თემა: არასრულწლოვანთა

(თქვენი) უფლებები სისხლის

სამართალში

მომხსენებლები: ირაკლი
კარიჭაშვილი გიგი დორეული
 შიდა კანონმდებლობა

 სისხლის სამართლის კოდექსი

 სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსი

 არასრულწლოვანთა მართლმსაჯულების
კოდექსი
 საერთაშორისო
ხელშეკრულებები და
შეთანხმებები
 1989 წლის კონვენცია ბავშვის უფლებების შესახებ
 საერთაშორისო პაქტი სამოქალაქო და პოლიტიკური

უფლებების შესახებ
 გაეროს სახელმძღვანელო პრინციპები არასრულწლოვანთა

შორის დანაშაულის პრევენციის შესახებ - რიადის პრინციპები

 გაეროს სტანდარტული მინიმალური წესები არასრულწლოვანთა

მართლმსაჯულების ადმინისტრირების შესახებ - პეკინის წესები

 გაეროს წესები თავისუფლებააღკვეთილი არასრულწლოვნების

დასაცავად - ჰავანის წესები

 სახელმძღვანელო პრინციპები სისხლის სამართლის სისტემაში

ბავშვებთან დაკავშირებით მოქმედების შესახებ - ვენის

პრინციპები
 მიზნები
 დანაშაულის პრევენცია

 არასრულწლოვნის რესოციალიზაცია-
რეაბილიტაცია

 არასრულწლოვნის უფლებების დაცვა

არასრულწლოვანთა სისხლის
სამართლებრიცი
პასუხისმგებლობის ასაკი

14 წელი
 არასრულწლოვანთა მართლმსაჯულება და მისი
მიზანი
 არასრულწლოვნის საუკეთესო ინტერესების დაცვა

 არასრულწლოვნის რესოციალიზაცია-რეაბილიტაცია

 არასრულწლოვანი დაზარალებულის/მოწმის უფლებათა

დაცვა

 არასრულწლოვანი დაზარალებულისა და
რასრულწლოვანი მოწმის მეორეული ვიქტიმიზაციისა და
არასრულწლოვანი დაზარალებულის ხელახალი
ვიქტიმიზაციის თავიდან აცილება

 ახალი დანაშაულის თავიდან აცილება

 მართლწესრიგის დაცვა.
 არასრულწლოვნის საუკეთესო
ინტერესების პრიორიტეტულობა
დისკრიმინაცია
 არასრულწლოვნის ჰარმონიული
განვითარების უფლება

 არასრულწლოვანთა მართლმსაჯულების
პროცესში არასრულწლოვანს აქვს ფიზიკური,
გონებრივი, სულიერი, ზნეობრივი და
სოციალური განვითარების უფლება.

თანაზომიერება
o ლეგიტიმური მიზნის მიღწევა

o გამოსადეგობა

o აუცილებლობა
 ყველაზე მსუბუქი საშუალებისა და
ალტერნატიული ზომის პრიორიტეტულობა

• პატიმრობა უკიდურესი ღონისძიება

• არასრულწლოვანთა მართლმსაჯულების პროცესში
არასრულწლოვნის მონაწილეობა

• პროცესის გაჭიანურების დაუშვებლობა

• პირადი ცხოვრების დაცულობა

• ინდივიდუალური მიდგომა
 არასრულწლოვნის საპროცესო
უფლებები
 ადვოკატის მომსახურეობის უფლება

 მისი განვითარების შესატყვისი ფორმით

ინფორმაციის მიღების უფლებით;

 თარჯიმნის მომსახურების უფასოდ მიღების

უფლებით – მისი მიღების საჭიროების
შემთხვევაში;
 კანონიერი წარმომადგენლის ან საპროცესო
წარმომადგენლის თანხლების უფლებით;
 საკონსულო დახმარების მიღების უფლებით;
 პროცესის ზოგადი წესები
 თუ სრულწლოვანების საკითხი ვერ დგინდება გამომძიებელს , პროკურორს , ან
მოსამართლეს გამოაქვს დადგენილება არასრულწლოვნის დადგენის შესახებ
 თუ ზუსტად დადგენა ვერ ხდება, იგულისხმება, რომ პირს სისხლის
სამართლებრივი პაუხისმგებლობის მიზნებისთვის არ შესრულებია 14 წელი
 კანონიერ წარმომადგენელს უფლება აქვს დამოუკიდებლად შეარჩიოს და
მოიწვიოს ადვოკატი
 ადვოკატის არ ყოლის შემთხვევაში მართლმსაჯულების პროცესის
მწარმოებელი პირი მიმართავს იურიდიული დახმარების სამსახურს .
 არასრულწლოვნის საქმე განიხილება დახურულ სასამართლო სხდომაზე
 პროკურორი უფლებამოსილია კანონიერ წარმომადგენელს აუკრძალოს
საპროცესო მოქმედებაზე დასწრება
 არასრულწლოვანს შეუძლია ისარგებლოს თარჯიმნის უფასო მომსახურებით ,
ასევე თუ უცხო ქვეყნის მოქალაქეა, საკუთარი ქვეყნის დიპლომატიური
წარმომადგენლობის დახმარებით
 აკრძალულია არასრულწლოვნის დაკავებისას ძალისა და სპეციალური
საშუალებების გამოყენება, გარდა არასრულწლოვნის მიერ საკუთარი თავის , ან
სხვების მიმართ ზიანის მიყენების თავიდან ასაცილებლად
 არასრულწლოვნის დაწესებულებიდან გაქცევის აღსაკვეთად დაუშვებელია
ცეცხლსასროლი იარაღის გამოყენება
 დაკავება, გამოძიება და
სისხლისსამართლებრივი
დევნა
 არასრულწლოვნის დაკავების შესახებ საგამოძიებო ორგანოში მიყვანისთანავე
დაუყოვნებლივ უნდა ეცნობოს მის კანონიერ წარმომადგენელს
 თუ წარმომადგენელთან დაკავშირება ვერ ხდება , დაკავების შესახებ ეცნობება
მეურვეობისა და მზრუნველობის ორგანოს
 არასრულწლოვანი დმი-ში თავსდება სრულწლოვნისგან განცალკევებით.
 განცალკევებით თავსდებიან მდედრობითი და მამრობითი სქესის
არასრულწლოვნები.
 დაკითხვა ტარდება კანონიერი წარმომადგენლისა და ადვოკატის თანდასწრებით ,
საჭიროებისამებრ მონაწილეობს ფსიქოლოგიც
 თუ არასრულწლოვანი სექსუალური ძალადობის მოწმე, ან მსხვერპლია , მისი
დაკითხვისას შესაძლებელია განხორციელდეს აუდიო-ვიდეო ჩაწერა .
 14 წლამდე ასაკის მოწმეს განუმარტავენ მხოლოდ მის მოვალეობას თქვას
მხოლოდ სიმართლე, ცრუ ჩვენებაზე არ აფრთხილებენ.
 არასრულწლოვანი არ შეიძლება დაიკითხოს 22:00 საათიდან 08:00 საათამდე
 არასრულწლოვანი უზრუნველყოფილი უნდა იყოს საკვებითა და წყლით არანაკლებ
4 საათში ერთხელ და შეუზღუდავად უნდა ისარგებლოს საპირფარეშოთი .
 საქმის სასამართლოში
განხილვა
 შუამდგომლობა აღკვეთის ღონისძიების გამოყენების შესახებ
მოსამართლეს წარედგინება სტანდარტულ ვადაში, არა უგვიანეს 48
საათისა დაკავებიდან
 დანაშაულის 1 შემთხვევის გამო წინასასამართლო სხდომამდე
არასრულწლოვანი ბრალდებულად შეიძლება ცნობილი იყოს არა
უმეტეს 6 თვისა
 არასრულწლოვანთა სააპელაციო და საკასაციო სხდომები საჩივრის
დასაშვებობის საკითხის დადგენიდან იმართება 2 კვირის ვადაში
 საქმე განიხილება გონივრული ინტერვალებით, შესვენებების
პირობებში
 არასრულწლოვნის ინტერესების გათვალისწინებით მოსამართლის
გადაწყვეტილებით ის შესაძლოა გაიყვანონ სხდომათა დარბაზიდან
 სასჯელის დანიშვნის სხდომა იმართება ცალკე, გამამტყუნებელი
განაჩენის გამოცხადებიდან არა უგვიანეს 7 დღისა
 არასრულწლოვანთა საქმეები ნაფიც მსაჯულთა მონაწილებით არ
განიხილება
 აღკვეთის ღონისძიება
(სახეები)
 გირაო
 არასრულწლოვანი ბრალდებულის მეთვალყურეობაში
გადაცემა
 შეთანხმება გაუსვლელობის და სათანადო ქცევის შესახებ
 პირადი თავდებობა
 სამხედრო მოსამსახურის ქცევისადმი სარდლობის

მეთვალყურეობა
 პატიმრობა

პატიმრობის საერთო ვადა არ უნდა აღემატებოდეს

დაკავებიდან 6 თვეს
 სასჯელის მიზანი
არასრულწლოვანთა მართლმსაჯულების კოდექსი

 არასრულწლოვნის რესოციალიზაცია-რეაბილიტაცია
 ახალი დანაშაულის თავიდან აცილება

საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსი

 სამართლიანობის აღდგენა
 ახალი დანაშაულის თავიდან აცილება
 დამნაშავის რესოციალიზაცია
ჯარიმა

 1000 ლარი

 250 ლარი
 შინაპატიმრობა
 მსუბუქი ფორმა - მსჯავრდებული წინასწარ განსაზღვრული
დროის მონაკვეთში იმყოფებოდეს სახლში

 ნაკლებად მძიმე ფორმა - მსჯავრდებული მუდმივად სახლში

უნდა იყოს და მხოლოდ წინასწარ დაგეგმილი გეგმის
მიხედვით განსაზღვრულ დროს აქვს სახლის დატოვების
უფლება

 მძიმე ფორმა- მსჯავრდებულს არ აქვს სახლიდან გასვლის

უფლება და არც სტუმრების მიღების უფლება აქვს
შინაპატიმრობა ინიშნება
საქამიანობის უფლების ჩამორთმევა
1-3 წელი
საზოგადოებისათვის სასარგებლო
შრომა

 არასრულწლოვანს საზოგადოებისათვის
სასარგებლო შრომა ენიშნება 40-დან 300 (40-
დან 800 საათამდე სრულწლოვანს) საათამდე
ვადით.

 ყოველდღიურად ასეთი შრომის ხანგრძლივობა

არ უნდა აღემატებოდეს 4 საათს (14-15
წლამდე) 6 საათს (16-17 წლამდე).
თავისუფლების შეზღუდვა/აღკვეთა
 მძიმე ან განსაკუთრებით მძიმე დანაშაული

 თავს არიდებს არასაპატიმრო სასჯელს

 მის მიმართ წარსულში გამამტყუნებელი

განაჩენი იქნა გამოტანილი.
არასრულწლოვანთა პატიმრობისა და
თავისუფლების აღკვეთის
დაწესებულებებში ყოფნის პირობები
 გმადლობთ
ყურადღებისთვის