EL FILIBUSTERISMO (1891)

Kaligirang Pangkasaysayan
Pagsusuri at mga kaugnay na pag-aaral
EL FILI: KALIGIRANG
PANGKASAYSAYAN
 1891 – paglipat ni Rizal mula Brussels patungong Ghent
 Murang pagpapalimbag sa Ghent
 Pag-iwas kay Suzzane Jacoby

 Sa Ghent, makakatagpo siya ng ilang mga kababayang

estudyante ng inhenyeria sa Unibersidad ng Ghent (sentro ng
inhenyeriya na kilala sa mundo)
 Jose Alejandrino (Pampanga)
 Edilberto Evangelista (Maynila)
EL FILI: KALIGIRANG
PANGKASAYSAYAN
 Nakasama sa kuwarto si Jose Alejandrino upang
makatipid. Nasa ibaba ang bahagi ng salaysay ni
Alejandrino:

“...nagkwenta si Rizal at naisip niyang mainam

kung kami ang maghahanda sa agahan sa gayon ay
makatipid kami. Bumili siya ng tsaa, asukal, alkohol, at
isang lata ng biskwit. Pagdating sa bahay, binuksan niya
ang lata, binilang ang mga biskwit, at sa pamamagitan
ng paghati rito para sa tatlumpung araw ay mayroon na
kaming biskwit para sa bawat agahan...”
EL FILI: KALIGIRANG
PANGKASAYSAYAN
“...Sa unang araw, dahil na rin sa pagpapahalaga ko sa
sarili, nakontento ako sa aking rasyon. Ganoon din
noong ikalawang araw, ngunit noong ikatlong araw,
sinabi ko sa kaniya na hindi sapat ang aking rasyon.
Sinagot niya ako: “maaari kang humiran para sa rasyon
mo para bukas.” kaya sa kahihiram ko, naubos na ang
aking rasyon sa loob lamang ng labinlimang araw
habang siya ay talagang nagkasya sa kanyang arawang
rasyon.” (nasa Zaide, 1997)
EL FILI: KALIGIRANG
PANGKASAYSAYAN
 Paghahanap ng palimbagan
 F. Meyer-Van Loo Press (pumayag na patingi-tingi ang
bayad sa pagpapalimbag ng nobela)
 Ayon kay Rizal (mula sa Ghent, Hulyo, 1891)

“naisanla ko na ang lahat ng aking alahas,

naninirahan ako sa mumurahing kuwarto, kumakain
lamang ako sa mumurahing restawran, para lamang
makapagtipid nang mailathala ko ang aking aklat,
malapit nang mahinto ang paglalathala nito kapag
walang perang dumating” (Rizal kay Basa)
EL FILI: KALIGIRANG
PANGKASAYSAYAN
 Agosto 1891. Ayon muli sa isang liham ni Rizal kay
Basa;

“dahil walang perang dumarating at inutangan

ko na ang lahat at baon na ako sa utang, ipinatigil ko na
ang pagpapalimbag at hinayaang kalahati lamang ng
aklat ang natapos.”
EL FILI: KALIGIRANG
PANGKASAYSAYAN
“May mga panahong gusto kong sunugin ang
manuskrito. Ngunit alam kong maraming mabubuting
taong tulad mo, mabubuting tunay na nagmamahal sa
kanilang bayan.” (Rizal to kay Basa)

 Nabalitaan ito ni Valentin Ventura ang suliranin at agad

siyang nagpadala ng kinailangan pang pondo
 Setyembre 18, 1891 – nailabas na ang imprenta ng El
Filibusterismo
EL FILI: KALIGIRANG
PANGKASAYSAYAN
 Pag-aalay para sa Gomburza
 Ilang pagwawasto mula sa dedikasyon:
 Paggarote sa mga pari – Pebrero 17, 1872 sa halip na Pebrero
28.
 Padre Gomez – 73 taong gulang sa halip na 85
 Padre Burgos – 35 taong gulang sa halip na 30
 Padre Zamora – 37 taong gulang sa halip na 35
RIZAL BILANG NOBELISTA (F. SIONIL
JOSE)
 “The Noli is more dramatic and somewhat more
elemental. The Fili brims with passion, too, and Rizal’s
treatment is more adroit, studied, and is, in a sense,a
better novel.”

 Friars and hierarchs VS. Indios

(exploiters VS. The exploited)
- on the issue of marxism
RIZAL BILANG NOBELISTA (F. SIONIL
JOSE)
 Sisa – patient and hardworking, sacrifices everything for
her family, for her husband who maltreats her, for her
two sons on whom she dotes; Maria Clara, virginal, yes,
but faithful. She refuses a loveless marriage and suffers
for it; Juli who prefers death to the betrayal of the man
she loves

 Maybe they are author’s sentimental rendering of love,

but certainly, by their actions, these women are very,
very strong. All of them understood and lived the logic
of love: sacrifice
RIZAL BILANG NOBELISTA (F. SIONIL
JOSE)
 The original characters in Noli appearing in the Fili have
also acquired stronger faces. The deterioration of
Capitan Tiago, the continued pretensions of Doña
Victorina, the malice of the Dominicans and the
machinations of the ahdowy Simoun (Ibarra) are
meticulously shaped.

 In the Fili,, the physics class reveals not just the

inadequacy of the friar instruction but how ridiculous a
class lorded over by a friar could become.
RIZAL BILANG NOBELISTA (F. SIONIL
JOSE)

 Sisa and Cabesang Tales as “eternal heroes”

 Sisa’s
dedication to her family
 Cabesa Tales’ patience and in being a rebel (thereby
compromising the fate of his father and his daughter, Juli
RIZAL BILANG NOBELISTA (F. SIONIL
JOSE)
 Rizal as an Indio who knew more about European
civilization than the Spanish readers

 In the Philippines, the higher one goes up, the whiter it

becomes

 He suffered, sacrificed and eventually paid the ultimate

price of his writing