Karanasang batay sa Pandama

/ Pagsulat batay sa Nakikita,

Naaamoy, Naririnig,
Nadarama at
Nalalasahan
Panimula

Makikita na may pagkakaugnay ang wika sa

limang pandama (senses) at ang lahat na ito
ay may pagkakaugnay sa kultura. Katulad
na lamang sa paksa ng paggamit sa limang
pandama – paningin, pandinig, pang-amoy,
panlasa at pandama at bigyan ang mga ito ng
ibang kahulugan base sa ibig natin sabihin.
May ilan ding mga kategorya kung saan madalas
gamitin ang mga salitang ito sa ibang kahulugan. Ilan na
rito ay ang paglalarawan sa isang relasyon o sa
karanasan.
Layunin

Pagtapos ng aralin na ito dapat na magawa mo

ang mga sumusunod:
Nakakahugot ng mga ideya mula sa mga
karanasan.
Natutukoy ang mga teknik pagsulat batay sa iba’t
ibang pandama.
Nagagamit ang mga karanasan sa pabuo ng isang
sulatin.
Ano a ng P a g l a l a r a w a n ?
A n g p a g l a l a r a w a n ay isang anyo o paraan n g
pagpapahayag n g m g a kaisipan o pala-palagay na
naglalayong bumuo n g isang malinaw na larawan s a
isip n g m g a m am b aba sa o nakikinig s a
pamamagitan n g paggamit n g tiyak na salitang
naglalarawan, ga y a n g pang-uri at pang-abay,
malinaw na naipakikita an g katangian n g tao,
bagay, lugar o pangyayari na ating nakikita,
naririnig o nadarama. Ginagamitan ito n g makulay,
mahuhugis at maanyo at ibang mapapandamang
(naaamoy, nalalasahan, naririnig) pananalita.
M a y layunin itong makapagpamalas s a isip n g
tagapakinig o mamb ab asa n g isang malinaw at
buong larawan na an g katangi-tanging kaibahan
nito s a m g a kauri ay mapalutang, ay lubos na
maisakatuparan. Ito rin ay isang paraan n g pang
araw-araw na pagpapahayag na dapat nating
matutunan. Ito ay nauuri ayon s a pakay o layunin
n g pagpapahayag na inihahatid nam a n n g
instrumentong ginamit natin s a paglalarawan. M a y
m g a pagkakataon na maaaring hindi natin
namalayang nakapaglalarawan na pala tayo.
Ito'y napapagalaw at napakikislot din
n g paglalarawan a n g ating m g a
guni- guni, imahinasyon at
nakatatawag n g paningin at pansin
n g m g a mambabasa.
May tatlong paraan n g
paglalarawan:

•B a t a y s a P a n d a m a . Nakita,
naamoy, nalasahan, nahawakan, at
narinig.
•B a t a y s a N a r a r a m d a m a n . B u g s o
n g damdamin.
•B a t a y s a O b s e r b a s y o n . Batay sa
obserbasyon n g m g a pangyayari.
M g a Uri n g
P a g lala ra w a n
1. K o n k r e t o / K a r a n i w a n /
Obhetibong Paglalarawan.

Nagbibigay lamang n g impormasyon s a

inilalarawan, hindi ito naglalaman n g saloobin at
ideya n g paglalarawan. A n g damdamin at
opinyon n g tagapaglarawan ay hindi dapat
isinasama. Ibinibigay lamang nito ang
karaniwang anyo n g inilalarawan ayon s a
pangmalas n g pangkalahatan. Nagbibigay
lamang n g m g a tiyak na impormasyon o
kabatiran tungkol s a isang bagay ayon s a pisikal
Halimbawa:
Si Kapitan Tiyago. Siya’y pandak, maputi-
puti, bilog an g katawan at pag mumukha
dahil s a katabaan na alinsunod s a m g a
humahanga s a kanya ay galing sa langit,
galing s a dugo n g m g a maralita; alinsunod
naman s a kanyang m g a kalaban, si Kapitan
Tiyago ay m u kh an g bata kaysa m g a
kalaban, si Kapitan Tiyago ay muk hang bata
kaysa sadya niyang gulang: aakalain n g
m a y makakita na mayroon lamang siyang
tatlumpu o tatlumpu’t limang taon. A n g
p ag m um uk h a ay palaging anyong banal. A n g kanyang
bungong bilog, maliit at nababalutan n g buhok na kasing itim
n g kamagong, na mahaba s a dakong harap, at maikli-ikli s a
dakong likuran, ay m a y lamang maraming bagay s a loob, ayon
s a sabi-sabi; a n g kanyang maliliit na mata na hindi nam an
singkit ay hindi nagbabago, a n g kanyang ilong ay maliit
ngunit hindi busalsal, at kung a n g kanyang bibig ay hindi
nawala s a ayos, dahil s a pananabako at kanganganga n g
hitso, na a ng sepal na nabunbun s a isang pisngi ay sumisira
sa ayos n g kanyang pagmumukha, ay masasabing siya’y isang
m ag a nd an g lalaki. Kahit malabis na a n g kanyang
pagkapalanganga’t pagkamananabako, ay napag-iingatan din
na palaging nagiging maputi a n g kanyang m g a sariling ngipin
at a n g dalawang ipinahiram s a kanya n g dentista s a halagang
labindalawang piso a n g bawat isa. (El Filibusterismo ni Patricio
Mariano)
2. M a s i n i n g o S u b h e t i b o n g
Paglalarawan.

Ito’y naglalaman n g damdamin at

pananaw n g sumusulat. Ibinibigay nito
a ng isang buhay na larawan ayon
s a kanyang nakikita at nadarama.
Mapapandama – nakikita, naririnig,
naaamoy, nahihipo, nalalasa, a n g
m g a pananalitang ginagamit dito,
bukod s a iba pang mahahalagang
kasangkapang pampanlalarawan,
A n g m g a detalyeng inihahayag dito ay m g a
katotohanan din, kaya lamang
nakukulayan na ito n g imahinasyon,
pananaw at opinyong pansariling
tagapagsalaysay. M a y layuning makaantig
n g kalooban n g tagapakinig o
mam b abas a para mahikayat silang
makiisa s a naguni-guni o sadyang
naranasan nitong damdamin s a
inilalarawan.
Halimbawa:
A ng kapayapaan n g bukid ay tila kamay n g isang
inang humahaplos sa nag-iinit na noo ni
Danding. Humihinga siya nang malalim, umupo
sa lupa, at ipinikit ang m g a mata. Dahan-dahang
iniunat niya ang kanyang m g a paa, itinutukod s a
lupa ang m g a palad, tumingala at binayaang
maglaro sa ligalig niyang mukha ang banayad na
hangin. Kay lamig at kay bango n g hanging iyon.
(Lupang Tinubuan ni Narciso G. Reyes)
3. Teknikal n a P a g l a l a r a w a n .

Pangunahing layunin n g siyensiya a n g mailarawan

nang ak ma a n g a n u m a n g dapat at kailangang
malaman mula s a mundo at kalawakan. Kaysa
nakatuon a n g manunulat n g teknikal na sulatin s a
eksaktong representasyon n g m g a bagay-bagay at
pangyayari, s a pagkakamit n g kaeksaktuhan o
kaakmaan, kalimitan gumagamit n g m g a ilustrasyon
a n g manunulat n g teknikal na sulatin upang
makita n g ma m b a b a s a a ng larawan o hitsura n g
inilalarawan.
Dapat tandaan na hindi pa rin sapat ang m g a
ilustrasyon ato iginuhit o larawan upang
magbigay n g sapat na representasyon.
Tumutulong lamang ang m g a ito sa
pagpapakita n g larawan.

Halimbawa:
• Larawan at m g a parte n g
Digestive System.
•Paglalarawan n g m g a gamit n g bawat parte
n g isang motherboard.
Ang Mahalagang Kasangkapan
n g Masining na Paglalarawan
1. P a n d a m a .

S a paglalarawan dapat gamiting m g a

pananalita ay yaong nararamdaman n g
limang pandama nang s a gayon ay
higit na maunawaan at lalong
kawilihan.
Makukulay at mahuhugis o maanyo ang
dapat kasangkapaning m g a salita.
2. P a g h a h a m b i n g .

Malaki a n g naitutulong n g paghahambing o

pagtutulad o pagwawangis s a paglilinaw n g m g a
bagay-bagay na inilalarawan. M a y agwat, m a y
bilang, m a y kulay, m a y anyo, m a y hugis, m a y amoy,
m a y lasang nadarama. Higit a n g impak n g
nararamdaman n g kinauukulan kung s a konkretong
larawan naipahayag a n g inilalarawan. A n g layon
n g nagsusulat n g ganitong ornaisasyon n g m g a
ideya ay ipakita a n g m g a pagkakatulad at
pagkakaiba n g konsepto.
3. A n g k o p n a Salita.

Kailangang tiyak na katangian n g bagay na

inilalarawan o kung hindi man, yaong
magpapahiwatig n g bagay. Pinipili ang
paggamit n g m g a salita. Dito rin nakasalalay
an g kapangyarihan n g salitang umantig at
kumintal. A ng pagpili n g gamit n g salita ay
depende na rin sa naglalarawan kung alin ang
inaakala niyang higit na mauunawaan at
madarama n g kinauukulan.
4. P a g t a t a m b i s .

Ito ay maaaaring salita o m g a pariralang hindi

tuwirang tumutukoy, s ady an g lumilihis s a literal
na kahulugan at s a tuntuning pambalarila,
maaaring pinagtambal na dalawang salitang
m a y kani-kaniyang tanging sariling kahulugan
ngunit madaling napapalitan n g nalilikhang
panibago o ikatlong kahulugan. A n g
pagtatambis o pagsasawikain ay isang
paraang pagpapaunlad n g buhay s a salita.
5. P a g t a t a y u t a y .

Kung minsan ang makata ay m a y nais ipahayag

nang hindi lantad sa m g a mambabasa. S a
pamamagitan n g pamamagitan n g pagbibigay
n g m g a pahiwatig, maaring m g a tanda o
matatalinhagang pananalita, ay nasasabi niya
nang mahusay ang nais niyang sabihin. Ito'y ay
napapansin lamang kapag nag-aaral n g tula at
retorika.
A n g tekstong deskriptibo ay isang
pagpapahayag n g impresyon o kakintalang
likha n g pandama. S a pamamagitan n g
pang-amoy, panlasa, pandinig at pansalat,
itinatala n g sumusulat a n g paglalarawan n g
m g a detalye na kanyang nararanasan at
nadarama.
Isang bagay na dapat tandaan sa pagbuo
n g tekstong deskriptibo ay a ng relasyon
nito s a iba pang uri n g teksto. A n g
paglalarawang ginagawa s a tekstong
deskriptibo ay laging kabahagi n g iba pang
uri n g teksto partikular a n g tekstong
naratibo, kung saan kinakailangang
ilarawan an g m g a tauhan, a ng tagpuan,
an g damdamin, an g tono n g pagsasalaysay,
at iba pa.
Konklusyon
Ang paglalarawan ay ginagamitan nh makulay, mahuhugis at
maanyo at ibang mapapandamang (naaamoy, nalalasahan,
naririnig) pananalita. Ito ay may tatlong paraan, batay sa
pandama, sa nararamdaman, at sa obserbasyon. Ang mga uri
nito ay konkreto, masining, at teknikal na paglalarawan. May
mga mahalaga rin itong kasangkapan, ito ay ang pandama,
paghahambing, angkop na salita, pagtatambis, at pagtatayutay.
Ang mga ito'y mainam na gamitin upang magkaroon ng mas
mahusay na paglalarawan.
Reaksyon

Ang paglalarawan ay kabahagi na ng buhay

nating lahat. Nakatutuwang matuto kung ano
nga ba ang paglalarawan, ang mga uri nito
at mga kasangkapan.
Mungkahi

Iminumungkahi kong maging maingat,

masining at angkop tayo sa pagpili ng mga
salita sa ating paglalarawan. Linangin ang
kakahayang ito upang maging mahusay ang
paglalarawan.
Maraming salamat
po!