MONTESSORİ EĞİTİMİ I

Matematik Materyalleri ve Çalışmaları

Doç. Dr. Müdriye YILDIZ BIÇAKÇI

• Maria Montessori, matematiksel düşünmenin insanda doğal
ve onu hayvanlardan ayıran önemli bir fark olduğunu,
mağara devrinden beri insanların matematiksel düşünmeye
eğilim gösterdiklerini ve bu durumun yeryüzündeki tüm
insanlara özgü olduğunu söyler. Çocuğun bu konuda
deneyim kazanması için ona olanak sağlanması şarttır.
Çocuğun hesap yapması değil, soyutlaştırmayı, ölçmeyi,
kıyaslamayı, mantıklı düşünmeyi öğrenmesi sağlanmalıdır.

• Matematiksel zekanın en önemli özelliği çocuğu yaratıcı

düşüncenin en yüksek noktası olan zihinsel tahminlere
götürmesidir.
 Montessori, önce çocuğu gözlemler ve sonra
ihtiyaçlarını saptardı:
• Çocuklar kendilerine özgü bir iç dürtüye sahiptir ve bu yapıları
itibarı ile motive olmaya hazırdır. Çocuklar emici zihne 6
yaşına kadar sahiptirler; bu büyük güce sahip olan çocuk
başka alanlarda olduğu gibi matematiksel temel bilgileri de hiç
zorlanmadan öğrenirler.
• Çocuğun duyarlı dönemlerini bilmek çok önemlidir. Çünkü bu
dönemler çocuğun gelişimini güçlü şekilde etkiler. Matematikle
çocuk aynı zamanda düzen konusundaki duyarlık dönemini de
geliştirir.
• Öğrenmenin gelişmesi için çocuğun hareketliliği önemlidir.
Montessori’ye göre, küçük bir çocuk söylenenlerden daha çok
yapılanı aklında tutabilir.
 • Özellikle elle çalışmaya önem verilir. Eller zekanın
gelişmesinde en önemli araçlardır. Elle kavramaktan
zihinsel kavram gelişir. Çocuk nesneyi elle kavrar ve sonra
adlandırır.
• Montessori pedagojisinin temeli, Fransız fizyolog Claude
Bernard’ın duyu fizyolojisine dayanır. Kavramların
öğretilmesinde mutlaka hareket şemalarının kullanılması
gerekir.
SOYUT KAVRAMLARIN MATEMATİK MATERYALLERİ İLE
SOMUTLAŞTIRILMASI

• Çocuk uygulamaları ‘tekrarlamak’ için içten gelen bir

ihtiyaç duyar. Çocuk, kendi yaptıkları sonucu bilgiyi
öğrenir ve tekrarla pekiştirir. Eğitimci bu nedenle çocuğu
yeni bir aşamaya hazır oluncaya kadar serbest
bırakmalıdır.

• Çocuğun aynı zamanda ‘kendi başına’ çalışabilmesine izin

vermek çok önemlidir. Eğitimci geri planda durur ve çocuk
kendi başına materyalle çalışarak öğrenir. Çocuğun kendini
kontrol etmesi ve hatalarını düzeltmesi mümkün olur.
Böylece çocuk bağımsızlaşır.
• Hesap yapmaya giden yolda Montessori tarafından aynı
süreklilikle çizilmiştir. Çocuk henüz ilk malzemelerle bile
dolaylı olarak onluk sistemi tanır.

• Geleneksel yöntemlerle öğrenilen matematik sisteminde

çocuğa ‘rakam’lar ve ‘sıfır’ anlatılır ve sonra işlem yapması
beklenir. Böyle bir öğrenme son derece soyut ve
kapalıdır. Oysa bu kavramlar Montessori sisteminde
uygulanan matematik materyallerinde
somutlaştırımaktadır.
ÇOCUK MATEMATİKSEL BİLGİLERİ NASIL ÖĞRENİR VE
BU KONUDA HAZIRLANMIŞ ÇEVRENİN NASIL OLMASI
GEREKİR?
• Matematik materyalleri çocuklara 3,5 yaşından itibaren
sunulur. Bu konuda çocuğun ön hazırlığı çok önemlidir.
• Öz bakım alıştırmaları çocuğa matematik için de önemli
olan ilgisini yoğunlaştırarak çalışma alışkanlığı kazandırır.
Çocuk aynı zamanda mantıksal sıralamaya göre çalışmayı
öğrenir.
• Duyuları geliştirici materyallerle çalışmak da matematik
materyalleri için önemli bir ön hazırlıktır. Çeşitli
sıralamalarda çocuk matematikte saymayı öğrendiği gibi
düşünmeyi de öğrenir. Duyu materyallerinin çoğu 10
parçadan oluşmuştur. Böylece 10’luk sisteme dolaylı olarak
hazırlanır.
 • Gün akışı içerisinde çeşitli faaliyetler sırasında çocuğa
sayma fırsatı verebilir.
• Karma yaş uygulamasının burada da büyük bir yararı olur.
Küçük çocuklar henüz matematik materyalleri ile
çalışmadan, yaşça daha büyüklerin bu materyallerle
çalışmalarını izleme fırsatı bulur. Bu, bir gün onların da
bu materyalle çalışacağını gösterir. Bu nedenle, çocuklar
henüz çalışmamış olsalar da ortamdaki tüm materyalleri
ile onları amacı dışında kullanmamayı dolaylı olarak
öğrenmiş olurlar.
 EĞİTİMCİNİN ROLÜ

• Eğitimcinin esas görevi ‘materyalleri çocuğa tanıtmaktır.’

• İlgisini çocuk üzerinde yoğunlaştırabilmek için eğitimcinin
‘materyali çok iyi tanıması’ şarttır.
• Materyalin çocuğa sunulmasında daima ‘aynı yöntem ve
tarz’ uygulanır.
• Çocuğa materyali sevdirebilmek için eğitimcinin materyale
karşı ‘olumlu bir davranış’ göstermesi önemlidir.
 MATEMATİK MATERYALLERİNİN
ÖZELLİKLERİ
• Matematik materyallerinin en temel özelliği ‘soyut
kavramları somutlaştırmasıdır.’
• Matematik materyallerinin de belirli bir düzeni vardır.
Bütün kavramlar çocuğa basitten zora, somuttan soyuta
bir sıra ile kavratılır.
• Materyaller, temel matematik kavramlarını anlaşılır kılar
ve daha sonra çocuk belirli kuralları ezbere öğrenir.
• Her kavram belirli sıra ile çalışılır: miktar, sembol, miktar
ve sembolün bağlantısı
MATEMATİK ÖĞRETİMİNDE 3 AŞAMALI
ANLATIM
• Matematik materyallerinde kırmızı-mavi çubuklar ve
kabartma rakamlar dışında, duyu materyallerinde
olduğundan farklı bir 3 aşamalı öğretim uygulanır:
• Materyalleri tanıtmak
• Tekrarlarla kavramların öğretilmesi
• Tek başına kullanımı
1.GRUP MATEMATİK MATERYALLERİ
KIRMIZI-MAVİSAYI ÇUBUKLARI İLE ÇALIŞMALAR
ZIMPARALI RAKAMLAR İLE ÇALIŞMALAR
SAYI ÇUBUKLARI İLE SAYI TABLETLERİNİ
İLİŞKİLENDİRME ÇALIŞMALARI
SAYMA ÇUBUĞU VE KASALARI İLE
ÇALIŞMA(MEKİK KUTUSU)
SAYILAR VE PULLAR İLE YAPILAN ÇALIŞMALAR
BELLEK OYUNLARI
2.GRUP MATEMATİK MATERYALLERİ
BONCUKLARDAN OLUŞAN MİKTAR GRUPLARININ
TANITILMASI
SAYI KARTLARININ TANITIMI
ONLUK SİSTEMİN TANITILMASI-1
ONLUK SİSTEMİN TANITILMASI-2
GRUPLA DÖRT İŞLEM ÇALIŞMALARI
MARKA OYUNU
NOKTA OYUNU
PROBLEM ÇÖZME ÇALIŞMASI
3.GRUP MATEMATİK MATERYALLERİ
RENKLİ BONCUK DİZİLERİNDEN OLUŞAN BONCUK
MERDİVENİ
SEGUİN’İN SAYI TABLALARI İLE
ÇALIŞMA-1
SEGUİN’İN SAYI TABLALARI İLE
ÇALIŞMA-2
YÜZLÜK BİNLİK BONCUK DİZİLERİ İLE İLERİ DOĞRU
SAYMA ÇALIŞMALARI
4.GRUP MATEMATİK MATERYALLERİ
TOPLAMA İŞLEMİ
1.TOPLAMA İŞLEMİ İÇİN YUTAN YILAN OYUNU
TOPLAMA İŞLEMİ İÇİN TOPLAMA TABLASI VE BÖLÜNMÜŞ
ÇUBUKLAR İLE ÇALIŞMA
 ÇIKARMA İŞLEMİ
ÇIKARMA İŞLEMİ İÇİN YUTAN YILAN OYUNU
ÇIKARMA İŞLEMİ İÇİN ÇIKARMA TABLASI VE BÖLÜNMÜŞ
ÇUBUKLAR İLE ÇALIŞMALAR
 ÇARPMA İŞLEMİ
RENKLİ BONCUK DİZİLERİ İLE ÇARPMAYA HAZIRLIK
ÇALIŞMALARI
ÇARPMA TABLASI VE BONCUKLAR İLE ÇARPIM
TABLOSU ÇALIŞMALARI
ÇARPMA İŞLEMİ VE KONTROL KARTLARI
 BÖLME İŞLEMİ
BÖLME TABLASI VE BÖLME KONTROL,İŞLEM TABLALARI
5.GRUP MATEMATİK MATERYALLERİ
KÜÇÜK VE BÜYÜK İŞLEM ÇERÇEVELERİ İLE ÇALIŞMALAR
SATRANÇ TAHTASI VE RENKLİ BONCUK DİZİLERİ İLE
ÇARPMA ÇALIŞMALARI

BÜTÜNÜN EŞİT PARÇALARI(KESİRLİ SAYILARLA

ÇALIŞMALAR)

SAYILARIN HİYERARŞİSİ
KAYNAKLAR

Çakıroğlu Wilbrant, E. Okul Öncesi Eğitimde Montessori

Yaklaşımı, Kök Yayıncılık, 2012.