สารพันธุกรรม

สารพันธุกรรม
ดีเอ็นเอ (DNA: Deoxyribonucleic acid)
โครโมโซม (Chromosome)
ยีน (Gene)
ดีเอ็นเอ (DNA: Deoxyribonucleic ac
DNA เป็ นสารพันธุกรรม ทีท ่ า
ห น้ า ที่ เ ก็ บ ลั ก ษ ณ ะ ท า ง
พันธุกรรมของสิงมี ่ ชวี ต
ิ
DNA ประกอบด ้วยสายนิ วคลี
โอไทด ์ (nucleotide) 2 สาย
บิด กัน เป็ นเกลีย วคู่ (double
helix)
ส า ย นิ ว ค ลี โ อ ไ ท ด ์
(nucleotide)
ดีเอ็นเอ (DNA: Deoxyribonucleic ac
สายนิ ว คลีโ อไทด ย์ ึด กัน ด ว้ ย
ไนโตรเจนเบส (nitrogenous
base)
เบสเปรียบเสมือ นตัว อักษรที่
เรีย งต่ อ กัน เป็ นพั น ธุ ก ร รม
และแปรผัน ตามสิ่งมีช วี ิต แต่
ละชนิ ด
 การจับกันของไนโตรเจนเบสใน
อะดินีน (Adenine:A) จับคูก่ บั ไทมีน
(Thymine:T)
ไซโตซีน (Cytosine:C) จับคูก
่ บั กวานี น (Guanine:
กิจกรรม DNA Origami
2 . เ ขี ย นไ นโ ต ร
จีนัสเบส (A T C G)
่
ที เป็ นคู่ ก ับ เบสที ่
ช่อ งด า้ นขวาทาง
่
ช่องฝังซ ้าย
กิจกรรม DNA Origami
กิจกรรม DNA Origami
่ กเรียนเขียนลงไป
ระบายสีในช่องแทนชนิ ดของเบสทีนั
สีฟ้า = ไซโตซีน
สีเหลือง = กวานี น
สีเขียว = อะดีนีน
สีแดง =ไทมีน
จับกลุม ่ กลุม
่ ละ 3- 4 คน
และนา DNA มาต่อกัน
้
จากนันเขียนลาดับเบสที ่
เรียงต่อกันลงในกระดาษ
ไนโตรเจนเบส

สายนิวคลีโอไทด์
ลาดับเบสทีอ่ ยูบ
่ นสายนิวคลีโอไทด์ คือ รหัสพันธุกรรมหรือ
โครโมโซม (Chromosome)
ลักษณะของโครโมโซม
่
เมือเซลล ์ยังไม่มีการแบ่ง
เซลล ์ โครโมโซมจะอยู่
ใ น รู ป โ ค ร ม า ทิ น
( Chromatin) ซึ่ ง มี
ลักษณะเป็ นเสน้ ใยเล็ ก ๆ
พันกัน
โครโมโซม (Chromosome)
โครมาทิด
(Chromatid)
ลักษณะของโครโมโซม
โครโมโซม ประกอบด ว้ ย
เซนโทรเมียร์ แขน 2 ขา้ ง เรียก โครมา
(centromere) ทิ ด
จุ ด ที่ แ ข น ทั้ ง ส อ ง เ ชื่ อ ม
(Chromatid)
ติดกัน เรียก เซนโทรเมียร ์
(Centromere)
 จานวนโครโมโซมในสิง่ มีชีวต
ิ ชนิดต่าง ๆ
90

80
78
70
64
60
52
50 46 46 48
40
38
30
22 24 24
20
12 16
10 6
0
่ ชวี ต
ชนิ ดสิงมี ิ

ยุง แมลงวัน หัวหอม ถั่วแดง ข้าว มะเขือเทศ แมว

เม่น มนุษย์ ชิมแปนซี ฝ้ าย ม้า สุนข
ั
Human’s Chromosome
มนุษย์มีโครโมโซม 46 แท่ง
เมือ
่ นามาจัดเป็ นคูไ่ ด้ 23 คู่
โครโมโซมคู่ที่ 1-22 จะเหมือนกัน
ทัง้ ในเพศชายและเพศหญิง เรียกว่ า
โครโมโซมร่างกาย หรือ ออโตโซม
(autosome)
ออโตโซม (autosome) ท าหน้ า ที่
กาหนดลักษณะทางพันธุกรรมต่าง ๆ
ภายในร่างกาย
โครโมโซมคูท ่ ี่ 23 จะต่างกันในเพศ
ช า ย แ ล ะ เ พ ศ ห ญิ ง เ รี ย ก ว่ า
โ ค ร โ ม โ ซ ม เ พ ศ ( sex
chromosome)
โ ค ร โ ม โ ซ ม เ พ ศ ( sex
chromosome) ท าหน้ า ที่ ก าหนด
เพศ โดยการจับคูก
่ น
ั ของโครโมโซม
 ่ าคู ก
โครโมโซมทีเข้ ่ น ่ ่บนโครโ
ั จะต้องมีรูปร่าง ขนาด และยีนทีอยู

เพศหญิง, 22+XX เพศชาย, 22+XY

 การศึกษาจานวนและรูปร่างโครโมโซม
แคริโอไทป์ (Karyotype)

คือ วิธีการศึกษาจานวนและรูปร่างโครโมโซม นิยมทา

ในระยะทีโ่ ครโมโซมหดตัวสัน
้ สุด หรือในระยะเมทาเฟส
(metaphase)
ระยะ ระยะ
Anaphase Telophase
โครโมโซมถูกดึง
โครมาทิดคลายตัว
ไปคนละขัว้ เซลล์
ระยะ เป็ นโครมาทิน
Metaphase เหมือนเดิม
โครโมโซมหดตัว
สัน
้ สุด เรียงกัน ระยะ
ระยะ
กลางเซลล์
Prophase Cell Cycle Interphase
เป็ นระยะเตรียมแบ่ง
โครมาทินหดตัว
เซลล์ กิน
เป็ นโครโมโซม
ระยะเวลาทีย่ าวนาน
ทีส่ ด
ุ
 กิจกรรม Karyotype
่ 1 ช ัญญ่า เฟรนด ์ เฟี ยต กลุม
กลุม ่ 5 จูล มีมิ โช

กลุม ๋
่ 2 เหวิน ปอย ติน กลุม
่ 6 ปริม นะโม คฑา
กลุม
่ 3 มังกร จีน เอย กลุม
่ 7 พริม ควีน กล ้อ

กลุม
่ 4 ปัน พัชร ์ เอเต ้ กลุม
่ 8 ปันปัน ปลายฟ้ า
 กิจกรรม Karyotype
่ 1 โบกี ้ ตี๋ ลูกแก ้ว
กลุม ่ 5 กาปั่น ใบบัว ฟ
กลุม

่ 6 ปลืม้ โอปอล ปัน

่ 2 สโนว ์ นัทตี ้ ชัตเตอร ์ กลุม
กลุม
กลุม
่ 3 ทะเล เช็ค ป๊ อป กลุม ่ ล
่ 7 ออมต ้า เพือน

กลุม
่ 4 เดล แตงกวา ทีม กลุม
่ 8 พลอย แก ้ม มัท
 โรคที่เกิดจากความผิดปกติของ
ยี น ( gene) ห รื อ ข อ ง

โรคทางพันธุกรรม โ ค ร โ ม โ ซ ม ( chromosome)
ตัง้ แต่แรกเกิดหรือตัง้ แต่ปฏิสนธิ
Genetic disorder
หรื อ อาจเกิ ด การผิ ด ปกติ ไ ด้ ใ น
ภายหลัง ท าให้ มี ผ ลเกิ ด ภาวะ
ผิ ด ปกติ ท างร่ า งกาย หรื อ เกิ ด
ภาวะเจ็บป่ วยได้
ความผิดปกติของออโตโซม
ความผิดปกติของออ
โตโซม
กลุม
่ อาการ Cridu-chat Syndro
เกิ ด จากส่ ว นของแขนข้ า งสั้น
ข อ ง โ ค ร โ ม โ ซ ม คู่ ที่ 5 ข า ด
หายไป 1 โครโมโซม
อาการ : ศีรษะเล็ก ใบหูต่า ตา
ห่าง คางเล็ก ปัญญาอ่อน เสี ยง
ร้องเหมือนแมว เรีย กอีกอย่ าง
ว่า Cat-cry syndrome
ความผิดปกติโครโมโซมเพศ
 ้
กลุ่มอาการดับเบิลวาย
่
สาเหตุ: เกิดจากการมีโครโมโซม Y เพิมมา
่
1 โครโมโซม ซึงพบในเพศชาย

อาการ: รู ป ร่า งสู ง กว่ า ปกติ มี

อารมณ์รุ น แรง โมโหง่ า ย
อวัยวะเพศเจริญดี ไม่เป็ น
หมัน
• ก า ร ล ด จ า น ว น
โครโมโซม
กลุ่มอาการเทอร ์เนอร ์ ้
คอสันและ
มีพงั ผืด
สาเหตุ: เกิดจากโครโมโซม X
หน้าอก
หายไป กว ้าง
่
1 โครโมโซม ซึงพบในเพศหญิ
ง หัวนมเล็ก

ร ังไข่
ไม่
อาการ: รูปร่างเตีย้ คอสันและมี
้
เจริญ
พังผืด
เป็ นแผ่นกว ้าง หัวนมเล็ก
ความผิดปกติ
ของยีน
คนเผือก (albino)
สาเหตุ: เกิดจากยีนบน
่
โครโมโซมร่างกาย ซึงควบคุ มการ
สร ้างสารเมลานิ น ใต ้ผิวหนัง
ผิดปกติ
อาการ: เส ้นผม ขน ผิวหนัง
้
รวมทังตาด า
มีสข
ี าว

ต า บ อ ด สี (color
blindness)
โรคธาลัสซีเมีย (thalassemia)
สาเหตุ: เกิดจากความผิดปกติของยีนบนโครโมโซมร่างกาย
่
ซึงควบคุ
มการสร ้างฮีโมโกลบินในเม็ดเลือดแดง

อาการ: ผูเ้ ป็ นพาหะ คือ ผูท้ มีี่ ยน

ี ด ้อยของโรคธาลัสซี
เมีย
1 ยีน จากพ่อหรือแม่ ซึงจะไม่ ่ แสดงอาการของโรค
ี่ ้ร ับยีนของโรคธาลัสซีเมีย
ผูป้ ่ วย คือ ผูท้ ได
จากทังพ่ ้ อและแม่ ซึงจะมี ่ เซลล ์เม็ดเลือดแดง
ผิดปกติและแตกสลายง่าย