MGA BARAYTI NG WIKA

SAY MO?
• Sa kaibigan mong coňo o sosyal
• Sa isa sa mga guro mo
• Sa kaibigan mong beki o bakla
• Sa kaibigan mong jejemon
• Sa lolo mong kagagaling sa probinsya ninyo.
• Bakit kahit magkakapareho ang sitwasyon ay
magkakaiba ang naging paraan mo ng pagbati o
pakikipag- usap sa mga taong nabanggit?
• Ano ang pinatutunayan nito sa paggamit natin ng
wika?
Homogeneous ang wika kung pare-parehong magsalita ang lahat ng
gumagamit nito.   (Paz, et.al.2003).

Heterogenous na Wika – wikang iba-iba ayon sa lugar, grupo, at

pangangailangan ng paggamit nito, maraming baryasyon na wika. Ito
ay nagtataglay o binubuo ng magkakaibang kontent o elemento    heteros –
nangangahulugang  magkaiba  samantalang ang genos – nangangahulugang
uri o  lahi.

Nag-uugat ang mga barayti ng wika sa pagkakaiba-iba ng mga

indibidwal at grupo, maging ng kani-kanilang tirahan, interes,
gawain, pinag-aralan at iba pa.
 Ang wika ay dinamiko
• Hindi na ginagamit at nawala na ang pangangailangan dito
ng linggwistikang komunidad na dating gumagamit nito.
• Marami nang tao ang nandayuhan sa isang lugar at
napalitan na ng mga salitang umusbong para sa isang
bagay na higit nang ginagamit ng mga tao kaya’t kalauna’y
nawawala o namamatay na ang orihinal na salita para dito.
ALIMPUYOK
AMOY O SINGAW NG KANING
NASUSUNOG
ANLUWAGE
KARPINTERO
AWANGAN
WALANG HANGGAN
HIDHID
MARAMOT
HUDHOD
IHAPLOS
NAPANGILAKAN
NAKOLEKTA
SALAKAT
PAG- KRUS NG MGA BINTI
BARAYTI
NG WIKA
 DAYALEK
• Ito ang barayti ng wikang ginagamit sa isang pangkat ng mga
tao mula sa isang partikular na lugar tulad ng lalawigan,
rehiyon at bayan.   Ang barayti ng wikang nalilikha ng
dimensyong heograpiko. Tinatawag din itong wikain sa ibang
aklat. Ito ang wikang ginagamit sa isang partikular na rehiyon,
lalawigan o pook, malaki man o maliit.
 Halimbawa: 

    Bikol Sto. Domingo                       Bikol Daraga

                                    iyo                                        amo
                                    wara                                      mayo
                                    makawat                               maamon
 IDYOLEK
• ito ay pansariling paraan o istilo
sa pagsasalita.  Makikita rito
ang katangian at kakanyahang
natatangi ng taong nagsasalita
Halimbawa:      
ang idyolek ni Marc Logan – paggamit ng salitang
magkakatugma

Ang idyolek ni Mike Enriquez – hindi namin kayo tatantanan

 
Ang idyolek ni Kris Aquino -  Aha!, ha, ha… okey! Darla!
 SOSYOLEK
• ang tawag sa barayting nabubuo batay sa
dimensyong sosyal o nakabatay sa katayuan o antas
panlipunan. Tinatawag din itong sosyal (pamantayan)
na barayti ng wika dahil nakabatay ito sa mga
pangkat panlipunan, paniniwala, oportunidad,
kasarian, edad at iba pa. 
 IBA’T IBANG SOSYOLEK

1.    Gay Lingo – ang wika ng mga bakla.  Ginamit ito ng

mga bakla upang mapanatili ang kanilang
pagkakakilanlan kaya binago nila ang tunog o kahulugan
ng salita. 

Halimbawa:  Churchill para sa sosyal, Indiana jones para

sa hindi sumipot, begalou para sa malaki, Givenchy para
sa pahingi, Juli Andrews para sa mahuli.
2.    Coňo  - tinatawag ding coňotic o conyospeak isang
baryant ng Taglish o salitang Ingles na hinahalo sa
Filipino kaya nagkaroon ng code switching. Kadalasan
din itong ginagamitan ng pandiwang Ingles na make at
dinugtong sa Filipino.  Minsan kinakabitan pa ito ng
ingklitik na pa, na, lang at iba pa. 

Halimbawa: Let’s make kain na… wait lang I’m calling

ana pa… We’ll gonna make pila pa…It’s so haba na
naman for sure.
3. Jejemon o Jejespeak – ay isang paraan ng pagbaybay
ng hehehe at ng salitang mula sa Hapon na pokemon.  Ito
ay nakabatay rin sa mga Wikang Ingles at Filipino subalit
isinusulat nang may pinaghalo-halong numero, mga
simbolo, at may magkasamang malalaki at maliliit na titik
kaya’t mahirap basahin at intindihin lalo na nang hindi
pamilyar sa jejejetyping.  Madalas na nagagamit ang mga
titik H at Z.
Halimbawa:  
                    3ow phow, mUsZtAh nA phow kaOw?  -
                                           Hello po, kumusta po kayo?
                    aQcKuHh iT2h   -  Ako ito
                    iMiszqcHyuH  -   I miss you
  4.  Jargon - ang mga tanging bokabularyo ng isang
partikular na pangkat ng isang propesyon, artikula na
trabaho, o  gawain ng tao.
Halimbawa: 
abogado – exhibit, appeal, complainant
  guro – lesson plan, class record, Form 138
  Etnolek 

ito ay barayti ng wika mula sa mga etnolengguwistikong

grupo.  Ang salitang ito ay nagmula sa pinagsamang
etniko at dialek.   Taglay nito ang mga salitang nagiging
bahagi ng pagkakakilanlan ng isang pangkat-etniko.
                                                                                  
Halimbawa:       Vakkul – gamit ng mga Ivatan na pantakip sa ulo sa init
man o ulan
                                    Bulanon – full moon
                                    Kalipay – tuwa o ligaya
                                    Palangga – mahal o minamahal
                                    Shuwa – dalawa
                                    Sadshak – kaligayahan
                                    PeshenPreshen              
 REGISTER

Ito ang barayti ng wika kung saan naiaangkop ng isang nagsasalita ang
uri ng wikang ginagamit niya sa sitwasyon at sa kausap.  Nagagamit ng
nagsasalita ang pormal na tono ng pananalita kung ang kausap niya ay
isang taong may mataas na katungkulan o kapangyarihan, nakatatanda o
hindi niya masyadong kakilala. 
• Halimbawa:  
•               Paggamit ng pormal na wika sa simbahan, talumpati, pagpupulong at pagsulat  
•                                 ng aklat pangwika o pampanitikan o pormal na sanaysay.
•               Paggamit ng di pormal na wika sa pagsulat ng komiks, talaarawan at liham      
•                                 pangkaibigan o di pormal na paraan ng pagsasalita kung ang 
•                                 kausap ay  kaibigan, malalapit na kapamilya, kaklase o kasing-edad.
 PIDGIN

Ito ay umusbong na bagong wika na tinatawag sa Ingles na Nobody’s Native

Language o katutubong wikang di pag-aari ninuman.  Ito ay bunga ng pag-
uusap ng dalawang taong parehong may magkaibang unang wika kaya’t di
magkaintindihan dahil hindi nila alam ang wika ng isa’t isa kaya
magkakaroon sila ng makeshift language.  Dahil dito makakalikha sila ng
isang wikang pinaghalo ang kanya-kanya nilang unang wika.
• Halimbawa:  
•                     Ang pagpunta ng mga Kastila noon sa
Zamboanga nakabuo sila ng wikang  pinaghalong Espanyol
at Katutubong Wika ng Zamboanga.
 Creole 
ay isang  wika na unang 
naging pidgin at kalaunan ay  naging likas na 
wika (nativized) na ng mga batang isinilang sa
komunidad ng pidgin.  Nagamit ito sa mahabang
panahon hanggang sa magkaroon ng pattern o
tuntuning sinusunod na ng karamihan. 
            Halimbawa:  ang wikang Chavacano