INSTITUT PENDIDIKAN

GURU
KAMPUS DARULAMAN

BUDAYA DAN PEMBELAJARAN

EDU3106
 EDU 3106
IMPLIKASI KEPELBAGAIAN
SOSIO-BUDAYA
 Fokus Perbincangan
Membincangkan implikasi Kepelbagaian sosio-budaya di
Malaysia berdasarkan aspek-aspek berikut:
Murid.

Guru.

Sekolah.

Kurikulum Tersirat
 PENGENALAN
Kepelbagaian sosio-budaya dalam
sistem masyarakat majmuk di negara
kita akan memberi kesan secara
langsung kepada perkembangan
sistem pendidikan secara umumnya
dan kepada suasana pembelajaran
khususnya.
STATISTIK MASYARAKAT MALAYSIA
bumiputra Cina India Bukan Dll.
bumiputra
14.50 juta 6.45 juta 1.95 juta 3.15 juta 342 ribu

Kepelbagaian sosio-budaya boleh diklasifikasikan sebagai

hubungan masyarakat yang mempunyai perbezaan
budaya dalam wilayah yang sama dan hidup bersama
melalui aspek cara hidup, adat istiadat dan sebagainya.
(JABATAN PERANGKAAN MALAYSIA
BAGI SUKU KETIGA 2009)
 PENDAPAT TOKOH
Budaya dikatakan sebagai satu himpunan
kelengkapan intelektual dan kebendaan yang
dapat memenuhi kehendak biologi dan
kemasyarakatan serta dapat menyesuaikannya
dengan keadaan sekeliling.

(Mohd Taib Osman, 1988)

 PENDAPAT TOKOH
Kebudayaan sebagai keseluruhan cara
hidup manusia meliputi kehidupan
kelompok yang bercorak kebendaan dan
bukan kebendaan.

(Modern Dictionary Of Sociology)

 DEFINISI
Sosio-budaya ialah amalan gaya hidup dan
peradaban bagi sesuatu masyarakat, lahir
dari pegangan dan kecenderungan diri
masyarakat berkenaan dalam pelbagai
bidang hidup, untuk memberi kepuasan dan
merangsang pembangunan hidup
masyarakat tersebut.
(Dr. Mohd. Arshad Hj. Taib ( bekas professor Madya UiTM) telah
menyatakan dalam laman web
http://dppwp.wordpress.com/usrah/pembangunan -sistem-sosio-
budaya-islam-dalam-kontek-masyarakat-malaysia/ )
Sambungan

Kepelbagaian sosio-budaya ini turut

dirasai di peringkat pengurusan kelas
meliputi implikasi terhadap guru, murid,
sekolah dan kurikulum tersirat.
Kegagalan menerusi aspek tersebut
dalam menghadapi kepelbagaian sosial ini
akan menggagalkan konsep 1 Malaysia
yang diputuskan oleh pucuk pimpinan
negara.
IMPLIKASI KEPELBAGAIAN SOSIO-
BUDAYA.
 KURIKULUM
MURID GURU SEKOLAH
TERSIRAT

Gaya belajar Pengurusan

dan berfikir. hubungan Struktur
organisasi
Jenis sekolah
Layanan adil sekolah
Kaum etnik.

Pembelajaran Kepimpinan Budaya

Bahasa dan sekolah.
koperatif sekolah
komunikasi.
Pemilihan
sumber Lokaliti
Petempatan Konflik nilai
sekolah
dan kelas Jangkaan
guru
Gender
bahasa
MURID
 MURID
Murid-murid mempunyai pendirian
tersendiri hasil daripada pengaruh
budaya, agama dan persekitaran.
Kelas yang mempunyai pelbagai kaum
dan sosio - budaya memerlukan sikap
percaya antara satu sama lain.
Sambungan

Murid perlu mengambil peluang daripada

kepelbagaian sosio-budaya dalam kelas
untuk berinteraksi antara kaum dan
jantina berlainan.
Kepelbagaian sosio-budaya dalam kelas
turut merangsang kewujudan masalah
disiplin.
 PEMBELAJARAN DAN
PENGAJARAN.

Murid-murid perlu dibersihkan minda dan

memastikan kefahaman mereka terhadap
rakan sebaya yang berlainan agama,
budaya dan jantina agar tidak ada jurang
perbezaan antara mereka bagi
memudahkan proses pembelajaran guru.
Penggunaan bahasa standard perlu
diamalkan oleh murid ketika berada dalam
kelas mahupun berada di kawasan sekolah.
Sambungan
Melalui aspek budaya, merujuk kepada cara individu tersebut

untuk berfikir, bertindak, juga mempengaruhi pandangan,

perasaan dan pembawaan.

Terdpat enam corak asas budaya yang membuatkan individu

itu unik dan berbeza iaitu, komunikasi, konflik, menyelesaian

tugas, masalah, pendedahan, dan mengetahui.

(Marcella, Dupraw Dan Axner Dalam Karya Noriati A. Rashid, Boon Pong Ying,
Sharifah Fakhriah Syed Ahmad, Zuraidah A. Majid)
Gaya Berfikir dan Gaya Belajar.
Gaya belajar merujuk kepada cara atau
gaya yang paling berkesan bagi individu
menguasai pembelajaran.
Terdapat 3 gaya pembelajaran asas yang
umum iaitu visual, audio dan kinestetik.
Sambungan

Audio- mudah faham isi pelajaran melalui

proses mendengar
Visual- mendengar dan melihat untuk
memahami isi pelajaran
Kinestetik- terlibat melakukan aktiviti
membuat untuk menguasai pembelajaran
Ada juga pelajar memerlukan bantuan latar
untuk memahami pembelajaran
Sambungan

Pelajar ini tergolong dalam gaya fikir field

dependant
Pelajar perempuan lebih banyak
memerlukan bantuan latar berbanding lelaki,
juga bergantung kepada budaya hidup etnik.
Ada juga pelajar yang boleh berfikir pantas
dan vice versa
Pelajar impulsif- mudah buat kesilapan
daripada pelajar reflektif
Sambungan
Pelajar reflektif- mudah ingat maklumat, lebih
faham teks dan lebih cekap selesai
masalah/membuat keputusan berbanding pelajar
impulsif.
Guru perlu menggunakan kemahiran optimum
dalam pengurusan bilik darjah, juga penting
kepada guru untuk memahami tingkah laku dan
budaya murid.
Dalam amalan sosio-budaya, gaya berfikir dan
gaya belajar dapat memastikan murid untuk
berfikir serta menaakul dalam pembelajaran guru
dalam bilik darjah secara kondusif.
Sambung
Murid yang terdiri dari pelbagai bangsa yang
berlainan harus bersosial dalam kelompok
mereka terutamanya ketika melakukan aktiviti
dalam pembelajaran.
Sikap prejudis terhadap bangsa lain harus
dielakkan supaya segala aktiviti yang dirancang
dapat dilaksanakan dengan jayanya.
Dalam aktiviti, semangat saling percaya-
mempercayai ke dalam jiwa murid perlulah
diasah dengan nilai-nilai murni ke arah
perpaduan murid.
 Kaum Etnik
Satu Kaum Etnik :
Mempelajari dan mengamalkan budaya, cara
berfikir, dan pendapat kurang mendapat
pendedahan dari budaya yang lain.
Hanya dipelajari melalui bacaan sahaja.
Pelbagai Etnik.
Persekitaran yang terdedah melalui amalan, adat
resam, pandangan, dan cara fikir yang berbeza
dapat diintegrasikan hasil pergaulan
pembelajaran yang wujud.
Sambungan
Murid juga suka akan budaya belajar yang
ceria, menyeronokkan dan menyentuh
emosi.
Melalui masyarakat yang diintegrasikan
pelbagai kaum, aspek disiplin dan
kawalan emosi perlu stabil untuk
mengembangkan potensi diri mereka ke
arah pembentukan modal insan yang
berkualiti.
 Kemahiran dan Penguasaan Bahasa
Bahasa Daerah, Bahasa Ibunda Atau Dialek.
Ke arah membudayakan diri dengan
mempelajari bahasa ibunda sahaja.
Sukar untuk mengikuti pengajaran guru secara
efisien.
Kosa Kata Yang Terbatas Atau Meluas.
Mudah untuk bergaul dengan masyarakat
yang lain.
Sinapsis mendasari pemikiran budaya
yang tangkas
Sambung

Penggunaan bahasa yang standard harus

diamalkan oleh murid. Contohnya, unsur-unsur
dialek mengikut kaum hendaklah dilelakkan.
Kemahiran berkomunikasi memainkan peranan
penting ke arah pembentukan budaya
penyayang.
Di mana, komunikasi berkesan dapat dijelmakan
melalui cara bertutur, penggunaan bahasa
badan, dan penulisan.
 Penempatan dan Kelas Sosial
Kelas Sosial.
Wujud melalui hasil taraf pendidikan dan taraf
sosioekonomi keluarga.
Ketersekatan budaya berlaku dalam kelas
sosial rendah.
Kurang mendapat motivasi dan bimbingan dari
keluarga ekoran faktor kemerosotan ekonomi
keluarga.
Sambungan

Penempatan (bandar dan pinggir bandar) .

lebih terdedah dengan pelbagai budaya atau
etnik.
Penempatan (luar bandar dan
pendalaman).
Lazimnya, mengamalkan budaya atau etnik
yang sama.
Kesannya, wujud cabaran terhadap
pendidikan yang memerlukan kepakaran
profesionalisme guru yang cekap dan tangkas.
Sambungan

Melalui norma-norma dalam pembelajaran,

murid mudah terpengaruh kepada tindakan
guru yang menunjukkan teladan sebagai
seorang professional.
Malah, mudah menerima motivasi yang
disampaikan secara berhemah dan berhikmah
seperti, menerapkan nilai-nilai murni yang
hendak dipupuk dalam roda kehidupan dan
budaya murid dalam bilik darjah.
 Gender
Diskriminasi oleh guru ekoran perlakuan
yang diwatakkan adalah berbeza sama ada
lelaki mahupun perempuan.
Kebanyakkan guru lebih memberi perhatian
kepada pelajar perempuan berbanding
dengan pelajar lelaki.
Budaya yang diamalkan di sekolah
membentuk penerimaan kelainan gender,
keupayaan dan prestasi mengikut gender
(Santrock 2008 : 51)
KESEIMBANGAN JANTINA DALAM PENDIDIKAN
Sambungan...

Murid juga digalakkan berinteraksi dan

berhubung dengan mereka yang berlainan
jantina. Contohnya, melibatkan rakan
yang berlainan jantina dan bersesuaian
dengan tugasan yang telah diberikan oleh
guru.
GURU
 GURU
Kelas sosial menggambarkan perbezaan
cara hidup atau pendapatan dalam
sesuatu bangsa yang sama.

(Rohand Meighan (1986))

 Kelas Sosial Murid
Perbezaan kelas sosial dan kaum ini perlu
diketepikan dan semua murid perlu di
layan dengan sama rata tanpa mengambil
kira kelas sosial dan kaum mereka.
Guru juga perlu peka terhadap
pembentukan kumpulan agar tidak
berlaku kumpulan yang berasaskan kelas
sosial dan kaum.
Sambungan...

Guru perlu melayan murid yang

datang daripada kelas sosial atasan
dan berkedudukan sama rata dengan
murid biasa yang lain
Membuka peluang kepada setiap
murid untuk mengambil bahagian
dalam pembelajaran di dalam kelas
Sambungan...

Penglibatan guru dalam mengendalikan

kelas sosial murid akan mewujudkan
pergaulan bebas dan tidak berkelompok
dalam sesuatu masyarakat
Menolong murid untuk memahami dan
membentuk nilai, sikap, tingkah laku
yang sesuai
Membantu murid memahami kekuatan
yang ada pada diri mereka
Sambungan...

Menolong murid membentuk konsep

kendiri yang positif supaya mereka
dapat mengikuti pembelajaran
dengan perasaan yang seronok
Guru perlu membiasakan diri untuk
datang awal ke bilik darjah
(menepati masa)
Menggunakan pelbagai kaedah
pengajaran dan pembelajaran
mengikut tahap pencapaian murid
Sambungan...

Menggunakan kata-kata bermotivasi,

kaya dengan senyuman, pandai
berjenaka, memuji murid yang
menunjukkan sikap yang positif,
memberi teguran umum
Guru membentuk kumpulan yang
berupaya untuk memupuk
perpaduan dalam kalangan murid
pelbagai etnik
Pengurusan Bilik Darjah & Hubungan

Kawalan tingkah laku dianjurkan melalui

peraturan dan rutin bilik darjah
Guru boleh menggunakan kajian
sosiometri untuk melihat hubungan antara
pelajar dalam bilik darjah. Maklumat yang
dikumpul hendaklah di proses ke dalam
bentuk sosiogram/penjadualan.
Sambungan...

Merumuskan hasil pembelajaran

melalui pelbagai kaedah yang
menarik
Guru mencatatkan kemajuan dan
kelemahan yang terdapat dalam
pembelajaran dan pengajaran serta
melakukan penambahbaikan
Guru harus mempunyai wawasan
yang jelas, daya kreativiti serta peka
terhadap segala perubahan
Sambungan...
Perancangan guru yang rapi terhadap
keupayaan, kemahiran melaksanakan tugas,
kemahiran berfikir, kemahiran berinteraksi dan
berkomunikasi
Peranan guru sebagai pemudahcara, agen
perubahan dan sumber inspirasi kepada murid
adalah jelas dan berapresiasikan dalam sudut
kehidupan murid di sekolah.
Guru harus kreatif dan inovatif untuk
menjadikan sistem penyampaian
pembelajaran dan pengajaran (PdP) menjadi
lebih efektif dan menarik
 Penerimaan dan Layanan Adil
Mengenali latar belakang pelajar, taraf
sosioekonomi, tempat tinggal, budaya,
adat resam, kepercayaan dan agama
akan membolehkan guru memberikan
layanan yang lebih adil kepada individu
pelajar.
Sambungan

Guru tidak seharusnya menggunakan

maklumat latar belakang keluarga pelajar
untuk mengesahkan generalisasi dan
pelabelan yang telah dibuat
Guru perlu menggunakan maklumat latar
belakang keluarga pelajar untuk
memahami tingkah laku dan luahan
perasaan pelajar yang dipengaruhi oleh
Ekologi (persekitaran)
(Teori Ekologi Bronfenbrenner : 1917)
Sambungan...

Guru tidak boleh menyentuh atau

mempertikai kepercayaan yang
diamalkan oleh murid-murid mereka
 Strategi Pembelajaran Koperatif
Pendidikan yang saksama bukan
bermakna sistem penyampaian yang
sama digunakan untuk semua pelajar.
Kesaksamaan bergantung kepada pada
persekitaran tempat tinggal pelajar, faktor
status sosioekonomi keluarga dan gaya
pembelajaran pelajar.
Sambungan

Kesedaran budaya mikro kumpulan etnik

yang berbeza dapat membantu
mengeratkan hubungan dan mewujudkan
kerjasama dan toleransi yang diperlukan
dalam masyarakat majmuk.
Penggunaan bahasa yang standard dapat
memberi peluang sama rata kepada murid
untuk mengambil bahagian dalam aktiviti
pembelajaran
 Aspirasi/ Jangkaan Guru
Guru hendaklah sedar bahawa potensi
pelajar bukan berdasarkan kelas sosial,
jantina atau bangsa.
Guru perlu berubah sikap dan perspektif
terhadap pelajar dan mengelakkan amalan
diskriminasi.
Merancang aktiviti pembelajaran yang
boleh disertai oleh semua murid tanpa
mengira jantina
 Pemilihan Bahan Sumber
Sebuah kelas yang terdiri daripada kaum
dominan dan etnik minoriti, pelajar minoriti
mungkin berasa terabai dan tidak dihargai
sekiranya tidak ada unsur-unsur budaya
etnik dalam sumber pembelajaran.
Penggunaan sumber yang baik dilihat dari
sudut penggunaan bahasa dan istilah
yang tidak sensitif.
SEKOLAH
 Sekolah :
Kepelbagaian sosio-budaya telah
mewujudkan sekolah yang terdiri daripada
pelbagai bangsa seperti SJK(C) dan SJK(T).
Kementerian Pelajaran Malaysia (KPM)
telah berusaha untuk mengatasi masalah
kepelbagaian sosio-budaya melalui aktiviti
yang dijalankan di sekolah.
Antara aktiviti tersebut adalah Program
Integrasi Untuk Perpaduan (RIMUP).
 Sekolah :
Jenis Jenis Sekolah :
SK
SKJC
SKJT
SMK Harian
Sekolah Model Khas
Sekolah Berasrama Penuh
Sekolah Menengah Teknik
Sekolah Menengah Agama
Sekolah Pendidikan Khas
 Kepimpinan Sekolah
Kepelbagaian sosio-budaya telah mewujudkan
sekolah yang terdiri daripada pelbagai bangsa
seperti sekolah jenis kebangsaan cina dan
india.
Kementerian Pelajaran Malaysia (KPM) telah
berusaha untuk mengatasi masalah
kepelbagaian sosio-budaya melalui aktiviti
yang disenaraikan di sekolah tersebut .
Seperti, gotong-royong perdana, sukan aneka
tradisional, pesta perayaan mengikut kaum
etnik dan sebagainya.
Sambungan
Pembinaan sekolah juga mengambil kira tahap
kelas sosial masyarakat. Seperti masyarakat
bandar dan luar bandar.
Melalui demografi tentang taburan penduduk
masyarakat melayu, cina , india, dan sabah dan
sarawak adalah berpunca daripada penjajah
yang menguasai sistem pentadbiran.
Oleh itu, pada hari ini jurang tersebut sarban
hari semakin hilang ditelan zaman ekoran
peranan usaha murni kerajaan dalam memberi
penekanan dalam bidang pendidikan. Seperti
pelaksanaan bahasa melayu sebagai bahasa
rasmi.
Sambungan

Sekolah juga merupakan ruang untuk

pendidik menerapkan kepercayaan dan
nilai dalam masyarakat.
Murid harus diterapkan dengan nilai-nilai
yang baik tanpa mengira latar sosio-
budaya mereka.
 Sekolah
Sekolah Wawasan ditubuhkan untuk
mewujudkan perpaduan di kalangan murid
di sekolah.
Sekolah ini merupakan sekolah yang
terasing antara satu sama lain ,tetapi kini
disatukan dalam satu sistem pendidikan
yang seragam.
Apabila anak orang melayu, cina, india dan
kaum lain dapat berinteraksi sejak
peringkat persekolahan, sudah tentu akan
lahir satu generasi yang bersifat pelbagai
budaya yang saling hormat-menghormati.
Sambungan

Penekanan semangat perpaduan dan

integrasi antara kaum perlu dipupuk sejak
kecil iaitu dibangku sekolah rendah kerana ia
akan lebih mudah mereka untuk menghadapi
masyarakat di masa akan datang.
Struktur Organisasi Sekolah
Jadual waktu pembelajaran
Penyediaan kemudahan dan
kelengkapan sekolah
Bahan sumber pembelajaran (buku
teks, perisian komputer)
 Budaya Sekolah
Peraturan sekolah
Keceriaan sekolah
Paparan maklumat sekolah
Peranan dan hubungan warga
sekolah
KURIKULUM
TERSIRAT
 KURIKULUM TERSIRAT
Cara budaya disalurkan dan sikap dibentuk
melalui proses pembelajaran dan pengajaran
dalam pengurusan organisasi sekolah.
(A Dictionary Of Sociology, 2005 dipetik dalam Budaya Dalam
Pembelajaran 2011)

Mengkaji mengenai nilai-nilai, kepercayaan,

iklim sekolah dan pengalaman pembelajaran
(Margolis, 2001; Chafel, 1997; Eisner, 1994; Longstreet & Shane,
1993; Synder, 1973)
Sambungan...

Terdapat dua bentuk kurikulum yang

dilaksanakan di sekolah iaitu overt
(terbuka) yang memberi fokus kepada
kursus pengajian yang eksplisit, dan covert
(tersirat) yang memberi fokus kepada
pembelajaran yang tacit (diaplikasikan
tetapi tidak didokumentasikan dan tidak
tercatat)

(Chafel, 1997)
 UNSUR DALAM KURIKULUM
TERSIRAT
Kurikululum tersirat terjadi
berdasarkan tiga unsur berikut :
kelompok, pujian dan kuasa
(Jackson 1968, dipetik
dalam Gollnick 1990)
SAMBUNGAN...

Kelompok (sekolah dan bilik darjah) :

- Proses belajar bersabar untuk berjaya
dalam situasi sekolah
- Persediaan untuk menghadapi zaman
dewasa
Pujian :
- Menilai pembelajaran pelajar melalui
ujian dan peperiksaan, latihan bertulis
dan lisan, tingkah laku
SAMBUNGAN...

Kuasa :
- Pelajar perlu mematuhi peraturan
yang telah disediakan oleh guru
- Motivasi dan rasa ingin tahu pelajar
boleh terbantut kerana tidak
berpeluang mengemukakan buah
fikiran
 CIRI-CIRI KURIKULUM
TERSIRAT
Merangkumi semua pengalaman
pembelajaran yang murid peroleh di
mana mereka belajar
Boleh menjadi objektif pembelajaran
tetapi hasilan pembelajarannya adalah
bersifat relatif dan agak sukar diukur
secara kuantitatif
Merangkumi nilai-nilai yang dibentuk
bersama oleh pelaksana kurikulum itu
sendiri (murid-guru/pengajar)
Sambungan...

Dipelajari oleh murid secara tidak

langsung. Misalnya daya intelek
guru/pengajar; tingkah laku dan
akhlak guru/pengajar
Kewujudannya adalah berbeza-beza
bergantung kepada lokasi,
persekitaran dan latar belakang
pelaksana kurikulum (murid-
guru/pengajar)
Sambungan...

Walaupun kadang kala kurikulum tersirat

terdapat sama ada pada matlamat atau
objektif hanya kepada kurikulum itu
tetapi tidak tertulis dalam kandungan
kurikulum berkenaan mahupun dalam
penilaian
Jenis atau pengkategoriannya adalah
berbeza-beza mengikut jenis institusi,
tahap pembelajaran dan juga matlamat
kurikulum itu sendiri
Pengaplikasian Dalam Kurikulum
Tersirat
Melalui aktiviti bepersatuan, kegiatan
panitia dan aktiviti dalam unit
kokurikulum
Harus melibatkan interaksi antara
kelas sosial murid bagi menjayakan
proses pembentukan nilai
Aktiviti berbahasa dalam aktiviti
pembelajaran dapat mendidik murid
untuk menghormati bahasa ibunda
dan dialek kaum lain
Sambungan...

Aktiviti yang dijalankan berdasarkan

aspek perbezaan antara jantina
dapat mendidik murid tentang
kesedaran terhadap batasan
pergaulan dalam jantina yang
berlainan
Mendidik murid untuk
membudayakan diri mereka dengan
pembelajaran kendiri yang lebih
menekankan proses pembelajaran
 Konflik Nilai
Guru yang bertindak prejudis
terhadap pelajar
- Menempatkan pelajar yang kurang
terlibat dalam proses pembelajaran
di bahagian belakang kelas
- Mengelakkan pelajar-pelajar tertentu
dalam aktiviti yang disertai seluruh
kelas
- Tidak memandang tepat ke arah
pelajar
 KESIMPULAN
Bagi mengekalkan keharmonian dan
kesejahteraan negara yang mempunyai
pelbagai kaum ini, pemerintah negara
perlu bijak untuk menangani karenah
serta permintaan semua kaum bagi
kepentingan kaum mereka. Perpaduan
merupakan elemen terpenting dalam
usaha mengekalkan keharmonian negara,
maka wujudlah Rukun Negara.
 Sekian
terima kasih
 BIBLIOGRAFI
Abdul Rahim M. Ali (2001). Ilmu
Pendidikan Untuk KPLI : Kuala Lumpur,
Utusan Publications and Distributors Sdn.
Bhd.
Brian Davies (1976). Social Control and
Education : London, The Chaucer Press.
Noriati A. Rashid, Boon Pong Ying dan
Wong Kiet Wah (2010). Asas Kepimpinan
dan Perkembangan Profesional Guru :
Shah Alam, Fajar Bakti Sdn. Bhd.
 Noriati A. Rashid, Boon Pong Ying,
Sharifah Fakhriah Syed Ahmad dan
Zuraidah A. Majid (2011). Budaya
dan Pembelajaran : Shah Alam,
Fajar Bakti Sdn. Bhd.
Raja Ahmad Shalaby, Siti Zaleha
Ibrahim dan Mohd. Zuber Zain
(2004). Tokoh-tokoh Guru
Nusantara : Tanjong Malim,
Universiti Pendidikan Sultan Idris.
Syed Ismail Syed Mustapa dan
Ahmad Subki Miskon (2013). Budaya