Mitochondrial Intoxication Marcos

Roberto De Oliveira
Visit to download the full and correct content document:
https://ebookmass.com/product/mitochondrial-intoxication-marcos-roberto-de-oliveira/
Mitochondrial Intoxication
This page intentionally left blank
 Mitochondrial Intoxication

Edited by
Marcos Roberto de Oliveira
Professor, Department of Biochemistry, Federal University of Rio Grande do Sul,
^ncias Básicas
Universidade Federal do Rio Grande do Sul (UFRGS) Instituto de Cie
da Saúde (ICBS) Departamento de Bioquı́mica Rua Ramiro Barcelos
Academic Press is an imprint of Elsevier
125 London Wall, London EC2Y 5AS, United Kingdom
525 B Street, Suite 1650, San Diego, CA 92101, United States
50 Hampshire Street, 5th Floor, Cambridge, MA 02139, United States
The Boulevard, Langford Lane, Kidlington, Oxford OX5 1GB, United Kingdom
Copyright © 2023 Elsevier Inc. All rights reserved.
No part of this publication may be reproduced or transmitted in any form or by any means, electronic or
mechanical, including photocopying, recording, or any information storage and retrieval system, without
permission in writing from the publisher. Details on how to seek permission, further information about the
Publisher’s permissions policies and our arrangements with organizations such as the Copyright Clearance
Center and the Copyright Licensing Agency, can be found at our website: www.elsevier.com/permissions.
This book and the individual contributions contained in it are protected under copyright by the Publisher
(other than as may be noted herein).
Notices
Knowledge and best practice in this field are constantly changing. As new research and experience broaden our
understanding, changes in research methods, professional practices, or medical treatment may become
necessary.
Practitioners and researchers must always rely on their own experience and knowledge in evaluating and using
any information, methods, compounds, or experiments described herein. In using such information or methods
they should be mindful of their own safety and the safety of others, including parties for whom they have a
professional responsibility.
To the fullest extent of the law, neither the Publisher nor the authors, contributors, or editors, assume any liability
for any injury and/or damage to persons or property as a matter of products liability, negligence or otherwise, or
from any use or operation of any methods, products, instructions, or ideas contained in the material herein.
ISBN 978-0-323-88462-4

For information on all Academic Press publications

visit our website at https://www.elsevier.com/books-and-journals

Publisher: Andre G. Wolff

Acquisitions Editor: Michelle Fisher
Editorial Project Manager: Franchezca A. Cabural
Production Project Manager: Kiruthika Govindaraju
Cover Designer: Miles Hitchen

Typeset by STRAIVE, India

Dedication

To my mother, Maria Irma, for her love, care, and sacrifice that has enabled me reach this
academic level
This page intentionally left blank
Contents

Contributors xxiii
Preface xxxi
Acknowledgments xxxv

1. Mitochondrial physiology: An overview 1

Vittoria Infantino, Simona Todisco, and Paolo Convertini
1. Introduction 1
2. TCA cycle and oxidative phosphorylation system
activity 2
3. Mitochondrial dynamics: Fusion and fission 6
4. Mitochondrial biogenesis and mitophagy 8
5. Mitochondria-related cell death 12
6. Mitochondrial redox biology 15
7. Concluding remarks 20
References 20

2. Molecular markers of mitochondrial intoxication 29

Danielle Gabriel Seloto, Joyce Santana Rizzi,
Thania Rios Rossi Lima, and Lı́lian Cristina Pereira
1. Mechanisms of interaction leading to mitochondrial
injury 29
2. Markers of mitochondrial damage 32
3. Chemical-induced mitochondrial damage: Case examples 38
4. Conclusions 41
References 41

vii
viii Contents

3. Drug-induced mitochondrial impairment:

Mechanisms and testing systems 49
Reza Heidari, Mohammad Mehdi Ommati,
and Hossein Niknahad
1. Introduction 49
2. Mechanisms of drug-induced mitochondrial
impairment 53
3. Testing systems for evaluating drug-induced
mitochondrial impairment 59
4. Biomarkers of drug-induced mitochondrial injury in
clinical settings 62
5. Protective strategies against drug-induced mitochondrial
dysfunction 64
6. Outlook 67
Conflicts of interest 68
References 68

4. Clinical consequences of drug-induced mitochondrial

dysfunction 77
Rebecca L. Jensen, Robyn T. Kiy, Faten F. Bin Dayel,
and Amy E. Chadwick
1. Introduction 78
2. Clinical manifestations of drug-induced mitochondrial
dysfunction 80
3. Interindividual variation 92
4. Concluding remarks 93
References 94
 Contents ix

5. Challenges in mitochondrial profiling during

pre-clinical studies 101
Gonçalo J.M. Afonso, Rui F. Simões, Sonia L.C. Pinho,
Paulo J. Oliveira, and Teresa Cunha-Oliveira
1. Introduction 102
2. Experimental models and conditions 107
3. Mitochondrial microscopy, concerns and pitfalls 114
4. Studying mitochondrial biology using machine learning
methodologies 119
5. Conclusion 123
Acknowledgments 124
References 124

6. Mitochondrial dysfunction and underlying molecular

mechanisms in acrylamide-induced toxicity 133
Yi Chen, Jiawen Lu, and Chunchao Nie
1. Introduction 133
2. AA induces the destruction and dysfunction of
mitochondria 134
3. AA induces DNA damage and influences cell cycle
and growth 135
4. AA induces extensive oxidative stress in mitochondria 136
5. Signaling pathways involved in mitochondrial
dysfunction induced by AA 138
6. Conclusion 142
References 142
x Contents

7. The effects of air pollution toxicants on the mitochondria 147

Camila Kochi, Shama Ahmad, and Samina Salim
1. Introduction 147
2. Mitochondria structure and function 148
3. Mitochondrial dynamics 149
4. Oxidative stress and the mitochondria 150
5. Major types of hazardous air pollutants 150
6. Major organs affected by air pollutants and disease
exacerbations 152
7. Air pollutants as a source of ROS in the mitochondria 154
8. Conclusion 159
9. Future direction 159
Acknowledgments 159
References 159

8. Mitochondrial toxicity of aflatoxin B1 167

Oluwakemi A. Rotimi, Isaacson B. Adelani,
Opeyemi C. De Campos, Tolulope D. Olawole,
and Solomon O. Rotimi
1. Introduction 167
2. Biotransformation of AFB1 167
3. AFB1 toxicity of the mitochondria 169
4. Conclusion 176
References 176

9. The effects of alcohol abuse against the mitochondria:

Functional consequences for liver, muscle, and the brain 181
Margrethe A. Olesen and Rodrigo A. Quintanilla
1. Introduction 181
2. Alcohol toxicity 182
3. Alcohol consumption affects mitochondrial function 184
 Contents xi

4. Strategies to reduce mitochondrial injury induced by alcohol 188

5. Conclusions 192
Acknowledgments 195
References 195
Further reading 204

10. The effect of aluminum on mitochondrial dysfunctions 205

Mariana Machado-Neves, Fernanda Carolina Ribeiro Dias,
Graziela Domingues de Almeida Lima,
and Iara Magalhães Ribeiro
1. Introduction 205
2. Aluminum and human exposure 206
3. Aluminum toxicokinetic 207
4. Basic mechanism of action of aluminum 208
5. Mitochondrion as a target organelle for Al toxicity 210
6. Aluminum toxicity and the consequences to high
energy-requiring tissues 216
7. Conclusion 227
Acknowledgments 227
References 228

11. Discovery of amiodarone mitochondrial toxicity

in liver and beyond 235
Bernard Fromenty
1. Introduction 235
2. Amiodarone-induced hepatotoxicity 235
3. Drug-induced microvesicular steatosis and
mitochondrial dysfunction 236
4. First evidence that amiodarone could inhibit mitochondrial
FAO 236
5. Amiodarone-induced inhibition of the mitochondrial
respiratory chain 237
xii Contents

6. Amiodarone-induced uncoupling of oxidative

phosphorylation 238
7. Amiodarone accumulates within the mitochondria 239
8. Amiodarone-induced mitochondrial dysfunction:
A schematic overview 240
9. Subsequent confirmation that amiodarone can
impair mitochondrial functions 241
10. From mitochondrial dysfunction to hepatic
steatosis and steatohepatitis 242
11. Amiodarone-induced mitochondrial dysfunction
in other tissues 243
12. Concluding remarks 243
Acknowledgment 244
Conflict of interest 245
References 245

12. Ammonia 249

Reza Heidari, Mohammad Mehdi Ommati,
and Hossein Niknahad
1. Introduction: Ammonia metabolism, hyperammonemia, and
hepatic encephalopathy 249
2. Mitochondria: The main subcellular target of
ammonia toxicity 251
3. Effects of ammonia on organs other than CNS 258
4. Therapeutic approaches and future perspectives 262
Conflicts of interest 264
References 264

13. Mitochondrial disruption as a contributing factor

for the neurotoxicity of amphetamines 271
 Barbosa, Fe
Daniel Jose lix Carvalho, and Helena Carmo
1. Introduction 271
 Contents xiii

2. The tricarboxylic acid cycle as a target of amphetamines 272

3. Effects of amphetamines on the mitochondrial electron
transport chain 273
4. Amphetamines and the outer mitochondrial membrane
enzymes monoamine oxidase 281
5. Effects of amphetamines on the mitochondrial
biogenesis 284
6. Effects of amphetamines on mitochondrial survival
mechanisms 286
7. Amphetamines impair the mitochondrial fusion/fission
equilibrium 286
8. Effects of amphetamines on the distribution and
transport dynamics of mitochondria 287
9. Concluding remarks 289
References 289

14. Mitochondrial intoxication by anthracyclines 299

Alessandra Murabito, Michele Russo, and
Alessandra Ghigo
1. Introduction 299
2. Cardiotoxicity 300
3. Skeletal muscle toxicity 305
4. Endothelial vascular toxicity 307
5. Liver toxicity 308
6. Nephrotoxicity 310
7. Neurotoxicity 311
8. Mitochondrial intoxication in cancer cells 313
9. Conclusion 314
References 315
xiv Contents

15. Antidepressants, mood-stabilizing drugs, and mitochondrial

functions: For better or for worse 323
Graeme Preston, Dana El Soufi El Sabbagh, Tim L. Emmerzaal,
Eva Morava, Ana Cristina Andreazza, Shamima Rahman,
and Tamas Kozicz
1. Introduction 323
2. Mitochondrial energy metabolism and psychopathology 324
3. How mitochondrial functions are assessed? 327
4. The effects of antidepressants and psychiatric drugs on
mitochondrial functions 330
5. Discussion 338
6. Knowledge gaps 338
7. Conclusions 341
References 342

16. The effects of HIV and the antiretrovirals on the

mitochondria 351
Sergio Barroso and Glòria Garrabou
1. Human immunodeficiency virus 351
2. Mitochondrial damage measurements 359
3. Antiretroviral therapy 359
4. Discussion 371
References 372

17. The effect of arsenical compounds on mitochondrial

metabolism 379
Mariana Machado-Neves and Ana Cláudia Ferreira Souza
1. Introduction 379
2. Physicochemical properties of arsenic and arsenical
compounds 380
 Contents xv

3. Arsenic poisoning and the risk for human health 381

4. Intracellular metabolism of pentavalent and trivalent
arsenicals 382
5. Toxic mechanism of arsenical compounds 385
6. Mitochondria as target organelles to arsenic toxicity 387
7. Amelioration of arsenic-induced mitochondrial oxidative
stress and dysfunction 398
8. Conclusion 399
Acknowledgments 400
References 400

18. Mechanisms of bisphenol A toxicity in mitochondria 409

Mohammad Amin Dehghani, Ali Sabahi, Atefeh Raesi Vanani,
Nasrin Amirrajab, Amir Chakeri Ansari, Amirhossein Bazmi, and
Khashayar Alikarami
1. Bisphenol A toxicity 409
2. Mitochondrial disease and BPA toxicity 410
3. Mitochondrial metabolism in BPA toxicity 411
4. Mitochondrial oxidative stress in BPA toxicity 412
5. Nrf2/Keap1 pathway and BPA toxicity 413
6. Mitochondrial respiration and the ROS-mediated
mitochondrial pathway in BPA toxicity 414
7. Mitochondrial membrane potential and BPA toxicity 416
8. Mitochondria-mediated apoptosis pathway and BPA toxicity 417
9. Mitochondrial biogenesis in BPA toxicity 418
10. Mitophagy pathway in BPA toxicity 419
11. Mitochondrial dysfunction in BPA toxicity: Miscellaneous 419
12. Conclusion/future directions 420
References 421
xvi Contents

19. Chemotherapeutic drugs 425

Ada Popolo
1. Role of mitochondria in cancer 425
2. Targeting mitochondria for anticancer therapy 427
3. Mitochondria as the target for chemiotherapeutics side
effects 428
4. Conclusions 433
References 433

20. Effects of cuprizone on mitochondria 439

Jennifer McDonough and Sarah Sternbach
1. Introduction to cuprizone 439
2. Cuprizone and mitochondrial dysfunction 440
3. Advances in ameliorating mitochondrial damage from
cuprizone 444
4. Final remarks and conclusion 446
References 446
Further reading 450

21. Effects of Δ9-tetrahydrocannabinol on mitochondria 451

Tina Podinic and Sandeep Raha
1. Endocannabinoid system 451
2. Role of mitochondria in endocannabinoid signaling 456
3. Mitochondrial functions and cellular health 461
4. Conclusion 465
References 466

22. Effects of food additives on the mitochondria integrity

and functioning 475
Revathi Boyina, Sujatha Dodoala, and Sumalatha Gindi
1. Introduction 475
 Contents xvii

2. Effect of food additives on mitochondria studied by in vitro

experimentation 478
3. Isolated mitochondria experimentation (ex vivo) 479
4. Food additives that alter the mitochondria-dependent
apoptosis 481
5. Food additives affecting ROS production in mitochondria 483
6. Food additives affecting the electron transport chain and
metabolism in mitochondria 484
7. Effect of food additives on mitochondria in vivo
experimentation 485
8. Conclusion 488
References 488

23. Mitochondria as a toxicological target for fungicides 493

Mónica G. Silva, Daniela Mendes, M. Manuel Oliveira,
Paula B. Andrade, Romeu A. Videira, and Francisco Peixoto
1. The use and relevance of fungicides—A brief overview 493
2. A mitochondria-driven journey through the eukaryotic
kingdoms 499
3. Mitochondrial toxicity of fungicides—An organ-targeted
analysis 503
References 515

24. The effects of methylglyoxal on the mitochondria 527

ter Kalapos and Lidia de Bari
Miklós Pe
1. Introduction 527
2. Brief overview of methylglyoxal metabolism from
mitochondrial standpoint 528
3. The direct effect of methylglyoxal on respiration 530
4. Indirect mitochondrial effects of methylglyoxal added in vivo
or to cell cultures 533
xviii Contents

5. Conclusions and perspectives 537

References 540

25. The effect of mercury on the mitochondria 547

Enayatollah Seydi and Jalal Pourahmad
1. Mercury 547
2. Mitochondria 548
3. Hg and mitochondria 548
4. Hg and sulfidryl (thiol/-SH) groups 548
5. Hg and glutathione 550
6. Hg and mitochondrial ETC 550
7. Hg and mitochondrial membrane potential 551
8. Hg and apoptosis 552
References 552

26. Organohalides 557

Nancy D. Denslow and Christopher J. Martyniuk
1. Introduction to organohalides 558
2. Mitochondria as targets to environmental contaminants 559
3. Organochlorine pesticides 561
4. Perfluorinated chemicals 568
5. High throughput assessment of OHs as mitochondrial
toxicants 574
6. Final conclusions 579
References 579

27. The effects of organophosphate pesticides on

mitochondria 587
Saeed Samarghandian, Tahereh Farkhondeh,
Milad Ashrafizadeh, Marjan Talebi, Michael Aschner, and
Majid Darroudi
1. Background 587
2. General characteristics of OPs 588
 Contents xix

3. Mitochondrial dysfunction in OPs-induced neurotoxicity 589

4. Mitochondrial dysfunction in OPs-induced cardiotoxicity 591
5. Mitochondrial dysfunction in OPs-induced liver toxicity 591
6. Mitochondrial dysfunction in OPs-induced kidney toxicity 593
7. Mitochondrial dysfunction in OPs-induced immune toxicity 593
8. Mitochondrial dysfunction in OPs-induced toxicity
in cancer cell 594
9. Mitochondrial dysfunction in OPs-induced muscular
toxicity 594
10. Mitochondrial dysfunction in OPs-induced reproductive
toxicity 594
11. Mitochondrial dysfunction in OPs-induced skin toxicity 595
12. Conclusion 595
References 596
Further reading 599

28. Mitochondrial oxygen toxicity 601

Ricardo Alva, Mohammed Abbas, Olivia R.M. Bagshaw,
Chris Moffatt, Georgina L. Gardner, and Jeffrey A. Stuart
1. Introduction 601
2. Mitochondria as sources and targets of oxygen toxicity 602
3. Therapeutic targeting of mitochondrial ROS against oxygen
toxicity 606
4. Conclusions 608
References 608

29. Polychlorinated biphenyls 615

Melanie Blanc-Legendre
1. Polychlorinated biphenyls 615
2. Structural requirements 616
3. Effects of PCBs on mitochondrial structure: Cristae
and membrane integrity 618
xx Contents

4. Effects of PCBs on the electron transport chain and oxidative

phosphorylation 645
5. Effects of PCBs on mitochondria-related oxidative stress and
mitochondrial uncoupling 646
6. Effects of PCBs on calcium storage and apoptosis 648
7. Concluding remarks 650
Acknowledgments 651
References 651

30. The effects of polycyclic aromatic hydrocarbons on

mitochondria 663
Kelli F. Malott and Ulrike Luderer
1. Polycyclic aromatic hydrocarbons and their
bioactivation 663
2. Mitochondria as relevant targets of PAH exposure 665
3. Effects of PAHs on mitochondria 671
4. Summary 677
References 678
Further reading 681

31. The effects of pyrethroids on the mitochondria 683

Patrı́cia de Brum Vieira, Mauro Eugenio Medina Nunes,
Dennis Guilherme da Costa Silva, Melania Santer, and
Jeferson Luis Franco
1. Introduction 683
2. Pyrethroids mode of action and toxicity 685
3. Pyrethroids can induce mitochondrial dysfunction 687
4. Concluding remarks 696
References 700
 Contents xxi

32. The effects of sodium nitrate on mitochondria 707

rez-Morales Rebeca, Rı́os-Sánchez Efraı́n,
Pe
González-Delgado Marı́a Fernanda, and
González-Zamora Alberto
1. Sources of exposure to nitrates 707
2. Metabolism of nitrates and its cellular effects 711
3. Mitochondrial dysfunction and morphological changes
during nitrate exposure 715
4. Conclusions 717
References 718

33. Mitochondrial zinc toxicity 723

Olivia R.M. Bagshaw, Ricardo Alva, Jeremy Goldman,
Jaroslaw W. Drelich, and Jeffrey A. Stuart
1. Introduction 723
2. Zinc transport 724
3. Concentrations of Zn2+ in the cytosol and mitochondria 726
4. Zinc inhibition of mitochondrial bioenergetics 727
5. A role for Zn2+ in mitochondrial dynamics 731
6. Zinc concentrations in cell culture media 733
7. Conclusions 736
References 737

Index 745
This page intentionally left blank
Contributors

Mohammed Abbas Department of Biological Sciences, Brock University, St. Catharines, ON,
Canada
Isaacson B. Adelani Department of Biochemistry, Covenant University, Ota, Nigeria
Gonçalo J.M. Afonso CNC—Center for Neuroscience and Cell Biology, CIBB—Centre for
Innovative Biomedicine and Biotechnology; IIIUC—Institute for Interdisciplinary Research; PhD
Programme in Experimental Biology and Biomedicine (PDBEB), Institute for Interdisciplinary
Research (IIIUC), University of Coimbra, Coimbra, Portugal
Shama Ahmad Division of Molecular and Translational Biomedicine, Department of
Anesthesiology and Perioperative Medicine, The University of Alabama at Birmingham,
Birmingham, AL, United States
González-Zamora Alberto Evolutionary Biology Laboratory, Faculty of Biological Sciences,
Juárez University of the State of Durango, Gomez Palacio, Durango, Mexico
Khashayar Alikarami School of Medicine, Ahvaz Jundishapur University of Medical Sciences,
Ahvaz, Iran
Ricardo Alva Department of Biological Sciences, Brock University, St. Catharines, ON, Canada
Nasrin Amirrajab Department of Laboratory Sciences, School of Paramedicine, Ahvaz
Jundishapur University of Medical Sciences, Ahvaz, Iran
Paula B. Andrade REQUIMTE/LAQV, Laboratory of Pharmacognosy, Department of Chemistry,
Faculty of Pharmacy, University of Porto, Porto, Portugal
Ana Cristina Andreazza Temerty Faculty of Medicine, Department of Pharmacology &
Toxicology and Psychiatry, University of Toronto, Toronto, ON, Canada
Amir Chakeri Ansari School of Medicine, Ahvaz Jundishapur University of Medical Sciences,
Ahvaz, Iran
Michael Aschner Department of Molecular Pharmacology, Albert Einstein College of Medicine,
Bronx, NY, United States
Milad Ashrafizadeh Faculty of Engineering and Natural Sciences, Sabanci University; Sabanci
University Nanotechnology Research and Application Center (SUNUM), Istanbul, Turkey
Olivia R.M. Bagshaw Department of Biological Sciences, Brock University, St. Catharines, ON,
Canada

xxiii
xxiv Contributors

Daniel Jose
Barbosa Cell Division Mechanisms Group, Institute for Research and Innovation in
Health (i3S), University of Porto, Porto; TOXRUN – Toxicology Research Unit, University Institute
of Health Sciences (IUCS), Advanced Polytechnic and University Cooperative (CESPU), CRL,
Gandra, Portugal
Sergio Barroso Muscle Research and Mitochondrial Function Laboratory, Cellex-IDIBAPS,
Faculty of Medicine and Health Sciences, University of Barcelona, Barcelona, Spain
Amirhossein Bazmi School of Dentistry, Ahvaz Jundishapur University of Medical Sciences,
Ahvaz, Iran
Faten F. Bin Dayel Department of Pharmacology and Therapeutics, University of Liverpool,
Liverpool, United Kingdom
Me
lanie Blanc-Legendre MARBEC, Univ Montpellier, CNRS, Ifremer, IRD, INRAE, Palavas,
France
Revathi Boyina Vikas Institute of Pharmaceutical Sciences, Rajahmundry, AP, India
Helena Carmo Associate Laboratory i4HB – Institute for Health and Bioeconomy; UCIBIO –
Applied Molecular Biosciences Unit, REQUIMTE, Laboratory of Toxicology, Department of
Biological Sciences, Faculty of Pharmacy, University of Porto, Porto, Portugal

lix Carvalho Associate Laboratory i4HB – Institute for Health and Bioeconomy; UCIBIO –
Fe
Applied Molecular Biosciences Unit, REQUIMTE, Laboratory of Toxicology, Department of
Biological Sciences, Faculty of Pharmacy, University of Porto, Porto, Portugal
Amy E. Chadwick Department of Pharmacology and Therapeutics, University of Liverpool,
Liverpool, United Kingdom
Yi Chen State Key Laboratory of Food Science and Technology, Nanchang University, Nanchang,
People’s Republic of China
Paolo Convertini Department of Science, University of Basilicata, Potenza, Italy
Teresa Cunha-Oliveira CNC—Center for Neuroscience and Cell Biology, CIBB—Centre for
Innovative Biomedicine and Biotechnology; IIIUC—Institute for Interdisciplinary Research,
University of Coimbra, Coimbra, Portugal
Dennis Guilherme da Costa Silva Oxidative Stress and Cell Signaling Research Group, Federal
University of Pampa, Campus São Gabriel, São Gabriel, RS, Brazil
Majid Darroudi Healthy Ageing Research Centre, Neyshabur University of Medical Sciences;
Department of Basic Medical Sciences, Neyshabur University of MedicalSciences, Neyshabur, Iran
Lidia de Bari Institute of Biomembranes, Bioenergetics and Molecular Biotechnologies (IBIOM),
Italian National Research Council (CNR), Bari, Italy
Patrı́cia de Brum Vieira Oxidative Stress and Cell Signaling Research Group, Federal University
of Pampa, Campus São Gabriel, São Gabriel, RS, Brazil
 Contributors xxv

Opeyemi C. De Campos Department of Biochemistry, Covenant University, Ota, Nigeria

Mohammad Amin Dehghani Toxicology Research Center, Medical Basic Sciences Research
Institute; Department of Toxicology, School of Pharmacy, Ahvaz Jundishapur University of
Medical Sciences, Ahvaz, Iran
Nancy D. Denslow Department of Physiological Sciences and Center for Environmental and
Human Toxicology, College of Veterinary Medicine, University of Florida, Gainesville, FL,
United States
Fernanda Carolina Ribeiro Dias Department of Structural Biology, Federal University of
Tri^
angulo Mineiro, Uberaba, Brazil
Sujatha Dodoala Sri Padmavathi Mahila Viswavidyalayam, Tirupathi, AP, India
Jaroslaw W. Drelich Materials Science and Engineering Department, Michigan Technological
University, Houghton, MI, United States
Rı́os-Sánchez Efraı́n Cellular and Molecular Biology Laboratory, Faculty of Chemical Sciences,
Juárez University of the State of Durango, Gomez Palacio, Durango, Mexico
Dana El Soufi El Sabbagh Temerty Faculty of Medicine, Department of Pharmacology &
Toxicology and Psychiatry, University of Toronto, Toronto, ON, Canada
Tim L. Emmerzaal Department of Clinical Genomics, Mayo Clinic, Rochester, MN, United
States; Department of Anatomy, Radboud University Medical Center, Donders Institute for
Brain Cognition and Behaviour, Nijmegen, The Netherlands
Tahereh Farkhondeh Faculty of Pharmacy, Birjand University of Medical Sciences, Birjand, Iran
González-Delgado Marı́a Fernanda Cellular and Molecular Biology Laboratory, Faculty
of Chemical Sciences, Juárez University of the State of Durango, Gomez Palacio, Durango,
Mexico
Jeferson Luis Franco Oxidative Stress and Cell Signaling Research Group, Federal University of
Pampa, Campus São Gabriel, São Gabriel, RS, Brazil
Bernard Fromenty INSERM, Univ Rennes, INRAE, Institut NUMECAN (Nutrition Metabolisms
and Cancer) UMR_A 1341, UMR_S 1241, Rennes, France
Georgina L. Gardner Department of Biological Sciences, Brock University, St. Catharines, ON,
Canada
Glòria Garrabou Muscle Research and Mitochondrial Function Laboratory, Cellex-IDIBAPS,
Faculty of Medicine and Health Sciences, University of Barcelona, Barcelona, Spain
Alessandra Ghigo Department of Molecular Biotechnology and Health Sciences, Molecular
Biotechnology Center, University of Torino, Torino, Italy
Sumalatha Gindi Vikas Institute of Pharmaceutical Sciences, Rajahmundry, AP, India
xxvi Contributors

Jeremy Goldman Biomedical Engineering Department, Michigan Technological University,

Houghton, MI, United States
Reza Heidari Pharmaceutical Sciences Research Center, Shiraz University of Medical Sciences,
Shiraz, Iran
Vittoria Infantino Department of Science, University of Basilicata, Potenza, Italy
Rebecca L. Jensen Department of Pharmacology and Therapeutics, University of Liverpool,
Liverpool, United Kingdom

ter Kalapos Theoretical Biology Research Group, Budapest, Hungary
Miklós Pe
Robyn T. Kiy Department of Pharmacology and Therapeutics, University of Liverpool, Liverpool,
United Kingdom
Camila Kochi Department of Pharmacological & Pharmaceutical Sciences, University of
Houston, Houston, TX, United States
Tamas Kozicz Department of Clinical Genomics, Mayo Clinic, Rochester, MN, United States
Graziela Domingues de Almeida Lima Department of Biochemistry and Molecular Biology,
Federal University of Viçosa, Viçosa, Brazil
Thania Rios Rossi Lima São Paulo State University (UNESP), Medical School; Center for
Evaluation of Environmental Impact on Human Health (TOXICAM), Botucatu, São Paulo, Brazil
Jiawen Lu State Key Laboratory of Food Science and Technology, Nanchang University,
Nanchang, People’s Republic of China
Ulrike Luderer Environmental Health Sciences Graduate Program; Environmental and
Occupational Health; Developmental and Cell Biology; Medicine, University of California,
Irvine, Irvine, CA, United States
Mariana Machado-Neves Department of General Biology; Graduate Program in Veterinary
Medicine, Department of Veterinary, Federal University of Viçosa, Viçosa, Brazil
Kelli F. Malott Environmental Health Sciences Graduate Program; Environmental and
Occupational Health; Medicine, University of California, Irvine, Irvine, CA, United States
M. Manuel Oliveira Chemistry Center of Vila Real, University of Trás-os-Montes and Alto
Douro, Vila Real, Portugal
Christopher J. Martyniuk Department of Physiological Sciences and Center for Environmental
and Human Toxicology, College of Veterinary Medicine, University of Florida, Gainesville, FL,
United States
Jennifer McDonough Department of Biological Sciences, Kent State University, Kent, OH,
United States
 Contributors xxvii

Daniela Mendes REQUIMTE/LAQV, Laboratory of Pharmacognosy, Department of Chemistry,

Faculty of Pharmacy, University of Porto, Porto, Portugal
Chris Moffatt Department of Biological Sciences, Brock University, St. Catharines, ON, Canada
Eva Morava Department of Clinical Genomics, Mayo Clinic, Rochester, MN, United States
Alessandra Murabito Department of Molecular Biotechnology and Health Sciences, Molecular
Biotechnology Center, University of Torino, Torino, Italy
Chunchao Nie State Key Laboratory of Food Science and Technology, Nanchang University,
Nanchang, People’s Republic of China
Hossein Niknahad Pharmaceutical Sciences Research Center; Department of Pharmacology
and Toxicology, School of Pharmacy, Shiraz University of Medical Sciences, Shiraz, Iran
Mauro Eugenio Medina Nunes Oxidative Stress and Cell Signaling Research Group, Federal
University of Pampa, Campus São Gabriel, São Gabriel, RS, Brazil
Tolulope D. Olawole Department of Biochemistry, Covenant University, Ota, Nigeria
Margrethe A. Olesen Laboratory of Neurodegenerative Diseases, Facultad de Ciencias de la
Salud, Instituto de Ciencias Biomedicas, Universidad Autonoma de Chile, Santiago, Chile
Paulo J. Oliveira CNC—Center for Neuroscience and Cell Biology, CIBB—Centre for Innovative
Biomedicine and Biotechnology; IIIUC—Institute for Interdisciplinary Research, University of
Coimbra, Coimbra, Portugal
Mohammad Mehdi Ommati College of Life Sciences, Shanxi Agricultural University, Taigu,
Shanxi, China
Francisco Peixoto Chemistry Center of Vila Real, University of Trás-os-Montes and Alto Douro,
Vila Real, Portugal
Lı́lian Cristina Pereira Center for Evaluation of Environmental Impact on Human Health
(TOXICAM); São Paulo State University (UNESP), School of Agriculture, Botucatu, São Paulo,
Brazil
Sonia L.C. Pinho CNC—Center for Neuroscience and Cell Biology, CIBB—Centre for Innovative
Biomedicine and Biotechnology, University of Coimbra; CIVG—Vasco da Gama Research Center,
Vasco da Gama University School, Coimbra, Portugal
Tina Podini
c Department of Pediatrics and the Graduate Program in Medical Sciences,
McMaster University, Hamilton, ON, Canada
Ada Popolo Department of Pharmacy, University of Salerno, Fisciano, Italy
Jalal Pourahmad Department of Toxicology and Pharmacology, School of Pharmacy, Shahid
Beheshti University of Medical Sciences, Tehran, Iran
xxviii Contributors

Graeme Preston Department of Clinical Genomics, Mayo Clinic, Rochester, MN, United States
Rodrigo A. Quintanilla Laboratory of Neurodegenerative Diseases, Facultad de Ciencias de la
Salud, Instituto de Ciencias Biomedicas, Universidad Autonoma de Chile, Santiago, Chile
Sandeep Raha Department of Pediatrics and the Graduate Program in Medical Sciences,
McMaster University, Hamilton, ON, Canada
Shamima Rahman Mitochondrial Research Group, UCL Great Ormond Street Institute of Child
Health; Metabolic Unit, Great Ormond Street Hospital for Children NHS Foundation Trust,
London, United Kingdom

rez-Morales Rebeca Cellular and Molecular Biology Laboratory, Faculty of Chemical
Pe
Sciences, Juárez University of the State of Durango, Gomez Palacio, Durango, Mexico
Iara Magalhães Ribeiro Graduate Program in Veterinary Medicine, Department of Veterinary,
Federal University of Viçosa, Viçosa, Brazil
Joyce Santana Rizzi São Paulo State University (UNESP), Medical School; Center for Evaluation
of Environmental Impact on Human Health (TOXICAM), Botucatu, São Paulo, Brazil
Oluwakemi A. Rotimi Department of Biochemistry, Covenant University, Ota, Nigeria
Solomon O. Rotimi Department of Biochemistry, Covenant University, Ota, Nigeria
Michele Russo Department of Molecular Biotechnology and Health Sciences, Molecular
Biotechnology Center, University of Torino, Torino, Italy
Ali Sabahi Toxicology Research Center, Medical Basic Sciences Research Institute; Department
of Toxicology, School of Pharmacy, Ahvaz Jundishapur University of Medical Sciences, Ahvaz,
Iran
Samina Salim Department of Pharmacological & Pharmaceutical Sciences, University of
Houston, Houston, TX, United States
Saeed Samarghandian Healthy Ageing Research Centre, Neyshabur University of Medical
Sciences, Neyshabur, Iran
Melania Santer Oxidative Stress and Cell Signaling Research Group, Federal University of
Pampa, Campus São Gabriel, São Gabriel, RS, Brazil
Danielle Gabriel Seloto São Paulo State University (UNESP), Medical School; Center for
Evaluation of Environmental Impact on Human Health (TOXICAM), Botucatu, São Paulo, Brazil
Enayatollah Seydi Department of Occupational Health and Safety Engineering, School of
Health; Research Center for Health, Safety and Environment, Alborz University of Medical
Sciences, Karaj, Iran
Mónica G. Silva Chemistry Center of Vila Real, University of Trás-os-Montes and Alto Douro, Vila
Real, Portugal
Another random document with
no related content on Scribd:
De strijd was dus geëindigd.

„Nou weet ik wat fijns,” zegt Bob. „We gaan ballekie springen, dàt is
zoo echt!”

De werklieden zijn nog aan het schaften,—ze vermoeden niets

kwaads.

In het water liggen groote hoeveelheden hout, balken en planken. Er

liggen lagen van een en meerdere op elkaar.

Het loopen op de dubbele lagen hout is volkomen ongevaarlijk.

Maar—de heeren wenschten zich anders te vermaken.

Ze loopen op balken van één laag. Als je nu [28]op zoo ’n balk loopt,
zinkt hij! Daarom springen ze vlug van den één op den ander en zoo
kunnen ze een heel eind afleggen, om eindelijk weer op een dubbele
laag te komen, waar ze dan veilig staan.

Die balken zijn vreeselijk glad van ’t in het water liggen en ze zijn
gedeeltelijk bedekt met kroos.

De werklieden hebben dan ook als ze daarop werkzaam zijn, spijkers

onder de klompen, teneinde uitglijden te voorkomen.

De jongens hebben dolle pret en ze weten niet van ophouden. Ze

volgen elkaar vlug op bij het springen en merken niet, dat de dubbele
balkenlaag waarop ze terecht moeten komen een flink eind
afgedreven is.

Nu moet Bob springen. De jongen is geheel onvoorbereid op den

grooten afstand tusschen de balken, doet den sprong, komt in het
water terecht en verdwijnt onder de balkenlaag.
Ontzaglijk was de schrik der jongens en onmachtig hun vriendje te
helpen beginnen ze luidkeels te gillen en om hulp te roepen.

Ambro, die de meeste tegenwoordigheid van geest heeft, rent zoo

hard als hij kan naar den houtzaagmolen, waar hij wist dat de
werklieden zaten te schaften.

Deze waren al op het luide geschreeuw komen toeloopen en repten

zich naar de plaats des onheils.

Met lange boomen maakten zij openingen tusschen de balken. Een

ervan dook onder de laag, maar kwam direct daarna weer boven om
adem te halen. [29]

Onmiddellijk daarop dook hij weer naar beneden en deed hij nogmaals
een poging om den jongen te redden.

Toen hij voor de tweede maal boven kwam had hij hem stevig vast en
met behulp van de andere werklieden kwamen beiden aan den oever.

Bob bewoog zich niet.—Ze legden hem op zijn rug in het gras en
trachten door krachtige armbewegingen de levensgeesten op te
wekken.

Inmiddels was een der jongens een dokter gaan halen.

Al heel gauw kwam deze ter plaatse en stelde alles in het werk om
den armen jongen tot bewustzijn te brengen.

Het was echter vergeefsche moeite.

„Hij is dood,” zei de dokter en zijn stem klonk bewogen.

De jongens begonnen hevig te snikken.

Daar lag nu hun vroolijke makker zoo bleek en bewegingloos in het
gras, en de zon scheen zoo heerlijk, de vogeltjes zongen zoo lustig.
Hoe kòn het.

Ze wilden het niet gelooven en telkens weer keken ze naar het bleeke
gelaat met de gesloten oogen.

„Hoe heet je vriendje?” vroeg dokter. „En waar woont hij?”

Ze gaven snikkend zijn naam en adres op.

„Ik ken zijn vader,” zei dokter ontroerd.

„Ik zal zelf naar zijn kantoor gaan en hem de vreeselijke tijding
brengen.” [30]

Inmiddels hadden de werklieden Bob zachtkens opgetild en droegen

ze hem naar den houtzaagmolen, waar ze hem bedekten met eenige
oude kleeden, in afwachting dat het lijkje naar huis getransporteerd
kon worden.

De dokter begaf zich naar zijn rijtuig, maar vóór hij instapte riep hij de
jongens, die zielig-stil bij elkaar stonden, bij zich.
„Kom eens hier jongens,” zei hij zacht. Ze kwamen schoorvoetend
aanloopen en bleven bij zijn koetsje staan.

„Kunnen jullie begrijpen, jongens, hoe zwaar ’t mij valt de vreeselijke

tijding aan zijn ouders te gaan brengen?

„Stel je eens even voor, dat nu je eigen vader en moeder zoo’n tijding
kregen.”

Weer begonnen de jongens zacht te snikken.

„Kijk eens, jongens, ik was zelf als kind een echte wildebras, maar
nooit heb ik aan spelletjes meegedaan waaraan bepaald levensgevaar
verbonden was. Dat had ik mijn moeder eens en voor goed beloofd.

„En leer dat van mij, zoolang je zelf niet kunt [31]zwemmen en bewezen
hebt jezelf uit het water te kunnen helpen, zoolang is het
onverantwoordelijk spelletjes te doen waarbij je in het water kunt
vallen.—Dag jongens.”

Dokter reed weg en de jongens bleven verslagen staan. Ze spraken

heel zacht met elkaar, alsof ze bang waren, het makkertje dat daar
gindsch in den houtzaagmolen lag, in zijn rust te storen.

Dan verlieten ze heel langzaam en met gebogen hoofden de plaats

des onheils.

Twee dagen later werd Bob begraven.

Het was een treurigen stoet die zich vanaf het sterfhuis naar den
doodenakker begaf.

Een aantal volgkoetsen reed achter den lijkwagen, want de vrienden

en kennissen van de familie van Eest hadden veel van den vroolijken,
flinken knaap gehouden en wilden hem nu begeleiden naar zijn laatste
rustplaats.
Op het kerkhof wachten alle jongens uit zijn klas met hun onderwijzer
den stoet af.

Dicht tegen elkaar aangedrongen stonden de roovers uit het hol van
Kaan. Hoe droef en bleek zagen hun anders zoo overmoedige,
vroolijke jongensgezichten.

Toen de baar langs hen ging, trad Ambro naar voren en legde een
grooten bloemtak met lange witte linten op de baar.

In zwarte letters stond op het lint gedrukt: Rust zacht Bob. Je trouwe
kameraden.

Zeer onder den indruk verlieten zijn makkers [32]de begraafplaats, de

droevige gebeurtenis zou hen niet gauw uit het geheugen gaan.

Het was hun een les voor het leven.

[Inhoud]
 HET „MONSTER”.

Het duurde een geruimen tijd eer de oude pret en de lust tot
schelmenstreken bij de roovers terugkeerde.

De herinnering aan het droevig ongeluk met Bob was nog te versch, zoo
heel gauw konden ze niet weer ongedwongen spelen, daarvoor misten
ze den aardigen makker te veel.

Daarbij kwam nog, dat de ouders van de jongens, angstig geworden

door het ongeluk, dat toch te wijten was aan roekeloos spel, ze een
tijdlang scherp onder toezicht hielden.

’t Is echter begrijpelijk, dat flinke, gezonde knapen niet al te lang treuren

over het verlies van een vriendje. En al dachten ze nog heel vaak aan
Bob, hun spel nam ze toch al gauw weer geheel in beslag.

Bovendien konden de ouders hun jongens niet al te lang van hun

vrijheid berooven. Er werd ze nog eens danig op ’t hart gedrukt nu geen
roekelooze daden te doen en dan mochten ze weer over hun vrije
middagen beschikken.

Intusschen was de maand waarin ze niet in den Dierentuin mochten

komen, om.

Wat was dàt een vreugde!

Hoe fier wandelden ze den portier voorbij, ze mòchten nu immers! [33]

’t Gaf ze een ontroering toen ze daar weer op hun geliefd grondgebied

stonden. ’t Was immers een stuk uit hun vroolijk jongensleven.

Ze begonnen, alsof ze nog nooit den Dierentuin gezien hadden, gelijk

vreemdelingen op kwartjes-dagen door den tuin te wandelen; bleven
voor alle beesten staan en begroetten ze als oude, lieve bekenden.

Ze liepen uiterst behoorlijk, ze praatten zelfs niet luid. Maar … wien

jongensbloed door d’aadren vloeit … die is niet lang in zoo’n brave
stemming te houden.

En toen ze „de rots” genaderd waren, was „Alebes” de aanleiding van

hun eerste booze gedachte na hun wederoptreden in den tuin.

Hun keurig gedrag had misschien juist een half uur geduurd.

Plotseling roept Wim: „Kijk es, jongens, Alebes leeft ook nog, hij ziet
weer paars van den drank.”

Alebes was een gepensionneerd korporaal van het Oost-Indisch leger,

een man van ongeveer 55 jaar.

Zijn werkkring bestond in het bewaken van „de rots” en hoofdzakelijk

moest hij oppassen dat geen kinderen beneden de 16 jaar zonder
geleide dit grootsche!!! monument betraden, want er werd teveel
gelegenheid geboden aan jeugdige liefhebbers van „gletscher-
beklimmen” om tochten te ondernemen op de rotsblokken, die zich
verhieven tot een 20 Meter hoogen toren, van welks hoogte de
bezoekers een mooi uitzicht op den tuin werd geboden. [34]

Die rots bezat vele aantrekkelijkheden. Daar hadt je een grot waarin
goudvisschen-kommen uitgehouwen waren.

O, het prachtige goudgeflonker van die diertjes in die donkere grot.

En dan waren er roode glaasjes in den rotswand, waarin je, als je er

doorkeek, de tuin in een tooverachtig rooden schijn zag, terwijl ze door
de grot een geheimzinnig rood licht wierpen.

Dit alles had voor de meeste kinderen een groote bekoring; ze voelden
zich als in een tooverwereld.
De roovers stonden voor de steenen trap, die toegang gaf tot de rots.

Ze klommen die op, maar alvorens bij de tweede trap te komen, die naar
den toren voerde, moesten ze voorbij „het monster”.

„Het monster” was de tweede bijnaam van Alebes. En het hing

voornamelijk af van de hoeveelheid drank die dit monster verzwolgen
had, of er kans was ongestraft voorbij te gaan om daarna den toren te
kunnen beklimmen.

Alebes was steeds gewapend met een stevigen doornstok en menige

jongensrug kon getuigen van de hardheid en degelijkheid van het hout.

Was Alebes nuchter, dan hanteerde hij met veel vaardigheid zijn wapen
en stond met ware doodsverachting lijf en rots te verdedigen.

„Alebes slaapt,” fluisterde Ambro. „Als we nu zachtjes doen, dan kunnen

we ’t best wagen. Ik zal wel voor gaan en probeeren hem stilletjes den
[35]stok af te nemen. Laten we nu achter elkaar gaan.”

En daar gingen ze, voetje voor voetje de steenen trap op, angstig
omkijkend als er grint onder hun voeten kraakte.

Alebes sliep den slaap der „schuldigen”!!

Ambro boog zich zacht over hem heen om zich te overtuigen of zijn
slaap wel echt was.
Een luid gesnurk stelde hem geheel gerust.—

„Hij heeft een emmer drank in,” fluisterde hij den jongens toe, en terwijl
hij hem voorzichtig den stok uit de slappe neerhangende hand nam, zei
hij overmoedig:

„En hier heb ik zijn wapen.”

„Nu naar boven,” juichte Karel.

„Als je je kop niet houdt, knijp ik je keel dicht,” zei Ambro boos. [36]

Nu ging het heel voorzichtig naar boven.

„Pas op, dat je hem niet aanraakt,” waarschuwde Ambro, want Alebes
zat op de tweede trede van de trap en nam deze bijna geheel in beslag.
Eindelijk was de laatste man veilig voorbij hem gegaan.

En nu ging het in groote haast naar boven.

Toen ze eenmaal het platform op den toren bereikt hadden werd een luid
hoeratje aangeheven. Zóó luid, dat niettegenstaande den „emmer
drank”, Alebes er van wakker schrok, zich de oogen uitwreef en het
onraad boven op den toren bespeurde.

„Bl … sche apen,” was het eerste wat hij zei, en ik zal jullie de verdere
liefelijke benamingen maar besparen die Alebes ten beste gaf: en ’t
waren er heel wat, want Alebes was, zooals ik reeds zeide, oud-
gediende bij het O.-I. Leger en de reeks vloeken die hij in minder dan
geen tijd kon uitstooten was schier eindeloos.—

Het eerste wat hij hierna deed was … grijpen naar zijn stok … mis!

Weer volgde een reeks vloeken.

Hij stond op, waggelde onvast op z’n dronken onderdanen heen en

weer, en besloot eveneens den toren te bestijgen. Het grootste deel van
zijn zelfvertrouwen was weliswaar verdwenen met z’n doornstok, maar
hij vertrouwde nog genoeg op de kracht van zijn handen om den strijd
tegen dat kleine gespuis aan te durven.

Plotseling hoorden de jongens den langzamen sloffenden tred van „het

monster”. [37]

Nu was er geen ontkomen meer aan, want hooger dan ze nu waren,

konden ze niet en beneden werd hun de pas afgesneden door het
dronken monster. Werkelijk, op dit oogenblik zonk hen de moed in de
schoenen.

„Misschien vermoordt ie ons wel,” fluisterde Chris.

„Ga jij dan maar voor,” lachte Ambro, wien de humor zelfs in dit
benauwde oogenblik niet verliet.
Bevend van angst drukten zij zich tegen den toren-wand en ze voelden
zich gelijk Klein-Duimpje met zijn broertjes bij het naderen van den reus
met het groote mes.

„Nou is het met ons gedaan,” snikte Paul, die de jongste en minst
dappere van het troepje was.

Dit deed hen allen toch even lachen en Ambro spoorde het aan tot
moed.

Plotseling daalt hij de trap af, regelrecht het monster tegemoet. Voor
deze iets kan zeggen, grijpt Ambro zijn hand en zegt smeekend:

„Och, mijnheer, kunt u mij ook zeggen of mijn vader en moeder nog in
de grot bij de goudvisschen zijn. Ik heb ze hierboven gezocht en daar
zijn ze niet. Ik ben hier vreemd.”

Een gebrom van Alebes volgde op die woorden. Wantrouwend keek hij
met zijn lodder-oogen den jongen aan.

Maar Ambro’s wakkere oogen keken zoo vertrouwenwekkend in de

zijne, dat het monster er voor bezweek.

„Ga maar es mee,” bromde hij. „Zalle me es kijke.” [38]

Ambro had zijn doel bereikt. Achter den rug van Alebes gaf hij den
jongens, die angstig het gesprek afgeluisterd hadden, eenige teekens
die ze onmiddellijk begrepen.

Even zacht als ze gekomen was, daalde nu de bende weer omlaag,

steeds een eindje achter het monster blijvende en eenmaal bij de
tweede trap gekomen, rende ze allen, Ambro inbegrepen, als een troep
vluchtende geiten de treden van de eerste trap af.

Boven stond Alebes wezenloos naar hen te kijken, tè beteuterd zelfs om

te vloeken.
Hij zag ze wegrennen over de paden en verdwijnen achter de boschjes
en hij bleef eenzaam achter, want niet alleen den stok, maar ook zijn
geliefde flesch hadden de „lammelingen” hem ontnomen.

Op een veilig plaatsje aangekomen, maakten de jongens halt en

zegevierend hield Ambro de gekaapte flesch in de hoogte.

Hij goot het walgelijk riekende vocht er uit en zei lachend: „Alsjeblieft
Alebes, daar ligt je borrel.”
[Inhoud]
 DE GEHEIMZINNIGE MACHT.

De jongens hebben het hol weer opgezocht.

Ze durven weer, want de suppoosten zijn het voorval met de eenden nu wel
vergeten, er wordt dus niet meer zoo scherp op ze gelet.

„Vanavond concert,” zegt Ambro. „Ik ga er heen.”

„Dat lieg je lekker,” zegt Piet nijdig. [39]

„Mocht je willen,” plaagt Chris.

„Ik ga naar ’t concert,” zegt Ambro kalm.

„Je bent nog geen zestien,” zegt Paul schuchter.

„Doet er niet toe, ik ga.”

„Toe saai-piet, doe niet zoo vervelend, hoe kom je er dan in?” vraagt Wim.

„Nou tap je uit een ander vaatje, vader!

„Hoe kom ik er in, dàt is nou juist de „kwepsie”,” lacht Ambro ondeugend.

„Moet je hooren.—Verleden week denk ik zoo, ik heb ook wel lust om es wat
van ’t concert te hooren en toen bedacht ik een fijn plan. Na het eten ging ik
weer naar den Dierentuin. Ik kwam een der suppoosten tegen, die nog heel
goeiig zei:

„„Denk er aan jongenheer, om half acht den tuin uit.”

„Ik zeg, ja hoor dat weet ik wel, ik mag nog een uurtje van vader. En ik op me
dooie gemakkie naar ’t hol. Daar ben ik gebleven en heb fijn de muziek
gehoord en ’t was mooi hoor!”

„En hoe kwam je er weer uit?” vroegen de roovers vol verbazing.

„O, tegen half tien zag ik een troepje menschen voorbij komen, toen liep ik
zacht achter ze aan en ging met ze den tuin uit. De suppoosten dachten dus
dat ik „een kind onder geleide” was.”

„Jôh, wat echt! Dat lappen we hem ook,” riepen de roovers vol vuur.

„Mij best,” zei Ambro. „Laten we dan vanavond tegen half zeven gaan, maar
niet allemaal ineens, [40]we verdeelen ons en gaan er dan bij twee of drie
tegelijk in.”

En zoo gingen dan dien avond de roovers naar den Dierentuin.

Eenigen kregen nog een waarschuwing van de suppoosten om er tegen half

acht uit te gaan, waarop dan keurig-beleefd: „Zeker mijnheer” geantwoord
werd.

Toen slopen ze hun hol binnen waar ze Ambro al vonden, die ze toebeet:

„Nou koest houden, hoor! Als ze ons in de smiezen krijgen, zit er langer op dan
een maand en mogen we misschien heelemaal niet meer in den Dierentuin.”

Ze hielden zich om den tijd te dooden, onledig met het lezen van de vreeselijke
avonturen van Buffalo Bill, die met zijn paard in een afgrond stortte en toch
weer behouden te voorschijn kwam.

Maar, anderhalf uur wachten is geen kleinigheid en ze begonnen zich gruwelijk

te vervelen.

Je kon warempel niet eens je kop buiten ’t hol steken, want ’t was nog
klaarlichten dag en geen van hen vertoonde eenige uiterlijke kenmerken van
een mensch van 16 jaar.

Wat een vreugde dus, toen eindelijk de eerste tonen der muziek weerklonken.

„Dat is de gladiatoren-marsch,” zei Ambro.

Een paar jongens begonnen mee te zingen.

„Wat zijn dat voor beesten,” vraagt Paul.

„Ezel, dat zijn zwaardvechters uit den ouden tijd,” zei Wim. [41]
„Hè,” zuchtte Chris voldaan, „’t Is toch veel leuker zoo in ’t geniep te luisteren.”

Het tweede nummer was een wals, maar toen die uit was, begonnen de
jongens zich te vervelen en besloten ze het hol te verlaten.

Dat was dan ook wel te wagen, daar het al donker was geworden.

In de breede laan, die van de sociëteit naar den dierentuin leidde, was het vol
van komende en gaande menschen.

Daartusschen moesten de roovers op een fatsoenlijke manier zien door te

glippen.

„Laten we ons verspreiden,” zei Ambro.

„We moeten maar ieder op ons eigen houtje er uit zien te komen en dan
ontmoeten we elkaar weer bij den grooten telefoonpaal in de Diergaardelaan.”

Na verloop van eenige oogenblikken waren alle roovers present bij den
telefoonpaal. Behalve Wim Bolk.

„Ze hebben hem zeker aangehouden,” zei Piet

„Wat een ezel om zich te laten pakken,” vond Chris.

„Als ie ons maar niet verraadt,” angstigde Paul.

„Ik jullie verraaien!” klonk plotseling de stem van Wim, die zich achter een
boom had verscholen.

„Waar bleef je zoolang?”

„Een suppoost hield me aan en vroeg waar ik vandaan kwam.”

„En wat zei je?”

„Ik heb hem wijs gemaakt dat ik op de ronde [42]bank in slaap was gevallen en
door de muziek gewekt, eerst niet goed wist waar ik was.”

„En geloofde ie ’t?”

„Hij kon wel niet anders. En hier sta ik nou, ongedeerd.”

„Achteraf vindt ik ’t toch niks pleizierig je zoo in ’t hol te moeten verbergen om
muziek te hooren,” meende Chris.

„Ik sta net zoo lief bij een draaiorgel.”

„’t Is pas half negen. We hebben nog een half uur den tijd. Wat zullen we gaan
doen?” vroeg Ambro.

„Ik moest eigenlijk al thuis zijn,” zei Paul.

„Ja, jij hebt ook zulke strenge ouders. Als ’t donker is moet hij binnen zijn.”

„Papsoldaat!” plaagde Wim.

Dit liet Paul zich toch niet zeggen en woedend vloog hij op Wim af.

Bijna ontspon zich een knokpartijtje, dat echter bijtijds gesust werd door
Ambro, die zei dat hij een leuk plannetje had.

Direct algemeene belangstelling.

„We gaan hoeden wippen,” zei Ambro.

„Ja, ja,” riepen ze allemaal, zonder te weten wat „hoeden-wippen” voor een
spel was.

Maar ze vertrouwden teveel op de vindingrijkheid van hun hoofdman om er aan

te twijfelen of ’t wel een leuk spel zou zijn.

„Zie jullie dien boom?” vroeg Ambro. En dan tegen Wim: „Nou, daar klim jij in,
ik zal je wel een zetje geven.” [43]

Tegelijkertijd haalde hij een klosje zwart garen uit z’n welgevulde broekzak,
rolde er een eind af en gaf dit Wim in de hand.

„Nou zal ik jullie verder vertellen, hoe ’t moet.

„Komt er nou een mijnheer met een dop op voorbij, dan laten we het draadje
zoover zakken, dat zijn doppie er tegen aanstoot en afrolt. Als je dan vlug de
draad ophaalt, zal je ’m in de lucht zien grissen om te kijken wie hem dat lapte.
„Nou ga ik in den boom aan den overkant van de laan en neem voorzichtig het
klosje met me mee.

„Ze kunnen ons natuurlijk niet zien, want we zitten fijn tusschen de bladeren
verscholen.”

De jongens vonden het plan geweldig.

In minder dan geen tijd zit het tweetal in de tegenover elkaar staande platanen.

Niemand heeft ze er in zien klimmen.

De anderen verstoppen zich in de portieken der huizen, gluren voorzichtig om

’t hoekje, teneinde niets van ’t spektakel te missen.

Daar komt een klein, dik heertje aangewandeld. De twee jongens in den boom
zijn op hun hoede.

De draad begint langzaam te zakken. Maar ’t heertje kuiert kalm en zijn hoedje
blijft even kalm op z’n bol staan.

Uit de portieken klinkt hoongelach.

„Toch niet opgeven,” roept Ambro. „Die vent was veel te klein.”

Nu nadert een heer met een dame aan den arm. Hij is een behoorlijk stuk
grooter dan zijn [44]gezellin en draagt een grooten flambard, die als geknipt
voor het doel is.

En inderdaad!—Ditmaal lukt het. Door een geheimzinnige macht wordt hem

plotseling den hoed van ’t hoofd gerukt.

De dame, niet wetende wat er gebeurt, stoot een angstkreet uit.

„Wat is dàt?” zegt de man vol verbazing.

„Daar begrijp ik niets van.”

„Wat gebeurde er dan?” vroeg zijn vrouw.

„Ja, als ik dat wist,” zei mijnheer, peinzend over ’t geval.

„En ’t was toch volkomen wind-stil.”

Beteuterd raapt hij z’n hoofddeksel op en voelt met zijn hand in de lucht, maar
hij grijpt in een ijle ruimte.

„Dat is me een raadsel,” zegt hij.

„Ik vind ’t bepaald griezelig,” huivert mevrouw. [45]

Daar klinkt plotseling uit een boom dicht bij ze een onderdrukt gegichel.

’t Is Wim, die zich niet langer goed kon houden.