Semir Gutić

Biotehnički fakultet, Univerzitet Crne Gore

Oktombar 25. , Podgorica 2018

 ˝ Obrazovanje je najmoćnije oružje koje možete
upotrebiti da promenite svet. ˝ – rekao je prvi
južnoafrički presjednik Nelson Mandela.
 Imamo mnogo savremenih izazova na kojima
trebamo dati riješenje:
1. Svakim danom nas je sve više, 7.7 milijardi ljudi
do sad i taj broj i dalje raste
2. Globalna glad
3. Sve manje obradivog zemljišta u svijetu
 “Svake godine, zbog degradacije tla i razvojnih
potreba industrije i tržišta nekretnina, na svijetu
nestane oko 30 miliona hektara poljoprivrednog
zemljišta. Očuvanje obradivih površina od ključnog
je značaja ako želimo da preživimo kao civilzacija,
ako želimo da proizvedemo dovoljno hrane za više
od devet milijardi ljudi, kolika bi svjetska
populacija trebalo da broji do 2050. godine˝ -
Ministar Petar Ivanović
 Kao odgovor na datim izazovima prešli smo na
proizvodnju povrća u zatvorenom prostoru
 Međutim, u samoj ovakvoj proizvodnji ponovo smo
došli do mnogih izazova, dijelom same prirode , a
dijelom i krivicom samog čovjeka.
 Degradacija zemljišta kao glavni problem
proizvodnje povrća u zatvorenom prostoru je
glavni uzrok zbog čega mi prelazimo na
proizvodnju ˝bez zemlje˝.
 Osim navedenog, hidroponska proizvodnja ima i
veliki ekonomski značaj.
 Prvi naučni eksperimenti vezani za
hidroponsku proizvodnju:
 Jean Baptiste van Helmont (1600god.) u
posudu nije dodavana zemlja povećanje
mase je postignuto zahvaljući dolijevanoj
vodi i u njoj rastvorenim mineralnim
materijama.

file:///C:/Users/PC/Down
loads/178928997-
Hidroponska-
proizvodnja-pdf.pdf
 1699 godine tokom 77 dana John Woodward je
dodavao određenim biljkama smjesu mješavine
vode sa različitim tipovima zemlje. Praćenjem
razvoja biljaka došao je do zaključka da biljke ne
ugrađuju direktno vodu i dijelove zemljišta u svoje
dijelove već taj element koriste za
usvajanje određenih materija
koje biljka do tad neutvrđenim
procesima transformišu i ugrađuju
u svoj sistem.

file:///C:/Users/PC/Downloads/178928997
-Hidroponska-proizvodnja-pdf.pdf
 Riječ hidropon dolazi od grčkih riječi hidro
što znači voda i ponos što znači rad, a
predstavlja gajenje biljaka bez zemljišta na
inertnim supstratima ili bez njih u hranljivoj
tečnosti.
 Ono nam omogućava veću, kvalitetniju i
kontrolisanu proizvodnju , smanjenu
upotrebu psticida i proizvodnju zdravog
povrća, što ćemo u narednom dijelu rada i
malo detaljnije objasniti.
 Osnovni razlog pribjegavanja ovom načinu proizvodnje jeste
degradacija zemljišta nastala narušavanjem fizičkih ,
mikrobioloških ali i hemijskih svojstava zemljišta:

1. Samo prijenom velikih količina organskih i mineralnih

đubriva, vode i pesticide u zemljištu dolazi do zaslanjavanja
i aklalizacije, oglejavanja,
2. Povećanje ostataka pesticide ali i visokih sadržaja (do
toksičnih) kalijuma i fosfora.
3. Sabijanje zemljišta uslijed stalne obrade na jednu dubinu
4. Neodgovarajućeg unošenja polumineralizovanih organskih
đubriva narušava ostala svojstva zemljišta a ponekad
zaustavlja i produkciju
 Moguća su dva riješenja ovog problema:
- Da maknemo oranični sloj zemljišta 30-50
cm i da ga zamijenimo sa novim zemljištem
- Da pređemo na hidroskopnu proizvodnju
  Gericke-ov sistem gajenja u statičnoj i
cirkularnoj tečnoj sredini je prvi pokušaj
gajenja u hidroponu.
 ˝ Vodena kultura ili plutajuća hidroponika je
najjednostavniji od aktivnih hidrosistema.

https://www.google.me/search?q=lettuce+raft+system&rlz=1C1GCEA_enME801
ME801&source=lnms&tbm=isch&sa=X&ved=0ahUKEwi1xrr6uJ3eAhUE8ywKHYUp http://www.savjetodavna.hr/adminmax/File/savjeti/Hidr
AmsQ_AUIDigB&biw=1536&bih=754#imgrc=CMiLZIpuP183nM: oponskisistemuzgojabiljaka.pdf
  Kapajući ili Drip sistem je u svijetu najviše
zastupljen sistem hidroponskog uzgoja sa
supstratom.

https://www.google.me/search
?rlz=1C1GCEA_enME801ME801
&biw=1536&bih=706&tbm=isc
h&sa=1&ei=C43PW4GwJMOusw
GY9KdY&q=drip+system&oq=d
rip+sy&gs_l=img.1.0.0i19k1l10.
413367.416611.0.417750.7.7.0
.0.0.0.182.830.0j7.7.0....0...1c.
1.64.img..0.7.822 ....0.o0sed
7VAIMo#imgrc=iDmRZ0EPWwM
CUM :
  Sistem oseke i plime (tzv. Ebb and Flow) radi
tako da u određenim intervalima natapa
uzgojne posude sa
hranjivim
rastvorima i
onda odvodi
rastvor nazad u
rezervoar.

https://www.google.me/search?q=ebb+and+flow+system&rlz=1C1GCE
A_enME801ME801&source=lnms&tbm=isch&sa=X&ved=0ahUKEwin-
KfOu53eAhXKFSwKHXw9DpUQ_AUIDigB&biw=1536&bih=706#imgrc=jdKTG
Oo4yJ09bM:
  Gajenje u NFT (Nutrient Film Technique) uvedena je 70-tih i
tipičan je primjer ˝hridroponike˝, tj. gajenje u tečnoj sredini.
Poslije početnog širenja za gajenje povrće (posebno
paradajza) , uslijedio je usporavanje zbog razvoja gajenja na
kamenoj vuni u otvorenom ciklusu koja je bliža
tradicionalnom gajenju na zemljištu ii ma manje problema u
radu
 Sa tehnikom NTF je moguće osim toga direktno zagrijevanje
korijenske zone (što nije slučaj u gajenom supstratu) , putem
termičkog zagrijavanja rastvora (20-25°C). U toplim oblastima
može doći do pregrejavanja i potrebe da se mora rashladiti
rastvor.

https://www.google.me/search?q=ebb+and+flow+
system&rlz=1C1GCEA_enME801ME801&source=ln
ms&tbm=isch&sa=X&ved=0ahUKEwin-
KfOu53eAhXKFSwKHXw9DpUQ_AUIDigB&biw=1536
&bih=706#imgrc=jdKTGOo4yJ09bM
  Prednosti su: - nema plodoreda;

- uzgoj jedne kulture;

- smanjena pojava patogena;
- smanjeno zagađenje sredine;
- čuvanje podzemnih voda (zatvoreni hidroponski sistemi);
- visok nivo automatizacije;
- smanjen fizički rad;
- uzgoj na površinama na kojima nije bilo uslova za gajenje,
- visok intenzitet proizvodnje;
- manje rada pri obradi, kultiviranju, dezinfekciji;
- manja upotreba sredstava za zaštitu bilja;
- manja potrošnja vode i hraniva;
- bolja kontrola biljaka vodom;
- bolja kontrola biljnim hranivima;
- do 10 puta veći prinosi;
- ranozrelost povrća;
- smanjena pojava stresa kod
biljke zbog bolje aktivnosti korena
file:///C:/Users/PC/Downlo
ads/178928997-
Hidroponska-proizvodnja-
pdf.pdf
 Nedostaci
- Velika početna ulaganja
- zahtijeva veliko znanje iz oblasti hemije,
ishrane i fiziologije bilja
- potrebna je stalna prisutnost
- korištenje specifičnih gnojiva
- određeni ekološki problemi kod primjene
inertnih materijala (nemogućnost reciklaže)
 Naveli smo sve prednosti i nedostatke ove proizvodnje, i vidimo
da imamo pogodno tlo za i dalji razvoj i usavršavanja ovog
sistema proizvodnje, i dalje je nedovršen i dalje ima manjkavosti,
što nama daje prilike da se pozabavimo sa tom problematikom i
da potešoće i izazove koji nam naiđu brzo i razumno riješavamo.
 Sistem hidroponik je jako zahtjevan sistem za održavanje, što
smo ubrajali u njegovou manjkavost, zahtejva velku posvećenost
i stručnost, ako bilo što radimo kako ne treba cije se sistem ruši.
 Međutim, uz stručno i obrazovano osoblje i uz malu investiciju,
koja je na početku malo skuplja, ali se kasnije i isplati, ovaj
sistem proizvodnje može uspijeti čak i kod nas u Crnoj Gori.
 Mi i dalje imamo vrlo plodno i pogodno zemljište za proizvodnju
tradicionalnu u zemljištu, međutim i kod nas može , a i biva, da
se desi da ostanemo bez plodnog zemljišta i da se posvetimo
hidroponiku.