TURBOwykład

Powtórzenie lektur obowiązkowych z poziomu gimnazjum i liceum

Przygotowała Rita Larek
Lektury obowiązkowe, czyli…

Lektury Epoka
Bogurodzica średniowiecze
Jan Kochanowski - Treny (V, VII, VIII) oraz inne (IX, renesans
X, XI, XIX), wybrane fraszki, pieśni i psalm
Wybrane bajki Ignacego Krasickiego oświecenie
Zemsta, Pan Tadeusz, Dziady cz. II, Dziady cz. III romantyzm
Lalka, wybrana powieść historyczna pozytywizm
H. Sienkiewicza (Quo vadis)
Wesele Młoda Polska
Ferdydurke (fragment lub całość) XX-lecie międzywojenne
Sklepy cynamonowe (wybrane opowiadanie) XX-lecie międzywojenne
Lektury obowiązkowe z poziomu gimnazjum;)
Kochanowski Fraszki

Krótkie utwory wierszowane, o żartobliwym charakterze, które

podejmują rozmaitą tematyką. Wyróżniamy np. fraszki:

• biesiadne – O doktorze Hiszpanie

• miłosne – Do Hanny
• refleksyjne – Na lipę

Uwaga – to Ty decydujesz, które fraszki przygotujesz na maturę!

Kochanowski Treny V, VII, VIII

Należy znać treść i interpretację ww. trenów. Jak je zapamiętać?

• Tren V – drzewko oliwne

• Tren VII – szafa
• Tren VIII – dom

Podczas matury możesz odwołać się do wybranego trenu lub całego

cyklu☺
Ignacy Krasicki wybrane bajki

Bajka to krótki, wierszowany utwór epicki, który piętnuje wady i

przywary. Często występują w niej zwierzęta.

• Lew pokorny
• Ptaszki w klatce
• Dewotka

Tu też Ty decydujesz, które bajki będziesz znać☺

A. Mickiewicz Dziady cz. II

Czytelnik obserwuje pogański obrzęd i poznaje nauki moralne,

które przekazują postaci z zaświatów

• duchy lekkie, średnie, ciężkie

• nie ma winy bez kary

Ten utwór szuka odpowiedzi na pytanie o istotę człowieczeństwa.

A. Fredro Zemsta

Ta komedia opowiada o ślubnych perypetiach na tle sąsiedzkiej

niezgody.

• wizerunek szlachty
• typy komizmu
• różnica charakterów

Ważne, aby rozumieć, na czym polega tytułowa zemsta☺

H. Sienkiewicz Quo vadis

Epicka opowieść o wielkiej miłości na tle prześladowań

chrześcijan

• znaczenie tytułu
• powieść historyczna
• postaci realistyczne oraz fikcyjne

Pamiętaj – zamiast Quo vadis możesz też przeczytać Krzyżaków lub

Potop
Motywy literackie
Lektura
J. Kochanowski Treny (V, VII, VIII)
J. Kochanowski Wybrane fraszki
I. Krasicki Wybrane bajki
A. Fredro Zemsta
A. Mickiewicz Dziady cz. II
H. Sienkiewicz Quo vadis
Motywy, które w niej odnajdujemy
żałoba, ból, cierpienie, rozpacz, miłość rodzicielska, dom, ubiór, ogród
pochwała wiejskiego życia, temperament płci pięknej, biesiada
próżność, głupota, wolność, młodość i starość,
spór, różnica charakterów, miłość, komizm, wizerunek szlachty
Elementy fantastyczne, duchy, obrzędy, wina, człowieczeństwo
miłość, wiara, historia, bogactwo, sztuka, elegancja, metamorfoza
Lektury obowiązkowe z poziomu liceum;)
Bogurodzica

Najstarsza polska pieśń religijna

• powstała około XIII wieku, jej autor nie jest znany

• carmen patrium
• motyw deesis
• kunsztowna forma, obecność archaizmów

Na maturze 2021 nie obowiązuje umiejętność wskazywania odmienności

fonetycznych i leksykalnych wynikających z różnic historycznych.
J. Kochanowski Tren IX, X, XI

Treny znajdujące się w środku cyklu są uznane za najbardziej

dramatyczne. Oddają kryzys światopoglądowy podmiotu (ojca-
poety)

• Tren IX - „Kupić by Cię, Mądrości, za drogie pieniądze…”

• Tren X - „Gdzieśkolwiek jest, jeśliś jest”
• Tren XI - „Fraszka cnota!”

Wartości, które wyznawał podmiot liryczny nie przyniosły mu ulgi w

cierpieniu
J. Kochanowski Tren XIX

Tren XIX albo Sen

• Ten utwór przynosi pocieszenie i pouczenie. Ojca-poetę

odwiedza jego matka, trzymając na rękach zmarłą Orszulkę.
Zapewnia zbolały podmiot liryczny, że jego córka ma się dobrze i
że umierając, zyskała spokój. Jest wolna od ziemskiego bólu.
• Słynna fraza: „…ludzkie przygody/Ludzkie noś”.
J. Kochanowski Wybrane pieśni

Pieśń to gatunek liryczny pierwotnie związany z muzyką. Pieśni

mogą mieć rozmaitą tematykę, np. filozoficzną, biesiadną itp.

• „Nie porzucaj nadzieje”

• „Niezwykłym i nie leda piórem opatrzony”

W Pieśniach Kochanowskiego dostrzegamy wpływy antyku (np.

stoicyzmu i epikureizmu).
J. Kochanowski Wybrany psalm

Kochanowski dokonał tłumaczenia Księgi Psalmów

• Psalm 13 Dokąd mię chcesz zapomnieć? Podmiot prosi Boga o

wysłuchanie jego próśb i opiekę.

Psalm – utwór liryczny, który cechuje się modlitewnym charakterem.

Pan Tadeusz

Utwór powstał, aby zjednoczyć skłóconą emigrację polską.

• wizerunek szlachty
• wątki: spór o zamek, romanse, konflikt Asesora i Rejenta, tło
historyczne
• metamorfoza Jacka Soplicy

Pan Tadeusz to epopeja narodowa.

A. Mickiewicz Dziady cz. III

Ten dramat romantyczny opowiada o cierpieniach młodzieży

polskiej ciemiężonej przez zaborcę.

• Gustaw-Konrad (bohater romantyczny)

• Wielka improwizacja
• wizerunek społeczeństwa
• Widzenie księdza Piotra
B. Prus Lalka

Opowieść o wielkiej miłości, społeczeństwie, historii i ideach.

Oto Lalka!

• Stanisław Wokulski – jego losy i charakterystyka

• obraz społeczeństwa
• trzej idealiści

Pamiętaj! Lalka to skarbnica motywów, warto ją znać☺

S. Wyspiański Wesele

Ten dramat symboliczny mówi o barku gotowości do walki o

niepodległość i niesnaskach w polskim społeczeństwie.

• geneza
• postaci realistyczne i fantastyczne
• wizerunek polskiego społeczeństwa
• symbole

Ta lektura pojawiła się na maturze w 2020 roku.

W. Gombrowicz Ferdydurke

Człowiek, aby funkcjonować w społeczeństwie, bezustannie

musi przyjmować określone wzorce zachowań (Forma)

• groteska
• słowa klucze
• Interesująca budowa powieści

Pamiętaj! Na maturę w 2021 roku możesz znać tylko fragment tej

książki☺
B. Schulz Sklepy cynamonowe

Z tomu Sklepy cynamonowe wybrałam opowiadanie o takim

samym tytule.

• Sklepy cynamonowe – abstrakcyjna podróż małego chłopca

przez miasto.
• W kontekście całego tomu pamiętaj o wizerunku ojca, motywie
księgi i labiryntu, mrocznej fascynacji Schulza kobiecością.

Pamiętaj! Obowiązuje znajomość wybranego opowiadania (jedna

sztuka;))
Wybrane motywy – liceum
Lektura
Bogurodzica
J. Kochanowski Treny (IX, X, XI, XIX)
J. Kochanowski Wybrane pieśni
Motywy literackie
modlitwa, relacja Boga i człowieka, zbiorowość, kunszt językowy
mądrość, cnota, rozpacz, kryzys światopoglądowy, odwołania antyczne
stoicyzm, nadzieja, non omnis moriar, exegi monumentum

J. Kochanowski Psalm 13 prośba, wiara, relacja z Bogiem, ludzki los, modlitwa

Pan Tadeusz patriotyzm, romanse, metamorfoza, szlachta, przyroda, zwyczaje
Dziady cz. III odwaga, relacja człowieka i Boga, solidarność, psychomachia
Lalka miłość, zdrada, kobieta, praca, samotność, tęsknota, nauka, postęp
Wesele symbole, społeczeństwo, niepodległość, walka, historia, patriotyzm
Ferdydurke jednostka, zbiorowość, nowoczesność, młodość, szkoła, dworek
Sklepy cynamonowe noc, oniryzm, dziecko, fascynacja, ojciec, księga, elementy nierealistyczne
Częste błędy rzeczowe☺

Zapamiętaj, że:

• Geist wynalazł metal lżejszy od WODY

• Tadeusz i Zosia w Panu Tadeuszu nie wzięli ślubu, tylko się
zaręczyli
• Pamiętaj, że spór o zamek z Zemsty i z Pana Tadeusza to dwie
odmienne historie (różnią się też Rejenci)
• Wokulski handlował na wojnie rosyjsko-tureckiej, zwanej
bułgarską
Rozpoznaj te cytaty!

Próbujemy☺

• „Hej! Gerwazy! daj gwintówkę, /Niechaj strącę tę makówkę!”

• „Kupcy nie dali mu roboty, gdyż był uczonym, a uczeni nie dali mu
także, ponieważ był eks-subiektem. Został tedy, jak Twardowski,
uczepiony między niebem a ziemią.”

• „Samotność - cóż po ludziach, czym śpiewak dla ludzi?”

Dziękuję za wspólną naukę☺

Źródła wykorzystane do przygotowania prezentacji:

• Notatki z www.notatkidomatury.pl
• Kurs z www.kursydomatury.pl

Powodzenia na egzaminie!☺