ირიბი თქმა Reported speech

ირიბ თქმაში - პიროვნების ნათქვამი გადმოიცემა სხვის მიერ, ან თავად ამ პიროვნების მიერ,
ოღონდ არა ზუსტად პირვანდელი სახით. მნიშვნელობა და შინაარსი იგივე რჩება, მხოლოდ
ირიბ თქმაში გადაყვანისას გვჭირდება რამდენიმე ცვლილების შეტანა:

- პირდაპირ და ირიბ თქმაში გამოიყენება სმნები say და tell. Say გამოიყენება იმ

შემთხვევაში, როდესაც მას არ მოსდევს ადრესატი (ანუ პირი, რომელსაც ეუბნებიან
რაიმეს). Tell გამოიყენება იმ შემთხვევაში, როდესაც მას მოსდევს ადრესატი (ანუ პირი,
რომელსაც ეუბნებიან რაიმეს). ადრესატის არსებობის შემთხვევაში ასევე შეგვიძლია
გამოვიყენოთ say, ოღონდ მის შემდეგ დაისმის წინდებული "to".

She said: "I can't drive." მან თქვა: „მე არ ვიცი მანქანის მართვა.”

She told me: "I can't drive." მან მითხრა მე: „არ ვიცი მანქანის მართვა”

She said to me: "I can't drive."მან მითხრა მე: „არ ვიცი მანქანის მართვა."

არსებობს ფიქსირებული ფრაზები რომლებთანაც გამოყენება მხოgnoდ "say" ან "tell

say good morning/evening; say something: say one's prayer; say a few words; say so და ა.შ.

tell the truth; tell a lie; tell somebody the time; tell one from another.

- ირიბ თქმაში გადაყვანისას იცვლება ნაცვალსახელები კონტექსტის მიხედვით,

He said: "I've lost my book." მან თქვა: „ჩემი წიგნი დავკარგე."

He said (that) he had lost his book. მან თქვა, რომ თავისი წიგნი დაკარგა.

She said: "I like my new job." მან თქვა: „ჩემი ახალი სამუშაო მომწონს.“

She said (that) she liked her new job. მან თქვა, რომ თავისი ახალი სამუშაო მოსწონდა.
 - ირიბ თქმაში გადაყვანისას იცვლება პირდაპირი თქმის ზმნიზედები:

ago – before these – those Yesterday - the day before / the previous day

now – then today - that day last - previous / the…before

here – there tonight - that night next - the following

this – that tomorrow - the following day/

the next day/the day after

- ირიბ თქმაში გადაყვანისას იცვლება ზმნა-შემასმენლის დრო. მათი შემდეგია :

დროები გადადის წარსულ ფაზაში.

Present Simple - Past Simple

Present Continuous - Past Continuous

Present Perfect - Past Perfect

Present Perfect Continuous - Past Perfect Continuous

Future Simple (will) - Future in the Past (would)

Past Simple - Past simple / Past perfect

Past Continuous - Past Continuous / Past Perfect Continuous

Past Perfect - Past Perfect

Past Perfect Continuous - Past Perfect Continuous

He said: "I go to school every day." მან თქვა: „ყოველ დღე დავდივარ სკოლაში."

He said (that) he went to school every day. მან თქვა, რომ ყოველ დღე დადიოდა სკოლაში.

He said: "I am living with my parents." მან თქვა: „ჩემს მშობლებთან ერთად ვცხოვრობ.”

He said (that) he was living with his parents. მან თქვა, რომ თავის მშობლებთან ერთად
ცხოვრობდა.
He said: "I've bought a new car." მან თქვა: „ახალი მანქანა ვიყიდე."

He said (that) he had bought a new car. მან თქვა, რომ ახალი მანქანა იყიდა.

He said: "I've been playing football. " მან თქვა: „ფეხბურთს ვთამაშობდი."

He said (that) he had been playing football. მან თქვა, რომ ფეხბურთს თამაშობდა.

He said: "I will be late for work. " მან თქვა: „სამსახურში დამაგვიანდება."

He said (that) he would be late for work. მან თქვა, რომ სამსახურში დააგვიანდებოდა.

He said: "I ate a lot of chocolate yesterday. " მან თქვა: „გუშინ ბევრი შოკოლადი მივირთვი.”

He said (that) he ate / had eaten a lot of chocolate the day before. მან თქვა, რომ ბევრი შოკოლადი
მიირთვა გუშინ.

He said: "I was reading a book from 4 till 6 o'clock." მან თქვა: „4-დან 6 საათამდე წიგნს
ვკითხულობდი."

He said (that) he was reading / had been reading a book from 4 till 6 o'clock. მან თქვა, რომ 4-დან 6
საათამდე წიგნს კითხულობდა.

She said: "I had cleaned the house by 5 o'clock yesterday. მან თქვა: „გუშინ 5 საათამდე სახლი
დალაგებული მქონდა.”

She said (that) she had cleaned the house by 5 o'clock the day before. მან თქვა, რომ გუშინ 5
საათამდე სახლი დალაგებული ჰქონდა.

She said: "We had been walking for three hours before reaching the village." მან თქვა: „სამი საათის
განმავლობაში ფეხით მივდიოდით, სანამ სოფელს მივაღწევდით.”

She said (that) they had been walking for three hours before reaching the village.მან თქვა, რომ სამი
საათის განმავლობაში ფეხით მიდიოდნენ, სანამ სოფელს მიაღწევდნენ.
 - ირიბ თქმაში გადაყვენისას უცვლელი რჩება შემდეგი მოდალური ზმნები:
could should
might must (თუ ის ვარაუდს გამოხატავს).

She said: "You should try harder." მან თქვა: „უფრო მეტი უნდა გააკეთო”

She said (that) I should try harder. მან თქვა. რომ უფრო მეტი უნდა გავაკეთო.

She said: "I would like to go there." მან თქვა: „იქ წავიდოდი."

She said (that) she would like to go there. მან თქვა, რომ იქ წავიდოდა.

He said: "I could help you. " მან თქვა: „შემიძლია დაგეხმარო."

He said (that) he could help me. მან თქვა, რომ შეეძლო დამხმარებოდა.

He said: "They might be late." მან თქვა: „შეიძლება დააგვიანდეთ.“

He said (that) they might be late, მან თქვა, რომ მათ შეიძლება, დაეგვიანათ.

She said: "You must work harder." მან თქვა: „მეტი უნდა იმუშაო.”

She said (that) I had to work harder. მან თქვა, რომ მეტი უნდა მემუშავა.

He said: "It must be hard to translate that novel." მან თქვა: „ალბათ რთულია მაგ ნოველის
გადათარგმნა.

He said (that) it must be hard to translate that novel. მან თქვა, რომ რთული უნდა ყოფილიყო იმ
ნოველის გადათარგმნა.

- II ტიპის არარეალური წინადადების ირიბ თქმაში გადაყვანისას უცვლელი რჩება

დრო
He told me: "If you studied more, you would pass the test." მან მითხრა: „მეტი რომ გემეცადინა,
ტესტს ჩააბარებდი.”

He told me (that) if I studied more, I would pass the test.მან მითხრა, მეტი რომ მემეცადინა.
ტესტს ჩავაბარებდი.

- თუ შესავალი ზმნა say ან tell მოცემულია Present Simple, Present Perfect ან Future
Simple- ში, ძირითადი წინადადების დროები ირიბ თქმაში გადაყვანისას უცვლელი
რჩება.

She says: "I like ice-cream very much." ის ამბობს: „ძალიან მიყვარს ნაყინი.”

She says (that) she likes ice-cream very much. ის ამბობს. რომ ძალიან უყვარს ნაყინს

He has said to us: "I'm leaving tonight." მან გვითხრა: „ამაღამ მივემგზავრები.”

He has said to us (that) he is leaving tonight. მან გვითხრა, რომ ამაღამ მიემგზავრება.

Mother will say: "I am tired." დედა იტყვის: „დაღლილი ვარ.”

Mother will say (that) she is tired. დედა იტყვის, რომ დაღლილია.

თხრობითი წინადადების ირიბ თქმაში გადაყვანისას შესავალ ზმნას მოსდევს კავშირი that-
რომ, რომელიც შეგვიძლია სურვილის შემთხვევაში გამოვტოვოთ.

He said: "I feel sick."მან თქვა: „ცუდად ვგრძნობ თავს.”

He said (that) he felt sick. მან თქვა, რომ ცუდად გრძნობდა თავს.
დავიმახსოვროთ!

პირდაპირი ნათქვამი ორივე მხრიდან მოქცეულია ბრჭყალებში ირიბ ნათქვამში არ შეიძლება

ბრჭყალების გამოყენება.

He said: "I will drive you home." მან თქვა: „მანქანით წაგიყვან სახლში.”

He said (that) he would drive me home. მან თქვა, მანქანით წაგიყვან სახლშიო.

ბრძანება, თხოვნა, შეთავაზება, რჩევა ირიბ თქმაში

Commands, requests, suggestions,

advice in the indirect speech

- ბრძანება, თხოვნა, შეთავაზება ან რჩევა ირიბ თქმაში გამოხატულია ინფინიტივით და

გერუნდით.

He said: “Lie down, Tom.” = He told Tom to lie down.

- ბრძანების ან თხოვნის გამოსახატავად იხმარება ზმნები: advise, ask, beg, command,

encourage, entreat, forbid, implore, invite, order, recommend, remind, request, tell, urge,
warn + infin- ive or –ing ფორმით (ეს დამოკიდებულია მთავარ ზმნაზე).

“Watch out,” he said to me. = He told me to watch out. (ბრძანება)

"Please, don't move," he said.= He asked me not to move (თხოვნა)

"Let's play chess," he said. = He suggested playing chess. (შეთავაზება)

“You’d better see a doctor,” he said. = He suggested that I (should) see a doctor. (რჩევა)

- უარყოფითი ბრძანებები, თხოვნები და ა.შ. ირიბი თქმაში გადმოდის: not + infinitive(to)

-
“Don’t swim out too far, boys.” I said = I warned/told the boys not to swim out too far.

"If I were you, I'd stop taking tranquillizers," I said = I advised him to stop taking tranquillizers.

"Why don't you take off your coat?" he said. = He advised me to take off my coat.

"Don't forget to order the wine." said Mrs Pitt. = Mrs Pitt reminded her husband to order the wine.

"Try again," said Ann's friends encouragingly. = Ann's friends encouraged her to try again.

He said: "Let's leave the case at the station." = He suggested leaving the case at the station ან He
suggested that they/we should leave the case at the station.

He said: "Let's not say anything about it." = He suggested not saying anything about it/saying nothing
about it.

"Let the boys clear up this mess." said the headmaster. = The headmaster said that the boys were to
clear up the mess.

- გამყოფი კითხვები არ იხმარება ირიბ თქმაში:

"She is still at work, isn't she?" she said. = He wondered if she was still at work.

- წამოძახილებს ირიბ თქმაში გამოხატავს ზმნები: exclaim, thank, wish, say, cry out in
pain, give an exclamination of surprise/ horror/disgust/delight და ა.შ. ძახილის ნიშანი
შეიცვლება წერტილით. წამოძახილები Oh!, Wow!, Oh dear!, Well! არ იხმარება ირიბ
თქმაში:

"Ah!" she said at the sight of the syringe. = She gave an exclamination of horror at the sight of the
syringe.

He said: "Thank you!" = He thanked me.

He said: "Curse the fog!" = He cursed the fog.

He said: "Good luck!" = He wished me luck.

 Reported questions

როცა კითხვები გადაგვყავს ირიბ თქმაში, იცვლება დრო, ნაცვალსახელები გარემოება. ზმნა
say იცვლება - ask, inquire-აცნობო,შეატყობინო, wonder, want to know. როდესაც სპეციალური
კითხვა( კითხვითი სიტყვით დაწყებული Where, why და მსგ, სიტყვები) გადაგვყავს ირიბ
თქმაში მაშინ კითხვით სიტყვები არ შეიცვლება. დრო შეიცვლება როგორც თხრობითი ირიბი
თქმის დროს.

He said:’’ where is she going?” = he asked where she was going.

He said to me/ to him:” Where do you live?” = he asked where I/ he lived.

ჩამოთვლილ ზმნებს inquire, wonder, want to know არ მოჰყვება ირიბი დამატება.

He said: “ Mary , when is the next train?”= He inquired when the next train was. ან He asked
Mary when the next train was. მაგალითებიდან ჩანს რომ inquiri-ს შემდეგ მერი რომელიც
არის ირიბი დამატება ანუ სამოქმოდე სუბიექტი არ მოსდევს აღნიშნულ სიტყვას, მაგრამ ask-
ის შემდეგ აუცილებელია მისი ხსენება.

თუ წინადადება იწყება დამხმარე ზმნით ამ შემთხვევაში, ირიბ თქმაში იხმარება if ან

whether: He asked: “is anyone there?”= He asked if/whether someone was there.

Indirect questions
პირდპირი კითხვა: Where is the bank? - სად არის ბანკი? არი გრამატიკულად სწორი, მაგრამ
არ არის ზრდილობიანი ფორმა. იგივე კითხვა, რომ გამოვიყენოთ ზრდილობიანი ფორმით ამ
შემთხვევაში ვიყენებთ არაპირდაპირ კითხვებს. მაგ: Can you tell me where the bank is?
(ზრდილობიანი) ან I wonder if you could tell me where the bank is.(ძალიან ზრდილობიანი).

ზოგიერთ არაპირდაპირ კითხვას სჭირდება კითხვის ნიშანი ზოგს არა, რადგან ეს

დამოკიდებულია იმაზე თუ რომელი ფრაზით იწყება წინადადება:

ფრაზები კითხვის ნიშნით:

Can/could you tell me…? - შეგიძლიათ მოთხრათ...?

Can/could you let me know…? - შეგიძლიათ მაცნობოთ...?

Do you know…? - იცით...?

Do you think you can/could tell me?- თქვენ ფიქრობთ, რომ შეგიძლიათ მითხრათ...?
Would you mind telling me…? - წინააღმდეგი ხომ არ იქნებით რომ მითხრათ...?

Can/ could I ask…? - შეიძლება გკითხოთ...?

ფრაზები კითხვის ნიშნის გარეშე:

I wonder if you can/could tell me…. - მაინტერესებს თქვენ თუ შეძლებთ რომ მითხრათ....

I wonder if you could let me know .... - მაინტერესებს თქვენ თუ შეგიძლიათ მაცნობოთ....

I wonder if you know…. – მაინტერესებს თქვენ თუ იცით....

I would like to know…. - მინდა რომ ვიცოდე....

არაპირდაპირი კითხვების თანმიმდევრობა დალაგდება როგორც თხრობითი პირდაპირი

წინადადება მიუხედავად იმისა ბოლოში კითხვის ნიშანი გვაქვს თუ არა. ასევე უცვლელი
დარჩება კითხვითი სიტყვები(what…).

დამხმარე ზმნებით, ან მოდალური ზმნებით დაწყებული კითხვითი წინადადებების

შემთხვევაში ჯერ მოდის ფრაზა, შემდეგ დამხმარე ან მოდალური ზმნა იცვლება if/whether -
ით დალაგდება როგორც თხრობითი წინადადება და დრო არ შეიცვლება: Will you be there
tomorrow? – I would like to know if/whether you will be there tomottow.