Fil 213

Mga Barayting Nabubuo

Mula sa mga unang palagay na inilatag ng mga sosyo-lingguwistiko, nabuo ang

dalawang barayti ng wika: dayalekto at sosyolek.

✓ Dayalekto

Ang dayalekto ay barayti ng wikang nabubuo sa heograpikal na dimensiyon. Hindi ito

hiwalay na wika, nagkakaiba lamang sa punto, bokabularyo, at sintaks. Halimbawa, ang

wikang Tagalog ay iisang wika ngunit may iba-ibang dayalekto. Ilan sa mga ito ay

TagalogBatangas, Tagalog-Quezon, Tagalog-Rizal, at Tagalog-Cavite.

Nagkakaintindihan ang mga

Tagalog sa kabila ng pagkakaiba-iba ng kanilang pagbigkas ng ilang tunog, pagkakaiba

ng

ilang salita, at pagkakabuo ng ibang pangungusap. Isa pang halimbawa ay ang wikang

Bikolano, may dayalektong Bikolano-Albay, Bikolano-Camarines Norte, at

BikolanoCamarines Sur. Ang mga salitang ginagamit ng tao ay nakabatay sa pang-araw-

araw nilang

gawain at pamumuhay na mahigpit namang nakaugnay sa kapaligirang kanilang

kinikilusan.

✓ Sosyolek

1
Fil 213

Ang sosyolek ay barayti ng wikang nabubuo sa sosyal na dimensiyon. Ayon sa

aklat ni Ocampo (2002), ang sosyolek ay baryasyon ng wikang ginagamit sa speech

communities ayon sa uri, edukasyon, pinagkakakitaan, edad, at iba pang panlipunang

sukatan. Kung gayon, ang mga taong may parehong interes ay posibleng magkatulad

ang wika. Gayundin ang mga taong nasa parehong antas ng pamumuhay, parehong

propesyon, at parehong kasarian. Ipinakikita ito sa sumusunod na halimbawa.

• Mas mayaman sa mga salitang may kinalaman sa teknolohiya ang wikang

ginagamit ng kabataan kaysa wikang ginagamit ng matatanda.

• Lumilikha ng sariling mga terminolohiya ang mga bakla. Ang mga salitang ito

ay nagiging bahagi ng kanilang wika na tinatawag na Gayspeak o Bekimon.

• Karaniwang maririnig ang mga bulgar na salita sa mga tambay sa kanto,

mapababae man o mapalalaki. Maiingay rin silang mag-usap, lalo na sa

tuwing nagkakatuwaan.

• Ang mga gamer ng mga computer games ay may mga salitang sila lamang

ang nagkakaintindihan.

• Maraming bagong salita na ginagamit ang mga kabataan maliban pa sa mga

salitang panteknolohiya. Ang mga salitang ito ay hindi alam ng matatanda.

• Ang grupo ng mga aktibista ay may sarili nilang wika. Mayroong mga salita

silang ginagamit na naglalarawan sa kanilang mga ipinaglalaban at

pinaniniwalaan.

✓ Idyolek

2
Fil 213

• Isa pang Konsepto sa Barayti ng Wika

• Ang idyolek ay ang personal na paraan ng paggamit ng wika. Nakabatay ito

sa indibiduwal na katangian ng taong gumagamit nito. Katulad ito ng

fingerprints na natatangi at walang katulad. Ayon muli kay Ocampo (2002),

ang tinig at pisikal na kalagayan ang mga dahilan ng idyolek ng tao. Ipinakikita

ito sa sumusunod na halimbawa.

• Parehong broadcaster sina Rey Langit at Noli de Castro. Ngunit hantad na

hantad na pagkakaiba-iba ng kanilang pagsasalita. Makapal, malaki, at tila

malamig ang boses ni Rey Langit. Mahahaba at may diin ang dulo ng ibang

salita na binibigkas ni Noli de Castro.

• Matapang at mapanghamon kung magsalita ang magkakapatid na Tulfo sa

kanikanilang programa sa telebisyon.

• Malambing at mahaba ang pagbigkas ni Kris Aquino sa kaniyang mga salita.

Register ng Wika

Register ang tawag sa espesyal na wika ng isang partikular na larangan.

Mayroong register ng wika ang iba-ibang propesyon, at nakikilala ito ayon sa larangan o

field na kinabibilangan nito. Ipinakikita ito sa sumusunod na halimbawa.

May kani-kaniyang bokabularyo ang bawat larangan. Nakikilala ang register ng

wika ayon sa larangan o field. Ang mga nagsasalita sa bawat larangan ang bumubuo sa

mga bokabularyong mayroon ang bawat larangan. Ang pagbubuo ng bokabularyo ay

nangyayari kapag nagdaragdag ng mga bagong termino o salita na kakatawan o tutukoy

3
Fil 213

sa mga bagong konsepto sa nasabing larangan. Sa kabilang banda, nakalilimutan din

ang mga terminong hindi na madalas gamitin, o napapalitan ng mas kilalang katawagan

sa paglipas ng panahon.

Naayon din ang register ng wika sa mga taong kinakausap. Halimbawa, ang isang

guro ay may sariling register ng wika sa tuwing kausap ang kaniyang punongguro at iba

pang miyembro ng administrasyon ng paaralan. Nagbabago ang register ng kaniyang

wika sa tuwing ang kaniyang kausap ay mga kapwa guro. Iba rin ang kaniyang register

ng wika sa loob ng silid-aralan at kausap ang kaniyang mga mag-aaral.

Samakatuwid, sadyang ang wika ay palaging nagbabago. Dahil dinamiko ang

kolektibong puwersa ng mga tao, dinamiko rin ang wika at patuloy itong nagbabago ayon

sa pangangailangan, preperensya, at konteksto. Bunga nito, mahalagang maging

maingat sa pagpili ng mga gagamiting salita batay sa barayti at register na kailangan

upang matiyak na epektibo ang pakikipagkomunikasyon.