Περιεχόμενα

Περιεχόμενα.............................................................................................................................1
Εισαγωγή..................................................................................................................................1
1. Ο ρόλος του διδάσκοντα στην επικοινωνία με τους φοιτητές...............................................2
2. Πρακτικές προώθησης της επικοινωνίας με τους φοιτητές...................................................3
4. Συμπέρασμα-Συζήτηση........................................................................................................5
5. Βιβλιογραφικές αναφορές.....................................................................................................5

1
Εισαγωγή
Στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση η επικοινωνία αποτελεί ένα σημαντικό κομμάτι σε
σχέση με την μαθησιακή πορεία των εκπαιδευόμενων καθώς συμβάλει σημαντικά
στην πολυμορφικότητα, στην ευελιξία, στην διευκόλυνση της μάθησης και
στομαθητικοκεντρισμό καθώς ο διδασκόμενος ενεργοποιεί μαθησιακές περιοχές,
εξασκείται αλλά το πιο σημαντικό είναι πως μαθαίνει να λειτουργεί μόνος του και
απρόσκοπτα σε ένα νέο μαθησιακό περιβάλλον.

Στην Εξ Αποστάσεως εκπαιδευτική διαδικασία η επικοινωνία υπηρετεί την

διαδικασία της μετάδοσης της γνώσης, όπως άλλωστε και στις τυπικές μορφές
μάθησης. Ωστόσο, η επικοινωνία σε σχέση με τα Εξ Αποστάσεως εκπαιδευτικά
προγράμματα είναι αυτή η οποία κατά κύριο λόγο καθορίζει όλη την μαθησιακή
πορεία του εκπαιδευόμενου. Αυτό συμβαίνει καθώς ο εκπαιδευόμενος έχει ανάγκη
από καθοδήγηση σε αυτό το νέο μαθησιακό περιβάλλον στο οποίο είναι μέρος. Η
επικοινωνία σε αυτού του είδους την εκπαίδευση συντελεί σημαντικά στην
αλληλεπίδραση αλλά και βοηθά τον εκπαιδευόμενο να εκφράσει τις απορίες του
αλλά και να γίνει μέλος μιας κοινότητας. Οι διδάσκοντες θα πρέπει μέσα από την
συχνή επικοινωνία τους με τους διδασκομένους να μειώσουν τα αρνητικά
συναισθήματα αλλά και την μοναξιά την οποία νιώθουν οι εκπαιδευόμενοι σε όλη
αυτή την διαδικασία. Ο ρόλος του εκπαιδευτή είναι να αναπτύξει την επικοινωνία
αλλά και την προωθεί με κάθε μέσο τρόπο με σκοπό να καταστήσει την εκπαιδευτική
διαδικασία συμμετοχική αλλά και εποικοδομητική για όλους.

Η συγκεκριμένη εργασία αποτελεί μια βιβλιογραφική ανασκόπηση σε σχέση με την

σημασία της επικοινωνίας στα προγράμματα της Εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης. Για
τον λόγο αυτό, η εργασία διαρθώνεται σε επιμέρους κεφάλαια. Αρχικά, είναι
σημαντικό να αποσαφηνιστεί ο ρόλος του διδάσκοντα σε σχέση με την επικοινωνία
του με τους διδασκόμενους αλλά και οι πρακτικές προώθησης της επικοινωνίας με
τους φοιτητές

2
1. Ο ρόλος του διδάσκοντα στην επικοινωνία με τους φοιτητές
Το έργο αλλά και οι δεξιότητες οι οποίες απαιτούνται από έναν διδάσκονται στην
Εξ’ Αποδράσεως Εκπαίδευση, διαφέρουν σημαντικά σε σχέση με τον διδάσκοντα σε
ένα τυπικό εκπαιδευτικό περιβάλλον καθώς διαφοροποιούνται σημαντικά και οι
συνθήκες μέσα στις οποίες επιτελείται η μάθηση. Αρχικά, ο ρόλος του είναι
πολύπλοκος καθώς θα πρέπει αποτελεσματικά να συμβάλει στην ένταξη όλων των
μαθητών. Ο διδάσκοντας σε όλη αυτή την διαδικασία διαδραματίζει πολύ σημαντικό
ρόλο σε σχέση με την επιτυχία των εκπαιδευόμενων αλλά και σε σχέση με την ίδια
την επικοινωνία μεταξύ διδασκομένων και διδασκόντων. (Tait,2002)

Σε αντίθεση με τους φοιτητές σε τυπικά εκπαιδευτικά προγράμματα, δεν έχουν την

δυνατότητα να επικοινωνήσουν με τον διδάσκοντα άμεσα και να ανταλλάξουν
απόψεις αλλά και να συζητήσουν ενδεχόμενα προβλήματα κατά την μαθησιακή
διαδικασία, όπως έχουν την δυνατότητα οι φοιτητές της Εξ’ Αποστάσεως
Εκπαίδευσης. (Κόκκος, 2001) Ο ρόλος του διδάσκοντα κατά την Εξ’ Αποστάσεως
Εκπαίδευση είναι τόσο αυτός του συντονιστή, του εμψυχωτή, όσο και του
μεσολαβητή σε σχέση με την ανάπτυξη ευνοϊκών διεργασιών μάθησης. (Fung & Carr,
2000) Σύμφωνα με τον Κόκκο (2001) θα πρέπει οι φοιτητές της Εξ’ Αποστάσεως
Εκπαίδευσης να λαμβάνουν συνεχή σχόλια από τον διδάσκοντα με σκοπό τόσο την
τόνωση τους, όσο και την ενεργοποίηση τους και την αυτονομία τους. Ο
διδάσκοντας, οφείλει να συμμετέχει ενεργά στην μαθησιακή διαδικασία και να είναι
μέρος της, καθώς και να είναι ανοιχτός σε ιδέες αλλά και σχόλια των διδασκομένων
σε σχέση με το περιεχόμενο της εκπαιδευτικής διαδικασίας.

Σε γενικότερα πλαίσια, η επικοινωνία στα προγράμματα Εξ’ Αποστάσεως

Εκπαίδευσης μεταξύ διδάσκοντα και διδασκομένου είναι ζωτικής σημασίας. Ωστόσο,
στα προγράμματα αυτά όπως χαρακτηριστικά αναφέρουν οι Brownetal (2015) οι
εκπαιδευόμενοι έχουν μια ανεξάρτητη στάση, η οποία μπορεί να χαρακτηριστεί και
ως αυτή του «μοναχικού λύκου» Όπως αναφέρουν οι Ανασταστσιάδης κ.α. (2005)
«Στον κυβερνοχώρο η κοινωνικότητα, αλλάζει μορφή, το άτομο μαθαίνει να
επικοινωνεί, να συνεργάζεται απαλλαγμένο από πιθανή αναστολή να εκτεθεί
διαπροσωπικά» Η επικοινωνία σε αυτού του είδους την εκπαίδευση συντελεί
σημαντικά στην αλληλεπίδραση αλλά και βοηθά τον εκπαιδευόμενο να εκφράσει τις
απορίες του αλλά και να γίνει μέλος μιας κοινότητας. (Brownetal., 2015). Ακόμα, τα
άτομα με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες ή τα άτομα τα οποία δεν είναι τόσο

3
εξοικειωμένα με την τεχνολογία έχουν την ευκαιρία να ρωτήσουν αλλά και να
ανακαλύψουν την μάθηση μέσα από την επικοινωνία με τον διδάσκοντα.

Οι εκπαιδευόμενοι πρέπει να έχουν τις κατάλληλες δεξιότητες προκείμενου να

αυξήσουν την συμμετοχή των εκπαιδευόμενων αλλά και να μεγιστοποιήσουν τα
μαθησιακά αποτελέσματα. Σύμφωνα με τους Blasquez και Alonso (2006), οι
διδάσκοντες θα πρέπει μέσα από την συχνή επικοινωνία τους με τους διδασκομένους
να μειώσουν τα αρνητικά συναισθήματα αλλά και την μοναξιά την οποία νιώθουν οι
εκπαιδευόμενοι σε όλη αυτή την διαδικασία. Ο ρόλος του εκπαιδευτή είναι να
αναπτύξει την επικοινωνία αλλά και την προωθεί με κάθε μέσο τρόπο με σκοπό να
καταστήσει την εκπαιδευτική διαδικασία συμμετοχική αλλά και εποικοδομητική για
όλους. (Diaz & Blazquez, 2005,)

2. Πρακτικές προώθησης της επικοινωνίας με τους φοιτητές

Η επικοινωνία του διδάσκοντος με τους εκπαιδευόμενους κατά την Εξ’ Αποστάσεως
Εκπαίδευση, γίνεται στην πλειονότητα μέσα από τηλεδιασκέψεις, στις οποίες οι ίδιοι
οι διδάσκοντες προσπαθούν να προκαλέσουν την αλληλεπίδραση αλλά και ην
μάθηση στους εκπαιδευόμενους. (Mayer, Lingle, & Usselman, 2017) Σύμφωνα με
τα ερευνητικά δεδομένα των Mayer, Lingle, & Usselman, (2017) η χρήση βίντεο
και ήχου κατά τις τηλεδιασκέψεις αποτελούν σημαντικές πηγές σε σχέση με την
αλληλεπίδραση των δύο πλευρών. Οι διδάσκοντες κάνοντας χρήση νέων τεχνολογιών
θα πρέπει να είναι σε θέση να βελτιστοποιήσουν το μαθησιακό περιβάλλον για όλους
τους εκπαιδευόμενους και να το προσαρμόσουν κατάλληλα με σκοπό την συμμετέχει
και την αλληλεπίδραση.

Επιπλέον, οι διαδραστικές συζητήσεις, μέσα από ερωτήσεις και απαντήσεις αποτελεί

μια εξίσου σημαντική πηγή αλληλεπίδρασης μεταξύ των εκπαιδευόμενων αλλά και
μεταξύ των διδασκόντων και των εκπαιδευόμενων (Leppisaari& Vainio, 2015) Είναι
πολύ σημαντική η συνεχής επικοινωνία τω φοιτητών με τους διδάσκοντες σε σχέση
όχι μόνο με την ανατροφοδότηση τους αλλά και σε σχέση με την εκπαιδευτική τους
πορεία. Σύμφωνα με τους Σιούλης, & Γαρδικιώτης, (2013) από τους πιο βασικούς
μηχανισμούς αλληλεπίδρασης μεταξύ των εκπαιδευόμενων αλλά και του
διδάσκοντος στα προγράμματα Εξ’ Αποστάσεως Εκπαίδευσης είναι η
ανατροφοδότηση η οποία είναι σημαντική πτυχή τόσο της επικοινωνίας όσο και της
υποστήριξης.

4
Από την άλλη πλευρά, εκτός από τις παραπάνω τεχνικές, ο διδάσκοντας μπορεί να
προωθήσει την μάθηση αλλά και την επικοινωνία, αυτή την φορά μεταξύ των
εκπαιδευόμενών μέσα από την μάθηση με δραστηριότητες ή Project. Συγκεκριμένα, η
μέθοδος αυτή αποτελεί μια συνεργατική προσέγγιση της εκπαιδευτικής διαδικασίας,
η οποία τοποθετεί τους μαθητές μέσα σε περιπτώσεις στις οποίες θα πρέπει να
κάνουν χρήση της επικοινωνίας ώστε να πετύχουν τους στόχους τους. (Hatip,
2020).Ο εκπαιδευτής θα είναι σε θέση να αναθέτει ένα πρότζεκτ και να χωρίζει τους
εκπαιδευόμενους σε ομάδες και κατά αυτό τον τρόπο να προωθεί την επικοινωνία για
την επίτευξη ενός κοινού στόχου. (Bao, 2020) Η συγκεκριμένη πρακτική μπορεί να
γίνει είτε μέσα από την πλατφόρμα της Εξ Αποστάσεως εκπαίδευσης είτε κατά την
διάρκεια της τηλεκπαίδευσης. (Hatip, 2020)

Επιπλέον, άλλες πρακτικές οι οποίες συντελούν στην επικοινωνία τόσο των

διδασκόντων όσο και των διδασκομένων μεταξύ τους σε προγράμματα Εξ’
Αποστάσεως εκπαίδευσης είναι και η δημιουργία Forum (κοινοτήτων) μέσα από τις
οποίες οι εκπαιδευόμενοι θα έχουν την δυνατότητα όχι μόνο να λύνουν απορίες αλλά
και να αλληλεπιδρούν και να αναπτύσσουν γνώμες αλλά και απόψεις μεταξύ τους.
Αυτό θα συμβάλει σημαντικά στην δημιουργία μιας ομάδας και θα αποτελέσει ένα
σημαντικό κίνητρο για μάθηση. (Hatip, 2020)

4. Συμπέρασμα-Συζήτηση
Συμπερασματικά, στην Εξ Αποστάσεως εκπαιδευτική διαδικασία η επικοινωνία
υπηρετεί την διαδικασία της μετάδοσης της γνώσης, όπως άλλωστε και στις τυπικές
μορφές μάθησης. Η επικοινωνία σε σχέση με τα Εξ Αποστάσεως εκπαιδευτικά
προγράμματα είναι αυτή η οποία κατά κύριο λόγο καθορίζει όλη την μαθησιακή
πορεία του εκπαιδευόμενου. Ο εκπαιδευόμενος θα πρέπει να βρίσκεται σε μια συνεχή
επικοινωνία τόσο με τον διδάσκοντα όσο και με τους συμφοιτητές του. Κατά αυτόν
τον τρόπο αυξάνονται τα μαθησιακά αποτελέσματα και ο εκπαιδευόμενος νιώθει
μέρος μιας ομάδας με ένα κοινό στόχο.

5
5. Βιβλιογραφικές αναφορές

Ελληνικές

Αναστασιάδης, Π. Αυγερίου, Π. Ρετέλης, Α. (2005) Εικονικά Πανεπιστήμια Αθήνα,

Καστανιώτης

Κόκκος, Α., (2001) Ο ρόλος του διδάσκοντος στην εκπαίδευση από απόσταση: Η
περίπτωση του ΕΑΠ. Πρακτικά συνεδρίου ΑεξΑΕ

Σιούλης, Η., & Γαρδικιώτης, Α. (2013). Επικοινωνία φοιτητών εκπαιδευτή σε ένα

πλαίσιο εξ αποστάσεως εκπαίδευσης: Αντιλήψεις των φοιτητών του Ελληνικού
Ανοικτού Πανεπιστημίου (Ε.Α.Π.) για την ανατροφοδότηση των γραπτών τους
εργασιών.Στο Λιοναράκης Α. (επιμ.) Μεθοδολογίες Μάθησης: 7οΔιεθνές Συνέδριο
για την Ανοικτή & εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση, 8-10 Νοεμβρίου, Πρακτικά (σελ.
212-236). Αθήνα: Ελληνικό Δίκτυο Ανοικτής κι εξ Αποστάσεως

Ξενόγλωσση

Blazquez, F.E., & Alonso, L.D. (2006). A training Proposal for e-Learning Teachers.
European Journal of Open, Distance and E-Learning

Bao, W. (2020). COVID-19 and Online Teaching in Higher Education: A Case Study
of Peking University. Human Behavior and Emerging Technologies, 2, (2), 113-115.

Hatip, A., 2020. The Transformation of Learning during COVID-19 Pandemic

towards the New Normal Era. [online]

Diaz, L. & Blazquez,E. (2005). The Role of Virtual Teacher: How to Use Properly
CommunicationTools. Proceedings, International Conference on Multimedia and ICT
in Education, Lisbon, Portugal.

Fung, Y., Carr, R., (2000), Face-to-Face Tutorials in a Distance Learning System:
Meeting student needs, Open Learning, v.15

Leppisaari, I. & Vainio, L. (2015). Digital leap of teachers: two Finnish examples of
rethinking teacher professional development for the digital age. In T. Reiners,
B.R. von Konsky, D. Gibson, V. Chang, L. Irving, & K. Clarke (Eds.),

6
Globally connected, digitally enabled,30 November -3 December 2015:Conference
proceedings,(pp. 168-179). Perth, Australia

Mayer, G., Lingle, J., & Usselman, M. (2017). Experiences of Advanced High
School Students in Synchronous Online Recitations. Educational Technology &
Society, 20(2), pp. 15–26

Tait, J. (2002). ‗From competence to excellence‘: A systems view of staff

development for parttime tutors at-a-distance. Open Learning, 17(2), 153–16