НАЈГОЛЕМИТЕ ЕПИДЕМИИ И

ПАНДЕМИИ ВО СВЕТОТ
ПРЕДИЗВИКАНИ ОД ВИРУСИ
Изработила-Ева Георгиевска II2 клас
Црната смрт (1346–1353)
◦ Црната смрт (исто така позната како „помор, голема смртност или чума“) била пандемија на бубонска чума што
се случила во Афро-Евроазија од 1346 до 1353 година.Тоа е најфаталната пандемија забележана во човечката
историја, предизвикувајќи смрт на 75–200 милиони луѓе во Евроазија и Северна Африка, достигнувајќи врв во
Европа од 1347 до 1351. Бубонската чума била предизвикана од бактеријата Јерсинија пестис.
◦ Црната смрт била почеток на втората пандемија на чума.Чумата создала верски, социјални и економски
пресврти, со длабоки ефекти врз текот на европската историја.
◦ Потеклото на Црната смрт е спорно. Пандемијата потекнува или од Централна Азија или Источна Азија, но
нејзиниот прв конечен изглед бил на Крим во 1347 година.Од Крим, најверојатно ја носеле болви што живееле на
црните стаорци кои патувале со бродовите од Генеа, ширејќи се низ Медитеранскиот басен и стигнувајќи до
Африка, Западна Азија и остатокот од Европа преку Цариград, Сицилија и Италијанскиот Полуостров. Постојат
докази, дека откако бродот пристигнал, Црната смрт во голем дел се ширела со болви-кои предизвикуваат
пневмонична чума-и контакт од човек до човек преку аеросоли што ги овозможува пневмоничната чума, што
придонела многу брзо ширење на епидемијата во внатрешноста.
◦ Црна смрт беше втората голема природна катастрофа што ја погоди Европа за време на доцниот среден век
(првата беше Големиот глад од 1315-1317 година) и се проценува дека уби 30 до 60 проценти од европското
население.Чумата можеби го намалила светското население од 475 милиони до 350-375 милиони во 14 век. Имало
понатамошни епидемии во текот на доцниот среден век.Европското население не го вратило своето ниво во 1300
година до 1500 година.Епидемиите на чумата се повториле до почетокот на 19 век.
◦ Неодамнешните истражувања сугерираат дека чумата ги заразила првите луѓе во Европа и Азија во доцниот неолит-
рано бронзено време.Истражувањето во 2018 година нашло докази за Yersinia pestis во древна шведска гробница,
која можеби била поврзана со „неолитскиот пад“ околу 3000 п.н.е., во која европското население значително
опаднало.Овој Y. pestis можеби бил различен од помодерните типови, со бубонска чума пренесена со болви, најпрво
позната од бронзеното време, во близина на Самара.

◦ Симптомите на бубонска чума најпрво се потврдени во фрагмент од Руф од Ефес сочуван од Орибасиј; овие древни
медицински власти сугерираат дека бумонска чума се појавила во Римската империја пред владеењето на Трајан,
шест века пред да пристигне во Пелузиум во времето на Јустинијан Први.Во 2013 година, истражувачите ги
потврдија претходните шпекулации дека причината за чумата на Јустинијан (541–542 н.е., со повторувања до 750
година) е Y. pestis. Ова е познато како Прва пандемија на чума.

Јерсинија пестис- бактерија

која предизвикува чума
◦ Симптомите на болеста вклучуваат треска од 38-41 ° C (100-106 ° F), главоболки, болки во зглобовите, гадење и
повраќање и општо чувство на малаксаност. Ако не се лекуваат, од оние кои заболуваат од бубонската чума, 80
проценти умираат во рок од осум дена.

◦ Современите прикази за пандемијата се разновидни и честопати непрецизни. Најчесто забележаниот симптом бил
појавата на бубои (или гавокиолос) во препоните, вратот и пазувите, кои испуштале гној и крвареле кога се
отварале.Опис на Бокачо:
◦ И кај мажите и кај жените, прво имало појава на одредени тумори во препоните или пазувите, од кои некои
пораснале како обично јаболко, други како јајце ... Од двата споменати делови на телото оваа смртоносна
гавокиоло наскоро се ширела во сите правци; по што формата на болеста почнала да се менува, црни дамки или
ливиди се појавувале во многу случаи на раката или бутот или на друго место, сега малку и големи и бројни.Тоа
било непогрешлив знак за приближување кон смртта, такви биле дамките кои се покажувале. Ова било проследено
со акутна треска и повраќање на крв. Повеќето жртви починале два до седум дена по првичната инфекција.
Дамките и осипите слични на пеги,кои можеле да бидат предизвикани од каснување од болви, биле
идентификувани како уште еден потенцијален знак на чума.
◦ Прилог видео- https://www.youtube.com/watch?v=m5q-PIN3KSE
Шпански грип (1918-1920)
◦ Шпанскиот грип, исто така познат како епидемија на голем грип или пандемија на грип од 1918 година, била
исклучително смртоносна глобална пандемија на грип предизвикана од вирусот на грип А Х1Н1. Најраниот
документиран случај бил во Март 1918 година во Канзас, Соединетите држави, со дополнителни случаи
регистрирани во Франција, Германија и Обединетото Кралство во април. Две години подоцна, речиси една третина
од глобалното население, или околу 500 милиони луѓе, биле заразени во четири последователни бранови.
Проценките за смртни случаи се движеле од 17,4 милиони до 100 милиони, со општ опфатен опсег од 25-50
милиони, што ја прави една од најсмртоносните пандемии во човечката историја.

◦ Името „шпански грип“ е погрешен збор,вкоренет во историско различно потекло од заразни болести, што сега е
избегнато.Пандемијата избила при крајот на Првата светска војна, кога воените цензури ги потиснале лошите
вести во завојуваните земји за да го одржат моралот, но весниците слободно ја објавиле појавата во неутрална
Шпанија. Овие приказни создале лажен впечаток за Шпанија како епицентар, така што печатот надвор од Шпанија
го прифатил името „шпански“ грип. Ограничените историски епидемиолошки податоци го прават географското
потекло на пандемијата неопределено, со конкурентни хипотези за првичното ширење.
◦ Повеќето епидемии на грип несразмерно убиваат млади и стари лица, со повисока стапка на преживување меѓу
нив, но оваа пандемија имаше невообичаено висока смртност кај младите возрасни лица.Научниците нудат
неколку објаснувања за високата смртност, вклучително и шестгодишна климатска аномалија која влијаела на
миграцијата на носители на болести со зголемена веројатност за ширење низ водни тела.Вирусот бил особено
смртоносен бидејќи предизвикувал бура од цитокини, уништувајќи го посилниот имунолошки систем на младите
возрасни лица,иако вирусната инфекција очигледно не била поагресивна од претходните соеви на
грип.Неисхранетоста, преполните медицински кампови и болници и лошата хигиена, влошена од војната,
промовирала бактериска суперинфекција, убивајќи ги повеќето жртви.
◦ Шпанскиот грип од 1918 година бил првата од трите пандемии на грип предизвикани од вирусот на грип А
H1N1; најновата беше пандемијата на свински грип во 2009 година.Рускиот грип од 1977 година, исто така, беше
предизвикан од вирусот Х1Н1, но најмногу ги погоди помладите популации. Тековната пандемија на КОВИД-19,
која започна во декември 2019 година и е предизвикана од тежок акутен респираторен синдром коронавирус 2, е
најсмртоносната пандемија поради нејзиното ширење низ целиот свет и високиот број на смртни случаи.
Симптоми
◦ Поголемиот дел од заразените доживеале само типични симптоми на грип како болки во грлото, главоболка и треска,
особено за време на првиот бран.Меѓутоа, за време на вториот бран, болеста била многу посериозна, честопати
комплицирана од бактериска пневмонија, која често била причина за смрт.Овој посериозен тип предизвикал развој на
хелиотропна цијаноза, при што кожата прво развивала две дамки од махагони над јаболчниците, кои потоа за неколку часа
ќе се проширеле и го боеле целото лице во сина боја, проследено со црна боја, најпрво во екстремитетите, а потоа
понатаму,до торзото.По ова, смртта следела во рок од неколку часа или денови, поради тоа што белите дробови се полнеле
со течност. Други знаци и симптоми пријавени вклучу спонтано крварење од устата и носот, спонтани абортуси за
бремени жени, чуден мирис, опаѓање на косата и забите, делириум, вртоглавица, несоница, губење на слухот или мирисот,
заматен и оштетен вид.Еден набљудувач напишал: "Една од највпечатливите компликации беше крварењето од мукозните
мембрани, особено од носот, желудникот и цревата. Се појави и крварење од ушите и петехијални крварења во кожата". Се
верувало дека сериозноста на симптомите е предизвикана од бури со цитокини.
◦ Поголемиот дел од смртните случаи биле од бактериска пневмонија,вообичаена секундарна инфекција поврзана со грип.
Оваа пневмонија самата била предизвикана од вообичаени бактерии на горниот респираторен тракт, кои биле во можност
да навлезат во белите дробови преку оштетените бронхијални цевки на жртвите.Вирусот, исто така, ги убил луѓето
директно предизвикувајќи масивни хеморагии и едем во белите дробови.Современите анализи покажале дека вирусот е
особено смртоносен бидејќи предизвикува бура од цитокини (прекумерна реакција на имунолошкиот систем на телото).
◦ Една група истражувачи го извлекле вирусот од телата на замрзнатите жртви и заразиле животни со него. Животните
претрпеле брзо прогресивна респираторна инсуфициенција и смрт преку бура од цитокини. Се претпоставува дека
силните имунолошки реакции на младите возрасти го опустошиле телото, додека послабите имунолошки реакции на
децата и возрасните средовечни лица резултирале со помалку смртни случаи кај тие групи.
◦ Прилог видео- https://www.youtube.com/watch?v=pCF_ePFYPDU
Разликата помеѓу возрасната дистрибуција на Табела на смртни случаи од сите причини во
смртност од грип на епидемијата од 1918 големите градови, што покажува врв во
година и нормалните епидемии октомври и ноември 1918 година

Електронски
микрограф кој
покажува
пресоздадени
вириони на грип од
1918 година
Сида (1981-денешен ден)
◦ ХИВ/СИДА, или вирус на човечка имунодефициенција, од некои автори се смета за глобална пандемија.Меѓутоа,
СЗО во моментов го користи терминот „глобална епидемија“ за да го опише ХИВ.Од 2018 година, приближно
37,9 милиони луѓе се заразени со ХИВ на глобално ниво. Имаше околу 770.000 смртни случаи од СИДА во 2018
година.Студијата за глобален товар на болести од 2015 година, во извештај објавен во Лансет, проценува дека
глобалната инциденца на ХИВ инфекција го достигна својот врв во 1997 година, на 3,3 милиони годишно.
Глобалната инциденца брзо опадна од 1997 до 2005 година, на околу 2,6 милиони годишно, но остана стабилна
од 2005 до 2015 година.

◦ Субсахарска Африка е најпогодениот регион. Во 2018 година, околу 61% од новите ХИВ инфекции се случиле во
овој регион. Соодносите на преваленца се „Во западна и централна Европа и Северна Америка, ниската и
опаѓачка инциденца на ХИВ и смртност кај луѓето заразени со ХИВ во последните 17 години ја забележа
инциденцата: односот на преваленца падна од 0,06 во 2000 година на 0,03 во 2017 година. Постојаните
намалувања на нови ХИВ инфекции и смртност кај луѓето заразени со ХИВ во Источна и Јужна Африка го
намалија односот од 0,11 во 2000 година на 0,04 во 2017 година. Напредокот е постепен во Азија и Пацификот
(0,05 во 2017 година), Латинска Америка (0,06 во 2017 година), Карибите (0,05 во 2017 година) и Западна и
Централна Африка (0,06 во 2017 година). Инциденцата: односите на преваленца на Блискиот Исток и Северна
Африка (0,08 во 2017 година) и Источна Европа и Централна Азија (0,09 во 2017) ".Јужна Африка има најголема
популација на луѓе со ХИВ од која било земја во светот, со 7,06 милиони заклучно со 2017 година. Во Танзанија,
ХИВ/СИДА беше пријавена дека има преваленца од 4,5% кај Танзаниските возрасни лица на возраст од 15-49
години во 2017.
◦ Јужна и Југоисточна Азија (регион со околу 2 милијарди луѓе од 2010 година, над 30% од светското население)
има околу 4 милиони случаи (12% од сите луѓе заразени со ХИВ), со околу 250.000 смртни случаи во 2010
година.Околу 2,5 милиони од овие случаи се во Индија, каде што сепак преваленцата е само околу 0,3% (нешто
повисока од онаа што се наоѓа во Западна и Централна Европа или Канада).Распространетоста е најниска во
Источна Азија со 0,1%.

◦ Во 2017 година, приближно 1 милион луѓе во Соединетите држави имаа ХИВ; 14% не сфатиле дека се заразени.

◦ Во 2017 година, 93.385 луѓе (64.472 мажи и 28.877 жени) кои живееле со дијагностицирана ХИВ инфекција
добиле грижа за ХИВ во Велика Британија и 428 смртни случаи од кои 42.739 (скоро 50%) од нив се геј или
бисексуалци, мал сегмент од вкупната популација.

◦ Во Австралија, заклучно со 2017 година, имаше околу 27.545 случаи.Во Канада заклучно со 2016 година, имаше
околу 63.110 случаи.
◦ Реконструкцијата на нејзината генетска историја покажува дека пандемијата на ХИВ речиси сигурно потекнува
од Киншаса, главниот град на Демократска Република Конго, околу 1920 година. СИДА за првпат беше
препознаена во 1981 година, во 1983 година ХИВ вирусот беше откриен и идентификуван како причина за СИДА,
а до 2009 година СИДА предизвика речиси 30 милиони смртни случаи.
◦ Прилог видео- https://www.youtube.com/watch?v=bjdqw9rXXd8