalan ve Kanunda tek tek sayılarak belirtilen değer artışı kazançları ve arızi kazançlar olmak
üzere iki gruptan oluşmaktadır. Bir gelirin diğer kazanç ve irat sayılabilmesi için ilk altı grupta yer alan kazanç
ve/veya irat kapsamına girmemesi ve kanunda sayılan değer artış kazançları ile arızı kazançlardan oluşması
gerekmektedir.
Başka bir ifade ile belirli kaynaklara bağlanması mümkün olmayan, belirli dönemlerde (periyodik olarak)
meydana gelmeyen, devamlı değil arızi olan ve çoğu zaman bir teşebbüse bağlı olmayan gerçek kişilerin bazı
mal ve varlıklarında kendiliğinden meydana gelen kazanç ve iratlardır.
86
3
Türk Vergi Sistemi
1 Ücretlerin vergilendirilmesinde temel yön- 6 “Müteferrik istisnalar” başlığı altında verilen

tem aşağıdakilerden hangisidir? istisnalar aşağıdaki kanunlardan hangisinde yer al-
maktadır?
A. Stopaj usulü
neler öğrendik?
B. Gerçek usul A. Gider Vergileri Kanununda
C. Basit usul B. Vergi Usul Kanununda
D. Götürü usul C. Türk Ticaret Kanununda
E. Vergi karnesi üzerinden vergileme yöntemi D. Gelir Vergisi Kanununda
E. Borçlar Kanununda
2 Serbest meslek faaliyetinin bir işverene bağlı
olarak yapılması halinde elde edilen gelir aşağıda- 7 Vergi değeri 200.000 olan daireyi kiraya ve-
kilerden hangisidir? ren mükellefin beyan etmek zorunda olduğu en
düşük yıllık kira miktarı ne kadardır?
A. Ticari Kazanç
B. Menkul Sermaye İradı A. 1.000
C. Arızi Kazanç B. 3.000
D. Değer Artış Kazancı C. 5.000
E. Ücret D. 7.000
E. 10.000
3 Telif kazançları aşağıdaki kazanç ve iratlardan
hangisinin kapsamındadır? 8 Aşağıdakilerden hangisi menkul sermaye ira-
dı değildir?
A. Ticari kazanç
B. Serbest meslek kazancı A. Hisse senetleri kâr payları
C. Diğer kazanç ve irat B. Repo gelirleri
D. Menkul sermaye iradı C. Yatırım fonları katılma belgelerine ödenen kâr
E. Gayrimenkul sermaye iradı payları
D. Komandite ortaklara verilen kâr payı
E. Mevduat faizleri
4 Aşağıdakilerden hangisi serbest meslek ka-
zançlarının tespitinde gider olarak indirilemez?
A. Seyahat ve ikamet giderleri
9 Değer artış kazançları kapsamında “elden çı-
karma” deyimi aşağıdakilerden hangisini kapsamaz?
B. Binek otomobili giderleri
C. Asgari geçim indirimi A. Trampa
D. Emeklilik aidatları B. Takas
E. İaşe ve ibate giderleri C. Kamulaştırma
D. Kiralama
E. Devletleştirme
5 Gayrimenkul sermaye iratlarında götürü gi-
der indiriminin oranı aşağıdakilerden hangisidir?
A. %15
10 Bay (A)’nın bankada vadeli hesap açtırarak
faiz geliri elde etmesi, aşağıdakilerden hangisi kap-
B. %20 samındadır?
C. %25
D. %30 A. Ticari kazanç
E. %35 B. Değer artışı kazancı
C. Gayrimenkul sermaye iradı
D. Menkul sermaye iradı
E. Serbest meslek kazancı
87
3
Yanıtınız yanlış ise “Ücretlerin Stopaj Usu-

1. A 6. D Yanıtınız yanlış ise “Ücretlerde Muaflık ve İs-
lüyle Vergilendirilmesi” konusunu yeniden
tisnalar” konusunu yeniden gözden geçiriniz.
gözden geçiriniz.
neler öğrendik yanıt anahtarı
Yanıtınız yanlış ise “Emsal Kira Bedelinden

2. E Yanıtınız yanlış ise “Serbest Meslek Kazanç- 7. E
Düşük Olamaz” konusunu yeniden gözden
ları” konusunu yeniden gözden geçiriniz.
geçiriniz.
3. B Yanıtınız yanlış ise “Serbest Meslek Kazanç- 8. D Yanıtınız yanlış ise “Değer Artış Kazançları”
ları” konusunu yeniden gözden geçiriniz. konusunu yeniden gözden geçiriniz.
Yanıtınız yanlış ise “Ücretlerin Stopaj Usu- Yanıtınız yanlış ise “Beyanname Üzerinden
4. C 9. D
lüyle Vergilendirilmesi” konusunu yeniden Vergilendirilme” konusunu yeniden gözden
gözden geçiriniz. geçiriniz.
Yanıtınız yanlış ise “Beyanname Üzerinden

5. A 10. D Yanıtınız yanlış ise “Menkul Sermaye İradı”
Yasanın İzin Verdiği Giderlerin Düşülmesi”
konusunu yeniden gözden geçiriniz.
konusunu yeniden gözden geçiriniz.
Araştır Yanıt
3 Anahtarı
Ücretlerin vergilendirilmesi temel olarak kaynakta kesinti (stopaj) suretiyle ol-

maktadır. Bu kesinti safi ücret üzerinden yapılmaktadır. Safi ücrete ulaşırken,
Gelir Vergisi Kanununun 63. maddesinde sıralanan indirimlerin yapılması
gerekmektedir. Bu indirimler şunlardır: SGK primleri, emekli aidatları, ücret-
li tarafından şahıs sigortalarına ödenen primler, bireysel emeklilik sistemine
Araştır 1 ödenen katkı payları, sendikalara ödenen katkı payları. Diğer taraftan asgari
ücretin brüt tutarının % 50’sine tekabül eden kısım bekâr ücretlinin vergi
matrahından, asgari geçim indirimi adı altında düşülür. Ayrıca engelli üc-
retliler için kanunda belirtilen engellilik derecelerine göre engellilik indirimi
yapılabilmektedir. Safi ücretin tayininde, gelir vergisi gibi şahsi vergilerin in-
dirilemeyeceği ise Gelir Vergisi Kanununun 63. maddesinde düzenlenmiştir.
Bir yazarın, kadrolu olarak çalışmadığı bir dergide yayınlanan makalesinden

elde ettiği gelir serbest meslek kazancı olup, telif kazancı olarak istisna kapsa-
mındadır. Fakat bu işi aynı dergide kadrolu çalışarak yapması durumunda, bu
faaliyet karşılığında alınan bedel ücret olacaktır. Ancak örneğin bir öğretim
Araştır 2 üyesinin bir şirketin hukuki sorununun çözümüne yönelik yaptığı yazılı çalış-
ma karşılığında elde ettiği kazanç ücret olarak değerlendirilemez zira bu gelir
bir hizmet sözleşmesi olmadan elde edilmiştir. Bu şekilde elde edilen kazanç,
bu ünitenin son başlığında incelenen “arızi kazanç” kapsamında, arızi serbest
meslek kazancı adı altında vergilenecektir.
88
3
Türk Vergi Sistemi
Araştır Yanıt
3 Anahtarı
Mesken kira geliri elde edenler elde ettikleri kira gelirinin o yıl için belirlenen
istisna tutarını (2021 yılı için 7.000 TL’yi) aşması halinde GMSİ beyannamesi
verirler. O yıl için belirlenen istisna tutarı ve altında mesken kira geliri elde
edenler beyanname vermek zorunda değildir. İstisnadan bir gerçek kişi sadece
Araştır 3 bir defa yararlanabilir. Başka bir ifade ile bir gerçek kişinin birden fazla kira
geliri elde ettiği meskeni bile olsa tüm kira gelirlerini toplayacak ve istisna
tutarını düşecektir. Kira geliri olan mesken iki kişiye ait ise kira geliri ikiye
bölünecek her iki kişi de istisnadan ayrı ayrı yararlanabilecektir.
Menkul sermaye iratları esas olarak stopaj usulüyle vergilenir. İstisnai durum-
larda beyan usulü uygulanır. Stopaj yoluyla vergilendirilen menkul sermaye
iratları şunlardır: Hazine bonosu ve Devlet tahvili faizi, eurobond faizleri, özel
Araştır 4 sektör tahvil ve bonolarının faizi, TL mevduat faizi, döviz tevdiat hesabı faizi,
repo geliri, özel finans kurumları kâr zarar ortaklığı belgesi gelirleri, yatırım
fonları katılma belgelerinden elde edilen kazançlar. Bu menkul sermaye irat-
larının ödenmesi aşamasında kanunda yazılı oranlar üzerinden stopaj yapılır.
Gelir Vergisi Kanunu’nun 80. maddesinde diğer kazanç ve iratlar kapsamın-

da değer artışı kazançları ve arızi kazançlar sayılmıştır. Aynı maddede mal ve
hakların elden çıkarılmasından doğan kazançlar, değer artışı kazancı olarak
kabul edilmiştir. Mal ve hakların alış bedelleri ile satış bedelleri arasındaki fark
Araştır 5 değer artışı kazancının matrahı olacaktır. Bu mal ve hakların; satılması, bir
ivaz karşılığında devir ve temliki, trampa edilmesi, takası, kamulaştırılması,
devletleştirilmesi, ticaret şirketlerine sermaye olarak konulması elden çıkarma
anlamına gelmektedir.
89
3
Kaynakça
Akdoğan, A. (1998) Türk Vergi Saban, N. (2009). Vergi Hukuku, 5. baskı, İstanbul:
Sistemi ve Uygulaması, Gözden Geçirilmiş Beta Basım Yayın.
ve Genişletilmiş 2.Baskı, Ankara: Gazi Kitabevi. Şenyüz, D. (2005) Türk Vergi Sistemi, Ankara:
Bilici, N. (2018). Avrupa Birliği ve Türkiye II, (Kamu Yaklaşım Yayınları.
Maliyesi, Vergilendirme, AB Bütçesi), 7. Baskı, Uluatam, Ö. (1990). Türk Vergi Hukuku, Ankara:
Ankara: Savaş Yayınevi. Adım Yayıncılık.
Bilici, N. (2018). Vergi Hukuku, 45. Baskı, Ankara: Türkay, İ. (2005). Ücretlerde Vergi İndirimi (Vergi
Savaş Yayınevi. İadesi) Uygulaması, Ankara: Maliye ve Hukuk
Bilici, N. (2018). Türk Vergi Sistemi, 41. Baskı, Yayınları.
Ankara: Savaş Yayınevi. Türkay, İ. (2007). Serbest Meslek Kazancının
Bilici, N., Bilici, A. (2017). Kamu Maliyesi, 8. Baskı, Vergilendirilmesi, Ankara: Maliye ve Hukuk
Ankara: Savaş Yayınevi. Yayınları.
Bilici, N., Bilici, A. (2018). Vergi Kanunları, 8. Baskı, Türk Vergi Sistemi, Anadolu Ünv Yayınları No: 2612,
Ankara: Savaş Yayınevi. AÖF Yayınları Yayın No:1580 Ed: Recai Dönmez,
Bulutoğlu, K. (1978). Türk Vergi Sistemi, cilt 1, 6. Haziran 2012, s.73.
baskı, İstanbul: Fakülteler Matbaası. Yıldız, A. M. (2005). Tüm Yönleriyle Avukatların
Cenk, R. (1999). Ücretler Tazminatlar ve Harcırahlar, Vergilendirilmesi, Ankara: Yaklaşım Yayıncılık.
Ankara: Yaklaşım Yayınları. 2020 Yılı Gelir Vergisi Beyanname Hazırlama Rehberi.
Çubukçu-Özkök, D. (2007) Değer Artış Kazançlarının (2021). TÜRMOB, http://online.fliphtml5.com/
Vergilendirilmesi, Ankara: Naturel Kitap Yayın nitus/suzl/#p=1 (Erişim 20.03.2021)
Dağıtım. Kira Geliri Elde Eden Mükellefler İçin Vergi Rehberi
Erol, A., Yıldırım, A.E. (2011). Menkul Kıymetlerin (2021). https://www.gib.gov.tr/sites/default/
Vergilendirilmesi, Ankara: Yaklaşım Yayınları. files/fileadmin/beyannamerehberi/2021/2021_
gayrimenkulsermayeiradirehber.pdf (Erişim
Karakoç, Y. (2007). Vergi Hukuku Uygulamaları,
20.03.2021)
Ankara: Yetkin Yayınları.
Menkul Sermaye İradı Elde Eden Mükellefler
Kızılot, Ş. ve Taş, M. (2009). Vergi Hukuku ve Türk
İçin Vergi Rehberi (2021). https://www.
Vergi Sistemi ve Vergi Hukuku, Ankara: Yaklaşım
g i b. g ov. t r / s i t e s / d e f a u l t / f i l e s / f i l e a d m i n /
Yayıncılık.
beyannamerehberi/2021/2021_menkulsermaye
Kartaloğlu, E., Tekin, C. (2007). Menkul Kıymet iradirehber.pdf (Erişim 20.03.2021)
Gelirlerinin Vergilendirilmesi, Gözden Geçirilmiş
Serbest Meslek Kazancı Elde Eden Mükellefler İçin
2. Baskı, Ankara: Yaklaşım Yayıncılık.
Vergi Rehberi (2021).
Mutluer, K. (2011). Vergi Hukuku: Genel ve Özel
https://www.gib.gov.tr/sites/default/files/fileadmin/
Hükümler, Ankara: Turhan Kitabevi, 3. Baskı.
beyannamerehberi/2021/2021_serbestmeslek
Oktay, A. N. (2007). Emeklilik Ödenekleri ve kazancirehber.pdf (Erişim 20.03.2021)
Vergilendirilmesi, Ankara: Maliye ve Hukuk
Diğer Kazanç ve İratların Vergilendirilmesi Rehberi
Yayınları.
(2021). https://www.gib.gov.tr/sites/default/
Oktar, S. A. (2016). Türk Vergi Sistemi, İstanbul: files/fileadmin/beyannamerehberi/2021/2021_
Türkmen Kitabevi digerkazancveiratrehber.pdf (Erişim 20.03.2021)
Öner, E. (2015). Türk Vergi Sistemi, Ankara: Seçkin Gayrimenkullerin 5 Yıl İçinde Elden
Yayınevi, 5. Baskı. Çıkarılmasında Gelir Vergisi Beyanı (2021).
Öncel, M., Kumrulu, A., Çağan, N. Ve Göker, C. https://www.gib.gov.tr/sites/default/files/
(2019). Vergi Hukuku, Ankara: Turhan Kitabevi. fileadmin/beyannamerehberi/2021/2021_
28. Baskı. gayrimenkul5yilicindesatisibrosur.pdf (Erişim
Özer, S. (1977). Vergileme İlkeleri ve Türk Vergi 20.03.2021)
Sistemi, Ankara: Türkiye ve Orta Doğu Amme Ücret Geliri Elde Edenler İçin Vergi Rehberi
İdaresi Enstitüsü Yayını. (2021). https://www.gib.gov.tr/sites/default/
Özmen, M. A. (2008). Gelir ve Kurumlar Vergisi files/fileadmin/beyannamerehberi/2021/2021_
Mevzuatında Vergi Güvenlik Müessesesi, Ankara: ucretgelirirehber.pdf (Erişim 20.03.2021)
Yaklaşım Yayıncılık.
90

Ücretler, Serbest Meslek Kazançları, Gayrimenkul - Menkul Sermaye İratları, Diğer Kazanç Ve İratlar

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Ücretler, Serbest Meslek Kazançları, Gayrimenkul - Menkul Sermaye İratları, Diğer Kazanç Ve İratlar

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Bölüm 3

Ücretler, Serbest Meslek Kazançları, Gayrimenkul -

Ücretin Tanımı ve Vergilendirilmesi

Gayrimenkul Sermaye İratları

GİRİŞ Ücretin tanımında yer alan işveren kavramı ile

Asgari Geçim İndirimi

2021 yılında ödenecek asgari geçim indirimi tutarının hesap-

Tablo 3.1 2021 Yılı Aylık AGİ Tutarları

Ücretlerin Beyan Usulüyle Vergilendirilmesi

Elçilik ve Konsolosluk Çalışanlarının Ücret İstisnası

Ücretlerde Diğer İstisnalar

Araştır 1 İlişkilendir Anlat/Paylaş

SERBEST MESLEK KAZANÇLARI aliyetinden doğan kazançlar serbest meslek kazan-

Genç Girişimcilerde Kazanç İstisnası

Sergi ve Panayır İstisnası

Serbest Meslek Kazancı Muaflığı

Araştır 2 İlişkilendir Anlat/Paylaş

Bir yazarın, kadrolu olarak

GAYRİMENKUL SERMAYE bir imalat usulü üzerindeki kullanma hakkı

Zilyetlik: Taşınır veya taşınmaz bir mal

Gerçek gider yönteminin seçilmesi durumun-

Gayrimenkullerin vergi kesme yükümlülüğü Gayrimenkul Sermaye İradının Beyanı

torunlar) veya kardeşlerinin ikametine tahsis edilmesi,

Araştır 3 İlişkilendir Anlat/Paylaş

MENKUL SERMAYE İRATLARI

Menkul Sermaye İratlarının Menkul Sermaye İratlarının

Araştır 4 İlişkilendir Anlat/Paylaş

Stopaj yoluyla vergilendiri- https://hazirbeyan.gib.gov. Gayrimenkul sermaye iradı

DİĞER KAZANÇ VE İRATLAR • Telif haklarının ve ihtira beratlarının mü-

• Kollektif ve adi komandit şirketlerin bu

Araştır 5 İlişkilendir Anlat/Paylaş

Serbest meslek kazancı ile Diğer kazanç ve iratlar han-

2021 yılı Beyan Sınırları, İndirim ve İstisna Tutarları

Eş ve çocuklardan her birine isabet eden miras hisselerinde 334.534 TL

Asgari geçim indirimi tutarları

2021 Asgari Geçim İndirimi Tutarları

Engellilik indirimi tutarları

1 Ücret kavramını tanımlayabilme

öğrenme çıktıları ve bölüm özeti

3 Ücretlerin beyan yoluyla

4 Serbest meslek kazançlarını ifade

5 Serbest meslek kazançlarında

Serbest meslek kazançlarında

Serbest Meslek Kazançları

7 Gayrimenkul sermaye iratlarını

öğrenme çıktıları ve bölüm özeti

Gayrimenkul Sermaye İratları

10 Menkul sermaye iratlarını

11 Menkul sermaye iratlarının

Menkul Sermaye İratları

12 Değer artışı kazançlarını

13 Arızi kazançları ifade edebilme

Diğer Kazanç ve İratları

1 Ücretlerin vergilendirilmesinde temel yön- 6 “Müteferrik istisnalar” başlığı altında verilen

Yanıtınız yanlış ise “Ücretlerin Stopaj Usu-

Yanıtınız yanlış ise “Emsal Kira Bedelinden

Yanıtınız yanlış ise “Beyanname Üzerinden

Ücretlerin vergilendirilmesi temel olarak kaynakta kesinti (stopaj) suretiyle ol-

Bir yazarın, kadrolu olarak çalışmadığı bir dergide yayınlanan makalesinden

Gelir Vergisi Kanunu’nun 80. maddesinde diğer kazanç ve iratlar kapsamın-

You might also like