NAPAPANAHONG

ISYUNG LOKAL
AT
INTERNASYUNAL
 Korapsyon at iba pang katiwalian sa Pamahalaan

■ Pag-aabuso sa kapangyarihan
■ Pakikipag sabwatan
■ Pandaraya sa halalan
■ Pagnanakaw sa kaban ng bayan
■ Sistemang padrino o palakasan
■ Korapsyon sa ibat-ibang sangay ng gobyerno
 PAG AABUSO SA
■ KAPANGYARIHAN
Pag aabuso sa kapangyarihan-Mahalaga ang kapangyarihan upang ganap na
magampanan ng isang lider ang tungkulin na inaasahan sa kanya ng mga tao
sa kaniyang kapaligiran kung wala ito walang pwersang makapagbibigay ng
pangil para sa mabuting pagtanggap ng lipunan sa maayos na
implimentasyon ng isang tungkulin.
2 kaparaanan sa kapangyarihan
1. Ministeryal (pagpapatupad) - ay isang namumuno ay walang ibang nararapat na gawain.
2. Diskresyunal - ang tumutukoy sa paggamit ng opsyon o diskresyon ng isang namumuno o
kawani ng pamahalaan na ipatupad o hindi ipatupad ng isang tungkulin ang
kapangyarihang ito ay kailangan gamitan ng ayon sa katuwiran walang kinikilingan at
hindi mapang-api o nakapanakit ng iba.
 MINISTERYAL:

1. Pagtupad sa tungkuling pangbatas trapiko para sa maayos na

transportasyon ng bawat mamayang Pilipino.
2. Ang mekanikong pagpro- proseso ng income tax return.
3. Pagpro-proseso ng legal na titulo ng lupa mula sa orihinal na may ari
tungo sa bumili nito.
4. Pagtanggap ng pamahalaan sa buwis na ibinabayad ng mamamayan.
DISKRESYUNAL:
1. Pagpili ng pangulo ng Pilipinas sa mga magiging kasapi ng gabinete ng
ehekutibo.
2. Pagpasok ng lokal na pamahalaan sa kasunduan sa isang pribadong
kumpanya.
3. Pagbili ng mga kagamitang makatutulong sa pagpapatupad ng isang polisya.

(Tandaan)
Walang tao sa Pilipinas o sa ibang bansa man na labis-labis ang kapangyarihan. Mayroon itong
limitasyon at hangganan.
 PAKIKIPAG SABWATAN
Ugnayan ng dalawa o higit pang indibidwal o grupo na nagkaisa
na maisa katuparan ng palihim ang isang gawain na syang ugat
ng limitasyon ng iba upang tuparin ang kinakailangan nilang
gawin.
Isang kremin o pandaraya
Hal.
1. Price fixing/ Manipulasyon sa presyo ng produkto.
2. Pagsunod sa lehistatibong sangay ng pamahalaan.
 PANDARAYA SA HALALAN
■ Ang pandara ay ginagawa ng isang tao kung gusto nyang manalo o makuha
ang posisyon.
■ Ang eleksiyon o halalan ay isang pormal na proseso ng pagpapasiya kung
saab ang isang populasyon ay pumipili nh mga indibidwal na hahawak ng
isang publikong opisina.
■ Ang pagboto ay maaring gampanan ng lahat ng mamamayang Pilipino na
hinfu diskwalipikado sa ilalim ng batas na may edad na labing walong taon
pataas na naninirahan sa Pilipinas.
KONSEPTO SA PANDARAYA SA ELEKSYON

1. Pandaraya sa eleksyon(electoral manipulation)- Tumutukoy

ito sa ilegal na panghihimasok sa proseso ng eleksyon.
2. Manipulasyon sa eleksyon(election manipulation)- Ito ay iri
ng pandaraya na makikita bago maganap ang halalan.
3. Disenfranchisement– Ito ay pagtanggal sa karapatan ng isang
tao para bumoto.
4. Manipulasyon ng demograpiya- Ito ay ang pagkontrol ng
mga kinauukulan ng mga maghahalalal.
MGA PANDARAYA SA HALALAN:

■ INTIMIDASYON
■ KARAHASAN O PANANAKOT
■ PAG-ATAKE SA LUGAR NG HALALAN
■ PAMIMILIT
■ PAMIMILI NG BOTO
 PAGNANAKAW SA KABAN NG
BAYAN
■ Ito ay pinaniniwalaang ugat ng pagkakalugmok sa
kahirapan ng bawat mamayan.
■ Ang punong ministro ng thailand na si Yingluck
Shinawatra ay napatalsik din sa pwesto noong 2014 dahil
sa mga aligasyon tungkol sa korapsyon.
■ Si Park-geun Hye sa south korea ay na im-peach ng
pambasang Asambleya noong 2016 dahil sa usapin ng
pag-abuso sa kapangyarihan at pagtatanggap ng suhol.
■ Sa Pilipinas hindi narin maituturing ang usaping ito. Ang dating pangulong
Ferdinand E. Marcos ay pinukol ng maraming alegasyon ng korapsyon at
pagnanakaw sa bayan dahilan kung bakit ang taong bayan ay nagsawa na at
natutung makipaglaban noong 1986. Hindi matupad ni dating besi presidente
Jejomar Binay ang kanyang pangarap na mahalal pangulo ng republika ng
Pilipinas noong 2016.

■ Ang pagnanakaw ay matatagpuan sa marami nitong anyo at maituturing na

krimen at ilang mga umiira na espesyal na batas (special laws).
 SISTEMANG PADRINO O
PALAKASAN
■ Ang isa pang walang kamatayan na isyu o usapon sa larangan ng
pamamahala ay ang sistemang patrino o palakasan. Ang mga
nakaloklok sa kapangyarihan ay karaniwang nagiging saksing
bulag at bingi sa hustisya na dapat ibigay sa taong bayan.
■ May nga pagkakataong na ang isang indibidwal ay nabibigyan ng
magandang katungkulan sa gobyerno at maging sa mga pribadong
kumpanya dahil sa basbas ng mga makapangyarihan.

■ Ang suliraning ito talamak sa mga posisyong nakabatay lamang sa tiwala

at kumpyansiya(trust and confidence) ng tao nasa pwesto, bagamat ang
mga posisyong nasa ilalim ng hurisdiksyon ng Civil Service Commission
ay hindi rin ganap na ligtas sa usaping ito. Masasabi na ang
nepostismo(nepotism) at kronyismo(cronism) ay kasama rin sa mga ugat
ng padring o palakasan.
 KORAPSYON SA IBAT IBANG
SANGAY NG GOBYERNO
■ Korapsyon ng opisyal ng gobyerno sa ilalim ng artikulo 210 ng kodigo penal ng
pilipinas ang direktang panunuhol (direct bribery )ay maaring isampa sa kahit sinong
opisyal ng gobyerno na sasang ayon sa pag gawa ng isang akto na maituturing na
krimen.
■ Isinaad Ito nong artikulo 211 na ang isang opisyal ng gobyerno ay maaring makasuhan
ng indirektang panunuhol (Inderict bribery) sa simpleng akto na pagtanngap ng regalo
dahil sa tanggapan ng kanyang hinahawakan ng inamiyendahan ng batas pambansa
bilang 872, ika 10 Ng hunyo 1985.
■ Kaugnay nito ay ang krimen ng korapsyon ng opisyal ng gobyerno (corruption of public
official) ayon sa artikulo 212. Ang krimen na Ito ay maaring ihain sa kahit na sinong tao
na magbibigay ng alok o mga pangako o mga regalo o aguinaldo sa opisyal ng
gobyerno.
 KABAYANIHAN AT IBA PANG
KONSEPTO NITO
■ Pinaniwalan ng my akda na ang konsepto ng kabayanihan ay nagbabago batay sa
panahon at pagtanaw at sirkumstansya ng taong tumitingin dito.
■ Sa artikulo ni Le Breton(2018) kanyang sinabi na ang mga mahuhusay na iskolar mga
Indibidwal na natamo ang pinakamahalagang kontribusyon sa kaalaman at pag unawa
ay maituturing na mga bayani.
■ Ang pagpapahalaga sa paghaharap ng katotohanan at napakataas ang mga natamo ay
napakahalaga. Nakahandang harapin ang kahirapang pangpropesyon, handang
isakripisyo ang Kita,seguridad, estado upang maging Totoo sa sarili at mga panawagan.
■ Si Dr. Zeus Salazar sa artikulo no Lacuata na Binalin no Vilbar (2013) ay naghain Ng
ibang depinisyon Ng kabayanihan at kanyang sinasabi na Ang isang bayani ay
nakikipagtulungan nang walang anumang bayad sa gawaing pangkomunidad.
 ANG KABAYANIHAN NG MGA
■ PILIPINO
Nakilala si Dr. Jose Rizal sa kanyang nga mapangahas na larawan na naglalarawan sa kanser
ng lipunan at ang nga kalunos-lunos na kalagayan ng bansa. Sinulat nya ang pamasong
nobelang Noli Me tangere at Elfilibusterismo na may malaking papel na ginagampanan
upang mapukaw ang damdaming makabayan ng mga Pilipino.
■ Iba din ang kabayanihan na ipinakita ni Andres Bonifacio na gumamit ng kaharasan sa halip
na panulat upang makipagpalaban sa mga kaaway ng nga Pilipino.
■ Pambihira din ang kabayanihang ipinakita ni Melchora Aquino o Tandang Sora na sa kabali
ng kanyag edad ay hindi ito naging hadlang upang siya ay makatulong sa mga katipunero sa
panahon ng himagsikan.
■ Samantala, lumutang ang kabayanihan ni Macario Sakay na hinadlangan ang paglakas ng nga
itinuturing na bagong mananakop.
■ Nagpakita din ng kabayanihan sina dating Manuel Quezon, Sergoi
Osmeña at Manuel Roxas dahil tinaguyod nila ang karapatan ng mga
Pilipino kahit na kailangan nilang sumunod sa mga Amerikano.

■ Lumutang din ang maraming bayani sa panahon ng martial law na

nakipaglaban sa ditaturya at maraming karahasan. Nakilala si dating
senator Benigno Aquino Jr. na sa kabila ng pagtapon nita sa Estados
Unidos ay nanindigan sa kanyang pagtutol sa uri ng pamamalakad sa
pamahaaan noong panahong iyon. Gayun din sa dating pangulong
Corazon Aquino na kinilala bilang ina ng demokrasiya sa Asya.
 IBA PANG KABAYANIHAN
■ Hindi lahat ng kabayanihan ay kinasasangkutan ng pagbubuhis ng buhay sa himagsikan sa
literal nitong kabuluhan. May ibat ibang uri ng himagsikan na kinakaharap ang mga tao na
kong kanyang mapaglalabanan para sa kabutihan ng lahat ay maituturing ding akto ng
kabayanihan.
■ Halimbawa nito ang pangingibang bansa ng mga OFW ay isang uri ng pakikipag sapalaran
ng mga Pilipino sa ibang bansa mabigyan lamang ng magandang buhay ang kaniyang mahal
sa buhay na nasa Pilipinas. Tinatawag silang mga bagong bayani nh kasalukuyang panahon.
■ Ang paggawa ng makabagong imbensyon na makakatulong sa sanlibutang ay mga akto ng
kabayanihan na dapat din nating kilalanin at pahalagahan kong wala ang mga inobasyon sa
teknolohiya ay hindi rin magiging madali ang pamumuhay ng mga tao sa buong mundo.
NAPAPANAHON
G ISYU
 Pagbabago ng klima o climate change
■ Ito ay isinisisi sa pagtaas ng greenhouse gases na siyang nagpapainit sa
mundo.

■ Nakapagbubunga ng mga sakuna ang sakit sa tao.

Dahilan ng pagbago ng klima sa mundo:
1. Natural na pagbabago- Sama samang epekto ng enerhiya mula sa araw
pag ikot ng mundo, at init na nagmula sa ilalim ng lupa na dahilan ng
pagtaas ng temperatura sa hangin na nakabalot sa mundo.

2. Green house Gases- Sanhi ng paggamit ng kimikal sa mga produktong

ginagamit ng tao, pagbuga ng carbon dioxide buhat sa mga sasakyan na
gumagamit ng gasolina at paglapastangan sa mga punong kahoy.
 Pagkaubos ng likas na yaman
■ Nakasalalay sa pangangailangan ng tao ang patulog na pagkawala ng mga kapitalista sa
likas na kayamanan.
■ Dahil sa taas ng pangangailagan (demand) ang mga kapitalista ay patulog na sumugal sa
paglikha ng kalakal sa pagnais na makilala sa merkado at makakuha ng malaking tubo
ay siya namang ikakasira ng ating likas na yaman.
■ Ang walang pakundangang pagmimina na pinamumuhunan ng mga higanting
kapitalista sa kabila ng banta ng mga minero.
■ Ang pag unlad ng turismo at kaugnay na industriya ay tumawag ng maraming pang-
aabusong pang kalikasan.
■ Ang pagdami ng turista at pagtaas ng kita ng ahensya ay may kaakibat na epekto sa
ating likas na yaman.Ang pagkasira ng kalikasan ay hindi dapat masisi sa mga
kapitalista dahil tayo din ah may kinalamam o pastisipasyon dito.
Bunga ng mga pananamantalang ito ah ang mga sumusunod:

1.Madalas at higit na mga mapamuksang ulan.

2.Pagbaha
3. Pagguho ng putik sa lupa
4. Pagkasira ng Ozone layer, at iba pa.
 Kahirapan
■ Iniilalarawan nito ang kawalan ng pag aaring materyal o salapi na maaari niyang
gamitin upang magkaroon ng maayos at kaigaigayang pamumuhay.

2 Kategorya ng kahirapan:
1. Ganap na kahirapan- Sitwasyon na ang isang indibidwal ay napagkaitan ng mga
ppayako basikong pangangailangang pantao tulad ng maiinom na tubig, maayos na
kasuotan, maginhawang matitirhan at pangangalagang kalusugan.
2. Relatibong kahirapan- Sitwasyon o pagkakataon na ang tao ay may di-sapat na salapi
kung ihahambing sa ibang tao sa kapaligiran.
2 teoryang may kaugnayan sa kahirapan:

1. Indibiwalistikong pananaw- Ang kahirapan ay isinisisi sa indibidwal na kakayahan ng pagbangon

sa kahirapan tulad ng:
(a) Katamaran
(b) Kawalan ng sapat na edukasyon
(c) Kamangmangan
(d) Mababang pagtingin sa sarili
2. Istrukturang Panlipunan-nakikita ng tao na ang kanilang pagkakasadlak sa
kahirapan ay bunsod ng sistemang pang-ekonomiya na lalong pina igting ng
kakulangan sa kanilang kita.Kung ganito ang pananaw sa kadahilan ng kahirapan ng
isang indibidwal sa bansa maaaring walang maganap na pagbabago sa antas ng
kanilang pamumuhay.
■ Kung ganito ang pananaw sa kadahilan ng kahirapan ng isang indibidwal sa bansa
maaaring walang maganap na pagbabago sa antas ng kanilang pamumuhay.

■ Sa pag-aaral na isinagawa nina Yildirim, Bakir, at Savas (2018), kanilang

sinabi na sa kabila ng pagsusumikap ng maibsan ang kahirapan sa
Turkey, halos sangkapat ng mga mamamayan dito ay nanatiling mahirap.
Lumabas sa pag-aaral na ito na ang kasarian, natamo ng edukasyon, uri
ng hanapbuhay at istruktura ng sambahayan ay may estadistikang
makabuluhang dating sa pagiging mahirap.
MAKABULUHANG DATING SA PAGIGING MAHIRAP
■ Sa pag -aaral ni Taylor (2017) kanyang sinabi na tinatayang walumpong milyong bata
ang nagtatrabao. Ang child labor sa America na may bahagdan na apat napu't isa (41) ang
halos doble ang taas kumpara sa Asya. Sinabi sa pag-aaral ni Taylor na ang suliranin ng
mga mag-aaral sa kanilang pagkatuto ay maaring iugnay sakahirapan at child labor.
■ Sa artikulo ni Dr. Bartle Philippine (n.d) na isinalin ni Vitan III Dioniso, kanyang inisa-
isa ang limang malalaking sangkap ng kahirapan na kinabibilangan ng mga sumusunod:
1. Kawalan ng kaalaman
2. Sakit
3. Kawalang pagpapahalaga
4. Hindi mapagkakatiwalaan
5. Pagiging palaasa
Kanyang bigyang diin na ang solusyon sa pangkalahatang suliranin sa kahirapan ay
ang pangkalahatang solusyon sa pag-alis ng mga sangkap ng kahirapan.
MGA USAPING PANGKALUSUGAN

HALIMBAWA:

■ MALNUTRISYON
■ HIV
■ SAKIT NA DENGUE
■ USAPING PABAHAY
 MALNUTRISYON
■ Malnutrition Ang malnutrition ang isa sa mga suliranin na hinaharap Ng
bansa. Kakulangan ng sapat na sustansya SA pag kain pang araw-araw.
Dagdag pa dito ay ang kawalan Ng sapat na kaalaman ng tao sa
kahulugan ng Malnutrition.

■ Gayun paman ang ating pamahalaan patuloy na gumagawa ng mga

inisyatibo upang mapataas ang antas Ng kaalaman ng tao sa tamang
nutrisyon, tulad ng programs Ng gobyerno na FEEDING PROGRAM.
 HIV
Ano ang sakit na HIV?

■ Isa sa mga pangunahing usapin sa larangan ng kalusugan ang HIV

( Human Immunodeficiency Virus) ito ay isang espekto ng
kondisyon na sanhi ng empeksyon ng HIV. Walang makikitang
sintomas ng sakit ang taong may inpeksyon nito maliban sa
simpleng trangkaso.
■ Habang patuloy na kumakalat ang impeksyon higit nitong
sinasalakay ang immune systen ng tao.
Saan nakukuha ang HIV?

■ Pakikipagtalik na walang proteksyon

■ Kontaminadong paraan ng pagsasalin ng dugo
■ Hypodermic na karayom
■ Mula sa ina tungo sa anak sa panahon ng papagbubuntis.
■ Pagpapasusu
 SAKIT NA DENGUE
■ Ang sakit na dengue ay nanggaling sa virus na dala ng lamok. Ang
sintomas nito ay nakikita sa loob ng tatlo hanggang apat na araw katulad
ng pananakit ng Ulo, Mataas na lagnat, Pagsusuka at pananakit ng laman
at kasukasuan.
■ Maaring gumaling ang sakit na dengue sa loob ng 2-7 araw kung ito ay
maaagapan, ngunit may kasong ito ay mauwi sa kamatayan.
■ May vaccine na mabibili sa mercado sa bawat bansa bilang panlunas sa
dengue, ngunit kailangan din nating mag ingat at panatilihing malinis ang
kapaligiran.
■ Ang adhikain ng administrasyun ni Aquino III na bawasan ang sakit na
dengue. Ang kanyang pamahalaan ay may kasunduan o kontrata sa sanofi
ang nag mamanufacture ng gamot laban sa dengue.
 USAPING PABAHAY
■ Ang kawalan ng maayos na tahanang masisilungan ng isang pamilya ay isang
suliraning matagal ng kinakaharap sa buong mundo. Sumasalamin ito sa
mukha ng kahirapan na hindi madaling solusyonan dahil sa maraming
kadahilanan katulad ng kawalan ng inisyatibo buhat sa pamahalaan, kawalan
ng disiplina sa pagsasagawa ng paraan upang maka ahon sa kahirapan.
■ Sa tala ng Global Homeless Statistics nasa apat napu’t apat na bahagdan ng
mga Pilipino and walang maayos na tirahan na matatagpuan sa Metro Manila.