ĐẠI HỌC DUY TÂN

KHOA Y

QUAN HỆ THẦY THUỐC VÀ BỆNH NHÂN

Thời gian: 3 tiết
Đối tượng: Sinh viên Khối ngành Khoa học Sức khỏe

LOGO
 LOGO
MỤC TIÊU BÀI HỌC
Sau khi học bài này, sinh viên có khả năng:
1. Trình bày được 4 nguyên tắc cần thực hiện trong mối
quan hệ giữa thầy thuốc và bệnh nhân.
2. Trình bày được một số nội dung cần lưu ý trong thực
hành lâm sàng liên quan đến sự ra đời và kết thúc
cuộc đời.
3. Nêu được quy định của Quốc tế và Việt Nam trong
mối quan hệ giữa thầy thuốc với nhóm bệnh nhân
không đủ năng lực tự quyết.
4. Áp dụng bài học để giải quyết một số tình huống
trong thực hành chăm sóc sức khỏe.
 LOGO
NỘI DUNG BÀI HỌC

• Các nguyên tắc trong mối quan hệ giữa

1 thầy thuốc và bệnh nhân.

• Thực hành lâm sàng liên quan đến sự ra

2 đời và kết thúc cuộc đời.

• Ra quyết định ở bệnh nhân không đủ

3 năng lực tự quyết.
 LOGO
1. Bốn nguyên tắc giữa thầy thuốc và bệnh nhân.

Mang lại lợi ích tốt nhất cho người bệnh

Cung cấp đầy đủ thông tin

Tìm kiếm sự đồng ý của người bệnh

Bảo mật thông tin

 LOGO
1. Bốn nguyên tắc giữa thầy thuốc và bệnh nhân.

1.1. Mang lại lợi ích tốt nhất cho bệnh nhân

• Nguyên tắc: “vì quyền lợi tốt nhất của bệnh nhân”

• Cân nhắc quyền lợi tốt nhất của bệnh nhân

Cân nhắc về các phương pháp, thuốc điều trị

Lợi ích về trị liệu/ can thiệp

Nguy cơ gây tai biến, tàn tật

Chất lượng cuộc sống cho bệnh nhân

 LOGO
1. Bốn nguyên tắc giữa thầy thuốc và bệnh nhân.

1.1. Mang lại lợi ích tốt nhất cho bệnh nhân

Đúng chuyên môn

• Ra quyết định Đạo đức y học

Luật pháp
 LOGO
1. Bốn nguyên tắc giữa thầy thuốc và bệnh nhân.

1.1. Mang lại lợi ích tốt nhất cho bệnh nhân
 Một số trường hợp xung đột quyền lợi với thầy thuốc:
Bệnh nhân
Xung
Quyết đột hung
địnhvềmắc
giữa 2hăng
bệnh
lợi íchhay đe
tàicó dọanăng
khả
nhiều
chính. sự anlây
bệnh toàn
chocủa
nhân. thầy
thầy
thuốc.
thuốc.
 LOGO
1. Bốn nguyên tắc giữa thầy thuốc và bệnh nhân.

1.1. Mang lại lợi ích tốt nhất cho bệnh nhân

Luật quốc tế về đạo đức y học của Hội y học thế giới:
“Thầy thuốc ở mọi chuyên ngành phải tận tụy cung cấp dịch vụ y
khoa tốt với đầy đủ kỹ thuật chuyên môn và đạo đức, với lòng
nhân ái và tôn trọng nhân phẩm của bệnh nhân. Thầy thuốc cần
dành cho bệnh nhân lòng trung thành và tất cả nguồn lực khoa học
của mình. Bất kỳ khi nào việc khám hay điều trị vượt quá khả
năng của mình, cần mời thầy thuốc khác có kinh nghiệm tốt hơn.”
 LOGO
1. Bốn nguyên tắc giữa thầy thuốc và bệnh nhân.

1.1. Mang lại lợi ích tốt nhất cho bệnh nhân

Quy định của Việt Nam, trong luật khám chữa bệnh về
quyền của bệnh nhân:
Điều 7. Quyền được khám bệnh, chữa bệnh có chất lượng phù
hợp với điều kiện thực tế.
1. Được tư vấn, giải thích về tình trạng sức khỏe, phương
pháp điều trị và dịch vụ khám bệnh, chữa bệnh phù hợp với
bệnh.
2. Được điều trị bằng phương pháp an toàn, hợp lý và có hiệu
quả theo các quy định chuyên môn kỹ thuật.
 LOGO
1. Bốn nguyên tắc giữa thầy thuốc và bệnh nhân.
1.2. Cung cấp thông tin cho người bệnh.

Bệnh nhân tự
Cung cấp
đưa ra quyết
thông tin
định

Tham vấn khủng hoảng (crisis counselling)

 Tham vấn quyết định (counselling for decision-
making)
 Tham vấn hành vi (behavioral counselling).
 LOGO
1. Bốn nguyên tắc giữa thầy thuốc và bệnh nhân.

1.2. Cung cấp thông tin cho người bệnh.

Thông tin cần cung
cấp: • Tình trạng bệnh tật hiện tại, hoạt
động chăm sóc dự kiến.

• Ưu điểm và nhược điểm của các

phương pháp.

• Xét nghiệm cần thực hiện.

•Lợi ích hay mối nguy cơ có thể gặp phải.

•Ai là người thực hiện, kết quả tiên lượng, thời gian,
giá thành.
 LOGO
1. Bốn nguyên tắc giữa thầy thuốc và bệnh nhân.

1.2. Cung cấp thông tin cho người bệnh.

Lưu ý:
• Nhận và quyền từ chối nhận thông tin.
• Cử người đại diện nhận thông tin.
• Cung cấp thông tin đầy đủ và công bằng về chuyên
môn.
• Trả lời tất cả các câu hỏi rõ ràng, đầy đủ và chính xác.
• Ngôn ngữ và hình thức thích hợp.
• Kiểm tra lại thông tin.
 LOGO
1. Bốn nguyên tắc giữa thầy thuốc và bệnh nhân.

1.2. Cung cấp thông tin cho người bệnh.

Chìa khóa của tham vấn – cung cấp thông tin

Chuyên Thấu Kỹ
môn cảm năng
 LOGO
1. Bốn nguyên tắc giữa thầy thuốc và bệnh nhân.

1.2. Cung cấp thông tin cho người bệnh.

Trong 9 điều y huấn cách ngôn của Hải Thượng Lãn

Ông cũng đã căn dặn:
“Phàm gặp phải chứng bệnh nguy cấp, muốn mang hết
sức mình để cứu chữa tuy đó là lòng tốt, song phải nói
rõ cho gia đình người ốm biết trước rồi mới cho thuốc.”
 LOGO
1. Bốn nguyên tắc giữa thầy thuốc và bệnh nhân.

1.2. Cung cấp thông tin cho người bệnh.

Luật khám chữa bệnh Việt Nam quy định trong chương II:
Điều 11.
Quyền và Quyền
nghĩa được
vụ của cung
người cấp
bệnhthông
liên tin vềtới
quan hồviệc
sơ bệnh
cung
Điều 10. Quyền được lựa chọn trong khám bệnh, chữa
án và chi phí khám bệnh, chữa bệnh
cấp
1. thôngcung
Được
bệnh tin. cấp thông tin tóm tắt về hồ sơ bệnh án nếu có
yêu
Điều cầu bằng
10. cung
Quyền văn bản, trừ trường hợp pháp luật có quy định
1. Được cấpđược
thông lựa chọn
tin, giải trong
thích, khám
tư vấn bệnh,
đầy đủchữa
về
khác.
bệnh
2. Được
tình trạngcung cấp
bệnh, kếtthông
quả, tin
rủi về
ro giá dịchxảy
có thể vụrakhám bệnh,
để lựa chọnchữa
bệnh, giải thích chi tiết về các khoản chi trong hóa đơn
phương
Điều 11. pháp
Quyền chẩn
đượcđoán
cungvà điều trị.
cấp thông tin về hồ sơ bệnh
thanh toán dịch vụ khám bệnh, chữa bệnh.
án và chi phí khám bệnh, chữa bệnh
 LOGO
1. Bốn nguyên tắc giữa thầy thuốc và bệnh nhân.

1.3. Tìm kiếm sự đồng ý của người bệnh

• Hỏi ý kiến bệnh nhân

• Chăm sóc y tế thực hiện khi bệnh nhân đồng ý.
• Tôn trọng quyền của bệnh nhân được tham gia ý kiến
vào quá trình chăm sóc.
 LOGO
1. Bốn nguyên tắc giữa thầy thuốc và bệnh nhân.
1.3. Tìm kiếm sự đồng ý của người bệnh
Giá trị về mặt chuyên môn và pháp lý khi:
• Người có năng lực.
• Hiểu về tình trạng bệnh lý của mình.
• Tự nguyện
• Lời đồng ý được ghi bằng văn bản, có chữ ký.
 LOGO
1. Bốn nguyên tắc giữa thầy thuốc và bệnh nhân.

1.3. Tìm kiếm sự đồng ý của người bệnh

Khi bệnh nhân không đồng ý?

 LOGO
1. Bốn nguyên tắc giữa thầy thuốc và bệnh nhân.

1.3. Tìm kiếm sự đồng ý của người bệnh

Giải quyết tình huống bệnh nhân từ chối sự điều trị:

• Đảm bảo bệnh nhân có năng lực tự quyết và hiểu rõ
các thông tin
•  Tôn trọng ý kiến của bệnh nhân.
• Khi quyết định của bệnh nhân quá sai lạc có thể đưa
đến cái chết cho bệnh nhân một cách oan uổng. =>
Trình bày với gia đình, ban giám đốc bệnh viện để có
hướng giải quyết.
 LOGO
1. Bốn nguyên tắc giữa thầy thuốc và bệnh nhân.
1.3. Tìm kiếm sự đồng ý của người bệnh
Trong luậtQuyền
Điều 12. khámđược
chữatừ
bệnh
chốiViệt
chữaNam quy
bệnh vàđịnh về cơ sở
ra khỏi
khám bệnh, chữa bệnh
quyền
1. Đượccủa
từ bệnh
chối nhân
xét liên quan
nghiệm, sử tới thỏa
dụng thuốc,thuận
áp đồng
dụng thủý
Điều 10. Quyền được lựa chọn trong khám bệnh,
thuật
chữahoặc
trong bệnhphương
công tác khám pháp
chữađiềubệnh
trị nhưng phải cam kết tự chịu
trách nhiệm bằng văn bản về việc từ chối của mình, trừ
2. Chấp nhận hoặc từ chối tham gia nghiên cứu y sinh
trường10.
Điều hợp quy định
Quyền tại lựa
được khoảnchọn1 Điều 66 của
trong khám Luật này.
bệnh,
học về khám bệnh, chữa bệnh.
2. Được ra khỏi cơ sở khám bệnh, chữa bệnh khi chưa kết
3.
chữaĐược
thúc bệnh
điều lựa chọn người
trị nhưng đạikết
phải cam diện
tự để
chịuthực hiện
trách và bảo
nhiệm bằngvệ
quyền,
văn bảnnghĩa
về việcvụracủa
khỏimình
cơ sởtrong
khámkhámbệnh,bệnh, chữatrái
chữa bệnh bệnh.
với
Điều 12. Quyền được từ chối chữa bệnh và ra khỏi
quy định của người hành nghề, trừ trường hợp quy định tại
khoản
cơ 1 Điềubệnh,
sở khám 66 củachữa
Luật này.
bệnh
 LOGO
1. Bốn nguyên tắc giữa thầy thuốc và bệnh nhân.

1.4. Bảo mật thông tin của người bệnh

• Sự tin cậy là một phần quan trọng trong mối quan hệ

thầy thuốc – bệnh nhân.
• Để nhận được sự chăm sóc y tế, chẩn đoán và điều trị
tốt bệnh nhân phải trình bày thông tin cá nhân mình.
 LOGO
1. Bốn nguyên tắc giữa thầy thuốc và bệnh nhân.

1.4. Bảo mật thông tin của người bệnh

Tôn trọng tính cá nhân của bệnh nhân.

Những thông tin cá nhân nào bệnh nhân muốn giữ

bí mật.
Những thông tin nào bệnh nhân có thể hé mở.
 LOGO
1. Bốn nguyên tắc giữa thầy thuốc và bệnh nhân.

1.4. Bảo mật thông tin của người bệnh

Giảng dạy, Xin phép, che mặt, mã hóa

nghiên cứu thông tin để bảo mật.

Không đem ra khỏi nơi điều trị,

Sử dụng Bệnh án
thông tin không được tự ý chụp hình, lưu
giữ dưới hình thức khác.

Điều tra Đủ thủ tục pháp lý mới được

tham khảo hồ sơ bệnh án.
 LOGO
1. Bốn nguyên tắc giữa thầy thuốc và bệnh nhân.

1.4. Bảo mật thông tin của người bệnh

Nguy hiểm đến sức khỏe, an sinh

của bệnh nhân.

Do toàn án, cảnh sát đề nghị.

Mở thông tin
Vì lợi ích cộng đồng

Gia đình, con cháu cần tìm hiểu

thông tin về các bệnh di truyền
 LOGO
1. Bốn nguyên tắc giữa thầy thuốc và bệnh nhân.

1.4. Bảo mật thông tin của người bệnh

Từ lời thề Hippocrates: “ Những điều tôi nhìn hoặc

nghe thấy trong quá trình điều trị hoặc thậm chí ngoài
quá trình điều trị liên quan tới cuộc sống của bệnh nhân
sẽ được giữ kín”…
 LOGO
1. Bốn nguyên tắc giữa thầy thuốc và bệnh nhân.

1.4. Bảo mật thông tin của người bệnh

Điều
Trong8.quyQuyềnđịnh được tônNam
của Việc trọngliên
bí mật
quanriêng tư mật
đến bảo
1. Được giữ bí mật thông tin về tình trạng sức khỏe và
thông
đời
Điều tin
tư37.
được choghi
Nghĩa bệnhvụ nhân
trong trong
đốihồvới luậtán.
sơ người
bệnh khámnghề
hành chữa y:
bệnh.
Giữ bí
2.
mậtThông
Điều tình trạng
tin quy
8. Quyền bệnh định
được củatạingười
tôn khoản
trọngbệnh,
1bíĐiều
những
mật này
riêngchỉ
thông
tưđược
tin mà
phép công
người bệnhbố đãkhi
cung người
cấp bệnh
và hồđồng
sơ bệnh
ý hoặc
án, trừ
để chia
trường
sẻ
Điềuquy
thông
hợp 37. Nghĩa
tin,định vụ đối nhằm
kinhtạinghiệm
khoản với người
2 Điều nâng hành
8 củacao
Luậtnghề
chấtnày.y chẩn
lượng
đoán, chăm sóc, điều trị người bệnh giữa những người
hành nghề trong nhóm trực tiếp điều trị cho người bệnh
hoặc trong trường hợp khác được pháp luật quy định.
 LOGO
2. Thực hành liên quan đến sự ra đời và kết thúc cuộc đời.

2.1. Một số nội dung cần lưu ý liên quan đến sự ra đời

Tránh thai

Hỗ trợ sinh sản

Sàng lọc gen sơ sinh

Nạo thai

Những thương tổn chu sinh

Những vấn đề trong nghiên cứu
 LOGO
2. Thực hành liên quan đến sự ra đời và kết thúc cuộc đời.

2.1. Một số nội dung cần lưu ý liên quan đến sự ra đời

Theo Quy định của Bộ Y Tế được ban hành trong

“Quyết định số 4620/QD-BYT về việc ban hành
“Hướng dẫn quốc gia về các dịch vụ chăm sóc sức
khỏe sinh sản””, cụ thể tại “phần 7 Phá Thai An Toàn”
thì tất cả các hành vi phá thai trên 22 tuần đều là vi
phạm pháp luật.
 LOGO
2. Thực hành liên quan đến sự ra đời và kết thúc cuộc đời.
3.2. Một số nội dung cần lưu ý liên quan đến sự
kết thúc cuộc đời.
•Chăm sóc giảm nhẹ cho những bệnh nhân mắc bệnh
nan y giai đoạn cuối.
•Hỗ trợ những bệnh nhân có ý định tự tử hoặc tự tử
không thành.
•Quy định của luật pháp về việc giúp bệnh nhân kết
thúc sự sống.
 LOGO
3. Ra quyết định ở bệnh nhân không đủ năng lực tự quyết.

3.1.Thế nào là người không đủ năng lực tự quyết ?

Không thể tự
quyết định

Những bệnh Nhóm nhạy

nhân bao gồm: cảm:
-Trẻ dưới 15 tuổi -Phạm nhân bị
- Có vấn đề về giam giữ
tâm thần - Bệnh nhân
- Hôn mê. HIV/AIDS
 LOGO
3. Ra quyết định ở bệnh nhân không đủ năng lực tự quyết.

3.2. Nguyên tắc

- “Vì người bệnh”

- Trách nhiệm nghề nghiệp

- Đúng pháp luật
 LOGO
3. Ra quyết định ở bệnh nhân không đủ năng lực tự quyết.

3.2. Nguyên tắc

Xác định cách thức điều trị thích hợp nhất với bệnh
nhân.
Phân tích được tại sao giải pháp điều trị này là tốt
nhất trong thời điểm hiện tại.

Cung cấp thông tin và tìm kiếm sự đồng ý từ

người đại diện hợp pháp

Những trường hợp cấp cứu, thầy thuốc ra quyết

định dựa trên lợi ích tốt nhất của người bệnh
 LOGO
TỔNG KẾT
Trong thực hành chăm sóc sức khỏe, nguyên tắc đặt ra
trong mối quan hệ bác sĩ và bệnh nhân là
1. Mang lại lợi ích tốt nhất cho người bệnh
2. Cung cấp đầy đủ các thông tin một cách chân thực
và khách quan cho người bệnh
3. Trong thực hành chăm sóc sức khỏe, trong quá trình
chăm sóc cần có sự đồng ý của người bệnh.
4. Mọi thông tin của người bệnh phải được bảo mật.
 LOGO
TỔNG KẾT

Nguyên tắcSự trong

ra đờitrường hợp bệnh nhânKếtkhông
thúc cuộc đời
đủ năng
lực tự quyết:
• thai •
- Cung cấp thông tin và tìm kiếm sựChăm
Tránh đồng ýsóc giảmđại
từ người
• Hỗhợp
diện trợpháp
sinh sản nhẹ
-•Những
Sàng trường
lọc dịhợp bẩmcứu, thầy• thuốc
tật cấp Hỗ trợ những
ra quyết bệnh
định
dựasinh nhân có ý định tự
trên lợi ích tốt nhất của người bệnh
• Nạo phá thai tử, tự tử không
• Thương tổn sơ sinh thành
• Nghiên cứu thử
nghiệm phôi thai.
 LOGO
CÂU HỎI LƯỢNG GIÁ
1. Khi cung cấp thông tin cho bệnh nhân cần lưu ý:
A. Bệnh nhân phải là người trực tiếp nhận thông tin,
người nhà không được thay thế.
B. Bệnh nhân không được từ chối nhận thông tin
C. Bác sĩ phải trả lời các câu hỏi của bệnh nhân một
cách rõ ràng
D. Cần nói rõ cơ chế bệnh sinh cho bệnh nhân biết.
 LOGO
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. TS. Nguyễn Quốc Triệu và cs, Đạo đức y học,
2011
2. Đỗ Hồng Ngọc, Thầy thuốc và bệnh nhân,
2016
3. Carolyn Johnston, Penelope Bradbury. 100
cases in clinical ethics and Laws. Hodder
Arnold, 2008.