PHƯƠNG PHÁP

LAUE TINH THỂ

Nhóm 1
Nguyễn Xuân Truyền
Huỳnh Thị Lan Trinh
Nguyễn Thanh Bình
Nguyễn Lê Bảo Trân
 NỘI DUNG
1. Phương pháp Laue
2. Ứng dụng

2
 PHƯƠNG PHÁP LAUE TINH THỂ
1. Phương pháp Laue
- Phương pháp Laue xác định sự định hướng của đơn tinh
thể bằng cách chụp tia X truyền qua tinh thể hoặc tia X
phản xạ từ tinh thể

“
- Ứng với mỗi giá trị bước sóng nhất
định ta tìm được nhiều giá trị d và θ
thỏa mãn định luật Bragg tức là các
đường cong xác định đi qua các vết
nhiễu xạ là kết quả nhiễu xạ của tia
trên các mặt tinh thể thuộc 1 vùng

3
 PHƯƠNG PHÁP LAUE TINH THỂ
1. Phương pháp Laue
- Phương pháp phản xạ : Phim đặt giữa
nguồn tia X và mẫu cắt mặt nón nhiễu xạ ,
các vết nhiễu xạ nằm trên đường hyperbol.

- Phương pháp truyền qua : Phim đặt sau

tinh thể để chụp tia X truyền qua mẫu. Phim
cắt mặt nón, các vết nhiễu xạ nằm trên một
đường ellip.
=> Phương pháp Laue chụp thuận hoặc ngược được dùng để
xác định chiều của đơn tinh thể để tạo ra các mẫu có sự định
4 hướng mong muốn cho các nghiên cứu vật lý khác nhau.
 PHƯƠNG PHÁP LAUE TINH THỂ
1. Phương pháp Laue
* Hình ảnh nhiễu xạ
- Sự đối xứng của hình ảnh vết nhiễu xạ phản
ánh sự đối xứng của tinh thể theo hướng của
chùm tia tới.
- Phương pháp Laue thường được dùng để xác
định sự định hướng của đơn tinh thể bằng cách
chiếu vào mẫu nguồn tia X trắng
+ Đơn tinh thể
+ Phổ liên tục của tia X
Ảnh nhiễu xạ Laue của
Si theo chiều [001]
+ Sự đối xứng của tinh thể, sự định hướng
5
 PHƯƠNG PHÁP LAUE TINH THỂ
1. Phương pháp Laue
* Vài tính chất của mạng đảo
- Một nút trên mạng đảo biểu thị cho một họ mặt và khoảng
cách giữa hai mặt kế nhau.
+ hướng từ gốc tọa độ đến điểm hkl của mạng đảo
vuông góc với họ mặt (hkl) của tinh thể.

6
 PHƯƠNG PHÁP LAUE TINH THỂ
1. Phương pháp Laue
* Nguyên lý tạo ảnh nhiễu xạ Laue
- Có thể hiểu phương pháp Laue bằng
các vẽ mặt cầu Ewald. Chùm tia X có các
vectơ sóng nằm trong khoảng từ
đến đến tinh thể dưới cùng một góc
tới.
- Hình cho thấy đường tròn nhỏ có bán
kính
- Tất cả các điểm của mạng đảo nằm trong
và sẽ
phần tối đường trònđiều
thỏa mãn lớn kiện
có bán kính
nhiễu xạ: các .
họ mặt ứng với các điểm đó cho các tia
nhiễu xạ.
7
 PHƯƠNG PHÁP LAUE TINH THỂ
Tia X, λ
2. Ứng dụng
Xác định trục tinh thể qua ảnh Laue
Nguyên lí chung:
Bản chất của các đường vùng trên ảnh Laue, có thể
thấy mỗi vết nhiễu xạ nằm trên đường vùng là kết
quả tương tác giữa tia X và họ mặt song song thỏa
mãn điều kiện Bragg.

8
 Điều kiện để có nhiễu xạ: Tia X, λ

ĐỊNH LUẬT BRAGG θ 2θ

Trong đó:
d: khoảng cách giữa 2 mặt mạng song
song lân cận
d
2θ: góc hợp bởi tia X tới và tia nhiễu xạ
λ: bước sóng tia X
n: bậc nhiễu xạ
Biểu diễn dưới dạng hình học Mỗi nút mạng đảo  Một họ
MẠNG ĐẢO Chùm tia X tới mặt mạng và dhkl mạng thuận
Một điểm nút S0 được
chọn làm gốc.
O S0
CẦU EWALD
Một mặt cầu tâm O,
bán kính OS0 = 1/λ
CẦU EWALD MẠNG ĐẢO
 PHƯƠNG PHÁP LAUE TINH THỂ
Tia X, λ
2. Ứng dụng
Xác định trục tinh thể qua ảnh Laue
Từ ảnh Laue, xét tính đối xứng của ảnh có thể suy ra
các mặt/ hướng chính của mạng tinh thể.
Đó là các hướng có chỉ số Miller nhỏ: [001], [110]
hay [111].

10
Ảnh nhiễu xạ Laue có z [001] Chiếu chùm tia X theo
trục đối xứng bậc 4 phương [001], ảnh nhiễu
xạ thu được có trục đối
xứng bậc 4 tương ứng
y với tia X nhiễu xạ trên
các mặt:
z x z [001]
[001]
A

E
D
y C y
B
x x
TÀI LIỆU THAM KHẢO

1.https://tailieu.vn/docview/tailieu/2016/20160917/

maiyeumaiyeu10/phuong_phap_laue_1408.pdf?rand=528989

2. http://mientayvn.com/OCW/MIT/Vat_li.html

http://mientayvn.com/OCW/YALE/Ki_thuat_y_sinh.html

3. Các phương pháp phân tích vật liệu, Nguyễn Năng Định,

NXB Đại học quốc gia Hà Nội.