MGA MEKANIKS

SA PAGSULAT
Baybayin 10
Aralin 23
1. Gatlang ( ̶ ) ginagamit ito:
a. sa pagpapakita ng sakop ng bilang, petsa at oras.
Halimbawa: 1887-1890
b. kung alam ang simula ngunit hindi tiyak kung hanggang kailan.
Halimbawa: 1886 –
c. pagpapakita ng biglang pagtigil at pagpokus ng pahayag sa dagdag na kaalaman.
Halimbawa: Tunay na mahiwaga ang pagkatao ni Simoun – ang mag-aalahas at
katiwala ng Kapitan Heneral.

Pagbabantas
1. Panipi ( “ ” ) Ginagamit ito sa:
a. tuwirang pahayag ng nagsasalita.
Halimbawa: “Napatay ang isang binatang nagngangalang Crisostomo Ibarra sa
lawang ito, labintatlong taon na ang nakalilipas,” salaysay ng Kapitan ng bapor.
b. paghihiwalay ng salitang banyaga at pamagat ng isang artikulo o kuwento na
binabanggit sa pangungusap.
Halimbawa:
Dahil sa pag-unlad sa buhay, hinirang si Tales na “cabeza de barangay.”

Pagbabantas
 1. Gitling ( - ) Ginagamit ito:
a. Sa paghihiwalay ng OO at HINDI sa iba pang salita sa pangungusap.
Halimbawa: Oo, nagging alipin ni Hermana Penchang si Juli.
b. sa lipon ng salitang panurin o pamuno.
Halimbawa: Si Donya Victorina, ang mapagkunwaring ginang, ay
pinagpapasensyahan lamang ng kanyang mga kausap.
c. Sa paghihiwalay ng tuwirang pahayag sa iba pang bahagi ng pangungusap.
Halimbawa: Ayon kay Don Custodio, “Nag-iisip ang Maynila dahil nag-iisip
ako.”
a. sa pagitan ng dalawang salitang pinagsama kapag may kinaltas kung hindi nagbabago
ang kahulugan
Halimbawa: kahoy sa gubat kahoy-gubat
lakad at takbo lakad-takbo
b. kapag may unlapi ang tanging ngalan ng tao, lugar, tatak ng isang bagay, sagisag at
simbolo. Ang pangngalang pantangi ay hindi dapat na mabago ang ispeling.
Halimbawa: maka-Diyos mag-Espanyol

Pagbabantas
1. Bagong Hiram na Salita .Ginagamit din ang walong dagdag na titik sa mga bagong
hiram na salita mulang Espanyol, Ingles, at ibang wikang banyaga. Ang ibig sabihin,
hindi kailangang ibalik sa orihinal na anyo ang mga hiram na salitang lumaganap na sa
baybay ng mga ito alinsunod sa abakada.

Halimbawa, hindi dapat ibalik ang F ng orihinal na forma sa Espanyol dahil ginagamit
nang matagal ang “porma” pati ang mga deribatibo nitóng “pormal,” “impormal,”
“pormalismo,” “pormalidad,” “depormidad,” atbp. Hindi rin dapat ibalik ang “pirma”
sa firma, “bintana” sa ventana, ang “kalye” sa calle, ang “tseke” sa cheque, ang “pinya”
sa piña, ang “hamón” sa jamon, ang “eksistensiya” sa existencia, ang “sapatos” sa
zapatos.

Pagbaybay ng Salitang Hiram

1. Lumang Salitang Espanyol. Mahalagang mohon hinggil sa mga lumang salita mulang
Espanyol ang mga nakalista sa Diccionario Tagalog-Hispano (1914) ni Pedro Serrano-
Laktaw hanggang sa mga entri sa Diksyunaryo Tesauro Pilipino-Ingles (1972) ni Jose
Villa Panganiban.

Nakatanghal sa inilistang mga lumang hiram na salita mulang Espanyol ang naganap na
pagsasaabakada ng mga tunog na banyaga gayundin ang pagbaluktot sa anyo ng mga
orihinal na salita, gaya sa “bakasyon” (vacacion), “kabayo” (caballo), “kandila”
(candela), “puwersa” (fuerza), “letson” (lechon), “lisensiya” (licencia), “sibuyas”
(cebolla+s), “silahis” (celaje+s), “sona” (zona), “komang” (manco), “kumusta” (como
esta), “porke” (por que), at libo-libo pa sa Bikol, Ilokano, Ilonggo, Kapampangan,
Pangasinan, Sebwano, Tagalog, Waray, at ibang wikang katutubo na naabot ng
kolonyalismong Espanyol.

Pagbaybay ng Salitang Hiram

1. Di-Binabagong Bagong Hiram. Ngunit pigilin ang pagbaybay paabakada sa mga
idinadagdag ngayong salita mulang Espanyol. Halimbawa, maaaring hiramin nang buo at
walang pagbabago ang “futbol,” “fertil,” “fosil,” “visa,” “vertebra,” “ zorro,” “
zigzag.”

Samantala, dahil sa walong dagdag na titik, maraming salita mula Ingles ang maaaring
hiramin nang hindi nangangailangan ng pagbago sa ispeling, gaya ng “fern,” “folder,”
“jam,” “jar,” “lével” (na hindi dapat bigkasing mabilis, gaya ng nag-aakalang isa itong
salitang Espanyol), “envoy,” “develop,” “ziggurat,” “zip.”

Pagbaybay ng Salitang Hiram

1. Ang lahat ng mga sulatin ay may tatlong bahagi:

a. Simula. Tiyakin kaagad ang paksang pag-uusapan. Magbigay ng

ideya kung ano ang maaaring asahan ng mga mambabasa sa
artikulong babasahin.
b. Gitna. Ilahad ang pangunahing kaisipan at mahahalagang
impormasyong sumusuporta rito. Iwasan ang maligoy at paulit ulit na
mga ideya. Buuin ang mga ideya at huwag lalayo sa paksang
binanggit sa simula ng sulatin.
c. Wakas. Lagumin ang nilalaman ng artikulong isinulat. Magbigay
ng kaisipan o pahayag na hihikayat sa mga mambabasa na maging
higit na mapag-isip.

Pag-uugnay-ugnay ng mga Pangungusap

2. Gumamit ng mga angkop na salita at parirala tulad ng mga pang-
ugnay at iba pa.

a. Nagpapakilala ng relasyon o koneksyon

Halimbawa:
Namatay raw si Crisostomo Ibarra kung gayon sino ang lalaking tumulong kay
Basilio sa paghuhukay ng libingan ng kanyang ina?

Nabanggit ang pangalan ni Ibarra kaya namutla si Simoun.

Pag-uugnay-ugnay ng mga Pangungusap

2. Gumamit ng mga angkop na salita at parirala tulad ng mga pang-
ugnay at iba pa.

a. Naglalahad ng oras o panahon

Halimbawa:
Paalis na si Basilio sa kagubatan nang may marinig siyang mga padating na
yabag.

Hindi pumayag sumama si Basilio kung kailan handang-handa na sa

paghihimagsik si Simoun.

Pag-uugnay-ugnay ng mga Pangungusap

2. Gumamit ng mga angkop na salita at parirala tulad ng mga pang-
ugnay at iba pa.

a. Nag-uugnay sa salitang naglalarawan at salitang inilalarawan (Paggamit ng mga

katagang na at –ng)

Halimbawa:
Nakukulapulan ng puting pintura ang Bapor Tabo upang maikubli nito ang tunay
na anyo.

Pag-uugnay-ugnay ng mga Pangungusap