ĐỊA CHẤT ĐỆ TỨ VÙNG

BIỂN VIỆT NAM

1. Đặc điểm địa chất Đệ tứ
1. Cở sở phân chia địa tầng Pliocen – Đệ Tứ
2. Trầm tích Đệ tứ các đồng bằng ven biển
3. Trầm tích Đệ tứ bồn trũng Sông Hồng
4. Trầm tích Đệ tứ bồn trũng Huế - Quảng Ngãi
5.Trầm tích Đệ tứ bồn trũng Phú Khánh
6.Trầm tích Đệ tứ bồn trũng Cửu Long - Nam Côn Sơn
7.Trầm tích Đệ tứ bồn trũng Malay – Thổ Chu
8.Trầm tích Đệ tứ bồn trũng vùng quần đảo Trường Sa
2. Đặc điểm trầm tích đáy biển
1. Các kiểu trầm tích tầng mặt và sự phân bố của chúng
2. Điều kiện thành tạo trầm tích tầng mặt.
1. Cở sở phân chia địa tầng Pliocen – Đệ Tứ
a. Ranh giới địa chất theo sinh – địa tầng
Theo các kết quả phân tích cổ sinh địa tầng mặt đáy biển có tuổi cổ nhất
là Plesitocen muộn và trên nó là Holocen , trong các giếng khoan còn
gặp các tập hợp vi cổ sinh tuổi Plesitocen sớm, giữa, muộn.
b. Đặc điểm ranh giới địa chất theo địa chấn – địa tầng
-Ranh giới gây nên do thay đổi thành phần thạch học và độ gắn kết. Tin
cậy nhất là các mặt phản xạ do có các lớp phong hóa tạo vào thời gian
biển lùi. Ngoài ra còn có các lớp bùn vôi, đá vôi tạo kỳ biển tiến đạt đỉnh
cao nhất.
- Ranh giới lồi lõm, ghồ ghề liên quan tới quá trình xâm thực bề mặt các
lớp trầm tích và loại đá magma, biến chất. Loại này phổ biến ở đới 0-
50m nước miền Trung, Quảng Ninh, Hà Tiên – Rạch Giá.
-Ranh giới kiểu kề áp đáy, kề áp nóc gián đoạn trầm tích hoặc bào mòn.
Các ranh giới này có mặt ở rìa thềm lục địa độ sâu 100 -300m nước.
-Ranh giới kiểu vát nhọn – cắt cụt là kết quả của gián đoạn bào mòn trầm
tích trong giai đoạn ngắn hoặc là có sự trượt lở đứt gãy nên thường đi
song song với kiểu trên, gặp nhiều ở vùng 0-20m, 90-200m.
-Ranh giới bất chỉnh hợp góc kiến tạo như ở vịnh Bắc Bộ, đảo Bạch Long Vĩ.
-Các ranh giới do bào mòn và vỏ phong hóa tao nên khi mực nước biển lùi xa
ngoài thềm lục địa có ý nghĩa quan trọng trong việc phân chia và so sánh địa
tầng Pliocen – Đệ Tứ thềm lục địa đặc biệt là ở các bồn trũng trước châu thổ
Sông Hồng, Đà Nẵng, Cửu Long. Các Ranh giới này thường dễ bị phá hủy do
hoạt động của sông cổ, tuy nhiên ở nhiều nơi nó vẫn giữ được.
C. Đặc điểm ranh giới địa chất theo thạch địa tầng và tuổi tuyệt đối.
Xác định thành phần thạch học, tướng, môi trường trầm tích và tính chu kỳ của
nó trong mối quan hệ với biển tiến, biển lùi, xác định các lớp phong hóa sau
mỗi pha biển tiến.
Ranh giới tuổi tuyệt đối đã thống nhất: Pliocen – Đệ tứ (5 triệu năm), Pliocen –
Pleistocen sớm (1.6 triệu năm), Pleistocen sớm - Pleistocen giữa (700.000
năm), Pleistocen giữa - Pleistocen muộn (125.000 năm), Pleistocen muộn –
Holocen (10.000 năm), Holocen sớm – Holocen giữa (5.000 năm), Holocen
giữa – Holocen muộn (2.000 năm)
d. Cơ sở xác định đường bờ cổ:
- Dấu hiệu địa hình – địa mạo về các bậc thềm biển ngập nước, dấu ấn mài mòn
do sóng vỗ ven bờ phân bố có quy luật theo độ sâu. Càng ra sâu các thành tạo
trầm tích và tuổi bậc thềm càng cổ và ngược lại.
Thành phần hạt thô (sạn, cuội) trầm tích tầng mặt phân bố thành các
trường đặc biệt được coi là bằng chứng của đới bờ biển cổ.
-Cuội, sạn mài tròn tốt tạo thành dải khuôn theo đường đẳng sâu đó là
bằng chứng của một bãi triều cổ do sóng tác động
- Đê cát ngầm chọc lọc tốt chạy song song với đường đẳng sâu cộng sinh
với các thể sét bùn cổ là bằng chứng về tổ hợp cộng sinh tướng đê cát
lagoon ven bờ có sóng hoạt động mạnh
- Sự có mặt các hệ thống nón quạt cửa sông với mạng lưới lòng sông cổ
và lạch triều dạng rẻ quạt hoặc cành cây là bằng chứng của một hệ thống
châu thổ tàn dư đã từng hình thành và phát triển ngay trên đới bờ cổ.
-Các tập phản xạ địa chấn tương ứng với các chu kỳ trầm tích, mặt cắt
đầy đủ của trầm tích Đệ tứ bao gồm 6 chu kỳ: Pleistocen sớm (QI),
Pleistocen giữa (QII), Pleistocen muộn phần sớm (QIII1), Pleistocen
muộn phần muộn (QIII2), Holocen (QIV1-2 ), Holocen muộn (QIV3).
-Dấu hiệu lòng sông cổ và lạch triều phát triển trong phần dưới của một
chu kỳ tướng ứng với thời kỳ biển lùi lục địa mở rộng hoạt động của
sông thắng thế. Trong mặt cắt địa chấn thấy rõ phân lớp xiên chéo lòng
sông.
-Dấu hiệu biển tiến thấy rõ trong mặt cắt địa chấn là các cấu tạo kề áp đáy,
áp sườn..
- Tuổi tuyệt đối C14 , nhiệt huỳnh quang thạch anh…
- Phân tích thành phần trầm tích qua các mẫu cột (ống phóng trong lực)
- Quan sát bề dày và sự phân bố của tầng sét xám xanh vũng vịnh giàu
monmonilonit, có tính chất đánh dấu. Quan sát diện và độ sâu phân bố của
tầng sét loang lỗ biển thoái Pleistocen muộn (QIII2).
- Sự có mặt các lớp than bùn trên đáy biển ở các độ sâu 25-30m, với sự xuất
hiện các trường cát, sóng cát chứa san laterit là bằng chứng của đới bờ cổ
Pleistocen muộn - Holocen sớm (QIII2 - QIV1) bắt đầu biển tiến Flandrian.
Sóng hoạt động mạnh bào mòn và tái lắng đọng tầng trầm tích loang lỗ.
- Phương pháp đối sánh trầm tích đệ tứ với vùng đất liền và thềm lục địa
2. Trầm tích Đệ tứ các đồng bằng ven biển.
- Giới Kainozoi – Hệ tầng Neogen – Đệ tứ (N2 – Q1 )
- Thống Pleistocen sớm – Hệ tầng Lệ Chi (a Q1 Lc)
- Thống Pleistocen giữa và trên
- Thống Pleistocen trên, hệ tầng Vĩnh Phúc, hệ tầng Long Mỹ, hệ tầng Mộc
Hóa.
-Thống Holocen – phụ thống dưới – giữa
-Thống Holocen - phụ thống trên
3. Trầm tích Đệ tứ bồn trũng Sông Hồng)
- Thống Pleistocen (QI - QIII )
a. Pleistocen hạ (QI )
- Đới thềm trong (0-30m)
- Đới thềm giữa (30-90 m)
- Đới thềm ngoài (90-200m)
b. Pleitocen trung (QII )
- Đới thềm trong (0-30m)
- Đới thềm giữa (30-90 m)
- Đới thềm ngoài (90-200m)
c. Pleitocen thượng (QIII )
- Trầm tích Pleitocen muộn (m QIII), gồm 2 phần (m QIII1), (m QIII2).
- Thống Holocen
- Trầm tích sông biển amQIV
- Trầm tích biển Holocen mQIV
3. Trầm tích Đệ tứ Huế - Quảng Ngãi )
- Thống Pleistocen (QI - QIII )
a. Pleistocen hạ (QI )
- Đới thềm trong (0-30m)
- Đới thềm giữa (30-90 m)
- Đới thềm ngoài (90-200m)
b. Pleitocen trung (QII )
- Đới thềm trong (0-30m)
- Đới thềm giữa (30-90 m)
- Đới thềm ngoài (90-200m)
c. Pleitocen thượng (QIII )
- Thống Holocen
6. Trầm tích Đệ tứ Cửu Long – Nam côn Sơn)
- Thống Pleistocen (QI - QIII )
a. Pleistocen hạ (QI )
- Đới thềm trong (0-30m)
- Đới thềm giữa (30-90 m)
- Đới thềm ngoài (90-200m)
b. Pleitocen trung (QII )
- Đới thềm trong (0-30m)
- Đới thềm giữa (30-90 m)
- Đới thềm ngoài (90-200m)
c. Pleitocen thượng (QIII )
- Thống Holocen
- Đới thềm trong (0-30m)
- Đới thềm giữa (30-90 m)
- Đới thềm ngoài (90-200m
7.Trầm tích Đệ tứ bồn trũng Malay – Thổ Chu
- Thống Pleistocen (QI - QIII )
a. Pleistocen hạ (QI )
- Đới thềm trong (0-30m)
- Đới thềm giữa (30-90 m)
- Đới thềm ngoài (90-200m)
b. Pleitocen trung (QII )
- Đới thềm trong (0-30m)
- Đới thềm giữa (30-90 m)
- Đới thềm ngoài (90-200m)
c. Pleitocen thượng (QIII )
- Thống Holocen
- Đới thềm trong (0-30m)
- Đới thềm giữa (30-90 m)
- Đới thềm ngoài (90-200
8.Trầm tích Đệ tứ bồn trũng vùng quần đảo Trường Sa
- Trầm tích Pliocen – Plesitocen (N2 - QI)
- Trầm tích Plesitocen sớm –giữa (QI-II)
- Trầm tích Plesitocen giữa – muộn (QI-III1)
- Trầm tích bùn sét lẫn sạn san hô tuổi Plesitocen muộn
- Trầm tích bùn sét lẫn sạn san hô tuổi Holocen (QIV)
2. Đặc điểm trầm tích
đáy biển
- Các kiểu trầm tích tầng
mặt và sự phân bố của
chúng
Traàm tích bieån laø moät vaät theå phaûn aùnh ñaëc bieät caùc
taùc ñoäng ôû ñaùy bieån, cho neân noù laø moät ñoái töôïng
nghieân cöùu cöïc kyø phöùc taïp. Thaønh phaàn cuûa vaät traàm
tích khoâng phaûi luùc naøo cuõng ôû traïng thaùi caân baèng,
maø döôùi taùc ñoäng cuûa caùc yeáu toá ñoäng löïc khoái
nöôùc luoân thay ñoåi veà tính chaát cô-lyù-hoùa cuûa chính vaät
traàm tích. Chính vì vaäy quaù trình hình thaønh vaø phaân boá
caùc kieåu traàm tích ñaùy ñöôïc xem nhö laø moät quaù trình
bieán ñoåi tích cöïc cuûa vaät traàm tích vaø phuï thuoäc vaøo
nguoàn tieáp vaät lieäu boài tích, hình thaùi ñòa hình ñaùy, taùc
ñoäng cuûa caùc yeáu toá thuûy ñoäng löïc vaø caùc hoaït ñoäng
 Trong vònh Baéc Boä, kieåu traàm tích öu theá veà dieän
tích phaân boá laø caùt buøn, buøn caùt vaø caùt nhoû, khu
vöïc tröôùc cöûa vònh laø nôi phaân boá cuûa traàm tích buøn
seùt. Döïa vaøo ñaëc tröng ñòa hình ñaùy, ñaëc ñieåm traàm
tích cuõng coù theå thaáy raèng, vuøng vònh Baéc Boä thuaän
lôïi cho vieäc khai thaùc, ñaùnh baét thuûy saûn, ñaëc bieät
doái vôùi ngheà khai thaùc thuûy saûn taàng ñaùy.
Khu vöïc bieån vaø theàm luïc ñòa mieàn Trung, nôi coù
theàm luïc ñòa heïp, ñòa hình ñaùy phöùc taïp, laïi coù nhieàu
vuõng vònh, phaân boá cuûa caùc kieåu traàm tích cöïc kyø
phöùc taïp. Caùc kieåu traàm tích phaân boá xen keû nhau
(daïng da baùo) : nhieàu ñieåm loä ñaù goác tuoåi Ñeä tam,
baõi caïn, ñoài ngaàm san hoâ, caùc khu vöïc phaân boá caùc
kieåu traàm tích di tích (traàm tích Pleixtoxen muoän vaø coå
hôn), Traàm tích nuùi löûa (khu vöïc xung quanh ñaûo Lyù Sôn),
traàm tích hieän ñaïi chæ phaân boá ôû daûi heïp ven bôø vaø
tröôùc caùc cöûa soâng. Töø nhöõng ñaëc ñieåm ñaëc tröng
naøy coù theå thaáy raèng, khu vöïc bieån mieàn Trung coù
 Vuøng theàm luïc ñòa phaàn phía Nam (Phan Thieát – Caø
Mau) coù theå phaân bieät thaønh 2 khu vöïc vôùi ranh giôùi laø
Vuõng Taøu.
Khu phía Baéc, kieåu traàm tích chieám öu theá laø caùt choïn
loïc toát ñeán trung bình. Thaønh phaàn chuû yeáu laø grauvac –
thaïch anh – fenspat chöùa nhieàu voû xaùc sinh vaät vôû naùt
vaø nguyeân veïn, chuyeån daàn sang grauvac – fenspat – thaïch
anh vôùi thaønh phaàn loaøi vaø soá löôïng maûnh voû sinh vaät
giaûm ñi roõ reät ôû baäc theàm ngoaøi. Cuõng taïi khu vöïc
naøy (phía Nam ñaûo Phuù Quí) coøn baét gaëp traàm tích nuùi
löûa.
Khu phía Nam, nôi phaân boá cuûa caùt nhoû choïn loïc raát
toát. ÔÛ ñaây hình thaønh moät ñoàng baèng ngaàm roäng lôùn
raát thuaän lôïi cho vieäc khai thaùc ñaùnh baét thuûy saûn.
ÔÛ vuøng bieån Taây (phaàn phía Ñoâng cuûa vònh Thaùi
Lan) kieåu traàm tích caùt buøn phaân boá treân haàu heát beà
maët ñaùy vaø coøn keùo daøi ra phía cöûa vònh. Töông töï nhö
 Rieâng ñoái vôùi caùc khu vöïc quaàn ñaûo Hoaøng Sa vaø
Tröôøng Sa, cuõng ñaõ coù nhieàu chuyeán khaûo saùt nghieân
cöùu (ñaëc bieät laø khu vöïc quaàn ñaûo Tröôøng Sa), keát quûa
cho thaáy traàm tích öu theá taïi caùc vuøng quanh quaàn ñaûo
chuû yeáu laø traàm tích san hoâ.
Treân söôøn luïc ñòa vaø vuøng bieån saâu laø nôi phaân cuûa
caùc kieåûu traàm tích haït mòn : buøn seùt caùt, buøn seùt.
Nhieàu nôi gaëp buøn foraminifera, tro nuùi löûa.