Polytechnic University of the Philippines

Sta. Mesa, Manila

Nico S. Noblejas I BA Broadcasting 1-3

Bumuo ng sanaysay (hindi bababa sa 2,000 salita). Isulat sa hiwalay na papel.

Gabay na tanong: Ano ang kabuluhan ng pagsasalin sa kontekstong Filipino?

PAGSASALIN SA KONTEKSTONG FILIPINO: BIGKIS NG PAAMBANSANG

PAGKAKAISA

Pagsasalin marahil ang isa sa mga gawaing binigyan na ng maraming kahulugan at

ipinaliwanag ng maraming mga iskolar, manunulat, mananaliksik at iba pa. Ano nga ba ang
pagsasalin? Ano ang pagsasalin sa kontekstong Filipino? Bakit ito mahalaga?

Ang pagsasalin ayon kay C. Rabin (1958) “Ang pagsasaling-wika ay isang proseso
kung saan ang isang pahayag, pasalita man o pasulat, ay nagaganap sa isang wika at ipinapalagay
na may katulad ding kahulugan sa isang dati nang umiiral na pahayag sa ibang wika.” Sa
kabilang banda binigyang kahulugan naman ni E. Nida(1959) ang pagsasalin bilang “Muling
paglalahad sa pinagsalinang wika ng pinakamalapit na natural na katumbas ng orihinal ang
mensaheng isinasaad ng wika, una;y batay sa kahulugan, at ikalawa‟y batay sa istilo.” Ayon
naman kay Dizon, ang pagsasalin ay isang pagsusuri sa pilosopiya ng wika, pinaliwanag nya ito
sa tatlong susing salita: wika, ideolohiya at pagsasalin. Sinasabi nyang ang pagsasalin ay
kadalasang nakasalig sa intensyon ng tagasalin batay sa kanyang ideolohiyang taglay kung
kaya„t malaki ang kinalaman ng tagasalin sa perspektiba ng mga akdang isasalin. (Zafra, 2009).
Samantalang siinasabi nina Liban- Iringan na ang pagsasalin ay kagamitan sa muling paglikha-
pagbabagong anyo na naaayon sa pangangailangang diwa ng kaalaman sa patutunguhang wika
(Batnag et. al. 2009). Sa madaling salita o sa kabuuan, ang pagsasalin o pagsasaling wika ay
paglilipat sa pinakamalapit na katumbas ng mga sulatin, akda, teksto o ideya sa particular na
wika o diyalektong patutunguhan o pagsasalinan. Ang pagsasalin naman sa kontekstong Filipino
ay ang paglilipat ng particular na simulain lenguwahe (SL) sa pinakamalapit na katumbas ng
mga sulatin, akda, teksto o ideya sa tunguhing lenguwahe (TL) partikular na sa wikang Filipino.

Isa ang Pilipinas sa mga bansang may higit na pagpapahalaga sa gawaing pagsasaling
wika. Sa kadahilanang pulo-pulo ang heograpiya nito. Ang mga katangiang naglalarawan sa
heograpiya ng bansang Pilipinas ang may malaking dahilan kung bakit nagkaroon ng barayti ng
wika sa ating bansa. Bakit nga ba iba iba ang wika na mayroon tayo sa Pilipinas?
 Una, dahil sa usapin ng kasaysayan. Humigit kumulang limang libong taon na ang
nakalilipas nan gang mga ninuno nating Austronesyano ay magsimalang maglakbay mula sa
katumugan ng Tsina hanggang sa marating nito ang Batanes. Sa pagdating ng mga Autronesyano
sa bansang Pilipinas pinalaganap nila ang kanilang mga wika kabilang na rito an gating mga
wikang Ilocano, Hiligaynon, Cebuano, Tagalog at iba pang wika.

Ikalawa, hindi lamang iisa ang wikang ating sinasalita sa ating bansa sa katunayan
mayroon tayong higit sa isandaang mga wika liban pa rito ang mga diyalektong mayroon ang
bawat lugar sa bansa. Sa kadahilanang pulo-pulo an gating bansa katotohanan rin ang pagiging
hiwa-hiwalay ng mga lugar. Sa pagiging magkakahiwalay n gating tirahan iba‟t ibang wika rin
ang nag usbungan, iba;t ibang pangkat etniko ang sumibol at iba;t ibang wika ang nabuo.naging
pambansang wika naman ng Pilipinas ang wikang Filipino.

Wikang Filipino ang naitatag na pambansang wika sa ating bansa ito ang pambansang
lingua franca at de facto ng pambansang lingua franca sa ating bansa na nagbibigay sa atin ng
pagkakaisa sa kabila ng pagkakaiba. Ang wikang Filipino rin ay nagkaroon ng barayti ng
pagsasalita. Halimbawa, ang wikang tagalog ay mayroong barayti kung paano ito sinasalita ay
magkaiba sa Tagalog mula sa probinsya ng Quezon at Tagalog mula sa Maynila. Tunay na
mayaman ang wikang Filipino kayat hindi maitatangging noong Pebrero 2, 1987 pinagtibay ang
Bagong Konstitusyon ng Pilipinas. Sa Artikulo XIV, Seksyon 6-7 nasasaad ang mga sumusunod:
Seksiyon 6 Ang wikang pambansa ng Pilipinas ay Filipino. Bilang Filipino ang naging wikang
pambansa ano naman ang kaugnayan nito sa pagsasalin? Ano ang kabuluhan at kahalagahan ng
pagsasalin sa kontekstong Filipino?

Ang pagsasalin sa kontekstong Filipino ng mga iba‟t ibang sulatin, akda o ideya ay tunay
na may kabuluhan at mahalagang sangkap ng pagkakaisa. Ayon sa video presentation na inaplod
ng TVUP sa Youtube sa presentasyon ni Dr. Raniela Barbaza mula sa Department of Filipino and
Philippine Literature ng UP Diliman, mahalaga ang pagsasalin sa mga aspekto ng pananaliksik
at malikhaing akda mula sa ibat ibang wika ng Pilipinas.

Una, mahalaga ang pagsasalin sa kontekstong Filipino sa aspekto ng pananaliksik. Tunay

na ito ay paraan din upang maibahagi at makapagbahagi ng karunungan sa lahat ng tao sa buong
bansa. Ang pagsasalin rin sa kontekstong Filipino ay pagtitiyak na aksisibol ang mga kaalaman
at katuruan mula sa iba‟t ibang disiplina ng siyensya at pananaliksik sa kontemporaryong
panahon. Maihahalintulad ito sa sa artikulo ni Jesus Ramos na Pagsasalin Tungo sa
Pagpapayaman ng Wikang Pambansa, binibigyang halaga ni to ang pagsasalin bilang agham
disiplinang lumilitaw at makatotohanan sa mga disiplinang gaya ng medisina, batas, matematiks,
histori at iba pang disiplina sa humanidades, natural na sayans, sosyal sayans at marami pang
mga disiplina sa pagpapatuloy sa binaggit nyang motibong unibersalismo at pagsasakatutubo ng
sa gayon ayon sa kaniya ay maging ganap na translatable na ang wikang Filipno tungo sa
istandardisasyon, popularisasyon at paggamit nito sa kapakinabangan ng sambayanan(2003).
 Ikalawa, mahalaga ang pagsasalin sa aspketo ng pantikan sa ating bansa. Ang pagsasalin
sa kontekstong Filipino ay mahalaga sa panitikan ng bansa upang maunawaan ng bawat isang
Pilipino ang mga akdang pampanitikan na hindi naisasalin sa mga wika na kanilang sinasalita.
Mahalagang malaman natin ang mga panitikang ito sapagkat ito ay mga totoong daluyan ng
emosyon, pagbibigay aral mga katuruang moral at iba pa. sa pamamagitan lamang ng pagsasalin
ng mga panitikang ito sa wikanbg Filipino tayo tunay na magkakabigkis at mapatitibay ang
pagkakaisa sa bawat isa, hindi magiging limitado sa isang wika o lugar ang mga akdang
pampanitikan ang mga turo nito ay mas yayabong at mas magbibigay ng aral kung maisasalin sa
kontekstong Filipino na higit na maiintindihan ng mas nakararami sa ating bansa.

Sa aking palagay, ang pagsasalin din ay isang paraan upang magbigay ng kaalaman at
magbahagi ng karunungan. Sa pagsasalin sa kontekstong Filipino, binibigyan natin ng
pagkakataon an gating mga isipan na mas maunawan ang iba‟t ibang mga ideya, istorya,
kaganapan o anomang mga bagay na higit nating dapat malaman. Nagiging lundayan ang
pagsasalin sa kontekstong Filipino ng mga hangaring matuto at makibahagi sa pabago-bagong
panahon na ating kinapapalooban.

Sa pamamagitan ng pagsasalin maari rin tayong maging mulat at malaman ang ating
pagkasino at ang mga kaganapang lumilok sa ating pagkatao, kasaysayang pumanday sa ating
pagka Pilipino at nagpatibay ng mga kulturang ating namana mula pa noon. Ang pagsasalin ay
nakatutulong sa pagbibigay ng bagong kaalaman sa isang lugar. Ang bansang Pilipinas ay may
mayabong na kasaysayan, kaakibat nito ang daan daang uri ng kultura na sa kasalukuyan ay
masasabing hindi ganoon kadaling maunawaan lalo na at magkakaiba ang ating wika,
magkakaiba rin ang paraan natin ng pang-unawa. Sa pamamagitan ng pagsasalin ng mga ideya
tungkol sa atring kasaysayan ay higit na mauunawan ng bawat isa ang kanilang pagkasino at ang
kasaysayang kanilang pinagmulan kung ang mga ideyang ito ay maisasalin sa konteksto ng
pambansang wika, ang wikang Filipino. Ang wika ng pagkakaisa.

Filipino ang wikang maituturing na isa sa mga mabisang paraan ng pagkakaisa. Sa mas
malawak na imahe, ang wika ay tunay na salamin ng pagkakabigkis ng isang lugar o bansa. Ang
Filipino ay siyang gamit natin upang magkaisa. Sa kabila ng pagkakaroon natin ng pagkakaiba
iba dahil na rin sa barayti ng wika, kultura at paniniwala na mayroon sa ating bansa hindi
malayong magkaroon rin ng agwat ang ating mga mamamayan. Ngunit sa tulong ng wikang
Filipino at mga gawaing pagsasalin sa konteksto nito, binibigkis nito an gating pagiging bansa at
pinagiisa nito ang pagkakaiba iba ng bansang Pilipinas. Sa pamamagitan rin ng pagsasalin
nagkakaisa ang magkakaibang wika. Dahil sa pagsasalin nagkakaroon ng interaksyon sa pagitan
ng dalawa o higit pang mga wika na kabahagi sa particular na pagsasaling wika.

Isa ring mahalagang salik ang pagsasalin sa layon na buwagin ang mga ideya patungkol
sa ethnocentrism at mas pangibabawin ang cultural relativism. Sa gawaing pagsasalin sa
kontekstong Filipino hindi lamang natin napapayabong an gating wika at akultura bagkus
nagkakaroon din tayo ng pagkakataong mas mapalawak ang sakop n gating kaalaman. Mas
natututuhan natin ang iba‟t ibang kultura na mayroon ang isang partikular na lugar. Dahil sa
pagsasalin sa kontekstong Filipino naisasakatuparan natin ang tunguhin ng cultural relativism at
nagiging bukas ang kaisipan sa pagtanggap sa iba‟t ibang kultura hindi lamang ng ating bansa
kundi ng buong daigdig. Nagiging lundayan an gating bansa ng pagtanggap, respeto at pagiging
haligi ng magandang halimbawa ng pagkakaisa at kapayapaan.

Maging sa usapin ng komunikasyon ay mahalaga ang pagsasalin sa kontekstong Filipino.

Sa pamamagitan nito mas dumadali ang daloy ng komunikasyon. Tunay na sa isang
komunikasyon mahalaga ang ginagampanang papel ng wika. Ngunit kung ang komunikasyon ay
hinahadlangan ng hindi pagkakaunawan dahil sa pagkakaiba ng wikang ginagamit nagiging
mahirap ang takbo ng komunikasyon at nammatay ang layunin nito. Kung gagamitin natin ang
pagsasalin sa kontekstong Filipino magiging mas madali ang komunikasyon kung malalaman at
mauunawan ng bawat isa ang wikang kanilang ginagamit. Ito ay tagumpay ng layunin ng
komunikasyon.

Sa aspekto ng relihiyon ay may ginagampanan rin ang pagsasalin sa kontekstong

Filipino. Bilang isang bansa na may masidhing paniniwala at mayabong na relihiyon ang
pagsasalin ng mga ideyanng patungklol sa relihiyon at ispirituwalidad ay makatutulong upang
mas mapaunlad n gating bansa ang kultura pagdating sa relihiyon at paniniwala. Kung lubos
nating maiintindihan ang mga ideyan ito sa pamamagitan ng pagsasalin sa kontekstong Filipino,
„di hamak na mas marami pa tayong matutuklasan tungkol sa relihiyon na maari nating gamitin
sa pagiging isang mamamayang may moralidad, pagpapahalaga at ugaling katanggap tanggap.

Maaari ring maging sandata ang pagsasalin upang mamulat ang mga Pilipino sa mga
kaganapang umiiral sa ating bansa. Kung ang mga balitang inilalathala at napapanood natin sa
midya ay nasa wikang hindi natin nauunawanan, paano tayo lalaban sab anta ng opresyon? Ito
rin marahil ang naging dahilang kung bakit nagkaroon ng mga Regional Channel ang mga
palabas sa telebisyon at sa midya. Higit na mas kailangan natin na maunawaan ang mga isyung
kinahaharap natin upang maging kabahagi tayo ng tuluyang pagkamit ng kapayapaan, kalayaan
at demokrasiya sa ating bansa.

Isa pa sa mga kahalagahan at kabuluhan ng pagsasalin sa kontekstong Filipino ay

nakapagpapairal ito ng kapangyarihan sa ugnayang pangkomersyo. Nagiging daan ito upang
makilahok ang mga mamayanng Pilipino sa proseso ng globalisayon. Maiuugnay ito sa
artikulong PAGSASALING-WIKA SA EKONOMIKS AT KALAKALAN ni Tereso Tullao
sinasasabi niya rito na ang Wikang Filipino ang magiging tagapamagitang wika para
maintindihan at makilahok ang marami nating mamamayan sa proseso ng globalisasyon. Dito
pumapasok ang pagsasaling-wika ng iba „t ibang disiplina sa wikang Filipino.

Tunay na may kabuluhan ang pagsasalin sa kontekstong Filipino. Maraming kahalagahan

ang gawaing ito sa iba‟t ibang aspekto n gating pamumuhay. Hindi lamang ito limitado sa iisa
bagkus ay malawak ang sakop ng kahalagahang naidudulot ng pagsasalin sa kontekstong
Filipino. Sa mga hindi matatawarang gamit at halaga ng pagsasalin, nararapat na atin itong
pagyabungin at bigyang pansin. Gawin nating makabuluhan ang mga inilalatag nitong ideya
upang mamulat at magmulat pa. Baguhin natin ang larawan ng gawaing pagsasalin kung paano
ito tinaggap noong unang panahon simula pa sa panahon ng mga Romano. Gawin nating
kapakipakinabang ang pagsasalin higit lalo sa kontekstong Filipino at huwag itong gamitin sa
pamamaraang negatibo. Malaki ang ambag ng pagsasaling wika o pagsasalin sa kontekstong
Filipino sa kung paano natin nauunawaan ang mga bagay at ideya sa kasalukyan.

Hindi maitatangging ngayon, mahalaga na ang pagkakaroon ng kasanayan sa pagsasaling

wika. Ang pagpapayabong n gating kaalaman at isipan, ang pagtuklas sa mahahalagang konsepto
ng sambayanan at ang pag iral bilang isang mabuting tao ang mga layon na maghpapatibay sa
kung gaano kahalaga ang pagsasalin sa kontekstong Filipino. Bilang isang taal na Pinoy,
tungkulin nating gamitin ang pamanang ito upang makatulong sa pagpapaunlad ng mapayapang
bansa at daigdig.

Sa ganang akin, higit sa karunungang malaman ang kahalagahan ng pagsasalain sa kontekstong

Filipino, yaman din lamang na kaugnay ng ideyang ito ang wika, naniniwala ako na ang puno‟t
dulo ng ganitong klase ng gawain ay mauugat paring lagi sa pagmamahal ng isang mamayan
hindi lamang sa kaniyang wika bagkus sa kaniyang bansa, sa inang bayan. Gaya ng mga linya sa
tula ni Andres Bonifacio, “Aling pag-ibig pa ang hihigit kaya Sa pagkadalisay at pagkadakila
Gaya ng pag-ibig sa Tinubuang lupa? Aling pag-ibig pa? Wala na nga, wala.” Iisa lamang ang
tunguhin ng pagsasalin sa kontekstong Filipino, iyon pa rin ay ang lagi‟t laging pagpapaunlad ng
ating bansa, higit sa ating wika—ang Inang bayan. Isa lamang ang pagsasalin sa kontekstong
Filipino sa mga daluyan upang patuloy na magkabigkis ang bansang Pilipinas tungo sa
pagkakaisa.