Mga Tekstong Ekspositori

Ang tekstong ekpositori ay isinulat upang maglayong

magpabatid, maglarawan, maglahad ng mga impomasyon,
gumanyak at iba pang gawaing pagpapahayag na
nangangailanagan ng malinaw na pagpapaliwanag. Ang
organisasyon o istruktura ng nilalaman ng mga ito ay depende
sa anyo o genre ng bawat teksto (jornal, sulat, pitak,
edotoryal,brochure, mapa atbp.)
Nagmungkahi si Heller (1995) ng mga tekstong ekspositori
nararapat linangin sa mga mag-aaral na pinaniniwalaan niyang
malaki ang maitutulong sa kanilang proseso ng pagkatuto at sa
kanilang mga gawaing pampaaralan. Ang tekstong
ekspositoring ito ay ang mga sumusunod: pagbibigay-
kahulugan, paghahambing, pagkokontrast, pag-aanalisa,
pagtukoy sa sanhi at bunga, at pagtukoy sa problema at
solusyon.
Mga huwaran ng Organisasyon ng Teksto: Uri
at Katangian
1. Pagbibigay-kahulugan o Definisyon- launin nitong iugnay ang
isang salita sa damdamin at karanasan ng tao. Pag-uugnay din ito
ng salita sa bagay at maging sa pangyayari.

Dalawang paraan sa pagbibigay ng definisyon.

a. Formal o Denotasyon. Ito ang palasak na gamitin sa pagbibigay
ng kahulugan na itinuturing na isang maka-agham na paraan.
Karaniwang makikita ito sa mga diksyunaryo at mga aklat ukol sa
terminolohiya.
b. Informal o Konotasyon- Ito ang pagbibigay-kahulugan na
ginagamitan ng pansariling pananaw na maaring ibatay ayon sa
karanasan ng tao o pangkat ng tao. Karaniwang ginagamitito sa
mga salitang mahirap bigyan ng kahulugan sapagkat
nangangailangan ang mga ito ng malalalim na pagpapaliwanag at
ginagamitan ng paghahambing.
2. Pagsusunud-sunod- Naglalayon ito na ipabatid sa
mga mambabasa ang isang paksa sa pamamagitan ng
paglalahad ng mga impormasyon sa pamamaraang
sekwensyal, kronolohikal at prosejural.
3. Paghahambing at Pagkokontrast- binibigyang diin
sa tekstong ito ang pagkakatulad at pagkakaiba ng
mga kaalaman, konsepto, pangyayari tao atbp.
Karaniwang ginagamitan ito ng paglalarawan ukol
sa katangian/kalikasan ng mga pinaghahambing at
pinagkokontrast upang malinaw na maipakita ang
pagkakatulad at pagkakaiba ng mga ito.
4. Sanhi at Bunga- Malinaw na ipinaliliwanag sa
mga tekstong ito ang pinagmulan o sanhi ng isang
pangyayari at mga magiging bunga o kinalabasan
nito.Mabuting gamitin ito sa pag-aanalisa ng paksa
sapagkat nasusuri ng isang tagabasa ang relasyon
ng mga bahagi sa kabuuan nito, upang malinaw na
maiparating ng mga mambabasa ang kabuuan ng
mga ideyang tinatalakay.
Mga Kasanayan sa Akademikong Pagbasa
Pagtukoy sa Pangunahing Paksa
Isang napakahalagang kasanayan sa pagbasa ang
pagtukoy sa paksang pangungusap. Ang paksang
pangungusap ay ang tema o pinag-uusapan sa anumang
teksto. Ito ang pinakasustansya ng buong aklat sapagkat dito
umiikot ang ginagawang pagsalaysay, paglalarawan,
paglalahad o pagmamatuwid ng manunulat. Ito ang
kumokontrol sa talata sapagkat kinakatawan nito ang sentral
na ideya
Ang paksang pangungusap ay maaring isinasaad sa isang
pangungusap na maaring matagpuan sa simula, gitna o wakas
habang ang ibang pangungusap na nakasaad ay nagbibigay
ng detalye tungkol dito.
Pagkilala sa Opinyon at Katotohanan
Kasama sa pagdedevelop ng kakayahan ng isang indibidwal
bilang isang kritikong mambabasa ay ang kanyang kakayahang
makilala ang pagkakaiba ng katotohanan sa opinyon lamang. Bilang
mambabasa dapat nating tandaan na ang mga katotohanan ay ang
mga pahayag na napatunayan na o maaring mapatunayan
samantalang ang opinyon lamang ay yaong mga pahayg na bunga
lamang ng pananaw ng isang indibidwal.
Pagkilala sa Mahalaga at Di-Mahalagang Impormasyon
Ang pagkilala sa mahahalaga at di-mahahalagang impormasyon
ay makapagpapabilis at makapagpapabuti para sa epektibong pag-
unawa ng indibidwal sa kanyang binabasa.
Sa pamamagitan ng pagkakaroon ng mabisang kakayahan sa
ganitong gawain, ang pangangalap ng mga materyal ay magiging
higit na kaaya-aya, maayos at mas madali sa inyong bahagi.
Paghinuha sa Kalalabasan ng Pangyayari
Ang bawat ating babasahin ay may simula at wakas. Hindi
nakapagtataka para sa isang mambabasa ang gumawa ng mga
desisyon tungkol sa kanyang binabasa. Kaaya-ayang gawain ang
panghuhula sa magiging wakas ng isang babasahin sa oras na ito ay
iyong masimulan. Ang ganitong gawain ay makatutulong para sa
paggising at pagpapanatili ng interes ng mambabasa.
Pagbibigay ng konklusyon
Hindi kataka-taka para sa isang mambabasa ang magbigay ng
sariling konklusyon sa anumang teksto na kanyang binasa.
Ang pagbibigay ng konklusyon ay ang paglalahad ng sariling
palagay sa nilalaman ng akda. Maaaring ito ay gawin sa
pamamagitan ng pagbibigay sa tama at lalo pang mabisang wakas
sa pagiging natural ng reaksyon ng mga tauhan sa isang piling
sitwasyon.
Pagtukoy sa Layunin ng Teksto
Natutukoy ng matalinong mambabasa ang layunin ng may-akda
ang teksto o seleksyon. Ang akda ay maaring nanlilibang,
nagpapaliwanag, nanghihikayat, nagbibigay-impormasyon,
nagpapahayag ng opinyon. Magbigay ng pagpapahalaga sa
kalagayang pantao (values). Masasabing lubos ang tagumpay ng
manunulat kung napahalagahan at naunawaan ng mambabasa ang
kanyang layuning nais ipabatid.
Paglutas sa Suliranin
Ang kasanayan sa pagbasa na kinakailangn para sa mabisang
pang-unawa ng nilalaman ng teksto ay ang paglutas sa suliranin.
Ang kakayahang ito ay kinakailangan din para sa paglutas sa mga
pang-araw-araw na suliranin.
Sa ganitong gawain mahalag ang kakayahan ng mambabasa sa
pag-alam sa mga paraan para sa pagbubui ng solusyon sa suliranin.
Pagbasa ng Mapa, Tsart at Grap
May mga pagkakataon na hindi mo maiiwasan ang pagbasa ng
mapa, tsart at grap sapagkat ito ay bahagi ng tekstong kailangang
basahin. Ang pagbibigay ng kahulugan sa mga ito ay isang
matalinong gawain sapagkat dito ay masusubok ang iyong
kakayahan sa pagpapaliwanag sa mga basal na impormasyon
katulad ng mga simbolo, numero, terminolohiya at direksyon. Ang
mapa ay nagtuturo sa mga palatandaan na pagkakakilanlan ng
lokasyon ng isang lugar. Ang tsart ay nagbibigay ng mga
impormasyong binabalangkas, samantalang ang grap ay may iba’t
ibang uri tulad ng bar grap, linya grap, at bilog na grap na isang
representasyon ng dalawang pares ng bilang na nagsasaad ng
relasyon ng bawat isa at kadalasang maaring magamit upang
magpahayagng istadistika.
 Sa pagbasa ng mapa, tsart at grap ay
makatutulong na isaalang-alang ang mga hakbang
na sumusunod (Cheek, Jr at Colins, 1985)
1. Basahin muna ang pamagat upang matukoy ang layunin ng
mapa, tsart at grap.
2. Tingnan ang panimula sa tsart o gabay sa pagbasa ng mapa o
grap. Maaari mong matagpuan ang mga gabay sa gilid at sa
ibaba ng grap at mapa na tumutukoy sa yunit ng sukat na
ginamit.
3. Sa pagbasa sa tsart at grap, desisyunan kung ano ang mga
bagay na inihahambing.
4. Gumawa ng pangkalahatang pahayag tungkol sa takbo o
patern na iminungkahi ng tsart at grap.
Ang Kalikasan ng Akademikong Pagsulat
Ang pagsulat ay isang sosyo-kognitibong proseso. Binibigyang
pansin nito ang emosyonal at kalagayang sosyal ng manunulat,
maging ng kanyang kognitibong kakayahan sa paglikha ng isang
diskurso. Sa pagsusulat ang paligid ng manunulat ay isang
mahalagang pinagmumulan ng paksa, karanasan o ideya. Ang
pagsulat isang bahagi ng pakikipag-ugnayan.
Ang pagsulat ay isang multi-dimensyonal na kasanayan. Ito ay
nangangailangan nang masusi at kritikal na pag-iisip. Sinasaklaw
ng pagsulat ang iba;t ibang diskurso sa iba’t ibang disiplina. Ang
mga sanaysay, ulat, factsheets at iba’t ibang mga nasusulat na teksto
sa larangan ng siyensya, teknolohiya, edukasyon, humanidades at
agham panlipunan ay sinasaklaw ng akademikong pagsulat. Ang
mga kasanayang kritikal ay ang mga kakayahan ng isang manunulat
na suriin, balangkasin, ihambing, ibuod, buuin ang mga tesis ng
papel. Ang pag-aaral ng proseso at produkto ay nangangahulugan
ng pagsusuri sa proseso ng paggawa ng mga siyentipikong papel o
mga sanaysay pananaliksik.
Mga Salik na Isinasaalang-alang sa Pagsulat
1. Ang manunulat at ang kanyang layunin. Nakasalalay sa
kakayahan ng manunulat ang tagumpay ng pagsulat. Ang
kanyang kakayahang bumuo ng mga ideya at ilahad ang mga
ito, sa pagbuo ng mga ideya, ang manunulat ay dapat na
isaalang-alang ang kanyang layunin sa pagsulat.
2. Ang magbabasa at paksa. Isang mahalagang salik ng epektibong
pagsulat ay ang pagsusuri sa babasa ng susulating papel. Ang
kakayahan ng babasa sa pag-intindi sa lenggwahing ginamit at
ang kanyang kakayahang bumuo ng mga konsepto ay
mahalagang ikonsidera ng manunulat. Sa akademikong
pagsulat, ang lenggwahing gagamitin ay kailangan akma sa
lenggwahe ng babasa. Hindi katulad ng masining na pagsulat na
maaaring magkaroon ng iba’t ibang interpretasyon, ang
akademkong pagsulat ay kailangan eksplisit at tuwiran ang
pagpapahayag. Hindi dapat bubuo ng implicature o inference
ang mambabasa na lihis sa ibig ipahayag ng manunulat.
Proseso ng Pagsulat
1. Prewriting- lahat ng pagplapanong aktibi, pangangalap ng
impormasyon, pag iisip ng mga ideya, pagtukoy ng istratehiya
ng pagsulat at pag-oorganisa ng mga materyales bago sumulat
ng burador ay nakapaloob dito. Ang Unang Burador, sa punttong
ito ang iyong mga ideya ay kailangang maisailalim sa bersyong
preliminari ng iyong dokumento na maari mong irebays nang
paulit-ulit depende kung gaano mo kinakailangan.
2. Revising- Ito ay proseso ng pagbabasang muli sa burador nang
makailang ulit para sa layuning pagpapabuti at paghuhubog ng
dokumento.
3. Editing- Ito ang pagwawasto ng mga posibleng pagkakamali sa
pagpili ng mga salita, ispeling, gramar, gamit at pagbabantas.
Ang editing ang pinakahuling yugto sa proseso ng pagsulat bago
maiprodyus ang pinal na dokumento.