PAG-UNLAD NA BATAYAN SA PAGPAPLANONG WIKA

Ang pag-aaral sa larangan ng sosyolinggwistika sa mga bansang

multilinggwal kaugnay sa pagpaplanong pangwika.May mga isyung

panglinggwistiko na kaugnay sa pagkakaroon ng varayti ng wika: paano

nagkakaroon ng mga pangkat ng mga tao na may isang varayti ng wikang

sinasalita? Kailan sila nagkakaroon ng karaniwang varayti ng wika.

Leonard Bloomfield (1887-1949)

• Isa siyang Amerikanong linggwista na nanguna sa pagpapaunlad ng

“structural lingguistics” sa bansang Amerika.

• Naging guro sa ibat ibang Unibersidad isa na ang University of

Cincinnati sa bansang Alemanya at iba pa.

• Ayon sa kanya ang structuralism ay nakaangkla sa siyentipikong

basehan at pag-uugali ng mga tao.

• Nakabatay ang pagkakaroon ng varayti at varyasyon ng wika sa

paniniwala sa pagiging heterogenous o pagkakaiba-iba ng wika.

Saussure, 1913 at hindi kailanman pagkakatulad o uniformidad ng

anumang wika.

Ferdinand de Saussure (1857-1913)

 Isang linggwista mula sa Switzerland

 Nanguna sa Semiology ( pag-aaral ng mga signs, text, kahulugan,

komunikasyon at interpretasyon.

Batay naman kay Roussean,1950 Sa pagdaan ng panahon nagiging

ispesyalisado ang mga gawain at tungkulin ng tao at ito ay nagreresulta sa

28
pagkakaiba-iba ng kultura at wika na siyang nagiging panukat sa progreso

ng tao.

Ang pagkakaibang ito sa wika ay nagbunga ng iba’t ibang pagtingin, pananaw

at atityud dito kaugnay ng di pagkakapantay-pantay ng mga wika pati ng

mga tagapagsalita, kultura at sibilisasyon (Constantino, 2000)

Pamela C. Constantino

 Isang linggwista, propesor sa Departamento ng Filipino at Panitikan sa

Pilipinas sa U.P Diliman.

VARAYTI NG WIKA

 Pagkakaroon ng natatanging katangian na nauugnay sa partikular na

uri ng katangiang sosyo-sitwasyunal na makakatulong sa pagkilala sa

isang partikular na varyasyon o varayti ng wika.

 Ito rin ang pagkakaiba-iba sa uri ng wika na ginagamit ng mga tao sa

bansa. Maaaring ang pagkakaiba ay nasa bigkas, tono, uri at anyo ng

salita.

John Cunnison Catford (1917-2009)

 Scottish linguist at phonetician (phonetics)

 Lingguistic Theory of Translation

Ayon kay Catford (1965) may dalawang uri ng varayti ng wika.

 Una ay permanents para sa mga tagapagsalita/tagabasa

29
  Ikalawa ay pansamantala dahil nagbabago kung may

pagbabago sa sitwasyon ng pahayag.

VARAYTING PERMANENTE

 DAYALEKTO- batay sa lugar, panahon at katayuan sa buhay. Nakikita

ito kaugnay ng pinanggagalingang lugar ng tagapagsalita o grupo ng

tagapagsalita sa isa sa tatlong dimension; espasyo, panahon, at

katayuang sosyal.

Halimbawa:

Dayalektong Tagalog

Tagalog-Bulacan Tagalog-Mindoro

Tagalog- Laguna Tagalog-Cavite

Tagalog-Batangas

Halimbawa:

TAGALOG BATANGAS TAGALOG LAGUNA

mabanas maalinsangan

tubal maruming damit

sinturis dalanghita

 IDYOLEK- isang varayti kaugnay ng personal na kakanyahan ng

tagapagsalita o wikang ginagamit ng partikular na indibidwal. Ang mga

tanda ng idyolek ay maaaring idyosinkratiko tulad ng paggamit ng

partikular ba bokabularyo nang madalas. Ayon pa rin kay Catford

permanente nang matatawag ang idyolek ng isang taong may sapat na

gulang.
30
 INDIBIDWAL NA WIKA (IDYOLEK) ito ay tulad ng wika ng DNA, iyon

ay walang dalawang tao ang eksaktong magsalita sa parehong paraan;

may mga pagkakaiba-iba tulad ng kalidad ng boses, pitch at ritmo

ng pagsasalita. May mga pagkakaiba-iba rin tulad ng pagpili ng mga

salita, paggamit ng gramatika, at iba pa.

PANSAMANTALANG VARAYTI NG WIKA

Dito pumapasok ang register, mode at istilo.

 REGISTER- varayting kaugnay ng panlipunang papel na

ginagampanan ng tagapagsalita sa oras ng pagpapahayag.

HALIMBAWA: sayantipikong register, panrelihiyong register, pang-

akademikong register at iba pa.

Register sa ibat ibang larang

Sa larang ng PAGNENEGOSYO ang “kapital” ay nangangahulugang

“puhunan”

Sa larang ng HEOGRAPIYA ang “kapital” ay nangangahulugang

“kabisera” o punong lungsod.

 ESTILO- ang varayti na kaugnay ng relasyon ng nagsasalita sa

kausap. Ito ay maaaring formal, kolokyal, at intemeyt o personal.

 MODE- ang varayti na kaugnay sa midyum na ginagamit sa31

pagpapahayag tulad ng pasalita o pasulat.

Sa isang pangkat-wika o speech community makikita ang varyasyon ng wika

sa pamamagitan ng: a) mga taong bumubuo rito; b) pakikipagkomunikasyon

ng tao; c) interaksyon ng mga tao;

d. sa mga katangian ng pananalita ng mga tao. e. sosyal na katangian ng

mga tao.

TEORYANG SOSYOLINGGWISTIKO

Batay sa palagay na ang WIKA ay panlipunan at ang SPEECH

(LANGUAGE) ay pang-indibidwal.

Ayon kay Sapir (1949), ang wika ay isang kasangkapan ng sosyalisasyon,

na ang mga relasyong sosyal ay hindi matutupad kung wala ito.

Edward Sapir (1884-1939)

 Isang American anthropologist-linguist

 Classification of native American languages

SAUSSURE (1915)

Ang wika ay hindi kumpleto sa sinumang indibidwal o nagsasalita,

nagagawa lamang ito sa loob ng isang kolektibo o pangkat.

2 PARAAN NA PAGHAHALO NG WIKA, DAYALEKTO AT REGISTER

a. code switching o palit koda

b. panghihiram

32
 KODA

 ang isang nagsasalita ay gumagamit ng iba’t ibang varayti ayon

sa sitwasyon o okasyon.

Halimbawa: Ang usapan ng mga kabataan ngayon na nag-aaral sa hayskul o

kolehiyo.

“O, how sungit naman our teacher in Filipino.”

“Hoy, na gets mo ba ang text ko sayo.

Conversational code switching ang tawag kapag naghahalo na sa iisang

pangungusap ang Ingles at Filipino.

PALIT KODA

 Ang pagbabago ng code ay depende sa pagbabago ng sitwasyon

na kinalalagyan ng tagapagsalita.

Halimbawa: Ang konduktor na bumibiyahe mula sa Manila patungong Baguio.

Nagbabago ang wika niya depende sa lugar kung nasaan siya. Kung nasa

Tarlac siya nag-iiba rin ang wika niya sa mga pasahero.

33
PANGHIHIRAM

 Isang paraan kung saan nagkakaroon ng varayti. Sa paraang ito, ang

isang salita o higit pa ay hinihiram mula sa tinatawag na loan word

lexical borrowing.
Halimbawa:

Ang pagkain na narito ngayon sa bansa na may kulturang dala mula

sa pinagmulan nito

(cultural color) tulad ng hamburger, pizza, french fries.

Sanggunian:

Alonzo, Rosario 1. 1993 "Mga Pag-aaral sa Varyasyon at Varayti ng Wika."

Papel na Binasa sa Pambansang Kumperensya ng Pambansang Samahan
sa Wika. U. P.

Beche, Leslie and Howard Giles, 1984 "Accommodation Theory: A Discussion

in Terms of Second Language Acquisition" nasa International Journal of the
Sociology of Language. Vol.46

Bernstein, Basil, 1972 "Social Class, Language and Socialization." Nasa

Giglioli, Language and Social Context. Cox and Wyman Ltd. Great Britain.

Catford, J.C. 1965. "A Linguistic Theory of Translation." Oxford University

Press. Oxford, USA

Constantino, Pamela C. 1993. "Varayti at Varyasyon ng Wika: Historya,

Teorya at Praktika" nasa Minanga, Sentro ng Wikang Filipino, UP, Quezon
City.

34