Час 5.

Решавање кубни равенки со формули на Кардано

 Формули на Кардано

Дадена е кубна равенка во редуциран вид

( ) ( )
𝟐 𝟑
Дискриминанта на редуцираната кубна равенка е: 𝑫=
𝒒 𝒑
+
𝟐 𝟑

1. Ако , кубната равенка има 1 3. Ако , кубната равенка има

реално решение и 2 3 реални и различни
2. Ако , кубната равенка има три
конјугирано комплексни решенија.
реални решенија од кои еден е
решенија.
прост и двократен .

Воведуваме замена

Формули на Кардано според кои ќе решаваме редуцирана кубна равенка: √

𝒒
𝟑
𝒙= −
⏟
𝟐
𝒖𝟏
𝟑

⏟
𝒒
+ √𝑫 + − −√ 𝑫
𝟐 √ 𝒗𝟏
и

𝑥1 =𝑢1 +𝑣 1
каде што , се примитивни корени на единицата
𝑥 2=𝑢1 𝜺 𝟏+ 𝑣1 𝜺 𝟐
𝑥 3=𝑢1 𝜺 𝟐+ 𝑣 1 𝜺𝟏
Пример 1. Со примена на формулите на Кардано реши ја равенката:

𝑝=9 ,𝑞=− 26
( ) ( ) ( ) ()
− 26 2 9 3 (
𝟐 𝟑
𝒒 𝒑 2 3
𝑫= + 𝐷= + = −13 ) + 3 =169+27=196
𝟐 𝟑 2 3
, кубната равенка има 1 реално решение и 2 конјугирано комплексни решенија.

⏟
𝒒
𝟑
𝟐√ 𝟑

⏟
𝒒
𝒙= − + √𝑫 + − −√ 𝑫
𝟐 √ √
3𝑞
𝑢1= − + √ 𝐷=
2
3 26
2√ 3 3
+ √196= √13 +14=√ 27=3

√
3 𝑞 3 26

√
𝒖𝟏 𝒗𝟏
3 3
𝑣 1= − − √ 𝐷= − √ 196=√ 13 −14= √− 1=−1
2 2
, се примитивни корени на единицата

𝑥1 =𝑢1 +𝑣 1=3 −1=𝟐

− 1+𝑖 √ 3 − 1− 𝑖 √−3+
3 3 √ 3 𝑖+1+ √ 3 𝑖 − 2+4 √ 3 𝑖 2(−1+ 2 √ 3 𝑖)
𝑥 2=𝑢1 𝜺 𝟏+ 𝑣1 𝜺 𝟐=3 ∙ −1 ∙ ¿ = =
2 2 2 2 2
𝑥 2=−𝟏+𝟐 √𝟑 𝒊
𝑥 3=𝑢1 𝜺 𝟐+ 𝑣 1 𝜺𝟏=− 𝟏− 𝟐 √ 𝟑 𝒊
Пример 2. Со примена на формулите на Кардано реши ја равенката:

𝑝=− 12 ,𝑞=16
( ) ( )
2 3
16 12
( ) ( )
𝟐 𝟑
𝒒 𝒑 2
𝑫= + 𝐷= + − =8 +¿
𝟐 𝟑 2 3
Ако , кубната равенка има три реални решенија од кои еден е прост и двократен .

⏟
𝒒
𝟑
𝟐√ 𝟑

⏟
𝒒
𝒙= − + √𝑫 + − −√ 𝑫
𝟐 √ √
3𝑞
2
3 16
2
3

√
𝑢1= − + √ 𝐷= − + √ 0=√ −8=− 2

√
3 𝑞 16
√
𝒖𝟏 𝒗𝟏
3 3
𝑣 1= − − √ 𝐷= − − √ 0=√ − 8=−2
, се примитивни корени на единицата
2 2

𝑥1 =𝑢1 +𝑣 1=− 2 −2=−𝟒

− 1+𝑖 √ 3 − 1− 𝑖 √ 3
𝑥 2=𝑢1 𝜺 𝟏+ 𝑣1 𝜺 𝟐=− 2∙ − 2∙ =1 −𝑖 √ 3+1+𝑖 √ 3=𝟐
2 2
2
Пример 3. Со примена на формулите на Кардано реши ја равенката:

𝑝=− 6 , 𝑞=4
( ) ( )
2 3
16 12
( ) ( )
𝒒
𝟐
𝒑
𝟑
, кубната равенка има
𝑫= + 𝐷= + − =− 8+ 4=− 4 <0 3 реални и различни
𝟐 𝟑 2 3
решенија.

√
𝒒 𝒒
√ ⏟
𝒙=√ −𝟐+𝟐 𝒊 + ⏟
√− 𝟐− 𝟐 𝒊
𝟑 𝟑
𝟑 𝟑
𝒙= − + √𝑫 + − −√ 𝑫
⏟ 𝟐 ⏟ 𝟐 𝒖𝟏 𝒗𝟏
𝒖𝟏 𝒗𝟏

(
𝑢1= √ 𝑟 𝑐𝑜𝑠
3 𝜑 +2 𝑘 𝜋
3
+ 𝑖𝑠𝑖𝑛
𝜑+ 2 𝑘 𝜋 𝑣 1= √
3
3
𝑟 𝑐𝑜𝑠
𝜑 +2 𝑘 𝜋
)3
−𝑖𝑠𝑖𝑛 (
𝜑 +2 𝑘 𝜋
3 )
𝑥=𝑢1 +𝑣 1=2 √3 𝑟 𝑐𝑜𝑠
𝜑+ 2 𝑘 𝜋
3 ( ; 𝑘=0 ,1 , 2 )
𝜑
(
𝑘=0 → 𝑥 1=2 √3 𝑟 𝑐𝑜𝑠 =2 √ √ 8 cos
3
3
)
3𝜋
12
𝜋
=2 √ 2 𝑐𝑜𝑠 =2
4
3𝜋
+2 𝜋
3
𝑘=1 → 𝑥 2=2 √ 𝑟 𝑐𝑜𝑠
3 (
𝜑+ 2 𝜋
=2 √ √ 8 cos
3 4
3𝜋
)
3
=2 √ 2𝑐𝑜𝑠
11 𝜋
12
+4 𝜋
3
𝑘=2→ 𝑥3 =2 √ 𝑟 𝑐𝑜𝑠
𝜑+4 𝜋
3 ( =2 √ √ 8 cos
3 4
)
3
=2 √ 2 𝑐𝑜𝑠
19 𝜋
12