CNHS CPAR: Literature

During the American and

Modern Influence
Lecturer | BERNARDO O. AGUAY JR.
Teacher II, Cavite National High School

Technical Hosting By: Froy P. Beraña

(L-R) Me, Januar Yap and Bien Lumbera during
the 58th UP National Writers Workshop
Pagkacollect ng Railway Express sa aking things
(Deretso na iyon sa barko while I take the plane.)
Inakyat kong muli ang N-311, at dahil dead of winter,
Nakatopcoat at galoshes akong
Nagright-turn sa N wing ng mahabang dilim
(Tunnel yatang aabot hanggang Tundo.)
Kinapa ko ang switch sa hall.
Sa isang pitik, nagshrink ang imaginary tunnel,
Nagparang ataol.
Or catacomb.
Strangely absolute ang impression
Ng hilera ng mga pintong nagpuprusisyon:
Individual identification, parang mummy cases,
De-nameplate, de-numero, de-hometown address.
Antiseptic ang atmosphere, streamlined yet.
Kung hindi catacomb, at least
E filing cabinet.
Filing, hindi naman deaths, ha.
Remembrances, oo. Yung medyo malapot
Dahil alam mo na, I’m quitting the place
After two and a half years.
After two and a half years,
Di man nagkatiyempong mag-ugat, ika nga,
Siyempre’y nagging attached, parang morning glory’ng
Mahirap mapaknit sa alambreng trellis.
At pagkabukas ko sa kuwarto,
Hubo’t hubad na ang mattresses,
Wala nang kutson sa easy chair,
Mga drawer ng bureau’y nakanganga,
Sabay-sabay nag-ooration,
Nagkahiyaan, nabara.
Of course, tuloy ang radiator sa paggaralgal:
Nasa New York na si Bob and the two Allans,
Yung mga quarterbacks across the hall
Pihadong panay ang display sa Des Moines.
Don ang Cosntance aren’t coming back at all.
Gusto ko nang magpaalam–
to whom?
The drapes? The washbowl? Sa double-decker
Na pinaikot-ikot naming ni Kandaswamy
To create space, hopeless, talagang impossible.
Of course, tuloy ang radiator sa paglagutok.
(And the stone silence,
nakakaiyak kung sumagot.)
Bueno, let’s get it over with.
It’s a long walk to the depot.
Tama na ang sophistication-sophistication.
Sa steep incline, pababa sa highway
Where all things level, sabi nga,
There’s a flurry, ang gentle-gentle.
Pagwhoosh-whoosh ng paa ko,
The snow melts right under:
Nagtutubig parang asukal,
Humuhulas,
nagsesentimental.
Kung Tuyo Na ang
Luha Mo Aking Bayan
Ni Amado V. Hernandez
Lumuha ka, aking Bayan; buong lungkot mong iluha
Ang kawawang kapalaran ng lupain mong kawawa:
Ang bandilang sagisag mo’y lukob ng dayong bandila,
Pati wikang minana mo’y busabos ng ibang wika,
Ganito ring araw nang agawan ka ng laya,
Labintatlo ng Agosto nang saklutin ang Maynila,
Lumuha ka, habang sila ay palalong nagdiriwang,
Sa libingan ng maliit, ang malaki’y may libangan;
Katulad mo ay si Huli, naaliping bayad-utang,
Katulad mo ay si Sisa, binaliw ng kahirapan;
Walang lakas na magtanggol, walang tapang na lumaban,
Tumataghoy, kung paslangin; tumatangis, kung nakawan!
Iluha mo ang sambuntong kasawiang nagtalakop
Na sa iyo’y pampahirap, sa banyaga’y pampalusog:
Ang lahat mong kayamana’y kamal-kamal na naubos,
Ang lahat mong kalayaa’y sabay-sabay na natapos;
Masdan mo ang iyong lupa, dayong hukbo’y nakatanod,
Masdan mo ang iyong dagat, dayong bapor, nasa laot!
Lumuha ka kung sa puso ay nagmaliw na ang layon,
Kung ang araw sa langit mo ay lagi nang dapithapon,
Kung ang alon sa dagat mo ay ayaw nang magdaluyong,
Kung ang bulkan sa dibdib mo ay hindi man umuungol,
Kung wala nang maglalamay sa gabi ng pagbabangon,
Lumuha ka nang lumuha’t ang laya mo’y nakaburol.
May araw ding ang luha mo’y masasaid, matutuyo,
May araw ding di na luha sa mata mong namumugto
Ang dadaloy, kundi apoy, at apoy na kulay dugo,
Samantalang ang dugo mo ay aserong kumukulo;
Sisigaw kang buong giting sa liyab ng libong sulo
At ang lumang tanikala’y lalagutin mo ng punglo!
Gintong maituturing ang nobelang Ang
Ginto Sa Makiling; isinulat sa wikang
Pilipino at isinaysay ng may pambihirang
kahusayan. Nagsimula ang kwento sa
pagtatakda sa isang mamahayag na
alamin ang pagkawala ng isang
matandang dalaga sa paraang di
maipaliwanag.  Ang naatasan ay matagal
nang nadinig ang kwento na itinuturing
palang isang kwento ng  pag-ibig sa
lugar. Agad nitong pinuntahan ang
tiyuhin na si Doro na nakasaksi sa
kaganapan na ito mula pa nang
pagkabata.
Si Edong ay isang binatang umiibig sa
dalagang si Sanang nang habang nangunguha
ng bulaklak na Dapong sa isang napakarikit na
hampas ay nakapinsala sa pugad ng ibon. Sa
kagandahang loob ni Edong at pagnanais
sagipin ang inakay na nawalay, ay nahulog ito
sa mataas na bangin.
 Hinanap ng mga kasamahan nito si
Edong o ang bangkay nito, ngunit wala
silang nakuha at pinagpalagay nang
patay ito. Nagdulot ito ng labis na
kalungkutan kay Sanang. Sa ikalawang
linggo ng pagluluksa ni Sanang na
kinasaksihan ng buong baryo,  sa unang
pagkakataon ay nagpasya siya muling
lumabas ng tahanan. Bigla sa araw ding
iyon lumitaw si Edong, maayos ang
kalagayan liban sa kaunting pag ika- ika
ng paglakad. Ito ay ikinagulat ng lahat
maging ni Sanang.
Dito pinagtapat ni Edong kay Sanang
ang pangyayaring sumagip sa buhay nito
at babago sa kanilang buhay.
Kinailangang bumalik ni Edong sa
Makiling at sa pagkakataong ito ay
isinama nya ang musmos na si Doro sa
mahiwagang bayan na tanging musmos
lang at mga karapat dapat ang
makatutuntong. Dito nananahan si Maria
Makiling kasama ang iba pang kinapal
na nakaambag sa kabutihan ng lahi. Ito’y
mundong di nalalayo sa panahong iyon
liban sa ang mga suliraning binubunga
ng kasakiman ng tao ay di umiiral.
 Dito na mananahan si Edong na kung
tutuusin ay kinuha na ng kamatayan ngunit
dahil sa kagandahang loob ay nabigyan ng
pagkakataong mabuhay muli sa
mahiwagang bayang ito. Dito pumapasok
ang suliranin ng kwento pagkat ang
hinahayaan lang mamuhay dito ay ang
piniling ilan at natapos na ang buhay sa
natural na mundo. Gaano man kamahal ni
Edong si Sanang at gaano man ang
kabutihan nito ay di maaaring manahan sa
bayan ng Makiling, liban sa kung
malalampasam nito ang pagsubok na
itinakda ni Maria Makiling.
Bumalik si Edong at Doro dala ang
regalo nila Maria Makiling  at ng isa
pang mahiwagang babae na si Urduha
para kay Sanang, regalong babago sa
buhay di lamang ng buhay ni Sanang
kundi kasabay ng pamilya nito(isang
bayong ng ginto). Dito nasubok ang
katatagan at karupukan ng mga tauhan sa
kwento, naglitawan ang mga suliraning
hindi gumambala noong payak pa ang
pamumuhay ng pamilya. Mula rin nito
ay di na makikita ni Sanang ang
kasintahan hanggang malampasan ang
pagsubok na itinakda.
 
Bumalik si Edong at Doro dala ang regalo
nila Maria Makiling  at ng isa pang
mahiwagang babae na si Urduha para kay
Sanang, regalong babago sa buhay di
lamang ng buhay ni Sanang kundi kasabay
ng pamilya nito(isang bayong ng ginto).
Dito nasubok ang katatagan at karupukan
ng mga tauhan sa kwento, naglitawan ang
mga suliraning hindi gumambala noong
payak pa ang pamumuhay ng pamilya.
Mula rin nito ay di na makikita ni Sanang
ang kasintahan hanggang malampasan ang
pagsubok na itinakda.
Read more on Brainly.ph - https://brainly.ph/question/1003058#readmore
 
Lumuha ka Aking Bayan

Lumuha ka, aking Bayan; buong lungkot mong iluha

Ang kawawang kapalaran ng lupain mong kawawa:
Ang bandilang sagisag mo’y lukob ng dayong bandila,
Pati wikang minana mo’y busabos ng ibang wika,
Ganito ring araw nang agawan ka ng laya,
Labintatlo ng Agosto nang saklutin ang Maynila,
Lumuha ka, habang sila ay palalong nagdiriwang,
Sa libingan ng maliit, ang malaki’y may libingan;
Katulad mo ay si Huli, naaliping bayad-utang,
Katulad mo ay si Sisa, binaliw ng kahirapan;
Walang lakas na magtanggol, walang tapang na lumaban,
Tumataghoy, kung paslangin; tumatangis, kung nakawan!
Iluha mo ang sambuntong kasawiang nagtalakop
Na sa iyo’y pampahirap, sa banyaga’y pampalusog:
Ang lahat mong kayamana’y kamal-kamal na naubos,
Ang lahat mong kalayaa’y sabay-sabay na natapos;
Masdan mo ang iyong lupa, dayong hukbo’y nakatanod,
Masdan mo ang iyong dagat, dayong bapor, nasa laot!
Lumuha ka kung sa puso ay nagmaliw na ang layon,
Kung ang araw sa langit mo ay lagi nang dapithapon,
Kung ang alon sa dagat mo ay ayaw nang magdaluyong,
Kung ang bulkan sa dibdib mo ay hindi man umuungol,
Kung wala nang maglalamay sa gabi ng pagbabangon,
Lumuha ka nang lumuha’t ang laya mo’y nakaburol.
May araw ding ang luha mo’y masasaid, matutuyo,
May araw ding di na luha sa mata mong namumugto
Ang dadaloy, kundi apoy, at apoy na kulay dugo,
Samantalang ang dugo mo ay aserong kumukulo;
Sisigaw kang buong giting sa liyab ng libong sulo
At ang lumang tanikala’y lalagutin mo ng punglo!