Professional Documents
Culture Documents
KU
قانون تفتیش محاسبات
AC
مجلس وزراء تحت فیصله شماره ( )۵۵۸در جلسه تاریخی ۱۳۵۶/۱۱/۴با مالحظه ورقه عرض مورخ ۱۳۵۶/۱۱/۴
کمیسیون اصالحات اداری مراتب آتی را تصویب نمود:
«قانون تفتیش محاسبات بداخل سی و سه ماده که بمهر داراالنشاء رسیده منظور است».
KU
AC
قانون تفتیش محاسبات
فصل اول
احکام عمومی
ماده اول
این قانون امور تفتیش بعدی حساب دارائی دولت را تنظیم می نماید.
ماده دوم
مرام اساسی تفتیش بعدی حساب تثبیت اندازه صحت و عدم صحت اجراآت حسابی ادارات ،تصدیهای دولتی و
موسساتی است که از وجوه عامه مصرف مینماید.
ماده سوم
KU تعریف اصطالحات:
-۱بودجه:
عبارت از سند قانونی است که موازنه بین مصارف تخمینی و عواید پیشبینی شده دولت را برای یک دوره معین
AC
-۲واحد اولی:
منظور از نمایندگی یا واحد اولی وزارت خانه ها و ادارات دولت است که جز کدام وزارت خانه دیگر نبوده و یا در
موازنه عمومی دارائی بودجه مستقل باشد.
-۳واحد دومی:
عبارت از یکی از اجزای اصل یک نمایندگی (واحد اولی) است که دارای یک ساحه مشخص و متمایز کار بوده و
نزد نمایندگی (واحد اولی) مربوطه مسئول میباشد.
-۴واحد سومی:
عبارت از یکی از شعبات و اجزای واحد دومی است که نزد واحد دومی مسئول باشد.
-۵محاسبه:
عبارت از جریان ثبت ،تصنیف ،تخلیص ،توحید ،راپور دهی و تفسیر حقایق یا معامالت مالی دولت می باشد.
-۶محاسب:
شخصی است که بموجب قوانین و مقررات موضوعه مراحل حسابی ،تحقق ،تحصیل عواید ،طرح ،تعیین ،تثبیت و
تادیه مصارف ،محافظه نقود و اجناس ،تهیه ،تحویلگیری و تحویل دهی اموال منقول و غیر منقول را انجام داده هر
گونه مراسالت ،حسابات نقدی ،جنسی و کافه معامالت مالی را ایفا مینماید.
-۷مصارف:
دینی است بذمه دولت که بمنظور انجام خدمت ،حصول جنس و یا ایفای تعهد مشخصه مطابق بقوانین و مقررات
موضوعه از تخصیصات مربوطه به ذینفع پرداخته میشود.
-۸آمر اعطا:
شخص صالحیت داریست که تادیه قطعی یا موقتی مصارف دولت را بداخل تخصیصات حواله شده موافق به مقررات
KU قبول و منظور می نماید.
شخص صالحیت داریست که در راس واحد اول بودجوی (نمایندگی) قرار دارد.
-۱۰دارائی دولت:
AC
هر نوع مالیات و محصوالت که از طرف دولت طبق احکام ماده ( )۴۴قانون اساسی دولت جمهوری افغانستان وضع
و قابل تحصیل می باشد.
ج – هر نوع اموال (منقول و غیر منقول دولت) حاصالت و حق االیجار کرایه و مبالغ فروش آنها و سایر حقوق و
امتیازات مالی دولت.
-۱۱سال مالی:
عبارت از موعد دوازده ماهه است که از اول حمل آغاز و به اخیر حوت انجام پذیرفته و بودجه منظور شده دران
تطبیق می گردد.
-۱۲تصدی دولتی:
شخصیت حقوقی است که بمنظور پیشبرد امور اجتماعی ،اقتصادی ،کلتوری و تخنیکی بر طبق احکام قانون تصدیهای
دولتی و بروی اساسنامه های جداگانه از طرف دولت تاسیس میشود.
-۱۳عواید دولت:
عبارت از درامد وزارت خانه ها ،ادارات دولت و سایر منابع تمویل مصارف واحد های بودجوی است که در بودجه
عمومی تحت عنوان عواید دولت منظور میشود.
-۱۴حساب قطعیه:
راپوریست که معامالت نهائی مکمل مالی یک نمایندگی را در دوره معین یکسال از لحاظ اصل منظوری ساالنه،
حواله ،تخصیصات و تعدیالت وارده ،تادیات پیشکی و بعدی مجموع مصرف و میزان باقیمانده مصرف نشده و یا
KU اصل عواید پیشبینی شده ،تحقق شده ،تحصیل شده و باقیمانده ازان را ارائه می نماید.
-۱۵دفتر حسابی:
عبارت از مجموعه حسابات مربوط و متجانس است که معامالت مالی یک واحد اداری دولت دران توحید و منسجم
می گردد.
-۱۶کنترول قبلی:
AC
عبارت از تدقیق و وارسی اسناد مربوطه معامالت مالی پیشنهاد شده است که در معرض اجراء قرار گرفته ولی
قطعیت حاصل نکرده و یا معامالت مالی است که ثبت و تحقق آن قبل از منظوری آمر صالحیت دار مستلزم همچو
تائید ،تصدیق و ویزه میباشد.
عبارت از تدقیق و وارسی اسناد و اجراآت متعلقه معامالت مالی است که قبال انجام و مراحل منظوری و ثبت آنها در
گذشته طی گردیده باشد.
-۱۸بیالنس:
عبارت از صورت حساب است که وضع مالی موسسه را نظر به میزان ارقام دارائی ،بدیهی و سرمایه در یک تاریخ
معین نشان میدهد.
ماده چهارم
حساب دارائی دولت بعد از اجرا توسط اداره تفتیش محاسبات تفتیش میشود.
ماده ششم
اداره تفتیش محاسبات تحت اثر ریاست جمهوری بوده مکلف به اجرای وظایف ذیل است:
-۲بررسی امور مربوط به ترتیب و تقدیم راپور های عواید ،صرفیات ،تادیات و سایر راپور های حسابی طبق
مقررات سیستم محاسبه مرعی االجراء.
-۳مالحظه اجراآت حسابی مبنی بر اینکه قبل از اجرای آن کنترول بعمل آمده باشد.
-۴بررسی و تصدیق حساب قطعیه دولت که از طرف وزارت مالیه ترتیب می گردد.
KU
-۵بررسی بیالنس و حسابات تصدی ها و موسسات دولتی مطابق سیستم حساب منظور شده با رعایت حکم ماده
بیست و هفتم این قانون.
ماده هفتم
ماده هشتم
-۱تفتیش قیدی.
-۲تفتیش مفصل.
-۳تفتیش خاص.
ماده نهم
تفتیش قیدی عبارت از تفتیش امور حسابی است که در هر سال یک مرتبه طور قیدی بعد از اجرای آن بعمل می آید.
KU ماده دهم
ماده یازدهم
تفتیش بعدی حساب عموما طور قیدی اجرا میشود ،اداره تفتیش محاسبات در آغاز هر سال پروگرام آنرا ترتیب می
نماید.
هرگاه حساب سال معین مالی یک واحد حسابی طور قیدی تفتیش شده باشد ،تمام معامالت حسابی همان سال واحد
حسابی مذکور تفتیش شده شناخته میشود.
ماده دوازدهم
بمنظور موثریت و اجرای سریع امور تفتیش بعدی حساب در اوقات معینه و حد اعظم استفاده از مفتشین ،عملیه تفتیش
به دو مرحله آتی اجرا می گردد:
-۱سروی اجراآت حسابی سال معین ،در مدت تعین شده ،با ارائه اسباب موجبه و دالیل معقول توسط هیئت سروی
بعمل می آید و راپور آن به اداره تفتیش محاسبات تقدیم می گردد.
-۲تفتیش قیدی ،بمالحظه راپور و نتایج سروی ،در داخل وقت و پروگرامیکه از طرف اداره تفتیش محاسبات تثبیت
گردیده صورت می گیرد.
ماده سیزدهم
تفتیش مفصل عبارت از تفتیش امور حسابی سال معین مالی یک اداره ،تصدی دولتی یا موسسه ایست که از وجوه
عامه مصرف می نماید و به صوابدید حکومت در حالتی صورت می گیرد که بمالحظه نتایج تفتیش قیدی در اکثر
اقالم تفتیش قیدی وجوه عامه در معامالت و اجراآت حسابی مرجع مربوط مغایر احکام قانون یا بشکل تقلب و ساخته
کاری مصرف گردیده باشد .تفتیش مفصل به تناسب تفتیش قیدی بررسی اجراآت و معامالت حسابی بیشتر را احتوا
می نماید پروگرام اجرا و تطبیق آن از طرف اداره تفتیش محاسبات ترتیب می گردد.
ماده چهاردهم
AC
تفتیش خاص عبارت از تفتیش یک معامله معین حسابی اجرا شده است که در صورت لزوم از طرف اداره تفتیش
محاسبات ن ظر به هدایت ریاست جمهوری یا تقاضای کتبی آمر اعطای درجه اول و موافقه اداره تفتیش محاسبات بعمل
می آید.
ماده پانزدهم
طرز اجراآت تفتیش حسابی و مفتشین مربوطه بمقصد تطبیق موثر احکام این قانون توسط مقرره تنظیم میشود.
فصل سوم
مکلفیت مفتشین
ماده شانزدهم
مفتشین حساب مکلفند وظایف محوله را بیغرضانه و طبق پروگرام مرتبه در وقت معین بدون عذر معقول اجرا نمایند.
مفتشین حساب در موارد آتی مسئول شناخته شده و بر وفق احکام قانون محکوم بجزاء می گردند:
-۲عدم تذکر موجودیت اغالط و قلم خوردگی بمقصد ساخته کاری در اسناد و دفاتر حسابی.
-۴تکمیل نکردن امور تفتیش حسابی که به اجرای آن مکلف می باشند طبق پروگرام مرتبه.
KU -۵اخفا یا اتالف اوراق مثبته مربوط یک جرم بمنظور سوء استفاده.
-۶راجع ساختن اتهام جرم به اشخاص بدون ارائه اسناد مثبته و اسناد قانونی.
-۸اجرای عملیکه سبب پسمانی و رکود در کار یا موجب خساره دولت گردد.
ماده هفدهم
مفتشین حساب مکلفند در هر فقره تفتیش مشاهدات ،نظریات و قضاوت خود ها را در مورد اجراآت حسابی محاسبین
و یا مامورین ذیدخل اجراآت حسابی بطور صریح واضح موجز ،مدلل و قانونی تحریر داشته نتیجه و نظریه خود را
ارائه نمایند ،راپور مکمل تفتیش حاوی مطالب ذیل می باشد:
-۱اسم و محل اداره ،واحد اول اداره و واحد دوم ادارات والیاتی یا شعباتیکه تحت تفتیش قرار گرفته است.
-۳توضیح اینکه آیا تفتیش قیدی یا مفصل یا خاص بوده و چه نوع اسناد دفاتر و اوراق تفتیش شده است.
-۴توضیح نواقصیکه در اجراآت حسابی از نظر قانون و مقررات موجود بوده است.
-۵پیشنهادات اصالحی و تدابیری که بایست اتخاذ گردد به مشوره و همکاری اداره مربوطه.
ماده هجدهم
مفتشین حساب حین تفتیش و بررسی اجراآت حسابی موظف اند مراحل آتی را در نظر گیرند:
-۱در مرحله نخست دفاتر و اسناد اجراآت حسابی مقید به نوع تفتیش بررسی گردد.
-۲در مرحله دوم بمالحظه نتایج بررسی دفاتر و اسناد حسابی از محاسبینی که اجراآت آنها تحت بررسی قرار گرفته
توضیحات شفوی خواسته شود.
-۳در صورتیکه توضیحات شفوی محاسبین قناعت مفتش را فراهم ننماید از محاسبین کتبا استیضاح بعمل آید.
-۴هرگاه جوابات کتبی محاسبین طرف قناعت مفتشین قرار نگیرد از مامورین ذیدخل اجراآت حسابی بصورت کتبی
KU استیضاح شود.
-۵در ختم مرحله (چار) هرگاه استیضاح از اشخاص ذیدخل حساب غیر از محاسبین و مامورین ذیدخل اجراآت
حسابی الزمی پنداشته میشود از طریق واحد حسابی تحت تفتیش از آنها نیز کتبا استیضاح بعمل آید.
هرگاه حین تفتیش بمالحظه مراحل متذکره به استیضاح کتبی از محاسبین ،مامورین ذیدخل اجراآت حسابی و اشخاص
ذیدخل اجراآت و معامالت حسابی ضرورت احساس شود .چنین اشخاص مکلف اند حد اکثر در مدت ده روز
توضیحات الزم را کتبا به مفتشین ارائه بدارند در حاالتیکه تاخیر در ارائه جوابات بدون عذر معقول سبب پسمانی
AC
پروگرام تفتیش حسابی و رکود اجراآت مفتشین گردد اشخاص عامل تاخیر مطابق احکام قانون محکوم بجزا می
گردند.
ماده نزدهم
با رعایت احکام مواد هجدهم و بیست و هشتم این قانون و بمنظور ارائه دالیل و بغرض توضیح حقایق مربوط به
بررسی حسابات قبل از راجع ساختن هر گونه اتهام ارتکاب جرم به اشخاص بعبارت ساده و روشن از آنها کتبا
استیضاح بعمل آید .نظریات و جوابات اشخاص ضم راپور و دوسیه تفتیش حساب میگردد.
ماده بیستم
هر گاه مفتیشن به امور فنی ،تخنیکی و اختصاصی مواجه شوند مکلفند از نظریه متخصصین و اهل فن استمداد جویند.
ادارت و موسسات رسمی اختصاصی ذیصالح بایست حین ضرورت پرسونل فنی و متخصصین مربوطه را جهت
همکاری با مفتشین ،موظف سازند.
ماده بیست و یکم
مفتشین حساب مکلفند کلیه اسناد و دفاتری را که تفتیش می نمایند مهر نموده و برنگ سرخ با تحریر اسم خود و قید
تاریخ امضاء نمایند.
مفتشین حساب مکلفند در ارائه دالیل و مدارک ولو که به نفع یا ضرر وجوه عامه باشد بیغرضانه ابراز نظر نمایند.
در کلیه تفتیش های حسابی اسناد ،دفاتر و دالیل مستند ارائه شده خواه بدفع خواه باثبات جرم تعلق بگیرد حایز اعتبار
بوده مورد غور و رسیدگی قرار می گیرد.
ادارات ،تصدیهای دولتی و موسساتیکه از وجوه عامه مصرف می نمایند مکلفند برای مفتشین حساب جمیع اوراق،
معلومات و اسناد الزمه را با در نظر داشت راپور سروی و صالحیت نامه مفتش عندالمطالبه ارائه نمایند.
مفتشین باید نظر کتبی آمر اعطا را در مورد نتیجه تفتیش قبل از ارائه آن به اداره تفتیش محاسبات حاصل دارند.
AC
آمرین اعطا مکلف ند در ظرف دو هفته نظریه کتبی خود را در باره نتیجه هر فقره تفتیش به مفتشین ارائه نمایند تا ضم
اوراق تفتیش گردد.
در حاالتیکه امور حسابی تحت تفتیش قیدی قرار می گیرد مفتشین مکلف به تعمیل مواد آتی نیز می باشند:
-۱نواقص حسابی اداره ای را که تحت تفتیش قیدی قرار گرفته بمالحظه احکام قانون و مقررات حسابی طور صریح
تشخیص و تثبیت نمایند.
-۲بمالحظه چگونگی نواقص حسابی تفتیش شده پیشنهادات جامع اصالحی را شامل اساسهای حسابی جهت رفع چنین
نواقص کتبا از طریق اداره تفتیش محاسبات به اداره مربوطه ارائه نمایند.
فصل چهارم
احکام متفرقه
هیات نظار کلیه تصدیهای دولتی و موسساتیکه دولت دران سهم دارد مکلفند سواد راپور مرتبه خود ها را مبنی بر
نظارت معامالت و عملیات و مالحظه بیالنس و حسابات نفع و ضرر ،در اوقات معین آن ،بعد از تقدیم به مجمع
عمومی و یا اورگان معادل آن به اداره تفتیش محاسبات نیز ارسال دارند .موسساتیکه دولت دران کمتر از نود فیصد
سهم دارد و همچنان موسساتیکه نظر به مالحظه اساس نامه اجراآت حسابی آنها توسط مفتشین حسابی بین المللی
(چارتر اکونتنت) که از طرف وزارت مالیه افغانستان رسما مجاز قرار داده شده باشند ،بررسی میشود ،بدون فرمان
ریاست جمهوری طور عادی از طرف اداره تفتیش محاسبات تفتیش نمی شود راپور هیات نظار چنین موسسات از
نگاه حفظ منافع مالی دولت بررسی می گردد.
اداره څارنوالی راپور های ارسالی اداره تفتیش محاسبات را باسرع وقت ممکنه تحت تدقیق و بررسی قرار داده در
باره آن نظر صریح صادر می نماید.
ماده سی ام
مفتشین وظیفه دارند دوسیه و راپور نتایج تفتیش را در حاالت غیر جرمی در دو نسخه و در حالت اشتباه جرمی در
سه نسخه به اداره تفتیش محاسبات بسپارند.
-۱یک نسخه از دوسیه تفتیش و بررسی محتوی نتایج غیر جرمی را در آرشیف مرکز حفظ و نسخه دومی را بواحد
اداری یا مرجع مربوط رسما ارسال دارد.
-۲یک نسخه از دوسیه تفتیش و بررسی محتوی نتایج جرمی در آرشیف مرکز حفظ نسخه دومی به اداره څارنوالی و
نسخه سومی را بواحد اداری یا مرجع مربوط رسما بفرستند.
ب -واحد های اداری یا مراجع مربوط وظیفه دارند با در نظر داشت نتایج و پیشنهادات مشخص و مستند راپور تفتیش
در اجراآت حسابی ساحه صالحیت شان به منظور ایجاد اصالحات و رفع نواقص اقدامات موثر اتخاذ نمایند .همچنان
واحد های اداری و اداره تفتیش محاسبات وظیفه دارند در صورت تقاضای وزارت عدلیه با څارنوالی مربوط همکاری
نمایند.
ماده سی و یکم
آمرین اداری ،محاسبین و موظفین ذیدخل اجراآت حسابی ،ادارات ،تصدیهای دولتی و موسساتیکه از وجوه عامه
مصرف می نمایند به تنظیم دفاتر و اسناد حسابی بر وفق سیستم حسابی مرعی االجراء مکلف می باشند تا از این نگاه
معطلی و موانع در امور تفتیش و در بررسی اجراآت حسابی واقع نگردد.
ماده سی و دوم
اجراآت حسابی مراجعیکه پنج سال و یا بیشتر از آن سپری شده باشد تحت تفتیش حسابی قرار نمی گیرد ،مگر اینکه
ایجاب تفتیش خاص را بنماید اما ریاست تفتیش محاسبات سعی نماید که اجراآت حسابی سال مالی کلیه مراجعیکه به
KU
اساس هدایت این قانون تابع تفتیش بعدی می باشد در سال ما بعد و اگر ممکن نباشد در میعاد پنج سال مورد تفتیش
قرار دهد.
ماده سی و سوم
این قانون بعد از نشر در جریده رسمی نافذ می گردد و با انفاذ آن احکام مندرج اصولنامه تفتیش عمومی محاسبات،
AC