WORKSHEET IN ARALING PANLIPUNAN 5- Q3-Week1 -2 maging buhay ay inialay sa pag-asang iyon lamang ang paraan upang makawala ang

pag-asang iyon lamang ang paraan upang makawala ang bayang

sinilangan sa bagsik ng mga dayuhan.
Pangalan: ______________________________ Seksyon: ______________ Gawain Bilang 1 Panuto: Iguhit sa patlang ang
masayang mukha sa pahayag na nagsasaad ng
paraan ng pagtugon sa kolonyalismo at malungkot na
Pagtugon ng mga Pilipino sa Pananakop ng mga Espanyol mukha naman kung hindi.

Tatlong daan at tatlumpu’t tatlong (333) taong nanatili ang mga Pilipino sa animo’y hawla ng ____1. Ginamit ng mga ilustrado ang dunong upang
walang sapat na naaaninag na liwanag ng pag-asang makawala sa kamay ng mga dayuhang gisingin ang diwang makabansa ng mga katutubo.
Espanyol. Iba’t iba ang naging paraan ng pagtugon nila sa sitwasyong mailalarawan sa pagkakaroon
ng tibay at lakas ng loob… matira ang matibay! Halos karamihan sa mga katutubo ay nanatiling tahimik ____2. Nagtanim ng mga gulay ang mga katutubo sa
at sunud-sunuran sa mga dayuhan dahil sa takot na naramdaman. Tinanggap nila na ang mga bakuran nila.
Espanyol ang nasa kapangyarihan at walang magagawa kundi manahimik na lamang. Alam nila sa
kanilang pananahimik ay katumbas ng kanilang buhay at ng pamilya. Mayroon din namang mga ____3. Tinanggap ang pamahalaang kolonyal sa
katutubong nagpumiglas at umayaw sa mga patakaran na nagpahirap sa kanila. Mas ginusto nilang pamamagitan ng pagsasawalang-kibo sa nagaganap
tumakas at mamundok kaysa maging bulag na sunud-sunuran sa mga dayuhan. Sila ay namuhay nang na kalupitan ng mga dayuhan.
tahimik sa kabundukan. Malayo at mahihirapang marating ng mga sundalong Espanyol. Tinawag silang
____4. Nagalit ang mga prayle sa mga Pilipino.
kalaban ng pamahalaang kolonyal at binansagang mga tulisan.
May mga Pilipino na nakipagsabwatan sa mga dayuhan. Pansariling kapakanan ang pilit na ____5. Ninais ng mga datu na maibalik ang dating
isinalba kahit na ang kapalit nito ay ang kaligtasan ng kapwa Pilipino. Sila ang binansagang mga posisyon at dangal kaya sila ay bumuo ng pangkat at
mersenaryong katutubo. Mga taksil sa bayan! Ang iba ay yumakap o nagpasailalim nang tuluyan sa nag-alsa.
kapangyarihan ng mga dayuhan dahil sa takot na mapahamak ang kanilang buhay. Ang mga
mayayaman ay ang kanilang yaman o kabuhayan ang pinoproteksyonan. Nagsawalang-kibo at
nagbingibingihan sa hiling na suportang salapi ng kapwa Pilipino para matustusan ang Gawain Bilang 3 Panuto: Punan ang graphic organizer ng mga paraan ng pagtugon ng mga
pangangailangan ng kanilang samahang nagsasagawa ng pagaalsa. Si Lapu-Lapu na hari ng Mactan Pilipino sa kolonyang Espanyol
ay binansagang kauna-unahang bayaning Pilipino dahil mas pinili niyang talikuran ang mga dayuhan
kaysa tanggapin ang alok na pakikipag-kaibigan. Mayroon ding sumunod sa kanyang mga yapak na
hindi rin nagsawalang-kibo sa kalupitan ng mga Espanyol. Sila ang magigiting na Pilipino na nagmula
sa iba’t ibang rehiyon ng Pilipinas. Mga dating datu na nawalan ng karangalang mamuno at nagnais na

Paraan ng Pagtugon ng mga

Pilipino sa Kolonyalismong
maibalik ang dating posisyon sa lipunan. Kasama na rin ang iba’t-ibang sektor ng lipunan tulad ng mga
kalalakihan at mga kababaihan na walang takot na sumabak sa digmaan. Mga katutubo na nabibilang
sa mga magsasaka na tinutulan ang mga patakaran sa agrikultura, mangangalakal na inagawan ng
kabuhayan, mga propesyonal, mga babaylan at mga katutubong nagnais maging pari. Diskriminasyon

Espanyol
ang naranasan at tila naging dayuhan sila sa sariling bayan. Humantong na sa hangganan ang
kanilang pagtitiis kaya bumuo sila ng mga magkakahiwalay na pangkat at nanghikayat ng mga kasapi
na handang lumaban at manindigan laban sa mga dayuhan. Pag-aalsa ang tanging solusyon para sa
kanila. Sa paglipas ng panahon hindi rin maikakaila na mayroon ding magandang nangyari sa ating
bansa lalo na sa kabuhayan ng mga iilang mga Pilipino. Nagkaroon ng magandang pagkakataon at
pagnanasang makapag-aral ang mga kabataang nabibilang sa panggitnang-uri o middle class. Mga
kabataang nakapag-aral sa kolehiyo, sa Pilipinas man o sa Espanya. Sila’y tinawag na mga ilustrado o
mga naliwanagan ang pag-iisip. Ang taglay na dunong bunga ng edukasyon ang nagmulat sa kanila sa
tunay na kalagayan at nagaganap sa bansa. Hindi nila hinayaan na manatiling sunud-sunuran na
lamang ang mga Pilipino. Kailangan nang gisingin ang manhid na pakiramdam ng mga katutubo.
Ginamit nila ang karunungang taglay bunga ng edukasyong mayroon sila. Lakas ng panulat ang tugon
ng mga ilustrado.
Nagsilbi silang tanglaw na nagsumikap na mabigyan ng liwanag ang kapwa at gabayan ang
Gawain Bilang 4. Piliin ang tamang sagot sa loob ng kahon upang mabuo mo ang talata. Isulat mo ang iyong
nasa kadiliman. Hindi idinaan sa dahas kundi sa malumanay na paraan. Sa pagsusulat ng pahayagan sagot sa patlang.
at aklat nila idinaan ang tugon sa mga Espanyol. Ang ating pambansang bayani na si Jose Rizal ay isa
sa mga ilustrado na sumulat ng Noli Me Tangere at El Filibusterismo. Layunin nito na tuligsain ang Nanahimik samahan nag-alsa mersenaryo tugon Espanyol
pamahalaang Espanyol at maging ang mga palalong prayle. Gisingin ang damdaming manhid upang
sumibol ang diwang makabansa ng mga Pilipino, walang armas na hawak, walang dugo na pumatak. Nagkaroon ng iba’t ibang _________________ ang mga Pilipino ukol sa mga nararanasang
Kalayaan ang isinisigaw! At sa oras ng pagbangon tanging sandata ay ang pagmamahal sa bayan na
pagmamalabis ng mga Espanyol. May mga _________________ at sumunod sa patakarang Espanyol para
kusang nag-aalab at umuusbong. Tulad sila ng ibong matagal na panahong nakulong sa hawla ay
uhaw na makawala at makalipad nang ubod ng laya at sa paglaya nila ay sabay-sabay sa paglipad. sa kanilang kaligtasan. Ang iba ay ________________ hindi sila nagpasailalim sa mga patakarang ipinatupad
Malayang naipapagaspas ang mga pakpak. Sinasamantala ang sariling lakas at ang liwanag na sa kolonya. Hindi rin mawawala ang mga _______________ na naging kasabwat ng mga dayuhan para
nagbibigay ng gabay upang makita ang paroroonan. Hindi alintana ang pagod, sakit ng katawan
supilin ang mga lumalaban sa pamahalaang kolonyal. Maging ang mga katutubo mula sa iba’t ibang sektor
ng lipunan ay naghangad na matuldukan ang nararanasang kalupitan ng mga Espanyol kaya bumuo sila ng
_______________ at nag-alsa.
PAGTANGGOL NG MGA PILIPINO LABAN SA KOLONYALISMONG ESPANYOL
Kristiyanismo at makabagong paraan sa pangangalakal ang ipinatupad ng mga
Espanyol sa Pilipinas upang lubos itong masakop. Sari-saring reaksyon ng mga Pilipino, may
yumakap sa kolonyalismong Espanyol. Ngunit may mga natatanging Pilipino na lumaban at
nagpakita nang pag-aaklas upang ipagtanggol ang ating bansa dahilan sa pang-aabuso at
pagmamalupit na patakaran. Bilang Pilipinong mag-aaral, nararapat mong pahalagahan ang mga
ginawang kabayanihan ng mga ninunong nagtanggol ng ating bansa. Ilan sa mga katutubong
Pilipinong nagtanggol sa bansa laban sa kolonyalismong Espanyol:
Pag-aalsang Agraryo. Dulot ng mga pang-aabuso sa agraryo at pangangamkam ng mga prayle
ang lupa mula sa mga katutubo. Sumiklab ang pag-aalsa sa Katagalugan sa pangunguna ng
mga bayan ng Lian at Nasugbu sa Batangas.
Pag-aalsa ni Hermano Pule. Pinakatanyag na pag-aalsang panrelihiyon na pinamunuan ni
Apolinario de la Cruz. Itinatag niya ang Confradia de San Jose na kinabibilangan ng mga Paring
Sekular o paring Filipino o Indio. Dahilan sa pag-aalsa ay maaari lamang magsilbi sa simbahan
ang Paring Sekular at hindi nabibilang sa anumang ordeng relihiyon samantala ang mga paring
regular o mga paring Espanyol ang may pagkakataong maging bahagi ng orden at manatili sa
kumbento.
Pag-aalsa ni Lakandula. Nagkaroon ng kasunduan sina Gobernador Heneral Miguel Lopez de
Legazpi at Lakandula na hindi magbabayad ng buwis ang angkan niya. Ngunit tinanggal ang
pribilehiyong ito nang palitan si Legazpi ni Guido Lavezares.
Pag-aalsa ni Bancao at Tamblot. Naganap ang rebelyong panrelihiyon nang talikuran ng ilang
Pilipino ang Kristiyanismo. Ipinaglaban nila ang nakagisnang relihiyon. Pinamunuan ni Bancao
ang Leyte. Samantalang, si Tamblot naman sa Bohol.
Pag-aalsa ni Dagohoy. Dahil sa pagtutol ng kura na bigyan ng marangal na libing ang kaniyang
konstableng kapatid. Ito ay itinuturing na pinakamahabang pag-aalsa na pinamunuan ni
Francisco Dagohoy.
Pag-aalsa ni Sumuroy. Pinamunuan ni Agustin Sumuroy ang pag-aaklas laban sa Polo y
Servicio sa Samar. Ipinag-utos ng mga Espanyol na magpadala ng mga polista na taga-Samar
sa Cavite upang gumawa ng mga barko na lubhang malayo sa kanilang tirahan.
Pag-aalsa nina Diego Silang at Gabriela Silang. Dahil sa buwis at pagnanais na palayasin ang
mga Espanyol. Pinatay ang kanyang kaibigang si Miguel Vicos. Ipinagpatuloy ni Gabriela ang
ipinaglalaban ng kanyang asawa.
Pag-aalsa ng mga Igorot sa Cordillera. Hindi nagpabinyag ang mga katutubong Igorot sa
relihiyong Kristiyanismo na ipinakilala ng mga Espanyol at ang pagsuway sa patakarang
Monopolyo sa tabako.
Mga Muslim sa Mindanao. Ipinamalas ang kanilang katapangan at nagkaroon ng anim na
digmaan Moro, isa na dito ay ang kauna-unahang jihad o banal na digmaan na pinamumunuan ni
Sultan Kudarat.
Pagpapahalaga sa pagtatanggol ng mga Pilipino laban sa Kolonyalismong Espanyol:
1. Kaalaman sa kasaysayan ng ating bansa. Mahalagang malaman natin ang mga pangyayaring
pagtatanggol ng mga katutubong Pilipino laban sa kolonyalismong Espanyol sa ating bansa.
Malaki ang naging kaugnayan nito sa kasalukuyang panahon tulad ng kultura, kabuhayan,
pulitika at relihiyon.
2. Pagmamalaki bilang huwarang Pilipino. Itinuturing na bayani ang mga unang Pilipinong
nagtanggol sa bansa dahil sa kanilang naiambag sa pagkamit ng kalayaan ng Pilipinas. Isapuso
at pahalagahan ang mga kabayanihang ginawa ng bawat Pilipino para sa kalayaan.
3. Pagsusulong ng karapatan. Ang bawat Pilipino ay may kakayahang ipaglaban ang karapatan
at kalayaan sa wastong paraan. Hindi lamang sa pakikipagdigmaan nakukuha ang ating
ipinaglalaban. Bukas na ang puso’t isipan ng mga Pilipino na mas epektibo ang iba’t ibang
paraan sa pagsusulong ng karapatan.
Gawain sa Pagkatuto Bilang 1 Panuto: Tukuyin kung ano o sino sa katutubong Pilipino ang
inilarawan sa bawat pangungusap. Isulat ang iyong sagot sa patlang.
______________________1. Pinamunuan niya ang pinakamahabang pag-aalsang isinagawa
laban sa mga Espanyol.
______________________2. Ipinaglaban niya ang mga Paring Sekular at nagtatag ng
samahang
Confradia de San Jose.
______________________3. Mga katutubong hindi sumuko sa pakikipaglaban sa mga Espanyol
at tinangging magpabinyag sa relihiyong Kristiyanismo.
______________________4. Pinamunuan niya ang kauna-unahang jihad o banal na digmaan sa
Mindanao.
______________________5. Nag-alsa dahil hindi binigyan ng marangal na libing ang kaniyang
konstableng kapatid.
Gawain sa Pagkatuto Bilang 2 Panuto: Iguhit ang hugis kung nagpapahayag ng pagpapahalaga
sa pagtatanggol ng mga Pilipino laban sa kolonyalismong Espanyol at naman kung hindi.
_____1. Gawing huwaran ang mga unang PIlipinong nagtanggol sa bansa.
_____2. Tumalima ang mga katutubo sa patakarang ipinatupad ng mga Espanyol sa bansa.
_____3. Mahalaga sa mga Muslim ang pagpapanatili ng relihiyong Islam.
_____4. Pinahalagahan ng mga katutubo ang kinagisnang relihiyon kaya hindi ito nagpabinyag
sa
relihiyong Kristiyanismo.
_____5. Huwag tularan ang mga unang PIlipinong nagtanggol sa bansa.
Gawain sa Pagkatuto Bilang 6 Panuto: Ilarawan ang kahalagahang pagtatanggol ng ating mga
ninuno laban sa kolonyalismong Espanyol sa pamamagitan ng pagsulat ng tula o maikling
sanaysay.
(15points)