‫بسم اهلل الرحمن الرحیم‬

‫دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی‬

‫دانشکده مهندسی هوافضا‬

‫درس مقاومت مصالح‬

‫‪Strength of Materials‬‬

‫جلسه هشتم‪ :‬تنش محوری در شفتها‪ ،‬مسائل نامعین‬

‫استاتیتکی‪ ،‬تنش حرارتی‬

‫‪ 16‬فروردین ‪1403‬‬
 ‫مرور‬

‫𝜖𝐸=𝝈‬ ‫رابطه تنش – کرنش (قانون هوک)‪:‬‬ ‫تعریف تنش‪:‬‬

‫𝐵‬
‫𝑥𝑃‬
‫=𝛿‬
‫𝑥𝐸 𝑥𝐴‬
‫𝑥𝑑‬ ‫رابطه کلی تغییر طول محوری جسم تحت نیروی 𝑃‪:‬‬
‫𝐴‬

‫𝐿𝑃‬ ‫𝑖𝐿 𝑖𝑃‬

‫=𝛿‬ ‫=𝛿‬
‫𝐸𝐴‬ ‫𝑖𝐸 𝑖𝐴‬
‫𝑖‬

‫𝑧𝐸 = 𝑦𝐸 = 𝑥𝐸‬ ‫ماده ایزوتروپیک‪:‬‬

‫‪2‬‬
 ‫نکته تکمیلی (معادل سازی جسم االستیک تحت نیروی محوری با فنر)‬

‫𝑃‬
‫= 𝑘 ⇒ 𝛿 𝑘 = 𝑃 ⇒ 𝑥𝛿 𝑘 = 𝐹‬ ‫تعریف ضریب سختی (سفتی‪ )stiffness ،‬فنر‪:‬‬
‫𝛿‬
‫𝐿𝑃‬
‫=𝛿‬ ‫رابطه کلی تغییر طول محوری جسم تحت نیروی 𝑃‪:‬‬
‫𝐸𝐴‬
‫𝐸𝐴 𝑃‬ ‫𝐸𝐴‬
‫⇒‬ ‫=‬ ‫⇒‬ ‫= 𝑞𝑒𝑘‬
‫𝛿‬ ‫𝐿‬ ‫𝐿‬

‫نتیجه‪ :‬یک جسم االستیک (انعطاف پذیر) تحت نیروی محوری 𝑃‪ ،‬مشابه فنریست با‬
‫𝐸𝐴‬
‫سفتی معادل‬
‫𝐿‬

‫‪3‬‬
 ‫تشابه رابطه نیرو – جابجایی با رابطه فنر خطی‬

‫𝐿𝑃‬ ‫𝐸𝐴‬
‫=𝛿‬ ‫=𝑃⇒‬ ‫)‪𝛿 (𝐹 = 𝐾 Δx‬‬
‫𝐸𝐴‬ ‫𝐿‬
‫برای مطالعه‪ :‬در سازه زیر با روش «مدلسازی با فنر» نیروی ایجاد شده در تکیه گاه ‪ A‬را‬
‫بر حسب نیروی ‪ P‬بدست آورید (توجه‪ :‬نیروی ‪ P‬به نقطه ‪ C‬وارد شده است)‪.‬‬

‫حل‪ :‬این سازه از فنر ‪ BC ،AB‬و ‪ CD‬تشکیل شده است که‬

‫سفتی هر یک از این قسمتها برابر است با‪:‬‬

‫𝐸𝐴‪2‬‬ ‫𝐸𝐴‬ ‫𝐸𝐴‬
‫= 𝐵𝐴𝑘‬ ‫𝐶𝐵𝑘 ‪,‬‬ ‫=‬ ‫‪,‬‬ ‫= 𝐷𝐶𝑘‬
‫𝐿‬ ‫𝐿‬ ‫𝐿‬

‫در این سازه فنرهای ‪ BC ،AB‬به صورت سری متصل شده و مجموعه آنها با فنر ‪ CD‬به صورت‬
‫موازی متصل شده است‪ .‬ثابت فنر معادل عبارت است از‪:‬‬

‫𝐸𝐴 ‪ 𝑘 ′ = 𝑘𝐴𝐵 × 𝑘𝐵𝐶 = 2‬فنر معادل ‪ AB‬و ‪BC‬‬

‫𝐶𝐵𝑘 ‪𝑘𝐴𝐵 +‬‬ ‫𝐿 ‪3‬‬
‫𝐸𝐴 ‪2 𝐴𝐸 𝐴𝐸 5‬‬
‫فنر معادل ‪ 𝑘 ′‬و ‪CD‬‬ ‫= 𝐷𝐶𝑘 ‪𝑘𝑒𝑞 = 𝑘 ′ +‬‬ ‫‪+‬‬ ‫=‬
‫‪4‬‬ ‫𝐿 ‪3‬‬ ‫𝐿‬ ‫𝐿 ‪3‬‬
 ‫تشابه رابطه نیرو – جابجایی با رابطه فنر خطی‬

‫در تکیه گاه ‪ A‬را بر حسب نیروی ‪ P‬بدست آورید‪.‬‬

‫ادامه حل‪ :‬با توجه به شکل (‪ )2‬عکسالعمل تکیهگاه ‪ A‬با نیروی فنر ‪ 𝑘 ′‬برابر است‪.‬‬

‫از طرفی تغییر طول فنر معادل کل (که تحت نیروی ‪ P‬است) با تغییر طول فنر ‪ 𝑘 ′‬برابر است‪ .‬پس‪:‬‬

‫در این سازه فنرهای ‪ BC ،AB‬به صورت سری متصل شده و مجموعه آنها با فنر ‪ CD‬به صورت‬
‫موازی متصل شده است‪ .‬ثابت فنر معادل عبارت است از‪:‬‬

‫𝐹‬ ‫‪𝑘′‬‬ ‫‪2‬‬

‫=𝛿‬ ‫‪, 𝛿𝐴𝐶 = 𝛿𝐶𝐷 = 𝛿𝑇 ⇒ 𝛿𝐴𝐶 = 𝛿𝑇 ⇒ 𝑅𝐴 = ′‬‬ ‫𝑃 = 𝑃×‬
‫𝐾‬ ‫𝐷𝐶𝑘 ‪𝑘 +‬‬ ‫‪5‬‬

‫‪5‬‬
 ‫ شفتهای محوری‬:‫مثال‬

The steel propeller shaft ABCD carries the axial loads shown in Fig. (a).
Determine the change in the length of the shaft caused by these loads.
Use E = 29×106 psi for steel.

‫) تعیین نیرو در‬1 :‫حل‬

)2 ‫بخشهای مختلف شفت؛‬
)𝜹( ‫رابطه تغییر طول‬

𝑃𝑖 𝐿𝑖 1 𝑃𝐿 𝑃𝐿 𝑃𝐿
𝛿= = + +
𝐴𝑖 𝐸𝑖 𝐸 𝐴 𝐴𝐵 𝐴 𝐵𝐶 𝐴 𝐶𝐷

6
 ‫نکته تکمیلی (انرژی پتانسیل یا کرنشی)‬

‫𝑃‬
‫= 𝑘 ⇒ 𝛿 𝑘 = 𝑃 ⇒ 𝑥𝛿 𝑘 = 𝐹‬ ‫تعریف ضریب سختی (سفتی‪ )stiffness ،‬فنر‪:‬‬
‫𝛿‬
‫𝐿𝑃‬
‫=𝛿‬ ‫رابطه کلی تغییر طول محوری جسم تحت نیروی 𝑃‪:‬‬
‫𝐸𝐴‬
‫𝐸𝐴 𝑃‬ ‫𝐸𝐴‬
‫⇒‬ ‫=‬ ‫⇒‬ ‫= 𝑞𝑒𝑘‬
‫𝛿‬ ‫𝐿‬ ‫𝐿‬
‫𝑥‪Δ‬‬ ‫𝑥‪Δ‬‬
‫‪1 2‬‬ ‫𝑥‪Δ‬‬
‫انرژی پتانسیل ذخیره شده در فنر‪:‬‬
‫=𝑈‬ ‫= 𝑥𝑑 𝐹‬ ‫𝑥𝑘 = 𝑥𝑑 𝑥𝑘‬
‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪0‬‬

‫تمرین‪ :‬اثبات کنید که انرژی پتانسیل‬

‫(انرژی کرنشی) ذخیره شده در یک‬
‫جسم تحت تنش 𝝈 برابر است با‬
‫مساحت زیر نمودار تنش کرنش (که در‬
‫‪1‬‬
‫ناحیه خطی میشود‪)𝑈 = 2 𝜎𝜀 :‬؛ مهلت‬
‫𝑥‪Δ‬‬ ‫ارسال‪ :‬پایان روز ‪1403/1/23‬‬
‫‪7‬‬
 ‫مرور‬

Engineering mechanics of solids ‫کتاب‬

Part B: Statically Indeterminate Systems

2-14. General Consideration:

8
 ‫ از مسئله استاتیکی نامعین تحت تنش حرارتی‬1 ‫مثال‬

2.47 The concrete post (Ec = 3.6 *10 6 psi and 𝜶𝒄 = 5.5 *10-6 /oF)
is reinforced with six steel bars, each of 7/8 -in diameter (Es=29
*106 psi and 𝜶𝒔 = 6.5 *10-6 /oF). Determine the normal stresses
induced in the steel and in the concrete by a temperature rise
of 65oF.

.‫ بیر جانسون مطالعه شود‬2.60 ‫ و‬2.59 ،2.58 ‫ و‬2.41 ‫ و‬2.38 ‫تمرینهای‬

9
 )‫ از مسئله استاتیکی نامعین تحت تنش حرارتی (روش حل اول‬2 ‫مثال‬

The 1.5-m concrete post is reinforced with six steel bars, each with a 500-
mm2 section area. Knowing that section area of concrete is 20000 mm2,
Es = 200 GPa and Ec = 20 GPa, determine the normal stresses in the steel
when a 1500-kN axial centric force P is applied to the post.

𝐹𝑦 = 0 ⇒ 6𝐹𝑆 + 𝐹𝐶 = 𝑃 ‫ معادالت تعادل‬-1

𝛿𝑆 = 𝛿𝐶 ‫ معادله سازگاری‬-2
𝐹𝑆 𝐿 𝐹𝑐 𝐿
𝛿𝑆 = 𝛿𝐶 = ‫جابجایی‬-‫ معادله نیرو‬-3
𝐴𝑆 𝐸𝑆 𝐴𝐶 𝐸𝐶
𝐹𝑠 𝐿 𝐹𝑐 𝐿 𝐹𝑠 𝐹𝑐 𝐹𝑠
⇒ = ⇒ = ⇒ 𝐹𝑐 = (𝐴 𝐸 )
𝐴𝑠 𝐸𝑠 𝐴𝑐 𝐸𝑐 𝐴𝑠 𝐸𝑠 𝐴𝑐 𝐸𝑐 𝐴𝑠 𝐸𝑠 𝑐 𝑐

𝐹𝑠 20000 × 10−6 × 20 × 109

6 𝐹𝑠 + (𝐴 𝐸 ) = 𝑃 ⇒ 6 + 𝐹𝑠 = 𝑃
𝐴𝑠 𝐸𝑠 𝑐 𝑐 500 × 10−6 × 200 × 109
4 1500 1500
10 ⇒ 6+ 𝐹𝑠 = 1500 × 103 ⇒ 𝐹𝑠 = kN ⇒ 𝜎𝑠 = kPa
10 6.4 6.4 × 500 × 10−6
 )‫ از مسئله استاتیکی نامعین تحت تنش حرارتی (روش حل دوم‬2 ‫مثال‬
‫ دلیل اختالف پاسخ دو حل چیست و حل نهایی کدام راه درست است؟‬:‫تمرین داوطبانه‬
The 1.5-m concrete post is reinforced with six steel bars, each with a 500-
mm2 section area. Knowing that section area of concrete is 20000 mm2,
Es = 200 GPa and Ec = 20 GPa, determine the normal stresses in the steel
when a 1500-kN axial centric force P is applied to the post.

6𝐹𝑠 + 𝐹𝑐 = 𝑃 ⇒ 6𝜎𝑠 𝐴𝑠 + 𝜎𝑐 𝐴𝑐 = 𝑃 ‫ معادالت تعادل‬-1

𝛿𝑠 = 𝛿𝑐 ‫ معادله سازگاری‬-2
𝐹𝑠 𝐿 𝐹𝑐 𝐿 ‫جابجایی‬-‫ معادله نیرو‬-3
𝛿𝑠 = ,𝛿 =
𝐴𝑠 𝐸𝑠 𝑐 𝐴𝑐 𝐸𝑐 )‫(بر حسب تنش‬
𝐹𝑠 𝐿 𝐹𝑐 𝐿 𝐹𝑠 𝐹𝑐 𝜎𝑠 𝜎𝑐
⇒ = ⇒ = ⇒ =
𝐴𝑠 𝐸𝑠 𝐴𝑐 𝐸𝑐 𝐴𝑠 𝐸𝑠 𝐴𝑐 𝐸𝑐 𝐸𝑠 𝐸𝑐

𝐸𝑐 20
6 𝜎𝑠 × 5 × 10−4 + 𝜎𝑠 −4
𝐴𝑐 = 𝑃 ⇒ 30 × 10 𝜎𝑠 + 200 × 10−4 𝜎𝑠 = 𝑃
𝐸𝑠 200
1500 × 103 1500 × 103
11 ⇒ 𝜎𝑠 = −4 = −4 = 300 × 107 Pa = 3 GPa
50 × 10 50 × 10
 )‫تنش و کرنش حرارتی (مثال‬
The rigid bar CDE is attached to a pin support at E and rests on the 30-mm
diameter brass cylinder BD. A 22-mm-diameter steel rod AC is secured by a
nut which is snugly fitted when the temperature of the entire assembly is
20oC. The temperature of the brass cylinder is then raised to 50oC while the
steel rod remains at 20 C. Assuming that no stresses were present before
the temperature change, determine the stress in the cylinder. (Rod AC:
Steel: E = 200 Gpa ;α=11.7×10-6 /°C Cylinder BD: Brass E =105 Gpa ;
α =20.9×10-6 /°C)

𝑀𝐸 = 0 ⇒ :‫) معادله تعادل‬1 :‫حل‬

𝑅𝐶 0.75 − 𝑅𝐵 0.3 = 0
𝑅𝐶
𝛿𝐴𝐶 0.75
𝑅𝐵 = = 2.5 :‫) معادله سازگاری‬2
𝛿𝐵𝐷 0.3

𝛿𝐵𝐷 = 𝛿𝐵𝐷 (𝑡ℎ) − 𝛿𝑚 ⇒ :‫جابجایی‬-‫) معادالت نیرو‬3

𝑅𝐵 𝐿 𝑅 0.3
𝛿𝐵𝐷 = 𝛼Δ𝑇𝐿 − = 20.9 × 10−6 × 0.3 − 105×109𝐵𝜋
𝐸𝐴 0.03 2 4
𝛿𝐴𝐶
𝑅𝐶 𝐿 𝑅𝐶 0.9
𝛿𝐴𝐶 = =
12 𝐸𝐴 200 × 109 𝜋 0.022 2 4
 )‫تنش و کرنش حرارتی (مثال‬
30-mm diameter brass cylinder BD. A 22-mm-diameter steel rod AC. The
temperature of the brass cylinder is then raised 50oC while the steel rod
remains at 20 C. Determine the stress in the cylinder. (Rod AC: Steel: E =
200 Gpa ;α=11.7×10-6 /°C Cylinder BD: Brass E =105 Gpa; α =20.9×10-6 /°C)

𝑅𝐶 0.75 − 𝑅𝐵 0.3 = 0 :‫) معادله تعادل‬1 :‫حل‬

𝛿𝐴𝐶
𝑅𝐶 = 2.5 :‫) معادله سازگاری‬2
𝛿𝐵𝐷
𝑅𝐵
𝑅 0.3 :‫جابجایی‬-‫) معادالت نیرو‬3
𝛿𝐵𝐷 = 6.3 × 10−6 − 0.074×10
𝐵
9

𝑅𝐶 0.9
𝛿𝐴𝐶 =
0.076 × 109

𝑅𝐶 0.9 1
× = 2.5 :3 ‫ و‬2
0.076 × 109 6.3 × 10−6 − 𝑅𝐵 0.3
0.074 × 109

.‫ دو مجهول 𝐵𝑅 و 𝐶𝑅 محاسبه می‌شوند‬،1 ‫از معادله اخیر و معادله‬

13
 ‫پایان جلسه هش مت‬

Engineering Mechanics of Mechanics of

mechanics of solids, materials, Popov, materials, Beer-
Popov, 2nd Edition Johnston
2.11, 2.14, 12.1, 12.2 2.2, 2.3
2.15 12.3