• IBAN SEBOP

• MELAYU SEKAPAN
• BIDAYUH SIPENG
• MELANAU TAGAL
• ORANG ULU TANJONG
• BISAYA UKIT
• BUKITAN KAJANG
• DUSUN KEJAMAN
• KEDAYAN LISUM
• LAHANAN LUGAT
• Berasal dari Sungai Kapuas
• Mereka berhijrah dan mula
tinggal menetap di kawasan
hulu Sungai Batang Lupar
• Kehadiran orang Melayu bermula dengan
kemunculan kerajaan-kerajaan awal di
Sarawak seawal abad ke 6.
• Mereka menetap diu semua bahagian
Sarawak termasuk di pedalaman seperti
I. Belaga
II. Baram
III. Skrang
• Berasal dari Sungkung, Kalimantan
• Berhijrah ke selatan Sarawak
• Mendiami kawasan
tengah Sarawak
• Terdiri daripada pelbagai kaum yang
mendiami kawasan pedalaman Sarawak.
• Terdiri daripada Kaum Kayan
Kaum Kenyah
Kaum Kelabit
Kaum Penan
Kaum Punan
• Kaum Kayan dan Kenyah – berasal dari
Sungai Kayan dan berhijrah ke kawasan
 Hulu Sungai Rajang
 Balui
 Baram
 Hulu Kemena
• Kadazandusun Binadan
• Murut Bisaya
• Bajau / Sama Bulungan
• Suluk Idahan
• Orang Sungai Kadayan
• Balabak / Molbog Berunai
• Iranun Cocos
• Lundayeh Rungus
• Tagaas Tatana
• Mendiami kawasan :
Penampang
Papar
Tuaran
Tambunan
Ranau
• Nama DUSUN ( petani
pedalaman ) diberi oleh
orang Brunei
• 2 pendapat tentang asal usul orang
Bajau :
Dari Sambaungan ( Zamboanga )
Dari Johor
• Mereka menetap di kawasan pantai
timur dan pantai Barat Sabah
• Keunikan : Budaya menunggang kuda
• Tinggal di kawasan Tenom
hingga Kalabakan .
• Nama MURUT ( Bukit / orang
dari pedalaman pergunungan
yang terpencil ) diberikan oleh
orang Brunei
• Berasal dari Kepulauan Sulu
• Menetap di pantai Timur Sabah
• Tinggal di :
Sg.Kinabatangan
Sg.Sugut
Sg.Paitan
Sg.Labuk
• Bekalan air untuk
minum, mandi dan
membasuh pakaian /
pinggan mangkuk
• Sampan dan bot –
pengangkutan utama
untuk bawa
penumpang dan
barang melalui
sungai
• Di kenali sebagai
Kampung Sungai
• Contoh : Pesta Regata / Perahu Berhias
• Penghasilan barang kesenian merupakan salah
satu keunikan masyarakat di Sarawak dan Sabah
• Ia mempunyai banyak kegunaan
• Dihiasi dengan pelbagai motif yang menarik
• Pada mulanya , dibuat untuk kegunaan sendiri
dan dijual secara kecil kecilan untuk sara diri
• Seterusnya , dikomersialkan apabila terdapat
lebihan dan permintaan
• Hasil tangan kaum IBAN
• Diperbuat dari kain kapas
• Digunakan dalam majlis kelahiran , perkahwinan dan kematian
• Kerja tangan kaum MELAYU
• Diperbuat daripada pelbagai jenis
kain seperti kain kapas , dan kain
sutera .
• Disulam dengan benang emas ,
perak dan tembaga
• Dihasilkan kaum IBAN
• Untuk bawa padi
 • Kegunaan :
Bawa hasil padi
Untuk memburu
• Dihasilkan oleh orang Melanau
• Diguna ketika melakukan kerja harian dan adat tertentu ,
termasuk Pesta Kaul .
• Dihasilkan oleh Orang Ulu.
• Dihiasi manik
• Dihiasi simbol naga, manusia ,
burung kenyalang dan
harimau
• Digunakan orang atasan
• Dihasilkan oleh Orang ulu yang
melambangkan status masyarakat
• Hanya mayat golongan atasan
boleh diletak tinggi di atas tiang ini.
• Merupakan lambang
kepahlawanan kaum Iban .
• Ukiran ini digunakan sebagai
pemberi semangat kepada
pahlawan Iban.
• Ia juga menjadi penjaga rumah
panjang daripada semangat
jahat dan penyakit .
• Kaum Rungus
• Kaum Iranun
• Digunakan untuk buat tanjak
• Untuk membawa hasil
dari jkebun dan barang • Bakul untuk • Tempat menyimpan
hantaran perkahwinan memnbawa barang
barang yang besar
• Kaum Bajau / sama
• Guuk & Badi’ - Untuk memotong rumput
• Pida’ – untuk upacara perkahwinan
 • Iban
• Bidayuh
• Orang Ulu

• Acara KUMANG dan KELING

• Miring – dirayakan oleh orang
GAWAI ( Pemilihan ratu IBAN
cantik dan jejaka tampan ) • Untuk menyatakan rasa terima
kasih kepada petara atau Tuhan
• Kaum Bisaya dan Kadayan
• Merupakan Pesta Menuai

• Kaum Bisaya dan Kadayan

• Sebagai tanda kesyukuran
atas hasil yang diperolehi
oleh petani
• Makanan wajib- Kelupis
,penyaram dan kuih muih
• Kaum Melanau
• Untuk mengelak
malapetaka buruk oleh
roh jahat yang dikenali
sebagai ipok
• Diraikan oleh penduduk KADAZANDUSUN dan MURUT
• Merupakan simbol kesyukuran untuk meraikan semangat padi ( Bambaazon /
Bambarayan )
• Dijalankan oleh Bobohizan / Bobolian
• Berharap agar tahun hadapan , mereka akan mendapat lebih banyak hasil tuaian padi .
• Ada pertandingan ratu cantik ( Unduk Ngadau ) – dikaitkan dengan asal usul
pengorbanan Huminodun .
• HUMINODUN – Seorang puteri ( anak Kinoingan / Minamangun – pencipta –
mengorbankan dirinya untuk bantu manusia dalam kesusahan semasa kemarau .
• Perayaan untuk mengingati peranan lepa dalam
kehidupan kaum Bajau / Sama di pantai Timur Sabah .
• Kaum Bajau / Sama menghiasi lepa
• Ditarikan oleh kaum IBAN dan ORANG ULU
• Jenis : Tarian Ngajat Indu dan Ngajat Lesung.
• Tujuan : Beri semangat kepada para pejuang yang
hendak pergi berperang .
• Acara bergendang.
• Gendang dipalu oleh wanita dan penarinya hanya lelaki
• Ditarikan semasa majlis perkahwinan
• Para pemukul gendang akan berbalas pantun
• Berasal dari kaum Orang Ulu
• Sebagai lambang kegembiraan dan
terima kasih
• Penarinya adalah wanita yang memakai
pakaian berwarna warni dengan
perhiasan kepala
• Bulu burung kenyalang digunakan
semasa menari
• Tarian diiringi oleh muzik tradisional ,
sape .
• Tarian Kadazandusun
• Terdapat pelbagai variasi mengikut kawasan seperti di
Penampang dan Papar.
• Ditarikan semasa Pesta Kaamatan dan majlis keramaian .
• Perkataan Sumazau :
 Sazau : pergerakan tangan penari seperti seekor
burung helang
• Ditarikan oleh kaum Murut di kawasan pedalaman
• Menggunakan dua batang buluh
• Semasa majlis keramaian
• Tarian kaum Bajau / Sama dari pantai
Barat Sabah
• Ditarikan secara berpasangan
• Pasangan wanita memakai sarimpak /
hiasan kepala
• Ditarikan semasa majlis perkahwinan
dan keramaian
• Seni bina kaum Iban , Bidayuh , dan Orang
Ulu
• Tujuan :
I. Keselamatan
II. Pertahanan
III. Wujudkan kerjasama dalam kalangan
penduduk

Fungsi : Bahan Pembuatan :

• Temapat tinggal Kayu Keras ( Kayu belian )
• Tempat berinteraksi Daun tebal ( daun Rumbia )- Atap
• Adakan acara perayaan
• Kaum Melanau

Fungsi :
• Dibina tinggi iaitu kira-kira 10
meterdari aras tanah untuk
mengelak serangan musuh

Bahan Pembuatan :
• Kayu keras
• Kayu bulat ( Belian )
• Kaum Bidayuh
• Berbentuk bulat dan kon dengan puncaknya dihiasi dengan lambang burung
kenyalang .

Fungsi :
• Tempat menyimpan tengkorak
• Simpan senjata
• Pusat ritual
• Mesyuarat
• Majlis sosial
Bahan Pembuatan :
Kayu keras ( Belian )
Atap : Daun rumbia
Dinding : buluh
 Ongkob :
Ruang bilik keluarga

Apad :
Tempat berkumpul untuk
majlis tertentu / tempat
santai bersama penghuni
.
• Rumah panjang yang dikenali sebagai VINATANG
• Keistimewaan : bilik tidurnya dibina dengan kedudukan kepala pada
sudut tepat arah Gunung Kinabalu .

Fungsi :
• Kediaman
• Kubu pertahanan dari serangan musuh
• Mewujudkan semanagt kerjasama
• Melindungi ahli-ahlinya .

Bahan Pembuatan :
• Kayu bulat
• Buluh
• Kulit kayu
• Daun Nipah
• Kaum Murut
• Nama Rumah Panjang Murut : TULUS / PAHUN

Fungsi :
• Faktor keselamatan
• Pertahanan

Keunikan :
• Pintu rumah : dibina di tepi rumah
• Terdapat ruang mermanjang yang memisahkan bilik-bilik
keluarga .
• Di bahagian tengah : Ada tempat pertemuan dan lantai untuk
tarian / lansaran
Bahan Pembuatan :
• Kayu Bulat
• Kulit Kayu
• Daun tolidss
• Perahu yang dibuat oleh kaum Bajau / Sama di pantai Timur Sabah
Kegunaan :
 Angkut Barang
 Tempat kediaman

Bahan Pembuatan :
 Pelbagai jenis kayu ( Kayu Obasuluk, seraya, mata-mata , gagir
 Atap : Daun Nipah

Untuk buat lepa , perkara yang perlu diberi perhatian :

• Hari dan bulan untuk mengambil kayu dan bahan lain untuk
membuatnya .