სკოლა - საბაზო

საგანი - ქართული ლიტერატურა

კლასი - VIII
პედაგოგი - ეკატერინე ღაღანიძე
თარიღი - 2021 წლის 20 იანვარი
 „ბედი ქართლისა“

ნიკოლოზ ბარათაშვილი

ნაწილი მეორე
 ლექსიკონი:

მივიქცეთ - მივბრუნდეთ
ვქნათ საჭურედ - თავშესაფრად გაუხდათ
ბორგვნილი - აბორგებული, აღელვებული
ანგარი - ანგარებიანი (გამყიდველი)
აჰყარეს სიმტკიცის ბჭენი - სიმტკიცე დაურღვიეს
ესდენ - ამდენად
ცუდ იყო - ფუჭი, ამაო იყო ყოველგვარი მცდელობა
გაფოთებული - აღშფოთებული, განრისხებული
 „ბედი ქართლისა“
კარი პირველი (მეორე ნაწილი)
ბინდმა გაჰყარა მებრძოლნი მტერნი,
გამარჯვებულნი დარჩნენ ივერნი;
მაგრამ რა მეფე ჯარსა უყურებს,
მას გამარჯვება არღა ახარებს:
ძვირად დაუჯდა იგი ირაკლის!
მრავალთ ყმაწვილთ-კაცთ, ნუგეშთა
ქართლის,
დასდვეს აქ თავი მამულისათვის!
აწ საფლავიცა არსად ჩანს მათთვის;
ჰაერში განქრა მათი სახელი
და არსად ჟამთა მოწამე ძეგლი
არ გვიქადაგებს მათთა საქმეთა;
დუმილნი ჰფარვენ ერთგულთა ძეთა!..
მაგრამ, ჰოჲ, გმირნო, ნუ შეშფოთდებით,
თქვენ სახსოვარი გაქვთ თვით განგებით:
რაც ერთხელ ცხოვლად სულს დააჩნდების,
საშვილიშვილოდ გარდაეცემის;
ქართლი თქვენს ღვაწლსაც ვერ დაიდუმებს,
აღა-მაჰმად-ხანს ვიდრე ახსენებს!
მეფემ უბრძანა თვისთა მოხელეთ:
“გვიჯობს, რომ ახლავ ქალაქს მივიქცეთ
და ციხე ჩვენი მსწრაფლ გავამაგროთ,
თვარემ ხვალ სიმხნით ვერა გავაწყოთ,
აღა-მაჰმად-ხან რა აქა გვნახავს;
ხომ იცით, ჯარი დიდ-ძალი ახლავს,
და იქნება, რომ ციხეში დავხვდეთ,
ჩვენის ძალისა ფიქრი მიეცეთ.
ძველთაგან ასე ნაამბობია,
რომ ზოგჯერ ხერხი ღონეს სჯობია”.
ყველა ეთანხმა ამაზედ მეფეს;
ქალაქს მოიქცნენ იმავე ღამეს,
და მსწრაფლ ზღუდენი ნარიყალისა
ექმნათ საჭურედ ჯართა ქართლისა!
გათენდა დილა მზისა აღმოსვლად;
მაგრამ მნათობმან შუქისა ნაცვლად
ბნელი მოჰფინა ტფილისის არეს:
აღა-მაჰმად-ხან მოადგა ციხეს,
სამი დღე და ღამ ადგა მას ჯარით,
მაგრამ ვერა რა ავნო ვერსაით.
დაღონდა სპარსთა მეფე
ბორგვნილი,
და თურმე ყოვლით იმედმიხდილი
ქართლითგან წასვლას
დააპირებდა;
მაგრამ იუდა ჟამს ეძიებდა!
აჰა მან იგი აწ მოიხელთა
და მუხთალისა ანგართა ხელთა
მან მტერთ უმსხვერპლა თვისნი მოძმენი!
სცნა რა ირაკლიმ ესე მუხთლობა,
მოყმეთა თვისთა ეზდენ დამცრობა,
მყისვე აღენთო ხელმწიფე-გული,
მტერზედ ამაყად გამზადებული!
მაგრამ ცუდ იყო ყოველი ღონე:
აღა-მაჰმად-ხან, კვლავ თავმომწონე,
შემოეპარა ციხისა კართა,
და მოევლინა მსწრაფლ ქართველთ
ჯართა.
გაფოთებული ეძიებდა მას,
ვინცა ჰერანის ტახტს, ხელმწიფებას
ქართველთა შორის წაართვა ძალა;
მაგრამ ირაკლიმ უკვე გაქუსლა
მთიულეთისკენ თავისი ცხენი
და შეუმცირა სპარსთ ტკბილნი დღენი!
 განმარტებები:
 ეპიზოდში წარმოჩენილია მეფე ერეკლეს განცდები ბრძოლის
შემდეგ. მას აღარ ახარებს გამარჯვება, რადგან ომმა არაერთი
ახალგაზრდას სიცოცხლე შეიწირა. გამარჯვება მეფეს „ძვირად
დაუჯდა“!
 ავტორი აღნიშნავს, რომ ამ გმირების სახელი უკვალოდ გაქრა, არც
მათი საფლავები არსებობს და არც მათ საქმეებზე მოყვება ვინმე.
მაგრამ ამავდროულად წერს - „ჰოი, გმირნო, ნუ შეშფოთდებით“,
ქართლი არ დაივიწყებს თქვენს ღვაწლს და გაიხსენებს მანამ,
სანამ ემახსოვრება აღა-მაჰმად-ხანის სახელი.
 მეფე გადაწყვეტს, რომ ქალაქში გამაგრებული დაუხვდეს მტერს და
ჭკუით აჯობოს მას.
 განმარტებები:

 ტფილისს მზის ნაცვლად სიბნელე მოეფინა, რადგან ქალაქს

აღა-მაჰმად-ხანი მოადგა და სამი დღე-ღამე ცდილობდა მის
აღებას, თუმცა ვერ ახერხებდა.
 სწორედ მაშინ, როცა იმედგადაწურული აღა-მაჰმად-ხანი
წასვლას აპირებდა, გამოჩნდა „იუდა“, ანუ მოღალატე,
რომელმაც გადაწყვიტა ქვეყნის ბედი. მისი დახმარებით,
მამულს „სიმტკიცის ბჭენი“ აჰყარეს და ტფილისი აიღეს.
 მეფეს
ყველაზე მეტად სწორედ ეს ღალატი აბრაზებდა და
ანაღვლებდა.
 იფიქრეთ:
 რატომ არ ახარებს მეფე ერეკლეს გამარჯვება?
 როგორაფასებს ავტორი გმირებს და მათ
თავდადებას?
 რაიგულისხმება სიტყვებში: „თქვენ სახსოვარი გაქვთ
თვით განგების“?
 რაშემთხვევაში გაიხსენებენ ქართველები დაღუპულ
გმირებს?
 განმარტეთ სიტყვები: „მაგრამ იუდა ჟამს ეძიებდა“.
 რატომდა როგორ დამარცხდა ერეკლე მეფე? თქვენი
აზრით, რა არის ამ დროს მისი მთავარი
სადარდებელი?
 დავალება:

 ტექსტის წაკითხვა, გაშინაარსება და დასწავლა

 ლექსიკონზე მუშაობა
 წერითი დავალება: ეპიზოდის შინაარსი
 კითხვებზე პასუხი(მე-8 სლაიდი)
იმსჯელეთ, დამარცხების შემდეგ, რა აღაშფოთებს
და ადარდიანებს ერეკლეს ყველაზე მეტად?