Professional Documents
Culture Documents
Dayalek – ito ang barayti ng wikang ginagamit sa isang pangkat ng mga tao mula sa isang partikular
na lugar tulad ng lalawigan, rehiyon at bayan. ang barayti ng wikang nalilikha ng dimensyong
heograpiko. Tinatawag din itong wikain sa ibang aklat. Ito ang wikang ginagamit sa isang partikular
na rehiyon, lalawigan o pook, malaki man o maliit.
Halimbawa: Bikol Sto. Domingo Bikol Daraga
iyo amo
wara mayo
makawat maamon
Idyolek - ito ay pansariling paraan o istilo sa pagsasalita. Makikita rito ang katangian at
kakanyahang natatangi ng taong nagsasalita.
Halimbawa: ang idyolek ni Marc Logan – paggamit ng salitang magkakatugma
Ang idyolek ni Mike Enriquez – hindi naming kayo tatantanan
Ang idyolek ni Kris Aquino - Aha!, ha, ha… okey! Darla!
Sosyolek - naman ang tawag sa barayting nabubuo batay sa dimensyong sosyal o nakabatay sa
katayuan o antas panlipunan. Tinatawag din itong sosyal (pamantayan) na barayti ng wika dahil
nakabatay ito sa mga pangkat panlipunan, paniniwala, oportunidad, kasarian, edad at iba pa.
1. Gay Lingo – ang wika ng mga bakla. Ginamit ito ng mga bakla upang mapanatili ang kanilang
pagkakakilanlan kaya binago nila ang tunog o kahulugan ng salita.
Halimbawa: Churchill para sa sosyal, Indiana jones para sa hindi sumipot, begalou para sa malaki,
Givenchy para sa pahingi, Juli Andrews para sa mahuli.
2. Coňo - tinatawag ding coňotic o conyospeak isang baryant ng Taglish o salitang Ingles na hinahalo
sa Filipino kaya nagkaroon ng coede switching. Kadalasan din itong ginagamitan ng pandiwang
Ingles na make at dinugtong sa Filipino. Minsan kinakabitan pa ito ng ingklitik na pa, na, lang at iba
pa.
Halimbawa: Let’s make kain na… wait lang I’m calling ana pa… We’ll gonna make pila pa…It’s so
haba na naman for sure.
Etnolek – ito ay barayti ng wika mula sa mga etnolengguwistikong grupo. Ang salitang ito ay
nagmula sa pinagsamang etniko at dialek. Taglay nito ang mga salitang nagiging bahagi ng
pagkakakilanlan ng isang pangkat-etniko.
Halimbawa: Vakkul – gamit ng mga Ivatan na pantakip sa ulo sa init man o ulan
Bulanon – full moon
Kalipay – tuwa o ligaya
Palangga – mahal o minamahal
Shuwa – dalawa
Sadshak – kaligayahan
Peshen - Preshen
Register – ito ang barayti ng wika kung saan naiaangkop ng isang nagsasalita ang uri ng wikang
ginagamit niya sa sitwasyon at sa kausap. Nagagamit ng nagsasaita ang pormal na tono ng
pananalita kung ang kausap niya ay isang taong may mataas na katungkulan o kapangyarihan,
nakatatanda o hindi niya masyadong kakilala.
Halimbawa:
Paggamit ng pormal na wika sa simbahan, talumpati, pagpupulong at pagsulat
ng aklat pangwika o pampanitikan o pormal na sanaysay.
Paggamit ng di pormal na wika sa pagsulat ng komiks, talaarawan at liham
pangkaibigan o di pormal na paraan ng pagsasalita kung ang
kausap ay kaibigan, malalapit na kapamilya, kaklase o kasing-edad.