AN TOÀN TRUYỀN MÁU

Ths. Phạm Minh Hiếu

 ĐỐI TƯỢNG
Có 3 đối tượng cần phải được bảo vệ an toàn trong truyền máu là người cho máu, nhân viên làm truyền máu
và người nhận máu.
BIỆN PHÁP

1. Phải tuyển chọn được người cho máu

2. Phải tách được các thành phần máu, tiến hành truyền máu từng phần, hạn chế tối đa
truyền máu toàn phần
3. Loại bỏ bạch cầu
4. Bác sỹ lâm sàng: chỉ định đúng truyền máu
5. Lựa chọn đơn vị máu tương đồng
6. Thực hiện đúng quy chế truyền máu tại giường bệnh
NGUYÊN TẮC

1. Vì mục đích nhân đạo, không vì mục đích lợi nhuận.

2. Bảo đảm tự nguyện đối với người hiến máu; không ép buộc người khác hiến máu,
thành phần máu.
3. Chỉ sử dụng máu và các chế phẩm máu phục vụ chữa bệnh, đào tạo, nghiên cứu
khoa học.
4. Giữ bí mật các thông tin có liên quan đến người hiến máu, người nhận máu và chế
phẩm máu.
5. Bảo đảm an toàn cho người hiến máu, người bệnh được truyền máu, chế phẩm
máu và nhân viên y tế có liên quan.
6. Thực hiện truyền máu hợp lý đối với người bệnh.
1. Tuổi: từ đủ 18 tuổi đến 60 tuổi.
2. Sức khỏe:
a) Người có cân nặng ít nhất là 42 kg đối với phụ nữ, 45 kg đối với nam giới được phép hiến máu toàn
phần; người có cân nặng từ 42 kg đến dưới 45 kg được phép hiến không quá 250 ml máu toàn phần mỗi
lần; người có cân nặng 45 kg trở lên được phép hiến máu toàn phần không quá 09 ml/kg cân nặng và
không quá 500ml mỗi lần.
b) Người có cân nặng ít nhất là 50 kg được phép hiến các thành phần máu bằng gạn tách; người hiến
máu có thể hiến một hoặc nhiều thành phần máu trong mỗi lần gạn tách, nhưng tổng thể tích các thành
phần máu hiến không quá 500 ml; Người có cân nặng ít nhất là 60 kg được phép hiến tổng thể tích các
thành phần máu hiến mỗi lần không quá 650 ml.
c) Không mắc các bệnh mạn tính hoặc cấp tính về thần kinh, tâm thần, hô hấp, tuần hoàn, tiết niệu, tiêu
hoá, gan mật, nội tiết, máu và tổ chức tạo máu, bệnh hệ thống, bệnh tự miễn, tình trạng dị ứng nặng;
không mang thai vào thời điểm đăng ký hiến máu (đối với phụ nữ); không có tiền sử lấy, hiến, ghép bộ
phận cơ thể người; không nghiện ma tuý, nghiện rượu; không có khuyết tật nặng và khuyết tật đặc biệt
nặng; không sử dụng một số; không mắc các bệnh lây truyền qua đường máu, các bệnh lây truyền qua
đường tình dục tại thời điểm đăng ký hiến máu;
d) Lâm sàng:
- Tỉnh táo, tiếp xúc tốt;
- Huyết áp tâm thu trong khoảng từ 100 mmHg đến dưới 160 mmHg và tâm trương
trong khoảng từ 60 mmHg đến dưới 100 mmHg;
- Nhịp tim đều, tần số trong khoảng từ 60 lần đến 90 lần/phút;
- Không có một trong các biểu hiện sau: gày, sút cân nhanh (trên 10% cân nặng cơ
thể trong thời gian 6 tháng); da xanh, niêm mạc nhợt; hoa mắt, chóng mặt; vã mồ
hôi trộm; hạch to xuất hiện nhiều nơi; sốt; phù; ho, khó thở; tiêu chảy; xuất huyết
các loại; có các tổn thương, dấu hiệu bất thường trên da.
XÉT NGHIỆM

- Đối với người hiến máu toàn phần và hiến các thành phần máu bằng gạn tách: nồng
độ hemoglobin phải đạt ít nhất bằng 120 g/l; nếu hiến máu toàn phần thể tích trên
350 ml phải đạt ít nhất 125 g/l.
- Đối với người hiến huyết tương bằng gạn tách: nồng độ protein huyết thanh toàn
phần phải đạt ít nhất bằng 60g/l và được xét nghiệm trong thời gian không quá 01
tháng;
- Đối với người hiến tiểu cầu, bạch cầu hạt, tế bào gốc bằng gạn tách: số lượng tiểu
cầu phải lớn hơn hoặc bằng 150´109/l.
1. Những người phải trì hoãn hiến máu trong 12 tháng kể từ thời điểm:
a) Phục hồi hoàn toàn sau các can thiệp ngoại khoa;
b) Khỏi bệnh sau khi mắc một trong các bệnh sốt rét, giang mai, lao, uốn ván, viêm não, viêm màng
não;
c) Kết thúc đợt tiêm vắc xin phòng bệnh dại sau khi bị động vật cắn hoặc tiêm, truyền máu, chế
phẩm máu và các chế phẩm sinh học nguồn gốc từ máu;
d) Sinh con hoặc chấm dứt thai nghén.
2. Những người phải trì hoãn hiến máu trong 06 tháng kể từ thời điểm:
a) Xăm trổ trên da;
b) Bấm dái tai, bấm mũi, bấm rốn hoặc các vị trí khác của cơ thể;
c) Phơi nhiễm với máu và dịch cơ thể từ người có nguy cơ hoặc đã nhiễm các bệnh lây truyền qua
đường máu;
d) Khỏi bệnh sau khi mắc một trong các bệnh thương hàn, nhiễm trùng huyết, bị rắn cắn, viêm tắc
động mạch, viêm tắc tĩnh mạch, viêm tuỷ xương, viêm tụy.
3. Những ngườì phải trì hoãn hiến máu trong 04 tuần kể từ thời điểm:
a) Khỏi bệnh sau khi mắc một trong các bệnh viêm dạ dày ruột, viêm đường tiết niệu, viêm da nhiễm
trùng, viêm phế quản, viêm phổi, sởi, ho gà, quai bị, sốt xuất huyết, kiết lỵ, rubella, tả, quai bị;
b) Kết thúc đợt tiêm vắc xin phòng rubella, sởi, thương hàn, tả, quai bị, thủy đậu, BCG.
4. Những ngườì phải trì hoãn hiến máu trong 07 ngày kể từ thời điểm:
a) Khỏi bệnh sau khi mắc một trong các bệnh cúm, cảm lạnh, dị ứng mũi họng, viêm họng, đau nửa
đầu Migraine;
b) Tiêm các loại vắc xin.
Khoảng thời gian tối thiểu giữa các lần hiến
máu và các thành phần máu

1. Khoảng thời gian tối thiểu giữa hai lần liên tiếp hiến máu toàn phần hoặc khối hồng
cầu bằng gạn tách là 12 tuần.
2. Khoảng thời gian tối thiểu giữa hai lần liên tiếp hiến huyết tương hoặc hiến tiểu cầu
bằng gạn tách là 02 tuần.
3. Hiến bạch cầu hạt trung tính hoặc hiến tế bào gốc bằng gạn tách máu ngoại vi tối
đa không quá ba lần trong 07 ngày.
4. Trường hợp xen kẽ hiến máu toàn phần và hiến các thành phần máu khác nhau ở
cùng một người hiến máu thì khoảng thời gian tối thiểu giữa các lần hiến được xem
xét theo loại thành phần máu đã hiến trong lần gần nhất.
KHÁM TUYỂN CHỌN NGƯỜI ĐĂNG KÝ HIẾN MÁU
VÀ VIỆC LẤY MÁU, THÀNH PHẦN MÁU
 Nội dung khám tuyển chọn người hiến máu
1. Thực hiện việc hỏi tiền sử, khám sức khoẻ và làm các xét nghiệm 2. Thực hiện xét nghiệm nhanh
HBsAg trước khi hiến máu đối với người đăng ký hiến máu lần đầu.
3. Không bắt buộc thực hiện xét nghiệm nhanh HBsAg khi khám tuyển chọn đối với người đăng ký
hiến máu nhắc lại đã có kết quả xét nghiệm HBsAg sàng lọc đơn vị máu lần hiến trước gần nhất
không phản ứng hoặc có kết quả xét nghiệm HBsAg âm tính trong lần khám sức khỏe gần nhất trong
thời gian 12 tháng tính đến ngày đăng ký hiến máu.
4. Trường hợp người có tiền sử nghi ngờ HBsAg dương tính muốn hiến máu, phải có kết quả âm tính
trong hai lần xét nghiệm HBsAg liên tiếp cách nhau 06 tháng bằng kỹ thuật ELISA hoặc hóa phát
quang và đồng thời thực hiện xét nghiệm bằng kỹ thuật sinh học phân tử.
 Việc lấy máu toàn phần, thành phần máu
1. Trước khi lấy máu, thành phần máu phải kiểm tra, đối chiếu chủng loại, hạn sử dụng, sự nguyên
vẹn và thành phần chống đông của túi lấy máu (bao bì đựng máu).
2. Túi lấy máu phải được gắn mã số theo quy định
3. Việc lấy máu phải bảo đảm vô trùng, an toàn cho người hiến máu.
4. Thể tích máu lấy theo quy định và phải phù hợp với lượng dung dịch chống đông có sẵn trong túi
lấy máu.
5. Bảo đảm truy nguyên được các thông tin liên quan đến đơn vị máu, thành phần máu: mã số, thể
tích máu thực tế, thời điểm, thời gian, tên nhân viên lấy máu, thành phần máu.
6. Trường hợp thể tích máu lấy ít hoặc nhiều hơn 10% so với quy định cho mỗi loại túi lấy máu hoặc
có các bất thường khác trong quá trình lấy máu, nhân viên lấy máu phải ghi cảnh báo trên túi máu
bằng bút mực bền màu hoặc dán nhãn riêng để xem xét và xử lý riêng.
 Quyền lợi của người hiến máu
1. Được cung cấp thông tin về các dấu hiệu, triệu chứng bệnh lý do nhiễm các vi rút viêm gan, HIV
và một số bệnh lây truyền qua đường máu khác.
2. Được giải thích về quy trình lấy máu, các tai biến không mong muốn có thể xảy ra, các xét nghiệm
sẽ thực hiện trước và sau khi hiến máu.
3. Được bảo đảm bí mật về kết quả khám lâm sàng, kết quả xét nghiệm; được tư vấn về các bất
thường phát hiện khi khám sức khoẻ, hiến máu; được hướng dẫn cách chăm sóc sức khoẻ; được tư
vấn về kết quả xét nghiệm bất thường
4. Được chăm sóc, điều trị khi có các tai biến không mong muốn xảy ra trong và sau hiến máu theo
quy định. Được hỗ trợ chi phí chăm sóc, điều trị khi có các tai biến không mong muốn xảy ra trong và
sau hiến máu. Kinh phí để hỗ trợ chăm sóc điều trị người hiến máu theo quy định
5. Được cơ quan có thẩm quyền xem xét, quyết định tôn vinh, khen thưởng và bảo đảm các quyền lợi
khác về tinh thần, vật chất của người hiến máu theo quy định của pháp luật.
Các loại xét nghiệm sàng lọc đơn vị
máu
a) Xét nghiệm huyết thanh học nhóm máu: định nhóm hồng cầu ABO, Rh(D), sàng
lọc kháng thể bất thường;
b) Xét nghiệm một số tác nhân lây truyền bệnh: xét nghiệm sàng lọc HIV, viêm gan vi
rút B, viêm gan vi rút C và giang mai.
ĐẶC ĐIỂM, BẢO QUẢN
MÁU VÀ MỘT SỐ CHẾ
PHẨM MÁU
 ®Æt vÊn ®Ò
 An toμn truyÒn m¸u lμ mét quy tr×nh khÐp kÝn gåm nhiÒu giai ®o¹n.
 TruyÒn m¸u ®¹t hiÖu qu¶ tèi ®a khi TM an toμn.
 TMLS hay truyÒn m¸u y häc bao gåm hai lÜnh vùc: lu tr÷ vμ sö dông m¸u, c¸c chÕ phÈm
m¸u.
 M¸u vμ c¸c CP m¸u lμ mét lo¹i thuèc. ChØ ®Þnh ®iÒu trÞ ®óng, sö dông hîp lý m¸u vμ c¸c CP
m¸u lμ v« cïng quan träng. Sai sãt cã thÓ dÉn ®Õn nh÷ng hËu qu¶ nghiªm träng.
 Nghiªn cøu vÒ sö dông m¸u vμ chÕ phÈm: Anh: 1994, m¸u ®îc truyÒn nhiÒu nhÊt
cho bÖnh nh©n ngo¹i khoa : 51,6%(phÉu thuËt tim m¹ch); 1997, khèi hång cÇu ®îc
truyÒn cho bÖnh nh©n >65 tuæi 57%; 2002, chØ ®Þnh truyÒn m¸u trong néi khoa cã
xu híng t¨ng: 52%; s¶n khoa 6,3%.

 Anh: 1993-1994:111 ®¬n vÞ m¸u vμ chÕ phÈm m¸u ®îc sö dông kh«ng hîp lý (tû lÖ
1/30 000 ®¬n vÞ): 6 BN tö vong vμ 6 BN nguy c¬ tö vong.
nguyªn t¾c chØ ®Þnh ®iÒu trÞ m¸u vμ c¸c cp m¸u

 X¸c ®Þnh môc ®Ých truyÒn m¸u

 ChØ ®Þnh ®óng vμ hîp lý: h¹n chÕ tèi ®a chØ ®Þnh truyÒn m¸u vμ
CP, ®Æc biÖt lμ m¸u TP. C©n nh¾c kü lîi – h¹i. Xem xÐt kh¶ n¨ng
sö dông c¸c ph¬ng ph¸p ®iÒu trÞ kh¸c tríc khi quyÕt ®Þnh truyÒn
m¸u. CÇn míi truyÒn, kh«ng cÇn kh«ng truyÒn, cÇn g× truyÒn ®ã.
 ChØ ®Þnh m¸u vμ c¸c chÕ phÈm ®Òu ph¶i dùa trªn: v¨n b¶n híng
dÉn sö dông an toμn, hîp lý m¸u- c¸c CP m¸u vμ thùc tÕ LS cña
tõng BN.
 Theo dâi nghiªm tóc vμ chÆt chÏ kÕt qu¶ cña truyÒn m¸u
 §èi víi BN vμ gia ®×nh: ®îc gi¶i thÝch vÒ nh÷ng lîi Ých còng nh
c¸c nguy c¬ cña truyÒn m¸u.
 Truyền máu có hiệu quả trong những mục đích
điều trị như:

Khôi phục lượng HST nhằm duy trì chức

năng vận chuyển oxy của máu.
Khôi phục thể tích TH nhằm duy trì CN
sống của cơ thể.
Khôi phục khả năng đông cầm máu tránh
các nguy cơ mất máu tiếp diễn.
Trợ giúp KN chống nhiễm trùng của cơ thể
thông qua vai trò của bạch cầu hạt.
 DUNG DỊCH CHỐNG ĐÔNG VÀ BQ HỒNG CẦU

Loai dung Thời gian lưu Chức năng tác dụng

dịch trữ
ACD-A 21 ngày Chống đông và nuôi dưỡng HC

ACD- B 21 ngày Chống đông và nuôi dưỡng HC

CPD 21 ngày Chống đông và nuôi dưỡng.

Duy trì độ pH thích hợp
Duy trì chức năng hô hấp TB
Loại T.gian Chức năng tác dụng
DD lưu trữ
CPD- A1 35 ngày Chống đông và nuôi dưỡng HC.
Duy trì áp lực thẩm thấu
Duy trì CN hô hấp TB và bảo vệ màng HC
CPD- A2 35 ngày Chống đông và nuôi dưỡng HC.
Duy trì áp lực thẩm thấu
Duy trì CN hô hấp TB và bảo vệ màng HC.
SAGM 35 ngày Nuôi dưỡng HC.
Duy trì áp lực thẩm thấu
Duy trì CN hô hấp TB và bảo vệ màng HC
AS- 5 42 ngày Nuôi dưỡng HC.
Duy trì áp lực thẩm thấu
Duy trì CN hô hấp TB và bảo vệ màng HC.
Qui tr×nh ®iÒu chÕ S¶n PhÈm m¸u

M¸u toμn phÇn

Khèi hång cÇu HuyÕt t−¬ng giμu tiÓu cÇu

Khèi hång cÇu läc BC, TC Khèi tiÓu cÇu HuyÕt t−¬ng t−¬i ®«ng l¹nh

Khèi tiÓu cÇu läc b¹ch cÇu Tña l¹nh HuyÕt t−¬ng bá tña l¹nh
 M¸u toμn phÇn

 Đặc điểm: Là máu tĩnh mạch lấy vμo dung dịch chống đông
 Thμnh phÇn: hång cÇu vμ c¸c thμnh phÇn huyÕt t¬ng.
 BQ: Ở 40C 21 ngày (ACD, CPD) và 35 ngày ( CPDA).
 Chỉ định sử dụng:
+ Mất máu khối lượng lớn ( trên 30 % thể tích máu).
+ Truyền thay máu.
+ ThiÕu m¸u nhng c¬ së ®iÒu trÞ kh«ng cã KHC.
Lu ý : C¸c TH mÊt m¸u cÊp cã dÊu hiÖu gi¶m thÓ tÝch tuÇn hoμn, håi phôc thÓ tÝch tuÇn hoμn lμ
môc tiªu sè 1
 < 20% (700 ml - 800ml) : truyÒn DD träng lîng ph©n tö cao. ChØ ®Þnh MTP (nÕu kh«ng cã KHC)
khi BN tiÕp tôc mÊt m¸u hoÆc cã c¸c bÖnh HH, TM…
 > 20% (800 - 1000ml): truyÒn DD träng lîng ph©n tö cao kÕt hîp víi truyÒn MTP (nÕu kh«ng cã
KHC).
 Khèi Hång cÇu
 Đặc điểm: là MTP đã bỏ htg và bổ sung DD nuôi dưỡng
+ Thể tích: 170±17 ml
+ Hematocrit: 0.5 – 0.65
+ Tổng lượng huyết sắc tố: 23.8 g
 BQ: Ở 40C trong 35 ngày với SAGM
 Chỉ định: 1 ®v KHC t¨ng Hb lªn thªm 10g/l hoÆc t¨ng htc lªn thªm 3%.
 Mét sè nguyªn t¾c khi chØ ®Þnh truyÒn KHC:
 Trong các trường hợp thiếu máu. C¨n cø vμo lîng Hb: kh«ng cã mét møc Hb Ên ®Þnh. Lîng
Hb + t×nh tr¹ng l©m sμng BN → chØ ®Þnh khèi HC.
 Lu ý : SD khèi HC nhãm O ®Ó truyÒn khi kh«ng cã nhãm phï hîp hoÆc cÇn truyÒn cÊp cøu
mμ cha x¸c ®Þnh ®îc nhãm.
 Bắt buộc khi BN có kèm suy tim, thận, người già yếu, mắc bệnh dài ngày.

 Nªn chØ ®Þnh truyÒn khèi HC: Hb ≤ 70 g/l vμ duy tr× møc 70g/l < Hb ≤ 90g/L.

 70g/l < Hb < 100g/L: phô thuéc vμo quan ®iÓm cña tõng b¸c sÜ.

 Kh«ng C§ truyÒn KHC khi lîng Hb ≥ 100g/l. C¬ thÓ vÉn ®îc cung cÊp
®Çy ®ñ « xy khi lîng Hb ≥ 70g/l
Kh«ng nªn truyÒn khèi hång cÇu:
 Víi M§ chèng thiÕu m¸u khi cã thÓ sö dông c¸c ph¬ng ph¸p ®iÒu trÞ kh¸c, ®ång thêi t×nh
tr¹ng l©m sμng bÖnh nh©n cho phÐp chê ®îi c¸c ph¬ng ph¸p nμy ph¸t huy t¸c dông.
 T¨ng thÓ tÝch tuÇn hoμn hoÆc lμm t¨ng ¸p lùc thÈm thÊu tuÇn hoμn.
 Môc ®Ých ®iÒu chØnh c¸c rèi lo¹n ®«ng m¸u.
 KHỐI HC LOẠI BỎ BCẦU, TCẦU
Đặc điểm: Là KHC đã loại bỏ BC, TC.
BQ: Tuỳ thuộc kỹ thuật sử dụng. hạn như các CP trên
khi điều chế trong hệ thống kín và vô trùng, hoặc trong
24 giờ sau điều chế trong hệ thống hở.
Chỉ định sử dụng:
+ Làm giảm các TBTM xảy ra trong vòng 8 giờ sau
TM. Chỉ định víi BN được TM nhiều lần có tiền sử
phản ứng dạng sốt, rét run, mẩn ngứa, mề đay, buôn
nôn, nôn….
+ Phòng nguy cơ gây miễn dịch hệ HLA.
+ Phòng bệnh lý ghép chống chủ ở bệnh nhân ghép cơ
quan, tổ chức và các tình trạng suy giảm miễn dịch.
+ Phòng ngừa một số tình trạng bệnh lý do truyền bạch
cầu như lây truyền virus CMV, nhiếm vi khuẩn
Yersinia….
 KHỐI HỒNG CẦU RỬA
 Đặc điểm: Là KHC rửa nhiều lần bằng dd NMSL nhằm loại bỏ htương và bổ sung dd NMSL.
 ĐK bảo quản và hạn dùng: Ở 40C trong 24 giờ.
 Chỉ định sử dụng:
+ Thiếu máu tan máu miễn dịch có hoạt hoá bổ thể.
+ Thiếu máu mạn tính có tiÒn sử truyền máu dị ứng víi các thành phần huyết tương
+ Ngêi cã thiÕu hôt bÈm sinh IgA
CHẾ PHẨM TIỂU CẦU

1. HUYẾT TƯƠNG GIÀU TIỂU CẦU.

2. KHỐI TIỂU CẦU POOL
3. KHỐI TIỂU CẦU TỪ MỘT NGƯỜI CHO (KTC MÁY)
 MS loại khối tiểu cầu khác:
+ Khối tiểu cầu loại bạch cầu
+ Khối tiểu cầu hoà hợp HLA
HUYẾT TƯƠNG GIÀU TIỂU CẦU

 Điều kiện bảo quản và hạn dùng: Ở 220C trong 24 giê kể từ lúc lấy máu.
 Chỉ định sử dụng : Sốt xuất huyết Dengue
 KHỐI TIỂU CẦU POOL

 Đặc điểm: Là KTC đậm đặc được đchế từ nhiều đơn vị MTP. 1 ®v 50-70ml ht¬ng khèi TC cã
≥ 5,5 x 10^10 TC.
 BQ và hạn dùng: Bảo quản ở 20 -240C lắc liên tục trong 24 giờ nÕu ĐC trong hệ thống hở
vμ 3- 5 ngày nÕu trong hệ thống kín. LÜnh vÒ sau 30 phót ph¶i truyÒn ngay.
 ChØ ®Þnh: BN ch¶y m¸u do gi¶m SLTC hoÆc chÊt lîng.
 Nh÷ng TH cã gi¶m TC nhng kh«ng cã ch¶y m¸u vμ TC gi¶m ®Õn møc nμo th× cã chØ ®Þnh
truyÒn → ?
- Môc ®Ých dù phßng khi SLTC gi¶m nhanh hoÆc TC ≤ 10 G/l (hoÆc ≤ 20 G/l + yÕu tè nguy
c¬ kh¸c).
- BN cÇn phÉu thuËt, dù phßng khi sè lîng TC ≤ 50 G/l (cã thÓ ≤100 G/l khi phÉu thuËt liªn
quan ®Õn nh÷ng c¬ quan quan träng, ch¶y m¸u nhiÒu nh n·o, tim…)
KÕt qu¶ nghiªn cøu
 Mü 2001 : ≤10G/l ≤20G/l
Sè ®v KTC/bn/ngμy 4,47 6,48
XuÊt huyÕt nÆng 15,2% 18,4%
XuÊt huyÕt nhÑ 63,6% 70,1%

 Hμ Lan 1999 : 1135 ®v ®îc truyÒn: 57% khi TC<5G/l, 88% khi TC<10G/l.
Kho¶ng c¸ch trung b×nh gi÷a 2 lÇn truyÒn lμ 10 ngμy. Kh«ng cã sù kh¸c biÖt vÒ t×nh
tr¹ng xuÊt huyÕt gi÷a hai nhãm: chØ gÆp 3 BN cã xuÊt huyÕt nhng kh«ng tö vong.
 KHỐI TIỂU CẦU POOL
 Kh«ng nªn chØ ®Þnh khèi TC:
 Ch¶y m¸u kh«ng ph¶i do gi¶m SLTC hoÆc CL.
 XHGTC MD nhưng kh«ng cã c¸c ch¶y m¸u nÆng ®e do¹ tö vong.
 LiÒu lîng:
 1 ®vÞ TC pooled cã kh¶ n¨ng n©ng SLTC lªn thªm 20 - 40G/L ®èi víi mét ngêi nÆng 60
– 70 Kg. LiÒu lμ kho¶ng 2 – 3 ®vị.Trong trêng hîp ®iÒu trÞ dù phßng, nªn truyÒn tríc
mæ 1 – 2 ngμy
 TrÎ em: 1 ®¬n vÞ/10Kg c©n nÆng.
 KHỐI TIỂU CẦU POOL
 Khèi TC g¹n tõ mét ngêi cho b»ng m¸y t¸ch:
- 1 ®v khèi TC “m¸y” = 4-5 ®v TC pooled.
- ChØ ®Þnh : BN ®¸p øng kÐm hoÆc cã ph¶n øng víi khèi TC
pooled (thêng do bÊt ®ång miÔn dÞch hÖ HLA).
KÕt qu¶ ®îc ®¸nh gi¸ b»ng c«ng thøc ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ truyÒn
khèi TC (CCI = Corrected Count Increment):
CCI = P1 P0/BSA x n

P0 = sè lîng tiÓu cÇu tríc truyÒn(G/l)

P1 = sè lîng tiÓu cÇu sau truyÒn(G/l)( trong vßng 1h)
BSA = diÖn tÝch da c¬ thÓ ngêi nhËn
n = SLTC ®îc truyÒn (10^11)
Khi CCI ≥ 5000: truyÒn cã kÕt qu¶.
 Khèi B¹ch cÇu
 Khèi BC ®îc s¶n xuÊt tõ nhiÒu ngêi cho hoÆc tõ mét ngêi cho nhê ph¬ng ph¸p g¹n BC
b»ng m¸y t¸ch tÕ bμo. Khèi BC thêng cßn chøa sè lîng t¬ng ®èi TC vμ HC.
 ChØ ®Þnh : c¸c BN gi¶m BC h¹t trung tÝnh (<0,5G/l) ®ang cã t×nh tr¹ng nhiÔm trïng vμ
kh«ng ®¸p øng víi kh¸ng sinh phæ réng phèi hîp.
 Kh«ng chØ ®Þnh truyÒn khèi BC víi môc ®Ých dù phßng.
 LiÒu lîng: cha ®îc x¸c ®Þnh mét c¸ch chÝnh x¸c. Thêng chØ ®Þnh truyÒn trong 3 – 4
ngμy liªn tôc.
 Tríc khi truyÒn khèi BC, nªn dïng corticoid hoÆc thuèc chèng dÞ øng.
 HuyÕt tƯ¬ng tƯ¬i ®«ng l¹nh
 Thμnh phÇn: albumin, immunoglobulin vμ c¸c yÕu tè ®«ng
m¸u. Mçi ml HTT§L chøa 1 ®¬n vÞ quèc tÕ mçi yÕu tè ®«ng
m¸u.
 HTT§L ®îc chØ ®Þnh trong c¸c trêng hîp:
 ThiÕu hôt c¸c yÕu tè ®«ng m¸u nh yÕu tè VIII hoÆc IX vμ thùc
tÕ l©m sμng kh«ng cã dung dÞch c« ®Æc c¸c yÕu tè nμy.
 ThiÕu hôt ®ång thêi nhiÒu yÕu tè ®«ng m¸u g©y ch¶y m¸u.
 ThiÕu hôt c¸c yÕu tè ®«ng m¸u kh«ng g©y ch¶y m¸u nhng cÇn
can thiÖp phÉu thuËt.
 §ang ®iÒu trÞ thuèc chèng ®«ng m¸u thuéc nhãm kh¸ng
vitamin K xuÊt hiÖn biÕn chøng ch¶y m¸u.
 TruyÒn m¸u sè lîng lín (>10 ®¬n vÞ trong 24h) g©y rèi lo¹n
®«ng m¸u – ch¶y m¸u.
 Chèng chØ ®Þnh:
- Khi c¸c rèi lo¹n ®«ng m¸u cã thÓ ®iÒu trÞ hiÖu qu¶ h¬n b»ng c¸c ph¬ng ph¸p ®iÒu
trÞ ®Æc hiÖu.
- Víi môc ®Ých chèng t×nh tr¹ng gi¶m thÓ tÝch tuÇn hoμn khi cã c¸c dung dÞch
truyÒn kh¸c d¹ng crystalloid hoÆc colloid.

 LiÒu lîng: c¨n cø vμo t×nh tr¹ng l©m sμng cña BN. §iÒu chØnh theo kÕt qu¶ cña c¸c
xÐt nghiÖm ®«ng m¸u: tû lÖ prothrombin hoÆc APTT. LiÒu khëi ®Çu: 12 – 15
ml/kg c©n nÆng.

 HTT ®· lo¹i tña: kh¸c HTT§L ë mét ®iÓm lμ kh«ng cã yÕu tè VIII, V vμ fibrinogen.
HTT ®· lo¹i tña kh«ng cã gi¸ trÞ ®èi víi bÖnh thiÕu yÕu tè VIII, yÕu tè V,
fibrinogen.
 Tña l¹nh yÕu tè VIII
 1 ®v tña l¹nh yÕu tè VIII (15 – 20ml) chøa 150 – 200 mg
fibrinogen, 80 – 120 UI yÕu tè VIII, 40 – 70% yÕu tè VIII:vWF
vμ 20 – 40% yÕu tè XIII, fibronectin.
 ChØ ®Þnh:
- C¸c bÖnh hemophili A, bÖnh Willebrand khi kh«ng cã c¸c dung
dÞch c« ®Æc c¸c yÕu tè nμy.
- C¸c trêng hîp thiÕu hôt sîi huyÕt.
- BÖnh thiÕu yÕu tè XIII.
 LiÒu lîng:
Vht x Lîng VIII cÇn t¨ng(%)
Sè ®v cÇn truyÒn = -----------------------------------------------------------
Lîng VIII trung b×nh trong mçi ®¬n vÞ tña l¹nh

Vht = thÓ tÝch huyÕt t¬ng cña c¬ thÓ (ml) =4% x träng lîng c¬ thÓ x 1000
Lîng VIII cÇn t¨ng = Lîng VIII dù ®Þnh ®¹t tíi – lîng VIII ban ®Çu
• N÷, 23 tuæi, thiÕu yÕu tè V bÈm sinh
- LDVV: §au bông HCF
- Kh¸m: §au bông HCF. §iÓm ®au RT(-)
- Siªu ©m: BT ph¶i cã 1 nang cã nhiÒu v¸ch ng¨n, æ bông cã dÞch.
- XN: Hb=126g/L; BC=6,2; TC=216
PT=32%; Fibrinogen=3,22g/l;
APTT=81,4sec , B/C=2,89
- ChÈn ®o¸n: vì nang
- Xö trÝ: Mæ cÊp cøu + truyÒn 1000ml HTT§L tríc trong vμ sau mæ. Kh«ng truyÒn
khèi HC. Kh«ng cã biÕn chøng ch¶y m¸u.
N÷, 30 tuæi
LDVV: TD U lymph« ¸c tÝnh/thai 34 tuÇn
ChÈn ®o¸n sau xÐt nghiÖm HT§ t¹i BV B¹ch mai: L¬ xª mi cÊp
XN lóc vμo: Hb=78; BC=13,9(blast = 83%); TC=88
§«ng m¸u: PT=89%; Fi=9,4; APTT=32,4s
Xö trÝ: truyÒn khèi HC 10®v trong 10 ngμy Mæ lÊy thai: thai trai 2,3kg; T×nh tr¹ng
trÎ tèt, XN m¸u b×nh thêng.
XN lóc mæ cña s¶n phô : Hb=115; BC=17; TC=76
Trong vμ sau mæ kh«ng ch¶y m¸u vμ kh«ng cÇn truyÒn m¸u, chÕ phÈm.
Quy tr×nh truyÒn m¸u
1. ChuÈn bÞ truyÒn m¸u:
 Kh¸m BN vμ kiÓm tra c¸c XN (SLHC, Hb...)
 Gi¶i thÝch, th«ng b¸o cho bÖnh nh©n hoÆc ngêi nhμ bÖnh nh©n vÒ yªu cÇu
truyÒn m¸u, c¸c thñ tôc cÇn thiÕt cho truyÒn m¸u.
 KiÓm tra huyÕt thanh mÉu, thuèc vμ dông cô cÊp cøu, ph¸c ®å xö trÝ tai biÕn
truyÒn m¸u.
 Ghi bÖnh ¸n, sæ lÜnh m¸u (sè lîng, lo¹i chÕ phÈm, nhãm m¸u, cÊp cøu hay
kh«ng cÊp cøu, tèc ®é truyÒn...)
 Th«ng b¸o cho y t¸ ®Ó thùc hiÖn c¸c thñ tôc lÜnh m¸u vÒ truyÒn.
2. TruyÒn m¸u:
2.1. KiÓm tra tói m¸u:
 C¸c néi dung ghi trªn nh·n tói m¸u (tªn BN, tuæi, sè giêng, khoa, phßng, nhãm
m¸u, h¹n sö dông, thμnh phÇn m¸u truyÒn)
 ChÊt lîng tói m¸u (thay ®æi mμu s¾c, hiÖn tîng tan m¸u, kh«ng toμn vÑn bao b× ?)

2.2. Ngêi bÖnh:

 KiÓm tra vμ ®èi chiÕu tªn, tuæi, sè giêng bÖnh, nhãm m¸u
cña bÖnh nh©n trªn tói m¸u, trong phiÕu truyÒn m¸u, thÎ
nhãm m¸u cña BN vμ hái trùc tiÕp bÖnh nh©n t¹i giêng
bÖnh.
 Hái BN vÒ tiÒn sö truyÒn m¸u.
 Kh¸m BN tríc truyÒn m¸u vμ ghi kÕt qu¶ vμo phiÕu truyÒn
m¸u vμ bÖnh ¸n .
3. TiÕn hμnh truyÒn m¸u:
 §Þnh l¹i nhãm m¸u hÖ ABO cña BN vμ cña tói m¸u t¹i
giêng bÖnh b»ng ph¬ng ph¸p huyÕt thanh mÉu vμ ghi
kÕt qu¶ vμo phiÕu truyÒn m¸u.
 Lμm ph¶n øng chÐo t¹i giêng gi÷a m¸u cña bÖnh
nh©n vμ m¸u tõ tói m¸u vμ ghi kÕt qu¶ vμo phiÕu
truyÒn m¸u.
NÕu cã bÊt cø bÊt thêng nμo trong c¸c bíc kÓ trªn ®Òu
kh«ng tiÕn hμnh truyÒn m¸u vμ ph¶i cïng víi ®¬n vÞ ph¸t
m¸u kiÓm tra l¹i.
 TiÕn hμnh truyÒn m¸u.
 Theo dâi s¸t bÖnh nh©n trong vßng 15 phót ®Çu vμ ghi
kÕt qu¶ vμo phiÕu truyÒn m¸u.
 Ghi vμo phiÕu truyÒn m¸u: Thêi gian b¾t
®Çu truyÒn m¸u, thêi gian kÕt thóc vμ mäi
diÔn biÕn cña qu¸ tr×nh truyÒn m¸u, c¸c
ph¶n øng truyÒn m¸u nÕu cã vμ c¸ch xö
trÝ.
 Ký vμ ghi tªn b¸c sü vμ y t¸ truyÒn m¸u
vμo phiÕu truyÒn m¸u.
 TiÕp tôc theo dâi bÖnh nh©n trong 24 h vμ
lu tói m¸u trong tñ l¹nh ®Ó ®èi chiÕu khi cã
tai biÕn truyÒn m¸u x¶y ra.
QUY ®Þnh cÇn thùc hiÖn trong trêng hîp
cã tai biÕn truyÒn m¸u
1. Khoa L©m sμng:
 B¸o cho nh©n viªn ph¸t m¸u ®Ó ®Þnh nhãm m¸u hÖ
ABO, lÊy 10 ml m¸u ®Ó thùc hiÖn thªm mét sè XN.
 Mêi nh©n viªn khoa vi sinh lÊy m¸u cña tóim¸u ®Ó
nu«I cÊy vi khuÈn.
 BS l©m sμng, y t¸ vμ nh©n viªn ph¸t m¸u niªm phong
toμn bé tói, d©y truyÒn m¸u vμ lu t¹i tñ ph¸t m¸u.
 LËp biªn b¶n, ghi hå s¬ ®Çy ®ñ vμ lÊy ch÷ ký cña ngêi
tham gia.
2. Phßng ph¸t m¸u:
 Nh©n viªn ph¸t m¸u cïng víi l©m sμng ®Þnh l¹i nhãm m¸u cña BN vμ
tói m¸u, kiÓm tra l¹i chÊt lîng tói m¸u.
 Niªm phong, mang tói m¸u + d©y truyÒn m¸u vÒ ®¬n vÞ ph¸t m¸u.
 B¸o cho phßng kiÓm tra chÊt lîng

3. Phßng KTCL:
 Më niªm phong cã sù chøng kiÕn cña ngêi bμn giao.
 Thu thËp ®Çy ®ñ c¸c th«ng tin liªn quan ®Õn bÖnh nh©n vμ tói m¸u.
 KiÓm tra tói m¸u tuú trêng hîp.
 Hoμn thμnh b¸o c¸o göi l·nh ®¹o.
 Tæ chøc häp rót kinh nghiÖm gi÷a c¸c phßng cã liªn quan.
TruyÒn m¸u cÊp cøu
 N»m ®Çu thÊp. Thë « xy nång ®é cao.
 §Æt Ýt nhÊt hai ®êng truyÒn tÜnh m¹ch. LÊy m¸u chuÈn bÞ cho
truyÒn m¸u, XN c«ng thøc m¸u, ®«ng m¸u.
 TruyÒn dung dÞch crystalloid( max 2 lÝt) hoÆc colloid ( max 1,5
lÝt), cμng nhanh cμng tèt.
 Theo dâi s¸t CVP, huyÕt ¸p, m¹ch, khÝ m¸u, níc tiÓu.
 Dù trï ngay Ýt nhÊt 3 6 ®¬n vÞ khèi hång cÇu. TruyÒn cÊp cøu
khèi hång cÇu nhãm O trong thêi gian chê ®îi lμm xÐt nghiÖm
®Þnh nhãm vμ ph¶n øng chÐo. Kh«ng nªn cø nhÊt thiÕt ph¶i
truyÒn cïng nhãm. §iÒu chØnh lîng cÇn truyÒn theo kÕt qu¶ Hb,
t×nh tr¹ng l©m sμng.
 §iÒu trÞ nguyªn nh©n g©y ch¶y m¸u
 Sö dông c¸c kÕt qu¶ ®«ng m¸u ®Ó cã quyÕt ®Þnh truyÒn c¸c chÕ
phÈm m¸u kh¸c. NÕu vÉn tiÕp tôc ch¶y nhiÒu m¸u, chØ ®Þnh
truyÒn ngay HTT§L vμ tña l¹nh trong khi chê kÕt qu¶ xÐt
nghiÖm ®«ng m¸u.
 Nªn lμm Êm c¸c dung dÞch truyÒn nÕu cã thÓ
TruyÒn m¸u trong s¶n khoa

 Ch¶y m¸u lμ mét nguyªn nh©n quan träng g©y tö vong trong s¶n khoa: 12/134 trêng
hîp tö vong s¶n khoa t¹i Anh trong giai ®o¹n 1994 – 1996. DIC lμ nguyªn nh©n g©y
ch¶y m¸u hay gÆp nhÊt.
 Cung lîng m¸u ®Õn rau thai trong giai ®o¹n cuèi cña thêi kú thai nghÐn lμ 70ml/phót
rÊt dÔ ch¶y m¸u, nhiÒu, nhanh. Khã dù b¸o tríc vμ khã kiÓm so¸t triÖu chøng ch¶y
m¸u.
 WHO: ®Î thêng mÊt kho¶ng 500ml m¸u, mæ ®Î mÊt kho¶ng 1000ml m¸u thêng
kh«ng cÇn ®Õn truyÒn m¸u nÕu lîng hemoglobin tríc ®Î n»m trong kho¶ng 100g –
110g/L.
TruyÒn m¸u cho trÎ s¬ sinh
ThÓ tÝch m¸u: trÎ s¬ sinh ®ñ th¸ng = 80ml/kg c©n
nÆng, trÎ thiÕu th¸ng = 100ml/kg
Lîng Hb cña trÎ s¬ sinh ®ñ th¸ng = 140 –
200g/L, sè lîng tiÓu cÇu 150 – 400G/L.
ThÓ tÝch huyÕt t¬ng cña trÎ ®Î non thêng gi¶m.
C¸c XN ®«ng m¸u cña trÎ s¬ sinh ®ñ th¸ng kÐo
dμi nhÑ, trÎ ®Î non kÐo dμi mét c¸ch râ rÖt. C¸c
yÕu tè ®«ng m¸u phô thuéc vitamin K b»ng 50%
gi¸ trÞ cña ngêi lín, c¸c yÕu tè kh¸c b»ng gi¸ trÞ
cña ngêi lín.
 Mét sè chØ sè HH cña trÎ s¬ sinh ®ñ th¸ng vμ
thiÕu th¸ng
Ðñ th¸ng ThiÕu th¸ng(<37 tuÇn) Ngêi lín

Haemoglobin g/l 140-200 125-200 115-160

Platelets x 109/l 150-400 150-400 150-450

PT (sec) 12-17 14-22 12-14

APTT (sec) 25-45 35-50 25-40

TT (sec) 12-16 14-18 12-14

Fibrinogen g/l 1.5-3.0 1.5-3.0 1.75-4.5

 TruyÒn khèi hång cÇu
C¸c yÕu tè gîi ý chØ ®Þnh truyÒn khèi HC ChØ ®Þnh truyÒn khi

ThiÕu m¸u trong 24 giê ®Çu Hb <120 g/l

MÊt m¸u kÐo dμi trong 1 tuÇn, trÎ s¬ sinh cÇn MÊt 10% thÓ tÝch m¸u
®îc ®iÒu trÞ tÝch cùc
TrÎ s¬ sinh ®ang ®îc ®iÒu trÞ tÝch cùc Hb <120 g/l

MÊt m¸u cÊp MÊt 10% thÓ tÝch m¸u

Phô thuéc vμo thë « xy kÐo dμi Hb <110 g/l

ThiÕu m¸u muén, bÖnh nh©n æn ®Þnh Hb <70 g/l

TruyÒn thay m¸u
(exchange transfusion)
 ChØ ®Þnh: trÎ s¬ sinh cã t¨ng bilirubin cã ®i kÌm hoÆc kh«ng thiÕu m¸u, tan m¸u.
 LiÒu lîng :
- §iÒu trÞ thiÕu m¸u, mét ®¬n vÞ m¸u duy nhÊt (80-100 ml/kg).
- §iÒu trÞ thiÕu m¸u + t¨ng bilirubin, tèi ®a hai ®¬n vÞ m¸u(160-200 ml/kg).
 Thêng sö dông m¸u TP.
 TruyÒn thay m¸u lμ mét ph¬ng ph¸p ®iÒu trÞ mμ cã nhiÒu biÕn chøng , v× vËy cÇn do c¸c
chuyªn gia cã kinh nghiÖm thùc hiÖn.
 M¸u ®Ó truyÒn thay m¸u cÇn ®îc tia x¹ ®Ó h¹n chÕ ph¶n øng ghÐp chèng chñ.
 Lùa chän chÕ phÈm m¸u

ChÕ phÈm ChØ ®Þnh Yªu cÇu ®Æc biÖt

M¸u toμn phÇn TruyÒn thay m¸u M¸u t¬i(trong vßng

trong bÖnh tan m¸u 5 ngμy sau khi lÊy
trÎ s¬ sinh m¸u), kh«ng cã
kh¸ng thÓ bÊt th-
êng
Khèi Hång cÇu ThiÕu m¸u, thêng Khèi HC dμnh cho
cho trÎ s¬ sinh nhi khoa. Nªn lÊy
thiÕu th¸ng tõ mét ngêi cho
nÕu truyÒn nhiÒu
lÇn.
 TAI BIẾN TRUYỀN MÁU

CÁC TAI BIẾN TRUYỀN MÁU SỚM

1.Tán huyết cấp:
-Nguyên nhân: bất đồng nhóm máu hệ ABO
-Triệu chứng: Thường xuất hiện sớm ngay sau khi
truyền máu được khoảng vài ml máu .Bệnh nhân thường
có cảm giác đau hoặc cảm giác nóng ở vùng đặt kim
truyền máu, kích thích, vật vã, đỏ mặt ngực, đau thắt
lưng, bụng họăc đau ngực…Buồn nôn và nôn…
Các triệu chứng thực thể đi từ nhẹ đến nặng : sốt, rét
run,hồi hộp,ngợp thở, khó thở, mạch nhanh, huyết áp tụt
dần, tiểu đỏ (Do tiểu huyết sắc tố), thiểu niệu, vô niệu…
và cuối cùng là tình trạng Shock.
 TAI BIẾN TRUYỀN MÁU

CÁC TAI BIẾN TRUYỀN MÁU SỚM

1.Tán huyết cấp:
Xử trí:
- Ngừng truỳên máu ngay lập tức nhưng vẫn phải duy trì đường truyền tĩnh mạch
bằng các dung dịch đẳng trương.
-Thông báo cho đơn vị cấp phát máu của BV.
-Kiểm tra ngay lập tức lại tên, tuổi, nhóm máu của BN và nhóm máu, hạn sử dụng
…của túi máu.
-Bàn giao túi máu cũng như dây truyền máu cho đơn vị cấp phát máu.
-Lấy máu BN để kiểm tra CTM, coombs trực tiếp, urê, creatinin, điện giải đồ máu,
chức năng đông máu cơ bản, cấy máu. Lấy nước tiểu để XN sinh hoá.
-Đảm bảo thông thoáng đường thở,kiểm soát nhiệt độ Bn.
-Theo dõi CVP & nước tiểu . Nếu lượng nước tiểu < 100ml/h và CVP ổn định ở mức
5-10cm nước, cần cho thêm các thuốc lợi tiểu.
-Theo dõi chặt chẽ các XN đông máu, sinh hoá máu và CTM để có các biện pháp xử
trí kịp thời phù hợp với các thay đổi của các XN này.
-Một số tác giả khuyên cần sử dụng Corticoide sớm ngay từ đầu.
 TAI BIẾN TRUYỀN MÁU

CÁC TAI BIẾN TRUYỀN MÁU SỚM

2.Phản ứng sốt do truyền máu nhưng không gây tan máu :
-Nguyên nhân: Phản ứng này thường do KT của bn chống lại bạch cầu người cho có trong
máu và các chế phẩm máu. Tỷ lệ xảy ra phản ứng là 1-2% và thường xảy ra ở những bn
được truyền máu nhiều lần hoặc phụ nữ mang thai.
-Triệu chứng: BN có triệu chứng sốt cao có thể có rét run hoặc không vào khoảng 30-60
phút sau khi bắt đầu truyền máu, cũng có thể xảy ra sau khi ngừng truyền máu một đến vài
giờ.
Xử trí :
-Tạm ngừng truyền máu hoặc truyền máu với tốc độ chậm, cho bn sử dụng các thuốc hạ sốt
như paracetamol, lau ấm…Hydrocortisol được chỉ định khi các thuốc hạ sốt không hiệu
quả.
-Cần theo dõi bn chặt chẽ vì có thể có trường hợp diễn tiến nặng lên.
-Đối với các bn được truyền máu nhiều lần mà có phản ứng sốt, có thể dự phòng bằng cách
cho bn sử dụng các thuốc hạ nhiệt, Hydrocrtisol…. trước khi truyền máu. Một phương pháp
tích cực nữa để phòng các phản ứng trên là truyền các chế phẩm máu nghèo BC hoặc sử
dụng các dụng cụ lọc BC khi truyền máu cho Bn.
 TAI BIẾN TRUYỀN MÁU

CÁC TAI BIẾN TRUYỀN MÁU SỚM

3.Các phản ứng dị ứng
-Nguyên nhân: Các phản ứng dị ứng thường do cơ thể phản ứng với các protein có trong
huyết tương của máu.
-Biểu hiện lâm sàng: rất đa dạng
.Mẩn ngứa, nổi mày đay, sốt cao, rét run,khó thở và mức độ nặng nhất là Shock phản vệ.
.Các phản ứng dị ứng nhẹ và trung bình như mẩn ngứa, nổi mày đay,sốt, co thắt phế quan
thường hết nhanh khi cho bn uống các thuốc kháng histamin, chống viêm non steroit đồng
thời tam ngưng truyền máu hoặc giảm tốc độ truyền máu.
-Truyền máu chỉ nên tiếp tục khi bn đã hết triệu chứng.
-Khi bn có phản ứng dị ứng nặng như Shock phản vệ đe doạ tính mạng thì cần xử trí cấp cứu
như các trình trạng Shock phản vệ khác: ngừng truyền máu, duy trì đường truyền TM bằng
dung dịch NaCL 0,9% , thở oxy , tiêm hoặc truyền TM adrenalin ( tuỳ theo tình trạng tim
mạch, hô hấp của bn) kết hợp với Hydrocrtisol, kháng histamin…
-Đối với cases bn có Shock phản vệ với truyền máu mà vẫn có chỉ định truyền máu thì trong các lần
truyền máu sau nên truyền HC rửa.
 TAI BIẾN TRUYỀN MÁU

CÁC TAI BIẾN TRUYỀN MÁU SỚM

4.Nhiễm trùng huyết
-Nguyên nhân: thường do truyền cho bn các chế phẩm bị nhiễm khuẩn trong qua trình thu gom, sản
xuất và lưu trữ các chế phẩm máu.
Nhóm vi khuẩn gram(-) như PSEUDOMONAS, ENTROBACTER ….là nhóm vi khuẩn hay gặp, nhất
là đối với các chế phẩm được bảo quản lạnh.
-Triệu chứng lâm sàng :Bn khi được truyền các chế phẩm bị nhiễm khuẩn có biẻu hiện lâm sàng đi từ
nhẹ đến nặng như:sốt, rét run, mẩn đỏ da, ngứa, đau bụng kiểu co thắt, đau cơ, suy thận…rất khó phân
biệt được các biểu hiện lâm sàng của trình trạng nhiễm khuẩn với các phản ứng tán huyết or không tán
huyết truyền máu.Tuy nhiên theo kinh nghiệm, trình trạng lâm sàng của nhiễm khuẩn do truyền máu
thường nặng hơn, xảy ra muộn hơn khi so sánh với phản ứng sốt không tán huyết do truyền máu ;không
có biểu hiện đái huýêt sắc tố hoặc tán huyết trong lòng mạch như phản ứng tán huyết do truyền
máu.Một số tác giả đề nghị so sánh màu sắc của túi máu và màu sắc của ống máu đi kèm để có thể phát
hiện sớm tình trạng túi máu bị nhiễm khuẩn.
Xử trí:
-Khi nghĩ đến nhiễm khuẩn do truyền máu nếu trình trạng BN nhẹ hoặc trung bình , có thể xử trí bằng ngừng truyền
máu , cấy máu bn, cấy máu trong túi máu và dây truyền máu .
-Sử dụng kháng sinh tĩnh mạch.Nên dùng KS phổ rộng & ưu tiên loại KS tác dụng tốt đối với loại VK Gr(-).Cần phối
hợp KS ngay từ đầu.
- Hydrocrtisol trị liệu cần được sử dụng sớm ngay từ đầu.
-Nếu bn có các dấu hiệu của Shock nhiễm trùng thì ngoài các biện pháp như trên cần cấp cứu bn như một Shock nhiếm
trùng.
 TAI BIẾN TRUYỀN MÁU

CÁC TAI BIẾN TRUYỀN MÁU SỚM

5.Tổn thương phổi cấp do truyền máu (TRALI: Transfusion related acute lung Injury)
-Nguyên nhân của các phản ứng này thường do các kháng thể có trong huyết tuơng của các chế
phẩm được truyền chống lại BC của bệnh nhân.
-Triệu chứng: TRALI thường xảy ra 4giờ sau khi bắt đầu truyền máu . Bệnh nhân thường có dấu
hiệu như phù phổi cấp ( vì vậy TRALI còn được gọi là OAP không do tim mạch):Sốt, rét run, tím
tái , khó thở, HA tụt, mạch nhanh, phổi có các ran ẩm nhỏ hạt hai đáy phổi…
-XN khí máu thường thấy SaO2 giảm.
- XRAY phổi có những đám mờ rãi rác hai đáy phổi.

Xử trí : Ngừng truyền máu và điều trị như một trường hợp OAP tuy nhiên trong các trường hợp
này thuốc lợi tiểu không có tác dụng.Một số tác giả cũng khuyên nên sử dụng Coticoide khi sử trí
TRALI.
 TAI BIẾN TRUYỀN MÁU

CÁC TAI BIẾN TRUYỀN MÁU SỚM

6.Một số biến chứng khi Truyền máu với khối lượng lớn:Truyền máu khối lượng lớn được
định nghĩa là truyền cho bn một thể tích máu bằng hoặc lớn hơn thể tích máu toàn thể của bn
trong thời gian 24g.Các biến chứng do truyền máu khối lượng lớn là :
-Nhiễm toan chuyển hoá.
-Tăng KALI máu.
-Nhiễm độc Citrate và giảm canxi máu.
-Giảm nặng các sợi huyết ,tiểu cầu và các yếu tố đông máu.
-Đông máu rãi rác trong lòng mạch.
-Hạ thân nhiệt.

Khi bắt buộc truyền máu khối lượng lớn, cần theo dõi chặt chẽ trình trạng lâm sàng của bn
cũng như các XN có liên quan đến các biến chứng trên để có thể xử trí kịp thời. Tuỳ theo
từng loại biến chứng mà có biện pháp xử trí thích hợp
 TAI BIẾN TRUYỀN MÁU

CÁC TAI BIẾN TRUYỀN MÁU MUỘN

1.Các bệnh nhiễm trùng qua đường truyền máu:
-Nhiễm HIV,Virus viêm gan B và C,Parvovirus B19...
-Giang mai.
-Sốt rét.
Biện pháp phòng ngừa:
-Thăm khám kỹ người cho máu.
-Sàng lọc máu đúng yêu cầu kỹ thuật.
-Lưu trữ máu và chế phẩm máu ở nhiệt độ thích hợp.
-Bất hoạt Virus bằng các biện pháp như nhiệt độ, tia xạ, truyền các
chế phẩm nghèo BC…
 TAI BIẾN TRUYỀN MÁU

2.Tán huyết muộn do truyền máu:

-Thường xảy ra ở bệnh nhân được truyền máu nhiều lần hoặc phụ nữ
có thai. Các triệu chứng lâm sàng của tán huyết muộn thường xuất
hiện vào khoảng ngày thứ 5-10 sau truyền máu.
-Triệu chứng :Sốt , vàng da, thiếu máu,tiểu đỏ. Đôi khi có các biểu
hiện nặng như suy thận, Shock hoặc Đông máu nội mạch rải rác.
-Thường trình trạng tán huyết muộn không đòi hỏi xử trí gì đặc biệt
ngoại trừ bn có các biểu hiện lâm sàng nặng như của tán huyết cấp
.Trong trường hợp này cần xử trí như một tán huyết cấp.

Biện pháp phòng ngừa:Để tránh tai biến tán huyết muộn cần làm XN
coombs => tìm KT bất thường => lựa chọn máu phù hợp ở những Bn
phải truỳên máu nhiều lần và phụ nữ có thai.
 TAI BIẾN TRUYỀN MÁU

CHẨN ĐOÁN VÀ XỬ TRÍ MỘT SỐ PHẢN ỨNG TRUYỀN MÁU CẤP

( Theo tổ chức y tế thế giới )

1.Mức độ nhẹ:
-Dấu hiệu sớm: Phản ứng da tại chổ :-Mày đay-Mẩn đỏ
-Triệu chứng LS: Ngứa
-Nguyên Nhân: Tăng nhạy cảm

Xử trí:
-Giảm tốc độ truyền máu
-Thuốc kháng histamin
-Sau 30' nếu tình trạng LS không cải thiện=>xử trí theo mức độ trung
bình nặng.
 TAI BIẾN TRUYỀN MÁU

2. Mức độ Trung bình:

-Triệu chứng LS:Cơn bốc hoả,Mày đay,Ngứa,Rét run,Sốt,Bồn chồn,lo lắng,Đau đầu,Hồi
hộp,đánh trống ngực, Nhịp tim nhanh,ngợp thở,khó thở nhẹ.
-Nguyên Nhân:
.Tăng nhạy cảm
.Phản ứng truyền máu sốt không tan máu do: kháng thể kháng BC,TC
.Nhiễm khuẩn.
Xử trí:
-Ngưng truyền máu. Đặt và duy trì đường truyền TM bằng NaCL 0.9%
-Mời BS và đơn vị cấp phát máu ngay lập tức
-Bàn giao toàn bộ túi máu,dây truyền máu cho đơn vị cấp phát máu.
-Lấy nước tiểu và máu làm XN (như đã nêu ở phần trên)
-Tiêm truyền corticossteroid và các thuốc giãn phế quản nếu có các biểu hiện của sốc phản
vệ như co thắt khí quản,khó thở,thở khò khè...
-Nếu LS cải thiện và BN vẫn có chỉ định truyền máu =>có thể bắt đầu truyền máu trở lại với
đơn vị máu khác.
-XN lại máu và nước tiếu sau 24h để xác định tình trạng tán huyết.
-Sau 15' nếu tình trạng LS không cải thiện => xử trí theo mức độ nặng
 TAI BIẾN TRUYỀN MÁU

. Mức độ Nặng:
-Triệu chứng LS:Rét run,Sốt,Bồn chồn,Lo lắng,Vật vã, kích thích,Đau ngực,Đau xung quanh điểm đặt
kim tiêm truyền,Đau lưng,Đau đầu,Khó thở,thở nhanh nông,Mạch nhanh,HA tụt,Tiểu đỏ,xuất huyết ...
Shock.
-Nguyên Nhân:
.Tán huyết trong lòng mạch cấp
.Nhiễm trùng huyết và Shock nhiễm trùng.
.Quả tải tuần hoàn.
.Shock phản vệ.
Xử trí:
-Ngừng truyền máu. Đặt và duy trì đường truyềnTM bằng NaCL 0.9% để nâng huyết áp.
-Đảm bảo thông thoáng đường thở và cho thở oxy.
-Tiêm TM chậm adrenalin 0.01mg/kg.Nếu HA tiếp tục hạ,chỉ định truyền dopamin hoặc adrenalin …
-Tiêm truyền corticosteroid và các thuốc giãn phế quãn nếu có các biểu hiện của sốc phản vệ như co
thắt khí phế quản,khó thở,thở khò khè….
-Chỉ định thuốc lợi tiểu TM nếu CVP> 5cm nước & HA ổn định.-Mời đơn vị cấp phát máu ngay lập
tức,Bàn giao toàn bộ túi máu, dây truyền máu cho đv phát máu.
- Lấy máu và nước tiểu để làm XN (như đã nêu ở phần trên).
-Bắt đầu theo dõi lượng dịch vào và ra để cân bằng nước và điện giải.
-Nếu có triệu chứng xuất huyết và XN có đông máu nội mạch rải rác =>truyền thêm TC, HT tươi hoặc
tủaVIII tuỳ từng trường hợp.
-Khi nghi ngờ Shock do nhiễm khuẩn và không thấy dấu hiệu của tan máu,cần bắt đầu ngay KS phối
hợp,phổ rộng
Xin tr©n träng c¶m ¬n,