'

I.. :-.'

^B
^^B
PiOOh. 1

^m
^B
^^K
^B
 Digitized by the Internet Archive
in 2011 with funding from
University of Toronto

http://www.archive.org/details/operaomniaexedit24albe
 D. ALBEirn MAGNI,
RATISBONKNSIS KPISCOPI, OUDINIS PILEDICATORUM,

OPEUA OMNIA
 B. ALBERTI MAGNI,
I! ATISBONENSIS BPISCOPI, ORDINIS PR/RDICATORUM,

OPERA OMNIA,
EX EDITIONE LUGDUNENSI RELIGIOSE CASTIGATA, ET PRO AUCTORITATIBUS
AD FIDEM VULGAT^ VERSIONIS ACCURATIORUMQUE
PATROLOGL-E TEXTUUM REVOCATA, AUCTAQUE R. AI,BERTI YITA AC BIBLIOGRAPHIA SUORUM
OPERUM A PP. QUETIF ET ECHARD EXARATIS, ETIAM REVISA ET LOCUPLSTATA

crRA AC LAROllE

AuGusTi ET iEMiLii BORGNET,

Sacerdotum dioecesis Remensi!<.

ANNUENTE FAYENTEQUE PONT. MAX. LEONE XIII.

voLUMEisr victtisimijm: qijartum

E\ARRATIO\ES I\ JOAWEM.

PARISllS
APUD LUDOVICUM VIVES, BIBLIOPOLAM EDITOREM,
13, YIA VULGO DICTA DELAMBRE, 13

MDCGCIC
IHt INSTITUTE GF- V<Z£^n.\M S]lJb;£S
•
---' ^ I^LACE
...Ai^ADA.

OCT22 1931
134
 D. ALBERTI MAGNI,
RATISBONENSIS EPISCOPI,

LUCULENTA EXPOSITIO,

Ad instantiam Alexandri IV pro exstirpandis hseresibus

tunc vigentibus RomaB lecLa.

PROLOGUS IN QUO LAUDATUR EVANGELISTA.

Aquila grandis maynarum alarum, longo membrorum duclu^ plcna plumis et

varielate, venit ad Libanum, medullam cedriK

el tulit

In ista auctoritate commendatur Joannes Evangelista in scribendo Evan-

gelium, a sex in quibus praecellit in scribendo : quorum primum est a
figura quam habet inter Evangelistas, per hoc quod dicitur « Aquila :

grandis. » Secundum est altitudo contemplationis, per hoc quod dicitur

« Magnarum alarum. » Tertium est ordo dispositionis in partibus materise
quam scribit, in hoc quod dicitur « Longo membrorum ductu. » Quartum
:

est multitudo mysteriorum et sacramentorum, per hoc quod dicitur : « Plena

plumis et varietate. » Quintum est consecutio intentionis in scribendo Evange-
Mum, per hoc quod dicitur metaphorice « Venit ad Libanum. » Sextum et ul-
:

timum est consummatio incorruptionis quam intendit per sacramenta descri-

'
Ezechiel. xvii, 3.

XXIV
 2 D. ALB. MAG. OHD. PR.^i^D.

pla : et hoo typiccL' dtMiutatur per lioc qiiod dioitur : « Tidit meduVam ccdri. »
Fip:iira niitrm qiiam adi[)isoitiir in scribendo, nolatur per hoc quod dicitur :

Atjuila ijrandU : in qno nolantnr duo, scilicet, figura.' proprietas, et ejusdem

virtualis quantihis.
Figura' proprietas propter se\ aquilai proprietates Joanni attribuitur.
Aqnila enitn acute videt, ita ut etiam solemin rola, irreverberalaacie oculi,
adspicere dicalur : propler ((uod visus acumen aquila (abacumine nomen acci-
piens) vocatur, et ad hoc pullos an sui sint probare dicitur. Cum enim de ovis
egressi, jam per naturam coadunatos habent ocuios, quemiibet pullorum ad
rolam solis videiidam disponit : et cujuscumque oculos laorymari conspe.xerit,
illum abjicit quem illorum pati solem irreverberata pupilla
: et deprehenderit,
hunc lamquam suum rovet etnulrit. Ita Joannes irreverberato stylo ad lumen
Verbi (qnorl, Sapient. vii, 26, candor lucis xtcrnrB dicitur) se convertit,et ha^re-
ticos hoc lumen ad^picere non valentes, de nido Ecclesia? abjicit : Gatholicos
autem lioc lumeii intuentes sincera fide, in Ecclesiae nido sua doctrina fovet et
nutrit : unde.. lOzechiel, i, 10 : Fucies uquUee desuper ipsoruni (/uatuor. Alii enim
EvangelistcB humanilalem hominis Jesu Ghristi describunt, parum se ad divi-
nilatera cjus elevantes hic autem ad seterna divinitalis se attollit, et parum do
:

nalivitate humana se intromittit. Ezechiel. i, 11 Fcies eoruum et pennse eoruni :

extentse desuper, supple, erant. Unde in tantum e.Ktentse desuper erant, ut dicit
Augustinus, quod si paulo altius intonassent, totus mundus non intellexisset.
Propter quod in prosa dicitur de ipso :

Tam irnplenda quatn implela,

Numquam vidit tol gecreta
Purus homo purius.

Ha2C aquila dicitur grandis virtuali granditie : quia cum sint tres magnitu-
dines visionis intellectualis (scilicet, videre intellectualia divina, visione cor-
porali sive sensibili : videre intellectualia divina, visione imaginaria : et videre
intellecttialia divina, visione intellectuali simplici : propter quas visiones Pau-
lus, II ad Corinth. xii, 2, cum divina conspiceret, se in tertium coelum raptum
fnisse gloriatur), Joannes omnes istas visiones est adeptus. De corporali enim
ipse dicit, 1 Canonica, I, 1 et 5 : Quod audivimus, quod vidimus oculis nostris,
quod perspeximus, manus nostrx contreclaverunt de Verbo vitae,... hoc annun-
et

tiamus vobis. De imaginaria autem dicit, Apocal. i, H Quod vides, scribe in :

libro, et mitte septem Ecclesiis quse sunt in Asia. De intellectuali vero dicit, Joan.
XIX, .3.5 : Quividit, testimonium perhibuit .... et ille scit quia vera dicit. Et ideo
intellectuali visione contemplatus eeterna Verbi, visione imaginaria dispensa-
tionem et gubernationem Ecclesiae usque in finem, et visione corporali hu-
mana Verbi vidit : ex quibus in Epistolis Ecclesiara ad fidem erudivit, qus et
a Iribus intellectum ejus illuminantibus didicit. Primum quidem sancti Spiri-
tus inspiratione, secundum angelica illuminatione, tertium autem Jesu Christi
corporali instructione. De primo dicit, Job, xxxii, 8 Ut video, Spiritus est in :

homijiibus, et inspiratio Omnipotentis dat intelligenliam. I ad Corinth. ii, 12 :

 PROLOGUS IN D. JOANNEM. 3

A^os aufem non spirilinn hvjm miindi accepimus : scd Spiritum, qui ex Deo est, ut
sciamus quse a Deo donata sunl nobis. De senundo, Daniel. Viii, IG Gabricl, fac :

intelligere isium visionem. De terlio, Joan. xiii, 13 Vos vocatis me : i\lafjislei\ et :

Domiue : el benedicitis, sum etenim. Isn. i,, i et 5 Dominus Deus aperuit mihi :

aurem, ut audiam, supple, eum, quasi Mafjistrwn. Pev prirnum est Joannes
Evangelisla sublimissimus, per secundum Propheta eximius, per lertium Do-
ctor egregius. Isa. lii, 13 : Ecce inteUiget servus meus : c.ralfabitur, et elevabi-

tur, et sublimis erit valde. Exaltabitur qmppe iii oorporali, elevabitur in imagi-
naria, el sublimis erilvaldein pura simplici intellectuali visione. Sic ergo est
grandis aquila : quia grandis, grandior, et grandissima, secundum tres gradus
aculee et divinge visionis.
Secunda proprietas est quod alte volat, quod (ut dicit in librode Coslesti hie-
rarchia divinus Dionysius) altivolum signat diviute contemplationis. Non enim
Joannes describit divina per creata vi-ibilia, in quibus Dei invenitur vestigium :

nec describit divina per creata invisibilia, in quibus divina resultant qunsi per
speculum : nec describit divina per senigmatis occulta, in quibus divina la-
tent per allegorise secretum : sed describit divina per ipsum lumen divinum :

et ideo altissime evolavit, Deuler. xxxii, H : Sicut. aquUa provocans ad volan-

dum puUos suos., et super eos volitans. S\c emm docuit nos a vestigio elevatos,
speculum et aenigma transcendere, et in ipso incircumscripto lumine per con-
templationem volare. Apocal. viii, 13 : Audivi vocem unius aquilae volantis per
medium coeli. Unica enim haec aquila auditur per medium cceli volare, vesti-

gium in infimis non tangens, et in mediis creaturis spiritualibus speculum et

senigma transcendens, et usque ad cwlum Trinitatis se attollens, quando rae-
diae in trinitate personse (hoc est, Verbi) describit proprietatem et divinitatem.
Job, xxxix, 27 Numquid ad prieceptiim tuum elevabitur aquila, et in arduis po-
:

net nidum suum? ll^nQ. <dmm elevationem intellectus perficere non potuit nisi
solus Deus, et quod in arduissimis sic nidum poneret intellectus unde in prosa :

dicitur de ipso :

Volat avis sine meta,

Quo nec vales, nec Propheta
Evolavit altius.

Tertia proprietas est, quod quamvis sit avis rapax, tamen sicut et leo est sucB
prgeda3 communicativa et in hoc laudatur Joannes, quod licetdivina solus vi-
:

derit, tamen non soli sibi retinuit, sed ad utilitatem Ecclesiae Episcopis et Do-

ctoribus communicavit, tali modo scribens et tali sermone quod inteliigi possit.
Isa. VIII, 1 : Sume tibi librum grandem., et scribe in eo stylo hominis, hoc est, ut
humanus intellectus apprehendere possil grandia quse in libro seternitatis con-
spexisti. Habacuc, ii, 2 : Scribe visum, et explana eum super tabutas, ut percur-
rat qui legerit eum. I ad Corinth. ii, 1 : Etego, cum venissem ad vos, fion veni in
sublimitate sermonis, aut sapientix, annunlians vobis testimonium Christi. I ad
Corinth. xiv, 19 : I?i Ecclesia volo quinque verba sensu meo loqui, ut et atios in-
struam, quam decein miliia verborum in lingua. Osee, viii, 1 : In gutture luo sit

tuba quasi aquila super domiim. Domini. Ingutture quidem tuba est, quando ser-
 i 1). ALB. MAO. OHl). PH/ED.

mo ad nordis referlur intelleclum : sed sKpcr domion Domifii esiy quando ad intel-

leotum folius familitV domus soiians pronuntiatnr : sicut el aquila volat aperte,

a nullo suos volalus occultans. Undc cum

modi scribendi omne quod tres sint

scrihitur, videlicet demonstrativus, qui doclrinalis vocatur persuasivus, quo :

rati()ual)ilia et probabilia scribuntur et narrativus, quo scribuntur historiae

:

qua; nec demr)nstrari, nec persuadcri possunt elegit Joannes simplicissimum :

enarrationis raodum, ut dicit Chrysostomus « Ut plurihus per hunc prodesset, :

ut scirelur quod humano ingenio heec nec persuadcri, nec probari possunt :

sed revelatione divina suntedocta. » Et ideo, utdicit Augustinus « Major est :

Juijus scripturiin auctoritas, quam omnis ingenii humani perspicacitas. » Et

sicut alihi dicit « Quod credimus, debemus auctoritali
: quod intelligimus, :

debemus vcritati quod opinamur, debemus errori. »

:

Quarla aquihc proprietas est, quod hsec est avis solitarie volans, et sedens,
et non cum grege, sicut est consuetudinis multarum avium et in hoc notatur :

contemplationissecretum,quod etiamab intimisvult esse sequestratum. Thren.

III, 28 Scdcbit soliUinus, cl tacebil, quia lcvavit supcr sc. Quia qui se super se-
:

ipsura vult elevare, solus sedebit, ab aliis mundanis segregatus, ettacebit atu-
multu concupiscentiarum et tentationum. Osee, ii, 14 Ducam eam in solitudi-
:

ncm, ct loquar ad corejus. Job, xx.xix, 7 : Contcmnit multitudinem civitatis, cla-

morcm exactoris non audit.

Quinta proprietas cst, quod in prai^ruptis et in locis inaccessis nidificat : quod
soli Joanni competit. Prserupta signant alta divinitatiset personalis propriet.i-
tis : qu» praerupta sunt non in se, sed quia accessus ad ea pcr viam rationis
preeruptus est : quia ratio non potest ad illa, et ideo inaccessa dicuntur. Psal.
cxxxviii, : Mirabilis facta est scientia tua ex mc : confortata est, et nonpotero
ad eam. Job, xxxix, 28 et 29 : In prseruptis silicibus commoratur, atque inaccessis
rupibus. Inde contemplatur escam, et de longe oculi ejus prospiciunt. In altissi-
mis cnim Iheoriis videt intellectus, ad quae-ratio non potest : et solida divinita-

tis (quai sunt quasi refectiones delectabiles) conspicit : et de longe super tem-
pus ad aeternitatem oculi mentis ejus prospiciunt. Et hoc figuratur per hoc,
Joan. XXI, 20, quod recubuit in coena supra pectus Domini solidse veritatis,
super quod fundata est Ecclesia. Hoc enim solidum petrae et silicis est, de quo
dicitur, Numer. xxiii, 9 De summis siliciljus vidcbo eum, et de collibus conside-
:

rabo illum. Prima enim veritas silcx dicitur propter soliditatem, collis propter
allitudinem, et ab hac in scribendo ad planiora descendit beatus Joannes.
Exod. XXXIII, 21 Est locus apud me, et slabis supra petram. Ibi ergo nidum po-
:

suit Joannes quia in solido ajterna3 veritatis mente quievit, et sic ad planiora
:

humanitatis quasi volatum remittens, descendit ct rursum ad alta revolans :

per resurrectionis gloriam ad coelum volatum reduxit.

Sexta proprietas quod (ut dicunt) frequenter amethystum inter ova po-
est,

nit quo Inpide serpentem a nido coerceat, ne ova corrumpat vel inficiat. Ita
:

Joannes hoc Evangelium in nido Ecclesiae posuit, ultimus scribens inter Evan-
gelistas : ne virus hffireticae pravitatis serpens antiquus immitens, aliorum
Evangelistarum scripturam corrumperet. Et hoc est dictum Chrysostomi. Et
hoc significatura est, Apocal. xxi, 20, ubi ultimum fundamentum co^lestis civi"
 PROLOaUS IN D. JOANXEM. 5

tatis dicitar esse amelhy^tm. \n cujus figura Joannes ultimo suum consoripsit
Evangelium ad fugandum virus haereticorum, ut diximus. Hic est lapis prseci-
sus de monte eminentiae divinae, sine manibus humanee operationis et con- :

trivit statuam figmenti mundanae vanitatis, et hsfireticsp pravitatis'. Sic ergo

Joannes est dictus aquila grandis.

« Magnarum alarwn. » Per quod notatur altitudo contemplationis, qute con-

templatio duabus utitur alis : quarum una est puritas cordis, et altera revelatio

veritatis.
De prima dicitur, Matth. v, 8 : Beati mundo corde, quoniam ipsi Deum vide-

bunl. De talibus enim dicitur, Sapient. vii, 27 : Per nationes in animas sanclas
se transfert, amicos Dei et Prophetas constituit. Anima enim sancta, ut ibidem
dicitur, sedes est sapientiae anima cordis puri et mundi quia san-
: et hsec est :

ctitas, ut dicit Dionysius, est idem quod pura et ab omni inquinamento libera

munditia. Quis autem piirior et mundior quam virgo, licitum nuptiarum con-
temnens ? Et sicut dicitur, I ad Gorinth. vii, 34 : Virgo cogitat quse Domini sunt,
ut sit sancta corpore et spiritu.
Secunda ala est, de qua dicitur, II ad Gorinth. iii, 18 : Nos omnes revelata fa-
cie gloriam Domini speculantes, in eamdem imaginem transformamur, a claritate
in claritatem, tamquam a Domini Spiritu.
Hae sunt duse alee, de quibus dicitur, Apocal, xii, 14 : Datse sunt mulieri alas
dux aquilse magnse, ut volaret in desertum in locum suum. Mulier enim ista est

Ecclesia : alcB autem, puritas cordis, et revelatio veritatis descripta in Evan-

gelio Joannis, quibus Ecclesia volat volatu contemplationis in desertum (se-

crete e mundo) coelestis habiiationis, in locum beatitudinis seternai deitatis, in

quo, (sicut dicitur, I ad Timoth. vi, 16), Deus inhabitat lucem inaccessibilem spi-

ritualis illuminationis. Sic ergo Joannes aquita grandis alanan magnanim est,

quibus in coena recubuit supra pectus Domini, m quo su?it omnes thesauri sa~
pientiiB et scientias, scilicet Dei, absconditi, sicut dicitur, ad Goloss. ii, 3.

« Longo membrorum ductu. » Hoc

quod significatur in partibus
est tertium per
materia3 quam describit, ordo dispositionis. Describit enim ordinate Verbi tam
essentialem quam personalem proprietatem, operativam virtutem, Verbi tam
in se quam in assumpta carne manifestationem, Verbi potestatem, Verbi eru-
ditionem, Verbi sancLificalionem, et tandem per Verbum factam immortalita-
tis gloriosam consummationem, sicut infra in libri patebit divisione. Sic enim
Verbum longum habet du(3tum membrorum : quia in se primura acceptum,
deinde ad creaturam essentiali operatione deducitur, et tam in mente quam
in gratia manifestatur plenum graliae et veritatis^, potestativum et eruditivum
in doctrina et miraculis cognoscitur, sanctificativum veritate Passionis osten-
dilur, et consummativum esse probatur per gloriam Resurrectionis. Et sic
Verbum, ut dicit Hieronymus, multa signat. Nam est ratio, est et suppulatio,

' Cf. Daiiiel. ii, 34.

* Joun. I. 14.
6 n. \\M. MA(.. OIU). PR.ED.

ot causa iiniusoujusque roi per quam sunt .singula et subsistunt. Et hic mem-
brorum ductus longus est ab ceternitato Verbi (quffi ante mundum incipiens),
deducta per mundi creationem {qu(P per Verbum facta est), per omnes dideren-
tias gratiac et veritatis per Jesum Ghristum est facta usque in {^loriam lle- :

surrcctionis, quii' postmodum per Vorbi resuscitationem erit futura. Kt ideo

aptatur isti aquiliC quod dicitur, Kccli. xxiv, i4 : Doctrinam quasi anteliicamim,
illumino omnihus, et enurrabo illam Kaque ad lonfjinqimm. Antelucanum enim
mistum tenebris doctrina est seterna^ generationis, quic ad plenum cognosci
non potest enarratio autem in longinquum est ordo doctrinae per essenatura',
:

et gratijB, et gloria» facta? per Verbum quem ordinem in scribendo Joannes :

perficit. Eccli. xxiv, Qui perficit primus scire sapie?itiam, et infirmior non
38 :

inrestiyabit eam. Hoc enim primus fecit Joannes et solus, quod ab aiternitate
incipiens, Uei sapientiam per omnem effectum sapientia) in esse naturae, gra-
tiae, et gloriiB stylura scribendi reduxit.

« Ple/ia plumis et varietate. » Quartum est in quo commendatur a pleniludine

num.erosa mysteriorum, et Sacramentorum varietate, quam describit. lii my-
sticis enim virtutibus Verbi ostendit in communi et speciali Yerhum plenum
esse (jratiie et veritatis^. Quia, Joan. i, 17 : Gratia et veritas per Jesum Christum
facta est. Gratia in affectus informatione, veritas in intellectus illuminalione :

quod postea particulariter in singulis ostendit virtulibus et doctrinis. Sacra-

mentorum etiam varietas, quia et Baptismus, et Po^nitentia in absolutione pec-
catorum, in Lazari suscitatione : et Eucharistia, et Ordo in potestalis colla-
tione ad consecrandum corpus Dominicum et Gonfirmatio in sancti Spiritus :

insufflatione et Unctio extrema in commendalione unctionis Maria3, quae pra;-

:

venit eurn ungere in sepulturam et sanctificatio Matrimonii in hoc quod in-

:

lerfuit nuptiis, describuntur. Et ideo inducitur regina Ecclesia per Scripturam

Joannis amicta varietate. Psal. xliv, 10 : Adstitit regina a dextris tuis in vestitu
deaurato.,circumdata varietate. Quia ista varietate undique radiataurum divinae
operationis. Ezechiel. xvi, 10: Vestivi te discoioribus. Hasc est tunica polymita,
quam, Genes. xxxvii, 'i, magnus Patriarcha fecit filio suo dilectissimo. Hns
plumas desideravit qui dixit, Psal, cii, 5 Renovabitur ut aquHx Juve?itus tua. :

Isa. XL, 31 Assument pennas ut aquiles, current et non laborabunt, ambulabunt

:

et non defirjent.

« Venitad Libanum. » Quintum est per quod notatur consecutio intenlionis

in scribendo Evangelium. Libanus enim candidatio interpretatur : et sacra-
menta evangelica per Joannem usque ad candidationem gratiae (quae per san-
guinem Christi consummata est) et usque ad candorem gloriae (quae in Resur-
rectione apparuit) perducuntur : et in hoc tolam inlentionem suam habet
Evangelium. De candidatione sanguinis dicitur, Apocal. vii, 14: Laverunt sto-
las suas, et dealbaverunt eas in sanguine Agni. De candore gloriae, Sapient. vii,

Z^ : Candor esl lucis xternse, et speculum sine macula Dei majestatis. Sic per

* Joan. I, 14.
 PROLOGUS IN D. .lOANNEM. 7

Joannem producitui* Verbum ex utero Patris genitum in omni splendore San-

ctorum. Psal. cix, 3 : Ej: ulero ante lucifernm genui te. Sic ex consortio sermo-
nis Domini tota resplenduit facies Moysi •
: quia vir ecclesiasticus per doctri-
nam Joannis splendores Verbi in consummatione gratia? per sanguinis
ablutionem, et Resurrectionis gloriam efficaciter participabit : et sic Evange-
lium ad suam pervenit intentionem et finem : et ideo, Gantic. iv, 6 et seq.,
Ghristus exponit sponsse sacramentum suse Passionis, et oblationis suae devo-
tionem et fragranliam, dicens : Vadam ad montem myrr/ise, et ad collem thuris.
Et postea vocat sponsam ad candorem, dicens : Tota pulchra es, amica mea, et

macula non est in te. Veni de Libano.

Sequitur medullam cedri. » Quod sextum est et ultimum, in quo

: « Tulit inde
commendatur a consummatione incorruptionis quam intendit per Sacramenta
descripta. Gedrus quippe imputribilis esse dicitur. Et prima incorruptio est in
ipsa Verbi divinitale, ut dicit Augustinus, quia vera incorruptio et immortali-
tas, vera est immutabiiitas : quia in liis quee mutantur, ipsa mutalio nonnulla
morsest. I ad Timolh. vi, 16 : Qui solus habet immortalitatem, et lucem inha-
bilat inaccessibilem. Et ab hac incorruptione inchoat Joannes : et ponit eam
radicem omnis incorruptionis, qua csetera incorruplionis per gratiam et glo-

riam lam in raente quam in corpore efficiuntur participia et deducit in incor- :

ruptionem glorite per Resurreclionem, in qua incorruptibilis Deus, omnia

efficitur in omnibus. Sapient. vi, 20 : Incorruptio facit esse proximum Deo.
Unde gloriatur sponsa, Gantic. i, IG Tigna domorum nostrarum cedrina quia : :

omnis habitalio Ecclesiaj his fulcitur incorruptionibus, quee a fidelibus pfirtici-

pantur et in liis est tota consummalio naturae rationalis, et Scripturae, et
;

Sacramentorum Ghrisli perfectio. Et hoc est quod dicitur, Ezechiel. xvii, 22 et

23 llaac dicit Dominus Deus Et sumam ego de medulla cedrisublimis..., et p'an-
: :

tabo super montem excelsumet eminenlcm, in monte subluni Israel. Medulla in-
corruplionis deitatis virtus est, cujus potestate in se latentis, Christus etinm ad
incorruptionem resurrexit. Joan. x, 18 : Polestatem habeo ponendi aniniani
meam, ei polestatem habeo iterum sumendi eam. Haec plantala est super montem,
scilicet Ghristum, excclsum in potissimis gratiae muneribus, et eminenlem in
altitudine divinae majestatis monte sublimi dignitatis humanae naturae,
: in
quam immunem a peccato assumpsit qui raons est domus sive familiae Israel,
:

sive omnium fidelium per participationem, ut omnes incorruptionis participes

fiant, sicut dicitur, ad Ephes. iv, 13 : Donec occurramus omnes... in virum per-
fectum, in mensuram setatis pleniludinis Christi.

Ex jam dictis patent ea quae in principiis librorura solent inquiri, scilicet,

Quee sit hujus libri causa efficiens? Qua3 materia sive subjeclum? Quaeforma?
Quis ordo? Quis finis sive utililas? Quis titulus? Gui parti sapientiae suppo-
natur?
Efficiens enim causa prima, sapientia divina est se in Verbo increato Joanni

^ Exod. xxxiv, 29.

8 D. ALB. MAG. OliD. PILED.

mnnifrslnns, et in Verbo inoarnalo Joanncm erurliens et n-ovens ad seriben-

dum. MaLlh. x. 20 : \o/i vos estis (/tii ''of/tpmi/ii, sed Sp/ri/t/s Pulris vesfri qui io-

quilur iii vobis. Spititus autom Palris, Spirilus est sapientia? loquentis : propter
quod indubilata srripturiu hujus est auctoritas. Etcum omnis snientia princi-
piis per se nolis fulciatur, per qua.; regilur addiscens scientiam, ut deveniat ad
propositum suie intenlionis patet quod omnia illius scientiac! principia sunt
:

veritates divinae per Spiritum sapientiai revelatic, et ideo certissima. Ad Titum,

1, 1 et 2 : Secttiulutii arj/iitio/ietn veritatis, qwR secundum pietatein est,... quatn
promisit qui non meiitilur Deus. Causa vero efficiens proxima exterius est Joan-
nes, qui arcaua Verbi ab ipso sacro Uominici pectoris fonte potavit. Joan. xxi,
20 : Qui el lecubuil in cama super pectus Domini. Psal. xliv, 2 Litigua mea ca- :

lamus scribx velociter scril/enlis. Et iterum, Psal. lxxxiv, 9 : Audiatn qtiid loqua-
lur intne Dominus Deus. Et ideo est fidelis. Joan. xix, 35 : Qui vidit, testimo-
niumperhibuit, el veruin est testimoniutn ejus. Etillescilquia vera dicit» Sic ergo
haec scriptura ex interno Auctore est authentica, et ex exteriori est fidelis.

Materia aut.em sive subjectum, Verbum est tam in se quam in suis proprie-
tatibus personalibus et in essentialibus consideratum, quam etiam in his quae
perficit in carne assumpta in esse gratia3 et gloriaj : et ideo perfecta est ista

doctrina quee nihil de Verbi proprietatibus et ofiectibus omittit. Eccli. i, 5 :

Fons sapientise Verbum Dei in ejccelsis, et iitgressus iliius mandata xterna. In-
gressus enim Verbi sunt impletio mandatorum aeternorum Patris pra^desti-
nantis per Sacramenta Verbi, hominem reducere ad lumen Verbi et vi-

tam.
Et a tali unitate Verbi hcBC scientia est una, et ut ita dicatur, unica : et non
discursa, vel dissuta, sicut scientia^ saeculares aliena mendicantes suffragia ad
sui propositi declarationem.
Est etiam libera istius subjocti libertate. Quaicumque alia est scientia de ente
creato, ancillans et ancilla est : sed ista ad quam omnes aliie referuntur, libera
vel sola est, vel maxime : unde etiam hcBc scientia liberat. Joan. viii, 31 et 32 :

Sivos manserilis in sermone meo, vere discipuli mei eritis, et coQiioscelis verita-

tem, et veriias liberabit vos.

Est etiam nobilissima per subjectum, quod est Verbum incarnatum, quod
nobilissimum est. Proverb. xxxi, 23 Quamvis enim
: Nobilis in poriis vir ejus.
alii Evangelisla^ divina scribunt, divina tamen Verbi incarnati non scribunt :

et ideo Joannes nobiiior estinter Evangelistas, sicut ejus l^^angelium est no-
bilius inter alias Scripturas divinas,
Ex dii-tis uutemquod cum scienlia una sit nobilior quam alia (ut
elicitur,
dicit Aristoteles in principio libri de ^ ;?//??«) ex eo quod cerlior est in demon-
slrando, vel ex eo qnod de mirabilioribus et nobilioribus in subjpclo partibus
el passionibus quod isla scientia omnium est nobilissima, propler nenessa-
:

riam causani nobilitatis. Verbumenim Dei prima hix est, et ratio manifesta-
tionis, et intelligendi orania quie manifestantur et inteliiguntur : et sic certis-
simum esl probalionis et demonstrationis principium, a quo omnia alia habent
quod et sunt, et principia sunt. Verbum etiam Dei nobilissimum est et mira-
 PROLOGUS IN 0. JOANNEM. 9

bilissimum inter omnia, de qnibus ut de subjecto tractari potest. Psal. cxxxviii,

6 : Mirabilis facla est scientia tua ex me, etc.

Forma autem, ad quam reducitur modus agendi et ordo, jam in pra^missis

habita est, quia modus agendi nuntiativus est eorum quae intus Spiritus sa-
pientiee per Verbum revelat et ideo omni acceptatione dignus. 1 ad Timotb.
:

I, 15 Fidelis senno, et omni acceptione dignus. II ad Gorinth. xiii, 3

: Xn expe- :

rimentum quseritis ejus, qui in me loquitur Christus ? II Petri, i, 21 : Spiritu

sancto inspirati^ locuti sunt sancti Dei lioinines. Et ideo, vt dicit Ghrysostomus,
excogitationibus et arg-utiis humanis non indiget. Psal. xciii, 11 Dominus scit :

cogitationes hominum^ quoniam vanse sunt. Ad Roman. \, 22 Dicentes se esse :

sapientes, stulti Jacti sunt. Et supra, :^. 21 Qula, cum cognovissent Deiim, non :

sicut Deum glorifkaverunt : sed evanuerunt in cogitationibus suis. Isa. xix, 9 :

Confundantur qui operabantur linum, plectentes et texentes subtilia. Linum enim

(quod de terra est in filis subtilibus) est ingenii humani subtilis excogitatio
complexa in ordinationem syllogisticam, quee confusa est et incerta respectu
revelationis divinae.

Ordo autem jam patuit ex prsedictis qualiter de Verbi increati proprietate

procedit ad Verbi manifestationem, quod non nisi suis proprietatibus manife-
statur : et Verbi manifestati ostendit in miraculis potestatem et eruditionem,
et sic potentis et sapientis Verbi ostendit sanctificationem et consummationem
in gloria. Qui ordo est convenientissimus, se esse per seipsum cuilibet demon-
stratum. Job, xxix, 22 : Vcrbis meis addere nihil audebant, et super illos stillabat

eloquinm meum. Sicut enim stilla ordinate una post aliam cadit, ita ordinate
Sacramenta Verbi Dei Joannes pertractat usque in fmem.

autem et utilitas duplex est in se scilicet, quem semper consequitur,

Finis :

hoc est sacramentorum Verbi sufficiens declaralio. Act. xx, 26 et 27 Mundus :

sum a sa?igui?2e onmium, sciVicei, vestrum. i\on e?iim subterfugi quomi?ius a?i-
?mntiare?n om?ie consilium Dei vobis.
Finis autem in altero (qui aliquando consequitur in auditore et aliquando
non) est fidei cnedificatio. Joan. xx, 31 : Hsec autem sciipta sunt ut credatis
quia Jesus est Christus Filius Dei, et ut credentes, vitam habeatis in ?iomi?ie ejus.
Eccle. XII, 13 : Fi?iem loque?idi pa?iter o??mes audia?nus. Deu?n time, et ??m?ida

cjus observa : hoc est eni?n o??mis ho??io. Ad Roman. x, 4 : Fi?iis legis, Cliristus ad
justitin?n o?nni credenti. Est cliam finis confutatio ha^reticorum male senten-
tium de Ghristi Verbi Dei deilate, sicut dicit Hieronymus. Nihil enim prohibet,
ut dicit Aiistoteles in Topicis^, (\nodi una scientia sit duorum velut amborum
finium : unius tamquam fiiiis, et alterius tamquam ejus quod est ad finem. El
sic est hic : quia eonfutatio erroris elicitur ex declaralione veritatis.

Titulus autem (qui dicitur a grseco nomine, titan, quod est sol vel radius, eo

* Aristoteles, Lib. II Topicorum.

10 n. \\M. MA(i. onn. PR^D,
qiiod ad conleulum in libro illumimit) esl Inttiuni Ecnnxjelii Joannis neo di-
: :

citiir initiuni Inntum pro libri partc prima, sed quia de Verbo inchoans, dat

initium omnis esse et doctrinfo sicut et Moyses in principio verborum suo-

:

rum \'('rbum initium esse et doctrina? posuit a principio^ : et in hoc finis scri-
ptura:' redit ad j)rincipium : quia Joannes hoc Kvangelium senex ultimo scri-
psit, ul in seqiientibus patebit : et sic verificalur illud Apocalypsis, xxii, 13 :

Ego sum Alpha et Omega, prinius et novissimus, principium et finis. Imperfe-

ctum enim essot sacrum eloquium. nisi a Deo Verbo incipiens, etiam in Deum
Verbum terminaretur.

Quod autem qua'ritur : Cui parti philosophia? supponatur? Dicendum quod

si Philosophia humaiia attenditur, sapientia3 nulli supponitur. I ad Gorinth.
11, H
Quarn nemo principum luijus sseculi cognovit^ hoc est, Philosophorum,
:

ut ibidem dicit Augustinus. Si autem Philosophia est sapientia divina, tunc

Theologio' snpponitur, quantum ad illam partem quae est de Verbo Dei cum
suis sacramentis.Ex superius tameii dictis magis proprie dicitur superponi
quam supponi, propler eminentiam sua3 dignitatis.
Sic ergo patet de his quae in principio libri videntur esse inquirenda.

'
Genes. i, i.
 PROLOGI

lERONYMI IN EVANGELIUM

SECUNDUM JOANNEM EXPLANATIO.

« Hic est Joannes Evangelista, unus Inter sex autem, a quibus commenda-
ex discipulis Domini, qui virgo a Deo tur, primo commendatur anomine, cum
dicitur :

electus est, quern de nuptiis volenlem

« Hic est Joannes. » Quia Joannes est
nubere vocavit Deus. »
Dominigratia,vel in quo est gratia, vel cui
donatum est, sive cui a Doinino donalio
Iluic libro Hieronyinus prfennttit Pro- facta est, interprelatur ; quod nomen in

loffuin ad istius Evaiiu:elistge commenda- prcesagium futurorum .loannes accepit :

tionem, qui diviJitur in duas partes : in quia gratiam illuminationis et mundiliae

quarum prima Au-
ostendit ex virtulibus corporis prte ca^erisaccepit a Domino. Et
ctori>, quarn ad scribendum hoc Evange- quantum ad illuminationem dicere po-
lium habuit congruentiam in secunda : tuit illud Apostoli, II ad Guiinth. iv, 6 :

vero parte scripturse sucC ostendit ordi- Deus, qui dixil de tenebris Imnen splen-
nem et auctoritatem et necessitalem. descere, ipse illuxil in cordibus noslris,
Prima harum partium dividitur induas ((d i1 luniinationemscienlise claritalis Dei,
partes in quarum primacommendat vir-
: in facie Christi Jesu. Dc mundilia autem
tutes, per quasscribendum habuit
ad corporis inlelligatur quod est unus de
congruentiam in secunda autem ponit
: illis de quibus dicilur, Apocal. ni, 4 :

ipsius cnngruentise rationem ex illis vir- Quinon inquinnverunt vesiimenta sua et :

tutibus assumplam. ideo nmbulabunl mecum, scilicet cum

Primo igilur commendatur Auctor ex Ghristo, in albis. llic est ergo cui datum
virtutibus : et circa hoc duo facit. Primo est a Ghristo Domino munus gratiarum.
enimsex Auctorisponilcommendationes: Ad Ephes. iv_, 8 : Dedit dona hominibus.
secundo autem, principalem virlutem a Esther, n, 18 : Dona largitus esl juxtn
qua commendatur, cui duplex datur te- magnificentiam principaiem. Sic orgo
stimonium. commendatur a nomine.
i2 D. ALB. MAG. ORD. PR.1^D.

Connuendatur seouiulo al) oflicii di- corruplionis perpeluameditalio. II ad (^o-

guitale : lintli. vii, 3i : Virgo cocjilal quai Domiai
i< l'lvan;^Mdista, » hoc esl, Doctor, et suut, ut sit sancta et corpove et spiritu.
l'ra?dicator, cl Scriplor Kvangelii. II ad Et sic fuit saj)icnliai dignuin reccplacu-
Corintl). vm, IS Cujus /aus est in Ecan-
: tuni. Sapienl. i, i : /n malevolam ani-
(jelio per omnes luxlesias. Isa. xu, 27 : mam non introibit sapieiitia, nec /labita-
/iV Jerusa/em (•canje/islam (/abo. Sic bit in covpore subdito peccatis. Sed iii

enini esl, ut dicitur, Mattli. xui, .")2, virgineam inenlem Joannis sapienlia iu-
scriba (luctus iu re(jno cce/orum, (jui pro- gressa est, cujus Iheca niundissima fuit
fert (le tliesauro suo nova et vetera. Sic viigineum ejus corpus.ll ad (jOiinlh.iv,7 :

esl exiiniuin inter aiiimalia quihus in- Ilabemus t/iesaurum istum in vasis fi-
cunihit tlironus Dei '. Apocal. iv, 7 : c/i//^/^. Hic cst Ihesauius caslilatis, qui

Quartum anima/ simi/e a(iui/;e vo/anti. in agro terreni corporis ahscondilus esl :

Sic esl plenus oculis anle, ad Verhi quein considerans Joannes ahscondit : et

oeternilatem : et retro, ad Resurrectioiiis vendens universa qute hahuit, emit agrum

gloriain (quie post teinpora omnia [lerli- illuin ^ Et sicut praj ca^teris virgines in

cietur) respiciens. Sic est rota allior in ccelo sequunlur agnum quocumque ierit :

quadiiga Dei, post regalem dignitatem, ita praecaeteris virgo Joannes secutus Do-

])ost sacerdotiiohlationem,post victoriam minum, plenius investigavit deitatis

Resurrectionis (quae Matthaeus, Lucas et Christi mysleria.
Marcasdescrihunt)altitudinemdescrihens Quinto, commendatur a divina ele-
deitatis. Apparuit rota
1'^zechiel. i, 1') : ctione, cum dicitur :

unasuper terram jujctaanima/iajiabens (( Est a Deo electus. » Quae electlo

quatuor facies. Sic ergo docendo, prae- intelligitur in Discipulum, et Apostolum,
dicando, scrihendo est Evangelista. et Evangelistam, Joan. xv, 16 : lujo
Tertia commendatio est a discipulatu e/egi vos, et posui vos ut eatis, et fru-
Christi, cum dicitur : ctum afferatis, etc. Ante hoc tamen erat
« Unus, » hoc est, unicus antonoma- electus per gratiae, appositionem et
stice : quia singulariter se prae Cceleris dis- teternam praedestinationem. Ad Roman.
cipulum exhihuit. viii, 29 : Quos prxdestinavit conformes
« Ex discipulis Domini : » tam reti- fieri imagini Fi/ii sui,... hos et vocavit.

nendo Magistri disciplinam iii sermone, Ad Ephes. i, 4 : E/egil nos in ipso anle
quam ailipiscendo Magistri alTeclum in mundi constitutionem, ut essemus sancti
charitalis dileclione, quam etiam iini- et immacu/ati in conspeclu ejus in cha-
lando Magistri sui huniilitatem et man- ritale. Luc. vi, 13 : E/egit duodecim ex
suetudinem,utdicit(jlirysostomus. Depri- ipsis, quos et Aposlo/os nominavit -.

ino, Joan. viii, 31 : Si vos manseritis in Sexto, commendatur a vocatione.

sermone meo, vere discipu/i mei eritis. Non enim vocatur, ut .Matllra'us, ah illi-

De secundo, Joan. xiii, 35 In hoc co- : cito lucro : nec a causa lucri liciti, sicut
gnoscent omnes quiadiscipu/i meiestis.si a piscatione vocanlur Petrus, et An-
di/ectionem habueritis ad invicem. De dreas : sed ah occupatione matrimonii
lertio et quarto, Matth. xi, 2\):Discite a sancti et a Deo instituti : eo quod prae-
vie, quia mitis sum, etc. stat impediiiientum vitae contemplativae
(Juarto,commendatur ah iiicorruptione ad statum, in quo sine impedimento
carnis, cum dicitur : quis Deuiii potest contemplari. Inde, 1
« (Jui virgo. » l'^stenim, ul dicit Augu- ad (^orinth. vii, 33, Apostolus provocans
stinus, virginitas in carne corruplihili in- ad statum virginitalis dicit Porro hoc :

' Ezectiiel. i, o et seq. * Cf. Malth. xiu, 44.

 IN PROLOG. S. IIIEHONYMI IN D. JOANNEM. 13

ad utililatem vestram non ut la- clico, commendavit Dominus, ut virginem

queum vobis injiciam, sed ad id quod virgo servaret. »

lionestum esf, fcilicct, provocem et :

quod facultatem prieheat sine impedi-

Ilic incipit dare duplex teslimonium
mento Dominum obsecrandi, vel Domi-
virginitatis, quoe praecipua virtus est
no se observandi.
commendatur.
inter eas a quibus
Et hoc est quod dicit :

Primum leslimonium cst a praeroga-

Quem de nupliis, » hoc est, dc so-
((

tiva dilectionis sccundum est a com- :

lcmnitatc nuptiarum volentem pcr :

missa in cruce custodia malris.

consensum matrimonii nubere per com-
De primo dicitur : (( Cui, » scilicet
mistionem carnalis copula^, « vocavit
Joanni, « duplex testimonium, » quia
Deus. » Quod tamen expresse non legi-
in duorum
ore vel trium tcstium stat
tur : sed opinio est quorumdam quod
omne verbum '',
« datur, » per scriplu-
factum sit in nupliis in Cana (jalilaeae
ram, « in E\'angclio, « quod ipse Joanncs
factis hoc voluit aliquod pec-
'. Nec in
describit.
catum Joannes. I ad Corinth. vn, 30 et
Unum scihcet, « quod pr» caeteris
tO : Non peccat, sciHcetvirgo, 5i«MZ>«/...
a Deo dilectus dicitur. » Et hoe ex-
lieatior autem erit si sic pcrmanserit. Nec
presse non legitur, sed per antonoma-
estprifisumendum quod iibidine ductus
siam intelligitur, Joan. xxi, 20, ubi
nubcre voluerit Joannes sed quia tunc :

dicitur : Vidit illum discipulum quem

fuit propagatio religionis cum transfu-
dilif/ebat Jesus, qui et recubuit in ccena
sione seminis : ideo ignarus jam in-
super pectus ejus. Et quamvis de hoc
choandye gratise, in nuplias conseusit.
sint qua}sliones difhciles in sequentibus
Simile quid liabens in mente cum Sara,
hujus libri explicandse, tamen hoc dici
lilia liaguclis, quse dicit Numquam :

potest, quod prae caeteris dilcxit Joan-

concupivi virum, et mundam servavi
nem non secundum quantittitem dile-
:

animam meam ah omniconcupiscentia...

ctionis, sed secundum signum et cum :

Virum autem cum timore tuo, non cum

dilectio Dei ponat edectum in re dilecta
lihidine mea consensi suscipere '. Et ideo
(secundum cujus quantitatem major di-
statim postquam intellexit in Christo no-
lectio vel minor dilectio dicilur) etfectum
bilius procreari fideles per verbi incor-
quidem dilectionis secundum vitam acti-
ruptionem, quam per carnem : statim
vam, majorem invenimus in Petro, cui
cum Christo ad frugem melioris vita?
claves commisit ct Ecclesiae gregem, et
convolavit. Et ex hinc accepit Ecclesia,
super quem Ecclesiam aedificandam prae-
quod hi qui contraxerunt per verba de
dixit ^
: propler quod et ipse Petrus vcr-
piffiscnti, ante carnalem copulam ad
tex et caput et princeps dicitur Apostolo-
frugem melioris vitoe possunt convolare,
rum. Effectum autem gratiae in ordinc
etiam altero conjuge contradicente.
ad vitam contemplativam, majorcm in-
venimus in Joannc qui supra pectus :

Domini recubuit, quem a dolore mortis

« Cui virginitatis in hoc duplex testi-
praeservandum prccdixit, cui sacramenta
monium in Evangelio datur : quod et
deitatis revelavit et quoad hoc
suae :

prae ceeteris dilectus a Deo dicitur :

(( pree caeteris dilectus a Deo dicitur. »

et huic matrem suam pendens in cruce Et hujus quidem dilectionis causam

« Cf. Matth. X, 1 et Marc. ui, 13. Corinth. xni, 1.

« Tob. m, IG et 18. * Matth. XVI, 18 et seq.
^ Cf. Matth. xMii, 16 ; Deuter. xix, 15 ; II ad
14 D. ALH. MAG. ORD. PR.ED.

hic (licit llieronynms esse caslilatem vir- nuptiis fecit Dorainus, ostendens quod
ginilalis. Sapicnl. iii. 1:5: Ihec ost fjuif jpse erat : vel ie^entibus demoiislra-
nescicit Ihonnn h, drlicto luer i^ilur
:

^^^^ ^^^^ ^,^j Dominus invilatus est,

hdbchil /iiitliiin in resnccliotu' aninKiiinn
, M
'
,
delicere nuptiarum vinuni debeat : ut
sanclarum. (.lirvsoslDUius autfm cau>-ani , '

*^t veteribus immutatis, nova omnia

dilectionis Iiiijus dicit csse in-cnilam
Iiuic Apostolo muisuetudinem, in (|ua qua.' a Ghristo instituuntur appareant.»
pr;e cielcris Ghristo similior erat : qnia
hanc etiain in .Moyse dilexit. \umer. xii, Hic ponit conyrucntiam scrihendi
3 : 1'Jral cnini Moijses cir inilissiinus Evangeiium a commendalis virlulibus
supcr omnes hoinine^i qiii morahanlur in sumplam, et praecipuc ab ea qute princi-
terra. Ilanc etiam in J)avid, qui erat vir palis cst inler eas. VA hsec esl ipentis et
secundum cor Dei, dili*xit. II Rcyum, corporis virjjnnilas : quia ex hoc quod in
xxm, 8 //asc esl quasi lenerrimus Ibjni
: delectationcm coitus ratio numquam
vermiculus : qui tanta^ est leiiitatis, ut descendit, sinceriorem et clariorem pos-
non sentialur dum tangitur vel altrecta- sidet inlellectum : et cx hoc patet qaod
tur.Augustinus autem dicit, quod causa perpetuae incorrup'ionis modilalio (ut
hujus pracipu» dilectionis crat, quod dicit Augiistinus) limpidius divina cogno-
Joannes vice versa ctiam Cliristum pra' scit : quia ut dicil Mercurius Trimegi-
ctetcris dilexit, Sed hoc oporluit inhlligi stus : « Dcus deorumnon nisi abstracto a

sccundum rnodum pr«dictum in eflectu carne inlellectu videri valet et cognosci. »

conlemplationis : quia pro certo in efreclu Ab hac ergo virtute Joannes sumit diias
actionis Petrus prae Cceleris ferventius congruenlias scribendi : unam quideni
dilexit. Proverb. vin, 17: Ego diHgentes ad Verbi increati proprictates : altcram
me diligo. autem ad initium signorum, quod prce-
Secundum testimonium est, auteni lermissum ab aliis Evangelislis solus
(c quod huic » Joanni « matrem suam, » ponit Joannes el secundum haec duo :

Mariam beatissimam Virginem, « pen- pars ista dividilur in duas partes.

dens in crucc, curam matiis amplius
» et In prima aulem harum parlium tria

visibiliter non agens, commendavit, »cc Joanncs quorum prlmum est, quod
lacit :

dicens, Joan. xix, 2(i et 27 ; Mulier, eccc sevirginem Joannesin principio Evange-
filius luus. Deinde dicit discipulo : Ecce \'\\ demonstravit. Secundum est, per quid
mater tua. Et ex illa hora uccepit cani sovirginem ostendit. Terlium autem est,
discipulus in sua. VA^yiW^Q \.\x\\z\\\if')X\- usquequo Yerbi notitiam in scribendo
gitur mortuus fuisse Joseph, Domini nu- deduxit.
tritius, qui si vixisset, non alium cu- Dicit ergo :

stodemsuperordinasset. Tantum ergo de- « Denique, » quia scilicct virgo erat

positum committere Joanni, signum fuit et aquila,non ad carnem, sed ad
qui
])rserogativa3 dilectionis. Et congruebat lumenincircumscriptum oculos duxerat
« ut virginem » matrem « virgo » Joannes « opus inchoans » suae scripturae « in-

« servaret, » curam gerens ipsius. corruptibilis Verbi, » quia materia suai

scripturae est incorruplibile Verbum,
« Denique manifestansinEvangelio quod incorruplibile de incorruptibili
, , . . ,•,... ,r X- Patre incorruptibiliter ab aiterno gene-
quod erat ipse incorruptibilis, \erbi ^
,, ,. , ,

.
' , ratum csl « solus, » inter Evangetistas
:

opus
^ inchoans, solus Verbum car- ...
omnes c
Scriptores
•

qui de v,.piir»
^.,: ri« VerDO
vel inter
nem factura esse, nec lumen a tene- paterni inlellectus scripscrunt, ut So-
briscomprehensum fuisse testatur :
crales, el Plalo, et ante hos Mercurius
primum signum ponens, quod in Trimegistus, « testatur, » per scriptu-
 IN PROLOG. S. HIERONYMI IN D. JOANNEM. 15

ram, « Verbum » eeternum « carnem lofernes potatus et crajjulalus a vino,

facturn es-e » in ulliniis temporibus. Et capite truncatus fuit '
: Baltissar vinum
hoc quidern scribenlo facit, « nianife- bibens, re.^nuin perJitlit '. Et sic semper
stans» ipso faclo «in Evangelio,» sic a se patet quoJ vinum clclectalione carn;iU

descripto, « quoJ erat ipse » vel « quiil mentem deviryinans corrumpit et in per-

eral ipse, » qui virgineo inlellectu et in- dilionoin aJducit. Econtra sicut dicilur,

corrupto, aquilina visus virtute, sic Daniel, i, 8 : Danicl projjosuit iii cordc
seternunilumen conspexerat. Et hoc est .suo ne polhierelur de mensaregis,sci\\ce\
quod dicit Auguslinus, quod in libris {cn-em,npr/ue devino potus ejus: elacce-
Pliilosophoruni legerat in principio esse pit gratiani intelligenJi secreta divina.
Verbum in palerno intellectu, et quod Eccle. ii, 3 : Coyitaci in corde meo abs-
omnia per Vorbum facta sunt sed : trahere avino carnem meam,ui animum
non legt ibi Verbum carnem faclum meum Iransferrcm ad sapicnliom.
6sse. IJoc autem plane patet in ]d)ro « Vel » ut « legentibus Jemonstraret,
Socralis Je Natura deorum, et in fine quoJ ubi Dominus invitatus est, om-
primai patris Tim<-ei Plalonis, et in libro nia, » qua? in houjino sunt^ « Jebeant
T i'\megi6i\, qucm de Distinctione deorum apparere nova. » Apocal. xxi, .5 : Dixit
el causarum composuit. qui sedebal in throno Ecce nova facio :

Testatur autem hoc Joannes non so- omnia : « vcteribus immutalis, » ubi sub
lum per ea quae dicta sunt sed etiam : veteri lege per aquam insip dje carnalis
« primum sigiium ponens, » inter omnia commissionis fiebat propagalio. Mutatio
quse Christus fecisse legitur, « quod in ergo veterum est transitus carnalis ju-
nuptiis fecit Dominus, » ubi mutavit cunditatis insipida^ (qua? magis est in
aquam in vinum et insipidas delecta- '
: nuptiis) ad jucundilatem sapidse delecta-
tiones elgenerationescarnis, ad saporem tionis, quae est in unione spirituum
coelestium et intellectualium gaudiorum creati et increali in incorruptione intel-
commutavit, ut dicit Chrysostomus. In leclus. I ad Corinlh. vi, 17 : Qui adhss-
hoc « ostendens quod » vel « quid erat ret Domino,unus spiritus est.LeYxt.xxwi,
ipse, » sicut prius, qui ad saporem vini 10 : Vetera novis supervenientibus proji-
de insipiditate unJe aquse transierat : c/e^i^. II aJ Corinth. v, 17 : Si qua ergo
dicit Servasti bonum vinum usque ad-
:
in Christonova crcatura, vetera transie-
huc. IIoc autem fecit, « ut legentibus, » runt : ccce facta sunt omnia nova.
aJ intellectum spirilualem Evangelium
suum, « Jemonstraret, » ipsa lectione,
« quoJ ubi Dominus » aJ nuptias men- « Hoc autem Evangelium scripsit in

tales in unione spiritus creati aJ increa- Asia. postea quam in Pathmos insula
tum « invitatus esi, » por liJei et cogni- Apocalypsim scripserat : ut cui in
tionis Jevotionem, « Jebeat Jelicero » et ppincipio canonis incorruptibile prin-
abiici «vinum » carnalis gauJii « nup- • • _ i i n^„^„; ^;
. ^ ,. 1 cipium preenotatur n\ Cenesi, ei
tiarum » carnahum et virginitatis mun- : . , .,. o . • •

etiam incorruptibilis iinis per virgi-

,i;t;o
clitia m
;., -^i
integritate ^ » r generari.
corJis
• \
AJ i
^ ^ ^
Ephes. V, 18 : Nolite inebriari vino, in "^"^^ i^ Apocalypsi redderetur, di-

quo est luxuria. Lot enim temulentus cente Christo : Ego siim Alpha et

filias corrupit - : Noe inebriatus, in geni- Omega \ »

talibus nuJatus, turpiter apparuit ^
: Ho-

' Joan. H, 1 et seq. 4 cf. Judith. xiu, 2 et seq.

2 Cf. Genes. xix, 30 et seq. « Cf. Daniel. v, 1 et seq.
3 Gf. Genes. ix, 21. e
Apocal. i, 8, 17 et xxi, 6 et xxii, 13.
 : :

IT) D. ALB. MAC. ORD. PRiED.

Seounda pais esl in qua locuin cl oi- clesias in quibus lidem fundaverat Apo-
(Jinoni scriptura' .loannis drlorininat. slolus, irrepsorant, qui Chiislum aiitc
El dividitur in diias partcs : iii (juaruni bealissimam .Mariam fuissc negabant :

priina tan{.::it scripluroe hujus locuni, or- contra quos scribil Verbum in ])rinci]»io

dinoin, cl aucloritatoni iii socunda fuisse, et in fine tomj)orum carnem fa-

autoni oslondit causain ([uare ipsc Hic- ctumJuisse : ct sic Evangeliuinsecundum
ronynius omniuni Iiorum non oxponit ordinem temporis ])ost Apocalv|)sim
rationom. scripsit Joannes. » Et Jioc est quod dicit.

Prima aiilom hariiin partium tria con- Alius tamcn ordo cst librorum quoad
tinol, scilicel ordinoni, locum, el scri])to- continontiam ipsorum : quia in Evangolio
rum Joannis auctoritatom : et diligon- fiindatio J^k^clesiaj ])or sacramenta (^liristi

tiam scriptoris : et ordinem tem])oris doscribiiur: ct in ApocaJypsi gubornatio

Jiujus Kvanyidii ad Kvangolia aliorum Ecclosiae fundata^, usque ad uJlima lcm-
Evangolistarum. pora per figuras pra3signatur : et sic

In primo Jiornm d'io facit : tangit EvangeJium ost antc Apocalypsim.

enim scribendi ordincm, ct dcscripti or- IIujus autem duplicis ordinis suJ)jungit
dinis inducit rationcm. causam, dicens
Dicit ergo de Ibco ScripturaB : « Ut cui, » scilicct Verbo Dci, « in
« IIoG autem Evangelium » Joannos principio canonis, » hoc est, canonicae
« scripsit, » ut posteris proficerot, « in scripturse, « in i)iincipio, » scilicet Ge-
Asia. » Quod ad commondalionom facit nesis, « incorruptibiio principium, » quo
Evangelii : quia in Asia niinore (qu;e est ipsum omnis crcaturae principium est
Grfficia) inuUiludo Juil sapientium et incorruptibile et tetcrnum, « j^raenota-
litteratorum. I ad Corinth. i, 22 : Grspci tur, » cum dicitur : In principio Deus
sapiculiam quiBrunt. creavit ctelum et terram... Et dixit Deus
Et tangit ordinem temporis, dicens : Fial lux et factaest lux\ ctc. Ha?c enim
« Postea(]uam in Pathmos insuJa, » ad facta sunt omnia jicr Vorbum incorru-
quam per Domitianum reJegatus fuerat, ])tibile : quia ipse dixit et facta sunt -.

sicut dicitur, Apocal. i, !), « Apoca- « Va etiam,» id esl Verbo, « reddcrctur

lypsim, » quod revelatio interprela- per » Joanncm « virginem, i)virgineum
tur, (' scripserat. » Quia, sicut dicit Au- intelJectum habentcm, « iinis, » in ulti-
guslinus inGJossa: « A tempore Domi- mo libro canonis, « incorruptibilis. » Et
nicte Ascensionis per annos quadraginta hoc iactum cst Evangelio ultimo secun-
quinquc absque adminiculo scribcndi dum tempus dcscripto, quando diclum
usqucad ultimaDoniitiani tompora prse- cst : In principio erat Verbum Vcl, '. in
dicavit.Scd a scnalu Romano occiso ullimo libro sccundum continentiaj li-

Domitiano, pr.Tccptoquc quod ornnia rc- brorum ordinem, hoc est, Apocalypsi : et
vocarcntur, quoe Domitianus fccerat, et hoc auctoritate probat cum dicit : « Di-
quod infaustum Domitiani nomen et cente Christo » por Joannem, Apoca-
imago de lignis ct Japidibus eraderctur lyps. xxii, 13 : « lujo sum AlpJia, »
ubicumque scriptum vel sculptum invc- qute est prima litlora, et principium pri-
nirctur: tunc enim pcrmittente curia, mum signat, « et Omcga, » quae est ultima
cum de exsilio redisset Joannes Ephe- in alphabeto grfficorum littera, ot finem
sum, compuJsus ab Episcopis Asia^ de designat : quia ipsc est canonicae Scriptu-
coa'lcrna dcitatc FiJii cum Patrc scripsit rio priricipium et finis. Dicitur autcm ca-
contra hgereticos, qui eo absente in Ec- nojiica scriptura: quia ea loco canonis,

* Genes. i, 1 el 3. ' Joan. I, 1.

' Psal. XXXII, d.
 , :

IN PROLOG. S. HIERONYMT TN D. .lOANNEM. 17

hoc est, regulae utiuiur iii crcdeiulis et fa- piaie ad me, indocli, et confjrefjale vos

ciendis et sperandis. Ad Galat. vi, IH: in domum disciplinai. « Ta Epheso, » in

Quicumque lianc regulam seculi fiierinf quo sedes erat nictropoHtana. Tsa. u, .3 :

pax super illos, cl misericordia, e super De Sion exibil lcx, et verhum Domini
Israel Dei. de Jerusalem.
« I*romens Christum » in se habitan-
tem. Vel, « promens Christum, » hoc
« EthicestJoannesquiscienssuper- pgj^ Christi fldem. T»romens, inquam,
venisse diem recessus sui, convocatis hoc est, probans « per multa experi-

discipulis suis in Epheso, per multa menta signorum, » intransitive, hoc est,

_
signorum experimenta ^^r^^r^^c,
promens rur^\
Lihri-
• . per
f multa
4
experimenlo pro-
*
siffna
b quae
,.
, ,| ,
, p , . , 1
baverunt Christi virtutem et hdem. rides
stum, descendens in defossum sepui- . . .
u.
*
• 4
enim non nisi per signa probari potest:
turce sua3 locura facta oratione posi-
:
demonstratio enim non habet locum in
tus est ad patres suos, tam extraneus nje : quia dcmonstratio cogit ad consen-
a dolore mortis, quam a corruptione tiendum : Hdcs autem non est nisi cre-

carnis invenitur aHenus. » flcr'^ volentis, ut dicit Augustinus. Cap-

tera potest homo nolens •
credere autem
In hac parte describitur auctoritas et non nisi volens. Et ideo demonstratio
diligentia Scriptoris : auctoritas in prae- non habetlocum, sed evacuat fidei meri-
scientiafuturorumetmiracuHs : diligentia tuin ; quia (sicut dicit Gregorius) fides
vero in hoc quod per experimenta multa non habet meritum, cui humana ratio
docuit fidem Christi discipulos. praebet experimentum. Et ideo fides quae
Dicit ergo : « Et hic, » tantse digni- est super rationem, probatur per signum
tatis et auctoritatis, « est Joannes, » hujus quod est ultra naturae virtutem quia :

Scriptor EvangeHi, « qui sciens, » ex (sicut dicit Gregorius) rebus mirabiHbus

praescientia futurorum, quae cerHtudina- fidem praebent facta mirabiliora. Et in
Hter non haberetur nisi per Spiritum di- hoc notatur diUigentia Doctoris, qui pep
vinum. T ad Corinth. n, 1 1 : Quse Deisunt, multa fidem firmavit.
nemo cognovit, nisi Spiritus Dei. Actu- « Descendens, » sine dolore per Chri-
um, 1, 7 Non est vestnim nosse tempora
: sti sibi factam revelationem, « in defos-
velmomentaqiids Pater posuit in suapo- sum, » profunde, « sepulturae suse lo-
testale. « Supervenisse, » ex decursu cum. tamen non corpus ejus,
» Tn quo
temporis vel officii quod acceperat a Deo. sed manna scaluriens inventum cst
T ad Timoth. iv, 6 : Ego jam delibor, et propter quod quidam pie autumant eum
tempiis resolutionis mese instat. « Diem cum corpore et anima in coelum esse
recessus sui. » In quo notatur animae im- translatum, secundum quod ex verbis
mortalitas, quae ad Deum recedit. II ad Christi pie accipilur. Joan. xxi, 22 : Sic
Corinth. v, 8 Audemus, et bonam vo-
: eum volo manere donec veniam.
luntatem habernus magis peregrinari a « Facta oratione, » pro confirmalione
corpore, et prsesentes esse ad Dominum. discipulorum, « positus est, » in loco bea-
Ad PhiHp.i, 23 Desiderium habens dis-
: titudinis, « ad patres suos, » l^atriarchas
solvi, et esse cum Christo. Esse enim cum et Prophetas : vel Angelos, qui eum in
Chi'\s{o niulto jnagis melius est. « Convo- forma theophaniae in iHuminationibus di-

catis, » ad modum Patriarchae J-^cob, vinis genuerunl. Genes. xlix, 32 : Ft><i7/.?

Genes. xlix, 2 Congregamini,et audile, : mandatis quibus filios instruebat, colle-

filliJacob,audileIsraelpalremvestrum. git pedcs suos super lectulum et obiit :

« Discipulis suis, » qui disciplina fidei appositusquc ad populum suum.

est
ab eo erant imbuti. Eccli. li, 31 : Appro- « Tam extraneus, « hoc est, immunis
XXIV 2
18 I). ALIi. iMAd. OUI). l*lLt:D.

«( a dolorc mortis : » el hoc eral niirucu- tioucm particularpni, el ea per qure deve-
luiii : qiii.i l)oiujs lioino eliam |iliis |uaiu nitiir ad illuni inlenlionem : el quoa 1 lioc

alius in luorle dolere debiil, ut (Tn il sunt diversi et n ccssarii omaes. Alut-
l'li losDjilius. TamenqiiiJam exlioc acci- iheus eniin (iuum\is in communi alten-
piunl quod noii sit mo;tuus, sed super- dat ordinare hisloriam Chrisli, tameu in

veslitus ^doria immortiililiitis, Sed hoc parliiuhiri inlendit adstruere Ctiii-ti

non esse senliendum (licil Ilugo de sancto regalem dignitutem ; et ideo maxime
Victorc : quia sententia hiec in omnihus ponit ea per quae devenit in illam iulen-
ohtinet firmilalem : lUorle morieinini '. tiouem. omissis quihusdiim uliis ad liBec

Et ideo prohahilius dic.t eum esse mor- non expresse facientibus, Marcus eliam
tuum, sed statim resuscilatum, sicut et historiam Christi ordiniire intendit, j^ed

Virginem gloiiosissimam. Et sic dolo- tamen particulariler victoriam Chrisli in-

rem mortis ahsorbuit guslus wtcrnoe feli- tendit : ct ideo ea speciuliter ponit per
cilatis non sic ut non esset, sed ut ama-
: qua* illa probari j^oterit : et sic Lucas in-
ritudo ejus non sentiretur, I ad Corinth. tendit prohare sacerJotium, et Joanncs
XV, 5i et 53 Absorpta esl mors in victo-
: deitutem. Et qu'a per idem secundum di-
ria. Ubi est, mors, vicloria lua ? Ubi csf, ver.sasconsiderutiones venitur in diversa :

mors, stimulus tuus ? idco quaedum eudem onines ponunt,

« Quam a corrupione carnis, » id est, quijedam autem d.versa, per qujE d.versas
concupiscenlium, « invenilur alicnus : » suus inlentiones ostondunt *, » Et ex his
cum virgo electus a Domino, virgo in palel solutio qucesitorum.
aevum permansit. Subjungil aulem rationem quare post
omnes scripsit, dicens :

« Et hoc virgini dcbebatur. » Dicunt

« Tamen post omnes Evangelium quidam, quod non agit verecunde, qui

srripsit, et hoG virgini debebatur. » ullro se ingerit: sed ultimo coactus, hoc
quod faciendum est, facit. Sed hoc nihil
Ilic ponit orJinem islius Evangelii ad est : quia in talibus spiritualibus virgo
alia. Et dicit quod ullimo scriptum sit magis lit audax, pra^cipue quando jam
el siihjungit rut'onem. perJectam habet aetalem : si eniin junior
Dicit ergo quod licet per multa signa esset annis, diceret cum Eliu, Job, xxxir,
Christum |)rompsisset, « tamen, » ab Epi- (J : Junior sum iempore, vos autem anti-
scopis rogatus, « post omnes » illos Evan- quiores : idcirco, demisso capite, veritus
gelistas, Evangelium scri()sil.
(( » Sed sum vobis indicare meam sententiam.
tunc quaeritur Quia cx quo Mutthaeus : et Sed dicendum, quod ultimam faciem
alii sufficienter scripserant, videtur scrip- Evangelio adjicere (quae est facies aquilae)
tura sua superflua. Ad hoc dicit Grego- (( virgini dehebalur, » hoc est, virgi-
rius :
(( Quid Alallha?u3 sense-
Si quaeris: neum intellectum habenti : quia per vi-
ril? Id quod Alarcus, Lucas, Joannes et : sibilia regalis dignilatis, et victoriai^ el
tunc viJetur qiiod uno Evangi-Iio habito, sacerdotii, venitur ad invisibilia divinita-
c*tera sunt superllua. Respondet ad hoc, tis. I ad Corinth. xv, 40 : Non prius quod
quod verum ost quod idem dicunt Evan- spiritale est, sed quod anirnale, deinde
gelistae quantum ad materiam historiae quod spiritale. Gre'^or\uii Utdumvisi- : n
el Sacramenlorum Cliristi et ideo sunt : bililer Deum cognoscimus, per hunc in
veri testes concordiler fidem prohanles: invisibilium amorcm rapiamur, »
sed non idcm dxunt quantum ad inten-

' Genes. ii, I7 et iii, 4. Rota in medio rotx.

* S. GBEGonH;=, Snper illu(i Ezechielis, i, 16 :
 :

IN PROLOG. S. HlliRONYMI IN;D. JOANNEM. 19

« Quorura tnmen vel scriptorumtem- ante hnbilisdictum est : « ideo, » ex cerla

poris dispositio, vel librorum ordinatio conscient'a, « non exponilur a nobis »

non exponi- Pei' ratiom-m expre>sa.u cl cNposltivam.

ideo a nobis per singula
j- " ^t,
» in aubtore, vel leciore,
.

tur :
(. • II
ut sciendi desiderio collalo,
1 • 1 •

.
I i.
et
«
.,.,.,.
sciendi desiderio
,
» hisraliones« col-
.

queerentibus
^ fructus laboris, et Deo , .
n. u • •

Ja!o. » rer hoc enim quod alii|uid

i- i
langi-
i .

magisterii doctrina servetur. »

t^ret non enuclealur, e.xcitalur et collo-
caiur in allero desiLierijm sciendi. « Et
Pars ullima qua ostendit quare
est in servctur quoerentibus » horum omnium
dlcti oniinis rationem non exposuit, rationes « fructus laboris, » per merilum
Dicit ergo « Quorum tamen, » Evan-
: et studium inqui.^itionis. P^al. civ, 4:
geliorum, « vel scriptorum, » tali ordine, Quserite Dominum, el confirmamhii
« temporis disposilio, » quarc unus quxrile faciem ejua semper. <i h^t serve-
tempore scripsil anle alium, ct per-fecte tur Deo, » qui sulus est Magister intus
quidem scripsit et tanipn secunJo locum
: docens. Mattii. xxi:i, 8 : Unus csl Maiji-
scribendi dederit. « Vel » quorum « li- sler vesler^ scilicet Deus qui in coelis est.

brorum, » scilicet Evangelii Joannis et « Doclrina magisterii, » qui intus do-

Apocalypsis, « ordinatio, » diversa se- cet quserentes, et ex hoc de revelutis ha-
cundum tempus et conlinenliam, ut in bere debet gratiarum acliones.

»«»» <
 D. ALBERTl MAGNI,
EPISGOPI RATISBONENSIS,

DOCTRINA TOTO ORBE CELEBERRIMI,

ORDINIS PRiiDICATORUM,

IN EVAN6ELIUM SEGUNDUM JOANNEM

Exposrno,
Ad mstantiam Alexandri IV pro exstirpandis haeresibus
iunc vigentibus Romae lecta.

INCIPIT EVANGELIUM
SEGUNDUM JOANNEM.

CAPUT I.

Verbum est Deiis, i>ita,et lux omnem liominem illuminans ; per quod omnia
facta sunt, et quod homo factum testimonium perhibet Joannes, dicens
est ; cui
se pocem, et indignum qui illius solpat corrigiam calceamenti, eumqiie esse
Agtium Dei qui tollit peccatum mundi Andreas alter duorum Joannis disci-
:

pulorum qui Jesum secuti smit, adducit ad illum etiam Simonem fratrem
suum ; Philippus quoque a Jesu pocatus, adducit ad eum Nathanael.

1. In principio eratVerbum, et Ver- sine ipso factum est nihil quod

bum apud Deum, et Deus
erat factum est.
erat Verbum. 4. In ipso vita erat, et vita erat lux
2. Hoc erat in principio apud Deum. hominum.
3. Omnia per ipsum facta sunt, et b. Et lux in tenebris lucet, et tene-
22 n. ALR. MAfi. ORD pn.i':n.

brai eam non comprehende- genitus Filius, qui est in sinu

runt. Patris, ipse enarravit.
6. Fuit homo missus a Dco, cui no- ly. Et hoc testimonium Joannis,
est
men erat Joannes '. quando miserunt Judaei ab Je-
7. Hic venit in lestimonium, ui te- rosolymis sacerdotes et levitas
stimonium perhiberet de lumi- ad eum, ut interrogarent eum :

ne, ut omnes crederent per illum. Tu quis es?

8. Non erat ille lux, sed ut testimo- 20. Et confessus est, et non negavit :

nium perhiberet de lumine. et confcssus cst : Quia non

9. Erat lux vera, qu£e illuminat om sum ego Christus.
nem hominem venientem in 21. Et interrogaverunt eum Quid :

hunc mundum -. ergo? Elias es tu ? Et dixit :

10. In mundo erat, mundus per

et Non sum. Propheta es tu ? Et
ipsum factus est^, et mundus respondit : Non.
eum non cognovit. 22. Dixerunt ergo ei : Quis es, ut re-
11. In propria venit, et sui eum non sponsum demus his qui mise-
reccperunt. runtnos?quid dicis de leipso?
12. Quotquot autem receperunt eum, 23. Ait Ego vox clamantis in deser-
:

dedit eis potestatem filios Dei to : Dirigite vium Domini, sic-

fieri, his qui credunt in nomine ut dixit Isaias propheta.
ejus, 24. Et qui missi fuerant, crant ex
i3. Qui non ex sanguinibus, neque ex Pharisaeis.
volontate carnis, neque ex vo- 25. Et interrogiverunt eum, et dixe-
luntaie viri, sed ex Deo nati runt ei : Quid ergo baptizas, si

sunt. non es Christus, neque Elias,

tu
14. Et Vcrbum caro factum est*, et neque Propheta?
habitavit in nobis :vidimus
et 26. Respondit eis Joannes, dicens :

gloriam ejus, gloriam quasi Ego baptizo in aqua^ medius :

unigeniti a Patre, plenum gra- autem vestrum stetit, quem vos

UCd et veritatis. ncscitis.
\b. Joannes tcstimonium perhibet de 27. Ipse est qui post me venturus est,
ipso, et clamat, dicens Hic : qui ante me factus est* : cujus
erat qucm dixi : Qui post me ego non sum dignus ut solvam
venturus est, ante me factus ejus corrigiam calceamenti.
est, quia prior me erat. 2>^. Haec in Bethania facta sunt trans
16. Et de plenitudine ejus nos omnes Jordanem, ubi erat Joannes ba-
accepimus, et gratiam pro gra- ptizans.
tia K 29. Altera Joanncs Jesum
die vidit
17. Quia lex pcr Moysen data est, venicntem ad sc, et ait Ecce :

gratia ct vcritas per Jesum Chri- Agnus Dci, cccc qui toUit pec-
stum facta est. catum mundi.
18. Deum nemo vidit umquam* : uni- 30. Hic est, de quo dixi : Post me

* Matlh. iii 1 ; Marc. r, 2.

^
Isa. XL, :3 ; Mattli. iii, 3; Marc. i, 3 ; Luc.
* Infra, in, 19. III, 4.
' Ad Hebr. xi, 3. « Matlh. III, 11.
* -Matlh. 16; Luc. 11,
I, 7. ^ Maic. 1, 7, Luc. 111. 16 ; Act. 1, o et xi, 16
* I ad Timoth. vi, 17. et XIX, 4.
" I ad Timoth. vi, 16 ; I Joan. iv, 12.
 CAP. 1 JOANNTS 23

venir vir qui ante me factus mus Messiam (quod est inter-
est, quia prior me erat : pretatum Christus).
3i. Et ego nesciebam eum : sed ut 42. Et adduxit eum ad Jesum. Intui-
manifestetur in Israel, propterea tus autem eum Jesus, dixit :

veni ego in aqua baptizans. Tu es Simon, filius Jona tu :

32, Et testimonium perhibuit Joannes, vocaberis Cephas (quod inter-

dicens Quia vidi Spiritum de-
: pretatur Petrus).
scendentem quasi columbam 43. In crastinum voiuit exire in Gali-
de coelo, et mansit super eum'. laeam, et invenit Philippum. Et
33. Et ego nesciebam eum sed qui : dicit ei Jesus : Sequere me.
misit me baptizare in aqua, ille 44. Eratautem Philippus a Bethsaida,
mihi dixit Super quem videris
: civitate Andreae et Petri.
Spiritum descendentem, et ma- 45. Invcnit Philippus Nathanael, et
nentem super eum, hic est qui dicit ei : Quem scripsit Moyses
bapiizat in Spiritu sancto. iniegeSet Prophetce^ inveni-
34. Et ego testimonium perhi-
vidi, ct mus Jesum, hlium Joscph, a
bui quia hic es: FHius Dci. Nazareth.
35. Altera dic iterum siabat Joannes, 46. Et dixit ci Nathanacl : A Naza-
et ex discipulis ejus duo. rcth potcst aliquid boni esse?
36. Et respiciens Jcsum ambulantcm, Dicit ci Philippus : Vcni, et
dicit Ecce Agnus Dei.
: vidc.
37- Et audierunt eum duo discipuli 47. Vidic Jesus Nathanael venicntem
loquentcm, et secuti sunt Je- ad se, et dicit dc eo Ecce vcre :

sum. Israelita, in quo dolus non cst.

38. Conversus autcm Jesus, et videns 48. Dicit ci Nathanael : Unde me
eos scquenies se, dicit eis : Quid nosti? Respondit Jesus, ct dixit
quferiiis?Qui dixcrunt Rab- ei : ci : Priusquam Philippus vo-
te
bi (quod dicitur inierpretatum carct, cum csscs sub ficu, vi-
Magistcr), ubi habitas? di tc.
DQ. Dicit cis Vcnitc, et vidcte. Vene-
:
49. Rcspondit ei Nathanael, ct ait :

runt, et viderunt ubi mancrct, Rabbi, tu es Filius Dci, tu cs

et apud cum manserunt die rcx Isracl.
illo : hora autcm erat quasi 50. Rcspondit Jcsus ct dixit ei : Quia
dccima. dixi libi : Vidi te sub ficu, cre-
40. Erat autcm Andreas, fratcr Simo- dis: niiijus his vidcbis.
nis Pctri, unus cx duobus qui 5 I . Et An:en, amcn dico vo-
aicit ci :

audierant a Joannc, et secut' bis, vidcbitis coelum apcrtum,

fucrant eum. ct Angclos Dci asccndcntes ct
4« Invenit hicprimum fratrem suum descendcntes supra Filium ho-
Simoncm, ct dicit ei Invcni- : minis.

^ M;ill.h. lu, Mare. i.lO; Luc. m, 22.

IG ;
chiel. xxxiv, 23 et x.^jxvii, 24 ; Daniel. ix, 24 el
a r.eues. xux, 10; Deuter. xvin, 18. 25.
3 Isa. xL, 10 elxLV. 8 Jeiein. .\xiu, 0; Eze-
,•
24 I). ALH. MA(.. OHD. VW.VA).

cerbuni : j)er quam ostenditur Verbi ad

inlelleclum patei-num inseparabilitas. Sc-
cunda est quod dicil : hJt lerhum erat
apud Deum : per (juaiu ostenditur
l.\ CAPIJT I .loA.NMS Nerbi secunduin quam procedit a primo
intellectu distiiij^ueus pro[)rietas. Tertia
E.\A»H.\TI(). est quae dicit : El Dewi eral Verbum :

per quam ostenditur Verbi ad palernum

intellectum esseutialis uiiitas. Quarta

«lii principio eral Verbura,et Ver-

est quaedicit : IIoc erat in principio apud
Deum : per quam ostendilur Veri)i ad
Ijumerat apuil Ueum, etDeus erat Ver-
principium intcliectum coaequaiitas et
bum. coaeternitas. Et sic omnis confutalur hx-
Hoc erat in principio apud Deura. » retica pravitas.
Dicitergo : « Inprinci/)io erat Verbum, »
Iste liber (ut diximus) ut de subjeclo ostcndeus inseparabile esse \'erbum ab
est deVerbo increato in se, et in carne inlellectu aeterno.
assumpta secundum sua Sacramenla con- Ad hoc autem intelligendum praMio-
siderato : et sicut di.ximus in aborum tandumest, quod primum principium est
hvanj^^ehstarum expositionibus, oninia intellectus universaliler agens et niliil

qucB inducit quibbet eorum, ad suae pro- recipiens, qui est omne quod habet. INi-

priai inlenlionis inducit manifeslationem :

hil autem principii habet ralionem nisi
ita etiam Joannes omnia quse inducit, ad aliquid procedat ab ipso : a quo enim
hoc inducit, ut divinitas Verhi manife- nibil omnino procedit, principium esse
stetur : probetur habcre faciein aqui-
el sic non poterit. Etiam lioc patet perprincipii
lae inler alia animalia Ihronum Dei cir- rationem, qua? dicit, quodprincipium est
cumstantia. a quo est aliud maxime convcnit
: et lioc

Dividilur aulem iste liber totus in duas principio primo. Primum autem quod est
partes : quarum prima de proprietalibus a principio intellectivo, lux est intelli-

personabbus et essentialibus Verbi in- qua seipsum manifestat ex seipso

gentiae, :

creati in se considerati est : secunda au- quod patet per lioc quia jam dictum est,
tem est de proprietatibus Verbi in crea- quod principium primum niliil recipit. Si
turam rationalem ad sanctilicandum eam ergo per aliquid se manifestat, oportel
procedentis : et incipit ibi, y. : Fuit quod id producat ex seipso, iii quo se
homo inissus a Deo. manifestat : et sic in se habet in quo se
Et patet ordo istarum partium, sicut manifestat. Gum autem sic se manifestat,
est ordo seternitatis ad tempus. Prior non nisi se luce sua declarat : et hoc est
autem harum parlium dividitur in duas intelleclum intellectualiler sc dicere :

partcs, ita quod priinoponit proprietates Verbum ergo quo se dicit intelloctivum
j)ersonah'S el essentiales, per quas Ver- principium, inseparabiliter est in ipso :

bum refertur ad personas divinas : se- et sic in principio primo aeternaliter erat
cundo autem ponil Verbi essentiales pro- Verlium : et ha'C est ratio inevitabiliter
prielates, secundum quas refertur ad primam probans propositionem : unde
creataper ipsum, ibi, y. .3 : Omnia per Angustinus dicit : « Cum dicitur : <( /n
ipsum facla sunt. principio erat Verbuni » p7'incipium sup-
In priori harum partium quatuor con- ponit Patrerasive paternum intellectum :

tinenlur propositiones, quatuor Verbi quod estprie-

piaeposilio aulem in (ex eo
(Elerni proprietates ostendentes quarum nolat
: posilio, est transitiva, et aliquain
prima ost <(uod dicit : Jn principio erat diversitatem) notat personae Verbi ad Pa-
 IN EVANG. JOANNIS, I-l. 25

trem distinctionem. In eo autem quod cens et concludens scrmonem de Verbi

est hsec prsepositio in specie accepta, "principio, mha., }f. ii : Vidinms gloriain
notat continentiam Verbi, tamquam lu- ejits, gloriam quasi unigenili a Patre.
cis in paterno intellectu, sicut ipse dicit, Et ex hoc solvitur alia quaestio, quare
Joan. XIV, 10 : Non credilis quia ego in potius dicit : In principio erat Verbum,
Patre, et Paler in me est ? Verba qux quam in priucipio erat Filius ? Quia in-
cgo loquor vobis, a meipso non loquor. tellectus agens universaliter, qui proba-
Pater autem in me manens, ipse facit tur esse Pater, a nobis plus cognoscitur
opera. Sic ergo secundum verissimam in manitestatione sui per Verbum, quam
ey^^^o&iWonemii inprincipio eratVerbum.'» in manifestatione sui per Filium : quia
Quod quidem dictum est Augustini. propria manifestatione intellectus est in
QucBstio autem surgit hic secundum luce intellectus in ipso candente, quando
hanc expositionem, quse sit ratio quod principiat id, cujus ipse est principium.
principium supponit Patrem, cum prin- Filius autem dicit processum naturffi,
cipium sit in multis intentionibus, sicut quse licet idem sit cum luce candente el
dicitur in libro quinto primse Philoso- fh)renle de Patre et in Patre tamen sub :

phine .^*
Augustinus etiam dicit, quod « et ratione hujusnominis, Filius, secundum
Pater est principium, et Filius est princi- quod humano innotescit intellectui per
pium, et Spiritus sanctus est principium : carnalem generationem apud nos notam
et simul hi tres non tria, sed unum non est idem. Et hoc intendit Chrysosto-
principium. » Sed ad hoc dicendum, mus, quando dicit, quod « Verbum et
quod absoluta et prima ratio principii non Filium dicit, ne carnale aiiquid in
activi non est nisi in Patre. Cum
enim divina suspiceris generatione. » Sicut
duo sint pocessus : primus scilicet quo autem Joannes rationem principii dedu-
persona procedit a persona : et secundus cit usque ad notiliam Patris, ita in eadem

quo creatura procedit a creatore. Prinms contextione sermonis manitestationem

processus est causa secundi, ut dicit An- Verbi concludit in notitiam Filii, dicens :

selmus. Principiumtotius processus primi Vidimus gloriam ejus, gloriam quasi

nonest nisi in Palre : quia licet Spiritus unigeniti aPatre. Sic enim perfecte con-
sanctus procedat a Filio, tamen hoc Fi- struitur fides et deslruitur haeresis. Unde
lius habel a Patre : Paterautem est prin- etiam procedens dicit de principio et Ver-
cipium, non de principio : et ideo prima bo, intra, y. 18 : Unigenitus Filius, qui
auctoritas principii et prima ratio est in est in sinu Patris, ipse enarravit.
Patre. Propter quod dicit Augustinus, Non aulem praetermittendum, quod
est
quod in Patre est principium totius divi- grseco sermone scriptus hic liber habet
nitatis. Et hac ratione antonomastice sic :6 Aoyo?. '0 autem est prsepositi-
principium supponit Patrem. vus articulus grsecus, loco cujus inlatino
Sed tunc quseritur, quare Joannesnon non habemus aliquid, cum tamen in ex-
loco principii posuit Patrem ut dixisset : positione debeat designari. Denotat enim
In i*atreerat Verbum ?Ad hocdicendum circa Verbum quod ipsum sit absolute et
sccundum Chrysostonmm, quod Joannes simpliciler Verbum, et nihil ahud quam
Graecis sapientibus et in pbilosopliia enu- Verbum : et hoc est primum intellectus
trilis loquebatur : et scripsit contra hsere- paterni Vcrbum in ipso existens, et in
licos, negabant Christum ante Ma-
qui ipso florens etcoruscans, et quasi quidam
riam fuisse. Quia ergo illi melius nove- globus lucis ejus. Cum enim alia verba
runt Patrem sub ratione principii, quam sint distantia a primo intellectu ut verba
sub ratione Patris idco a ratione prin- : parlicipata a creaturis, et verha creatura-
cipii, quse illis nota erat, inchoans, de- rum quam Vorbum, et
aliquid aliud sunt
duxit sermonem in notitiam Patris, di- non primum verbum purum sed parti- :
26 I). AM^. MAd. onn. Vn/FJ).

(ipantia ipsiini propoi-ruJnaliUM- pru uni- opoilct qnod verba cujuslibet temporis
nscnjnsqnc niodo ot anaUigia : ct sunl dicta de creaturis leinporales signilicent

imniersa potenliis ct privationibns : cl inotus. Esse autem divinum nulio modo

sic ali(|no ino(h) a lcnel)ris comprciiensa in[)otenlia est, neque secundum subslan-

ct malitia privalionis : et lioc cst quod liam, noqne secundum concepta, neque
dicilur, Sapicnl vu, 2(i, (inod can(/or r\f secnndum alTectiones sed totum stans :

lucis spcculum sinc macula

tVlcnue, et simul. .lacobi, i, 11 : Apud f/uem mm esl
Dei majestalis, rt imayo houitatis illius. transmutatio, nec vicissitudiuis obum-
Haec ergo sola lux ut ])riecxistens omni- hratio. \ii ideo verba dicta de ipso non si-
bus, et formans omnes crcaturarum luces gnilicant motus temporales, sed exponi
in tenebris lucet : et tenebroe cam non possunt sicut dicit Ilieronymus ; e,9/quod
comprebcnderunt. IIoc crgo, ul dicit numquam deesl : erit quod numquam
Chrysostomus, intendit per arliculum. deerit : «'«^ quod numquam deeral : /?<</

Per hanc exposilionem excludilur liffiresis quod numquam defuil. Et sic per acci-
eorum, qui Patrem et Filium plnrcs esse dens rcferuntur ad tempus quod sub
Oeos dixerunt, ut dicit Auguslinus in aetcrnitate in temporalibus lluit : sicut
libro de Afjone Christiano, sicut pagani eliam i[)sa a-ternilas nulli umquam prae-

fecerant : quia si pluies essent, unus in- terito defuit^ nec ulli deest prapheiiti. nec
dislanler et inscparabilitcr non esset in ulli um(junm futuro deerit : el boc esl

alio. qnod intendil Augus iiius.

Est autem hujns primae proposilionis Scd tunc qua-ritur, qu;ire a'lernitalem
alia ctiam a Sanclis Iradita exposilio vocat //rmc?/^»a/i ? Sed ad hoc dicendum
Calholica quiTe principium dicit esse retcr- cst, quod sicut in bis qutE f-unt coin[io-

nilatem, ut sit sensus : fn principio, hoc sila, composilum semper a simplici prin-
est, in a'lern;tiite, crat Verhum. Et tunc cipialur, et mobile ab immobili : ila esse
pra^posilio. in. n'ital hahitudinem mcn- lluens, non tolum simul exislcns, sed po-
surantis e-.se Vcrbi : qu.ne mcnsura sivo tentiis extcnsum, piiacipialur ai) esse
lerminus csl pri.ui|)iuin ct linis, sicut sim|)lici quod lotum simul stal, et po-
i[)so nominc ateriiitatis dcsignalur : cl tint.i-; non distendilur. I^lt sic cliam nicn-
cst simpljx nunc inde!icienlcr slans cl f-ura siniplcx tota simul cxislcns. prin-
non movcns sese sicul el i[isum csse di- cipiuin est mensur.e pcr polcniias
vinum, ciijus mensurasin)[.ljxcst et indc- distenlce, sicul est aivum : et cst princi-
licicns. pium mcnsurtB Iluentis, sicut csl tenqius.
Scd tunc quffritur, qualiler ibi ponnlur Undc iii libio V dc Covsolatione Philo-
vcrliuin consigniricans tcmi»us, cum dici- sophlv dic.t Hoctius: « Qui tcnipus ab
lur : rJrat ? I*'t ad lioc dicil Auguslinus, aevo, lio.t csl, ab felerno, irc jubes. » Et
quod vcrlium snm^ eram, eras, cum de sic .'itorni^as simplic.tcr esl principium.
crcaluiis dicilur, lcmporales motus desi- Sed lunc qua^iilur ilcrum, quare
gnal : sed dc Dco diclnm noii dicil nisi .loannes in a;tcrnis usus cst verbo prae-
csse sulislanlivum sinc molibus Icm|)Oris, tcrili lcmporis imperfecli ? hoc enim sua
qui abjiciant ali([uid in [rr.elerilum, et impcrfcctione miixime videtur repugnare
exspcctcnt aliquid in futurum. Et hujus ielcrnilali ? dicendum s-ccun-
Sed ad lioc

dicti ratio est, quod talcs sunt mensuroe, dum An.^-elmum, quod quamvis verbum
qualcs pcrmittil nalura mensurali : el prjelerili imperfccti lcmporis iinpeife-
ideo cum crcatura secundum aliquid in clam sighificct actioncm, tamen in suis
potcnlia sit vcl in subslanlia, sicut gene- componcntibus habet utraquc ea quae
rabilia, vcl in aireclione, vel conceptis, setcrnilati magis conveniunt prasteri- :

sicut Angeli et inlellectualia crcata, et tum enim impcrfcctum includit et conti-

sic non sitsimulstans totum esse eorum : nuat prajteritum et pra^sens : praesens
 ::

IN EVANG. JOANNIS, T-1. 27

autem qiiod soluni cxistenliani habet in ut in habente : substantia autem et deitas

ipso, convenit magis seterno praesenli, et essenlia dicunt naturam rei absolutye :

propter existentiam in substanlia ipsius et quia habens deitatem ct naturam in

nunc acceptam praeteritum autem inter
: divinis est persona : ideo hoc nomen
ipsa solum est necessarium, et hoc con- Deiis, convenientius ponitur pro per-
venit .-eternitatis necessitati : et ideo ra- sona, quam aliquod aliud nomen essen-
tione horum componentium utitur eo tiah.*.

Joannes ad eeternitalem significandum. In quantum autem est hflcc praeposi-

Et hoc est quod dicit: tio, immediationem et intel-
sic signat :

ligitur quod Yerbum immediatum est

« Et Verbum erat apud Deum. » Patri secundum naturoe processum ita :

quod inter paternum inteileclum et Ver-

Glossa Augustini : « Ut alius apud bum nihil est medium secundum naturse
alium. » Et ideo in hac propositione dis- ordinem, ut dicit Augustinus, quo alter
tinctiopersonarum Patris et Filii desi- est cx altero non quo alter prior altero.
:

gnatur hoc autem fit per praepositionem

: Joan. viii, 29: Qui niisit me, meciim
notionalem interpositam quae est apiid. esl : et sic FiUus viilus est Patris et sa-
In hac enim tria consideranda occur- pientia : quia illa immediuta sunt intel-
runt, scilicet, quia preepositio est, et quia lectui universaUter agenli. I ad Corintli.
hsec praepositio est, et quia (ut dicit Pi i- i, 24: Chrisliim Dei virtutem, et Dei
scianus) vim habet adverbii locaUs. sapioUiam. Quia enim verbum est, sa-
Quia ergo proppositio est, transitiva est pientia est et quia operativum est, vir-
:

et aUetalem et diversitatem notat inter tus est. Joan. v, 11 Pater meus usque :

ea quibus apponitur, sicut inler Verbum rnodo operatur, ef ego operor.

et Deum : et cum Deo non
aUetas in In quantum autem est habens vim
esse potest, ni>i personarum secundum adverbli loci, sic notat auctoritatem in
relationes originis dislindarum, oportet re accusalivi, cui praeponitur. Uicimus
quoJ talis aUelas sit inler Verbum et enim quod miles est apud regem, el non
Ueum. Unde solvilur quaestio quae lieri dicimus quod rex sit apud miUtem et :

posset, quod cum Deus sit substantivum sic nolalur auctoritas iii Patre, quainvis
et essenliam dcsignet, vii-tute cujus hic nuUa indignilas notetur in FiUo. Sic
trahatur ad standum pro pcrsona?Hoc ergo dicilur Verbum esse apud Deum.
cniin fit per prrepo.«ilionem nolionalem, Si tunc quTeritur, qnaie non dicit:
sicut cum dicitur : Ueus de Deo : vel, Verbum erat apud piincipium, ut lcneret
Deus generat Deum, Quia fit per ver- cumdem modum loquendi quo e\orsus
bum nolionale aliquando : et aUquando luerat ? Sed ad hoii bene val le respondet
per pisepoi-itionem ad notionem perli- Chrysoslomus, quod sapienlibus loquens
nenlem virtute transitionis et diversita- inclpit a verbo eis noto, propositionem
ti-, quani designat pr^positio. Cum ergo eis notam praeponcns in principio in- :

Verbum supponat FiUum, ut diclum est tellectivo, quod primum principium est,
quia Auguslinus) eo Verbum est,
(ut dicit erat Verbum, sicut et Phiiosophi conlite-
quoFiliusest: ea lcm ralione oportet de banlur. Ueinde ex iUa pauialim fidem
quod Deus stet pro l*atre.
necessilate instruens loco principii ponit Ueum : et
autem quaerilur, quare non dicat
Si ideo haec propositio quasi ti-ahilur ex
Verbum erat apud substantiam Uei vel priori : ex qua etiam manifeslatur ordo
essentiam? Dici debet quod Ucus (utdicit earum ad invicem. Si enim in principio
Damascenus) dicit deitatem ot substan- concedatur esse Verbum, cum omnibus
tiam et essentiam divinam secundum notum sit quod princi[)ium iUud eial
modum intelUgendi, qui est in nomine Ueus, sequitur necessario quod Verbum
 :

•2H 1). AlJi. MAG. m\). \n{M\).

erat in I)oo : cl cuin pra^pttsitio divursita- probans dicil, ut non excogitationem

tcni notot, scquilur quod (.'ral apud cssc crcdanius qucC dicil : quia oxcogila-
Dcuni, ut alius ajtud aliuni : cl non ut tiones hon)inuni fallaces sunl el inanes :

aliud apud aliud : (|uia Verbuni priniuni si enini deinonstrationeni induceret,

inlelloctualis v\ universaliler agentis fideni inipediret, ut in ante habitis dixi-
princij)ii, non esl aliud secunduni sub- inus. Prceterea veritaleni divinani per
stantiiini ab ipso : cjuarnvis ab ipso rationeni humanam probaret, et sic pri-
Jiaboat dislinctionem relativam, ex lioc msB veritati propter se non assentiretur,
quod ab ipso Verbum procedit. Per hoc quod csset absurdum : et ideo non de-
ergo confutalur haeresis Sabellii, qui in monstrat. Persuasiones autem (sx simi-
l)eo neyat distinctas esse personas. litudinibus ct congruentiis non poluit
lloc (Mgo est quod dicit: ponere: quia illae se<juuntur fideni jam
lundatam et ante fideni nihil valenl, ut
:

« Et Deus erat Verbum. » dicit Augustinus \nJ'ro)iologiou. Isa. vii,

9 Si non crediileritis, non permanrbitis.

:

Uoc signilicatur, Eccli. xxiv, 'i, ubi Kt ideo ha^c sicut inspiratus, simplicitcr
dicit Sapientia : 1'Jyo ex ore Altissimi accipienda denuntiat. »

prodivi, primogenita ante omnem creatu- Et hoc esl quod dicit

ram. Non enim diceret, ego, nisi Ver-

bum csset snbstantia et persona de- « Et Deus erat Verbum. »

monstrala ad intellectum, ad quam esset

unicus inlellectus, sicut ad rcm |)er se '^ Tertia propositio denotans Verbi cum
existentem. Nec diceret, ex ore : nisi ab Patre consubstantialitatem : ut sit sen-
ore dicentis intellectus procederet. Nec sus : Verbum erat substantialiter ])eus.
diceret, Altissimi : nisi in Patre desi- Attende autem quod quocumque modo
gnare vellet auctoritatem. Nec diceret, constructionis ordo vertatur, scmper est
prodivi : nisi intcllectualem designaret vera j)ropositio. Si enim Verbum sit ex
processionein et relationis distinctionem. parle suj)positi, et Deus ex parte appo-
Nec diceret, primogenita ante omiiem siti, vera est : quia Verbum est Deus:
creaturam : nisi notaret ordinem causte et sic persona subjicitur, et substantia
ad causatuin processionis aetern*, sive divina sic prsedicalur : qui ordo subje-
persona? ad processionem temporalem ctionis et prcedicationis generalis esl et
creaturae a creatore. artificialis in omnibus : quia de natura
Ou;eritur, cum ista quae dicit Joannes, suj)positi (cujus agere et pati est pro-
piobari j)ossint per rationem, sicul jam prium) est quod subjiciatur: et de natura
in antecedentibus j)atuil, quare .loannes substantiae formalis et csscntialis est
ista non probaverit ? l^^t h;ec est qusestio praedicari, sicut cum dicilur : Socrates
Ghrysostomi, praecipue cum sapientibus est homo. Si autera Deus subjiciatur, et
loquatur, ut prius dictum est, et dicat Verbum praedicctur : tunc isteordocon-
Apostolus, I ;id Ojrinth. ii,6: Sapien- structionis specialis est in divina perso-
tiam loquimur inter perfectos. Gonfir- nis : et denotatur |)er eum quod ejusdem
niatur autem hoc quod
haec quaeslio per siiiiplicitatis esl pcrsona, cujus et essen-
dicit Augustinus, quod haec verba acci- tia : ct nihil est in persona nisi essentia
j)iunlur etiani de libris Platonis in quibus divina : ct ideo utrumqu(! subjicitur, et
sensus horum
invenitur verboruin cum : apponitur utrique : et sic excluditur
Philosophi nihil dixerint sine probatio" error eorum, qui dicebant personas ut
nis lationc. Ad hoc autem respondet subjeclas et composihis et particulatas
Ghrysostomus his vorbis : « Joannes di- debere subjici et non praedicari : essen-
vina enunlians, et non humana ratione tiani autem ut simplicioiem debere prae-
 IN EVANG. JOANNIS, I-l. 29

dicari et iioii subjici : qui error tangitur litatem, accepit aliquid de praeterito, et

in libro \ Sentoitianim '. Et eliditur per ut significet existentiam, acccpit aliquid

verba Augustini, cum tam persona quam de praesenti : et hoc coliigit simul in
essentia sive natura in divinis ejusdem consignato praeteriti imperfecti. » Eram
sint simplicitatis. autem est verbum substantivum, quod
Sed tunc quaeritur, quid in locutione significat substantiam ut actum : et hoc
positum trahit hunc terminum, Deus, ad proprie convenit personae, quando prae-
standum pro substantia, cum in prselia- dicatur subslantia de ipsa, vel e contra.
bitis supponit pro persona? Sed hoc Sed, Joan. viii, 58, Judaeis loquens, qui
solvitur plane dicendo, quod Deus pro negabant suam aeternitatem, utitur verbo
certo de natura proprii significari suppo- praesenti, cgo sum, ut notet quod nihil

nit substantiam : sed ut dictum est, pcr transiit de sua ieternitate, sed tota stet

praepositionem notionalem in prsecedenti simul. Psal. ci, 28 : Tu autem idem ipse

propositione cogitur ad standum pro es, el anni tui non deficieni.
persona : et ideo cum in ista tertia pro- Verbum autem adhuc ponit et non
positione talis non sit prcepositio, nec Filium propter quinque causas, quarum
aliquis alius terminus notionabs, lelin- tres ponit Ghrysostomus, et duas Augu-
quitur naturae suae proprifp, pcr quam stinus. Prima equidem Ghrysostomi
supponit essentiam : et sic relinquitur, haec est, ut simplex generatio intelliga-
quod Deus est Verbum essenlialiter et tur esse. Secunda, ut intelligatur esse
non ditTerens per essenliam a Deo Patre, sine concupiscentia, spiritualis et intel-
qui est totius deitatis principium. Joan. lectualis. Tertia autem, ut intelligatur
X, 3(1 : Ego et Pater unum sumus : ct, sine distantia genitoris et geniti : quia
XVII, 21 : Ut sint unum, sicut ct nos primum verbum manet in
indistanter
unum sumus -. intellectu se manifestanle lilius autem
:

Sed lunc quseritur, quare hic de essen- semper iion indistanter manet in patre
tia loquens utitur verbo praeteriti imper- in omnibus in quibus est pater et filius.

fecti temporis, cum alibi de aeternitate Haec aulem verba Ghrvsostomi facile est
loquens, verbo praesentis temporis uta- intelligere ex praecedentibus. Una autem
tur. Joan. viii, .")8 : Antcquani Abraham ralio quam dat Augustinus est, quod per

ficret, ego sum ? Sed ad hoc in praece- Vcrbum expressa similitudo intelligatur
dentibus fere responsum est quantum gcnitoris et geniti, quae semper est inter
est de ratione praeteriti imperlecti, quod intellectum agentem et verbum quo di-
medium est inter priesens ct prceteritum, cit se. Dicit enim Augustinus, quod cum
includens utrumque extremorum et par- mens minus est in verbo
dicit se, nihil
ticipans : et confirmatur hoc per Anscl- (|uam in dicente hoc autem semper non
:

mum in libro de Concordia prsescientix cst inter patrem et filium, Secunda au-
liberi arbitrii, ubi sic dicit : '( In hoc si- tcm ratio est, quod cum Joannes totam
quidem magis similia sunt aeterno prae- virtutem processionis qua Filius proce-
senti temporahter praeterita, quam prte- (iit a Patre vellet declarare, et Filius
sentia quoniam quae ibi sunt, numquam
: non procedat tantum ut Filius, sed ut
possunt non esse praesentia sicut tem- : ars Patris et sapientia plena rationibus
poris praeterita non valent umquam prae- viventibus eorum quai sunt :quod hoc
terita non fuisse praesentia vero tem- : modo melius significatur per Verbum,
pore omnia quae transeunt, tiunt non quod est ars et similitudo causanlis in-
praesentia. Ut ergo significet immutabi- tellectus, quam per nonien //7//, qui non

'
Lib. I Sententiarum, Dist. XXXIII el XXV. (u, Patev, in me, et cijo in /c, ut et ipsi in nobii

-Gf. Joau. x\ii,21 : Ut oiiDies ununi sinl, sicut unum sint.

 30 1). ALIi. MAG. ORD. PR/ED.
dicit nisi ad palteni siniililudinem cl re- .suiipsius maniiestalivum : et hic Spiri-

lalioncin. lus diledionis est intia piimum intcllc-

Dicunt (juidain etiain scxlam liujus cluni, sicut Yerbum : nec umquum esl
ratioricm, quiji ]'crbuin ostcndit Ires processio Veibi sine processionc taiis

comparalioncs vel qualuor, quibus lioc dilcctionis neulnim eorum est

: el sic
nianifeslatur Verbum increalum : qua- exlra [)rimum intcllectum formatum.
ruin una cst ad diccntem, ct sic : I/i prin- Scd lunc qua.'ritur, quare Joannes non
cipio crul Verbuni.Secunda est com- facit stutim a ]irincipio menlioncni Spi-
paratio ad corporalem vocem, quam rilus sancti ? Ad hoc autcm diccndum,
formalione spiritus crcati induil, et sic si- quod illo tem[)ore non fuil error ciica
carnem assumptam,
mililudinen) ponil ad proces^ionem Spirilus sancli : tamcn in

quando Verbum caro Jaclum esl. Ter- consequenlibus expies^am menlionein

tiam autem comparatonem habet ad ea, fjcit proccssionis Spiiilus sancli, Joan.
quorum causa idealis est in intcllectu xv, 2(j, diccns : Spirilus, qui a Pairc
quod omnia
aclivo primo, et sic dicilur, procedil, etc.
pcr ipsum facta sunl. Quarlam ponunt Adhuc autem quaeritur, cum in prin-
etiam in hoc, quod verbum notlo esl per cipio primte propo^itionis principium stet
quam erudilio verbum est lux
lit, et sic pro Patre secundum lillcralem exposi-
mentium et Angclorum et hominum. lionem, qiiid facit quod hoc stut pro
IVonicn autem /ilii non dicit nisi compa- aelernilate ? Ad quod diccndum est,
ralionem primam et sic convenientius : quod hoc accipitur ex modo loquendi.
ponit nomcn Vcrbi, quam filii. IIoc esl Cum enim praepositiones transitivae sint,
erpjo quod dicit Beus erat Vcrbum. Et
: oportet quod aliqua sccundum modum
sic condemnatur hseresis Arii qui (sicut loquendi notetur inter suppositum pro-
in libro Arii legitur) dixit Kilium non nominis, et suppositum per hoc nomen
esse Deurn, sed virtutem quamdam ante Deum, suppositum per hoc nomen
et

totum mundum creatam, per quam sicut principium, diversitas et cum per pro- :

per quoddam instrumentum fecit Deus nomen de necessitate supponalur Ver-

mundum etomnia, quce sunt in mundo. bum, non sit diversitas vel alietas
et

Quia si hoc esset verum, sequeretur inter Verbum, et divinam essentiam,

quod h.TC propositio non esset vera : oportet quod hoc nomen Deum, stet pro
Deus erai Verbum : quod falsum est. persona Patris, qucC alietatem et distin-
ctionem habet ad suppositum Verbi et :

sic per virtutem praepositionis, in, prin-

3 « Hoc eral in principio apud cipium stabit pro seternitate, qute licet
Deum. » secundum rem non dilferal a divina
essentia vcl persona, tamen notat diffe-
Haec est quarta propositio per quam rentiam in modo significandi, cum Ver-
enuntiatur eequalitas majestatis et ceter- bum et Deus dicuntur esse in principio :

nitatisPatris, et Filii. «//oe, » inquam, et quia dicit Philosophus, quod nihil est
non aliud, « /// /;?*/;?c/;?«o, )) quod est aeter- in seipso et sic Verbum et Dcus sunt
:

nxias, « erat apuf/ Deuin.)) iVecexcluditur simul in principio, sicut iu mcnsura sui
hic Spiritus sanclus, sicut dixerunt Ne- esse cl hoc est aeternitas. Principium
:

storius et Eutyches haeretici et Paulus : ergo hic slat pro aeternitate, cum dicitur:
Samosatenus, qui dixerunt Spiritum san- IIoc erat in principio apud Deum. Pri-
ctum esse servum, et in aere Filii insuf- ma enim causa, sicut diximus, est agens
flato in discipulos formatum : quia con- intellectus, cui ad facere sufficit Verbum
stat quod principium primum diligit et Spiritus qui procedit : et deducitur
Verbum consubstantiale sibi, quod est forma idealis Verbi in facta : et hoc no-
 IN EVANG. JOAx\NlS, 1-3. 31

tatur in Psalmo xxxii, (>, ubi causam do ista cogitas, verbum de Deo
hoc est

emcienleiu et sufiicienteni describit di- in corcie tuo. Qua-cumque dicuntur, soui

ceiis : Verbo Domini casli finnall siiiil : sunl, syllabne sunl, Itlerae suiit : lioc
el s/jirilu oris ejtis oinnis virlus eoruin, verbuin quod transit, sonat : quod autciu
qund dicilur
Hi)C est ePj^o fJoc eral : signat sonus, et in cogitatione ejus est
in principio apud Deain. Nolatur eigo qui dixit, et in intelligente qui audit,
per hanu propositionem cojetiirnltas et non tran-il. : et ad mudnm illius slat, el

coipqualitas Veibi et Paliis contra hae- non Iransit Verbum intelleclus priiui. »
reticosEbionem et Photinum, qui dixe- Adliuc autem qua^utur ulterius, Cum
lunt Verbum, Filiuiu Jisum Curistum, vcrbum possit esse inajus quam mens
ante beatissimam Yirginem non fui.s?e . dicens verbum, sicut est quando cst de
cooeterna enim coGequilia sunt in dura_ majori re quam mens dicens et
sit ipsa :

tione, et coessentiilia cooequilia sunt in possit esse minus, sicut est verbum de
virtute et majeslale. luinori re quam mens dicens et posiit :

lloc est ergo quod dicit. esse de sequali, sicul quando tantum est
Sed qunestio incidit, Ad cujus Verbi verbum quantum est in dicente, sicut
cr.^ati siuiililudinem hoc Verbum suma- cum mens dicit se Ad cu-us hoium :

tur niagis? enim Daraascenus

Dicit verborum similitudinem sumatur?Et ad
quod veibum creatum multis modis dici. lioc diccndum per Augustiuum in li-
tur. Dicit onim sic Verbum est natu- : c< bio IX de Trinilate, sic diceutem « Noti- :

ralis inlellectus motus, per quein move- tia si minor est quam illud quod noscitur

lur et cogitat, velut lux ejus, ens et et plene nosci potest, perfecta non est si :

splendor. Verbum rursum est quod non- autem inajor est, jaui superior est natura
dum profertur, sed in corde enuntiatur. quse novit quam illa quse nota est. Mens
Rursus verbum est angelus sive nuntius vero cum seipsam cognoscit, non se su-
inteliigentiae quod enuntiat aiteri,
ejus perat notitia sua. Cum ergo se totaui
quod in cordis intelligentia concepium cognoscit, neque secum quidquam ahud^
est vel affectum. » Ad hoc autem dicen- par iili est cognitio sua. Et ad illius si-

dum secundum Augustinum in Glossa, militudinem sumitur Verbum iucrea-

quod similius est verbo primo modo tum, cum intellectus primi principii dicit
dicto quia hoc est verbum simile intel-
: se. Et si par est, coseterna est, et cocequa-

lectui, et eequale, et indistans, et cum hs omni

est in virtute et majestate '. »

ipso manens
intellectu stans et est et : Et hoc est quod intendit.
prima forma omnium eorum quae dicun-
tur et formantur ab intellectu. Et sunt
heec verba Augustini : « Quando cogitas « Omnia per ipsunn facta sunt, et
aliquam substantiam unam et perpe- sine ipso factum est nihil ^ »
tuam, omnipotenlem, ubique preesentem,
ubique totam, nusquam inclusam quan- : Hic ponit Verbi increati propria essen-

' S. AuGusTiNus, Lib. IX de Trinilate, cap.
* Quelques manuscrits anciens(A,
plusieurs versions (clliiop.,
•es manuscrits b, f de 1'Ilala, queiques editioiis
de la Vul-ate), plusieurs Peres (Origene, Cle-
ment d'Alexandrie, saint Cyprien, saint Au"
gustin, saint Hilaire, etc), ont ici une ponc-
tuation differente de la n6tre, etqui, sans rien
clianger au sens general, ajoute une nuance a
la pensee. lismettent un point apres nihil, et
4. rattachent immediatement les niots quod fa-
B, etc), proposition suivante, in ipso vita
(luin cs( u la
syriaque Cureton. cvat, comme son sujet: quod factiim est, iii
ip^o rita crat.Quoique divers critiques moder-
nes aient adopte cet enchainement, la plupart
des commentateura le rejetfent a bon droit,
parce qu'il est dur et peu naturel, ainsi que le
disait deja saint Jean Chrysostome. (L. CI.
rillion, comment. sur S. Jean, Bible de Le-
ihielleux, pag. 7).
32 1). \\M. M\(.. i)\\\). IMJ/Ef).

tialia, seomuluin (|Ujp iil lausu ad oau- esl ratio. Si autem accipiatur ul ais el

sata i'l croata \)vr seipsuiu coinparalur. sapienliu ad quam lit universalilcr (juod
(iUni autein tluo sint iii ipso, scilicel lit, tunc est causa ordinis rerum secun-
quod esl uniuscujusque causa per quani dum suosessenliales gradus, in hoc quod
sunl liuc quod sunl et sul)sistunt : et se- ])ropinquius et remotius se hahent ad
cunduni quod ipsuni est ratio cognitionis intelleclum agentcm, et sic est supputa-
omniuin, in (pia cognoscitur omne quod tiorerum in toto mundo existentium. Si
cognoscitur : et utiuiP((ue horum sit autem accipiatur ut ars agentis primi,
Verho suhstantiale, ut perfectior sit doc- tunc est causa per quam sunt singula
trina, .loannos utroque modo descrihit quie subsistunt : et ideo omnia ha:>c

Veil)um. i*er rationem priinam hic. Per l"'iIio attrihuunlur, et Filii cum intellectu
rationem secundam, ihi, y. i : /s7 vila opcrante coaiternitatem et deitatem de-
ernt lux hovibtum. Sicut eniin jnohatur monstrant. VA hoc modo sumendo ver-
iu prinri])io Phi/sicoritm, eadeiu sunt bum, omnia per Verbum sicut per ar-
principia essendi et cognoscendi omnem tem et causam operativam et rationem
rem : ct hoc etiam accipitur ex principio formalem idealem facta sunl cujus :

Posterionim. (lausa autem quare sic ar- imagines quidem, ut dicit Roetius in li-
tiliciose proccdit Joannes, jam in parte bro de Trinitate, sunt fornice materiales
dicta est : quia sapientihus et perfectis in rebus inventae et rebus immistae. llla
loquehatur et in philosophia enutritis, et autem verhi lux et ratio idealis secun-
contra hsercticos qui crant cavillosi, et dum Flatonem et lioetium verae formae
destruxissent doctrinam, nisi valde sufli- et foris manentis habet rationem ad
cienter esset tradita. quam, non ex qua facta sunt, quiBcum-
Adhuc auteni prima pars dividitur in que facta sunt a Deo creatore, sicut dicit
duas : in quarum prima notificat deita- Augustinus.
tem Verhi ex comparatione Verhi ad VA hoc est quod dicit : " Omnia per
creaturas. In secunda autem eamdem ipsum facta sunt. »
deilatem designat ex comparatione crea- Esl autem hic caute ainbulandum :

torum ad ipsum Verhum, ibi, yy. 3 et quia locum islum impugnant quatuor
\ Quod factum est in ipso.
: haereses quae hic sunt excludendse. C.)ua-
In prima harum duo facit. Primo enim rum una est haeresis Arii. Secunda
ostendit Verbi deilatem et aeternitatem est haeresis Eut^^chetis et Nestorii. Ter-
ex generalitate virlutis operativae, cum lia est hairesis Manichcei. Quarta est
dicit : (Jmuia per ipsum facta sunt. Se- haeresis Pauli Samosateni. Arius sicut
cundo, ostendit idem ex modooperationis, legitur in libro (juem Valerius, disci-
cumdicit : Etsine ipso factum est nihil. pulus Arii, conscripsit contra Filii aeter-

Ad inlelligentiam autem horum om- nitatem , dicebat Filium esse factum

nium qufE hic dicenda sunt, notandum et esse quamdam J)ei virtutem el luccm
quod dicit l[ieronvmus ad l^auiinum in inlellectualem factam ante mundum :

primo Prooemio galeato sic « Aoyo? : et ideo illum vocant Verhum el sapien-
graece multa latine significat. Nam et liam etdicunteum habere virtutis in-
l)e,

Verhum est, et ratio, et supputatio, et nuontiam et sapientiae ad totius mundi

uniuscujusqne rei causa, per quam sunt facturam sicut Philosophi dicunt quod
:

singula quaj suhsistunt : quae omnia in- primi orhis intelligenlia influentiam ha-
telligimus in Kilio. Si enim Xoyo,- acci- bet super omniuni alioium facturam, et
piatur ut manifestans inlellectum, tunc ante ipsam non est nisi causa prima. Qiiia
verbum est, et veihi tantum habet ratio- causa erroris Arii quod nimis phi-
fuit,
nem. Si autem accipiatur ut prima idea losophiae inhaerebat. llujus autem disci-
rerum, rebus tamen non immisla, sic puli (sicut dicit Boetius, longe post ipsum
 IN EVA.XG. JOANNIS, 1-3. 33

surgentcs) fucrunt Eutyches et Nesto- sunt per Verbum. Unde glossa Bedae et
rius, et ante eus Photinus et Ebion, Auguslini dicit : « Quidquid est sive iu

dicenles Spiritum sanctum esse spiri- substantia sive in aliqua naturali pro-
-tualem virtutem, quae est vehiculum prictate factum est per Verbum : et

formarum naturalium in res naturales, sic aut Verbum factum est, aut non.
et gratiarum et illuminationum in ani- Si factum est : ergo oportet quod Ver-
mas : quam virlutem etiam factam dice- bum factum sit Verbum, et
per sic idem
bant. Et quia sic vehit ea quse a creatore factum cst per seipsum quod : est con-
Patre, ct creatoris virtute a Filio proce- tra omnem inteilectum, et impossibile.
dunt, dicebant eum Patri et Filio de- Si autem non est factum : tunc men-
servire^ et esse servum eorum, et non titur Arius qui dicit esse factum. » Et
esse ubique : sed tantum ibi, ubi factus est hoc argumenlum Augustini contra
in dicto deservit officio. Sicut nos dici- hairesim Arii validissimum. Ad Coioss.
mus secundum Catholicam fidem, quod i, f6 et 17 : Omnia per ipsum et in ipso

spiritus creatus est ubi operatur. Et sic creala siint^ et ipse est ante onines, et

diffinibilem in loco posuerunt Spiritum omnia in ipso constant.

sanctum. Contra quod disputat Ambro- Adlmc, Si ita cst quod omnia quae vei
sius in libro de Spiritu Sancto. Mani- substantiaiiter, Vei afiqua naturali pro-
autem dixit mali esse quamdam
cfiaeus prietate consistunt, cadunt sub distribu-
naluram a Deo lucis, sicut expresse legi- tione cum haec omnia bona sint, erit
:

tur in epistola Manicfiaei quse vocatur Verbum auctor bonorum, et niliii est
fundamenti. Paufus autem Samosalenus mafum in entibus quod est contra Ma- :

dixit Christum ante beatissimam virgi- nichaeum, Et hoc innuitur in Gfossa quae
nem Mariam non fuisse : sed tunctantum dicit : « Ecce auctor est bonorum. »

incepisse, et in ipsum descendisse virtu- Sic ergo exponendo litteram Arius

tem et sapientiam, quam Arius dicebat quserit, quid notethabitudo prsepositionis
Verbum esse ante mundum factum, et ab cum dicitur, omnia facta, per Verbum
ipso processisse in operibus rairacufo- /ac/« .sw?«^ ? Videtur enim causam instru-
rum Spiritum sanctum, quem Nestorius mentafem notare : et sic ex modo foquen-
etEutyches dicebant esse Patris et Fifii di Verbum esset instrumentum factoris
servum. Unde Pautus addidit in errore primi.
aliquid Ario, et afiquid addidit in errore Ad quod dicendum quod prsepositio
Nestorio. Et fiunc sequebantur Pfiotinus notat causam mediafem : non iUam quse
et Ebion hseretici. est instrumentafis, sed iffam quce est in
Conlra fios autem omnes hoereticos, ut ordine naturse quo atterest ex aiti-ro. Per
concorditer dicunt Augustinus, Ambro- Verbum ergo, et virtutem, et sapieutiaiu
sius,Bernardus et Chrysostomus, dicit fit quod fit : quia Verbum est a Patre, et
Joanncs « Omnia per ipsum » Verbum
: fiabet ab ipso quod operatur. Joan v, 19 :

« facta sunt » : nihil excipiendo quod in Qua^cumque ille, sciticet Pater, fecerit,
universalitatem distributionis cadere pot- hxcet Filius similiter facit. {]ndc,SA\>\enl.
est.Non enim dislribuitur nisi afiquid vu, 21,de sapientiadicitur.quodomntwm,
commune in una natura anafogise, vcf artifex docuit me sapientia. Et, infra,
generis, vef speciei cotligens supposita. y.2'i:Omnemhabensvirtutem,om}iiapro-
Deus autem factor nec in anafogia, nec A'/9iVje?w. Preeterea, Eccfi. xviu, 1, dicitur :

in genere, nec in specie una est cum Qui vivit in seternum, creavit omnia
creaturis. Ergonon distribuit signumdis- simul. Creatio autem nonest tafis opera-
tributivum pro factore : et sic cum tio quse possithabere instrumentum. Quia
dicilur :Omnia per ipsum facta sunt, omne instrumentum aliquid supponit
oportet sensum esse Omnia factu, facta
: super quod operetur, creatio auteui
XXIV 3
34 D. A\M. MA(i. OUl). \n{M\).

esl aliquid de niliilo iii eiis iiroducorc. quiescere et sedere in creatura dicitur.
Adhuc aulein, Arlifex cui suliicit sdIh Ezecliiel. xuii, 7 : Locus solii mei, et lo-
voluntasadi)|)cranduui,instruni('nlo oxtra cus vcstirjioruni pedum meorum, ubi ha-
se existcnlc nou iudigel. Ll si dicalur in- bito in medio fdiorum Israel in ieter^mm.
digere, constat quod in se iniperfectus est. 1 1 Paralip. vi, il: Consurge, Domine Ucus,
Dicere autem priinuin iui[)erfecluin esse in requiem tuam. llicc enim iuela|)horice
opificern, valde est inconveniens. Esl erj^o de Deo dicuntur : ct arguere ex lalibus
intellectus litterae qui dictus est, et non peccatum est inproblematibus,sicutdocet
queui dicunt haerctici. Aristoleies in libro II Topicorum.
Sequitur auteui de niodo operandi cum Augustinus aulem et lieda exponunt
dicit :
sic punctando « Sine ipso factum est
:

nihil. » Haec enim locutio est duplex.

« Et sine ipso factum est nihil. » Quod patet si resolvalur sic : Non aliquid
factumest sine ipso:ex hoc quod negatio
Quam propositionem oporlet resolvi ut potest referri ad totum vel ad partein
melius inlellifialur. Resolvitur autem in subjectam quod est aliquid quid-
in eo

hanc : Non aliquid factum est sine ipso. quid. Primo quidem modo est composita,
Et tunc objiciunt Xestorilis et Eutyches : et est sensus : Quidquid aliquid est sive
Sed Spiritus sanctus esl aliquid,non ergo substantia, sive aliquid quod natura est,

est factum hoc ahquid sine ipso ergo : sivenaturalis proprietas naturae inhaerens,
factum est cum ipso et per ipsum ergo : estomne quod liabet entitatem quo-
sicut
Spiritus sanctus est factus. Sed si dicas cumquc modo illud non est factum sine
:

quod factor non cadit sub communi distri- ipso. I']t lioc modo vera est, et modum
buto dicit Eutyches quod Spiritussanctus
: dicit quo omnia per Verbum facta sunt :

est de his quae sunt procedentia a factore quia indivisa sunt opera Patris etFilii, et
primo, et sedentia et quiescentia super sine FilioVerbo suo Pater non operatur.
creaturam. Act. ii, 3 et 4 : Sedit supra Proverb. viii, 30 Cum eo eram cuncta :

singuloseorwn suntomnes Spi-

: et replcti componens. Ethoc modo respondetur Eu-
ritu sancto. Ad hoc autem penitus cxclu- tycheli, quod factor Spiritus in uno com-
dendum dicit Joannes Chrysostomus sic muni cum factura non potest dislribui :

esse punctandum Sine ipso factum est: et sic nuUa est objeclio haeretica.

nihil quod faclwn. est ita quod haec '

: Sed objicit Manichaeus Si sine ipso :

implicatio, quod factum est, ponatur circa factum est nihil, hoc est, non aliquid
terminum distributum^ut sitsensus: i\on factum cum malum sit ali-
est sine ipso :

aliquid quod factum est, factum est sine quid, sequitur quod malum non sit factum
ipso. Et tunc cessat objectio : quia Spi- sine ipso. Sed contra lioc est, quia ipse
ritus sanclusnon est factus quia per hoc : est destructor mali. Joannis, iii, 8 : In hoc
quod procedit, non probatur esse factus : apparuit Filius Dei, ut dissolvat opera
quia Deus ipse procedit, et non est factus. diaboli, Si autem ejusdem rei est Vcrbum
Psal. xvni, 6 : Ipse tamquam sponsus pro- lactor et destructor : tunc est prtevarica-
cedens de thalamo suo, quod dc Deo tor. Ad Galat. ir, 18 : Si ea quK destruxi,
symboUce intelligitur. Iv/echiel. lu, 12 : iterum hfec sedifico, prawaricatorem me
Benedicta gloria Domini de loco suo. Et constituo. Ideo ad hanchaeresim dostrucn-
secundum litteralem expositionem sive dam aecipiunt Sancti secundum sensum
sensum subtiliter procedit. Quod autem locutionis, itaquod negatio stet in termino
requiescit super creaturam, non probat subjecti, sic : Non aliquid factum est sine
eum esse creaturam : quia et ipse Deus ipso, ut sit sensus : id quod factum est

' Cf. supra notarn ad *. 3.

 IN EVANG. JOANNIS, U3. 3r

non aliquid, sicut malum_, factum est sine est vera, et excludit diversas hsereses.
ipso : ut sit quasi propositio habens sub- Malum enim peccatum nominat ali-
et
jectum terminum inlinitum. Etlioc inten- quando actionem privatam circumstanlia
dit Glossa quse dicit : Sine ipso factum est debita vel fine : et sic est aliquid. Et se-
niliil : quia non est ab eo quidquid non cundum quod non est factum
est aliquid,
est naturaliter, sed est perversio naturae, sine Verbo. Aliquando nominat defectum
ut malum, sive idolum. Ecce non est cum privatione : secundum quid,
et sic est
auctor malorum. 1 ad Corinth, viii, 4 : et tunc est incidens defectus, et non habet
Nihil est idolnm in mundo. causam efficientem sed deficientem : sicut
Sed obstinatio hteretica adhuc instat curvi gressus deficiens causa est curva
ohjiciens et dicens Quod nihil est, non : tibia. Et hoc modo non fit per Verbum :

pugnat et non corrumpit malum autem : quia hoc non est causa deficiens. Et non
pugnat contra bonumet corrumpit ipsum reducitur hoc modo malum in causam
ergo est aliquid : et sic habet auctorem. primam, sed causam proximam defi-
in
Sed et hoc solvitur per Dyonysium in cientem. Tertio modo nominat ipsam pri-
libro de Divinis noniinibus ', ubi probat vationem et sic omnino nihil est
: et :

quod malum nec in corporis natura, nec nuUam habet causam neque etficientem
in anima, nec in Angelo nihil est nisi pri- neque deficientem.
vatio. Privatio autem in se nihil est sed :
Sic ergo per hoc quod dicitur « Om^ :

deformitatem relinquit in subjecto. Sicat nia per ipsum facta swit, » ostenditur
csecitas quse non magis aliquid est in oculo Verbi divinitas, per hoc quod generaliter
quam in lapide, sicut dicit Augustinus, est sufficiens et operativacausa omnium.
quamvis deformitatem relinquit iii oculo, Per hoc autem quod addit « Sine ipso :

quam non relinquit ia lapide quia hipis : factum est nihil, » per modum operatio-
habitus illius qui cfecitati contrarius est, nis ostenditur divinitas ejusdem, per hoc
non est susceptibilis. Et ideo privatio per quod est indeficiens causalitas ejus ab
hoc quod relinquit privatum suhjectuin, omnibus causatis.
non non ens et penitus
est reducibiiis in
nihil. Subjectum autem sub deformitate « Quod factum est in ipso vita
privationis est corruptum bonum, et gra- erat -. »
tia ct virtute corrupti boni pugnat contra
integrum bonum, etnon virtute suiipsius. In ista parte secundum expositionem
Et hujusbonum exemplum dat Augusti- Augustini et Bedse et Gregorii manifestat
nus de tibia curva quse virtute gressibilis Verbi divinitatem ex comparatione creati
potentiae quse est in tibia curva, impugnat per Verbum. Unde Glossa dicit : « Quod
et destruit rectitudinem gressus, et non factum est, » in tempore, « m ipso, » hoc
impugnat et destruit per curvitatem quse est, secundum hoc quod erat et est in ipso
defectus rectitudinis estinipsa. Et de hac « vita erai : » quia in spiritualis factoris
causa dicit Philosophus in libro III ratione semper vixit et vivit. Hoc autem
primx quod antiquorum
philosopliiai, exemplum dant prsedicti Sancti, dicentes
positio fuit et vera quod bonum est lo- : quod artifex qui facit arcam, in menle
cus mali in quo habitat malum. habet formam ad quam perficit formam
Iste ergo est sensus ejus quod dicitur : arcae in lignis, quse licet non vivat prout
Sine ipso factum est nihil. Quae locutio est in lignis : prout tamen est in mente
licet duplexsit, etinhac dupHcitate expo- artificis,movet artificemetdirigitinopere.
natur a Sanctis : tameii in utroque sensu Et sic vivit in mente, quod non vivit in

* S. Dionysius, Lib. de Divinis nominibus Vide supra notam ad t. 3.

cap. 4.
 3(1 I). ALB. MAli. Oni). Vl\A^l).

niateiia. Quod ciiiin in inlfUcclu agonto ad esso conducens omne quod est. Kt
et operante inan(>t et dirigit, lacit opera idco dlcitur vi/a : quia talis actus est in
vila? : et (jnod facil opcra vit;i', vivit. \'A \'erl)o secunduin (juod est ars Patris
sic arca iu inenle arlilicis per idcain exi- plena ideiset rationibus eorum quae sunt,
stcns vivit, ct est vita, Quia (liflinitio vitie ct facta sunt, et fiunt. 1'jI hxc exposilio

esl:quod vila ost actus s[)irilualis etconti- multipliciter probatur in libro IjXXXIII
nuus ab enle quiclo et sempiterno Uuens. Qiaeslioymni per Augustinum. Et est ve-
Haec autem expositio objectionem lia- rior omnibus : quia six excluditur error
bet : Quiaspecies arciTB in vivente, species dicentium bilium esse crcaturam, ct

quoedam esl, et de },'enere accidentis : et construitur lides ex auctorilatibus Gra?co-

lalium niliil vivit, et non cst vila. Sed ad rum qui tales formas in mente divina po-
hoc dicendum secundum illam opinio-
est ncbant, ut dicil Dionysius in libro de Di-
nem qure ponit species in anima esse ac- vinis nominibus ', ubi loquitur de exem-
cidcntia ctpassiones auima^, quod Sancti plaribus rcrum in sapienlia divina.
intenduntde agentcintellectuctoperante, Tamen istum locum Sancti diversi-
qui dc se et luce propria facit (juod facil : mode exponunt. llilarius quidem sic
quia ille vere est activus. VA non do illo « Qiwd facluni est in ipso, » hoc cst, in

qui prius concipit formas factoruin, et Verbo sicut in propria persona : sicut In-
deindeadsimilitudinem illorum operatur. carnatio, Haptismus, Passio el liesur-
Talis qui de se et suo substantiali luinine rectio, « vita crat, » hoc est, causa vitae

facit, similis cst intellcctui primo : et lux ct salutis in homine. Et sic pronomen
ejus idealis, similis est Yerbo aeterno. Et notat discretionem factoruin in ipso
sic inlelligitur quod dicitur : « Quod fa- Verbo, et factorum in aliis a Verbo. Am-
ctuni est, » hoc cst, per hoc quod est, « in brosius autem sic : « Quod factum cst in

ipso vita eral. » Et sic cessat objectio ipso vita, » ut sit appositiva constructio,
quorumdam qui dicunt : Quod factum hoc est in Verbo quod est vita, « hoc
est in ipsovita 6V«/ .•
sed omnia facta sunt erat^ » hoc est, praecesserat in Dei prae-
in ipso sicut continente : ergo omnia sunt scientia antequam ficret. Sicut dicitur in
vita. Haec enim dcterminatio praepositio- Psalmo ciii, 24 : Omnia in sapientia fe-
nis cum suo casuali in ipso non dctcrmi- cisli : impleta est terra possessiojie tua.
nat participium lactum : sed dcterminat Hoc est ergo quod intendit secundum
hoc verbum quod supponitur per pro- diversos expositores.
nomen, ut sit sensus : « Quod factiim
cst, » in nalura propria in tempore, « ///

ipso » Verbo ante omnia tempora, « Et vita erat lux horainum.

« crat vita, » et iux. Et sic nihil valet Et lux in tenebris lucet, et tenebrae
objectio. gj^jj^ ^Qjj comprehenderunt. »
Sed tunc ((uaeritur, quarc dicilur :

" /'Jrat non dicit, idea vel

vita, » et Ex secundum expositioneni
praemissis
forma? Ad hoc diccndum sicut dicit Phi- Augustini habetur quod Verbum est ratio
losophus in principio libri VHI Pliijsico' cognitionis omnium per quam, sicut dici-
rum, quod inlluentia primi motoris in tur, Eccli. xxni, 29, Domino Deo ante-
entia est sicut vilaquoedam existentibus quam crearentur, omnia sunt cognita :

omnibus, per hoc quod est actus conti- sicut ct post perfectum respicit universa
nuus ab ipso fluens, sicut a fonte vitae, et omnia *. Ideo in praesenti parle mani-

' S. DiONvsius, Lib. (lc divinis nominibus, arenliir omnia siinl agtiita : sic et post perfcclum
cap. 7. respicit omnia.
' Liccli. XXIII, '2'J : Iliimtini hcii iiiifrr/iinni rre
 IN EVANG. JOANNIS, 1-4, 5. 37

festat deitatem Yerbi per hoc quod est tenehrce, nunc aulem liix in Domino. Ut
illuminativum et eruditivum. filii lucis ambulate.
Et tangit hic tria, scilicet, qualiter se Sccundum hanc autem expositionem
habetad naturam illuminabilem sive illu- qua^ritur, quare potius dicitur : Vita erat
minationis receptibilem. Et secundo, qua- lux hominum, quam quod e converso
liter se habet ad naturam quidem, sed dicatur : Lux erat vita hominum cum :

illuminationem suam non recipientem, (sicut dictum est) actus lucis sit causa vi-

ibi, ^. 5 : Et lux in tenebris lucet. Et tae potius quam e converso ? Sed ad hoc
tertio, hujus secundi dicit causam non dicendum quod in causatis partici-
est,

esse in Verbo, sed in defectu recipientis, pantibus lucem et vitam, lux et lucis
ibidem, FA tenebrx eam non comprehen- actus priTcedit vitam in causa autcm se- :

derunt. cundum rationem intelligendi e converso

Dicit ergo : « Et vita, » hoc est, est, quia cum vita sit continuus actus

Verbum quod est vita per motum quo se movet intellectualis natura in ea

vitalem quem habet in homines, « erat quse subsunt, et in seipsam, ille actus
hix hominum. » Quia primus actus causa est esse et illuminationis : et ideo
vivificans tam in luce spirituali quam de causa loquens melius dicit : Vita erat
in corporali, fit per immissionem cce- lux hominum, quara e converso : Lux
lestis luminis. Et hoc quidem de lu- erat vita hominum.
mine corporali probatur, Genes. i, 3, Adhuc autem quseritur, Quare secun-
ubi cum Deus vellet facere esse in dum hoc dicit potius : Vita erat lux ho-
specie et vita, primo dixit Fiat lux. De : minum, quam lux naturae vel Angelo-
alio lumine spiriluali dicitur, ad Ephes. rum ? Ad hoc dicendum quod vita habct
v, 14 : Surge qui dormis, et exsurge a omnem actum vitse et lucis in hominibus
mortuis, et illunwiabit te Christus. Sic et non in natura quse non participat vi-
ergo diciturquod « /z^^ » pellens tenebras tam intellectus et gratise neque lucem
privationis vitse, et « vita » sic vivens in et ideo non dicit Vita erat lux naturae,
:

mente artificis, etiam Verbum « erat, » quia non adeo manifestatur in natura
habitu quidem ab seterno, sed actu in sicut in homine. Llterius quia non est :

tempore « hominum » scilicet illumi-

: : tantae potestatis in Angelo sicut in ho-
nans homines ad vitam naturae, ad lumen mine, ideo nondicitur Vita erat lux An- :

intellectus, et ad lumen gratiae. Et est gelorum. In homine autem pellit tene-

locutio ista per causam. Quia vita illa bras culpae et casusprimi quod non facit :

efflucns actum vitse, causa est illumina- in Angelo.

tionis. Vita enim diffunditse illuminando Sic ergo dicit per causam loquens :

tenebrosa. Diffundit autem vita lumen « Vita erat lux hominum. » Et sicut
naturale ad tollendas tenebras in natura dicitur, Luc. i, 79 : llluminare his qui
privationis. Dicitur enim, Gen. i, 2 : Te- in tenebris sedent. Isa. ix, 2 : Populus
nebrse erant super faciern abyssi, hoc est, qui ambulabat in lucem
teiiebris, vidii

tenebrosffi, et privationibus suiijectae ma- magnam : habitantibus in regione umbrae

teriae. Et ideo dixit Deus : Fiat lux^ qua mortis, lux orta est eis
deformis vcnustaretur materia. De tene-
bris autem ignorantia^ et luce illumina- « Kt lux in tenebris Uicet. »

tionis intellectus dicitur, II ad Corhith. iv,

: Deusy qui dixit de tenebris lucem splen- Ut Chrysostomus, ad dissipatio-
dicit
descere, illuxit in cordibus nostris, ad nem tenebrarum. Et hoc quidem semper
iliuminationem scientise claritatis Christi. verum est : quantum est de natura et
De tenebris autem culpse et luce gratiae essentiali operatione lucis, quae se (sicut
dicitur, ad E])hes. v, 8 : Eratis aliquando dicit Dionysius) expandit per omnes na-
 :

:^8 n. AMi. M\(.. onn. i»h;ei).

lurit» vuilus, supfiluniiiMis sc ouiuiltus. composiliunis pcr lianc veuustantur, scd

Ihei- ciiiin csl laiyitas priiucB lucis. Jaoo- dcvotionem interiorem non babent ba- :

bi, I, j : Dal omnihus a(/luonle)', ct non bentes (juidem spcciem virtutis, sed non
impvopcrat. El quia capacitatein uatuia- veritatem. Proverb. xxxi, 3 : Fallax
lia nou liabent aequalcm, er^o qucedaui (jvatia, sive iinago, ct vana est pulchvi-
partici[)aul cain lualerialiter, qua^daiu tudo. Tertii autein qui ad interiorem de-
sensibililer, quirdain ratiouabiliter, et votionein lucem concipiuut, iutus lucent
qutedaiu iulellectualiler. Psal. cxliv, 10: sicut luminaria in ccelo. Ad Philip. ii,

Apevis tu rnanuni tuam, ct iniplcs umne 15 : Intev quos lucetis sicut Imninaria
animal bcncdictione. Et islc est sensus in mundo. Sic, Exod. xxxiv, 35 et seq.,

litteralis illius vcrbi Sapicntiic, i. 7 : splendidact cornutafacla estfaciesMoysi,

Spivitus Domini veplcvit ovbem tevva- (|uia rcs})exerat in eum Dominus.
rum, ethocquoil continet omnia, boc est, Alia etiam ratione sccundum quamdam
ccelum. Isa. vr, 3 Plena est omnis tevva
: Glossam, « lux in tenebris lucet, » quia
f/lovia ejus. ante praesentiam istius lucis in mundo,
Sancti taraen exponunt illud de iuce per carnem tencbrae fuerunt in iuundo :

gratigp in lide et cognitionc divina, quain quia lex et Propbetae non plene illumi-
omnibus lucidis intra se lucem recipicu- nabant, homines tenebrosi remane-
ct

tibus dillundit Verl)um. Eccli. i, o Fons : bant : quia lex peccati tenebras non abs-
sapientise vevbum Dci in excelsis. \\£c tulit, sed ostendit : et ideo Proplietai
eriim lux Verbi efficacior est in dillusionc hanc lucem non videbant nisi admistam
sui quam lux corporalis. Sapient. vii, tenebris. naniel. vii, 13 : Adspiciebam
29 et 30 : Est hsec speciosiov solc, ct su- in visione noctis. Psal. xvii, 12 : Tene-
per omnem dispositionem stcllavum : luci bvosa a([ua in nubibus acvis. Et tamcn
compavata, invenituv pviov. Illi cnim, haec lux clara erat et lucebat in tenebris

scilicet iuci, succedit noa- : sapientiam quando venit et dissipavit tenebras in

autem non vincit malitia. Lux ergo sic multis efficaciter, et in omnibus suffi-

lucet in tenebris, sicut lux solis cadit su- cienter : quamvis quidam infideles re-
pra caecum. Lnde sicut tripliciter corpora manerent. Luc. i, 70 : Illuminave liis

se habent ad lucem solis : sic tripliciter ([ui in tenebvis et in iimbva mortis se-
habent se corda ad lucem istam. Ouai- dent, ad divigendosp(>des nostvos in viam
dam enim corpora tenebris conjuncta pacis. I Joannis, i, 5 et G : IJcus luxest,
non recipiunt iucem, nisi ad manifesta- et tencbvw, in co non sunt ullse. Si dixe-
tionem nigredinis cl turpitudinis suae, vimus quoniam societatem hahemus cum
sicut nigra, tetra, et opaca. Qusedam eo, et in tenebvis ambulamus, mcnlimuv,
autem recipiunt eain ad exteriorem sui et non vevitatem facimus.
illustrationem et pulcliriludinem. Quae- Hoc est ergo quod dicit : « Lux in te-
dam recipiunt eam in sui profuudum, sic- nebvis lucet. »
ut pers{)icua, ut lapides pretiosi : et effi- Tnde in oninibus istis sensibus con-
ciunlur quasi quaedaui vasa lucis quae gruenter sequitur
luminaria vocanlur. homines mente Ita
caecati ct operibus tetri non recipiunt « Et tenebra? eam non comprehen-
lucem istam, nisi ad suae turpitudinis ma- derunt. »
nifestationem. Joan. m, 20 Omnis qui :

malc agit, odil lucem, et non venii ad Si enim haec lux cst qua? pcr omnem
lucem. .lob, xxiv, 13 : Ipsi jucrunt re- natura> vultum, ul dicit Dionysius, se
bcllcs lumini, ncscierunt vias ejus : cum exi^andil, tunc luec tenebris privationum
tamen lux praesens sit talibus. Alii aulem et non comprehenditur quia
maleiiai :

s\inl qui cxtcrius pulcbritudine quadam materia' non immiscetur. Sed ea quae
 :

IN EYANG. JOANXIS, I-G. 3!)

est imago hujus lucis et est forma in ma- « Fuit homo raissus a Deo, cui no- G
teria, quantum potest hanc lucem imi- men erat Joannes. »

tans, obscuratur frequenter in tenebris, et

tenebris comprehenditur : et ideo tendit Ilic incipit secunda pars libri, quae est
ad vesperam et noctem, sicut dicit Au- de manifestatione Verbi per proprielates
gustinus in libris super Geiiesim ad litte- processionis temporalis, qua procedit in
ram. Si aulem intelligitur de luce gratiae creaturam rationalem ad sanctidcandum
et fidei et cognitionis divinoe, tunc tenebrse eam.
dicuntur tenebrosi et infideies et excaecati Et dividitur in duas partes secundum
qui Ghristi fidem non receperunt : sicut duo testimonia quibus manifestatur :

nec caecus recipit solis illuminalionem quorum primum est testimonium factum
sibi undique praesentem. Job, m, 4 et 6 : per alium, et secundum cst testimonium
Dies ille vertetur in tenebras,... et non factum per seipsum. Et quamvis testimo-
illustretur lumine... Noctem illam tenc' nium Verbi factum per seipsum majus
brosus turbo possideat. Sapient. xvii, 5 : sit testimonio facto per alterum, et sic

Ignis quidem nulla vis poterat illis lu- prius videatur essetamen quoad nos et :

men prgebere, nec siderum limpidse nostram inductionem ad Verbum, testi-

flammx illuminare poterant illain no- monium faclum per allerum, prius est
ctem horrendam. testimonio facto perVerbum. IJnde super
Sed objicitur quod dicit Augustinus in illud Joannis, v, 35 : Ille erat lucerna,
libro De videndo Deo ad PauUnam, quod etc, dicit Augustinus : « Sicut per lucer-
« viderc quidem Deum
possumus, com- nam venitur isd lucem : ita per Joanuem
prehendere vero minime. » Ergo beati et venitur ad Christum. » Et hoc modo or-
lucentes etiam non comprehendunt. Ad dinantur partes istae. Et secunda quidem
hoc autem dicendum, quod comprehen- incipit secundo capitulo, f. 1 : Et die
dere dicitur multipliciter uno modo di- : tertia nvptise factae sunt, etc.
citurlotum intus claudere, sicut dicit Prior autem liarum in tres dividitur
Augustinus in eodem libro, quod com- partes : in quarum prima commendatur
prehenditur cujus fmescircumspiciuntur : testis et omni exceptione major ostendi-
alio modo dicitur comprehendere, per tur : in secunda autem ex parte nostra
speciem aperte videre. Ad Philip. m, 13 necessitas testimonii inducitur, ibi,

et 12 : Fratres, ego me non arbitror com- f. 10 : « In mundo erat. »Tertio autem

prehendisse... Sequor autem, si quo mo- ipsum inducitur testimonium, ibi, ^. 15 :

do comprchendam in quo et comprehen- « Joannes testimonium perhibet de ipso,

sus sum. Tertio modo dicitur comprehen- et clamat dicens : llic, etc. »
dere, per lidem formatam veritalem Prima harum partium dividitur in tres
tenere. Ad Ephes. m, 18: Ut possitis partes in quarum prima teslis commen-
:

compreliendere cum omnibus sanctis quse datur : in secunda, finis missionis ejus
sit latitudo, et longitudo, et sublimitas, ostenditur et utililas, ibi, j-. 7 : « Ilic
et profiDidum. .Vvhwo ergo modo non voiit. » In tertia, lestis ab eo cui fertur
compiehendit lucem islam aliqua creatu- testimonium distinguitur, ibi, jr. 8 :

ra : modo comprehendunt beati:

secundo « Non erat ille lux, etc. »
modo Jldeles devoli nullo
tertio autein : harum commendatur testis a
In prima
autem modo excrecati tenebrosi. Hoc est quatuor, quae eum omni exceptione fa-
ergo quod dicit. Unde Glossa : Ut nec ciunt majorem. Primo quidem a natura
caecus comprehendit solem super se iu- secundo, ab oflicio : tertio, ab auctoritate
centem : sed ut tenebrae coniprehende- millentis : quarto, a nomine et a nomi-
rent, de bcncficio et hirgitale luminis nis significalione.
fuit, ut dicit Glossa. A natura quidem, cum dicit : « F7iit
40 D. ALR. MAG. OHD. PRvED.
/lotno. » (lujus ualura' faoil nienlioiKMn Sic orgo dicitur « /lomo, » nihil um-
proptor liia, (jUDiuin jirinuini csl, ul iio- quain animale vel bcstiale committons :

bis conf.,M"ual : sftuiuluin ost, ut falsain et ideo oinni major exceptione « misstis. »
opinionein cruiat : torliuin, ut naturain Ecce legationis su;je oflicium. Joan. i, 33 :

osleudat. Qui misit me baptizare in aqua, ille

Dicit ergo : « Fuit /lonK/, » ut nohis mi/ii dixit : Super quem videris Spirilwn

el liuin in ito Verl)o (prout (lilossa innuit) descendentem, et manentem super eum,
eongrut.'itt : quia si alium testein liunia- /iic est qui baptizat in Spiriiu sancto.
nat 1111 Vcibuin a I homines haberet, te- Abdi.T, y. I ; l.egatum nd gentes misit.
stimonium ejus non congrueret quia ox : Ad Homan. x, 15 : Quomodo prxdica-
homine lesliinonium non proicrret. Ideo bu)it, nisi mittantur ?
eliam Pontiiex, cjui praeest hominibus in « A Deo. » Ecce auctoritas : non ab
his quae ad Deum sunt, homo eligitur. hominibus, vel per homines : sed ab ipso
Ad llebr. v, i : Omnis namqiie Pontifex Deo. Isa. XLViii, 16 : Nunc Dominus Deus
ex /lominibus asmmptiis pro /wminibus , misit rne, et spiritus ejus. Exod. iii, 13 :

constituitur in his qux ad Deum sunt. Deus patrum vestrorum misit me ad vos.
Secundo, elidit falsani de Joanne opi- « Cui nomen erat Joannes. » Glossa :

nionem. IJnde Glossa « Ifomo, » non : i\on ab hominibus impositum, sed a

Angelus, ut lireretici volunt. Unde sicut Deo quasi substantialiler datum. Totum
Joannes Baptista de se sentit, ut dicit enim quod Joannes erat, gratia erat an- :

(Jregorius, itade eo scribit Joannes Evan- nuntiatio, conceptus, nativitas, et vifa

enim dicebant eum Ange-
gelista. ()ui(lam tota. Et ideo quasi substantialis sibi erat

lum quidam autem Christum Deum, quia

: gratia quse in nomine signilicabatur. 1 ad
cuin tantoe opinionis cssetut Christus vel Corinth. xv, 10 : Gratia Dei sum id
Angeius putari potuissct, voluit magis quod sum, etc.

veritatom conlitens subsistere in se, Hoec expositio conlirmatur per aliam

quam liumana opinione rapi supra se.
in translationem, quae sic dicit : « Factus
Et ideo dicitur « Fuit /lomo. » Simile : fuit liorno, missus fuit homo, nomen
faciebat Abraham patriarcha, Genes. ejus Joannes. » Unde patetquod et factu-
xviii, 27 : Loquar ad Dominum meum, ra et natura Joannis et missio ad Deum
cum sim pulvis et cinis. referuntur. Et nomen hoc indicabat quod
Tertio dicit : « Fuit /lomo, » quia to- ex factura indicium erat illi. Isa. xlix,
tus fuit homo, hoc est, rationalis, intelle- \ : Dominus ab utero vocavit me, de ven-
clualis, et totus colens divina : quod pro- tre matris mese recordatus est nominis
prium est hominis et honor hominis. mei. Jerem. Priusquam te forma-
i, 3 :

(Jnde in Psalino viii, 5 et G Qidd est : rem in utero, novi ie: ei aniequam exi-
/lomo, quod memor es ejiis ? aut filius res de venire, sanclificavi te. Dc missio-
/lominis, quonium visitas eum ? tanti, ne autem a Deo dicitur, I ad (ialat. i, 11
supple, quia minuisti eum paulo minus et 12 : Noium vobis facio, fratres, evan-
nb Anyelis, etc. Dedit enim Deus illi gelium quod evangelizaluni esi a me,
imaginem sui intellectus : et jjloria (lumi- quia non est secundum /tominem neque :

nis sui in verilate) ct honore (virtutis enim ego ab /lomine accepi illud, neque
ejus in bonitate) coronavit eum. (Juod didici, sed per revelationem Jesu Cniu-
pra^cipue convenit Joanni, qui bestiale sTi '.Jerern. i, 7 Ad omnia qusb mil- :

nuinquain aliquid commisit sed imagi- : tam te ibis, ei imiversa qusecumque

nem divinam in se bonis studiis exor- mandavero tibi loqueris, scilicet ad eos.
navit. De hoc autem multa super Lucam dicta

' Cf. I ad Coiintli. xv, 1,

 IN EVANG. JOANNIS, 1-7. 41

sunt. Unde quia Joannes finis est legis tur, iMalach. iii, 1 : Ecce ego mitlo Ange-
factorum quse gratiani non conterebant, lum meum, qui prseparabit viam ante
et initium est legis Christi quae gratiam faciem meam et statim veniet ad tem- :

confert : ideo congruit ei nomen gratise. plum sanctum suum Dominator quem
Matth. XI, 12 et 13 : A diebus autem vos qmeritis, et Angelus testamenti, quem
Joannis tisque nunc regnum ccBlorum vos vultis.
vim patitur, et violenti rapiunt illud.
Omnes enim prophetse et lux usque ad « In testimonium. »

Joannem prophetaverunt.
Ecce in communi tangit finem adven-
tus Joannis ; unde, Joan. v, 33 : Vos mi-
« Hic venit in testimonium, ut te- sistis ad Joannem, et testimonium perhi-
stimonium perhiberet de lumine, ut buit veritati.Sed objicitur: Lux cum sit
omnes orederent per illum. » manifestativa suiipsius, non indiget te-
stimonio. Ad hoc autem dicendum quod
Ecce pars in qua agitur de tine adven- hoc verum est, quod propter se non in-
tus Joannis et utiiitate. diget testimonio sed propter nostram :

Tangit autem hic duo, scihcet, finem intirmitatem, ut nos manuduceret ad lu-
proximum adventus ejus qui est finis in cem : unde, Luc. i, 76 : Prseibis ante fa-
ipso : et finem remotum qui est finis in ciem Domini parare vias ejus. Malach.
altero.Primus est finis operis : secun- IV, 6: Et convertet cor patrum ad filios,

dus autem est finis intentionis, scilicet, et cor filiorum ad patres eorum. Tdem,
« ut omnes crederent, etc. » Luc. I, 17 : Ut convertat corda patrum
Primum fineni tangit duphciter, scili- in filios, et incredulos ad prudcnliam

cet in communi, et in speciali, ibi, « Ut justorum, parare Domino plebem per-

testimonium, etc. » fectam.
Dicit ergo : « Hic, » scilicet, Joannes Et tangit specialiter modum testimo-
discrete et signanter demonstratus, « ve- nii, dicens :

nit. » Quasi dicat : quamvis multi ante"

eum venerunt Prophetse prpenuntiantes « Ut testimonium perhiberet de lu-
auctorem salutis, tamen « hic » signan- mine. »
ter « vetiii : » quia, ut dicit Ilieronymus :

Quod licet in se sit manifestivum, ta-

Caeteri taiitum cecinere Vatum
Corde proesago jubar affuturum
men noster intelleclus est ad ipsum ut
:

Tu quidem mundi scelus auferentem oculi vespertilionis ad lumen solis. Et

Indice^prodis. quod
ideo, sicut dicit Dionysius, oportet
luce sibi proportionata manuducatur et :

Luc. I, 15 : Erit enim magnus coram quoad hoc indiget testimonio. Quamvis
Domino, et vinum et siceram non bibet, enim lux corporalis se manifestct cssen-
et Spiritu sancto replebitur adhuc ex tialiter, et ideo non indigeat testimonio :

utero malris sUcS. tamen lux spirilualis se non manifestat

Talisergo ettantus « ]iic venit » in au- nisi vcduntarie ct devotis : et ideo opor-
cloritate mittentis. Joannes enim aucto- tethabere mediatorem prceparantem ad
ritate Dei venit tamquammundi stupor et ipsam suscipiendam. Adhuc autem quia :

nalurae miraculum in ostensione spiritus oculus corporalis praeparatus ad lucem

et virtutis. Luc. i, 17 : Ipse prsecedet ante in una parte fulgentem, paratus est ad om-
illum in spiritu et virtute Elive. Propter nem lucem undique fulgenlem : sed non
quod non a natura, sed ab actu virtutis est sic in luce spirituali, quia licet videns
et poteslatis et sanelitatis Angclus dici- est ad unam veritatem, caecus est ad
 «

42 T). ALH. MAG. ORH. PH.ED.

aliiiiu : fl idiM) ad iiiiaiii iiuli^cl iiianii- duus. Primo, ostendit hanc difTerentiam
ductoro, sod non ad aliaiu. Adliuc (ut per propria testis : et doindo per propria
dicluui i'sl) aliqua cst [uoporlio oculi Chrisli, ibi, y. D : o Ju'at luxvera, etc. »
corporalis ad luceiu cxteriorcni : sed Dicit ergo hic : « Non erat ille, w Joan-
nulla csl pioporlio interioris oculi ad lu- nes, « Iuj:, » Conlra : ad Ephes. v, 8 :

cem incircumscriptani, el ideo indi^^^el Eratis ali(/uando tenebr/e: nunc autem

conlorlanlc oculus inlerior. Job, xxxvi, Domino. Ergo boni sunt lux. Sed
lu.v in
2."» : Omnes homuies videnl eiim : unus- dicunt quod boni sunt lux illuniinata :

(/fils(/nr inlucho' prncul. sed alia est lux illuminans, qua? est
Seil adliuc ohjicitur, quia, infra, v, 3i, Christus.
dicit (lhrislu.«; : Eyo n(ni ab honiinc tesli- Sed contra Dicit Aviconna, quod lux :

vionium dcci/iio : ergo frustra luit et niis- dicit lumon in propria natura cl illa non :

810 I)ei, et adventus Joannis. Sed ad hoc est illuminata. l*raeterea, Matth. v, Ifi,

dicenduin, quod non propter se accepit dicitur : Sic luceat lux vestra, etc. : ergo
testiinonium, sed propler nos talo tosti- ])oni sunt lux illuminans, et non illumi-
moniuni ordinavit. nata tantum. Ad hoc dicendum, quod du-
plex est lux : una quidein prima quae est
« Uf- omnes crederent per illum » fons lucis et illuininans non illuminata.
Aliaestlux vera: sed secundaria et a pri-
Ad fidem manuducentcm. Act. xix, 4: ma luce participata, et alios consequcnter
Joannes baptizavit baptismo p(jpnitentiai illuminans : ideoque illuminans et illu-
populuni, dicens in eum qui venturus minata : et haec est lux perfecloruin vi-
esset post ipsum ut crcderenf, hoc est, in rorum, sicut Joannis et aliorum : ct Iioc
Jesum. Luc. i, 17 : Ad dandam scientiam est luininaio emanans lucein sibi inlu-
salutis plebis sux. sam. Ad Philip. n, 15 et 10: Inter quos
Sed ohjicilur, quia non omnes credi- lucetis sicut luminaria in mundo, ver-
derunt : et sic videtur frustia venisse :
bum vitse continentes. Prima est lux spi-
quia (sicut dicit Pliilosophus) frustra est ritualis per essenliam : et de Iiac dicitur:
quod est ad ali(|uem (inem, quem tamen (( Nun erat ille lux. » Joan. i, 20 : Con-
non consequilur. Ad hoc dicenduin quod jessus est, et )ion negavit : el confessus
iste esl tinis iu alio. El quainvis non est:Quia )wn sum ego Christus. Item,
semper consequatur propter impediuien- Joan. ui, 28 Ipsi vos mihi testinionium
:

tum quod est in alio tamen quia niliil :

perJiihetis, ([uod dixerim : Non sum ego
oinittit de contingentihus, non est fru- Christus.
stra. scd habet fineni. Exemplum est de
medico non semper sananle, et de rhe- « Sed ul testimonium perhibcret de
tore non semper persuadente, deAngelo
lumine.
custode non semper etroctum custodiae
in alio consequenle, et de Christo redi- Lumen dicitur Christus : quia lumen
mente, a quo tamen non omnes redi- cst in alio : et Eilius est de alio. Qui pri-
niuntur. mum Verbum dictus est, modo dicitur
lloc enim est quod dicit in litlera. Lunien : quia illuminat ad fidci cogni-
tionem. Luc. ii, '^: Lumen ad revelatio-
nem gentium, et gloriam plebis tuse

S « Non erat ille lux, sed ut testimo- Israel. Isa. viii, 16: Liga testimonium,
nium perliiheret de Uimine. » signa legem in discipulis meis. Unde haec
lucerna manuducit ad lucem propter
Hic ponit distinctionem testificantis ab nostri cordis inlirmitatem.
eo cui fert testimonium : et habet partes
 Ii\ EVANG. JOANNIS, 1-9. 43

tl « Erat lux vera, quse illuminat om- nantur nisi ab eo. Ista videtur non suf-
nem hominem venientem in hunc liciens responsio. Quia posito quod tres

mundum. » homines illuminantur tantum a me per

doctrinam, quocumque
et nullus alius a

Tangit distinctionem per lucis verai alio illuminetur sccundum hoc esset :

proprietatem. Hoc totum iit ad excluden- vera hffic propositio Ego illumino :

dum de Joanne falsani

opinionem eo- omnem hominem. Quod falsum est.
rum, qui putabant esse eum Chrisluni, Et ideo dicunt quidam, quod accom-
Vera autem lux est, qua^ non participa- moda est distribulio : et si distribuit pro
tive lux est. llla est lux vera, non quod generibus singulorum, locutio vera est.
aliae luces Sanctorum sinl falsce vel va- secundum hoc dicilur illuminare om-
\Li

naB : sed quia sunt tenebris aliquibus im- nem hominem quia illuminat de singu-
:

mistse autsecundum naturam, aut se- lis generibus aliquos, scilicet nobiles et

cundum culpam. Verum enim opponitur ignobilcs, senes curn junioribus, et ma-
falso in propositionibus : veruni etiam res et foeminas, et divites el pauperes. Si
opponitur vano in opinionibus : et ve- autem fiat distributio pro singulis gcne-
rum opponitur phantastico in entibus : rum, dicunt quod falsa est locutio et :

et verum opponitur misto in puris secun- hoc modo non intelligitur. Et ponunt
dum naturam. Sicut dicimus verum au- simile : sicut cum dicitur, lisec obstetrix
rum, purum, aliena? naturae non permi- omnes parvulos excepit : posito quod
stum. nulla ohstetrix sit in civitate nisi una so-
Sic ergo : « Erat lux vera, » nullis te- la. Ilaecenim est vera pro generibus sin-
nebris et nulli opacitati permista, « qnse gulorum quamvis multi forte parvuli
:

illianiiiat oiniiemhominem venientem in singulares ab ea non excipiantur. Et est

hunc mundum. » similis loquendi modus, Eccli. xxxvr, 23:
Sed contra ergo omnes illuminantur:
: Omnem masculum excipiet miilier : cum
quod falsum est. Isa. vi, 10 Excseca cor : tamen multi in singulari masculi a mu-
populi hujus, et aures ejus nggrava, et liere non excipiantur. Et sic consuevimus
oculos ejus claude : ne /orte videat ocu- dicere quod omne animal fuit in arca
lis, etc. Ad hoc dicendum, quod lumen Noe et quod omnis homo fuit in aureo
:

est multiplex, scilicet lumen naturse, et saeculo justus.

lumen gratioe, et lumen revelationis se- Glossa tamen aliter exponit sic dicens:
cretorum, et lumen gloria^. El si hoc in- Omnis homo dicitur illa natura in homi-
telligatur de iumine naturee (et sic intel- ne quse ad imaginem et similitudinem
ligit beatus Job, xxv, 3 : Numquid est Dei facta est. Alia omnia, quae sunt in
numerus milifum ejus ? et super quem homine, inferiores partes sunt hominis,
non siirgit lumen ilLius ?) lunc plane est et quodammodo sunt extra hominem.
verum quantum ad lumen cognitionis In illa, scilicet anima supcriori, velut in
veri et boni ^concreati. Psal. iv, 7: Si- quodam superiori mundo vera lux lucet:
gnatum super nos lumen vultus tui,
est et in illum mundum venientes, per gra-
Domine. Si auteni intelligalur de lumine tiam renascentes, illuminat. Quorum
grati*, tunc non videtur esse verum enim vita et convcrsalio in ccelis est, in
quod illurainet omnem hominem venien- aiio mundo sunt. IIoc crgo Glossa inten-
tem in hunc munduni quia multi re- :
dit, quod non sunt homines nisi qui ad
manent non illuminati. superiorem mentis rationcm convertun-
Si forte dicatur secundum Augusti- lur, et qui coelestibus inhaerent : et illi om-
num, quod ideo illuminat omnem liomi- nes illuminantur. Et sic « omnem homi-
nem venienlem hunc mundum, quia in nem dicit pro eo, quod ad verai huma-
-»

qucBCumque illuminantur, non illumi- nitalis pertinet integritatem : et quod ad

 »

44 n. ALB. MAC. ORD. PH.15D.

illius non pcilinct, noii csl

inlci^iitalcin ab initio cieationis inundi luil iii muntlo
de honiine. Kl sic omnis honio illuniina- por potontiani, pra'Sontiani, ct ossentiani,

lur, hoc cst, tolus hoino pI nihil quod : in co quod (ut dicit Au^uslinus) per oni-
est hoininis romanct non illuminalum. nia opera sua siynificalionis suoe sparsit
Ca}tori autom hominos non snnt, sod indicia. Inde (llossa :«/// m?/»r/o <?;•«/,

animalcs, (jui non pcrcipiunt quae sunt non ut pars cjus, sod ut factor omnil)us

spiritus Doi. Kt ideo, Psal. xlviii, i'A et creaturis infusus, et ut reji^ens quas fecit

IM : IIoi)i(i,cum in honore essel,nonintel- creaturas. vVd Homan. i, 20 : IinisibHiu

lexit. Coinparatus est jnmoilis insipien- ipsius, scilicet per ea qwe facta
Dci,
tibus, etc. Daniol. iv, 13: Cor ejus ab siint, intellecta, conspiciuntur sempi- :

/iuma)io co))wiutetur, et cor ferae detur terna quoque ejus virtus, et divinitas :

ei. VA tuin planum ost quod dicit Isaias, ita ut sint i)iexcusabiles. Sapiont. xiii,

Lx, i : Sunje, ilhunhiare ,

Jerusalem, Vt: A magnitudi)ie speciei et creaturx co-
quia voiil l)a)ien tuum, et (jloria Domi- g)ioscibiliter poterit crealor horumvideri.
ni super te orta est. Surge, inquam, sur- Secundo modo,ut dicunt (Ihrysostomus
sum te age ad superiora tui, in quibus et Beda, « /n mundo erat, » id est, visi-

oriturlumen divinum. Tnde, Isa. xlvi,8: biliter factus in mundo. Joannis, xvi, 28:
Jiedite, prcevaricatores, ad cor, hoc est, Exivi a Patre, et veni in mundum. Non
ad superiora cordis. quidem locuni mutando quia uhiquo ost,
sed tantum visibilis apparens. Jerem.
xxiii, 24 Niwiquid non coslum ef ter-
:

In mundo erat, et mnndus per ip-

lO « ra)n ego impleo? dicit Domi)ius.
Etlamen
sum faftus est, et mundus eum non ideo locum non muto, sod carnem qua

cognovit. » visibilis appaream assumo. De quo dici-

tur, ad IMiilip. ii, 7 : In siniilitudiiion ho-

llic tangit necessitalem testimonii nmiwn factus, et habitu hivoitus ut ho-
Joannis, quae est ignorantia Dei in mun- mo.
do.
Tangit autem duo, secundum qua' « Kt mundus per ipsum faolus est. »

pars ista dividitur in duas partes. In pri-

ma ostcndit mundi ignorantiam et in- Quod secundum priorem expositionom
gratitudincin ; propler quae oportuit daii ratio est, quare in mundo est per signa

lestimonium. Kccli. xxxvi, 17 : Da testi- praesentiae suae. (mnia enim factorex ra-
))\o)iiu)n his qui ab initio creaturse tuse tione et intollectu faciens, signa luminis
surd. Insocunda autem ostendit peroppo- intellectus sui rolinquendo in mundo est.

situm gratianifidelium ipsum cognoscen- (^uia mundi disposilio ostendit sapien-

tium et devote recipiontium, ihi, 5'. 12; tiam mundi conservatio ostendit conti-
:

« (Juolquot autem receperunt eu)n. » nentom deit;item et mundi perfeclio :

Prima harum in duas dividitur : nam oslondit honilatem etmundi magnitudo :

primo ostendit, qnam inconvenienter ostendit potentiam. (jones. i, 1 :

/« /?;-m-
non est agnitus : in secunda ostendit Deus ccelum et terra^n. IIoc
cipio creavit
quam ingrate a suis non ost receptus, autom principium mundi est, quod ost
ibi, y. II : « hi propria venit. » potens, continons et sapiens. Psal. ci,

In primo dicittria, scilicet, signum 2^ : Domine, terram fundasti :

Initio tu,
per quod cognosci poterat : et signi cau- et opera manuum tuarum sunt cceli. Se-

sam ot ralionem : et mundi culpabilem cundum aliam expositionem dicit Ghrv-

ignorantiain. sostomus « Ne opificem Verbum coae-
:

De primo dicit: « In mwido erat. » taneum mundo existimes v'el alicui crea-
Duplicitcr imim orat in mundo. Primo, turap, sicut dicunt haeretici superius
 .

liV EVAXG. JOANMS, I-ll. 45

inducti, ideo Et mundus per

addit : « elementa simni creatorem cognoverunt,
ipsum factus est, » quamvis in mundo sed lionio mininie. Et alia (ilossa : Non
per assumptam carnem appareat. Isa. quod mundi creatura Deurn non cogno-
XLiv, 24 Ego sum Dominus faciens om-
: verat : sed homo qui in mundum, men-
nia, exleiideiis caelos solus,stabilieus ter te mundum amando, descendit, « iion
ram, et uulliis mecum. cognovit. »
Hoc est ergo quod dicit. Secundum aliam Clirysostomi et fiedae
expositionem, « mundus » fere eodem
« Kt mundus eum non cognovit. » modo pro dilectoribus mundi accipitur,
qui Christum in gloria mundi non ve-
IJujus secudum primam expositionem nientem non cognoverunt. Isa. lui, 8 :

duai sunt causse, quarum unam tangit Be angustia, el de jiidicio suhlatus est.
(ilossa dicens, quia omnem sensum ct Et ibidem, y. -3 : Quasi uhsconditus vul-
omnem intellectum divina lux excedit. t^s ejus et despectus. Baruch, iii, 2-3 :

Aliam causam tangit Apostolus, ad Ro- FiUi Agar, qui exquirunt prudentiam
man.i, 21, dicens : Quia, cum cognovis- quse de tcrraest, etc viam autem sa- :

sciit Deum, non sinit Deum glorificave- pientiiB nescierunt, neque commemorati
runt, aut gratias egerunt:scd cvanuerunt gunt semitas cjus. Agar autem interpre-
in cogitationihus suis. Prima ergo sumi- tatur vigilia solemnitatis : et lilii ejus
tur secundum cognitionem simplicem gunt, qui se parant in hac vigilia vitae
intellectus, quem excedit lux divina : et hujus, ad mundi hujus solemnitalem ce-
hoc significatum est, Exod. xx, 21, ubi lebrandam.
dicitur, quod Mogses accessit ad caligi-
nem in qua erat Deus. Non enim in cali-
gine est qui, sicut dicitur, I ad Timoth. « In propria venit, el sui eum iion 11
VI, 1(), Lucem inhabitat inaccessihilem. receperunt. »
Sed caligo est, quia ipse noster intelle-
ctus inaccessibilem lucem inluens, tene- Kic ostendit quod ingrate a suis est

bris obvolvilur : sicut oculus corporeus receptus : et dupliciter exponitur secun-

tenebris involvitur ad rotam solis. Job, duni duas glossas Augustini et Chryso-
xxxvii, 10 : Ostende nobis cj[iiid dicamus stoini, Primadicit: « /» propria vcnit, »

illi : nos quippe involvimur tenebris. in inundum, qui suus est sicut et caetera
Alia autem causa quam ponit Aposto- sua sunt. Psal. xxin, 1 : Domini est ter-

lus, sumitur secundum notitiam benepla- ra, ctc. « Et » sic « S2ii » id est mundani,
cili.Quando enim homo divina videt et inquibus nemo jushabuit nisi ipse, « ?iom
cognoscit, et non approbat per devotio- receperunt eum : » etiam principaliter in
nem, tunc in diversas phantasias evane- carne, vel per nuntios venientem. Job,
scit unde, adRoman. i, 21 et 22
: Obs- : xxi, 14 : Dixerunt Deo : Reccde a nohis,
curatum est insipiens cor eorum dicen- : scicntiam viarum tuarum nolumus.
tes enim se esse sapienles ,stnlti facti sunt Vel, secundum (jhrysostomum : « Iii

I ad Corinth. Dei sapien-

i, 21 : Quia in propria venit, » hoc est, in Judaeos, qui
tia non cognovit mundus per sapientiam sui proprii erant : quia ex semine Da-
Deum., placuit Deo per stultitiam prse- vid natus crat rex eorum secundum car-
dicationis salvos facere credentes. nem, et ex eis carnem accepit, et ab an-
Mundus autem dicuntur hic mundani, tiquo Deus populo illi legem posuit, et
per studium et amorem mundum infe- promissa implevit et adhibuit. Ad Ro-
riorem inhabitantes : unde (jlossa : man. xv, 8 Dico Chrislum Jesum mi-
:

« Mundus, » hoG est, muiidi dileclores : nistrum fuisse circumcisionis proptcr ve-
quia omnos crealura', Angeli sciiicet, et ritatcm Dei, ad confirmandas promissio-
 46 n. ALB. MAG. ORO. PR.f-^D.

nes pntrurn. Dciitor. xxvi, 18 : l\l Domi- ni mentiti sitnt inilii : quamvis, iiiquam,
iius rlcijit ti' /lot/ir, iif sis ci pof)i(liis illi non receperunt eum, tamen quidam
peculiiiris '. 1'sal. lxxv, 2 : Notits iu Jii- j)auci excellcntes viri receperunt eum.

d.rii Deiis : /// /srriel iniiijninn noinenejits. « Qiiotquot aittem^ » sine pcisonaruin
« /:V sui, » oinnil)iis diclis motlis acccptionc dc .ludieis ct gcntibus. Act. x,
sui existenles. Psal. cxv, IG : O Doniine', 31 ct 3o : comperi quia non
/// veritate
t/uia eyo serrtts tuiis, et filius amillai tux. est personarum acceptor Deus sedin oni' :

«Enni non receperunt », per lideni ni gente qui tiniet eum, et operatur ju-
et approbalionem. Isa. xxx, 10 : Dicunt stitiam, acceptns est illi. Ad (lalat. iii,

ridcntibus : Xolite videre. VA iteruin :

28 : Non est Judieus,neque Gnecus : non
Y,t. lOct 1 1 : Lof/uimini nohis plncentia : eslservus, neque liher non est inasculus,
:

vidcte nohis errorcs. Auferte a me viam : neque foemina : omnes enim vos estis
decUnate a me semitam : cesset a facie unum in Christo Jesu.
nostra Sanctus Israel. Isa. i, 2 ; Filios « Receperunt eum, » pcr consensum
enutrivi et exaltavi, ipsi autem spreve- ad fidem. IIoc enim est libcri arbitrii, et
runtme. Luc. xx, 14 : liic est li.T.res, illud requirit Deus a nobis : quia alitcr
iiccidamus illitm, ut nostra /iat lueredi- poneremus obicem Spiritui sancto, et
las. Joan. v, 43 : Ego veni in nomine essemusficti. Dc quibus dicitur, Sapicnt.
Patris mei, et non accipitis me. I, 5 : Spiritus sanctus disciplin/c effu-
giet fictum : et auferet se a cogitationi-
bus qux sunt sine intellectu. (jlossa :

1!» « Quotquot autem receperunt eum, « Quotquot aittem receperunl eum » per
dedit eis potestatem filios Uei fieri, lidcm, sivc .luda?i, sive gentiles.

his qui credunt in nomine ejus. »

« Uedit eis potestatem. »

Hic ostendit i.^ratiam et gratitudineni

fidelium Vcrbum in mundo cog:nosccn- Ecce tangit modum pra>mii collocati

lium et rccipientiuni. Et sccundum Glos- in gratia praescnti : quia recipientibus se
sam dividitur in duas parles : in quarum in donis scmper occurrit Deus.
prima dicitur, quod per meritum cogni- Dicit ergo : « Dedit eisy> per gratiam et
tionis et receptionis Verbi accipiunt po- nninera virtutum. Esther, ii, 18 : Dona
testatem filiationis divinae : in secunda largitus est juxia magnificentiam prin-
autcm secundum (jiiossam, ostcnditiir cipalem.
qualiter illam potestatem accipiunt, ibi, « Votestateni » complctam, quaj est cx
t. 14 : <( Et Verbum caro factum cst, babitu gratiie infusa^ : quia ex natura
etc. » ([uidem babent babilitatem, sedex gratia)
Tn prima barum tangit Iria, scilicet, infusionc complctam accipiunl
plenam ct

quo merito polcstatem filiationis Doini- potcstatem « filios Dei fieri, » boc cst,
nicae accipiunt : secundo, specificat mo- quod fiant filii Dei. Hoc enim fieri est
dum pra^mii : tertio, ostcndit modum generationis divinae, quo primo move-
gencrationis quo filii Dci cfficiuntur. Sc- mur per consensum, Secundum est ac-

cundum, ibi, « Ilis qui crcdunt. » Ter- ceptum donum quod dat faculta- gralia^
tium, ibi, y, 13 : « Qui non ex sangiti- lcm. Tertium est, quod movemur ad
nibus. » opus bonum et meritum, por quod cffici-
Dicit ergo quod quamvis mundus mur opus divinum facientes. Et in hoc
mundane vivens, et sui per naturam,alie- complcta est filiatio Dci et forma Dei in
ni per culpam, Psal. xvii, 40 : Filii alie- nobis. I Joan. ni, 1 Videte qualem clia- :

• Cf. Deuter. vri, 6.

 IN EVANG. JOANNIS, I-lb, 14. 47

ritatem dedit nobis Pater, ut filii Dei vam. et Ghristum, in quibus fuit divina
nominemur, et simus. Ad Roman. viii, generatio. Sapient. vir, 2 : Decem mcn-
16 : Ipse Spiritus testimonium reddit sium tempore coagulatus sum in sanqui-
spiritui nostro, quod sumus filii Dei. Si ne, ex semine hominis, et delectamento
uutem filii, ct hxredes hseredcs quidem : sonini convenicntc. In quibus seminibus
Dei, cohseredcs autcm Christi. Hoc autem semen viri est formans, et semen mulie-
fit per gratiam adoptionis, et prsecipue ris est formatum.
per fidem formatam, quee est fundamen-
tum omnis boni.
in nobis « Neque ex voluntate carnis. »
Et ideo meritum istud specificat di-
cens : Tangit movens ad generationem car-
nalem ex parte mulieris, quse caro di-
« His qai credunt in nomine ejus. » citur propter mollitiem et infirmitatem,
hoc est, ex concupiscentia carnali mu-
Hoc est, qui credendo tendunt in no- lieris moventis.
mine ejus. Nomen est quod notam facit Neque er voluntatc viri, » hoc est,
«

intus, et similitudine sua intus efficit, et voluntaria Hbidine virum ad generandum

se pingit, et sigillat in mente. Hoc enim moventi. Ex quibus libidinibus, ut dicit
nomen, ut dicit Glossa, est Emmanuel, Augustinus, tamquam ex fiUa peccati
quod interpretatur Nobiscum Dcus, hoc : nascilur peccatum originale in parvulo.
est, Deus in homine quia forma Dei in : Psal. l, 7 : Ecce enim in iniquitatibus
homine facit hominem iilium Dei. Ad conceptus sum, cf in peccatis concepit me
Galat. IV, 19 : Filioli tnei, quos itcrum mater mea.
parturio, donec formetur Christus in vo- « Sedex Deo » interius formante «?««-
bis. Psal. Lxxxi, : Ego dixi : Dii estis, tisunt. » Et est modus generationis ve-
et filii Excelsi omnes. Sicut enim forma ra?. Omne enim quod iiatum est ex Deo,
Dei in homine Christum fecit Filium Dei sine peccato est, ut Adam, et Heva, et
per naturam, et unionem in esse : ita Ghristus. Joan. iii, G : Quod natum cst
hsecforma conjuncta in nobis per fidei ex carne, caro cst : ct quod natum cst
devotionem facit nos Dei filios per adop- ex Spiritu, spiritus est. 1 Petri, i, 2;^ :

tionem. Ad Galat. iii, 26 : Omnes vos Rcnati non ex semine corruptibili, sed
filii Dei estis per fideni qux est in Chri- incorruptibili per verbum Dei vivi et

sto Jesu. permanentis in aeternum. Jacobi, i, 18 :

Voluntarie gcnuit nos verbo veritatis,

ut simus initium aliquod creaturse
« Qui non ex sanguinibiis, ueque ex ejus.
voluntate carnis, neque ex voluntate
viri, sed ex Deo nati sunt. »
« Efc Verbum caro factum est, et ha-
14
Tangit hic modum istius divinae gene- bitavit in nobis. »
ralionis.
Et tangit duo : primo enim excludit Hic ostendit qua facilitate liomo eflici-

modum generationis carnalis, et dcinde tur filius Dei, et Deus. Unde Glossa con-
concludit modum verum. tinuans sic dicit : « Ul autem secure cre-
Dicit ergo : « Qui, » scilicet, filii Dei, damus homines nasci ex Deo, subdit
« non » sunt nati « ex sanguinibus, » Deum nasci ex homine, Ex hac enim
hoc est, commistione seminuin, scilicet susccptionc infirmitatis sanatur nostra
viri et mulieris : sicut liomines omnes infirmitas, ut possimus dii vel tilii

carnaliter nascuntur praeter Adam, Hc- Dei fieri. »

48 1). ALIJ. MA(J. OUI). PILED.
l'!t lioc osl : « A7 \'vibum caro facUnn « Virgo verho conccpit, virgo perinan-
est. » (Juod superius est, iiireiius desccu- sit, virgo peperit regem omniuin regum.»
dit : (juid iniiuin si quod iiifeiius erul, Iste autcm modus lacturic non importa-
in id (|uod sujxTius eial ascendit ? El tur in nomine Eilii ct ideo non dicit: :

ileruin alia (ilossa : « Verbuin caru fa- Kilius caro factus est,
ctuni cs/. » (Juasi diceret : Si Deus est ho- autem qua^ratur (Juaresolum Ver-
Si :

ino factus, ciedi dciiet (|uod homo liat hum caro tactum est, et non Patcr, vel Spi-
Deus. Et si Dcus liomo faclus venit iii ritus sanclus? Ad hoc multae sunt asst-
munduin, cl homo faclus Deus ascendit gnatffi rationes, quarum prima est Augu-
in ccelum. stini : Quia si alia persona quam Eilius
Ex his glossis accipilur quod recte cssetunita carni,haec esset Eiiius Virginis
facta est superior divisio. Et secundum henedictae, et esset Deus personali pro •

hoc duo dicuntur in Verho : (|uorum pri- prictate unionem liahens ad carnem et sic :

mum est, unde est istius generationis duo lilii essent in trinitate quod est in- :

congruitas : secundum cst, unde estisli- conveniens. Secunda est ejusdom, quia
us generationis pleiia facultas, ihi, « Lt sicut per Eilium (qui cst et verbum et
vidunus gloriam cjus, etc. » ars Patris) est facta creatio sic pcr oam- :

Circa primum du(; dicit : primo eiiim dem pcrsonam debuit fieri recreatio :

tangit unionem per (juam generationis
est congruitas
, secundo autem tangit
inodum istius unionis.
Dicit ergo Et Verbum. » Continua-
: ((
quia ejusdem formae est lacere quaiido
: deformatur opus. Tertia ratio, quia per
opus redcmptionis adoptamur in filios
Dei non autem potest fieri adoptatio in
:

tio patet ex Glossa, quasi diceret Con- : iilium nisi pcr filium naturalem : unde
gruuni est dare hanc potestatem renatis : secundum leges impotens generare, ut
quia et Vcrbum divinum aeternum divi- qui numquam habuit filium, non potest
na faclura, « Verbum caro factum est, » adoptare. Ad Coloss. i, 13 Eripnit nos :

hoc est, homo factum esl. Cum autem de potestate tencbrarum^ et transtulit in

de verho ct vita et luce supra fecit regnum Filii dilecfionis sucC. Et istae ra-
mentioiiem, non dicit : Vita caro facta liones de isto sufficiant.
est vel lux, quia iUa nomina essentiaha Dicit ergo : « Verbum caro factum
sunt, et Incarnatio ad solum Eilium est. »

liabet referri. ?Soii etiam dicit : Eilius Cum autem factum sit lerminus fieri,

caro factus est, ut dicil (^hrysostomus, non cadit factum nisi super id quod ter-
nc carnalem, quai exclusa est a divi- minat lieri : et sic virtute loculionis Vcr-
nis, aestimes generationem. Supernatu- bum quod falsum
videtur esse factuin :

ralis enim generatio concipitur, quae est, cum sit aeternum. Ad hoccommuniter
j)riino cor ohtinet et spiritum, et dein- dicitur, quod fieri et factum non cadunt
de totam carnem muudando et sancli- in Vorbum, sed assumptio tantum quia :

ficando trahit in spiritus obsequium, assumens est ante actum assumptionis :

et sui societatem : et sic etiam caro et ideo dicunt quod est sensus « Verbum :

sanctihcata ellicitur lemplum Dei. I ad caro factum cst, » hoc est, per assump-
Corinth. vi, 20 : Glorificate et portale tionem factum est quod Verbum est ca-
Deum in corporc vestro. Ibidem, y. 16 : ro.
Nescitis f/uo)iiam corpora vestra mem- Seu contra lioc objicitur Quia cum :

bra sunt Christi ? Et infra, y. 19 An : caro dicat naturam et nou personam et :

nescilis quoniam membra vestra tem- humana persona non sit natura humana,
plum sunt Spirilus sancti ? Et sic etiam sicut nec persona humana est natura di-
Verbum sibi carnem univit in utero \'ir- vina, quia dicit Boetius quod assumens
ginis benedictae. Unde, Ambrosius ; non est assumptum : tunc videtur haec
 :
:

I> EVA\(i. JOANMS, I-li. 49

locutio esse falsa Verbum caro factum

: « eam assumendo, in qua manifestatur sen-
est, » quia hoc falsum est, quod Verbum sibus hominum : sic Verbum Dei caro
est caro. Sed ad hoc Hieronymus conve- factum est assumendo eam, in qua et ip-

nienter dicit quod est ligurativa locutio, sum manifestatur sensibus hominum.
et per synecdochen intelligitur caro ho- Et sicut verbum nostrum fit vox, et non
mo : ut sit scnsus : « Verbum caro fa- mutatur in vocem : ita Verbum Dei caro
ctum est, » hoc est, per assumptionem lactum est, nec mutatum in carne. »
fuit

factum est, quod Verbum est liomo. lloc est ergo quod dicit « Verbum caro :

Sed tunc iterum quaeriturQuare pro : factum est. »

homine ponit infirmiorem partem homi-

nis et non digniorem^quse est anima,sic-
« Et habitavit in nobis. »
ut, Genes. xlvi, 26 : Cunctse animse quse
eyressse sunt de Ad hoc
femore Jacob ?

iterum communiter dicitur, quod Verbum Hoc ideo dicit, quod inconfusa et in-
incarnatum duo fecit : quia per visibile transmutata dicatur natura assumpta..
deduxit ad invisibilem Dei notiliam, et Sensus enim est : « Habitavit in nobis, »

perdolores passionis sanavit infirmam et hoc est, in nostris. Si enim confusse es-
sauciatam peccatis naturam : el ideo in sent naturse et permistae (cum nuUa sit
incarnatione nominatur iila pars quee permistio mistorum) nec esset ibi natura
magis est visibilis, et magis est passibilis divina pura : nec humana natura pura.
doloris, et hgec est caro. Isa. xl, G : Om- sed tertium mistum ex utrisque : et sic
nis caro foe num. Etibidem, y. 5: Vide- non habitaret in nostris. Si aulem essent
bit omnis caro pariter quod os Domini transmutatse in aliud, ilerum in veritate
locutum est. Genes. vr, 3 : Non perma- suae naturse non essent transmutatae.
nebit spiritus meus in homine in seter- Unde Nicsena synodus dicit, quod « nec
num, quia caro est. commistionem passus est, nec divisio-
Sed tunc iterum quairitur : Quare non nein. » Ad Philip. ii, 7 : Formam servi
dicit : Verbum est caro : vel, Verbum est accipiens, in similitudinem hominum
unitum carni vel, Verbum est mutatum
: factus, et habitu inventus ut homo. Ba-
in carnem ? Responsio. Nullum eorum ruch, 111, 38 : In terris visus est, ei cum
convenienter dicitur. Quia per primum hominibus conversatus est.

non importatur assumptio carnis per vir- Et hoc ostendit alia translalio quae
tutem locutionis : sed tantum existentia dicit : « Verbum caro factum est, et ta-
carnis, et essentialis praedicatio carnis de bernaculo mansitin nobis, » hoc est, sic-

Verbo. Et hsec falsa est praedicatio : quia ut in tabernaculo in quo militavit pro
sicut dictum est, natura humana de per- nobis. Levit. xxvi, 11 : Ponam taberna-
sona non praedicatur.Secundus autem culum meum in medio vestri, et non ab-
modus loquendi ambiguitatem gencrat jiciet vos anima mea. Isa. lxii, 4 Non :

quia non quocumque modo Verbum uni- vocaberis ullra derelicta, et terra tua non
tum est carni, sed modo associationis vocabitur amplius desohita : sed vocabe-
tantum in pcrsona. Quando autem pro- ris Voluntas mea in ea, et terra tua in-
pric sumitur unio, tunc (sicut dicit Boe- habitata, etc: quia terra humanse naturae
tius) uniens cst unitum. Terlius autem a divinitate amplius non derelinquetur.
modus loquendi simpliciter est lalsus Jerem. xni, 11 : Sicut adhseret lumbare
quia Vcrbum in assumptione non est ad lumbos viri, sic agglulinavi mihi om-
mutatum el ideo optime dixit « Verbum
: : nem domum Tsracl.
caro factum est. » Unde Augustinus in Hoc est ergo quod dicit : « Et liabita-
1ibro XV de Trinitafe « Sicut verbum : vit in nobis, » modum assiimptionis e1

iiostrum (juodammodo vox corporis fit unionis deferminaiis.

XXIV
 50 I). AI.B. MAG. OHI). l'U^I).

Seiiuilur :
et ore Moysi do iufernu, el ore Patris de
c(i'lo, et ore discipulorum dc mundo prae-

« Kl vidimus gloriaai ejus, ^loriam dicatus fuit. Mallli. K\\]/.i: Apparuerunt

quasi unigeniti Ji Palre. » illisMoyses et Elias, ciim co lo^iucntes,
in monte transligurationis (it l*elrus et :

'raniiit autcMi liic- racullaUMU ux (jua Joannes et Jacobus do mundo ot Patris :

homiuis lilios l)t.'i facere putuit. vox de ccelo, dicens Ilic est Eilius meus :

Kt tanj^il tria, scilicot, facultatis certi- dilectus, in (juo mihi complacui '. Unde

tudincni per visuni magnorum lestium Apostolus ad IMiilip. ii, 10: hi nomine
probatam: facullalis magniludinem ex Jesu omne genu flectatur coelcslium, tcr-

integra liareditate divinee glorise accep- restrium, et infernoruni. Ore multorum

lam : el facullatum earum pretiositatem, praedicatus fuit, qui ex ore infantium et

quae tota in gratia cst virtutis et veritate lactentium laudem suam perfecit. Matth.

divince illuminationis. XXI, y : TurbcB, scilicet pueri a;tate et

Dicit ergo : « Et xidimus, » nos qui te- moribus, clamabant, dicentes : Ilosan-
sles sumus liorum. I Joannis, I, iet se<j. : na David ! Benedictus qui venit
filio

Qitod vidiinus oculis nosh'is, qicod perspc- in nominc Domini Ore multorum '-.

a:imus, el manus nostne coitreclavcrunt prtedicatus iuit, qui ex ore da.'monum

de verbo viiie, etc, lioc annuntiamus vo- et vocibus Angelorum et vocibus ho-
bis, II Petri, i, 16: Non doctas fabulas minum et omnium elementorum praj-
secuti, notam fecimus vobis Domini no- dicatus fuit. Ore quidem daemonum,
stri Jesu Cliristi virtuteni et prxseniium : Luc. IV, 3i : Scio te quis sis, Sanctus
sed speculatores facti illius magniludi- Dei. Yoce Angelorum, Isa. vi, 2 et 3 :

nis. Joan. i, 34 : Eyo vidi, et testivio- Seraphim stabant super illud, scilicet
niuni perhibui (/uia liic est Filius Dei, solium. Et clamabant altcr ad alterum,
De visu enim perhibelur testimoniurn. ct dicebant : Sanctus, sanclus, san-
Quid autem viderit, dicit: « Gloriam ctus. Vocibus hominum, Luc. xix, 37 :

ejus. Auguslinus
y> « : (lloria est clara C(£pcrunt omnes turbct discipulorum
cum laude notitia. » Tullius : « Gloria gaudentes laudarc Dcwn vocc magiui,
est hite patens praeconium. » Vel, gloria super omnibus (juas vidcrant virtutibus.
est multorum praedicata laudatio.
ore De vocibus elemenlorum, Psal. xviii, 2

Clare enim innotuit cum laude qaia lau- : et 3 : CobH enarrant gloriam Dei, et ope-
dibus Angelorum et cceU se mundo ma- ra manuum ejus annuntiat firmamcn-
nifestavit. Luc. n, 13 : Facta est cum tum. Dics diei cructat verbum, ei nox,
Anrjclo multitudo niilitise laudantium etc. Unde, Luc. xix, 40 Si hi tacuerint, :

Deum, et dicentium : Gloria in excelsis lapides clamabuni. Eccc quomodo « vi-

Deo. Cum clara laude innotuit, cui stella dimus gloriam ejus, » hoc est, suae ina-
testimonium perhibuit. Matth. ii, 2 : Vidi- jestatis cognovimus divinitatem.
mus stellam ejus in Orietite, venimus el Magnam autem gloriam hanc ostendit
(idorare eum. Late patens praeconium ha- cum subdit :

liuit: quia orc omnium i*atriarcharum et

Prophetarum praedicatus advenit. Act. x, « Gloriam quasi unigeniti, »

43 Huic omnes Prophetse testimonium

:

perhibent, remissionem pcccatorum acci- IVec est similitudinis positivum hoc

pere per nomen ejus. Late patcns praeco- quod dicit quasi : sed veritatis expressi-
nium habuit : quia ore Eliai de paradiso, vum, quasi unigenitifihi, non servi. Ad

'
.Matth. XVII, .-).
l.T.

* Cf. Marc. m, K» ; l.ii.-. mx, 3S ; Joan. xii,

 ii\ eva.nl;. .iua.nms, i-ii, i.;. :;i

Hebr. iii, 3 : Amplioris glorix iste prx dante in omnes suos. « Llnde et mater sua
Moi/se di(j)ius est habitus, quanto arn- non tantum mater Jesu, sed ma-
dicitur
pUorem honoremliabet domiis,(pu fabri- ter Dei. Unde et Nicaena synodus statuit

cavit illam. quod non Xpta-iOT:o/.Q;,sed 0eo-c^j/.o; diccretur.

Adhuc : non lilii qui
« Unigeniti, » Quoad nos autem quia gratiam et veri- :

cum aliis fratribus gloriam paternam di- tatcm a plenitudine ejus recepimus. Gra-
videret, ut dicit Hasilius. Modo autem tiam, inquuin, in adipiscendis bonis, et

(quia unigenitus) totam habet quam cum veritatem in impicndis promissis : quo-
alio secundo genito non divisit. Ita. xxii, rum neutrum lcx conferebat. Joan. i, 17 :

24 Suspendent super eum

: omnem glo- Gratia et veritas per Jesum Christum
riam domus patris ejus. facta est. Vel, gratiam in remissione pec-
« A Patre, » qui propter atfectum pa- catorum, et veritatem in rectitudine vo-
ternum nihil Filio subtrahit et propter : luntalum : quia verilas est reclitudo sola
hoc quod unigenitus est totum indivisum mente perceptibilis, ut dicit Augustinus.
aflectum Filio impertitur, in ([uo sunt Vel, gratiam in retoimatione affectus per
omnes thesauri sapientise et scienlise abs- virtutem, et verilatem in illuminatione
conditi '. Ideo dicitur, Joan. iii, 34: intellectus per veritatein. I ad Corinth. i,

Non enim ad mensuram dat Deus Spiri- 24 : Christum Dei virtulem, et Dei sa-
ium : quia Filio non dat ad mensuram. pientiam. Et, ibidem, infra, f. 30 : Fu'
Genes. xxv, 5 : Dedit Abraham cwicla cius est nobis sapientia a Deo, etjusiitia,
quie possederai, Isaac, etc. Psal. viii, 8: etsanciificalio, et redemplio. Eccii. xxiv,
Ornnia subjecisiisub pedibus ejus. 2o : In me gratia omnis viie et veritatis.

« Plenum grati* et veritatis. »

« Joannes testimonium perhibet de 15
Tangit tantae possessionis pretiosita- ipso, et clamat, dicens. »

tem.
Et dicit duo : plenitudinem, et pretio- Hic incipit pars illa qua? est de testi-
sitatem. monio Joannis.
Primum tangit cum dicit : Plenum Et dividitur in tres patres secundum
graiise : plcnitudo enim omnis in ipso tria quse sunt in omni teslimonio : quo-
fuit. Est cnim plenitudo excellentite in rum primum est rei testificandai fidelis
beatissima Virgine. Luc. i, 29 : Avc,gra- enarratio: secundum autem est testimo-
tiaplena, Dominus tecum. Est plenitudo nii perfecta declaratio et manifestatio, et
copiae sive exuberantise in Christo homi- hoc incipit, ibi, t- 19 : « Et Jioc est iesti-
ne. Joan. 16: Et de plenitudine ejus
i, monium Joannis. » Tertium est testifi-
nos omnes accepimus, et gratiam pro gra- cantis intentio, quae est audiontium ipsum
//a. Hoc ergo modo plenitudinis Christus testimonium ad fidem prudens inductio,
h\\iplenus gratise et verilaiis. Genitivus ibi, ^. 29: << Altera autem die stabat. »

pro ablativo, hoc est, gratia et veritate. Prima harum subdividltur in tres par-
Et hoc quoad se, et quoad nos quia : tes in quarum prima istius
: partis titu-
quoad se, plenitudinem deitatis nullis suis las praescribitur : in secunda autem enar-
pra3ccdentibus merilis habuit : unde ratio fidelis rei testiilcanda'. subjicitur,
Glossa : « Homo Christus plenus gratia ibi, « FPic erat ((uem dixi. » In tertia au-
fuit: quia nullis proecedentibus suis me- tem signa veritatis narratse rei describun-
ritisexquo conceptus est, fuit deitas in tur, ibi, t- 16: « Et de plenitudine
eo implens eum omni plenitudine redun- ejus. »

'
Ad Coloss. 11, 3.
 . :

52 D. ALB. AIAG. Ulll). PILED.

Iii [(fiina iiarum adliuc laiigil tria, sci- « Quem

hoc cst, quem vobis
dixi, »

licet, lestilicantis nMincn (|uod cum osten- commendavi quando ad me misistis ab

dil testein lidolein, cuni dicit : « Joun- J(Mosolymis Scribas et Sacerdotes ut in-
nes, n qui in tanluin in anle hahilis com- tcrrogarent me : Tu quis es ? Et secun-
inendatus est : et ideo lidelis est. Vvo- dum hoc per anticipationem dicilur quod
verb. XIV, 5 : lestis fidelis non men/ic- hic dicit : quia posterius factum narrabi-
tur. Secunduin est, «juod nientionein tur. Quare hoc per an-
Et tunc quaerilur :

lacit de teslilicando quod liic dicit, con- ticipationem Joannes praemisit? Sed ad
lirinata verilate de visu, cuin dicit lioc dicendum, quod sicut prius in divi-

u Teslimonimn perliibct, » quod non fa- sione tactum est, quod prius cst deter-
ceret nisi sciret vera. .loan. v, 33: Vos minare rem de qua est testimonium et
misistis ad Joannem, et leslimoniiim per- enarrare illam, quam testimonii mani-
hibuit verilali : (juia sicut ibidein dicitur, lestatio et declaratio : et ideo licet secun-
y. 3o : Ille erat lucerna ardens et lu- dum ordinem historiae sit istud anticipa-
cens. Ardens in amore veritatis : lucens tum, tamen secundum ordinem doctrinae
in ipsa veritate. 1'riTlerea ad nihil aliud libri pars ista necessario prius interponi-
venil .loannes nisi ad lestificandum. Su- tur.
pra, t. 7 : Hic venit in lestimonium, ul Dicit ergo : " Qucm dixi, » de cuelo
testimonium perhiberet de lumine. Ter- commendans eurn, non laudans meipsum.
tio, tangit inodum testimonii: quia aperte II ad Corinth. iv, 5 Non nosmetipsos :

dabat testimonium, non timore aliquo prsedicamus, sed Jesum Christum Do-
retractus, nec zelo inanis gloriee impc- minum nostrum.
ditus : ct hoc est : « Et clamat, » aperto
ore, « dicens. » Osee, viii, 1 : In gutture « Qui post me venturusest, ante me
luo sit tuba quasi aquila super domum factus est, quia prior mc erat. »
Domini. Isa. xl, 3 : Vox clamantis in
deserto : Parate viam Domini. Testimonii enarratio est.

Et tangit duo, scilicet, enarrationem

'< Hic erat quem dixi. » testimonii, et causam.
Dicit ergo Qui posl me, » tempore.
: «
Hic ponitur enarratio testimonii. Isa. Liii, 3 Vidimus eum, novissimum
:

Et tanguntur duo : quorum primum est virorum. Isa. ii, 2 Et erit in novissimis :

demonstrata Chrisli praesentia : secun- diebus praeparatus nions domus Domini.

dum autem enarratio testificandai digni- « Vcnturus est » incarnem per naturae
latis ejusdem. nostraeassumptionem : adbaptismum per
De primo dicit : « IHc. » Glossa : Sacramenti perlectionem : ad praedica-
« Per demonstrativum pronomen hic, tionis oflicium per eruditionem : in mor-
innuitiir Ghristum in loco illo fuisse tem per redemptionem et pretii solutio-
[)raesentem. » Saepe enim ipse Dominus nom in infernum per incarceratorum
:

adhuc ignotus antequam baptizarelur liborationem.

et prredicaretur, ad .loannem solitus erat « Ante nic, » dignitate « factus est. »

venire : quia tola vita Joannis Christi Et est sensus et ordo constructionis :

ostensiofuit. .loan. i, 2(1 : Medius vestrum « Faclus, » praedestinatione divina, « anlr

slptil quem vos nescitis. nie, » natura, gratia et olficio. Natura
«< Hic » ergo « eral » ab aeterno, cui quidem : quia naturam habet Dei uni-
csse non est accidens, sed permanens. tam. Gratia autem : quia suus baptismus
Exod. III, 14: Qui est, misit me ad vos. confert gratiam, meus autem non. Ofli-
Apocal. I, i : Qni est. et qui erat, et qui cio : quia meum officium est lcgem ter-
renlurus esl minare, ct gratiani iii alio ostenderc.
 : :

I.\ l':VAN(i. JOAXNIS, l-J(i, 17 >•)

iMullli. XI, 13: OnDies prophetse el lex primum tangil tria, scilicet, quia
Circa
usque ad Joannem. Christi autem offi- acceperunt omnes Sancli de plenitudine :

cium est legem implere, et gratiam exhi- et quid acceperunt et modum. :

bere. De primo, Matth. v, 17 : Non veni Dicit ergo : « Et de plenitudine ejus. ><

solvere, scilicet legem aut prophetas, fsa. VI, omnis terra gloria
3 : Plena cst

sed adimplere. De secundo, Joan. i, 17 : ejus. Deuter. xxxni, 23 Abundanlia :

Gratia et veritas per Jesum Christum perfruetur, et plenus erit benedictionibus

facta est. Glossa dicit, quod ubi nos ha- Domini.
bemus « Ante me factus est, » in grseco
: « Nos omnes accepimus . » Psal. lxxxix,
habetur « Coram me factus est, » hoc
: 14 : Repleti sumus mane misericordia
est, apparuit mihi. tua : et delectati sumus omnibus diebus
« Quia prior w?e erat, » dignitate : et nostris. Item, Psal. xxxv, 9 : Inebria-
in potestate sua est apparere quando buntur ab ubertatedomus tuse, ettorrente
vult, et prout vult. Joan. i, 33 Qui mi-
: voluptatis tuse potabis eos. 1 ad Corinth.
sit me baptizare in aqiia, ille mihi dixit IV, 7 Quid habes quod non accepisti ?
:

Super quem videris Spiritum descenden- Ouid autem accepimus? « Gratiam »

tem, et manentem super eum, hic cst virlutis fidei, ut in ipsum credamus,
qui haptizat in Spiritu sancto. « pro gratia » veritatis, ut ipsum intelli-

Deinde tangit causam, dicens : « Quia gamus etcognoscamus. Vel, « gratiam »

prior me erat, » et dignitate, et causa, remuneralionis, « pro gratia » meriti
et duratione. Dignitate, Matth. ni, 11: quia licet aeterna beatitudo merces justi-
Cujus non sum dignus calceamenta por- tise dicatur, est tamen gratia : quia gra-
tare. Causa quia ipse omnis boni causa
: tiam dedit merendi. Vel, quia non suffi-

est; ego autem ab ipso sum quod sum. ceret nostrum meritum, nisi gratia face-

•Toan. 1, 3 Omnia per ipsum facta sunt.

: ret quam habemus in Christo. Psal.
Duratione : quia ipse ab seterno est, ego Lxxxiii, 12 gloriam dabit
: Gratiam et

autem ex tempore. Joan. viii, 58 : Ante- Dominus. Et, Zachar. iv, 7 Exsequabit :

quam Abraham fieret, ego sum. gratiam gratise ejus. Vel, « gratiam »
impletionis, « pro gratia » promis-
sionis.

« Et de plenitudine ejus nos omnes Modum autem istius acceptionis deter-

minat, dicens
accepimus, et gratiam pro gratia. :

Quia lex per Moysen data est, gra-

tia et veritas per Jesum Ghristum fa- « Quia lex per Moysen dala est. »

cta est. »
Zex, inquam, quae estannuntiatio salu-
Hic signa veritatis narratse testificatio- lis. Eccli. xxiv, 33: Legem mandavit no-
nis describuntur, Et sunt verba Evange- bis AJogses in prseceptis justitiarum, et

listae quasi dicat : Patet quod ante Joan- hsereditalem domui Jacob, et Israel pro-
nem est, omnes Sanctos quia
et ante : missiones. Prsecepta aulem legis justitia-
etiam nos omnes, non solum Joannes, rum sunt, quia justitiam ostendunt, et
accepimus hoc quod habemus de pleni- haBreditatem promittunt. Eccli. xlv, 6 :

tudine ejus, quse est plenitudo copise su- Dedit illi coram prsecepta, et legem
pereffluentis. vitse et disciplinse.^ hoc est, disciplinam
autem signa duo, scilicet, pieni-
Dicit et vitam ostendenlia. Sic enim dicit
tudinem boni in gratia et plenitudinem : Psalmista, Psal. xviii, 8 : Lex Domini
veritatis in sapientia, ibi, 1 18 : « Deum immaculata, convertens animas : testi-
nemo vidit umquam, etc. » monium Domini fidele, salutem futu-
 :h I). \\A\. MA(1. OMI). PH/EI).

inm '
/n.Tsfnn.s parviilis. (Juoiiiain snh sulum Deuin ceruin, et r/uem misisti, Je-
le^c sicnt sub |i;i'da{^'ono cnsloditilnunur. sum Christum. IIebc cnim est vita oeter-
Ad (lalal. iii, 21-: Lcx ijwddyugit.s nu.sler na, quaj in liac vita non plene cst : quia
jnit iii Cliri.std. Sod quia i^icul dicilur, ad iKMUo vidit in carne IJeum ut cst unde :

llehr. vii, l!l : Xiliil ail perfecliun nd- ncc i|)sc Moyses vidit Deum, quamvis per
duxit lcx^ ul oninia podiccrenlur in eum data sit lex : sicut ipsc post oinnia
Chrislo. visa in typo Dei dixit : Ostende mihi
« Graliu » quiih>m, quam dal in vir- tcipsum \ Scd « unigenitus Filius, qui
tilulibus ct donis el sacramenlis : quia est in sinu, id est in secrcto Patris, ip.se

per illa fit salus hominum. « Et verilas » enarravit : » quia, sicut dicitur, Matth.
iinpletionis ligurarum ct proinissionum. XI, 27 : Nemo novil Filium, nisi Pater
Joan. I. 14 : IHciium (jralix et veritalis. neque Palrem quis novit, nisi Filius, et
I'slbcr, \v, 17 : Valde mirabilis es^ do- cui voluerit Filius revelare. Ipse narrat
mine, et Jucics lua plena est gratiarum. suis quid de Trinitate deitatis sentien-
Facies in veritate, et plena gratiarum in dum sit, et quomodo ad cam pervenien-
bonitate. Eccli.xL,22 : Graiiam et speciem dum, et ad ipsam inlroducit. « Ex hac
desiberabit oculus : et super hsec virides Glossa patet continualio, quo bene data
satiuncs. Gratiam in viiiutc ordinant.e af- est divisio superior.
ieclum, et specicm in veritate illuminante Dicit autcm hic duo, pcr quae probat
inlcllectum, el super haec virides sationes excellentiamChristi insapientia,per quam
in novae Ecclesiae plantationc. I ad Co- ab ipso gralia et veritas facta est. Unuin
rinlli. iii, !l : Dei agricultura estis. est nolitia deitatis a crcaturis ut est
Eccli. XL, 17 ; Gratia sicut paradisus abscondita. Alterum est quod in Filio
in bencdictionibus, et misericordia in hapc notitia est perfecta : ct ideo non est
saeculum permanet. Misericordia enim simplex crealura ut Arius dicebat.
est,quod propter peccata hominum pro- Dicit ergo : « Deum, » ut est, « nemo,t»
missa non relinuit, sed in verilate sicut hoc esl, nulla crealura, ut dicit Chryso-
proniisit, solvit et implevit. stomus, « vidit umquam. » Chrj^sosto-
Sic crgo gratia et veritas « j)er Je- mus : « Nec AngeU, nec ipsa Seruphim
sum, » Salvatorem, « C/iristum, » un- esscntiam Dei viderunl. » D^^onisius ad
ctum Spiritu sancto, qui est spiritus boni- Gaium monachum : « Si quis vidit Dcum,
tatis gratiee, et spiritus veritalis, « facta si cognovit quod vidit : non ipsum vi-
esl. >' In se, pcr se, sufiicienter : sicut dit, scd aliquid corum quae sunt circa
priusdictum est, Mattli. III, 1."): Sic de- ipsum. »

cet niis implerc omnem justitiam. CoNTRA hoc est quod dicitur, Numer.
(^ualiter aulcin liaec gratia et vcritas XII, 8: Ore ad os loquor ei, et palam,
lacta cst, ostcnditur cum subditur: et non per ienigmata et figuras Doniinum

videt. Genes. xxxii, 30 : Vidi Dominum

jacic ad faciem, anima et salva facta cst

IH « Deum nemo vidit imiquam : uni- mea. Exod. xxxiii, Loquebalur Do- 1 I :

genitus Filius, qui est iii sinu Patris, minus ad AJogsen facie ad faciem, sicut
ipse enarravit. » solet loqui homo ad amicum suum. III
Regum, xxii, 19 Vidi Dominum seden- :

(juasi diceret, ut dicit (ilossa : « Quae tem super solium suum, et omnem exer-
sit summagratiaB etveritatisbreviter sub- cilum coeli assislentem ei a dextris ct a
dit, scilicet, cognitio ipsius Trinitatis sinistris.
unde, .loan. xvii, 3: Ut cognoscant te, SoLUTio. Dicendum, quod perfeclio \i-

' \ilL'.'ilii )ialK't •iiipirnliiDii. ^ Exnd. .xxxiii, 1.T : CMrndc mihi faricin tunm.
 IX EVAi\G. .lOANMS. i-is. :}r,

sionis secuiidum inteliecluni est ex par- cant illum qui jam induit habitum glo-
te intelleclus, et ex parte ejus in quo vi- rise.

detur Deus, et ex parte modi videndi, Ex parte aulem ejus in quo videtur
Ex parte quidem intellectus : quia aliquis Deus, etiam distinguunt : quia eliam
intelleclus est purus, et aliquis est obnu- hoc est aliquando vestigium creaturae :

bilatione (quse est poena peccati) obtene- aliquando aenigma obscurse allegoriae vel
bratus. Purus quidem est qui sine pecca- simililudinis imaginarise. Osee, xii, 10 :

to est, sicut inlellectus primi hominis Ego visionem mulliplicavi, et in manu

ante peccatuni. Obtenebratus est, sicut propheiarum assimiiatus sum. AViqunndo
noster intellectus post peccatum. Etiam est lumen gratiae fidei aliquando est lu- :

aliquis intellectus est, quiillam obnubila- men theoriaj sive contemplationis : ali-

tionem primi peccati adauxit per actua- quando est lumen theophaniae: aliquan-
lia peccata : et hic est obtenebratus. do lumen gloriae quae omnia Deum :

.loan. i, 5: Tenehrse eam non compre- ostendunt plus et minus.

henderuni. Aliquis est qui hal)itu et slu- Ex parte modi videndi etiam distin-
dio et exercitio gratiae obnubihitionem il- guunt : quia est visio Dei procul, quando
lucem se traxit et
lani debilitavit, et ad : est in peccato : aliquando sine medio
quamvis sine medio non videat, tamen peccati : aliquando cum velamine infide-

cum medio videt quod conforme est lu- litatis : aliquando sine illo. II ad Corinth.
miiii. Psal. xxxv, 10 In lumine iuo vi- : ni, l.j et seq.Usque in hodiernum diem,
:

dehimus lumen. Et de illis dicitur, cum legitur Moyses., velamen posiium

jMatth. v, 8 : Beaii mundo corde, quo~ est super cor eorum : cum autem conver-

niam ipsi Deum videbuni. Aliquis inlel- ad Dominum, auferetur vela-

sus fuerit
lectus ad thoophanias divinas virtute Dei men. Dominus auteni spiritus est. Ali-
est Teophania autem vocatur
elevatus. quando videt modo viatoris aliquando :

lumen majus lumine gratiae, in quo in- modo comprehensoris,

tellectus videt divina : sicut legitur de Dicunt ergo quod intellectus purus
beato Benedicto, de quo dicit Gregorius, habitu viatoris perfectus, et modo viato-
quod in quodam globo luminis ostendit ris numquam vidit Deum ut est. Haec
sibi Deus totum mundum. Et hoc modo autem distinctio licet bona sit in se, ta-
vidit Moyses. Aliquis autem intellectus men litteram istam et dubitalionem non
confortatur habitu gloriae: sive raptim in solvit. Et hoc ex hoc probatur, quod
hac vita (quamvistuncnon vivat vitasen- Joannes intendit ex littera ista probare
suum,sedbeatorum),sive etiam post mor- Verbi et Filii deitatem : et hoc nullo mo-
tem in beatiludine : et illi vident Deum do probare poterit, si aliqua creatura
ut est. Et ut dicit Hugo de Sancto Victo- umquam vidit Deum sicut est. Propter
re : « Non sislit aliquis visionem usque quod Cbrysostomus dicit, quod « nec
et

ad ipsum Christum sicut non sunt crea- : Angeli nec ipsa Seraphim Deum umquam
ti et redempti nisi per ipsum. » Et hoc ut est viderunt. » Adhuc Isidorus dicit,
modo dicitur, Exod. xxxui, 20 : Non vi- quod « Trinitas sibi sola nota est, et ho-
de/jit me homo, et vivet, scilicet hac vita mini assumplo. »

humana. Unde Glossa : « Nemo purus Propter quod dicendum, quod visio
homo vivens in hoc corpore ad moduni, sine mcdio ost duplex, scilicet, videre
supple, viatoris, videt Deum ut cst. » quod est Deus, hoc est, mente attingere
Dicunt ergo quidani, quod nenio vidit substantiam divinam, et non comprehen-
Deum qui purus homo esset. Purum au- dere quid est propter ipsius infinitatom :

tem hominem vocant, qui nihil in se ha- et hoc modo Deum beati vident sine me-
bet nisi humana, quae sunt de viatoris dio. Alio modo videre Deum, est infini-
visione et sic purum hominem non vo-
: tatem ejus infinito ambitu intellectns
."k; I). AMi. \\\r,. OHI). VW.VA).

comprfliendore : et lioc iuodo iiulla crca- de inlinilale esseiiLia' Dei, niliil dicuiiL :

lura umquam vidil Doum. l"^l hoc inten- sed yloriam et majeslatom canunt. Quia
dit liitora. omnia simul secreta in inlinito thcsauro
Kt si dicas quod beali cuniprehensores abscondita non novil, nisi ille de quo
dicuntur, el sic uliquo comprehcndunl. scriptum osl, ad Coloss. ii, 2 : /;/ quo
Dicendum, quod duiiliciter dicilur cum- sunt omnes tlicsauri sapientipe etscienlise,
prehensur. Est enim comprelicnsor metae scilicet Doi, ahscunditi. Illo onim solus
currentium in stadio. I ad Corinlh. ix, in sinu est : quia sinus est occultum sub
24 : Sic curriteul compreliendalis. Alius vcslimonlo, ubi naturalis et fcecunda et
est comprehensor, idem quod lermino- generativa est virlus : et significat secre-

rum rem difliaicnlium et esse suum cir- tum deigenae et foecundu3 deilatis in
cumspicientium et delerminanlium cir- Patro : quae omnia inlima suae sapientiae
cums[)eclor : el hoc modo nulla creatura per generationom transfudit in Filium.
est comprehensor. Sed deilas sic se com- Matth. XI, 27 : Nemo novit Filium, nisi
prehendit Trinitalem. Et ista est vera so- Pater : nequc Patrem quis novit^ nisi
lutio. Filius. Joan. x, 15 : Sicut nuvit me Pa-
Hoc ei"g'0 modo « Deurn nemo vidil ter, el ego agnosco Patrem. Et ideo ille

nmquani, » sed nec aliqua creatura. Et potuit enarrare mysteria Trinitatis fide-
hoc modo dicitur, ad Ephes. ju, 9 : Sa- libus, et fundare eos in fide Trinitatis.
cramenti absconditi a sseculis in Deo : Hoc est ergo quod dicit.

quia multa sunt in Deo, quae hoc modo

omnem latent crealuram puram, el quse
pro lemporum dispensatione rnanifestan- « Et hoc est testimonium Joannis,
tur : sed Jioc modo nihil est absconditum quando miserunt Judaei ab Jeroso-
ab uni^enito Vorbo. lymis sacerdotes et lcvitas ad eum, ut
Et per hoc patet solutio ad totum.
interrogarent eum : Tu quis es? d
Et in hoc sensu optime subdit :

« Unigonitus Filiiis, eto. » Secunda pars cst in qua ponilur tcsti-

monii manifestatio.
Oui nascendo nolitiam deitatis acce- Habet autem haec pars tres partes :

pit : et per hoc quod est « unif/enitus, » in quarum prima solemnitas leslimonii
qui nascendo in carne non est alienatus oslenditur in secunda, lostimonium per
:

a notitia quam accepit per «ternam ge- singula manifestatur : in teitia^ locus te-
ncrationem, « qui », hoc est, quia ille stimonii propter cerlitudinem exprimitur.
« esl, » hoc ost, manet sicut fuit, « in Secunda incipit ibi, y. 20 ; « Et confes-
sinu, » hoc est, intimis secretis « Pa- sus est. » Tertia, ibi, y. 28 : « Usec in
tris » aelerni, « ipse enarravif, » hoc Bethania. »
est, secreta expressit sicut solus potuit, In prima harum sex exprimuntur quae
et scit, et Dcus est : et idoo sibi in om- faciunt ad tcstimonii solemnitalem : quo-
nibus esl fides adhibonda. Joan. iir, 31 rum primum est auctoritas testificantis,
<'t 32 Qui de eado venit super omnes
:
quia Joannes secundum est oporlunitas
:

rst. Et quodvidit et uudivit, hoc testatur. toinporis, quia non est teslificatus nisi
Et hoc est quod in libro de Coelesti hie- quaiido luit recjuisitus : lertium est di-
rarchia dicit Dionysius, quod « ipsos gnitas miltentium, quia Judaei cultum et
summos spiritus, qui in veslibulis sunt scientiam Dei habontos miserunt : quar-
cum Deo, latenl rnulli dccores divini. » tum est prudentia nuntiorum, quia Le-
Et Joannes Chrysostomus dicit, quod si viLas et Sacerdotes miserunt : quinlum
quneratur ab Angelis de essentia, hoc est loci unde miserunt eminentia, quia de
est,
 Ii\ EVA.Nii. .lOA.NMS, 1-19, 20. :i7

.lerosolyiuis quu3 eral lulius .ludce.i! luc- II, 7 : Labia swcidolls cus/olient srien-
Iropolis : sextum est intentio indagandse tiam, et legeni requirent ex ore ejus,
veritatis, quiamiserunt ut interrogarent quia angelus Domini exercituum est. De
Tu qiiis es ? Levitis parum ante, ibi-
aulem dicitur
Dicit ergo : « Et hoc est, » quod per dem, yf. 4 et o Pactum meum fuit cum :

anticipationem praemissum est, « te- Levi, dicit Dominus exercituum. Pa-

stimonium » quod nunc per singula est
, ctiini meum fuit cum eo vitcC ef pacis.
manifestandum. Psal. cxvni, 120 Mi- : autem queeritur
Si Quare tam so- :

rahilia testimonia tua, ideo scrutata est lemnes nuntios miserunt? Dicit Chryso-
ea anima mea. stomus, quodsolemnitate nuntiorum alli-
« Joannis, » qui tantae estgratiee et au- cere intenderunt Joannem, ut aliquid
ctoritatis ut Christus credi potuisset : supra se sentiret, et tunc eum calumnia-
sicut dicil (jiregorius. Isa. xlui, 12 : Vos lenlur. Alii autem probabilius dicunt,
testes mei, Dominus, et ego Deus.
dicit quod magna vita Joannis eos ad hoc ex-
Joan. m, 33 Qui accepit ejus testi-
: citavit u( tales mittercnt.
monium, signavit quia Deus verax est.
« Qaando m,iserunt. » Ecce temporis « Ut interrogarent eum. »

opportunitas. Non enim levitate verbo-

rum et animi ultro testitlcatus est : sed Ecce intentio indagandcE veritatis.
in tempore requisilionis quando utile Hoc enini meretur, responsionis certitu-
fuit. Eccle. iii, 7 : Tempus tacendi, et dinem Tu quis es? » I Joan. iv, 1
: « :

tempus loquendi. Proverb. xii, 11) : Nolite omni spiritui credere, sed probate
Testis repentimis concinnat linguam spiritus si ex Deo sint
mendacii. Ecdi. xx, 22 : Ex ore fatui
reprobabitur parabola : non enim dicit
illam in tempore suo. « Et confessus est, et non negavit :
*«0
Tertio, subjungit dignitatem mitten- Et confessus est : Quia non sum ego
tium, cum dicit : « Judsei : » qui legem Ghristus. »
acceperunt, qui notitiam Dei habuerunt,
qui successores fuerunt promissionum Hic ponitur testimonium Joannis.
quee factee sunt Patriarchis. De primo Et habet duas partes : in quarum pri-
dicit, Psal. cxlvii, 20 : Non fecit taliter ma Joannes de se respondet. In secunda
omni nationi, et judicia sua non mani- autem respondet de suo baptismo, ibi,
De secundo, Baruch, iv, 4
festavit eis. : t. 25 Et interrogaverunt eum, et dixe-
:

Beati sumus, Israel, quia quse Deo pla- rimt. »

cent manifcstasunt nobis. Psal. lxxv, 2 : Adhuc prior harum habet tres partes
Notus in Judxa Deus : in Israel magnum in quarum prima respondet inlenlioni
nomen ejus. Detertio, ad Roman. xv, 8 : quserentmm, quam voce non expressc-
Dico Cliristum Jesum ministrum fuisse runt : in secunda vero respondet duabus
circumcisionis propter veritalem Dei, ad quaestionibus in voce expressis, ibi, >. 2 1 :

confirmandas promissiones patrum. Hi ikEt interrogaverunt eum : Quid ergo ? »

ergo tantffi dignitatis viri miserunt. autem brevis ponitur descriptio

In tertia
Miserunt autem « ab Jeresolymis, » nuntiorum, ibi, y. 21 « Et qui missi :

quae ibi fuit civitas totius terrae metro- fuerant, etc. »

polis. Isa. II, 3 : De Sion exibit lex, et In prima harum partium tria facit, sci-
verbuin Domini de Jerusalem. licet, confessionem de se : assertionem
Et prudentes miserunt, quia « Sacer- de Christo : et confessionis de se expla-
dotes, » majores, « etLevitas, » minores. nationem.
Interrogabant Sacerdotes legem. Malach. Dicit ergo : « Et confessus est » de se
 ;i8 I). .\I,|{. MA(i. n|{|). PU/EI).

vcrilalom : quia confcssiis esl sc noii ergo ? Elias es lu ? Kt dixit : Non sum.
essequod non eral. Eccli. iv, 2i el 25 :
l^ropheta es tu? Kt respondit : Non. »
Pro nnimn lun uc cnnfioidnriH diccrc
i^cruni : cst oiiin c(ni/cssi<> '
adducois
Secunda pars istius parlis ost : el
peccalum, cl cst con/cssitj ' ndducens
liahot duas partes. llnam quidoin in qua
i/torinm et grntiam. Acl Honian. x, 10 :

quserilur de delerminalis personis in

Corde credilur ad justitinm : ore aulcm
fege praeliguratis : sccundam autem in
confessio /it ad snintcm.
qua ab ipso quaerilur, qua) sit porsona?
Kt non negavit » sc
« esse quod erat.
Ex quo negat se esse aliquam porsona-
Ul onim dicit (jrcjj^orius : « Magis enim
rum in loge prajfiguratarum, el omnes
olegit solido subsistere in sc, (juam hu-
de se personas in Icgo piaefiguratas.
numa opinione rapi supra so. » Apocal.
In priori horuin duo sunl : quacrunt
II, !;} : nomen nieum,
Tencs et non ne-
enim de Elia : et quaerunt dc ]*roplicta
(jnsti fidcm menm. Mattli. xxvi, :J5 :

in lege praefigurato.
l\tinmsi oporluerit me mori iecmn, non
Dicit igitur : Et inlerrogavcrunt
«
tc ncf/nho. \[ ad (iOrinth. i, 18: Fidclis
cum. » Eccli. XIII, 14 E.x mulln loquela
:

Dcus, quin scrmo noster, qui fuit npud

lentabif te, et subridens interrogabil te
vos, non est in illo Est ct Non, etc. Matlh.
dc absconditis luis, etc.
A , 37 : Sit sermo vester : Non,
Est, cst :
« Quid ergo ? » El antequam audiant
non : c/uod autcm his abundnntius esl, a
7nalo est.
responsioncm inferunt « Elias es iu ? » :

Propter duo qua-runl dc Elia, quorum

iinum estsimilitudo hal)ilus, otvilai ausle-
« Et confessus est : Qiiia non sum ritas. IV Regum, i, 8, dicitur de Elia: Vir
ego Christus. » pilosus, et zona pellicea accinclus reni-
bus. De Joanne autem, Matth. iii, i :

Kxpressio estveritalisconfessae. Supra, Jpse Joannes habebal vcsiimenium de

y. 8 : Noncralille lux. Et, infra, ui, 28 :
pilis camelorum, el zonam pclliceam
Jpsi vos mihi tcstimonium perliibetis, circa lumbos suos esca aulcm ejus erat :

fjuod dixerim Non sum ego Christus. :

locusise cl mel silvesirc. Aliud similitudo

Sed quwritur, quare Judsei quserebant officii fuit quia sicut Elias primo divisit
:

quis essol .Foannes, cum scirent gonus Jordanem in similitudinem ot figuram

ojus? Ad hoc dicendum, quod quis quae- haptismi ita ipse Joaimes in Jordane
',

rit aliquando suhstanliain ahquando ;

haptizavit Ideo ergo quaeiunt, an in
'.

j)r()priam nominalionom aliquando :

persona sit Elias qui dictus ost pra;cedere

otiam personam ad di^niitatem pertinen- advonlum (Ihristi. Malach, iv, 5 Ecce :

teni, ct hoc modo quan-il hic. Quia cum cgo mittam vobis Eliam prophetam, nn-

subito prooedoret de deserto, stupor erat lc(iuani vcniat dies Domini.

mundi el miraculum : et ideo dignitatis

« JCl dixit : Non sum » Elias.

ot officii quferunt j)ersonam Sed objicilur in conlrarium hujus,

: « et » ideo
« con/essus est » se non esse quod non I.uc. 1, 17 : El ipsc prseccdct anlc illum

non in spiriiu ei viriute Elise. Matlh. xvii,

orat, « cl ncf/avit » se esse quod
crat, hoc est, praecursorom et vocem. \2 : Elias jam venit, sed /eccruni in eo
((mfcumque voluerunl. Mallh. xi, 14 : Si
oultis recipere, ipsc cst Elias. Ad lioc

«I « Et interrogaverunt eum : Quid diccndum quod Joannes se negat esse

' Vulpafa liabpt cnnfuain. 3 IV Regum, ii, 8.

» Idem. * Mattli. Jii, 13 ; Luc. 111, 2i.
 I.\ EVA.XG. .IO.\.\.MS, 1-21, 22, 23. :.!)

Iiliain in veiUale naturse : Cliristus au- « Dixerant ergo ei : Quis es, ut re- «3
teni dicit eum Eliani esse in officio prfe- sponsum demus his qui misernnt nos?
currendi et vtrlute. Unde, Luc. i, 17,
Quid dicis de teipso?
non dixit Angelus Ipse prsscedet anle
;

Ait. » 93
illum in veritate, persona et nalura
Elise : sed in spiritu et virtute Elix.
Hoc est ergo quod dicit. Adhuc persistunt pertinaciter inqui-
rentes. Proverb. xxvii, 21 : Quomodo
probatur in conflatorio argentum et in
« Propheta es tu ? »
fornnce aurum, sic probatur homo ore
laudantis. Psal. ci, *J : Qui laudahant
Instant ulterius quaerentes studiose et me, adversum me jurahant. Adhuc in-

insidiose. Eccli. xni, 16 : Cave tihi, et staljant magna de ipso inferentes ut inci-
attende diligeuter auditui tuo, quoniam tarent eum, ut aliquid supra se sentiret.

cum subversione tiia ambulas, Dicit Dixerunt autem duo, scilicet, quee-
auteni Chrysostonius, quod Prophetam rentes cujus personam gerat, et quid de
inlellexerunt illum qui ut Dominus ofhcio suo de se dicat?
Prophetarum promissus fuit in lege, Dicunt ergo : « Quis es ? » hoc est,

Deuler. xviiij 15 : Prophetam de gente cujus generis personam quod de taU po-
tua et de fratribus tuis sicut me, suscita- testate te intromitlis ? Qiiasi dicerent :

bit tibi Dominus Deus ipsum tuus : Incertum dedisti de le responsum. Matlh.
audies : et hunc etiam Prophetam pu- VII, 6 : Nolite dare sanctum canibus,
tabant fore Christum. Luc. xxiv, 19 : ?ieque mittatis morgaritas vestras ante
Qui fuit vir propheta, potens in opere et porcos.
sermone coram Deo et omni populo. Ut responsum demus, » hoc est, dare
«

Augustinus auteni dicit, quod intellexe- possimus, « his qui miserunt nos. » Ac
runt Eliseum qui etiam divisit Jorda- si dicant : Etsi non propter nos, tamen
nem ', in figuram baptismi. propter dignitateai mittentium nos, cer-
tuin dadeteipso responsum. Job, xx, 2 :

Cogitationes meae varise succedunt sibi,

« Et respondit : Non. »
et tnens in diversa rapilur.

Sed de hoc iterum objicitur : quia « Quid » ergo « dicis de teipso ? »

contrarium dicitur, Luc. Tu,puer, i, 70 :

propheta Altissimi vocaberis, Matlh. xi, Quasi dicant : Nosmagnaprcesumimus

II Quid existis in descrtum videre ?
: de te, sed hsec negas : quid ergode teipso
Prophetam ? Etiam dico vohis, et pliis praedicas ? Et sicut dicit Ghrysostomus :

ciuam prophetam. Solutio autem ad hoc « Magna de Christo dixisti, « quid »

est, quod Propheta dicitur dupHciter : ergo « dicis deteipso ? » Et simile Judcpi
sciiicet ab inspiratione prophetica, quae dixerunt Domino, Joan. vii, 4 : Nemo
est divina : et sic Joannes est propheta, quippe in occulto quis facit, et quxrit
sicut dicitur, Luc. i, 7G, Et dicitur ab ipse in palam mani-
esse : si hsec facis^
enuntiatione prophetica : et sic est plus festa teipsum mundo. Omnia enim heec
quam prophetu : vox Verhi,
quia est dixerunt, ut dicit Chrysostomus, quia
prsesens Verbum oslendons, et non pro- aliquid extorquere volebant ; per quod
cul in futurum enuntians. Et sic patet ahcjuid supia se dicerel. Sed, ut dicit
solutio contrarietatis. Gregorius : « Veritatem confilendo ele-

' IV Uegurn, ii, 14.

 lill 1). ALIJ. MAC. OMI). IMl/KI).

liit. ul vciitaleiii JirciiiJo Jcsii incinbruiii lior Jesum. Act.

est, in i, 5 : Juannes
tieret, cujus nonicn sibi rallaciler noii (juidem baptizavit aqua.
usurpasset. » l*sal. xxxviii, 2 ; Posui ori Sic ergo dicitur vox.
tneo cust(nli(im, rum roiisis/crct percalor
adversum uir. « (^lamantis. »

Kt ideo seiiuitiir liumilis de se el cau-

ta cl veritate plena responsio : « Ai/^ » Quasi diceret : i\oii mea sum vox, sed
noii se laudando. Proverb. xxvii, 2 : ejus qui clamat inteiitione devotionis,
Lnudet te nlienus, et non os tuum : e.r- inslantia priedicalionis, virtute vocatio-
trnneus, et non Inbin iun. nis. De intentione devotionis, ad llebr.
V, 7 : Qui in diebus cnrnis suie, preces
supplicationesque ad eum, scilicet ad
Deum, qui possil illum salvum facere a
« Ego vox clamantis iii deserlo
morle, cum clamorc valido el lacrymis
:

Dirigite viam Domini, sicul dixit ofjerens, exnudilus est pro sun reveren-
Isaias propheta. tia. De inslantia praedicationis, Psal.

•J4 lit qui missi fuerant, erant ex Pha- Lxvm, i : Laboravi clamans, raucae fa-
risseis. »
ctse sunt fauces mese : quia in illo cla-

more salutem desiderabat. Isa. xxxvui,

14 : Sicut pullus hirundinis, sic clama-
llaec est Joannis de se facta confessio. bo : meditabor ut columbn. De virlute
El habel duas partes : in quarum pri- vocationis qua vocabat etiam longe in
ma ponitur confessio : in secunda au- peccatis existentes ad poenilentiam, mor-
tem confessionis conlirmatio per Isaiam. tuos ad vitam, et surdos ad auditum,
Dicit ergo « E(/o cox » non (|ui-
: :
Joan. VII, 37 : Stabat Jesus, clama-
et
dem in porsona, sed in officio et simili- bat, dicens : Si quis sitit, venial ad me,
tudine. et bibat. Unde et Lazarum suscitans cla-
Dicit aulem quatuor : quid sit, cujus, mabat \ Et de surdis dicitur, Isa. xlii,
ubi, et ad quid. 18 : Surdi, audiie : et quis surdus nisi
Quid sit? quia « coj-, » propter qua- iid quem nuntios misi? Sic est ergo vox «
tuor. Vox enim verbum quia praecedit : clamantis, » et a somno peccati homi-
in voce formatur verbum, ut dicit Au- nes excitantis. Ad Roman. xiu, 11 :

gustinus. Et sic Joannes praecursor est fIo)'a est jam nos de somno .mrgere.
Verbi. l^uc. i, 70
Prxibis enim ante fa-
:
Et ubi ?
ciem Domini pnrare vias ejus. Secun-
dum est, quod vox verbum declarat, sic- « In deserto. »
ut Joannes de<larabat Ghrislum. Joan. i,

211 : l£cre nijnus Dri, ecce qui tollit pec- Quod Judieam in proximo
significat
cnlum mundi. 'J'erlium est, quod vox ad desertum redigendam. Vel, mundum
deficit, et verbum auditum prolicil. Joan. a Sanctis deserendum. Vel ad lilteram,
III, 30 : Illum oportet crescere, me au- solitudinem ubi impedimenlum a multi-
tcm niinui. Quarlum est, quod vox est tudine tumultuantium non habebatur.
inutilis absque verbo : et sic fuit inutilis Vnde Moyses, Exod. ui, I, cum minas-
praedicatio Joannis sine Christo. Act. set gregem ad interiora deserti, hoc est,
XIX, Joannes baptizavit baplismo
t : ad mystica legis deserendae. Et, Matlh.
piBnitcntiae populurn, dicens in eum (jui IV. 1 : Tunc Jesus diictus estin deserlum
venturus essct post ipsum ut crederent. a Spiriiu, hoc est, ubi Sancti mundum

' Joan. XI, 43.

 IiN EVANG. JUAiXMS, 1-23, 24, 25. Gi

deseruerunt. Et, Luc. i, 80 : Jommes rum in Jordane. Figuram autem baptis-

erat in deseriis agens : ubi multitudo mi non dubitabant prje-
in Eiia et Eliseo

tumultuantium devotionem suam non cessisse unde et nunc eos resurrexisse

:

impedivit. iMarc. vi, 3J : Venite seorsum putabant, et baplizare. [Jnde et non in-
in desertum, el requiescite pusillum. terrogabant, dicentes Es tu unus Pro- :

Sic ergo est « vox clamantis in de- phetarum ? sed solummodo dicentes Es :

serto. » tu Propheta? ille videlicet, qui praefigu-

Ad quid autem ? vel quid clamat? rabat baptismum. Et ideo dicuntur nun-
tii ex Pharisaeis esse preecipui. Isti etiani
« Dirigite viara Domini. >» invidiae zelo stimulati sunt semper ad
omne illud quod non per eosincepit : et

Via Domini mandata ejus sunt. Quae ideo nunc (ut dicit Chrysostomus) Joan-
via (sicut dicit Glossa) dirigitur per tldem ni calumniam facere voluerunt, si eum
et opera, per quae ingreditur Christus ad in sermone capere potuissent. Matth.
nos, et nos ad ipsum. Psal. xvi, 5 : XXII, 15 : P/iarissei concilium inierunt ut
Perfice gressus meos in semitis tuis, ut caperent eum, scilicet Jesum, insermone.
non moveantur vestigia mea. Ad Hebr.
xii, 13 : Gressus reclos facite pedibus
vestris, )wn claudicans quis erret,
ut « Et interrogaverunt eum, et dixe-
magis autem sanetur. Sed videtur im- runt ei : Quid ergo baptizas, si tu non
possibile quod clamat quia dicitur, Je- :

es Cliristus, neque Elias, neque Pro-

rem. x, 23 Scio, Domine, quia non est
:

hominis via ejus, nec viri est ut ambu-

pheta?»
let, et dirigat gressus suos. Sed ad hoc

dicendum, quod hominis est pra^parare Hic ponitur confessio de baptismo

cor, et tunc Deus diriget. Gregorius : Joannis,
« Via Domini ad cor dirigitur, cum ad Et habet duas partes, scilicet, calum-
praeceptum animus praeparatur. » Pro- niosam Pharisaeorum interrogationem,
verb. XVI, 1 Hominis est animani prse-
:
et convenientissimam Joannis responsio-
parare,et Domini gubernare linguatn, etc. nem.
In prima harum dicit « Et interroga- :

« Sicut dicit Isaias Propheta \ » verunt eum, » Pharisaei scilicet, Joan-

nem quia, sicut dicit Chrysostomus
: :

Et est confirmatio responsionis, ne pa- Cum eum blanditiis attrahere ad id quod

teretur calumniam ah insidiantibus : et intendebant non possent, statim calum-
ut etiam sciretur, cujus oflicium assu- niam submiserunt, dicentes Quid ergo :

meret. baptizas hoc est, quare praesumis et

:

Et ideo sequitur tertia pars istius par- usurpas tibi officium baptizandi, cum vi-
tis quae est descriptio nuntiorum. cem personarum quibus Scriptura bap-
lizare concedit non geras, sicut proprio
« Et qui missi fuerant, » ore es confessus? Similiter, II Paralip.
XXVI, 18 : Non est tui officii, Ozia, ut
Ad Joannem, « erant ex Pliarisceis : » adoleas incensum Domino : sed sacerdo-
egregiis quidem in Scripturae scientia, tum, hoc fiHorum Aaron. Ita dicunt
est
sed calumniosis ex invidia. Unde dicit hic intendentes quod baptizare non sit
Giossa Bedae quod audierant Pharisaei in officii Joannis.
Prophetis esse venturum, et baptizalu-

Isa. \[>, :i.

i\2 U. ALH. MA(;. OHI). l»HyEl).

« Si tii iion os (-liristus, » « Itespondit eis Joannes, dicens :

Kgo bnplizo in aqun. »

Oiii i)ulestalc iiiu|(iia haplizabit. Eze-

chiel. xxxvi, 2:i d 20 : /•://'iiti(/(im supcr Kcce pars de cauta et vera et humili
vos a^iuam mwKlaitt, et mundabimiiu ab lesponsione Joannis.
umtiibus iii(/uiname)iiis vestris,et ab utii- Kt liahet duas partes : in quarum pri-

versis idolis vestris muiidabo vos. ht ma de suo baptismo cunlitetur humilia :

dabo vobis spiritutti tiovutti. Zacliar. in sccunda autem de haptismo Christi

xiii, 1 : l£rit fotis pateus domui David conlitetur suhliinia.

iti (iblutiottem peccatoris et tneustruatx. Dicit ergo : « Ego baptizo, » quia

meus actus est actus hominis in bapti-

« Neque Elias, » /.ando : quod non est in haptismo Chri-

sti. Unde sensus est : « I£go baptizo, »

(jui lanlai viitutis fuil, ul igu(nn de hoc est, corpus ahluo. Tnde Clossa :

C(p1o dejiceret', et in quo ligura Ijuptisrni « Xon quod ago audaciie

iinputetur :

prcPcessit. lOccli. xlviu, 4 et 5 : Atnpli- quia corpora ahluo aqua, non aufero
/icatus est Elias iti mirubilibus suis. FA peccata : ul sicut nascendo et paedicando

(fuis potest simililer sic (jloriari tibi, praecursorsum, sic haptizando. » Kt ideo
(jui sustulisti morluutti ab inferis ? iterabatur baptisinus Joaiinis.
Vel potius, vere et recte Christi bap-
« Neque prophela? » tisrnate baptizabantur, qui a Joanne ba-
ptizati fuerunt. Act. xix, 3 In quo crgo :

Vel ille qui iu lege promissus est : vel baptizatis estis ? qui dixerunt In Joan- :

Eliseus cujus inagnalia tot fuerunt : el nis baptismate. Et tunc Paulus bapti/a-
in 60 etiani figura haptisini pra;cessil. vit eos in nomine Domini Jcsu. Act. i,

Attende auleni quod honitas Joannis .')

Joannes quidem baptizavit a(/ua.
:

Iria de sc negut : nobilitatem dignilalis, Joannes enim introduxit ad consueludi-

et potestatis in hoc quod dicit : Noti surn nem haptizandi in materia et actu bap-
cf/o Christus : inaynitudinem virtutis et tisini : sed non in forma, quae confere-
sanctitatis in hoc quod dicit : Noii sunt bat sanctilicationem. Kt ab his duobus
Elias : excellentiam sapientia? et illuini- Baptista vocatur. Et nullus Apostolo-
nationis in hoc quod dicit Non suin:
rum vel Discipulorum vocatur Haptista :

Propliela. In his enim trihus maxima quia illi baptisma Christi conferchant,
peccata superhiiL' et jactantiie liunt con- hoc est, in quo Christus intus operal)a-
Ira Ueum. Angelus enim pra'sumpsit tur : quia aliter tot essent Baptistaj,
potestatem conlra Deum, el cecidit ho- :
quot sunt haptizantes. Et sic humilia de
mo primus saijientiani, et expulsus est a se conlitetur Joannes. Ad Homan. xii,

paradiso : Antichrislus usurpahit sancti- 1() : Non alla sapientes, sed humilibus
tateni virtutis, et dainnabitur. Jerem. consctilientes. Psal. cxxx, 1 : Ncque am-
IX, 23 et 24 : Non (jlorietiir sapieiis in bulavi in magnis, neque iti mirabilibus
sapientia sua, et non glorietur fortis in super me.
/ortitudinc sua, et tion glorietur dives in
divitiis suis : sed in lioc glorictur, qui
« Medius autem vestrum stetit,
gloriatur, scire et nosse me. Fortitudo
referlur ad potestatem, et divitiie ad san- quem vos nescitis. »

ctitatis virtutem.
Hic sublimia de Christo confitetur.

IV Hfgnrn, i, 7.
 IX KVA.\G. JOA.NMS, \-2(\, 21. 03

Tangit autem triu : mediatioiiem, oc- « Ipse est qiii post me venturus est, 27
cultationem, et dignitatis altitudinem. q^[ ante me factus est : cujus ego noti
Circa mediationem tangit duo : Media- ^^^ ^.^^^^ ^^ ^^^^^^ ^.^^ corrigiam
toris naturam et actum : et Mediatoris
calceamenti. »
rectitudinem.
I)e primo dicit : « Medius aulem ve-
strum. » Ad lilteram : Inter vos veniens Hic confitetur de Christo sublimia.
ad baptismum, non se praferens vobis Et langit tria, scilicet, quod altitudo
quiu humiliter veniat ad baplismum ut Christi regis debuit habere priecursorem,
baptismum sanctilicet. Matth. ui, 13 et qui eum prgecedit secundum dignitatem :

seq. : Venit Jesus a Galilaea in Jorda' quod nullus sanctorum sufficit ad mini-
nem ad Joannem.^ ut haplizaretur ab eo. mi obsequii sui condignam idoneitatem.
Joannes autem prohibebat eum, dicens : Dicit ergo : « Ipse est qui post mc, »

Ego a tc debco baptizari, et tu venis ad nascendo, prcedicando, moriendo, « ven-

me! Rcspondcns autem Jesus, dixit ei : turus est : » quem ego ut praecursor
Sine modo sic cnim dccel nos iniplcrc
: praenuntio, sicut lucifer solem, sicut
omncm justitiam. preeco regem, sicut Propheta Salvato-
« iMedius autem, » quia medius inter rem. Matth. xxi, 37 : Novissime aulem
Deum et homines. I ad Timoth. ir, 5 : misit ad eos filium suum, dicens : Vere-
Mediator Dei et hominum, homo C/iri- buntur filium mcum. Post .loanneni
stus Jesus. Vel, « medius, » qui se om- etiam venturus erat, qui omnibas humi-
nibus prope positis et propinquis exhibet libus erat humilior. Isa. uu, 2 et 3 Vi- :

ad usum. Genes. u, 9 : Lignum vitsc dimus cum...^ novissimnm virorum.

positum in medio paradisi. Sic « me- Unde, Isa. xi.v, 2, in persona Joannis
dius vestrum, » et mediator vester « stc- dicitur : tJgo ante te ibo, et gloriosos
tit » erectus, qui numquam fuit ad vitia tcrrse humiliabo. Genes. li, 43 : Prieco-
incurvatus. Cantic. ii, U : En ipsc stat ne clama)ite, ut omnes coram eo genu
post parictem nostrum : quia solus re- flecterent, ct prsepositum esse scirenl
ctus ad parietem inlirmi stetit corporis. universse terrse esse ^Eggpti, hoc est,

mundi.
« Quem vos nescitis. »

« Qui ante me factus est, »

Tangit humilitatis occultalionem
quia ita humilis inter alios apparuit, ^ternitate, dignitate, et gratise causa-
quod non cognoscebatur etiam a Sanctis. litate. Eccli. xxiv, 14 : Ab initio ct ante
Joan. I, 33 Et ego ncscicbam eum. Sed
: ssecula creata sum. Proverb. viu, 23 :

ut manifestaretur in Israel, ideo ego Ab seterno ordinata sum : et sic prcnece-

veni in aqua bapti/ans. Isa. xlv, 15 : dit seternitate.
Vere tu es Dcns absconditiis Dcus Is- , De dignitale, ad Hebr. i, 3 et i : Qui
rael, Salvator. Isa. lui, 3 Quasi abs-
:
cum sit splcndor glorise, et figura sub-
conditus vultus ejus et dcspectus, undc stantise ejus, portansquc omnia verbo
nec rcputavimus eum. Act. xvii, 23 : virtutis srne, purgationem pcccatorum
Quod crgo ignorantes colitis, hoc cgo faciens, sedet ad dexteram majestatis in
annuntio vobis. Luc. x, 23 et 24 : heali excclsis. Tanto melior Angelis effectus,
oculi, qui vidoit quse vos vidctis. Dico quanto differentius prse illis nomen hse-
enim vobis, quod multi prophctse et re- reditavit.
ges voluerwit videre quse vos videtis, et De gratiae causalitate, Joan. t, 17 :

7ion viderunt : et audire quse vos audi- Gratia et Jesum Christum

veritas per
tis, el non nudierunt. facta cst. Joannes autem non conferebat
 til U. WM. .MA(i. OIU). PH/KI).

gruliaiu, 11 l*arali|). i I : Doniimai Deus anguhj laclum esl istud, sed coram niultis
cjus ernt cuin i-o, el iuiKjni/icaril cum iii et in manifeslo, coram eis qui conllue-
eacelsum. I'>jiisili'in, xi, 22 : Mdfjnificulus hant ad Joannem de oinni genere honii-
est igitur Salomoii, lior est, pacilicus, su- num et locorum. Secunda causa secun-
per omiies reijcs lcmc pr;c diciliis ct dum eumdcm est quia paulo ante fa- :

gloria. Wivc lanuii iii anle lial)itis cxpo- ctum est, et si ()uis duhitaret, poterat
sita suiit. requirere ah hominihus ihi manentihus.
Tertia autem causa mystica est quia :

<t (lujus ego non sum dignus, » WQilvMUAdomus obcdicnlise interprelatur,

quoe quia respicil omne praeceplum,
Xequc aliquis alius, « ut solvam ejus necessaria est baplizatis : quia ipsa cst
corrigiam calccamcnti ». Quod ut ('luy- perlecta justitia, sicut Chrislus veniens
sostonius dicit, niiiiiini servitii est ohse- ad baptismum dicit, Matth. iii, lo :

quiuni, lioc esl, non suin dignus ut Sine niodo cnim decct nos implere
: sic
in niinimis appaream.ejus ohsequiis omnemjustiliam. Regum,xv,22:.^/e/ior 1

Luc. XV, l'.l Jamnoyi sum dignus vocari

:
est quam victimc-e, et auscul-
obedientia
fiHustuus, fac me sicut uiium de merce- lare magis q uam offerre adipcm arielum.
nariis tuis. (Juidain tanien dicunt, quod Dicit ergo « Hxc in Bethania facta
.•

hoc llgurativc conlitetur se ad sponsuin sunt trans Jordanem. » Hoc, utdicit Beda,
non esse idoneuni, ut ducat sponsam dicitad dilTerenliani illius Rerthania} quae
Christi Ecclesiam : quam si duceret no- erat juxta Jerusalem, ubi Dominus Laza-
men sponsi usurpando, secundum legem rum suscitavit. Et sic dua? erant Betha-
caIceamenla(Uiristi solvere deheret. Deu- iiiai una juxta Jerusalem, altera trans
:

ter. XXV, Hl: Vocabitur nomcn illius in Jordanem, « ubi erat tunc Joannes bap-
Israel, domus discalceati. (juod inipro- tizans. » Tanien Chrysostomus non vult
perium Christo nolehat facere Joannes. eam vocari Bethaniam sed translatio :

lUitli, IV, S Tolle ergo calceamentum.

:
quam ipse exponit, liahet sic : « Hiec ia
fla dixil H(»o/., quando duxit Ruth. Aliter Bethahora lacta sunt. » Sedprima littera
exponitur (juod calceamentum deilatis est communior.
Christi fuit humanitas pes aulemdeitas : :

et corriyia fuit ipsa unio. Psal. r.ix, 10

et cvii, Idunueam extendam cal-
10 : In « Altera die vidit Joannes Jesum ve- ^y
ceamentum meum. Dicit ergo Joannes nientem ad se, »
(juod non esl dignus solvere, hoc est, in-
dagare et exponere corrigiam, hoc est, Hic incipit pars illa quae est de indu-
unionis mysterium aperire. Isa uii, 8 : ctione audientium ad tidem testimonii.
(ienerationcmejus quis cnarrabit •'(juasi Dividitur autem hsec pars in duas :

dicat : CondignenuUus. in quarum prima ponunlur testimonia

Joannis ad fidem Christi convertentia :

in secunda autem ponilur ipsa conversio

2» K Hiec in Bethania facta sunt trans facta in audientibus, ibi, y. 37 : « Et au-

Jordanem, ubi eratJoannesbaptizans)). dierunt eum, etc. »

Adhuc prima haiuin suhdividitur iii

IJltiiiia pars
est in qua descrihitur lo- duas in quarum prima per testimoniuiii
:

cus, uhi tam memorahile testimoniumest excitat audientes : in secunda autem

peihihilurn. iterato testimonio inducit credenles, ihi,
Tres autem sunt causae quare descri- y, So : « Allera autem die. »
hilur locus, Vna quideni quam dicil Adhuc prior haium subdividitiii iii

Chrysoslomus, iit s(.ijitur quod non in lics [larlcs : iii (|iiaruiii prima cxi ilal
 L\ EVAXG. JUAMMS, CAP. 1-21J. o

audientes ad excellentiam Christi in dua- Ecce visa Domini humilitas quia ipse :

bus naturis reparantis lapsum generis major existens venit ad minorem. Matth.
huniani : in secunda iterat excellentia iii, 14 :Egu a ie debeo baptizari, et tu
Christi, quam habet ab seternse suae dei- venis ad me ! Sed hiec est simul amoris
tatis et pra?destinationis ad opus redemp- et humilitatis. Joan. xiv^ 23 : Ad eum
tionis dignitate, ibi, y. 30 Hic est dc : <( veniemus, et mansionem apud eumfacie-
quodixit. » In tertia inducitexcellentiam mus. Matth. viii, 7 Ego veniam, et cu- :

sui operantis in sacramentis, ibi, t- 3l : rabo eum. Ita et nunc curaturus orbem
« Et ego nesciebam eum. » per baptismi sanctificationem venit ad
In prima harum tanguntur tria in : Joannem.
quorum primo tangitur Joannis in visu
Jesu iimpiditas in secundo, Domini :
« Et ait : Ecce agnus Dei, ecce qui
Jesu humilitas ; in tertio, testificantis tollit peccatum muudi. »

veritas.
Dicit ergo : « Altera aulem die : » Ecce testilicantis veritas de excelientia
quia una die Pharisa^is de absente Jesu Salvatoris in utraque natura lapsus ho-
testimonium perhibuerat in qua dieful- : minis reparantis.
sit lux intelligentiae Joannis de absente. Et ideo duo dicit, scilicet, mansuetu-
« Aliera autem die » post illam, lux intel- dinem patientis, et virtutem passionis.
lectus reflexa ad sensum fulsit de praj- Primum est humilitatis : secundum est

sente. Proverb. iv, 18: Jusiorum semita divinitatis.

quasi iux splendens procedii, et crescit Priinumtangitcum dicit: Ecceagnus. »

usque ad perfectam diem. Talis enim vi- In quo tria tangit praesentice designatio- :

sio de luce (quae vera est lux illuminans nom, Ghrisli mansuetudinom etvirtutem,
omnem hominem venientem in liunc et divinam immolationem.

mundum vere diem facit in

'), cordibus Prsesentise G-hristi desij^nationem taii-
Sanctorum. Sapient. xviii, 1 : Sanciis tuis git, cum dicit demonstrationem
per :

maxima erat lux. Et post pauca, y. 3 ; « Ecce, » qui semper seipsum salutem
Propter quod ignis ardentem columnam nostram operans exhibuit. Psal. xxxix,
ducem habuerunt ignotse viie, et solem 8 et 9 In capiie libri scriptum est de me,
:

sine Isesura boni hospilii prgestitisti. Et ut facerem voluniaiem tuam, Deus

jdeo per columnam ducebantur lucis ad meus. Isa. lxu, 11 : Ecce Salvator tuus
veri cognilionem, et por solem (in taber- venit : ecce merces ejus cum eo, ct opus
naculo sui luminis eos hospitantcm ot ejus coram illo.
circuindantem) ab erroristenebris defen-
debantur. « Agnus. »

Et ideo in hoc lumine « vidit Joannes

Jesum, » et cognovit. Job, xlii, .j et 6 : In hoc tangitur mansuetudo. Jerem. xi,
Nuncoculusmeusvidet te. Idcirco ipseme 19 Ego quasi agnus mansueius, qui
:

reprehendo. Luc. ii, 30 : Viderunt oculi portaiur ad victimam. Vel, quia agnus
tnei salutare iuum. Et haec est una de in grceco est idem quod pius latine au- :

gratiis factis Joanni quod intus et extra, tem agnus ab agnoscendo dictus est, quia
cordis et corporis oculis meruit videre voeem inatris in toto groge balantis
Jesum. agnoscit, et agnoscitur abea: ot sic in

agno notatur mansuotudo, et pietas, et

« Venientem ad se. » agnitio suorum. Mansuolus oniiii est

malis ad sc conversis : pius autom, hoc

Su|ii;i, y. y.

XXIV
66 I). \\M. MA(i. nlil). IMLEI).

est. I)eiievr)lus l)onis, o\ (lilij^enlissiiiiu' lil pro peccatis. Vel, ..

agnus Dci, » quia
airiiitidiiis aj^^nosceiis siios. I)e mansue- qiii esl l''ilius Dei, specialiler est hic
Uuline, .Numor. .\ii, ^i ; Jirat c/iiin agnus Dei. A[)ocal. xiv, 1 Et vidi, ct :

Moijses vir inilissimus supcr oiniies lio- ccce Agnus stabat supra montem Sion,

fiiiiies ffui uiurubantur in terra. .Mo\ ses et cum eo centum quadraginta quatuor

Hulem lijjura est Chrisli, qui sicut dici- miUia qui signilicant universitatem
:

tur, Isa. 1.1 II, 7 : Sicut ocis acl occi- redemptorum.

sioncni ducelur, cl quasi aynus corani Secundo autem tangit virlulem pas-
iondente se obinutescet, et non aperict os sionis, quain hahet ex deitate, cum dicit

suuni. De pielale dicitur, I ad Tiniotli. iv,

7 ct S : Kxercc teipsum ad pietatein... « Ecce qui tollit peccatum mundi. »

Pietas autem ad omnia utilis est : pro-

missioncm habens vit.e qufe )iunc est, et Ac si dicerel : Ego praicurro el osten-
fulune. L)e a^^nilione, Joan. x, I \ :
do peccata, invitans ad poMiitentiam :

K(jo cof/nosco meas, scilicet oves, ct ille autem tollit et regeneralionis sacra-
cognosciint me meie, 11 ad 'Jimolh. ii, 19: inento, et virtute sui sanguinis, exclu-
Cognocil Dominus qui sunt ejus. Sic dens Angelum praecursorem. Etin figura
ergo ajnus est. hujus postes et superliminaria sanguine
Agnus est etiam ah utilitale, qui hi- agni Hniri praecipiuntur^ Isa. liii,12 : Pro
iiam suoe conversationis per exemplum eo quod iradidit in mortem animam
(lal iii vcstimcntum virlutis, et carnem suam, et cum sceleratis reputatus est, et
iii cihumnutrimenlispiritualis, et lac doc- ipse peccata multorum tulit, ei pi'o trans-
trina' in polum parvulis nondum ad soli- gressoribiis rogavit, sciiicet ut non per-
dum cihum pcrfectis. I)e primo dicitur, irent. I Petri, ii, 24 : Peccata nostra ipse
.loh, xxxi, 20 Sinon devclleribus ovium : pertulit in corpore ,suo super lignum.
jneanim cale/actus est. Dc hicte autem,
l ad (lorinth. III, I ct 2 : Tamquam par-
vulis in Cliristo, lac vobis potum dedi, « Hic est, dequodixi : l^ost me veiiit „
non eseam. De lactc simul et lana, E/.e- vir qui antc me factus est, quia prior
chiel. XXXIV, 3 : Lac comedebatis, el lanis me erat. »
opericbamini. Est autem et innocens
sicut aj^nus : et ideo, Exod. xii, o, di- llic iterat testimonium, et excitat au-
cilur,quod eril ajnus absciue macula. dientes adignitate ajternse suae deitatis et
(larnem aulem iii cihum dat perfectis. praedeslinationis ad opus redemptionis.
•loan. VI, 5(5 : Caro mea verc est cibus, Et dicit tria : [)osteriorein in tempore
et sanguis meus vereest polus. Super Lu- Christi manifeslationem, et prfecellentem
cam autem plura de agno sunt notata, dignitatis ad se operationein, et ipsam
Luc. X, 3, super illud : Kgo initto vos aeternitatem.
sicut agnos inter lupos '. Et ideo haec De primo dicit : « Hic » prtEsentialiter
sufficiant. demonstratus, « est de quo dixi. » Oflert

« Dei. » Hoc ideo dicitur, quia agnus est eniin se ultro ad salvandum. Proverh. i,

sacrilicium Dei, sicut dicitur,Exod. xii, o : 23 : Kn proferanivobis spiritum meum.

Tollrli.s agnum, immolabit eum uni- el
vrrsa inultiludo ad resperam, hoc cst, « Post me venit vir. »
in muiidi line. Elideo, iXumer. xxviii, (i,

quod agnus est holocaiistum juge,

dicitur, Hoc hic additur quod dicit, vir, quia
quod semper est ofTerendum hoc enim : virerat virensin natura, virens ih gratia,

'
Cf. tnin. praecedenteni, Luc, x, 3. ^ Exod. XII, 7.
 LN EVANG. JOA.NNIS, CAP. l-30..'il. 07

virens iii virtate ct sapientia : omnia « Et ego nesciebam eum : sed ut »1

virere faciens in salutis opere. De primo, manifestetur Israol, propterea veni
Jereni. xxxi, 22 : Faciet Dominus novimi ego in aqua baptizans. »
super terram Ffsmina circumdabit vi-
:

rum. I)e secundo, Job, i, 3 Eratquevir : Hic incipit pars tertia in qua inducit
ille mac/uus inter omnes Orientales. I)e excellentiam Christi in sacramentis ope-
tertio, fsa. iv, 1 Apprekendent septem : ranlis.

mulieres virum unmn, lioc est, Gliristum Kt dividitur in duaspartes : in quarum

septcmvirtutes, in quibusuniversilas vir- [)rinia tangit ea quae faciunt insuspicabile
lutum continelur. De quarto, Zacliar. vi, a faisa suspicione testimonium : in se-

12 Ecce vir Oriens nomen ejus, et sub~

:
cunda autem tangit testimonium ipsum,
ter eum orietur. Psal. lxxi, 7 : Orietur ibi, t. 34 : «.Etego vidi, et testimonium
in diebus ejus justitia et abundantia pa- perhibui. »

cis. Item, Psal.i, 1-3 : Beatus vir qui non In priori auteni partium harum tangit
abiit, etc. Ei erit tamquam lignum quod tria : quorum primum est ablatio malae

plantatum est secus decursus aqiiarum, suspicionis, quse esse potest propter gra-
quod fructumsuum dabit ui lemporesuo. tiam secundum estsignum
faniiliaritatis :

corporaliter apparcns in argumentum ve-

« (Jui aiite metactiis est. » ritatis, ibi, y. 32 Ei testitnonium: c<

perhibuit. » Tertium autem est aucto-

Hoc est, sicut Qui prsedesti-
prius ; ritas revelationis, ibi, y. 33 Et ego ; c<

natione et ordinatione divina, primus nesciebam. »

dignitate factus est. In primo duo facit. Primo abnegat ex

c( Ante me, » hoc est, ut sit ante me familiaritate personai acceptionem, et te-
ut rex anle preeconem, et sicut sol ante stimonii sui ponit finem et necessitatem.
luciferum. De primo, Apocal. i, 3 : Pri- Et dicit : « Ei ego, » quamvis de ipso
mogenitus mortuoriim, et princeps regum feram testinionium, « nesciebam eum, » ex
terrse. De secundo, Malach. iv, 2 Orie- : aliqua familiaris amicitise notitia : quia
tur vobis timentibus nomen meum Sol non sum secum conversatus in domo vel
justiliee, et sanitas in pennis ejus. Unde in patria, sed in ereino Quamvis ergo

sicut sole crescente decrescit lucifer et noverim in utero maternodeitatem ipsius,

absconditur,ita Christi luminecoruscante tamen ex familiari notitia sanguinis vel
decrevit Joannes Baptista, Joan. 111, 30 : conversationis personam non accepi, ut
lllum oportet crescere, me autem miniii. propler hoc feram testimonium : quia
ista carnali amicitia neminem nosco.
« Quiprior me erat » II ad Corinth. v, 16 : Itaquenos ex hoc ne^
minem novimus secundum carnem. Et si
vEternitate ; quia ab aetei'no praede- cognovimus secundum carnem Chri-
stinatus est ut esset prior Joanne etquo- stum, sed nunc jam non novimus, Ista
libet sancto. Ad Roman. i, 4 : Qui prse- sola notitia commendabilis est in Sanctis,
destinatus est Filius Dei in virtute, seciin- quse non ex carne, sed ex sohi Dei gratia
dum spiritum sanctificationis. iXuUi procedit. Matth. xvi, 17 Beatus es, Si- :

enim sanctorum conceditur, quod san- mon Barjona, quia caro et sanguis non
guine sponsam Ecclesiam accipiat et luun- revelavit tibi, Hoc ergo vult dicere
etc.
detnisisibi hoc enimhabet virtute dei-
: secundum Chrysostomum « Ego, » :

tatis quoe sola mundat a peccatis ; et secundum carnaiem affectum, « nescie-

virtute humanitatis, quam ad sponsam batn eum » umquam, quia mihi conver-
conformat. Et sic prior est aeternitate, et santi in deserto, carnalis ejus praesentia
dignitate, et efticacia gratiae redemptionis. ignotafuit.
 (i« I). ALIi. MAG. OHI). PH/EI).

« Sed ut manifestelur » niundationem inliu-iorem el baplisiiii

sanctiticationem. Et hanc etiam Deus
Audiontibus ine, « in hrae/, » hnr alii conferre non potuit : quia non po-
cst in Jutliea: ul)i notilia Dei esse (lehet, tuit conferre quod secum aliqua creatiira
el cui prouiissus est Salvator, et a ([ui- esset Deus. Isa. lxiii, W : De gcnlibus
l)us ad ^^eutcs tides ejus dcbet derivari. non est vir mecum. Et, ihidem, ^\ o:
(' /'rop/f/ra eiju reni, » niissus a Deo, Circumspexi, non erat auxiliator.
et
« /// o(/uti, >) qua' corpus tanluni abluit, Eccli. Li, 10 Respiciens eram ad adju-
:

" baptizans, » et ad suuni baptisniuui torium hominum, el non erat.

honiines inducens et assuescens. Luc. Potestas autem invocationis est, ut
m, 2 el 'i : Facliini cst verhuni Doniini invocato nomine alicujus baptisma san-
Huper Joannem, Zachariae filium, in </<?- ctificarelur, sicut invocato nomine Trini-
serto. El venit in omnem reyionem Jor- tatis. E( hanc quidem conferre potuit,
danis, prxdicans baplismuni painitenti<B. sed noluit, ne tot essent baptismi quot
Isa. XII, i Notas facite in populis adin-
:
baptizantes : quia dicitur, ad Ephcs. iv,
ventioncs ejus: mementote quoniam ex- : Una fides, unum baptisma.
celsum est nomen ejus. Potestas autem excellentiae est, ut ex-
Tamen Augustinus dicit, quod nescie- cellentiori baptizante, excellentius esset
bat euni Joannes, id est, non ut honii- baptisma. Et lioc noluit conferre homini,
nem vel Deuni, quem ante diu ab ne spes pouerelur in homine, quia dicit,
ineunte ielate cognoverat, sed nesciebat Jerem, xvu, o : Maledictus homo qui
eum ul baptistani veruni et peccata tol- confidit in homine, et ponit carnem bra-
lenteiu. Kt ideo dicunt ((uod cuin chiuni suum.
quinque luodis polestas baptizandi co- Potestatem autem ministerii potuit
gnosci possit, scilicet, potestas auclori- conferre et contuht : ut ministri Ecclesiae
tatis, et potestas cooperationis, et pote- essent ministri Christi in sacramento-
stas invocutionis, et potestas excelientice, rum collalione, et nihil obcsse possent
et potestas ministerii : quod Joannes ministri ubi bonus est Dominus, ut dicit
nesciebat eum prout est talem potesla- Augustinus: in mullis autem prodesse
tem conferens. Xescivit enim quod nul- potest minister bonus. I ad Corinth. iv,
lam istaruin polestatum alii vellet con- 1 : Sic nos existimet homo ut ministros
ferre nisi poleslatem ministerii. Christi, et dispensatores mgsteriorum
Quod qualitcr intelhgendum sit, opor- Dei, etc.
let exponere istas potestates. Est enini Nesciebat autem Joannes quod pote-
potestas auctoritatis illa quae propria states medias nuUi coUaturus erat, (juas
auctoritate operatur in baptisino, ad im- conferre poterat. Sicut nesciebat secun-
pressionem characteris, et sanctificatio- dum Gregorium, utrum per seipsum ad
uem abluentem a peccatis, et institutio- infernum desccnsurus erat, vel per ahum
iiem Sacramenti. ITanc enim solus Deus hberationem ab interno perfecturus sed :

liabet et nulli conlerrepoterit, sicutneque hene sciebat quod potestatem auctori-

({uod sit Deus : (juia nemo sua auctori- tatis nulli erat collaturus, et ministe-
late poteril dimittere peccata, uisi solus rii potestatem collaturus erat mini-
Dous. Isa. xLui, 2'). Ego sum, ego sum stris.
ipse qui deleo bnquitates tuas propter Et hoc modo inteHigitur ilia longa
me. PsaL l, (> Tibi soli peccavi, et ma- Visa co-
:
Glossa vVugustini quse dicit : «
lum coram te fcci. Marc. ii, 7 : Quis pot- lumba, dicit se per eam didicisse, etc. »
est dimitlere peccata, nisi solus Deus ?
Expositio autem Chrysostomi litteralior
Potestas autem cooperationis est, ut
est, sed Augustini subtilior.
homo virfule propria ••ooperetur Deo ad
 :

I.\ RVANd. JOAXiMS, CAI». \-:\l.

« Et teslimoiiiurn perhibuit Joannes, minationem apparet. Descendit enim

dicens : Quia vidi Spiritum descen- Spiritus per ctfectum in sanctificationem
aquae, cui contulit vim regenerativam
dentem quasi columbam de ca^lo, et
:

quia ubique ])olens est per essentiam,

raansit super eum ».
potentiam, et praesentiam. Eccle. i, (i

Luslrans universa in circuitu pergit spi-

Hic facit credibile testimonium per rilus, et in circulos suos revertitur. Sa-
signum Spiritus sancti corporaii specio pient. \, 7 : Spiritus Domini replevit or-
apparentis. bem lerrarum. Item, ibidem, vii, 27 :

Tangit autem hic tria : primo enim Per nationes in animas sanctas se trans-

finem inducit istius visionis, ne ex le- fert, amicos Dei et Prophetas constituit.

vitate relata videatur: secundo^ certitu- Sic enim descendit Spiritus et non aliter.

dinem : tertio, signum. Yel, quia descendere facit ut humiliter

Dicit ergo : « Et iestmionium perhi- sacramentum suscipiatur : sicut malignus
huit Joannes. » Quasi diceret : iXon le- spiritus ideo dicitur ascendere, quia per
vitate jactantise hanc visionem relulit, contemptum sacramentorum ascendere
sed quia necessaria fuit : quia non cre- facit. Isa. xiv, 13 : I)i coclum conscen-
dentibus testimonium perhibuit. 1 ad dam^ super astra Dei exaltabo solium
(^orinth. xiv, 22 : Linguse in signum meum. Psal. lxxiii, 23 Siiperbia eorum :

sunt non fidelibus, sed infidelibus. \\ ad (jui te odermit, ascendit semper. Humili-
Corinth. xii, H : Facius sum insipiens, terenim dcbet homo descendere, ut dicit
vos rne coegistis. Et ibidem, supra, y. I : Hieronymus, ut in creaturis quae sunt
Veniam autem ad visioyies et revelationes materia sacramentorum, salutem quae-
Domini. Psal. cviii, 2 Deus, laudem : rat : qui in gustu creutura; contra Deum
nieam ne tacueris, c/uia os peccaioris, et superbiens mortem enim
invenit. Sic
08 dolosi super me apertum est. Sic enim tangit modum percipiendi sacramentum
necessitas testilicationis apud inlideles et gratiam sacramenti per humilitatem.
hoc testimonium exegit. Jacobi, IV, 6 : Deus superbis resistit,

humilibus autem dat gratiam.

« Dicens : Quia vidi. »

« Quasi columbam. »

Hic tangit certitudinem, ciuia vidi : de

visu enim testimonium perhibetur. Act. Ecce tertio tangit hic bonitatis figu-
IV, 20 : Non possumus quae vidimus ei ram : quia coluinba innocens avis est, e^

audivimus no7i loqui. sine felle amaritudinis. Et haec figura

competebat : quia sicut dicitur, (lenes.
« Spiritum descendentem. » VIII, 8, columba nuntia fuit clementiae de
aquis diluvii peccatores submcrgentis,
Ecce tertio ponit signum visum : et per hoc quod tulit ad arcam ramum vi-
dicit quinque. Primum est, quod oculis rentis olivae nunc.in aquis baptismi
: ita
cordis tantum videlur ethoc tangit cum : fert benevolentiae complementum per
dicit: « Vidi Spiriium, n scilicet oculis submersionem peccatorum. Matlh. ni,
cordis in signo sensibiU Spiritum san- 16: Vidit Spiritum Dei descendentem
ctum cognovi. Isa. lxi, 1 Spiritus Do- : sicutcolumbam. Luc. in, 22: Descendit
mini super me, eo quod unxerit Domi- Spiritus sanctus corporali specie sicut
nus me. columba in ipsum.
« Descendentem. » Hoc cst secundum Sed quceritur Secundum quem mo- :

per efTectuni intelligendum, quod nec dum Spiritussanctus fuit in hac columba
etiam nisi cordis oculis per lidei illu- plusquam in alia ? Aut enim fuit per
70 D. Al.H. MA(1. OlU). IMLKI).

unionom ad ipsam : el Uinc Sjiirilus cahat ibi ccelorum apertionem futuram

sanctus socunduni esse coluniha fuit, sic- esse per baj)tismum icnatis. Luc. ui, 21,
ut Kilius cst liomo. Aul non fuil unitus : ot Matth. m, 10 .•
Aperti sunt ei coeli.

et sic non fuit alilrr in ipsa quam in alia E/echioI. i, I : Aperti suiit cceli, et vif/i

«realura. visioties Dei.

Adlinr aul(Mn <jua>nlur: Quare polius

elegil (•uluinlj;? spt^^cicm in qua apj)arot, « VA mansit, siipor eum. »

quam allerius anlmalis vcl allorius crea-

tura' ? Quinlum est, quia cum in aliis Spiri-

Ad Ikpc autom sine pra^judicio dicon- tus non requiescat, in Christo requicscil,

dum est, quod quamvis otiarn in corpo- et ex ij)so in aiios procedit. Isa. xi, 2:
lali spocio attributa sint personis pro- liequiescet super eum Spiritus Domini,
pria, quaB nulli alii j)ersona? conveniunt: spiritus snpienticV. et intellectus. Deuter.

sicut vox quae sonuit super Filiuni Hic : xxxiii, 12: Et Benjnmin, hoc esl filius
f.st FUius meus dilectus ', atlribuilur dexterae,««7 Amantissimus Dominihnbi-
:

Palri, et non l'1lio, vel Spiritui sancto :

labil confidenter in eo quasi in thalamo :

et Sj^iritui sanclo altribuitur proprie co« tota die morabitur. Ainantissimus au-
lunibae species, et non Palri, noque Filio :
tem non potest esse nisi per amorem
tamen nec Pater unitus est voci, nec Spiritus sancti : et in illo rcquiescit Spi-
Spiritus sanctus columbae. Quia quatuor ritus sanctus.

niodis apparet Dous in creatura, scilicet,

pcr vestiiiium ot imaj^inem : et sic est
essenlialiter el pr.-esonlialiter in omni « Et ego nesciebam eum : sed qui

creatura. Socundo apj)aret ad manifo- misitme baptizare in aqua, ille milii

stationem alicujus operationis : et sic dixit: Super quem videris Spiritum
Pater est in voce, et Spiritus sanctus in desnendentem, et manentem super
columba.. Apparet etiam in gratise alicu-
eum, hic est qui baptizat in Spiritu
jus operalione : et sic Pater et Filius et
sancto,
Spirilus sanctus sunt in Sanctis, et in
aliis etiam in quibus efleclus graliarum El ego vidi, et testimonium porhi-
gratum facientium vel gratis datarum bui quia hic est Filius Dei. »

operantur. Apparet etiam per unionom :

et sic solus Filius apparuit in humanis :

Hic facit credibile testimonium ox
et ideo j)er oslensionem manifestationis auctoritate revelantis et revelalionis.
sUiP est incolumba et non in aliis. Tangit aulcm quorum primumtria :

Ad secundum dicendum, quod pro- ost iterala amotio suspicionis socundum :

prietates islius avis bonilalcm ostendunt autem, auctoritas revelantis : terlium,

Spiritus sancti : et quia primum signum aucloritas revelationis.
clementiae columba lulit in aquis. Talia Dicit egoEt ego nesciebam eum. »
: «

autem nmlta notata sunt, Lucae, iii, 22, Vei quia allectu carnali non cognovit :

noc oportet hic repetere -. vel quia facie ad faciem non cognovit,
Hoc est ergo quod dicit. quia ignotus factus fuerat ex longa ah-
Quarto, dicit locum unde descendit, sentia : vel quia propter multam hunii-
dicens : <( De ccpIo, » quia de coelo ubi liationis absconsioucun non cognovit
Cst locus gratiae et gloriae veniens, indi- hunc esse in persona, quem tamen in

' .Maftli. III, n. Cr l.iir. IX, X\ ; \ potri, i, Luca;, iii, 22. Tom. XXII hujusce novfp pdi-
17. iionis.
* f.r. Op|. H. .Alhoili, f:ninn).'iil. iii Ivvaiic.
 ?

J.\ KVANii. .lOA.N.MS, CAIV \-:V.\,M.

mimdo scivil esse pcr praisentiam car- Tunc locutus es in visione sanctls tuis,
nis : vel quia non cognovit eum in po- et dixisti : Posui adjutorium in potente :

testate sacramentali, quam per seipsum et exaltavi electum de plebe mea, hoc
exercere vellet et non alteri committere. est, Christum Filium meum. Osee, xu,
Simile est, xxvu, 23, ubi dicitur
Genes. 10 : Ego visionemmttltipHcavi eis.
de Tsaac : A^on cognovit eum, scilicet, « Spirituni » sanctum in specie co-
tilium suum ; quia pilossp manus sirni- lumbse, descendentem, » ad manifestatio-
litudinem majoris expressera)it , Sic et nem sanctilicatoris et sanctificationis Sa-
in Christo similitudo hispidse carnis pro cramenti, « et manentem super eum, »

similitudine peccatorum fecit Christuin quiete et ad omnem actum Spiritus, cum

non cognoscibilem etiam Sanclis. Isa. in aliis sanctis non sit ad omncm aclum,
Liii, 3 Quasi ahsconditus vultus ejus et
: sed ad quosdam. Joan. iii, 3i : Non enim
despectus, undc nec reputavimus eum. ad mensuram dat Deus spiritum, scili-
Quis enim Filium Dci noscat in signis cet Filio.
latronis ? Psal. xvi, 4 : Propter verba la- « Ilic est » vere « cjui baptizat, » au-
biorum tuorum ego custodivi vias la- ctoritatis proprioe potestate, et sui nomi-
Ironis '.
nis invocatione, et Patris cooperatione :

Et si objiciatur quod .loannes cognovit el non sicut minister, sed ut Dominus et

Christum in utero matris. Dicendum omnipotens : et ideo unum est baptisma,
quod hoc verum est, sed hoc fuit ex in- sicut una est lides. Act. i, o : Vos bapti-
stinctu Spiritussancti. h^t dicit Cregorius, zabimini Spiritu sancto non post multos
quod saepe Spiritus sanclus tangit corda hos dies. Et hoc est quod sequi- sciiicet,
Prophetarum ad unum, et non tangit ad tur : « In Spiritu sancto. » Hoc enim
alterum. Et sic hic ad notiti tm persona- modo Christus Dei Patris characler intus
lem non tetigit cor Joannis : ideo opor- characterem baptizatis imprimit, et in
tuit ut signo visihili demonstrarotur ut Spiritu sancto qui ab ipso procodit pec-
sacramenti sanctilicator. Sic ergo dicit : cata romittit : quamvis ministerium ox-
IJt ego nesciebam eum. Psal. gxliu, 3, terioris operationis homo aliquando
secundum transhitionem Theodocionis : oxerceat.
ffomo est, et quis cognoscit eum '?
« Et ego vidi. »

« Sed qui misit me. »

Istud cst testimonium excitans ad

Ecce auctoritas revelantis. « liaplizare lidom plenam audientes. Dicit ergo : « Et
in aqua, » ut hominos ad materiam et ego vidi » sic Spiritum descondentem et
aclum baptismi introducerentur « ille, » : manentem. Ilabacuc, iii, 2, secundum
tanlai auctoritatis, « mihi dixit. » Act. translationem Septuaginta : « Consideravi
XXVI, 19 et20 Non fui incredulus ca>-
:
opera tua, et expavi. »
sed his qui fuerunt Dama-
lesti visioni :

sciprimum, et Jerosolgmis, et in omnem « Et testimonium perhibui. »

regionem Judicx, et gentibus annuntia-
ham iitpoe)iilentiam agerent. Psal. cxviii, 129 : Mirahilia testimo-
nia tua : ideo scrutata esl ea (inima mea,
« Super quem videris, » Item, xGii, 5 : Testimonia lua credihilia
facta sunt nimis.
Signo corporali. Psal. lxxxviii, 20: « Quia hic est Filius Dei, » quom ante

* Vulgata iiabet r/a.s dnrax. quid esl homo, qnia innotuisli e/

- Vulgata hal)et, Psal. cxuii, .? : Dominp,
 72 I). am;. m \(i. oiu). v\\A'A).

I iruiii voravil', moilo audilavoce l*alris, pr.Tsenlavit. Psal. i.xxv, o : /lluminans

Luc. III, 22 : 7'n os Filius meiis dilectns. tu mirabiliter a montibus ;eternis, tur-

Kiliuin Dei esse noininat ct declarat : bati sunt omnes insipientes corde. 11 Pe-
i(l('o((U(' Pater qui inciiliri non poleral, tri, /Jabemus firmiorem proplieti-
I, D) :

jani a|)erlt' lioc tleelaravil. Psal. ii, 7 : cum sermoncm, cui bene/aritis altenden-
Dontinus (H.ril ad me : /'ilius meus es fes, r/uasi lucernae lueenti in caliginoso

tu : egn hodie f/enui /t'. .Mallli. xxvii, .^H : loeo, donee dies illuceseat, el iucifer
Vere Filius Dei erat iste. oriatur in cordibus vestris. InlVa enini,
Qiiivritur aulein hic a curiosis magis V, 33, Joannos et lucerna est et lucifer^ :

quam devotis, si etiani alii curn .loanne dies autem ot illuminatio lacta per Chri-
viderunt speciem columba' el audierunt stum.
vocem Patris ? Ad hoc sine pnejudicio
dicendum videlur, quod probabile est « Stabal Joannes, »

alios nec vidisse nec audivisse, nisi forte

quosdani sanctos et devotos : quia si Qui a rocliludine voritatis non se

omnes vidissent et audivissent, lunc flectebat. III Kegum, xviii, 1.") : Vivit
.loannis teslimonium non luisset neces- Dominus CTercituum, ante cujus vultum
sarium. sto. Unde (ilossa « Immobilis stat in :

Quoerunl etiam Quid post curiosi : culmine perfeclionis. »

istam apparitionem lactum sit de colum-

ba ? Et ad hoc dicendum quod licet novil (( Et ex discipulis ejus duo. »

Deus, dicil tamen Beda, quod redacta est

in priejacentem materiam Deus enim : Olossa : « ^'irmiler adhaerentes ejus
illam in Ecclesia manere noluit, ne esset magisterio. autcm |jroptergeminae» l)uo
occasio idolatrandi : sicut etiam serpen- dilectionis alleclum, qni minus quam
tem conteri fecil quem fecerat Moyses in inter duos esse non polest. Proverb.

deserto*. xviu, 19 : Frater qui adjuvatiir a fra-

tre, quasi civitas firma. Eccle. iv, 1 1 :

Si dormierint duo, fovebuntur mutuo.

Alterajtie ilerum stabat Joannes, Luc. X, 1 : A/isit illos binos (uite faciem
:i5 c<

suam in omnem civitatem et locum. quo

et ex discipulis ejus duo.
erat ipse venturus. autem men- Non facit
36 Et respiciens Jesum ambulantem, tionem, ut dicit Chrysostomus, de aliis,
dixit : Ecce agnus Dei. » quia isti devoti fuerunt alii aulem :

livore detinebantur zelantes pro gloria

Ilic iterato testimonio inducit creden- Joannis conlra Christum.
les.

Et dicuntur quatuor : in quorum pri- .' Et respiciens Jesum, »

mo describitur dispositio testificantis : in

secundo, Joannis copia in discipulis : in Quia dilectio Joannis multiplicat re-

tertio, respectus Joannis in auctorem spectum ad Jesum. Baruch, iii, ii Disce :

salutis : in quarlo, testificatio verita- ubi sil lumen oculorum.,et pax. Eccle. i,
tis. 8 : Non saturatur oculus visu, nec auris
Dicit ergo : « Altera die, » nov* illu- auditu impletur.
minationis, quando itorum Spiritus san- « Ambulantem » ad se, in salute no-
clus cor hominis teligit, ex se Christusei stra procuranda proficientem. 1 Joannis,

' Vide <upra, v. 30 : Poat me lenit vir, etc. ^ .Joan. V, 3o : llle, scilicet Joannes, ernl lu-
' (^f. IV Regum, xviii, 4. cerna ardem et liicens.
 LN I^VANd. .lOANNlS, CAP. 1-37. 7.3

versio discipulormu per vocoin .loannis

Qtfl dicit se in ipso, scilicet Christo,
:
•

11, G
in secunda autem fructus conversorum
manere, dehet, sicut ille ambulavit, et
Anima- in vocationealiorum, ibi, H. 41 « Invenit
ipse ambulare. Ezechiel. i, 14 :
:

lia ibantet revertebantur, in similitudi-

liic primum, etc. «

Adhuc autem prior harum dividitur

nem fulguris coruscantis. Sic ergo plus
in tres particulas in quarum prinia .le-
ambulavit passibus virtutum, quam pas- :

scribitur ad .lesum discipulorum humihs

sibus pedum : quia virtutem post virtu-
conversio in secunda, benigna conver-
tem in opere nostrae salutis demonstra- :

^,jj
sorum a Domino susceptio in tertia, :

(< testimonium iterans propter

Dixit, »
unius conversorum per nomen proprium
descriptio.
seo-nitiem audientium. Proverb. vi, 3 :

In prima harum quinque notantur.

Discurre, festina, suscita amicum tuum.
11 ad Timoth. iv, 2 : Insta opportune, Primum est ad verbum Dei auditus pa-
lulus, cum dicit « Audienmt eum, :
,>

importune, etc.

« Ecce « qui sequendus est sicut dux aure patula, verbum suscipientes de sa-
,,-^ lute. .lacobi, i, Sit autem omnis l'.l :

^
« Agnus Dei. » Vervex dux gregis. />omo velox ad audiendum, tardus au-

.loan X 3 •
Proprias oves vocat nomi- fem ad loquendum, et tardus ad tram.
Petri, 18 Non Proverb. xx, 12 :
Aurem audientem, et
natim, \t educit eas. I i, :

oculum videntem Dominus fecitutrum-

corruptibilibus auro vel argento red- :

,y...Auris enim non audiens idolum est,

empii estis de vana vestra conversa-
et non auris vera. Proverb. xviii,
:

traditionis, sed pretioso 5

tione paternfe
quasi aqni immaculati Christi.
Auris sapientium qu^rU doctrmam Isa.
sannuine
^
L, :')
: Dominus Deus aperuit milii au-
rem, ego autem non contradico : retror-

sum non Psal. xciv, 8 Ilodie si

« Et audierunt eura duo discipuli lo- abii. :

vocem ejus audieritis, nolite obdurare

quentem, et secuti sunt Jesum. «

corda vestra.

11 ic incipit pars quse est de audien-

lium testimoniuin .loannis conversione. « Duo. »

Et dividitur in duas partes in (juarum :

Ecce numerus mystice audientium,

primaponilur conversioeorum, qui per
duabus auribus audiunt
Joannem vocati sunt, et per eos quos
:
qui scilicet,

secunda autem vo- una litteram, et alia spiritum in littera

vocavit Joannes : in
loquentem. 10 Percipite auribus
catio eorum, qui per ipsum Christum
Isa. i, :

qui jam innotuerat sunt vocati, vel per legem Dei nostri. Vel, duo sunt propter
pra^cones novse legis, ibi, y. 4.1 : « In •eminamdilectionem, sicut antea dictum
crastinum voluit exire. » est.

Et sumuntur istae duie vocationes pe- « Discipuli, » et ideo studiosi. Joan.

nes duo vocantia ad Christum, quorum VIII, 31 : Si vos manseritis in sermone

meo, vere discipuli mei critis.
Qui enim
unum est intellectus supernaturalis vete-
non
___^
ris _^ et
legis, aliud est revehitio vcritatis : non permanet in sermone audito,
h«c verba Audie- est discipulus, sed
explorator curiosus et
unde^ijlossa super :

rimt cum, scilicet Joannem, loqiioitem, superstitiosus. Ad Gahat. n, 4 et o .

et secuti sunt Jesum, dicit « Ergo sic : Proplcr subintroductos falsos fratres,
hhertatem
sequentes Jesum, legem amiserunt uten- qui subintroiertmt explorare
tes ejus testimonio. » nostram quam hahemus in Christo Jesu,
redigerent, quibus
Prior harum partium dividitur in duas ut nos in servitutem
partes : in quarum priori ponitur con- neque adhora7ncessimussuhjectione,eic.
 74 I). Al.n. MA(i. (HU). PM.HD.

« Loqucntem. » eum manserunt die illo : hora autom

orat quasi decimn. »

llor esl f|uailuin. Loiulio c.iiini cuni

iiitcllcclu cl intcnliuiic lit. \'A in lioc Ilic tanj^itur benigna convorsorum
notalur auditus iliscrelio. I Hcmini, iii, susceptio.
ct 1(1 : Lo(jncre, Dominv, qitia nudit 1'jt dicuntur quinque: quorum priinum
xrrvus tuus. cst Domini ad sequcntos bonignaconver-
sio secundum, dulcissima de illumi-
:

« VA secuti sunt Josum. » natione facienda Domini allocutio :

terlium est dubii quod quaerebant sa-

Kcce quintiim, in quo notalur fruclus |)ientissima solutio quartum ost illumi- :

conversionis per Vorhum salutis. Secuti nalorum cum Doctore familiaris man-
sunl enim non tantum passibus pedum, sio quintum autem esl liorae adventus
:

scd imitalionc oporuni ct dcvotiono lidei. corum ad (ibristum determinatio.

Maltii. IV, 20 : Cunlinuo relictis retibus, Dicit orgo : « Conversus Jesus, » qui
cum. Por quod otiam videtur
seiuti sunt seinper convertitur ad eos qui ad se
quod propler lestimonium .loannis isti convertuntur : quia ad litteram non
non sunt secuti, sed potius ad vocatio- terga, sed faciem dulcissimam ad eos
nom Domini. Ad lioc autom dicendum convcrtit, et recipit vonientes. Zachar. i,

est, quod |)rimo ad prfedicationem ,loan- A : Cunverlimini nd me, et ego convertar

nis secuti sunl, et ad familiarem noti- ad vos. PsaL lxxxix, 13 : Convertere,
liam Domini adniissi : sed ad propria Domine, usquetiuo^ et deprecabilis esto
tanicn rodountes, postea vocali sunt super servos luos. Thren. v, 21 : Con-
a Domino, ot tunc oinnia reliquo- verte nos, Domine, ad te, et converte-
runt. mur. Quia illa vcra conversio est : et si

(Juaeritur autem ilorum : Quare coram quis aliter conversus est, perversus
duohus .Toannes testificatus ost ot non est.

coram omnibus? Ad boc dicendum quud « Et videns eos, » oculis benignitatis.

pro corto testimonium .Joannis coram Crenes. xlv, 13 : Adducite frntrern ve-
omnibus luil sicut, Luc. iii, 7, dicitur,
: strum ad rne, et ponam oculos meos su-
quod omnes exierunt ad eum sed ta- : per eum.
men familiariter [ilus impressit boc dis- « Sequentcs se, » quia alitor oculo
cipulis : cl lii duo liuc pra3 caeteris acce- benignitatis eos nou vidissot. Sapiont.
])orunt, sicut supra dictum est : et ideo IV, 5 : Respectus in electos illius.

sunt secuti. .lob, xxiii, 1 I : Vostigia ejus

spcutus est pes meus :viam ejus custo- « Dicit eis. »

clivi. DanioL iii, il : Et nunc sequimur

tc in tolo corde : ct limcvius /e, etquH'- Kcce beiiigna et dulcis alloculio de
rimus jiuiem tunm. futura illuminatione. Cantic. ii, li :

Sonet VO.JC tua in auribus meis : vox

enim tun dulcis. PsaL xnv, 3 : Diffusa
« Gonversus autem Jesus, et videns est gratin in labiis tuis, etc.
»S
eos sequentes se, dicit eis : Quid quae-
rilis ? Qui dixerunt ei : Rabbi (quo(i
« Quid qusGritis ? »

dicitur interprelatura Magister), ubi

Nonignorans interrogat, sed quaerit
habitas ?
ut illuminationis accendat desiderium.
Dicit eis •.
Venite, et videte. Vene- PsaL xxxni, (3 Accedite ad eum, et il-
3B :

runt, et viderunt ubi maneret, et apud luminamini : et facies vestrse nnn con-
 IN EVANd. JOANMS, CAP. I 38, 39. /.)

Jundentur. Non autem dicit : Quem propriam domuni non habuit in terra,

quaeritis (quia de persona illuminali sed sicut peregrinus ab aliis receptus est
fuerunt per .loannem sicut ad passio- : hospitio gratia hospitalitatis : et taleni
nem vadons, Joan. xviu, 4, ubi persona locum quwsierunt, Quia sicut gyrovagus
quaerebatur, etiam intrepidus dixit : non discurrebat per plateas de domo in
Quem quseritis ?) quia scivit quod dc domum, sed sicut docuit Apostolos, Luc.
salute aliquid discere quserebant. Quse- X, 7 : In eadem domo manete, edentes et
ritis autem dicit, quia hoc est studioso- bibentes quse apud illos sunt K
rum. Psal. civ, 4 Quserite faciem, hoc : Mystice autem delectabilis est ista
est, agnitionem veritatis, ejus semper. (ju.nestio contemplantium lucein quam
Matth. VII, 7 : Quasrite, et invenietis : Deus habitat. Canticorum, i, (i : Indica
pulsate, el aperietur vobis. mi/ii, quem diligit anima mea, ubi
pascas, ubi cubes in meridie, hoc est,
« Qui dixerunt ei : Rabbi. » plena veritatis tua" hice, ne vagari inci-
piam, etc. Psal. xxv, 8 Domine, dilexi :

Nomine magistri nominant quem ut decorem domus tuse, et locum Jiabitatio-

sapientem prsedicatione Joannis cogno- nis glorise tuse. isa. lvii, 1,') : Hsec dicit
verant, qui solus scire viam salutis facit. Excelsus, et Sublimis, Jiabitans seterni-
Matth. xxiii, 8 : Unus est enim Magi- tatem, et sanctum nomen ejus, in excel-
stervester. Non autein vocant Dominum, so et in sancto Jiabitans, et cum conlrito
cujus adliuc per iniracula potestatem et Jiumili spiritu : ut vivificet spiritiim
non cognoverunt quem postquam co- : Jmmilium, et vivificel cor contritorum.
gnoverunt, Magistrum et Dominum vo- Et ideo etiam isti contriti et Iiumiles
caverunt. .loan. xiii, 13 : Vos vocatis corde quterunt ejus habitationom secun-
me Magisler, et Dominc
: el bene dicitis : dum consilium sapienlis, Eccli. vi, 3(3 :

sum etenim. Si videris sensalum, evigiJa ad eum, et

Quod autem sequitur : « Quod dicitur gradus ostiorum illius exterat pes tuus.
interpretatum magister, » interpretatio
est Evangehsta?, quia in grcEco scripsit, « Dicit eis. »
el Rabbi est verbum hebreeum : unde
locutio discipulorum sic seriatim fuit Ecce quierentium illuminatio.
conjuncta. Et habet duo, sciiicet vocationem illu-

minatoris,et obedientiam illuminatorum.

« Ral)bi, ubi habitas ? » Dicit ergo vocando : « Venite, et

videte. -> Veni/e primum hdei devotione,

Causa autem quod habitationem qua^- et postea vixlete intellectus illuminatione.
rebant fuit, ut lial)ilatione scita, ssepc Isa. secundum aliam translatio-
\'ii, !),

venirent ausu familiari et discerent ab eo nem Nisi credideritis, non intelligetis '.
:

viam salutis. J)euter. xxxiii, 3 Qui appropinquant :

Sed quomodo quaerunt habitationem pedibus ejus, scilicet veniendo, accipient

ejus, cum ipse dicat, Matth. viii, 20 : de doctrina illius, scilicet illuminando.
Vulpes foveas Jiabent, el volucres coeli Et hoc est quod dicit Psalmista, Psal.
nidos Filius autem liominis^ etc. Jerem.
:
XLV, 9 : Venite, et videte opera Domini,
XIV, 8 : Quarc quasi colonus futurus es qux posuit prodigia super terram.
in terra, et quasi viator dcclinans ad llluminandorum autem obedientia
manendum ? Ad hoc dicendum quod describitur. cum dicitur « Venerunt. »

* Cf. Mattli. X, 10 ; \ ad TiiuoUi. v, 18. /)s, nim pcnnanchitia.

- Viilf^ata liahot, Fsa. vii, 9 : S/ nim (roilidrri-
 :

?fi I). \\A). MAT,. OMI). vnA^A),

Diio diciinlur vcl liia. Advciitu.s, visiu c/ requiesccl iii moiile snnclo ino ?
t't inansio. « Dic ilin, » hoc est, residuum illius
!)<' priino dicit : « le/wnoi/, » pcr dici. Spiritualiter aulem in illuminatione
lidci dcvolioncni, ct j)cr opcris imitatio- percepta a Domino ])crmanserunt. Psal.
ncni, cl pcr praecepti obcditioncm. I)c Lxxxiii, 1 1 : Melior est dies unn in
prinu) ditil. .Matlli. xi, 28 : Venife ad atriis tuis super millia.
me, ot/nw.s f/ui luboratis et onerati estis, Kt quia dixit, dic illa : ne intcgra dies
et et/o De secundo, Isa. ii,
refirinm vos. esse putetur, subjungit horcB adventus
.">
: Doimis Jacob, renite, et nmbulemus eorum descriptionem, cum dicit :

iu luiuiiw Domini, lioc est, in lucidis

e.vemplis ipsius. I)e tcrtio, Psal. xxxiii, « Hora autem erat quasi decima. »

12 : Venite, jiid^ audite me : timorem

Domini dorebo vos, scilicet in obedien- .loannis, xi, 9 : Nonne duodecim sunt
tia pra'ceptorum »'jus. horse dici^i VX ideo liora decima erat
quasi vesperarum. Luc. xxiv, 2(1 : Mnne
« Kt vidpriint, » nobiscum, quoniam advesperascit, et in-
clinnta est jam dies. Vespera autem, ut
Per credulilatem, per intellectus
fidei dicit (jire}.^orius, finis est mundi : et tunc
illuminationem, et per Scripturap mcdita- prima hora diei est origo lucis naturae in
tionem. De primo, I ad Corinth. xiii, 12 :
principio creationis hominis. Secunda
Videmus nunc per speculum in xnigmale. autem hora est illumiiiatio benedictionis
I)e sccundo, iMatth. v, 8 : Beati mundo Noe, abstersa cali^ine pcccali per dilu-
corde, quoninm ipsi Dcum videbunt. vium. Tertia autem hora est sanclificatio
J)e terlio, l*sal. xxxiii, 9 : Gustate, et Abrahff per circumcisionis sacramen-
videlc quoniam suavis
est Dominus. Gu- tum. Quarta hora, lucis sanctificationis
staturenim meditationis deleclalione, et Moysi ad liberationis auxilium. Quinta
videtur verbi Dci intcllectu. hora, coUectio legis, ut peccati ostenderet
remedium. Sexta hora, ab impugnan-
« Et raanserunt ibi. » tibus delensio .ludicum. Scptima hora,
gubcrnalio David et aliorum regum.
Hoc esl tcrlium. Visio eniin est fidei
:
Octava bora, repromissio lacta David
adventus spei per profecliim meritoruin :
per (ihristum exhibcnda. Nona hora, li-

et mansio Unde viderunt ve-

ciiarilatis. berationis de Babylonica captivitate per
ritatcm vencrunt ad beatitudinem Zorobabel et Jesum magniim sacerdo-
:
et :

manserunt in dulcedine bonitatis. Joan. tem. Decima hora, est redemptionis

XIV, 2'.)
: Ad eum veniemus, et mansio- facta^ per Christum : et in illa cum
nem apud eiim faciemus. Matlli. xvii, i- (jhristo manserunt. IJndecima autem,
Domine, bonum est nos hic essc : si est remunerationis quiescentium usque
vis. fnciamus hic Iria tnbernacula ', in linem mundi. Et duodecima, est glo-
scilicet fidei, spei et charitatis. Sic rilicationis requiescentium post mundi
vcnit regina Saba audire snpientinm finom in aeternum. Et sic complctur dics
Salomonis'. Sic viderunt Samaritani, fidelium. Sic enim, Isa. xxxviii, 8, de-
Joan. IV, 12 : Ipsi audivimus, et scimus scendit sol decem lineis in horologio
quin hic e.st vere Salvator mundi. Sic Achaz ': quia peristasdecem horas gratia
permanserunt fideles amici. Psal. xiv, I : Christi mauifestatur.
Quis habitnbit iii tnbernaculo tuo, Et boc est quod intendit.

'
Cf. I.ur. IX, .{:}. •''

Isa. xx.\viii,8 : Eccc cijo rererti fncinni iimhrmn

* lil Mcguin, X, 2.
liiiearum pcr qiias dexcenilernt in hordlogio Achnz
 IN EVAiNG. JOAxNMS, CAP. 1-4U, 41, 42. i i

« Erat autem Andreas, frater Simo- Verbum enini Joannis penetravit

corda corum. Ad Hebr. iv, 12 Vivus
Petri, iinus ex duobus qui audie-
:

nis
est sermo Dei, et e/ficax, et penetrabi-
rant a Joanne, et secuti fuerant
lioromni (jladio ancipiti et pertingens :

eum. »
usque ad divisionem animse ac spiritus,
compagum (luoque ac medullarum, ef
describilur per nomon proprium discretor cogilationurn et inlentionum
Hic
unus, qui audierat testem veritalis.
cordis. Ad Homan. x, J7 : Fides ex au-
ditu auditus autem per verbum Christi.
Describitur autem nomine, genere,
:

singulari dignitate, et intellectus illumi-

Et secuti fuerant eum, » scilicet
«

nalione et virtute.
auctorem salutis. Eccli. xxni, 38 Gloria :

Dicit ergo Eral autem Andreas. » : «

magna est se(jui Dominum : longitudo
enim dierum assumetur ab eo.
Ecce descriptio nominis. Andreas enim
erat virilis qui primum sequi (Uiristum
ausus fuit. Inlerpretatur etiam respon-
quod a qui pabulo verbi
« Invenit hic primum fratrem 4t
dens pabulo :

Joanne acceperat, per tam dignum fru- suum Simonem. »

ctum verbi respondebat et ideo a no- :

mine describitur. Apocal. m, 5 Non de- : Tangitur hic vocati per Joannem et

leho nomen ejiis de libro vil^. Exod. conversi fructus, propter queni etiam
xxxin, 12 Novi te ex nomine, el ince-
:
specialiter nominatur. Et nomen alterius

nisti (jraliam coram me. non exprimitur : ideo quia de fructu

Describitur etiam ex genere. « Fraler ejus nulla mentio habetur.

Simonis Petri, » qui ideo describitur ut Tangit aufem hic tria, scilicet quem vo-
sit exemplum vocationis Christi in qua cavit, mudum vocationis, ct quam digne
major per minorem vocatur. T ad Co- vocatus Petrus a Domino est receptus.

rinth. i, 27 Qux stulta sunl mundi :

Dicit ergo : « Invenit Idc primum, »

elegitDeus, ut confundat fortia. Daniel, quia postea a Domino missus, plurinios

xui, 4.J Suscitavit Dominus spiritum
:
adduxit in Achaia et in aliis locis, « fra-
sanctum pueri junioris. Nominatur trem siium, » cui ex cognatione carnis
autem ampiius primo nomine usitalo plusquam aliis tenebatur. II ad Tiinoth.
cum dicitur Simonis, qui interpretatur
: 1, 17 et 18 : Sollicite me qusesivit, et

obediens : quia prinio est obedire verbo invenit. Dominus invenire mise-
Det illi

vocationis, et postea erigi in cathedram ricordiam a Domino in illa die. Genes.

honoris. I Regum, xv, 22 : Melior est xxxvn, IG : Fratres meos queero. Cantic.
obedientia quam victimae. Unde sensus viH, 1 : Quis mihi det te fratrem meum,
est : « Simonis, » hoc est, qui tunc sugentem ubera matris mese, ut inve-
Simon, postea auteni vocandus erat niam te foris ? Foris enini est qui in

Petrus. Christonon est.

« Unus ex duobus, » singularis « Simonem, » id est, obedientem, quo

dignitatis in auditu magistri, qui se a nomine prius vocabatur. Exod. xxiv, 7 :

communitate discipulorum excepit. Omnia qux locutus est nobis Dominus,

Kccle. vn, 29 Virum de mille unum : faciemus et erimus obedientes.
reperi : mulierem ex omnibus non inveni.

« Qui audierant a Joanne. » « Et dicit ei ; Invenimus Messiam 4$

so/f!, reti-or.<iiiti <lrrriii liiici^. El rrrrrsHH e^l '>o/ <lernn linri^ prr <ir<ulii> rptus ilrsrrndrral.
78 I). AI.H. .M.\<i. OHI). IMLKI).

(qin)d fsl interprelfttiirn Ohristus). heris Oophns (qiiod ititerpretatur Pe-

Kt adduxit (Uim nd .lesum. » trus). »

Modus e.st vocalionis. .Vpocul. xxn, Ecce modus recepliouis adducli.

17 : (Jiii audit, (lirat : Vcni. \'X tangit tria quorum primuiu cst :

Diio autem iuvcnlum cnim

(Ucil : inlimi amori respectus, cum dicit « In- :

ostendit, et vocatum,8cihcet Felrum, ad- luitus aulem eum Jesus. » (ienes. xlui,
dutil. 29 : Atlollens autcm Joseph oculos, vidit
I)e primo (hcit : « Invenimus, » sicut lienjamin fratrem suum uterimini. Psal.
hipidem pretiosum, et sicut thcsaurum XXXI, 8 : In via hac (jua gradieris, fir-
ubsconditum. Et de utroque, Matlli. xui, mabo siiper te oculos meos. Intuitus
i() : /nvenla auicni una preliosa niarga- aulem corporalis amorcm signilicat

rila. Kcce [Miinum. VA supra, y. 44 : cordis.

Quem, scihcet Ihesaurum, r/ui i)icenit

lionio, abscondil, et pne (jaudio illius « Dixit : Tu es Simon. »

vadil, et vendit ttniversa qUre habet, et

emil agruni illum. Cantic. iii, i : /;/- llic secuudo langit simplicilatis co-
veni qiiem diligit anima nica. lumhinae comineudationem, cum dicit :

(' Tu es Simon, » ohediens voci vocantis,

« Messiam. » « /ilius Jona. » (llossa : « Idem dicitur
Joanna et Jona. Joanna gratia : Jona co-
llebraeum esl, et ideo Evangehsta in- lumha.Quiafiliusestcoiumhaeet graticC. »

terponit : Quod est interpretatum Chri- Unde Glossa dicit « Intuendo eum cor- :

stus, » hoc est, unclus Rex et Sacerdos. poraliter, quoddam secretum vidit in

Isa. i.xi, Domini super

I : Spiritus illo quod esset hrmior Cccteris. » El hoc

nie, cit (juod unxerit me Dominus. est inteiligcndum [)0st confirmationem :

Psal. xLiv, 8 Unxit le Deus, Deus : quia anle confirmationem negavit ad

luus, oleo hetitise prx consortibus vocem ancillai. Luc. xxii, 32 : Ego
luis. rogavi pro ie, ul non deficiat fides tua :

el tu aliquando conversus confirma /ra-

« Et adduxit eum, » tres tuos. Et quia idem est Joanna et

Jona, dicitur, Mallli. xvi, 17 : Beatus

Sicut aiiadochus, « ad Jesum, » id es, Simon Barjona, f^uia caro et sanguis
est, Salvatorem. Et ex hoc accepit Ec- non revelavit tibi, sed Pater meus qui in
clesia qnod in sacramcnto i)aplismi et coelis est. Totus enim simplicitate co-
conhrmationis utitur adducentihus qui lum])ae formatus luit in filium Dei : et

prcPsentanl suscipientes sacramentum, hoc laudat in Petro C-hristus, quia nihil

qui pulrini latine, jiiuice autem anadochi carnale post conversionem sequebatur.
vocantur, nt dicit Dionysius. Matth. \xi, Ad Galat. i, I.') et 16 : Cum autem pla-
2 : Solvile, et adducite niihi. Psal. cuit ei qui mc segregavit ex ulero matris
xxviu, 1 : A/ferte Domino, filii Dei, hoc me<B, et vocavit per gratiam suam, ut
est, couversum : afferte Domuio filios revelaret hilium suum in me, continuo
arietum, hoc esl, tihos Prselatorum prae- non acquievi carni el sanguini, etc.
dicantium qui duces sunt gregis Ghristi :

horum enim filii debent atTerri Domino « Tu vocaberis Gephas. »

et adduci.
Graece interpretatur caput. Sed Beda
« Intuitus Rutem eum Jesus, dixit :
dicit sic : « Sciendum quod syriaca lingua
Tu es Simori, filius Jona : lu voca- Oiephas rupes vel graiia, et latina petrus
 IX EVANG. JOA.NMS, CAP. 1-43. 79

dicitur, ct utraque lingua a petra deri- quam mitteretur .loannes in carcurem.

vatuui est Petrus. » tamen intravit postea et fecit mi-
Iterato
Et hoc quod sequitur « Quod in-
est : raculum de (ilio reguli. » Tunc ergo
terpretutur Pelrus, n quod a soliditate postquam Andreas ad testimonium
dictum cst. Mattli. xvi, 18 Tu es Petrus, :
Joannis venerat, et Petrus per Andream
el super lianc petram xdificabo Ecclc- fuit adductus, c< voluit, » voluntate bene-
siani meam. Glossa auteni dicit, quod placiti qua nostram salutem desideravit.
lioc nonien hic non iniponit, sed preesi- Ad Roman. xii, 2 : Probetis quse sit vo-
gnat imponendum posterius. Dicunt luntas Dei bona, et beneplacens^ et per-
tamen quidam, quod hic imposuit. Sed, fecta. Psal. l, 20 : Benigne fac, Domine,
Matth. X, 2, et Marc. iii, 16^ et Luc. vi, in bona voluntate tua Sion, ut sedificen-
J i, confirmavit : et Matth. xvi, 18, vul- lur muri Jerusalem qui de lidelibus ad :

gavit. Et ab hoc accepit Ecclesia Roma- hdem vocatis aediUcantur, sicut dicitur in
na quod electo in Papam nonien muta- visione pastorum.
vit, ut dicunt, cum tanien hoc falsum « E.rire de Judiea, » hirge dicta, ubi
sit : multum tempus electo
quia diu per Joannes baptizabat juxta Bethaniam, sic-
Papa nomen non luit mulatum donec : ut supra dictum est, « in Galilseam, »
quidam turpe nomen habens, eo quod os de qua patria discipulos vocabat. Act. ii,

porci dicebatur, electus fuit : et ab illo 7 : Nonne ecce omnes isti qui loquuntur,
electo in Papam nomen cepit mutari. Galilsei sunt ? Aha etiam de causa iii

Sed hoc verum est quod in specialeni (jraUlseam venit : quia ibi Angelo nun-
gratiam Deus suis consuevit mutarc tiante fuit conceptus : quia ibidem a pue-
nomen, sicut, (lenes. xvii, 5 et lo, mu- ritia nutritus. llis ergo de causis « vo-
tatur nomen Abram et Sarai. Et, Genes. luit Cdire in Galilseam. »
xxxii, 28^ mutat nomen .lacob in Israel.
Ifoc est ergo quod dicit.
« Et invenit Philippum. »

« In crastinum voluit exire in Ga- Ex intentione Luc. xv, 8:

quaesitum.
liltfiam, et invenit Philippum. Et dicit Quserit diligenter, donec inveniat. Inve-
ei Jesus : Sequere me. » nit autem perditum
errabundum. Psal. et

Lxxxviii, 21 Inveni David servum

:

Hic incipit pars ilia quae est de voca- ineum, oleo sancto meo unxi eum. Quia
tione facta per (^hristum, qui jam mani- et manu fortem fecit Apostolum in virtu-

festatus per Joannem ctrpit vocare dis- tis pugna, et adspectu desiderabilem in
cipulos. contemplatione veritatis perfecit eum, et

Et habet haec pars duas partes : in servum suum in obedientia mandato-

quarum prima agitur de vocatione Philip- rum. Et ideo unxit eum oleo misericor-
pi : in secunda, de fructu iUius voca- diae in remissioneni peccatorum et un-

tionis facto in vocatione Nathanael, ibi, ctione consecrationis in Apostoluni quod :

t, io : Invenit Philippus Nathanael, etc. praetendit nomen ejus Philippus, qui prae-
In priori harum dicuntur tria : voca- sago nomine apostoUcae dignitatis, os
tionis tempus quando facla est, quia « in lampadis interpretatur, quae ardet chari-
crastinum voluit exire in Galilseam. » tate. Psal. cxviii, 140 Ignilum elo- :

Et sicut dicit Augustinus in libro de quium tuwn vehementer. Et lucet ve-

Concordia Evangelistarum : « Iste est ritate, Joan. v, 35 : Ille erat lucerna
primus introitus Ghristi in GaUlaeam in ardens et lucens. Cantic. viii, (i : Lampa-
qua discipulum vocavit, et miraculum des ejus, lampades ignis atque flamma-
de mutatione aquae in vinum fecit, ante- rum : qua? hicent olara veritate doctrinae.
 80 1). ALB. iMAG. OUl). PK^I).

(Jui el |)iiimiin iidduxil ouiiuchum Cau- liuiiis iiiterpretalur : quia e.\ illa egregii
dacis regiiKi' '. venalores liomines ex ferinis silvestribus
moribus venantes Cbristo conjungeren-
« VA diciL ci Jksls. » lur. .lerem. \\i, Ki el 17 : Mittain eis

inullos venatores, el cenabuntur eos de

I*A'oe iiuxlus vocalioiiis. omni vionte, et de onrni colle, el de ca-
« Sef/urfc /)i(\ » lioc esl, doclriiiam et vernis petraruni : i/uia oculi mei super
exein|»luiii iiiiilarc. Mallli, ix^ 't .•
Ser/ne- omnes vias eorum. Quosdam enim Apo-
re tnr. .loau. \\i. l*.t : Scijuere me. (juia stoli capiunt iii monle dignitatis munda-
esl sequelu ad lidei perceplionein, de na', et quosdam absconditos in cavernis
qua hic loquilur : el esl sequela ad regi- duroe pauperlatis.
nien percipieiiduin, de (jua loquitur, Et qiiia venatores prsecipue de illa ci-

.Maltli. i\, '•• : el est sequela ad iMarly- vitate assumpti sunt, idco subditur :

riuin sustinenduin , de qua loquitur, « Civitate AndreiB el Petri, » qui jain an-
Joan. .\xi, 19 et 22. le vocati sunt.
Nidelur aulem non bene continua esse Sed qujeritur liic : (Juare Phi[ip[(um per
liistoria : quia Maltlueus, Marcus et Lu- sc vocavit, cum simplex fuerit et rusti-
cas dieunt quod statim post baptisma cus : et Xatbanael per Pbilippum, qui
ductus est Jesus in desertum a spiritu ut sapieus fuit et litleratus? Ad hoc dicit

tenlaretur a diabolo '. Hic autem innuit Cbrysostomus, quod ideo fecit, ut mundi
Jonnes, quod cum recessisset a Joaiine sa])ientiam confunderet, et sola virlus
Haptista, intravil in (ialila!am. Sed cl vocatorum a Sjiiritu sancto esse sciretur.
lioc iterum sidvenduin est secundum Au- Si eniin sapientes elegisset, conversio
jiustiiium, (]uod revera cum [irimum te- lacta per eos sapientiee mundanse adscri-
sliinonium .loannes videns perbibuisset, berelur. I ad Corinth. i, 27 .•
Qrne slulla
(^brislns bajilizatus in deserlum duclus sunl mundi elegit Deus, ut confundat
esl : sed post lentalionem faclam rediit fortia, etc. Et liac etiain de causa tales
ad Joannen), et tunc testimonium perbi- constituit Apostolos, non .Natbanael
et

buit coram discipulis, et lunc audivit sapientem. Ilac etiam de causa non per
Andreas. Et per ordinem facta sunt ista se vocavit Fauluin nisi de ccelo post
quie bic narranlur, quae alii Evani^^elistae Ascensionem, utsciretnon in eo eligi sa-
tacuerunt. pientiam mundi, ne aliquid fidei praedi-
Sic autem conlinuatur bistoria: cata' industriai bumaiia? adscriberelur.
Inde i[)se dicit, I ad Corintb. xv, 8 :

Novissime auleni oinnium lamquam

41 « Krat aulem Philippus a Bethsaida, ahorlivo, visus est et mihi. Lnde, I ad
civilate Andretu et Petri. » Corinth. ii, i : Sermo meus et prsedicatio
mea non fuit in persuasihilibus humanse
Descriptio est patriae discipuli vocati. sapientise verbis, sed in ostensione spiri-
Ideo aulem describitur, ut notetur (juod tus et virtutis.
videns Pbilippus concives suos Cbristum Ha'C est ergo causa dictorum.
sequenles facilius sequebatui^, cum sci-
rcl illos bonos et inquirere salutis aucto-
rem. « Invenit Philippus Xalhanael.»
El boc esl quod dicit : « Eral aulem
l'liHippvs a Uethsaida, » civitale (iali- Jlic tangitur jam vocali [)rimitivuslru-
l;r{p, (juae prjesa^o nomine (lomus vena- clus.

' Cl. MaUh 1, I (1 •.iMi.; Maic, i,l-2;l.u. . iv, 1. -'

Ci'. Act, mm, i' el seq.
 IN EVANG. JOANNIS, CAF. l-io. 81

Et (lividitar lisec pars in duas : in qua- phetis. » Moyses scripsit Christum in

rum prinia describitur Natlianacl ad lege. Deuter. xvm, 18 PropJiciam sus- :

Ghristum vocatio : in sccunda autem vo- ciiabo eis de medio fralrum suorum

cati per commcndalionem facla a Chrislo similem tui, et ponam verba mea in ore

confiiinatio. cjus, etc. Ad lioman. x, 4 : Finis legis,

In prima haruni sunt tres paragraphi Christus, ad justiiiam omni credenti.

in quoruni prinio tangitur vocandi in- Moyses etiam scripsit in Prophetis : quia
ventio : in secundo^ inventi vocatio : in Prophetae se habent ad legem sicut doc-
lertio, vocationis sanctae diligens et dis- trinse epistolarum Apostolorum ad Evan-
creta examinatio. gclium, quod sunt cxplanationeslegis.
ita

Dicit ergo : « Invenil, » ad salutem Quidam tamen ita supplent litteram

quaesilum, hic « PJiilippus, » jam a « Quem, » Mogses in
supple, scripsit «

Chrislo vocatus et illuminatus, « NatJia- lcge, » et qui scriptus est « in Prophe-

nacl, » fratrem suum in lege perilissi- tis. » Eccli. xxxvr, 18 Da merccdem sus- :

mum, qui inlerprctatur domun Dei : iineniibus ie, ut Prophciag tui fideles in-
quia licet eum Pliilippus vocaret extra, vcnianlur. Luc, xxiv, 44 : Necesse est
tamen nisi Dominus eum dono suce illu- impleri omnia cju% scripta sunt in lege
minalionis praecessisset intra, non ad Mogsi, et propJietis, et psalmis de me.
lidem venisset. Invenit autem Philippus « Invoiimus, » diligenteret diu quoesi-
istum ex intentione quaesitum. Cantic. tum. Cantic. iii, 4Paululum cum per^
:

Hi, 3 : Invenerunt me vigiles qui cuslo- iransissem eos, inveni quem diligil ani-
diunt civitafcm. Sic enim jam vigil fa- ma mea.
vagabundum fra-
ctus Philippus invenit
trem suum Nathanael. Tnde Beda : « Jesum, »

« Yide venatorem islum, quantum ca-

picndis aniniabiis est intentus ! » Descriptio est inventi. « .Tcsum, » sa-

lulis auctorem, de quo Patriarcha Jacob
ait, Genes. xlix, 18 Saluiare tuum ex-
« Et dicit ei : Quem sricpsit Moyses :

spectabo, Domine. Habacuc^ iii, 18 : Ego

iii lege, et prophetse, invenimus : Je-
autcm in Domino gaudebo : et exsulta-
SUM, filium Joseph, a Nazareth. »
bo inDco Jesu meo.
« FiliumJosepJi, » pulalivum.Luc. ni,
Ecce vocationis modus. Modus autem 2H : Ut putabaiur fiiius Joscph, quia nu-
vocationis non est invilantis morc, sed tritius ejus erat, et cuslos, et teslis, et mi-
modo proponenlis, ut per Scripturam nistcr malris. Custos fidelis tanti thesauri
innotcscat sapienli : quia prsesumplio tcstis verax fanclitatis templi Dei Filii
esset vocare vel docere sapientem. minister diligens matris Domini sui.
Et ideo duo facit : auctoritatem Scrip- « A NazaretJi, » civitate conceplionis
turoe testantis prtemittit, et postea inven- et nutritionis. Matth. ii, 23: Nazarxus
tum describit. vocabitur. Isa. xi, 1 : Flos de radice ejus
Dicit crgo : « Quem scripsit Mofjses,» ascendet. Nazareth autem flos interpre-
sicut legishUor j^raecipuus. Joan. v, 46 tatur propter pulchritudinem conveisa-
Si crederetis lUoijsi, crcdereiis forsiian tionis, propter odoris sive opinionis sua-
et mihi : de me enim ille scripsii. vitatom, propter fructus in convertione
« Et Propheta;, » quia omnes concor- rnleliuni futuram utilitatem. Cunlic. ii,l:
diter Christum praenuntiaverunt. Eccli. Ego flos campi, et litium convallium.
XXX VI, 17 Suscita precationes ciuas lo-
:
Psal. xci, 13 : Juslus ut palma florcbit,
cuii sunl in nomine tuo Prophetx prio- etc. Iba. XXV, 1 : Exsuliabit soliiudo, et
res. Alia littera habet : « Tn lege et pro- fiorebii quasi lilium. Osee, xiv, G : Is-
XXIV
6
 H2 n. ALB. MAG. onn. pi^.eo.

rael gertiiinahit sicnl liliutn. Sic erj^o dubital ul lactum examinet. Psal. lxxvi,
exiuuiriatiuno secunduin Sciipluruin pio- 7 : Meditatus sum nocte cum corde mco,
j)Oiiit invenluin. In quo notutur, ul dicit et exercitabar, et scopebam spirilum
Chiysostoinus, (juam diligcnter in lege mcum.
ct Prophetis nicditabatur. qiii cordis sui
conceptum j)roponit a tcstimonio legis « Dicit ei Philippus, »
('[ Pro|)hetarum. Fsal. \, '1: ln lege ejus
tncditabilur ilic ac )ioctc. Diligons auditor eorum quse diceret
sapiens: et cum non abnueret, invitat ad
experiincntum : « Vcni, » per lioc quod

A non disscntias, « et cide, » per experi-

40 « Kt cli.vit ei Xatlianael : Nazareth
mcntum virtutis quae est in ipso quem
j:)otest aliquid boni esse? Dioit ei Phi-
invenimus. I Joannis,iv, 1 : Probate spi-
lipj)us : Veni, et vide. »
ritus si ex Deo sint. Sic Samaritani ad-
ducti ad Christum per loquclam mulie-
Hic ponitur vocalionis factae diligens ris, Joan. iv. 42, venerunt, ct viderunt.
examinalio, Et mulieri diccbant Quia jam non pro- :

Et habet duo : quoriim unum est pru- pler tuam loquelam crcdimus ipsi enim :

dens Xathanael per Scripturam collatio : audivimus, et scimus quia hic est vere

secuiidum autem per experimentum ejus Salvator mundi.

ad quod vocalur probatio. Hoc est ergo quod dicit.

Dicit ergo : « /:7 dixil ci Nathanael, »

ad Scripturam conferens audituni. Joan.
v, 30: Scrulamini Scripluras, quia vos
« Vidit Jesus Nathanael venienlera
pulatis in ipsis vitani xternam liabere.
ad se, et dicit de eo : I^cce vere Israe-
« A JVazareth, » scilicet veniens, <n pot-
est aliquid boni esse? » Et sic remissive lita, in quo dolus non est. »

legitur,Boniim enim erat quod de Salva-

lore erat promissum et hoc Scriptura : Hic incipit vocati per commendatio-
dixit futurum esse a Nazareth, in lioc nem confirmatio.
quod dixit Quoniam Nazarseus vocabi-
: Habet autem tres partes in quarum :

tur *, hoc est, flos vocabitur. Isa. xi, 1 : prima ponitur contirmatio ad fidem per
Flo^i de radice ejus ascendet. Ibi enim commendationem in secunda autem po- :

translatio Soptuaginta habet: « Quoniam nitur illuminatio confirmati per revela-

.Na/ur.neus vocabitur. » Vel, legi potest tionom secretorum : in tertia vero pro-
inlerrogative sic : Num « aNazarclh pot- pter meritum fidoi ponitur promissio re-
est aliquid boni esse? » Cum dc Salvato- velationis mirabilium futurorum.
re, Michseae, v, 2, dicatur de Dethlchem prima harum tria innuuntur in
Tn :

Ephrata, quia ab ipsa exiet dux, qui re- quorum primo innuilur dilectionis visio:
rjat populum Isracl -. Joan, vii, .j2 : in secundo, dilecti et visi ad Jesum ap-
Scrutare Scripturas, et vide quia a Gali- propinquatio in tertio, commendatio.
:

Isea propheta non surgit. Dicit ergo : « Vidit Jesus, » intuitu di-
Sed lamen notanda estsecundum hanc lectionis. Psal. xxiv, 10: Jiespice in me,
litteram modesiia Natlianael quoniam : et miserere mci. Nathanael venientem
«

non simj>licit(jr negat, sed interrogando ad se. » Ecce appropinquatio magis in-

* Matlti. 11, 23. las es in mUlibm Juda : ex te mihi egredietur

* HiL'c suiil verbci .M;itlli«ii, n, 6, cum liabeat qiii sil dominator in Israel.
Micliajas, v, -2 : Ef tu, lielhlelieni Eplnata, i)arvu-
 :

IN liVAXG. JOANNIS, GAP. 1-48, 49. 83

quaiii extra. Jacobi, iv, 8 Appro- illuminatio de revelatione secretorum.

tus :

pinquate Deo. el appropinquahit vobis. De primo dicit ergo : « Unde me no-

« Et dicil de eo, » qui secreta novit sti? » hoc est, ex qua virtute, cum hoc
conscientiarum. Eccli. xxiit, 28 :
Oculi sit supra virtutem humanitatis. Regum, I

lucidiores sunt super XVI, 7 Ilomo videl ea quse parent, Domi-

Domini multo plus :

solem,... intuentes in absconditas partes.

nus autem intuetur cor. Ad Ilebr. iv,

13 Omnia autem nuda et aperta sunt

:

Israelita. » oculis ejus, adquemnobis sermo. Secreta

« Ecce vere
ergo novit virtute divinitatis.
Iniitator rectissimi. Genes. xxxv, 10 :

No7i vocaberis ultra Jacob, sed Israel « Respondit Jesus, et dixit ei. »

eritnomen tuwn. Isa. xlix, 3 : Servus

meus es tu, Israel, quia in te cjlorifi- Ecce illuminatiodesecretis. Psal. xciii,

cabor. Iste enim est rectissimi imitator, 1 1 : Dominus scit cogitationes hominum.
qui nulla curvitate deflectitur : quinimo « Priusquam te Philippus vocaret, •»

etiam ab imperito et idiota non dedigna- vocatione exteriori, sicut vocat Praedica-

tur duci ad verilatem. Dionysius dicit tor et Doctor, « cum esses sub ficu. » Ad
« Dedisti veritati manus, et falsitatis ne- litteram sub quadam ficu sederat forte

xibus es absolutus. » cogitans de futuro Salvatore. Vel, « suh

Unde addit : « In quo dolus non est. » ficu, » adhuc sub dulcedine peccati. Vel,
quando « sub ficu, » hoc est, sub dulcedine litterge
Dolus est, ut dicit Augustinus,
aliud quis simulat et aliud agit. Proverb. legis.Deprimaficudicitur,Proverb.xxvii,

xu, 2U: Dolus in corde cogitanlium mala. 18 Qui servat ficum, comedet fructus
:

Isa. xxxn, 7: Fraudulenti vasa pessima ejus. De dulcedine peccati dicitur, Genes.

sunt enim cogitationes concinnavit

: ipse 111, 7, quod fecerunt sibi de foliis fici pe-

ad perdendos miies inscrmones mendaci, rizomata, hoc est, excusationes in dulce-

cum loqueretur pauper judicium. Ma- dine peccati. De ficu sterili quse est lex

lach. I, 14: Maledictus dolosus. Iste au- secundum carnalem litteram dicitur,

tem simplcx est qui non est dolosus : Matth. XXI, 19 ; Numquam ex te fructus
quia a quolibct studioso paratus est sus- nascatur in sempiternum. Sub prima ficu

cipere veritatein. Job, i, 1 : Vir ille sim- fuit Nathanael propter umbram : sub se-

plex, et rectus, ac timens Deum, et rece- cunda, propter delectationis concupiscen-

dens a malo, et ideo adhuc retinens in- tiam : sub tertia, propter legis Dei me-
nocentiam. moriain.
« Vidi te, » oculo prsedeslinationis et
dilectionis. Psal. xxxi, 8 : In via hac
« DiciteiNathanael: Unde me nosti? qua gradieris, firmabo super te oculos

Respondit Jesus, et dixit ei : Prius- meos. Eccli. xxiii, 28 : Oculi Domini cir-

cum cumspicientes omnes vias hominum. Job,

quam te Philippus vocaret, esses
XLii, 2 : Scio quia omnia potes, et nulla
sub Picu, vidi te.
te latet cogitatio.
Respondit ei Nathanael, et ait : Rab-
bi, tu es Filius Dei, tu es rex Israel. » « Respondit ei Nathanael, »

Ecce secundum ubi ponitur secretorum ^'EdificaUis ad Hdem divinitatis, « et

revelatio. ait, » contitens esse Deum : « Rabbi. »

Et dicuutur duo : quorum primum est Dicit Chrysostomus : « Adhuc credens

qua?stio qua innotescit desiderium
in esse sapientem qui ex aliqua revelatione

illurainalionis in secundo ponitur

; Dei secretanoverit. »
 84 I). AMi. MAi.. Onn. PR.ED.

a Tii es Filius Uei. » faciu, et ipse faciel, vt majora horum

faciet.

Chrysosloiiius quod conntelur

(Jlcil, Sed hoc videtur falsuin, quia haec fuit

eum essc Filiuin Dei non per niiluiain, summa fidci quain iaudavit in Pelro,
sed per adoplioiiis gratiam : quia adliuc Matth. XVI, 10 et seq. : Tu es Christus,

noii erat plene illuminatus de iidc divini- Filius Dei vivi. licspondens Jesus, dixit
latis. Alii tainen dicunt, quod hoc ex ei : Dcatus es, Simon Barjona, etc. Et
corde credidil sicut ore confessus fuit. illum exaltavit dicens Et ego dico tibi
:

Sed priinum probabilius est, sicut inlc- quia tu es Pvtrus, et supcr hanc petram
rius patebit. Joan. xi, 27 : Ego credidi xdificaho Ecclesiam nieam. Quabter au-
quia tii es Christiis Filius Dei vivi, qui tem majus isto videre poluit?
hi liunc mundum venisti. Adimc autem quoeritur, quare confes-
Et non tantum confitctur naturam, sed sionem islam non remune-
in Xallianael

et potestateni et regnum : ravit sicut in Petro ? Ad hoc dicit Chry-

sostomus,sicutantediximus,quod Natlia-
« Ta es rex Israel. » nael licet dixcrit verba similia verbis Pe-
tri in sensu, iion tamen dixit ex eadcm

Quia hoc promissum fuit, Jcrem. xxiii, ct simiii fidc quia Nathanael dixit V\-
:

5 Suscitabo David yermen justum et

:
: lium Dei gratia : J*etrus autem Fibum
regnabit rex, etc. Psal. ii, Constitu- : Dei natura. Praeterea, Nallianacl dixit
tus sum rex ab eo super Sion montem hoc ex studio Scripturai et observatione
sanclum ejus, priedicans prxceplum experimenli quod crat scicntia secrcto-
rum, quam etiarn multi Sancli liabent ex
Sic ergo confitetur Dei Filium et divi- revelalione divina : Petrus autem dixit
nam in eo poleslatcm. hoc ex fide simplici et dcvotione. Sic ergo
et probabiliter respondit Ciirysostomus,
et dixit illud magis specificando.

^Q « Respoiidit Jesus, et dixit ei : Quia

dixitibi : Vidi le sub ficu, credis : ma-
« YX dicit ei : Amen, amen dico vo-
jus his videbis. »
bis, videbitis coelum aperlum, et ange-
los Dei asccndentes et descendentes
Repromissio cst majorum propter con-
fessionem lidelem verorum. supra Filium hominis. »

Et dicit tria. Replicat enim causam in-

ductivam fidei, ct secundo majus donum Confirmationcm praiinillit. Amen,
proinittit, et terlio illud desciibendo ex- amen, Jioc est, vere verc dico vobis. Ge-
priniil. minationcm autcm ejus quod esl amcn,
Dicit ergo : « Quia dixi tibi » secretum solus habet Joannes inter Fvangelistas :

quod nemo nisi tu scivit : « Vidi te sub quod est signum quod duplicilcr veritas
ficu. » Psal. VII, 10 : Scrutans corda et ejus confirmatur, scilicct revelatione, quia
renes Deus. ipse Joannes hausit eam in fonte dominici
« Credis, » sciens quia nemo novit se- pectoris. Joan. xxi, 2J : Qui et recubuit
creta cordium nisi solus Deus, et ideo in coina supvr pectus ejus. Et confirma-
hoc signo meae deitatis argumenluin ac- tur etiam ex visu et auditu, quia Iiaec vi-
cipiens credis. dit et audivit. Joan. xix, 33 :Qui vidit
Majus his videbis. n Joan. v, 20
« : testimonium perhibuit, et verum est testi-

Majora his demonstrabit ei opera, ut vos monium ejus.

miremini. Joan. xiv, 12 : Opera quse ego
 :

IN EVANG. JOANmS, CAP. I-ol. 85

« Videbitis ccElum aperlum. » buitur : ascendere autem et descendere

Angelos etiam Jacob vidit. Responsio,
Tres quidem ex vobis in monte trans- quod majus est quantum ad illuminalio-
figurationis '
: omnes in die Ascen-
et nem, quia est de majori est enim de :

sionis cum in caelum ascendam ^ cognitione humanitatis et dcilatis, quod

« EL Angelos Dei, » qui deputati sunt maximum est cognoscere in Christo.
in ministeriumsalutis fidelium Filio Dei. autem aSupra Filium hominis, »
Dicit :

Matlli. IV, II : Et angeli accesseriint, et quia cum alii de commistione seminum

ministrabant ei. Ad Hebr. i, li : Nonne sint nati, et sic filii sunt hominum :

omnes swit administratorii spiritus, in Christus sine semine virili natus est, et

ministeriiim missi propter eos qiii hsere- ideo non liominum, sed hominis Filius
ditatem capient saliitis ? Ezecbiel. i, 1 : est.

Aperii suntcaeli, et vidi visiones Dei. Et attende, quod Nathanaei dicit esse

« Descendentes, » ut gratiam illumina- Filium Dei : Christus autem dicit Filium

tionis fidelibus infundant, « et ascenden- hominis, ut det exempla humiiia de se
tes, » ut preces Christi pro fidelibus Deo sentiendi, et non alta sapiendi. AdRoman.
ofTerant, « supra Filium hominis, » a quo xii, 16 : Non alta sapienles, sed humili-
utriusque recipiunt illuminationem. Vel, hus consentientes. Ad Philip. ii, 5 et seq.
Ascendunt Angeli ct Preedicatores (qui Hoc sentite in vobis, quod et in Christo

Angeli dicuntur) dum arcana deitatis reve- Jesu : qui cum in forma Dei esset, non
lant, quia tunc ascendere faciunt : et rapinam arhitratus est esse se sequalem
descendunt dum docent et pripdicant hu- Deo : sed semetipsum exinavivit, id est,
milia liumanitatis. Ubi autem hoc vide- humiiiavit, etc. Non enim profert altam
runt discipuli, expresse non legitur. Sed Patris cognationem (sicut etiam multi
multa facta sunt quae scripta non sunt. ignobiles faciunt, ailiores sui generis pa-
Est tamen in figura prsesignatum, Genes. rentes jactantes), sed humiiem sui gene-
xxviii, 12 et 13, ubi vidit Jacob in som- risparentem matrem, dicens : « Supra
nis scalam stantem superterram, elcacu- Fllium hominis. »
men illiiis tangens coelum : Angelos quo' Sic ergo finita est pars quae est de te-
que Dei ascendentes et descendentes per stimonio Joannis.
eam : et Dominum innixum scalse. Sequitur pars quae est de manifesta-
Sed quo hoc fuit majus?
quseritur, In tione Verbi facta per seipsum.
Cognitio enim occultorum soli Deo attri-

CAPUT II.

Jesusad nuptias invitatus, aquam in vinum com>ertit, et a Carphanaiim veniens

Jerosolymam, ejicit de templo negotiatores : ac signo a Judceis petito, dicit :
Solvite templum hoc, etc. : multi proptQr signa crediderunt in nomine Jesu,
quibus ipse non se credebat.

I. Et die tertia nuptiai factae sunt in 2. Vocatus est autem et Jesus^ et dis-
Cana Galiljeae : et erat mater cipuli ejus ad nupiias.
Jesu ibi. 3. Et deficiente vino, dicit mater
' Matlli, XVII, 1 eL seq. et Luc i.\, 28 et seq. » Act. i, 9.
86 0. ALR MAG. ORD. PR^D.
Jesu ad eum Vinum non
: ha- 14. Et invenit templo vendentes
in

bent. boves, et ovcs, et columbas, et

4. Et dicit ei Jesus : Quid mihi et nummularios sedentes.
mulier? nondum venit
tibi est, I D. Etcum Hagellum de
fecisset quasi
hora mea. funiculis, omnes ejccit de tem-
5. Dicit mater ejus ministris Quod- :
plo, oves quoque, et boves et :

cumque dixerit vobis fa- ,

nummulariorum effudit «s, et
cite. mensas subvertit.
6. Erant autem ibi lapidea? hydriae 1(3. Et his qui columbas vendebant,
sex positas, secundum purifica- dixit : Auferte ista hinc, et no-
tionem Juda^orum , capientes lite facere domum Patris mei
singuia; metretas binas vel ter- domum negotiationis.
nas. 17. Recordati sunt vero discipuii ejus,
7. Dicit eis Jesus : Implete hydrias quia scriptum est ; Zelus domus
aqua. Et impleverunt eas usque comedit me \
tuaa
ad summum. 18. Responderunt ergo Judaei, et di-
8. Et dicit eis Jesus : Haurite nunc, xerunt ei : Quod signum osten-
et ferte architriclino. Et tule- dis nobis quia haec facis?
runt. 19- Respondit Jesus, et dixit eis :

9. Ut autem gustavit architriclinus Solvite templum hoc, et in

aquam vinum factam, et non tribus diebus excitabo il-

sciebat unde esset, ministri au- lud'.

tem sciebant qui hauserant 20. Dixerunt ergo Judsei : Quadra-
aquam, vocat sponsum archi- ginta et sex annis ajdificatum
triclinus. est templum hoc, et tu in tribus
10. Et Omnis homo primuin
dicit ei :
diebus excitabis illud ?

bonum vinum ponit et cum :

2 I Ille autem dicebat de templo cor-
inebriati fuerint, tunc id quod poris sui.
deterius est : autem serva-
tu 22. Cum ergo resurrexisset a mor-
sti bonum vinum usque ad- tuis, recordati sunt discipuli
huc. ejus, quia hoc dicebat, et cre-
11. Hoc fecit initium signorum Jesus diderunt Scripturae, et sermoni
in Cana Galiiasje : et mani- quem dixit Jesus '.

festavitgloriam suam, et cre- 23, Cum autem esset Jerosolvmis in

diderunt in eum discipuli pascha in die festo, multi cre-
ejus. derunt in nomine ejus, viden-
12. Post hoc descendit Capharnaum tes signa ejus, qusd faciebat.
ipse, et mater ejus, et fratres 24. Ipse autem Jesus non credebat
ejus, ct discipuii ejus : et ibi semetipsum eis, eo quod ipse
manserunt non multis die- nosset omnes,
bus. 25. Et quia opus ei non erat ut quis
i3. Et prope erat Pascha Jud^eo- testimonium perhiberet de ho-
rum, etascendit Jesus Jerosoly- mine ipse enim sciebat quid
:

mam : esset in homine.

* Psal. Lxviii, io. et XV, 29.

» Matth. xxvj, 61 et xxvii, 40 ; Marc. xiv, 80 » Psal. in, 6 ^t lvi, 9.
 IN EVANG. JOAxNNIS, CAP. II. 87

Verbo prout ipsum est vita hominum :

et haec incipit in capitulo xi. Et ideo di-

cuntur de Verbo tria, scilicet, quod
IN CAPTJT II JOANNIS oynnia peripsiim facta sunt ', et quod ip-
sum est lux hojninum, et quod in ipso
ENARRATIO. sicutin causa secundum Ambrosium vita
erat.
Potestas autem Verbi consideratur sex
« Et die tertia nuptiffi factse sunt in modis. Aut enim consideratur in pote-
Cana Gaiilsese : et erat mater Jesu ibi. slatemutandi crcaturas secundum origi-
Vocatus est autera et Jesus et disci- nalem rationem inventam in ipsis et :

sic penes Verbi manifcstationem sumitur

puli ejus ad nuptias. »
pars prima de mutatione aquse in vinum,
in quo miraculo deitatem Creatoris in se
Hic incipit pars quse est de manifesta- ostendit Verbum incarnatum.
tione Verbi facta per seipsum, in qua Secunda pofestas Verbi est ostensaper
suiipsius manifestat deitatem. ordinem cuttus divini. Quia postquam
autem in tres partes in
Dividitur : ostenditur virtus Creatoris esse in Verbo,
quarumprimamanifestatseVerbumprout consequenter infertur quod debetur ei
est operativum et eruditivum. Sed quia cultus a creatura quam creavit. Sicut
per eruditionem et operationem intendi- etiam Phiiosophus dicit in libro I de Ccelo
tur creatura? rationalis sanctificatio, in et Mundo^ quod per numerum quem in-
secunda parte ostenditur qualiter per venimus increaturis, magnidcamus etco-
Verbum incarnatum creatura rationalis limus Deum gloriosum eminentem pro-
sanctihcatur : et incipit in capitulo xii, prietatibus eorum qua3 sunt creata. Et sic
Quiaaulem persanctificationem venitur manifestatur potestas Verbi in purgalione
ad glorificalionem, ideo in tertia ostendi- templi ubi colitur Deus. Et manifestatio
tur de giorificatione per Resurrectionem harum duarum potestatum continet hoc
et Ascensionem : et hsec incipit in capi- secundum capitulum.
fulo XX. Tertia autem Verbi potestas est, qua
Prima autem pars quae est de Verbi operatur in sacramento ad sanctificalio-
manifestatione, dividitur (secundum duos nem animfe : et hanc potestatem mani-
aclus Verbi) in duas partes. Est enim festat in tertio et in prima parte capituli
Verbum operativum in potestate divina, quarti.
et est illuminativum, et falsitatis et cae- Quarta autem potestas Verbi est in re-
citatis conclusivum, prout est sapientia formatione naturse corruptse in corpore :

Dei et scientia : et ideo habet duas partes, et hoc dupliciter, secundum cor-
scilicet,

et has duas partes prosequitur tertium ruptionem perfectam, et secundum cor-

quod convenit Verbo ex his duobus, quod ruptionem quae est in parte. Et quoad
ipsum est vivificativum. Et sic pars ista primam potestatem manifestatur in ulti-
dividitur in tres partes : in quarum prima ma historia quarti capituli quantum :

agitur de potestate Verbi prout ipsum autem ad secundain manifeslatur inprima

est virtus Patris. In
secunda autem agi- historia capituli quinti.
tur de illuminatione Verbi prout ipsum Ex his autem potestatibus resultat quod
est sapientia Patris : et incipit in capitulo Verbum legi non subjicitur, sicut nec
vii. Quia autem per hsec duo vitam inspi- Deus Pater qui semper operatur. Et
rat suis, ideo in tertia parte agitur de quantum ad illam potestatem est ordina-

' Joan. I, 3 et 4.
88 D. AM5. MA(1. ORD. PH.ED.

tivuin oinniuin lejj;uni : ct sic manifcsl;!- •i : Die autem tcrtio, clevaiis oculis, vi-
tur in socuada parlc rjuinli capiluii, uhi ditlocum procul. Illo cnini locus cst ap-
oslondilur esse dominus el orJinalor sab- petendorum. Sic eniin et discipulos per
bali, et aliarum leg^is feriarum. credenda ad operanda, et per opcranda
Est aulem adhuc una Vcrbi polcslas, ad appctenda gradatim erexit, ct ideo tali

qua? cst super onines poleslales, quaj cst tempore opporluno miraculum fccit.
crcalurarum transsubstanliatio ad scip- Vidotur aulcm inconveniens sccundum
sum, pcr cujus elTectum sil)i lidelcs in- liltcram (juod hic dicitur de tompore.
corjtorantur, ct nnum cum ipso efficiun- Quia Ecclcsia celobrat, et tenet quod hoc
tur : ct hanc manifcstat in capilulo miraculum Dominus in eodcm die quo
sexlo. baplizatus fuit poifeccrit conslat autem :

Et ha;c cst Vorbi incarnali sccundum quod vocatio discipulorum post baptis-
divinam potcstatem operativam sufliciens mum facta fuit, et post vocationem fuerit
manifestatio. miraculum. Ad hoc dicendum, quod se-
Pcr sex ergo manifeslatur Verbum in cundum ecclesiasticum ordinem Dominus
virtute crcaturae.Etita haec pars dividitnr tcrtiodccimo die post nativitatcm suam
in sex partes : in quarum prima dicitur, a Magis fuit adoralus. Et deindc trigesimo
quando ct ubi et coram quibus hoc mira- anno nalivilalis suae rcvoluto ab anno
culum ,est secundo, describitur liujus
: adorationis, fuil baplizatus. Dcindc post
miraculi ncccssilas : tcrlio, miraculi fa- annum revolutum codem die istud mira-
ciendi intcrpellatio : quaito, miraculi pcr- culum Et ideo quod dicltur tertio
pcrfecit.

fectio : quinto, miraculi commendatio : die, intelligcndum est, a vocatione Na-

sexto aulem, miraculi finis et utilitas. thanacl, qui non
baptismumstatiin post

In primo horum dicunlur quatuor, sci- vocatus fuit, sed in codem anno quo ba-
licet, tcmpus, locus, factum, et coram ptizatus cst Dominus ])ridie quam annus
quibus fit miraculi perfcctio. complerctur. Dicunt tamenquidam, quod
De temporc dicit : illud miraculum non codem die baptiza-

tionis factum est : scd quia cum miraculo

stellae convenit et baplismatis, in hoc quod
« Et die tertia. » Verbum in ipso manifcstatur : ideo cum
eis in uno festo conjungilur. Manifestavit
Ecce tempus : et est die ferlia ab ad- cnim stella Croatorcm : vox autcm Patris
ductione Nathanael ad Jesum. Et signant in dic baptismatis manifcstavit Sanclifi-
hi dics allegorice quidem lumen legis na- catorem : et miraculum quo insi-vini in
turae, et lumen legis scriptoe, et lumen pidum transit ad gaudii saporem mani-
legis gratiae quo lumine Verbum se
in festat Glorificatorcm. Sedhaecopinio nihil
manileslavit. Exod. xix, li Kslote pa- : valct, quia cadcin ratione et alia multa
rali in diem tertiiim. Omnia enim nalu- miracula codem die cclebrarentur.
ralia et scripta in iege ad lumen gratiae lloc est ergo quod dicil : c< Die tertia. »

reforuntur. Yel dicatur, quod tres dies

sunt tres Verbi manifestationes : in vi- « Nuptiee factoe sunt. )>

sione sensibili, in visione imaginaria, e*

in visione intcllectus. Osee, vi, 3 : Vivifi- Tangit factum. Nuptiae autem hic di-
cahit nos, scilicet Dominus, post duos cunlur solcmnitates nuptiarum secun-
dies, et in die tertia siiscitabit nos. Vel, dum lillcram quae a Domino in paradiso

trcs dies sunt tres illuminationes : ad cre- sunt institulae. Genes. ii, 18 : Faciamus
denda, ad operanda, ad appetenda sive ei adjutorium simile sibi. Et Adam di-

qua*renda. Luc. xxiv, 21 Tertia dies est : xit in Quamobrem re-

Spiritu sancto :

hodie qnod h»r /acta sunt. Genes. xxii. Unquet homo pntrcm suum el matrem,
 IX EVANG. JOANNTS, CAP. Tl-l. 89

et mie : et erunt duo in

adlixrebit uxori mutavcrunt naturalem usum, in eum
carne una ^ Sexus autem a Domlno di- usum qui est contra naturam. Similiter
stinctus cst, Genes. i, 27 Masculuni et : autem et masculi, relicto naturali usu fcR-
foiminam creavit eos. Conjunctio sancti- mime, exarserunt in desideriis suis in in-
ficala, cum dicit : Erunt duo in carne vicem,masculi in masculos turpiludinem
una^ pcr vitam individuam sibi adhoe- operantes. quod dicitur,
Tn hoc autom
rentes, xVctus concubitus imperatus, cum legitimarum personarum, damnatur om-
dicitur : Crescite, et multiplicamini -.
nis incestus consanguincorum carnalium
Fructus inditus a Deo, T[ Maciiab. vii, vel spiritualium in gradu non concesso
23 : Qui formavit hominis nalivitatem, pcrpctratus. Matth. xiv, i : Non licet

([uique omnium invenit originem, et spi- tibi habere uxorem fratris tui \ Genes.
ritum donavit, vohis iterum cum miseri- II, 2i : Relinquet homo patrcm suum et

cordia reddet et vitam. matrem, cum quibus, supple, non con-

Nuptiarum ergo factum est, et offi- trahet et adhserehit uxori suse. T*cr hoc
:

cium naturse, et bonum mortalium, et autcm quod dicit, individuam vitse con-
civilis societas, et remedium concupi- suetudinem retinentium, '\n\.cW.\Q\\.m' fides,
scentiae et sic estsaeramentum Ecclesise,
: ut uterque conjugum alteri fidem Ihori
in quo propter fidem thori, et bonum servet. YA per hoc omnis solutus vel
sacramenti, et bonum prolis excipitur adulterinus damnatur concubitus, quia
concupiscentia quae alias rueret in prse- individuam vitae consuetudiacm non ser-
ceps honestate nuptiarum. Officium ergo vat. Malach. ii, 11 et 12 : Contaminavit
naturee est utilc. Societas civilis facit ad Judas sanclificationem Domini, quam
populationem patriee. Sacramentum au- dilexit, hoc est, sanctum matrimonium.
tem Ecclesise est lionestum ct fructuo- Disperdet Dominus virum qui fecerit
sum. Et his de causis matrimonium est hoc, magistrum et discipulum de taber'
a Verbo incarnato prsesentia sua appro- naculis Jacoh. Tn spirituali autem cogna-
batum ut hoc quod primo Pater in
: tione violatur. T ad Timoth. v, 11 et 12 :

paradiso instituerat, hoc etiam primo Cum enim luxuriatse fuerint in Christo,
Verbum incarnatum sua prsesentia com- nubere volunt, habentes damnationem,
probaret. Et hoc est contra hsereticos quia primarn fidem irritam fecerunt.
nuptias condemnantes, qui Manichsei an- Quando ergo sanctificatio hujus ma-
tiquitus, nunc autem T\iterni vocantur. trimonii observatur, tunc a Christo ho-
Hac dc causa dicit Apostolus, ad Ephes. noratur sua prsesentia matrimonium. I

v, 32 Sacramentum hoc magnum est

:
ad Thcssal. iv, 4 et o : Ut sciat unus-
ego autem dico in Christo et in Ecclesia. quisque vestrum vas suum, id est uxo-
Hoc ergo est factum. rem suam, possidere in sanctificatione et
Sunt autem, allegorice et moralitcr et honore, non in passione desiderii, sicut
etanagogice simul accipiendo,
litteraliter et genies, cjuse ignorant Deum. In san-
nuplise hominis et hominis et nuptise : ctificatione autem possidctur, quando in
Dei et hominis. Nuptise hominis et homi- fide matrimonium contrahitur, et in fide
nis sunt maris et foeminse legitimarum thori promittitur, ct in timore Dei per-
personarum conjunctio, individuam vitse sonse conjunguntur : et in honore, etnon
consuetudinem retinentium. Et per hoc in concupiscentia possidetur et exerce-
quod dicitur, maris et fcBminse, damna- tur. Tob. VI, 17 ; Ui namque qui conju-
tur omnis innaluralis concubitus. Ad gium ita suscipiunt, ut Deum a se et a
Roman. i, 26 et 27 : Eosminae eorum im- sua mente excludant, et suae libidini ita

' Genes. u, 24. ' Cf. Levit. XV, passini.

* Genes. i, 28.
90 D. A\M. MAf.. ORI). VW.VA).

vacent, sicuf equus cl nuilns quibus iion lis speculum luit mater Christi. Ec-
esl inlellcclus, lidhct polestnteui d.emo- oli. XV, 2 : Ohriahit illi rjuasi ma-
nium su/icr cus. II.tc ergo cst. copula ler honorificala. VA ex hoc honcstoe
quihus osl .Iksus fuerunt nuptia^. Luc. i, i3 l'ndc hoc
carnalium nupliavuiu iu :

prrescns. mihi, ut veniat mater Domini mei ad

In linc autcm posl lillerPD c.xpositio- me ? Sic ergo ex matrc l)ci honcstatffi

neni, de moralibus el alle|;oricis ei ana- ct dignificatae fuerunt nuptiae. Ivit autcm

gojricis (licemus nuptiis. Christi maler ad eos ut studiosa et offi-

ciosa : studiosa, ut pulchritudinis stu-

« In (iLina Galil»a'. » dio cuncta ornaret. Proverb. xxxi, 27 :

Consideravit semitas domus su,r, et pa-

Tangit liiclocum communem, (iaii- nem otiosa non comedit. Ofliciosa autem
Iffie : et locum proprium, in Cana : quae ut obscqueretur in necessariis. Luc. i,

est quidam vicus Galilfeae, ubi istae nu- 30 : Exsurgens in.diebus illis, Maria
pticTB factae sunt. VA congruit nomen pro- ahiit in montana cum festinatione, ut
vincia^, quia (\i\\\\3ii2 transmutatio facta obsequeretur Elisabeth. Pulchrc enim et

interpretatur, ct ibi litteraliter facla est officiose cuncta perfecit. Xominatur ma-
transmutatio creatura^, quia aqua' in ter Jesu ante filium : eo quod non adhuc
vinum cordium autem, quia non cre-
: filius secundum deitalcm innotuerat, et

dentes muiali sunt ad fidem nedemplo- matri honoris reverentiam adhuc exhi-
ris. Psal. ci, 27 et 28 : iMutahis eos, et bebat. Luc. ii, 51 : Desccndit cum eis, et

mnlahuntur : tu autem idem ipse es, et venit Nazareth : et erat suhditus illis.

anni tuinon deficient. Sicinnovat omnia Tob. IV, 3 : Honorem hahehis matri tua'

fiui sedct in throno ', Psal. lxvi, I i : omnibus diebus vitcB ejus.

ILcc mutatio dexter/e Excelsi. Cana au-

tem zelus interpretatur, quia totum hoc
facit zelus Dei ad nos. Isa. ix, 7 Zelus
: « Vocatus autem est et Jesus, »
Domini excrcituum faciet hoc. Sicut
ergo tempus, ita ad miraculum concurrit Qui jam manifcstari occulte incipiebat,
locus. « et ad nuptias
discipuli ejus » qui :

tamen adhuc firmiter non adhaerebant,

« VX erat mater Jesu ibi. » sed gratia familiaritatis sequebantur, im-
bui doctrinis cjus cupientes. Isa. viii, 18:

Tangit coram quibus factam sit mira- Ecce ego et piceri mei cjuos dcdit mihi
culum. Tangitur autcm mater ibi fuisse, Dominus. Ili crgo scqucbantur potius ut
quia (sicut dicitur) ipsa crat soror ma- inslrucndi qunm vocati, quia turpe cst
tris sponsi. Vel, si lioc non conceditur, vocari aliquem nisi etiam secum vocctur
fuit nota et compatriota. Luc. xv, G : sua comiliva el familiares sui. Venil au-
Convocat amicos et vicinos, dicens illis tem Jesus, ut nuptiarum approbator et
Congratulamini mihi. Tob. vm, 22, To- sanctificator. Luc. xix, 9 : Ilodie salus
bias pra3cepit parari epulas omnihus vi- domui huic facta esl. IIoc signatum cst,
cinis suis, cunctisque amicis. llic enim 11 Regum, VI, 12, ubi abiit David,
erat mos antiquorum patrum. Vocatse et adduxit arcam Dei de domo Ohede-
autem sunt honcstffi matronae, ut in dom in civitatem David cum gaudio.
earum adspectu et doclrina sponsae ad Arca enim testamcnti persona Domini
vitse honestatem vel vitam honestatis fuit, in qua deitas babitat corporaliter et
informarentur. Omnis autem honesta- plena est benedictione gratiae.

' .\pocaI. XXI, n.

 IN EVANG. JOANNIS, CAP. IT-3. 91

Sic ergo terminatur pars quae est de Vinum de torcularibus sustuli : nequa-
temporis congruitate, loci opportunitate, quam calcator uvx soliium celeurna can-
etpersonarum coram quibus factum est labit. Celeuma est cantus quem cx ju-
miraculum dignitate. cunditate vini solent ebrii decantare.
Congruum ergo est ut in nuptiis San-
ctorum tale vinum deiiciat.
« Et deficiente vino. » llsec est ergo miraculi faciendi condi-
gna necessitas.
Sequitur de miraculi bujus necessitate
quge breviter exprimitur per boc quod « Dicit mater Jesu ad eum : Vinum
dicitur : « El deficienle vino. » Ad lit-
^^^ habent. »
teram patet bic contrabenlium pauper-
tas qui in terra ubertatis, vini tempore,
: Ecce miraculi faciendi a matre miseri-
suae jucunditatisvinum sufficienter ba- cordiae interpellatio.
bere non poterant et maxime illo quo : Et tangit tria : primo, interpellationem
nuper anle vinum vindemiatum fuerat, ad Filium : secundo, instructivam re-
et apud multos maxime abundabat, boc sponsionem Filii ad matrem : tertio, in-

est, in Januario. Et ex hoc accipitur structionem ministrorum a matre mise-

qualiter Cbristus pauper congregationem ricordia? factam.
pauperum amabat, quorum nuptiis inter- De primo dicit sic : « Dicit mater, »
esse non dedignatus fuit. II ad Corintb. quae carne mater erat et alTectu matris
VIII, 9 Scitis gratiam Domini nostri
: filiis futuris Ecclesise compatiebatur. III
Jesu Christi, quoniam propter vos ege- Regum, ii, 20 : mater mea nef[ue
Pete, :

nus factus est, cum esset dives, ut illius enim fas est ut avertam faciem tuam,
inopia vos divites essetis. Jacobi, ii, 5 : quidquam negem tibi. « Jesu, »
scilicet ut

Nonne Deus elegit pauperes in hoc mun- Salvatoris qui ex omni salvat afflictione.
do, divites in fide, et hseredes regni quod Eccli. xxxv^ 26 : Speciosa misericordia
repromisit Deus diligentibus se ? Dicit Dei tempore tribulationis, quasi nu~
in

autem HieronA^mus, quod boc congruum bes pluvise in tempore siccitalis. Scivit
est, quod ubi Deus invitatur, vinum tem- enim tempus observare mater sapientiee :

poralis jucunditatis deficere debet. Hoc quia tunc tempore jucunditatis, et plus
enim vino Sancti non delectantur, quia dolebant de defectu, et plus tribulaban-
inebriat ad Dei oblivionem, et incendit tur de verecundia paupertatis, cum non
ad concupiscentiam. Proverb. xxxi, 4 : subesset facultas unde vinum emeretur.
Noli regibus, o Lanmcl, noli regibus Et scivit esse scriptum, Proverb. xxxi,
dare vinum, quia nullum secretum est 6 Date siceram moerentibus, rt
et 7 :

ubi regnat ebrietas. Ad Epbes. v, 18 : vinum qui his omaro sunt animo. Bi-
Nolite inebriari vino, in quo est luxu- bant, et obliviscantur egestatis suse, et
ria : sed implemini Spiritu sancto. Non doloris non recordentur amplius.
sui
enim est dubiuin quin Cbristus ad dele- Egestas enim fecit mnerorem et verecun-
ctantes in vino temporalis jucunditatis dia tribulationem, quorum ulrumque
numquam introisset. Proverb. xxiii, 29 raater ex abundantia Filii supplere cogi-
et 30 : Cujus pairi vse ? Cui
Cui vse ? tavit.
rixse ? cui fovese ? Cui sine causa vul- Et ideo dicit :

nera ? cui suffossio oculorum ? Nonne

his qui morantur in vino, et student ca- a Vinnm non habent. »

licibus epotandis? Ideo de sobriis dici-

tur, Isa. xvi, 10 : In vineis non exsulta- Nec dicit : Da eis vinum : ut reveren-
bit, neque jubilabil. Jerem. xlviii, 33 : tiam servet Filio, et in liberalitate Filii
02 D. A]M. MAci. onn. pr.t:d.

et misericonlia spcin ponons, tantuni Duo quorum unum csl de in-

dicit,
dofoclum ponil. (Jn;iMil auloni (llnyso- structionc eorum qu.T pcrtinont ad ma-
slonius, nnde accepcril argumcnluni pra?- trcm quantum ad curam prwscntium :

suniplionis dc V\V\o (|uod lioc faccrc secundum autcm de instructione eorum

possol, cum in infanlia nullum fcccrit quic i^ertincnl ad soipsum.
niiraculum ? Ila^c autom (jmestio nulla Dc primo dicil : « Quid mihi ? » Ad
est : (juia scivit l''ilium naluralilor osso me enim exofficio logalionis quo missus
Dcum, ot omnia posse facerc quae vellet. sum in mundum, pcrlinct cura spiritua-
Adliuc autom scivit miraculum stellae lium non temporalium. Luc. ii^ 40 :

pra>ccssissc, et proplioliam Simeonis, et Quid est quod mc quserebatis ? nescieba-

Magorum adoialionem, ol pastorum v(;r- tis quia in his quie Patris mei sunt,
ba, cl Ani,a'Iorum gaudia, et Joannis oportet mc essc? Unde ctiam qufe.situs
testimonium, et voccrn l^atris, et figu- ad rcgnum, fugit'. Et postulatus ut di-
ram c(dunib;c. Ex quibus omnibusjani vidcrct ha?rcdilatcm inlcr fratrcs, dixit
divinitas ejus innotescerc coepit, ct ideo hoc ad se non pertinere-.
horam manifestationis per signa scivit
jam cssc inchoatam et ideo signum : « Et tibi. »

fieri pro tanta nccessitate et utililate pe-

lebat. Ilac ergo de causa prudcns ma- hoc etiam ad matrem ut qua? ca?-
(Juia
ter Jesu, quia omnia haec conscrvabat libatum vovcrat non pcrlinebat. 1 'ad
confercns in corde suo, dixit ad eum : Corinth. vii, 34 : Mulicr innupta, et

« Vinum non habent. » In quo nolatur viryo cogitat quse Domini sunt, ut sit
necessitas, et miraculi gratuitas. Neces- sancta corpore ct spiritu. l\Ialth. vi, 31
sitas enini pauperlalis mcrctur subven- et 32 : Nollite soUiciti esse, dicentes :

tionem. Psal. x, li : Tibi dercliclus Quid manducabimus, aut quid bibemus,

est pauper. Miraculi autem congruitas aut quo operiemur? llsec enim omnia
notatur : quia cum non studerent abun- gentcs inquirunt. Scit enim Pater vester
dare vino temporalis jucunditatis, con- quia his omnibus indir/etis. Ilinc est
gruum erat ut daretur eis vinum jucun- quod talia non vult peti in oralione nisi
dilatis spiritualis miraculo Dci perfectum. pro necessitate. Matth. vi, 33 : Quserite
Eccli. XXXI, 3G : Exsultatio animse et primum rcynum Dei, et justitiam ejus,
cordis vinum moderate potatum. Judi- et hsecomnia adjicientur vobisK Hinc
cum, IX, 13 Numquid possum deserere
: est quod non legitur umquam aliquod
vinum meum, quod Isetificat Deum et miraculum Dominus fecisse nisi ad ne-
homines ? cessitatem, pra?ter istud soluni quod ad
supplementum jucunditatis factum est.
Ideo dicit « Quid mihi, » spiritualibus
:

« Et dicit ei Jesus : Quid raihi et intento, « et tibi, » caelibatui intentse?

tibi est, mulier? nondum venit hora

« Est, mulier ? »
mea.
Dicit mater ejus ministris : Quod-
ISec hoc ex ira dixit, ut quii^Iam male
cumque dixerit vobis, facite. »
sentiunt, vel ex indignatione, velex con-
temptu, ut haeretici dixerunt. Sed hu-
Ecce instructiva responsio Filii ad ma- millimus custos noluit detegere virgini-
trem « Quid mihi, etc. ? »
: tatem matris : ne per hoc gloriosus in

* Joan. VI, lo. ' Cf. Luc. xii, 31.

* Luc. XII, 13 et sCfi.
 IN EVANG. ioAiNMS, CAP. ll-i, n. 93

coaspectu homiiium apparcrel, ante- Hoc est ergo quod Augustinus antc di-

quam per miracula manifestaretur. II ad cit, quod iste est sensus : « Quid mihi
Corinth. xn, 6 : Parco aidem, nc quis et tihi est, miilier'^ » supplc, commune
me exislimel siipra id quod videt in me, unde miracula facere possum? Quod
aut aliquid audit ex me. enim ex te habco mihi et tibi commune,
Aliter etiam in hoc congrue vocat mu- non est nisi inlirmitas humana ct ex :

lierem, quoniam raisericordia cmollita, illa liabeo posse mori, et ad hoc quod
moUia sensit de nuptias celebrantihus, hoc ostendam, ct te in hoc malrem re-
qui ex paupertate vini in proximo mani- cognoscant. « Nondum venit hora niea, »
festanda vcrecundati fuissent. Hgec est sed in cruce pendens, et in lioc (quod ex
exposilio Origenis et Cassiani : et puto tecum habco moriens) le esse ma-
te et

quod vera sit et aliis melior. Unde mu- trem sub cruce recognoscam, et te dis-
lierem propter scxum vocat, et proprie- cipulo loco mei recommendabo cum illa
tatem cordis per misericordiam emolliti. hora venerit. Ex Patre autem habeo
Et in hoc sensu addit, instruens ma- unde miracula perficere possum. » Ilaec

trem de his quge pertinent ad ipsum, di- est expositio Augustini. Et caetera non
cens : mutantur. Et ex hoc infert Augustinus,
(juod hsec locutio inslructoria est. Quia
c< Nondum venit hora mea. » in divinis quae Dei sunt, malrem reco-
guosccre non debemus. Deuter. xxxiu,
llora enim Domini ad miracula fa- '.) : Qui dixit patri suo, et matri suai :

cienda fuit necessitas patienlium, ct de- Nescio vos : ct fratribus suis : Ignoro
volio expostulantium, et cedilicalio infi- vos : ct nescierunt filios suos. Ili custo-
delium in hde. Quia sicut dicitur, I ad dierunt eloquium tuum, pactum tuum et

Corinth. xiv, 22 : Linguse vel miracula, servaverunt. Hoc est crgo quod dicitur,
non fidelihus, scd infidelihus in signum Matthsei^ xu, 48 Qua; est mater mea, et :

sunt. Horum autem nullum fuit hic : qui sunt fratrcs mei ? Et extendens ma-
quia non necessilas, nec devotio expo- nus in discipulos suos, dixit : Eccc ma-
stulantium fuit in nuptiis : sed potius fuit tcr ynea, et fratres mei.
ibi socielas lemporalitcr gaudentium.
Nec fuit etiam sedilicatio infidelium : et « Dicit mater ejus ministris. »

ideo post miraculum istud sequitur,

quod crediderunt in eum discipuli ejus Ecce instructio ministrorum. Scivit
qui et prius crediderant. Heec ergo quse enim Filium suum tantae misericordise
dicta sunt, vcra hora cst Christi ad mira- quod compateretur verccundias sponso-
cula facienda, et ilUun ipse numquam rum : et instruit ad obedientiam secun-
neglexit. Unde, Isaise, xlix, 8 : Tempore dum nomen suum, quia Maria illumina-
placito cxaiidivi te, et in die salutis au- trix interpretatur, ct idco iiluminat eos
xiliatiis sum tui. Eccle. iii, 1 : Omnia de faciendis.
tempus habent. Et secundum hunc in-
tcUcctum confunditur mathematicus qui « Quodcumque dixerit vobis fa-

omnia agit ad electionem horarum, di- cite, »

ccns etiam Christum horas observare
quando adjuloiio stellarum miraculare Generalitcr obediendo. Psal. lxv, 8
posset quia ille non est ejus intelle-
:
et 9 Auditam facite vocem laudis ejus
: :

clus. Ad Galat. iv, 10 et 11 : Dies obser- qui posuit a^iimam meam ad vitam, et
vatis, et menses, et lempora, et annos. non dedit in commotionem pedes meos.
Timeo vos, ne forte sine causa lahorave- Dictum enim cjus in potestale est. Psal.
rim in vobis. cxL, 6 Audient verba mea, quoniam
:
 U4 D. ALIi. MAG. Olil). PU/i:i).

Ijuluenint. Kl ileiuiii, l.wii, '-W : l'^cce et juslitiis carnis, usqiie ad lempus cor-
dabit voci sme cocem tirtutis. rectionis impositis.

« Capientes singuloe, etc. »

^ « llraiit aulom ibi lapidea' hydriee

Ostendit miraculi veritatom a quanti-
sex posilas secuiidum purilieationera
tato capacitatis vasorum, quia in occulto
Juda'orum, oapientes singuhe metre- nomo vinum tantum altulissol quod tan-
tas binas vel ternas. » ta^ capacilatis vasa implere potuisset.
« Melretas binas. » Et illae erant mi-
Hic tangitur miraculi perfectio. nores, fortc ad ablulionem vasorum.
Tanj^uiilur auteni duo. Ununi est, « Vel lernas : » qua; majores eranl in

quod miraculi verilatem oslendit et ablulionem corporum et voslimentorum.

quanlitalem, scilicet maleria, et quanti- Motreta enim dicitur agrieco [xkpov, quod
tas, et usus vasorum in quibus factum latine est mensura : et erat apud eos
esl vini miracuium. Aliud autein quod
ost mclreta nomon usualis mensuree : sicut
osl miraculi i)erleclivuin, ct hoc esl Do- dicimus urnam, vel quartale, vel sexta-
mini verlmin. lium.
Tanjiit ergo primo materiam natura- Sunt autem istse hydriae significantes
leni vasorum, cum dicil : «Erant autem vasa nostrse puriQcalionis : quae sunt
ibi lapideai., » quia iii lapidibus non misericordia in miseros, et commotio
consuevil poni vinum. zeli in malignos, spiritus contribulalus
Deindc tangit usum vasoruin, cum di- in devotionis sacrilicio, praegustatio quae-
clt : « llijdrix, » quia Jiydria dicitur a dam aeternorum in cultu divino, conside-
graico quod ialino est aqua, quia
joioo, iii ratio nostra? mortalilatis in hujus pere-
lorra sicca et monluosa carento aquis, in grinationis ta^dio, et sacra modilatio in
talibus vasis aqua rcserva])alur. sacrarum litterarum verbi Dei studio.
« Sc.x positae. » I3icit quantitatem vini Vas quidem misericordiae cst hydria
ex numcro vasorum quae occultari non Uoboccae, (joiios. xxiv, 18, quae celoriter
poteraiil, quia si unum vas fiiisset et deponitur do humeris ut bibat indigens
parvulum, crodi potuissot occullo illud homo, et juinoula ojus. Ouia compas-
esse allalum cum vino : sed plena sex siones aliorum humeris portainus, etiii

vasa occultari non possent. per iniserationis ofliciuin hanc hydriam

« Secundum purificationem Judceo- unicuique prout compelit indigentiae ip-
rum. » Mic a line ostendit miraculi veri- sius inclinainus, ut otiam homo ratio-

tatem : quia otiam ad lavanda corpora nalis bibat : ot oi qui jumontum per in-
iiabobantur hydrife, et non ad vini rece- sipionliam faclus est, consolalionem non
ptacula. Purificationem autem ./ud,eo- negamus, dicentes : Bibe, domine mi,...
rum dicit, quia Judaeis mos erat multa quin et cameiis tuis kauriam aquam^.
haboro baptismata proptor multas quas Sicut et ipse Dominus nobis dat for-

incurrebant irnmundili<Ls : nec antoquam mam, cum dicit, Psal. xxxv, 7 et 8 :

l)urilicart!ntur per aquam, coinedcl)ant. Ilomines et jumenla salvabis, Domine,

iSIarc. vii, Et a foro, scilic>et voniontes,
i- :
quemadmodum viultiplicasti misericor-
nisi baptizontur non comedunt : et alia ,
diam tuam, Deus. Haec hydria capit

multn sunt qux tradita sunt illis servare, mensuras binas : quia et cordis dat com-
et baptismata calicum, elurceorum, etc. passionem, et in opere praeslat subven-
Ad Ilebr. i\, 10 : Variis baptismatibus, tionem. Tob. iv, 7 : Noli avertere fa-

' Geiies. i.viv, 18 el 19.

 IN EYANG. JOANNIS, CAP. 11-0. 95

ciem luam ab ullo paupere. Ecce coin- est quod, (^anlicorum, vi, 8, dicitur :

passio. El ibidem, 1i. 9 : Si mullum tihi Una columba mea. De quarto dici-
est

fuerit, abundanter tribue ; si exigiium tur, IsaiiT, xxxvin, 2 Obsecro, Domine, :

tibi /uerit, etiam exiyuum libenter im- memento, qweso, quomodo ambulaverim
pertiri stude. Ecce operis per effeclum coram te in veritate, et in corde perfecto,
miseralionis subventio. et quod bonum est in oculis tuis fecerim.

Commolio zeli in malignos est hydria IliEc hydria capit mensuras binas :

Gedeonis, qui hostes fugavit dum hy- quia devotionem exhibet in atrectu, et
drias confrei.;it '. Zelus (ut dicit Beda) est ascensionem veritatis ot contemplatio-
fervor animi quo mens abjecto humano nem in intellcctu.

timore pro defensione veritatis acccndi- Quarta hydria nostrae purificationis

tur et comeditur : qui quoelibet prava est preeguslatio «ternie dulcedinis in cul-

quce viderit, corrigere salagit : si ncquit, tu divino. Ileec est hydria quam inter
tolerat et gemit. Htec hydria capit me- vasa templi poni iecit Salomon' : et

trctas ternas : quia amore veritatis ac- quam removit Joas ''
: et quam abstraxit
cenditur intus : ct ad ea quse corrigere a templo Nabuchodonosor \ Haec enim
valet, correclionem fraternse charitatis prsegustatio quoddam libatorium seterno-
adhibet foris : ad ea autem quse corri- rum est, qucE quanto frequcntius (ut di-
gere non valet, gemilum ponit orationis. cit Anselmus) in dulcedine spiritus perci-
Spiritus contribulalus in devotionis pitur : lanto magis peregrinationem no-
sacritlcio est hydria Elise, quam super stram iiniri desideramus, et frequentius

sacrificium quadruplicatam superfundi et ferventius seterna desideramus. Et

prsecepil, quse et totum sacrificium ct al- ideo capit ista liydria matrelas ternas ;

lare perfudit-. Quia in dcvotione sacri- quia aliquando illa gustamus in atreclu,

ficii conlribuhiti spiritus qualuor sunt plus scnlientcs in aiTectu per experimen-
necessaria, quorum primum est purifica- tum, (|uam videamus per intellectum :

tio spiritus a peccati contagione. Se- sicut dicit Augustinus in libro X Confes-
cundum est segiegatio spiiitus a cura- sionum : « Alicjuando intromittis me in
rum sollicitudine. Tertium autem, ipsius atTectum muUum inusitatum introrsus,
spiritus congregatio intra seipsum ut sit ad nescio quam dulcedinem : quse si

totus unitus in virtule. Quartum autem, me, nescio quid erit quod
perficiatur in
ut procedens sit ad Deum in cordis, et vita ista non erit*'. » Psal. lxvii, 11 :

oiis, el operis veritate et rectitudirie. De Parasti in dulcedine tua pauperi, Deus.

primo, Joan. jx, 31 : Scimus quia pecca- Aliquando auleni prsegustatio hsec fit in
tores Dcus non audit : sed si quis Dei veritatis visione, quando accedit homo
cultor est, et voluntatem ejus facil, hunc ad cor altum, et exaltatur Deus in ipso ad
exaudit. De secundo, Osee, ii, li Du- : visionem occultorum ". Aliquando etiam
cam eam in solitudineni, et loquar ad admittitur secundum atlectum et intcUe-
cor ejus. De lertio, Ezechiel. xxxiv^ 13 : ctum ad limpidse felicitatis gratiam, sic-
Congregabo eas de terris, et inducameas ut Paulus, ad Corinth. II •s.ii, \ '.
Scio
in terram suam. Etibidem, ji.\'l '.
Libe- hominem, quoniani raptus est in para-
rabo eas de omnibus locis in quibus dis- disum, voluptatis scilicet, et audivit ar^
perscv fuerant, hoc est, de dividentibus cana verba, qu3e non licet ho?nini loqui.
cor in uniiatem cordis et spiritus. Hinc Et istae sunt metretse ternse.

* Judicuin, VII, 20 ^ Jerem. lii, 19.

^ III Regum, xviu, .34 et seq. fi
S. AuccsTiisus, Lib. X Confossionum, cap.
" III Regum, vii, 30. 40.
* IV Regum, xii, 13. ^
Psal. Lxiii, 7 el 8.
96 1). WM. iMAd. OMI). V\\.¥.D.

(juiiila liyili iii esl considciulio inorla- lio[)ologiam concedil morali virtuli, et

litalis in liujus |)ere^ninalionis tanlio, anagogiam extendit ad fruclum regni

quai invenilur, Ecde. xii, (J : Anku/Katn... Dei scmpcr appetcndi.
co)>U'ialur hijdriu .siipcr jonlcm, el con- Sic ergo hydria3 scx sunt ad purilica-
frhiijalur rula supvr cislernani. Onia si lionem nostram positte, capicntes sin-
morlalilalcin noslrani considerainus, gulae. metretas binas vcl lernas. Hae by-
tola die confrinfiilur stiper fonlem, undc driic sunt lapidae [troptersui firmitatem.
siiitpleiiienla inortalitalis liaurinius. Kl I l^ctri, Et vos famquam lapides
II, .">
:

lianc C(»nsiderare purilical nienlem, sic- vivi supenedificamini. In Iiis cst aqua

ut dicilur, Eccli. vii, iO : In oninihus insi[)ida semper nisi per Cbristi et [)icta-

opcribus luis mcmorarc novissima tua, lis intcntioncm in vinum convertatur,

cl in ivternum non peccabis. Ilabetauteni quod, ut dicit Psalmista, IVsal. ciii, 15,
mensuras binas
lijec livdria dum et ne- : l<eti/icat cor hominis. De purilicatione
eessitatem moriendi reducimus ad men- cnim Dominus, Exodi, xix, li
praeccpit :

lem, et incerlitudinem liorae et qualilalis Descendit Moyses de monte ad populum,

morlis recordamur. De necessitate mo- et sanctificavit eum. Lcvit. xvi, 27 :

riendi surgit vitoe contemptus. M Reguin, Sanjuis illatus esf in sanctuarium ut

XIV, 1 i : En omncs morimur., ct quasi cxpiatio complcrctur.
aqux dilabimur in terram, quse non rc-
vcrluntur. De incertiludinc liortB et qua-
lilale moiiis exemplum est Halaam, qui
« Dicit eis Jesus: Implete hydrias
optavit mori mortc justorum, et periit
aqua. Et impleverunt eas usque ad
inter im[)ios mortc pcccatorum '. Et
excmpium, Luc. xii, 19 et 20, de eo qui summum. »

dixit El dicam animie mcce

: Anima, :

habcs mulla bona posila in annos plu- Ecce miraculi pcrfcctio per vcrbum
rimos : requiesce, comede, bibe, cpularc. Dei. Et tanguntur duo, scilicet, im[)e-
Dixit autcm illi Dcus : Stullc, hac nocte rium Domini, et obcdientia ministri.
animam tuam repetunt a tc : ciusc autem Imperium Domini est « Implcte hy- :

parasti, cujus erunt? Et ex liac consi- drias aqua. » Dominus ad suae

Quialicct
deratione surgit quod ud moriendum legationis inlentionem dixerit non ad se
sempcr nos praeparemus. pertincre delectamenta et jucunditalis
Sexta liydria est sacri verbi Dei medi- temporis hujus defluentia, tanien condc-
tatio. El iiffc esl liydria viduae Sarepta- sccndil humanae verecundiae et in jucun-
noe, et liydria Sainaritanse : de qua su- dilatibus descrviens est. Sapicnt. xvi,
mitur et verbi Dei farina in pancm con- 21 : Substa/itia cnim tua dulcedincm
verlenda, et aqua litleralis intelligentiae tuam ([uam in filios habes ostcndcbat.
propter s[tiritum relinqucnda. Et ideo, lloc crgo ostendens, dixil : « Implete
III Hegum, XVII, 14 et seq., Sareptana hydrias aqua, » abundantissimee suoe
vidua de liydria sua cibum [lanis indesi- largitatis ostcndens beneficia. Psal. cxliv,
neilter exliibuit, postquam a Proplieta 10: Aperis tu manum tuam, ct imples
illuminata fuit dc panis illius communi- omne animal benedictione. Jacobi, i, o :

catione in omnes verbum Dei csurientes. Dal omnibus affiuenter, et non impro-
Et Samaritana Iiydriam reliquit, post- perat.
quain dc veritatespiritus illuminata fuit"\ Hydriae autcm impletae, sine omnlver-
lltec Iiydria capit mensuras ternas : quia bo, sola Domini voluntate oplimum
in
alleg-oriam exbibetad »dilicationcm fidei, vinum conversae sunt : cuin tamen alia

• Nuraer. xxin, 10. 2 Joan. IV, 28.

 liN EVAXG. JOAN.MS, CAF. [1-7, 8. 97

miracula et verbo, et tactu corporeo, et verum, Christus iiia in suis operalioni-

aliquando Sed hujus cau-
lletu perfecerit. bus non uteretur. Humanse etiam sedifi-
sae duae sunt una quidem, quia illud
: cationi magis expediebat, quiasi creatum
miraculuni necessitali humana? non sub- ex nihilo subilo vinum apparuisset,
venit, et ideo minus curae adhibuit ad ip- pliantaslicum opus judicaretur, quod
sum. Alia autem, ut notetur quod in mi- etiam fit arte maleficorum.
raculis necessitati humauce subvenienti-
bus ahquid contrarium suaj operationi
fuit, scihcet, peccatum quod causa fuit om- « Et dicit eis Jesus : Haurite nunc,
nium eorum quse patimur. Psal. cii, 3: et ferte architriclino. Et tulerunt. »
Qui propitiatur omjiibus iniquitutibus
tuis, qui sanat omnes infirmitates tuas. Ecce miraculi approbatio.
Hieronymus « Quidquidpatimur,peccata
: Et habet duas parles: in quarum pri-
nostra meruerunt. » Gregorius : « Nulla ma, prsecepto Oomini jubelur olferri
nocebit adversitas, si nulla dominetur probatoribus in secunda autem proba-
:

iniquitas. » In creaturis autem est ratio tum miraculum commendatur. Dicit ergo
obedientialis, ut fiat eis quidquid divinee primo uthauriatur, et secundo ut proba-
placet voluntati, et ideo sine verbo et tori exhibeatur, et tertio obedientia mi-
facto ad nutum obediunt. Psal. cxxxiv, nistrorum ostenditur.
6 : Omnia quxcumque voluit JJoniinus Dicit ergo : « Haurite nunc » subito
fecit, in cwlo, in terra, in mari et in conversam aquam in vinum. Et ideo di-
omnihus abyssis. cM,nunc: quia quod natura paulatim
iecit in vite (succum aquse in vinum di-

« Et irapleverunt eas usquead sum- gerens, sicut dixit Empedocles, quod vi-

mum. » num est aqua putrefacta in vite) hoc Do-

mini voluntas fecit subito in nunc tem-
Ut largaabundans sit Dei benedi-
et poris, et ideo ut infinita virtus se habet
ctio. Sed quaerit Chrysostomus, Quare ad naturge virtutem. Probatum est enim
extra vasa uon fecit aquam vinum ? Et in libro VHI Physicorum, quod virtus
quare fecit haustam per ministros in vi. finita est quae operatur in tempore : in-
num converli? Et dicit, quod hoc factum finita autem est ea quse in nunc opera-
est propternos : quia hausta fuit exposita tur. Sic ergo in hac operatione infinita
videnlium oculis : et per ministros, ut et individua virtus verbi Dei ostenditur
per testes probata, quod vera et viva es- esse. Isa. xii, 3 : Haurietis aquas in
set aqua. yaudio de fontibus Salvatoris. Joan. vii,
Siautem quseritur, Quare non fecit 38 : Flumina de ventre ejus fluent aquas
vinum de nihilo in vacuis vasis? Dicen- vivss. Psal. XLV, 5 : Fluminis impetus
dum, quod istud convenientius fuit et di- lcetificat civitatem Dei. Aqua enim
vinae operationi, et humanse sediiicationi. fluxit in vinum, et limpiditas humana
Divina» quidem operalioni in qua non gaudium gustavit teternorum. llierony-
aspernatus matcriam quam creavit, mu- mus :

lavit de duabus qualitatibus contrariis

.Novuiu geiuis polenliae
quse sunt frigidum et humidum, in cali-
:

Aquae rubescuut iiydri.iB,

dum et siccum. Et si cieasset ex nihilo^
Vinumque jussa fundere
jam videretur aspernari maleriam quam Mutavit unda originem.
non conve-
a principio creavit, et in hoc
nire cum Creatore primo. Unde damnan- « Et ferte architriclino. »

tur Manichsei qui dicunt materiam ix

malo Deo essc crcalani. Quod si esset Triclinium, ut dicit Ck^ssa. est nit'-

xxiv
 U8 D. ALIJ. MA(j. oUh. VnMU.

(liiiiu >|)iiliiim (loinus a pariclihu!? ul»i u rt autem giistavit arohitriclinus

stMlohaiil (oiivivanlcs ; ol sic tiicrmiuui a(|U(nn vinum faotam, et non sciebat
nou dicilur iloiuus tricanierala, scd |ki- uiidu osset, miuistri aulem soiehant
lius lucdiuiu inlcr |)arielos tanuiuaiu
(jui liauserant aqnam. »
duos tcrniinos i|uoiuMi lucdiuin csl spa-
tium, cl hoc trictiniuin a trihus ordiui-

bus niensarum dicilur, quamvis ordo Ecce miraculi commendatio.

qui esse posset relinquchatur ad transi- Et dicuntur Jiic tria, scilicct, gustus
tuni ministrorum. Archilriclinus auloui, saporis optiiui in archilriclino, igno-
ul dicil (ihrysostonius, fuit princeps illo- ranlia operis divini, C(nnmendalio facti.

rum Irium oidinuiu qui prttcrat niiui- Dicitergo: « it au/cm yustavit ar~
stris : et prohahat [)rimus, an ea qua; chitriclinus, » qui adhucsohiius luit. Est
erant esculcnla ct poculenta digna essent enim consuetudo ministrorum comedere
quae ministraicutur discumbenlihus. l)i- post comcstionem convivantium et ideo :

cunt autem alii : Arthilricliniis vocaba- lingua qure non erat infecta alio sapore,
tur qui ut princeps honoratior, priinus certiusprobarepotuit. Proverb. xxxi, 18:
sedehat inter invitatos in trihus ordinihus Gustavil, et vidit quoniam bonu est ne^
discumhentes. Utrumque islorum potest yotiatio ejus. Et, III 1'^sdriB, iii, 18 et
esse.Sed primum convenientius esse vi- seq., ad sensum : viri, fortissimum est
detursecundum consuetudinem convivan- vinum : quia facit oblivisci malorum, et

tium, quia in conviviis talis constituitur facit liominem per talenta loqui.
« Aquani vinum factam, » hocest, vi-
probator vinorum. Huic ergo ut proha-
tori sohrio afTcrri fecitvinum, utprobare- num factum ex aqua. Non enim mistum
tur. Et hoc est exemplum noslrum, ut id fuit sed tota aqua ad vini speciem et
:

de verho gratiae propinemus primo pro- saporem tansierat. Hoc est quod dicitur,
hatori vinorum, lioc est, examinatoii Isa. XXV, 6 Faciet Dominus exercituum
:

magistro oireramus^ et si placet, ad alios om)iibus populis in moute hoc convivium

postea derivemus. Ideo l*aulus ascendit pinyuium, convivium vindemix, pin-
Jerosolymam, ut cum Apostolis confcr- yuium medullatorum, vindemi<e defsB-
ret quod priedicavit in gentihus Evange- catse.

lium ne forte in vacuum curreret aut

:

cucurrissct '. Proverh. v, IG : Deriventur « Et non sciebat unde esset. »

fontes lui foras, et in plateis aquas tuas

divide. Froverb. ix, 5 : Bibile vinum H;ec est ignorantia operis divini : ut

fjuod miscui vobis. lactum commendetur, ct livor qui forte

esset contra opeiantem, a coniinenda-
« Et tuh}runt. » tione non retraheret : et ut taciturnitas
magnafacientis nobis exemplum vitandse
Obedientia est minislrorum. Tulerunt jactantise praiberet. Et ideo noluit ut mi-
enim vinum lihandum architriclino : sic- nistri magnaiia operum suorum praedi-
ut nos etiain noslro examinatori Prie- carent. Eccli. iu, 20 : Quantomaynuses,
hito offerre debemus. Et hoc signatuin humilia te in omnibus.
est, III Esdrae, iii, 13 : et, III Regum, vii, a Ministri autem sciebant qui hause-
.*)0, ubi hydrise et phialai priecipiuuturin rant aquam, » quia sicut dicitur, Pro-
templo fieri per quse quidquid in templo verb. XIV, 35 : Acceptus est reyi minister
otfertur, an dignum sit Domino, pradi- intelliyens. Qui enim sunt ministri, opera
Itclur. I)ei nosse dehent : et nihil corum sihi at-

' Ad l.alal. i, IS.

 li\ EVANG. JOAiNiMS CAP. Jl-lO. 'J9

tribuere, nec inde gloriam aliquam quse- num, hoc est, saporosum : hoc est, vi-
rere. 1 ad Corinlh. iv, I : Sic nos existi- num jucumniatis terrenae. Et cum ho-
met homo, iil ministros Christi, et dis- mines inebriantur per vinum luxuriae,
pensalores mysteriorum Dei. Hi ergo tunc proponit diabolus illud quod pejus
qui a secretis Dei interfuerunt. merito est in poMiarum affhclione. Proverh.
sciunt : maxime quia hauriendo aquas xxni, 31 et 32: Ne intucaris mnumquan-
collaboraverunt. Haurii-e enim est stu- do flavescit, cum splenduerit in vitro
dere divivis. c.olor ejus. hujreditur hlande : sed in
novissimo mordehit ut coluher, et sicut

regulus venena diffundel.

c< Vocat sponsum architriclinus, « Tu autem, » contra consueludinem
Et dicit ei : Omnis homo primum faciens, vinum honum usque
« servasti

bonum vinum ponit: et cum inebriati adhuc: » ita quod modo sapor ejus non
potest discerni. Sic etiam Deus antepo-
fuerint, tunc id quod deterius est ; tu
nit vina compunctionis in pcenis et mi-
autem servasti bonum vinum usque Psal. Potasti nos vino
seriis. lix, 5 :

adhuc. »
compunctionis. Et in fine in deliciis vir-

tutum propinat vinum optimum 8etern<e

Ecce promulgatio commendationis ad jucunditatis. Canticorum, v, 1 Comedite, :

aUos. amici, et hihite : et inebriamini, charissi-

Et tanguntur in hoc tria : sponsi vo- mi. Item, ibidem, vii, 9 : Guttur tuum
calio, mundanaj consuetudinis allegatio, sicut vinum optimum, dignum dileclo
et facti vini commendatio. meo adpotandum, lahiiscjue et dentibus
Dicit ergo « Vocat sponsum, » qui ex-
: illius ad runiinandum.
pensas ministrabat, et quae darentur mi- Hoc est ergo quod dicit in htterah iu-
nistris ad prseponendum convivis ordi- tellectu.
nahat, Hunc ergo ut principem vocat autem quseratur Quis iste sponsus
Si :

prae admirabilihus operationihus. Psal. fuerat? Secundum Ilieronymum et Au-

c.xxxvni, () : Mirahilis facta est scientia gustinum in Prologo etin (llossa dicitur,
fua ex me, etc. quod ipse fuit Joannes Evangehsta.
Et hoc est quod sequitur : (Jontra iioc lamen est diclum Victorini, el
Ghrysostomi, et Origenis. Dicit enim sic
« Et dicit ei, » Victorinus : « Cum virginitas sit in carne
corruptibili incorruptionis perpetua me-
Contrariam hujus saeculi allegans con- ditatio, non est credendum quod Joan-
suetudincm Omnis homo, » humuni
: « nes, cum de virginitate (estimonium per-
sapiens, « primum, » hoc est, a princi- hibet, umquam in nuptias consenserit. »
pio convivioium, « bonum vinum po- Ad hoc dicendum, quod absque dubio
nit. » Et si contraria est consuctudo apud celebrior opinio est, quod iste sponsus
([uosdam, hoc est avarili;e : ut primum fuit quod sponsa cum viigi-
Joannes, et

malum vinum hibatur, et tunc a non si-
tientibus bonum vinuni non qua?ratur.
Sed largi apud
consuetudinem, quse hic allegatur.
« Et cum inehrietati fuerint » convi-
nibus Deo sacratis posteacum matreJesu
permanserit. Quod autem dicilur, quod
dilcctos convivas tenent viginitas, elc. Dicendum est, quod est
incorruptio secundum menlem, et in-
corruptio secundum corpus et incorru- :

vae, « tunc, » ad mitigationem ehrietatis, ptio secundum utrumque est virginitas

ponit (( illudquod deterius est, » hocest, quie quidem radicem habet in mente, et
aquosius, ut remittatur ehrietas. Sic etiam ramos in corpore, ut dicit Amhrosius,
iiiliT sieculi homincs ponitur vinuin bo- l*rimo et principali(er meditationcm lia-
 Illl I). Al.li. .M.Ui. UJtD. IMt.ED.

het in iiienle. Kl iiicoriuplionis corjtoiis « in Gana Galihca'. »

nieditatio pro divcisilale lcmporis est di-

versa : (luia noii rcvclato adliuc tcinpore Ad solemnilateni et aj)probationein
^ratia», quanivis incorruplio corporisdc- nupliarnm. Act. ii, 19 : iJabo prodiyia
sidcretur, lainen coniinittilnr dispensatio- in cielo snrsunt, el sif/na in lerra deor-
nidivina', siciil cl Itcalissiina Viryofccil: sum '.

co (juod tunc inalriinoniuin rrudilicabat I^t quaiiLuin ad linem in- ijtso :

nralije divina*. (juia cuin proj)afiationese-

iniiiis liebal cliain jnopayalio religionis. « Manifestavit gloriam suam, »

rcnijxtre antein revelatae gratife incorru-

j)tio corporis tenebalur in corj)oris inte- Hocest,gloriosain inse latenteindivini.
^rilale et sanctitate : quia tunc verbo ca- tatem, (juae cst gloria sua. Joan. i, I t :

stitalis liebat eliain ad j^entes propagatio Vidimus yloriam ejus^ yloriam (/uasi
religionis. Kt quia et matrimoniuin aiile iniyenili a Palre. i ad Timoth. i, 17 :

legem, et castitas tempore grati* Deo fru- SoliDeo honor el yloria. Alanilestavit
clilicabanl, matrimonium Abraha? pr.TR- autem per etfeclum divinaj virtutis : et

fertur cailibatui Joannis : quia castitatem hanc considerando ostendilur Jdannes

quam Joannes exbibebat in corpore, esse a({uila in visu deitatis.
Abrahain liabuit in hahitu et mente. Et
talis incorruptionis meditalio est virgi- « Et crediderunt in eum discipuU
nitas ubi incorruptio tenelur in mente, ejus. »
et incorruptio corporis habelur in habitu
mentis, quamvis non Et sit in corpore. Ecce finis in altero. Joan. xi, 27 : Eyo
quod dicit Victorinus, quod non consen- credidi quia tu es Chrislus, Filius Dei
sit in corruptioneni corporis, inlelligen- vivi, qui in hunc mundum venisti.
dum est de illa corruptione quae violat Haec est ergo expositio litterse.
habitum continentise in iiiente. Sicut autem sunt nuptiw hominis et
hominis quas Christus sanclas oslendit
esse sua praesentia ita sunt nuptiae Dei
:

BB « Hoc fecit initiura si|^norum Jesus et hominis in nalurarum conjunctione ad

in Cana Galiiceae : et manifestavit glo- lidei fundationem, in spiritus creati et

riam suam, eum Spiriius increati societate : cl hoc in gra-

et credideruiit in
tia et gloria. De primo dicitur, iMatth,
(liscipuii ejus. »
XXII, 2, quod simile factum est reynum
coelorum homini reyi, qui fecil nuptias
Hoc est ultimum. VA m hoc tangunlur jilio suo : cum humanam naturain divi-
Iria : primuni, signi recapitulalio : se- nae naturae in unitate personae copulavit,
cundum est signum gloriae Dei, linis in et facta sunt duo (Deus et homo) in car-
ipso signo : tertium est conlirmatio disr ne una. In quo, sicut dicitur, ad Coloss.
cipulorum, linis in alio. II, 9, inhabitat otnnis plodtudo divini-
Dicit ergo : c< IJoc inltium siynorum » tatis corporaliter.
per se factorum : quia ante signa j)er Pa- Secundae nuptia? sunl Dei et hominis
trem facta fuerant in stella, et baptismo, in uno spiritu in gratia charitatis con-
et Siineone, et aliis : « fecil Jesus. » Et juncli. 1 ad Corinth. vi, 17 : Qui adhxret
ideo falsum est quod dicitur de signis Domino, unus spirilus est. Et istae sunt
jduribus in libro de Infantia Salvfiloris, nuptia' Isaac et Uebeccae, Genes. xxiv,
'l in hJvanfjrlio Sazarseorum. 1(7 : Qui introduxit cani, scilicet Rebec-

'
cr. J..rl. II, ;!ii.
 .

I.\ i;\.\.N(i. .lOA.N.MS (:.\l>. 11-12.

ciim, iu labernaciilitm Snne matrts stai% pharnattni. » Nidolur quod hoc nou sil

scilicet sapientiae : et in tanliim dilexit verum : quia nuptioe factae sunt in die
eam, iit dolorem, qui ex morte matris Epiphaniae, circa quod tempus non erat
acciderat, hoc est, Synagogep,/r'm/?erfl/'e/. prope Pascha Judaeorum. Ad hoc autem
HfP nuptiae eonsensum habent iti gratia dicendum, quod quidem post haec de-

devotionis, amplexus in vinculis charita- scendit, sed non statim post haec : etinte-
tis, osculum in unione spiritus in vinculo rim appropinquabat Pascha Judaeorum.
pacis, conjunctionem in unione et pei- Hoc est quod dicit « Post hxc, » non :

ceptione spirilualis dulcedinis. continuo tempore, sed aliquibus (de qui-

AUae sunt nuptiae Dei et hominis in bus non est vis) interjectis : « descendit
quando fidelis anima ingreditur
gloria, Capharnaum, » ubi plurimas fecit virtu-
thalamum sponsi in secreto coelestis lu- tes ad conversionem Galilaeorum. Matth.
minis. Et istae sunt nuptise Assueri regis IV, 13 Relicta civitate Nazareth, venit,
:

cum Esther abscondita : in quibus Hex et habitavit in Capharnaum.

beatus animam humilitate absconditam Dicitur autem « Descendit,: » propter
tunc gioriosam facit, et sui regni facit loci situm, qui altior fuit juxta Canam
esse consortem. De
autem super i\l;\t- his quam Capharnaum. Vel, ut alii
juxla
thseum et Lucam multa notata sunt. Jn quidam dicunt, quod in hoc fragilibus
omnibus aulem his aqua terrense conso- matri et cognatis condescendit.
lationis insipidae, transit in vinuni seter- IJnde et sequitur : « Ipse et mater
nfe jucunditatis in Dei sapore et socie- ejus, » quam evangelizando propter re-
tate. verentiam sexus circumducere non de-
bnit, propler honorem matris a procu-
ratione certae mansionis non erat dimit-
« Post hoc. descendit Gapharnaum tenda : et ideo de mansione providit
ipse et mater ejus, et fratres ejns, et
matri. Tob. iv, 3 : Honorem habebis ma-
tri tuseomnibus diebus vitx ejus. Etideo
discipuli ejus : et ibi manserunt non
dcscendit Capharnaum. Et propter hoc
multis diebus. »
quod expeditum esset Evangelium, reli-
quit eam, non circumducens eam secum :

Hic secunda pars, secundum po-

incipit quia fceminarum non est circuire, seddo-
testatem operativam Yerbi manilestatio, mi discere. I ad Corinlh. xiv, 3.') Turpe
:

quffi est in cultus divini ordinatione. estmulieri loqui in Kcclesia : sed si quid
aulem in duas partes
Dividitur : in volunl discere, domi viros suos interro-
quarum prima describuntur tempus et lo- f/ent.
cus, quibus ad hujus polestatis demon-
strationem venitur : in secunda autem « Et fratres ejus. »
ordo et ostensio potestatis descrihuntur,
ibi, t- l-i : « f^t invenit in femplo, etc, » Domini fratres hic cognati ejus secun-
Tnpriori autem harum parlium duo di- dum carnem, qui magis adhuc propin-
cuntur. Tangitur enim locus mansionis quitatis jure sequebantur eum quam ra-

familiaeDomini cum se prseparavit ad se- tione doctrinae, ut dicit Glossa. Et hos

minandum Evangelium : et tangitur tem- etiam reliquit post se. Unde, Joan. vn,
pus et locus evangelizationis, ibi, t- 13 : 3 : Neque enim fratres ejus credebant in
« Prope erat Pascha, etc. » eum
In primo dicuntur duo, scilicet, quo
divortit, et quod ibidem familia reman- « Et discipuli ejiis. »

sit.

Dicit ergo : « Post hxc descendit Ca- Glossa : Oui non Iratres, hoc est. non
 . .

1(12 n. Ai.H. MAC,. OHi). i>n.f:i).

|)r()|)iru|Uiitis ainorc adliuTcl);!!»!. scd cii- Siip[)lc, ciiin disci|)ulis suis : ne iogi
pitMilcs ciiis iiiforinari ilorlriiiis. (jui liccl cssct contrarius, ct ul in loco solemni,
rum ci) Capliariiaiiiii (lesccudcrunl, la- ct lempore festivo pr.odicalionem suam
nicn illos ihi iion rcli.juil, scd s(^cuin inclioaret. Joan. xviii, 2t) : Ego palam
ciiTuinduxil cl docuit. .loan. xii, 2(') : loculus suni mundo : ego sempcr docui
/7*/ M/tn ('(/(), illic et minislcr tneus cril in sipidfioga, ct iii lcmplo (/uo omnes
Ps. i.xxix, !!• : iXon discedinuis n tc : .tudiei (•onveniiint : et in occulto locutus
vivificdbis nos, cl nomcn hium invocahi- sum cnim ascensus fuit in
niliil. Iste

ni ns primo anno antequam Joanncs incarce-

rarelur, oodem anno (juo ct baptizatus
" Kt il>i nianriernnt non multis die- fuit. Et non fuit magnuin spatium, sicut

Ims. » patet quia annus ille non fuil embolis-

:

malis quia illo anno annuntiatio sua et

:

l*!l (|uod aliquibus ibi diebus inanse- passio eodem dic fucrunt, quod csse non
runl Jesus el discipuli, hoc fuit ad pro- potuisset in embolisnio.
visionem ct consolationem malris ct fra- Moraliter autem iste descensus signat
Iruin. Sed qiiia cura spiritualiuin tempo- condescensum quo condescendilur in-
ralibus cst praeponcnda, idoo dicilur, firmis, et fragilitas infirmorum hoc quae-
quod mnnseriint ibi non mullis rliebus. rit ut eis condescendatur. Ad lloman. v,
Et causa hujus subjungitur, cum di- 1 et 2 : Dcbemus nos firmiores imhecilli-
cit : talem inlirmorum sustinere, el non no-
bis placere. Vnusciuisque vestrum suo
pro.rimo placcat in bomim, ad gpdifica-
1*1 « Kt prope erat Pascha Judseorum, lionem. Debent autem relinqui in villa
et ascendit Jesiis Jerosolymam. » pinguedinis (quod Capharnaum interpre-
tatur) utcuraeorum quantum possumus,

« /s7 propc crat Pascha, hoc cst so-

» et quantum sufficit, agatur: ne egestate

lcmnitas Pascha^ : quod idem est quod laborent. 1 ad Timoth. v, 8 : Si cjuis

Phase, hoc est, transitus : quia in illo suorum, et maxime domesticorum cu-
festo commemoratio celebrabatur transi- ram non hahet, fidem negavit, ct est in-
tus de -^gypto azyma : ct ideo tunc et fideli deterior. Alias aulom et littera-
comedebant, et agnum immolabant sic- :
liter: Volens ascendere in Jerusalem,
ut feceiunt quando de i^gypto exierunt. transiturus erat pcr Gapharnaum : et sic

Exod. XII, 17 : Custodietis diem istum cura propinquorum non iinpedivit dili-

in generationes vestrns rilu pcrpetuo. gentiam spiritualium.

Exod. xxiu, 17 Ter in anno appa- :

rebit omnc )nasculinwn tuum cornm

Domino Dco luo. Quod ct Dominus « Et inveiiit in templo vendentes
facerc quamvis ipse lcgi
voluit : quia
boves, etoves, etcolumbas, et nummu-
non subjaceret, tamcn lcgi contrarius
coram Judseis noluit apparere. Matlh. larios sedcntes.

V, 17 Nonveni solvere lcf/em, sed adim-

:
Kt cum fecisset quasi flagellum de
plere. Ideo dicitur, Deuter. xvi, Iti : funiculis, omnes ejecit de templo,
Trihus vicibus per nniium apparcbit nummulario-
ovesquoque etboves: et
omnc masculinum tuum in crnispcctu
rum elTudit «s, et mensas subver-
Jinrnini l)ci fni.
tit.
Kl idco scquilnr :

Et his qui columbas vendebant,

9 Kt nsnendit Jesns Jerosolvmnm. » di.xit: Aulerte ista hinc, et nolite fa-
 :

IN l£VA\(l. .iOAXiXfS VuW. Il-li, i:;, 16. 103

rere domum Patris mei domum ne- « Vendentes. »

gotiationis. »
Quod procuraverunt sacerdotes, ut
Hic incipit manifestatio potestatis quando
nullus excusaretur a sacriliciis
Verbi in ordinalione cultus divini qui in foribus templi animalium immolan-

debelur Creatori. dorum Invenirent emptionem, et ementes

Hsec autem pars habet duas partes : animalia et sacrilicia ad offercndum.
in quarum prima est perversitatis hu- Ksi autem altendendum, quod in tem-
manae circa cultum Dei potestativa cor- plo erant quatuor atria in templi circui-
reclio : in secunda autem signi hujus tu. Unum erat alrium interius inquo
potestatis adbibitio, ibi, ji. 18: « Respon- erat altare holocaustorum, in quod non
derunt ergo Judsei. » intrabant nisi sacrificiorum sacerdoles et
In prima barum tria dicuntur. De- levitae ritum exercentes. Secundum fuit
scribiturenim circa locum cullus Dei atrium mundorum, in quod laici mundi
ministrorum perversitas secundo, Do- : intrabant, sacrificia sua ad ostium inte-
mini Jesu per correctionem adhibita rioris atrii ad manus sa-
prsesentantes
severitas : tertio, quod boc ita priBfinivit cerdotum. Tertium atrium fuit munda-
J*rophetaB auctoritas. rum mulierum ad supplicationem ve-
Dicit ergo de primo « Kl invcnit'. »
: nientium. Quartum atrium fuit immun-
quia sicut bonus prselatus per visitatio- darum, quod etiam Gentiles aliquando
in
nem propriam inquisivit, et non dissi- intrabant. Et in illo animalia vendeban-
mulavit. Et in hoc formam visitationis tur jussu sacerdotum, quod non erat
praelatis dedit. Psal. lvmi, 8: Intende licitum, quia Domino fuit dedicatum
ad visitandas omnes (jentes : non mise- quia etiam in monte ubi apparuit Domi-
rearis omnibus qui operantur iniquita- nus, fecit poni terminos ne aliquis acce-
tem. Genes. Descendam, et
xvui, 21: deret. Exod. xix, 12: Cavete ne ascen-
videbo utrum clamorem qui venii ad me, datis in montem, etc. Et sequitur, t. 13 :

opere compleverint. Sive jumentum homo, non

fuerit, sive
vivet. Et ideo in loco isto non debebat
« In templo. » aliquid agi nisi quod pertinebat ad emun-
dationem immundorum.
Quod nomen, et dedicationem
et
habuit, ut non nisi cultui Dei apta ibi « Boves, etc. »

exercerentur. Nomen enim habet a tem-

platione sive contemplatione : dedicatio- Quia illi pertinebant ad magna sacri-
nem autem sicut legitur, HIRegum, vui, ficia, « et oves, y> quse perlinebant ad
1 et seq. Psal. xcii, l) : Domum tuam minora, « et columbas, » quae pertinent
decet sanctitudo, Domine. Et hoc im- ad sacriflciapauperum, « e^ nwmm?//«y7'o.v
properat Dominus sacerdotibus, Eze- sedentes, » qui ad quaestum praestabant
chiel. xLiv, 8 : Posuistis custodes obser- et mutuabant emptoribus pecuniam :

vationum mearum in sanctuario meo quod lieet esset prohibitum, tamen hoc
vobismetipsis, hoc est, ad utilitalem sacerdotes lieri volebant propter suum
avaritiae vestrae. Jerem. vi, 13: A minore lucrum. Nummularii hic dicuntur camp-
usque ad majorem, om.nes avaritifp. slu- sores et usurarii. Ezechiel. xxii, 12:
dent. Malacb. i, 10: Quis est in vobis ('suram et su/icrabundantiam accepisti.
qui rlaudat ostia, et incendat allare Deuter xxm, 19: A'o?i foinerabis fratri
meum gratuito? quasi diceret : NuUus, tuo adusuram. Psal. xiv, ."5: Et munera
quia omnia venditis avaritiae vestraj super innocentem non accepit. Hoc enim
pretio. attendentes Pontifices, omnia haec fieri
 (li I). \\M. .\l\(.. (>l{|). ns.Ki).

fecerunl propliT sua lucra, et libertates Sacerdotibus, ut benelicia palrimonii san-

illis concedehaiit, et restilutiones talibus guinis .lesu Christi accipiant. Unde dicit
tiori conipellebanl. Kt in hoc imitanlur Bernardus ad Eugenium : « Circuit se-
eos nostri teniporis l*ra'lali sumnii, ad dulus explorator, hlanditur, obsequitur,
quornm immmularii stant simili
fores manibus et quo modo
pedibus reptat, si

vitio usuras exercentes, et majora habent valeat se ingerere in patrimonium Cni-

privilegia ad ipsis quam sancti et rcli- cilixi exhibel lahorem ut bos, simulat
:

iriosi. Hoc enim vilium a sirnoniacis sanctitatem ut ovis, dona apj)endil pro
exercetur, qui in templo KcclesifP boves columbis, et aliquando nummulariorum
vendunt. exhibet marsu])ium. »

Beda : « liovcs sunt Pr.Tdicatores qui-

bus aratur et seminalur terra Domini « Et niim fecisset qunsi flagellum
semine verbi Dei. » I ad (lorinth. ix, 9: de funiculis. »

No7) allif/nhis os hovi h'itiiraiiti. Sed

boves vendunt qui non divino amore, IToc est secundum, in quo adhibetur
sed quaRstus intuitu verbum doctrinae, correctionis severitas.
vel praedicationis, vel divin.T laudis au- Et tangit tria : animalium ejectionem,
dienlibus impendunt. Hoc verbum alten- a'ris efTusionem, el columbarum vendi-
dere debcnt ilii qui temporalia et non tionis inhibilionem.
spiritualia qu.Terunt adipisci. Oves autem Circa primum duo facit : descriptio-
sunt opera pietatis. Oves autem vendunt nem instrumenti ejectionis, et ejectionem
isti qui humanfe laudis gratia opera pie- ipsam.
tatis exercent. iMattli. vii, I.j: Atlendite Dicit ergo : « Et cum fecisset c/uasi

a falsis prophetis, qui veniunt ad vos in flafjellum de funiculis. » Eccle. iv, 12:
vestimenfis aulem
ovium, intrinsecus Funiculus triplex difficile rumpitur.
sunt lupi rapnces. Columba? autem sunt Duplex enim funiculus non bene retun-
dona S])iritus sancti, quia super Chri- dilur, et ideo non ubique in percutiendo
stum Spirilus sanctus in columba* spe- conjungitur ])ercusso : sed de tribus
cie apparuit '. I)e quibus dicit Beda optime rekmditur, et undique tangit
« Columbas vendunt qui acceptam Spi- corpus percussum. Et hoc flagellum est
ritus sancti graliam ad pretium dant. » pama secundum tres conditiones pecca-
Vel, qui impositionem inanuum ad vulyi torum in sententia condemnationis com-
favorem tribuunt. Qui sacros ordines, plexum quorum unum est in peccatore
:

vel benelicia non ad meritum, sed ad malitia, vel ignorantia, vel contemptus :

•iratiam hominum, vel quaestus largiun- secundum est considcratio deformitatis

tur, <'um scriptum sil : Gratis accepistis, et scandali in aclu pcccati : tertium au-
gratis date -. JXumnmlarii aedentes, hoc tem est consideratio circumstantiaruin.
est, in lucris quiescenles (ut dicit Beda) Ex his complectitur correctionis seve-
sunt qui in lemplo non simulate coe- ritas. Eccli. xl, 10 : Flafjella super ini-
lestibus, sed aperte terrenis rebus in quos creata sunt. Isa. xxviii, lo : Fla-
Ecclesia deserviunt, sua quaerentes non gellum inundans cum iransierit, eritis
qucB Jesu Chrisli. Ad Philip. ii, 22 : ei in cunculcationem. Proverb. xxvi, 3:
()mncs enim qux sua sunt qwerunt, Flagellum cquo, et cnmus asino, et vir-
non qiix sunl Jesu Cliristi. Ementes ga in dorso imprudentium. Quia ergo
auteni, haic sacerdotibus pro adipiscenda sic compleclitur peccati deformitas,
gratia olTerebant. Sicut et adhuc his Proverb. v, 22 : Funihus peccato-
tribus modis se in-rerunl multi suminis rum suorum constringitur : ideo etiam

' Cf. Matth. iii, 16 et Lilc. iii, 22. » Mattti. X, 8.

 :

i\ KVAXG. .loA.NXls CAl». II i:;, Hi. io:;

severilas censur.T ox liis (lchcl <'nm-w§ < l*^t liis qiii Poli3m]);w ven^lobnnt
plecti. ^dixit. »

« Onanes ejecit. »
1
ij^ Terlia scverilas est. Has enim non
«i^ ejecit nec snbvertit : seil dixit ista de
Nullum excipiendo, sine personarum - templo penitus auferenda, ita quod nec
acceptione. Psal. v, II : Secundum ea contingerc voluit. (iausa aulem liujus
inultitudinem iniquitatum eorum ex- non est quam quidam assignant: quia
pelle eos : quoniam irritaverunt te, scilicet columba' non sint detestandse,
Domine. sed ad templum reducendiTB, cum dona
« De templn, » in quo illicite fuerant sancti Spiritus signiliconl : quia etiam
per sacerdotes collocati. Isa. xxii, 1*.) : boves non detestahatur, et oves, et pe-
Expellam te de statione tua, et de mi- cuniam, sed illicitam negotiationem.
nisterio tuo deponam te. ITnde causa hujus ost, quia in columbis
Et quia sequaliter dispiicet Deo ini- expresse Spiritus sancti gratia signitica-
quus et iniquitas ejus, ideo subdit: tur qua' per haeresim simoniacam ven-
« Oves quoque, et hoves: » nihil enim ditur. IJnde (ilossa : « Specialiter simo-
horum retinuit, nec in usus suos con- niaca haeresis damnatur, quibus dicit

vertit. Genes. XIV, 22 et 23 : /v^yo ma?i?/m « Auferte ista hinc, » ne in domo Dei
meam ad Dominum Deum excelsum ista haeresis umquam appareat. » Grego-
possessorem coeli et terns, quod a /ilo rius : « Gathedras evertit, quia talium
subtegminis usque ad corrigiam caligse, negotiatorum sacerdotium quod per ca-
non accipiam ex omnibus quse tua sunt. thedras intelligilur destruit. Hinc est

T Regum, XII, 'i:Side manu cujiisquam quod sacr-i Canones simoniacam hsere-
munus accepi, et contemnam illud hodie^ sim damnant, et eos sacerdotio privari
restituamque vobis. In hoc ergo se lihe- prsecipiunt qui de sacerdotio pretium
rum ostendit vitiorum correctorem, dans quaerunt. »

pro certo formam Praelatis quam libera Gausam autem faclorum et dictorum
et severa manu et flagello disfrictionis snorum inducit, dicens: « FJ nolite /«-
Ecclesiasticae tales expellant ab Eccle- cere, » opere vestro illicito, « domum
sia : ut beatus llernardus ad Eugenium : Patris mei. » Ecce manifeste et aperle
« Flagellum lenes : sciant te ad flagel- se esse Filium Dei dat intelligere. Jerem.
landum potius quam ad accipienduni vii, fO et 11 coram me, in do-: Stetistis
esse praepositum. » mo hac in qua invocatum est nomen
meum, et dixistis Liberati sumus, eo :

« Et nummLilariorum. » quod fecerimus omnes ahominaiiones

istas. Numquid ergo spelunca latronum
Secundus modus correctionis. Hoc facta est domus ista in qua invocafum
enim aes non expellit, sed perdendum est nomen meum in oculis vestris ?
effudit. Et hoc est quod dicit « Effu- : « Domum negotiationis, » quia in ne-
dit, » et in diversa sparsit « ses » pecu- gotiatione sunt latronum ad
insidiae
niarum, « et mensas, » in quibus aes accipiendum et fraudandum. Augustinus
ponebatur, a subvertit, » ut pecunia per- in Regula : « In oratorio nemo aliquid
denda spargeretur. Act. vui, 20 Pecu- : agat nisi ad quod factum est : unde et
nia t7ia tecum sit in perditionem. Veri- nomen accopit. » Isa. lvi, 7 Domus :

tas tamen grata est. Sic ejecit stabularios meoy domus orationis vocahitur. Jerem.
et nummularios. Isa. xxxiH, 15 : (^i/t /7ro- vu, Posuerunt offendicula sua in
30:
jicit avaritiam ex calumnia, et excutit domo mea, in qua invocatum est nomcn
manus suas ab omni munere, meum. Zachar. xiv, 21 : Noti erit mer-
 ;
. :

lor. h. .\ij{. M \(.. i)\\\). PRyf^n.

ru/o7- itlfra in dnmo l)omiui exercituinn quae in Chrisluiii non cadebat : co quod
Psal. i.xx, 15 et 16: Quo)iiam noti co- de Christo scriptum est, Isa. xui, i
f/itovi nef/otiationem^introiho in poten- Non crit iristis, )ie(/ue turbulentus.
lias Domi)ii. ('Jiiysoslonius : • Si quis « Comedit mc. » Aujiustinus : « Zelo
meroator est, expellalur de Kcclesia domus Dei comeditur qui omnia quje
(juia scriplum est : Quoniam non co- videt ibi perversa corrigere cupit, et
(jnovi net/olidlionem. » II ad rimolli. emendarc non quiescit. Si emendare non
II. 4 : i\emo militans l)eo im/)licai se polest, tolerat et gemit. » Hoc etiam di-
negoliis siecularibus, ut ei /)laceat cui cit glossa Augustini : « Si in templo
se /irobavit. Hoc est er^o (juod dicil. ligurali quod est domus orationis pro-
Sed qua^stio oritur de ordine liisloriae. iiibet negotiationem qua> honesta puta-
Quia .loaunes dicit hoc factum esse pri- tur, cum sit de his (jua^ in templo otfe-
mo anno prsedicationis Domini ante runtur : quanto magis prohibetpolationes
.loannis incarcerationem : .Malthreus au- et ceetera graviora ? »

tem, XXI, 12 cl seq., dicit hoc esse fa- Quaeritur autem hic, Qualiler .Tudfei
ctuni anno ullimo prtodicationis Domi- cum multi essent et in potestate consti-
niciv posl decollationem .loannis. Scd tuti, permiserunt unum iiominem huini-
ud hoc dicil Augustinus iu libro de Coi- lem ista perlicerc, (|uod non insurrexe-
cordia Evant/clioriim, quod bis factum runt in eum ? Dicunt quidain ([uod hoc
est. Et primo anno factum ponit dissimulaverunt, ne notam avaritia^
.loannes ultimo autem anno factum
:
coram populo in die festo incurrerent.
ponit iMallhapus et alii Evani>elist£e. Et Sed hoc nihil esl et ideo verbum :

ideo eliani aliis verbis in corrigendo llieronymi tenendum est qui dicit :

Dominus usus esl hic, el in aliis Evan- « Igncum quoddam iitque sidereum vi-
gelistis. debatur ex oculis ejus, et divinitatis ma-
Hoc esl ergo quod dicit. jestas lucchat in facie, immulans eorum
animum quod non audebant immiltere
in euin manum. » Et hoc fuit iterum

« Recordati sunt vero disoipuH ejiis

signum divinitatis Verbi incarnati quod
19 aquila vidcre potuit, in quo se divinitas
quia scriptum est : Zehis domus tua?
(ut dicit Auguslinus) plusquam in Lazari
oomedit me. »
resuscitatione manifestavit.
Hoc ergo scrutantes Scripturas disci-
Hic ponitur confirmatio propter Pro- puli invenerunt, Joan. v, 39 : Scrulami-
plieta^ auctoritatem, quod sic a Spiiitu ni Scripturas, guia vos putatis i)i ipsis

sancto ab inilio fuerat ordinatum. vitam seter)iam liabcre. Ad Roman. xv,

Et hoc est quod dicit : « Hecordati sunt i : Quxcumque scripta su)it, ad )iosiram
discipuli ejus » supple, post Resur. doctrina))i soipta swii : ut pcr paiioi-
reclionem : cum sicut dicitur, Luc. xxiv, tiain, et consolaliotiem Scripturarum,
io : A/)eruit Hlis sensum ut intelligerent spem habeamus.
Scripturas. « Quia scriptum est, » in Attendendum aulem quanti meriti sit

Psalmo LXVTu, 10 : Zelus dotnus iuse zelus domus Dei : el generaliter omnis
comedit me. Superius a nobis zelus bo- zelus bonus cujus actum inler prima sua
nus est diilinitus. Et ille (sicut dicit opora Christus ostendit. Cujus merilo
Chrysostomus) est fervens amor in bo- Phinees pactum scinpiterni sacerdotii
num, quia zclus per iram sive ira per accepit Cujus fervore Mathalhias tem-
*.

zelum dicitur hahere turbationem animi plum purgavil, I Machab, ii, 26 Zela- :

• Vulgala habet litterntuvam. » Cf. Numer. xxv, 6 et seq.

 IN EVANCi. JOAXiNIS CAP. iriH, 10. 107

tus est legem, sicut fecit Phinees Zamri, et sifjmim non dahitur ei, nisi siynum
/ilio Salomi. (lujus igne accensus Elias Joiii^e Prophetse. Et ideo etiam hic aenig-
Prophetas liaal interfecit '. I jMachab. u, matice signum quod intelligere
dat
08 : Elias, dum zelat zelum legis, re- non valebant et tamen est signum pas-
:

ceptus est in ccelum. Psal. cxviii, 130: tionis et humilitatis, sicut signum Jonae
Tabescere me fecit zelus meus, quia obli- Prophetae.
ti sunt verba tua inimici tui. Zelus au- Sed tunc quaeritur, (^um perversi es-

tem amarus est zelus invidiae et hic : sent quibus signum aperte intelligenti(e
non est habendus. Jacobi, ni, li: Quod non esset dandum, quare correxit eos?
si zelum amariimhabetis, et contentiones cum scriptuin est sic, Eccle. 1, lo : Per-
sint in cordibus vestris, nolite gloriari, versi difftcile corriguntur , et stultorum
etc. Sequitur, i. Ubi enim zelus et
1(5: iafinitus est numerus. Ad hoc dicendum,
contentio, ibi inconstantia et omne opus quod propter porversos nec veritas ju-
pravum. dicii, nec purgatio loci sic est dissimu-
landa.

« Responderunt ergo Judsei, et dixe-

runt ei : Quod signum ostendis nobis « Respondit Jesus, et dixit eis : Sol- |9
auia heec facis?» vite templum hoc, et in tribus diebus
excitabo illud. »

fn hac partc signum ponitur probans

et confirmans tantam potestatis auctori- Ecce signi exhibitio.
latem. ' « Solvitelemplum hoc, » hoc est, sol-
Et dividitur in quatuor partes : in vite teinplum hoc, quod est templum ve-
quarum prima ponitur signi petitio : in i"um quo deitas inhabitat. Psal.
in

secunda, signi exhibitio : in tertia, signi cxxxvii, 2 Adorabo ad templum san-

:

non intellecti declaratio : et in quarla ctiim tuum, et confitebor nomini tuo.

ponitur omnium harum fructus. ()uia in templo illo notam sui fecit divi-
Dicit ergo : « Responderunt ergo Ju- nitas. Ezechiel. xliu, 2 Et ecce gloria :

dsei, » dictis his et faclis, « el dixerunt Dei Israel ingrediebatur., scilicet in tem-
et, » signum petentes Quod signum
: « \)\uin, per viamorientalon. AdColoss. n,
ostendis iiobis, » quia Propheta suam 9 : In ipso inhabitat omnis plenitudo di-
potestatem debet probare per signum. vinitatis corporaliter. Ezechiel. xliii, 7 :

I ad Corinth. t, 22 : Judsei signa petunt. Locus solii mei, et locus vesligiorum pe-
'< Quia hsec facis ? » Joan. vi, 30 : dum meorum, ubi habito in medio filio-
Quod ergo tu facis signum,ut videamuSy rum Israel in seternum. In carne enim
etcredamus tibi ? Matth. xxi, 23 : In sua habilavit in medio nostri.
qua potestate Iisec facis? et quis dedit In hoc autem quod dicit : « Solvite, »
tibi lianc potestatem ? Chrysoslomus : pro solvetis, imperativum pro futura
« insania ! signone opus erat ut ea quae enuntiatione ponens, notat quod consen-
malelicbant ccssare faceret ? Unde te- tit in hoc quod pro genere humano pas-
merarium fuit in talibus quae aperta surus esset. Et ideo sensus est, ut dicit
sunt, quserere signum. Aliter autem et Clirysostomus : « Solvile, » hoc est, pro
superbite, quod indigni sibi signa osten- tulibus operibus qualia modo facio,
(li qu.Terebant. » Matth. xii, 31) : Gene- tandem templum Iioc corporis mei sol-
ratio mala et adultern signum quserit, vetis, putantes vos mihi proevaluisse :

' Cf. lil Regum, xi\, 14 eX seq.etlV Regum, 11, U,

idS I). AI.U. M \r.. (H;i). 1'H.KD.

siciil Pliilisliiiii -Iniiali hiiiI sc j»r£Pva- « DixeruntergoJud<Ti : Quadraginla "ii

luisse contraSamsoneui cuni ciim dor- et sex annis uMlificatum est templum
mionlom lif^assent sed illi sicul tandem :
hoc, et tu in tribus diebus exoitabis il-

surcuhueiunt Sainsoni : sic ot vos suc-

lud?
cumhetis ot milii.
hJ
ille autem dicebat de lemplo corpo- »1
F.t lioc ost quod s<M|uilur : « etjo, »

me lalonlis divinitatis, « exci- ris sui.

virtute in
Inbo^ » quasi a somnis, « ilhid » lem- Hum ergo resurrexisset a mortuis,
|tlum. Joan. x, 18 : Polealalem habeo po- recordati sunt discipuli ejus quia hoc
uendi eani, animam meam, et
scilicet
dicebat, et crediderunt Scripturifi, et
potestatem habeo itemm sumendi eam.
sermoni quem dixitJesus. »
Tamquam si surgam a somnis, ea facili-

tate surgam a mortuis, Psal. iii, : Ego

dormivi et soporatus sum el exsurrexi, : llic incipit signi dati explanatio.

quia Doniinus suscepit me. Item, Psal. Kl dicuntur hic tria, Primum continot

Lxxvn, (»5 : tainquam dor-

Excitatus est rationom inconvenienti* apud non intol-
micns Dominus. Sicut onim somnus oc- ligentos. Socundum conlinet voram hujus

cultatio est sonsuum et rotractio ad inte- signi explanationem, Tertium autem

riora ita mors Domini
: occultatio est continet intelligontibus spiritum hoc si-
virtutis et operum divinitatis, et retra- ffnum reserantem,
ad interiora et ideo cum voluit, Dicitergo Judaeus infidelis : iiQuadra-
ctio :

operationes divinitatis el virtutem ad ex- (/inta et sex annis xdificatum esl tem-
teriora reduxit. plum hoc. » Non quidem prima aedifica-

Dicit autom : « In tribus diebus, » per tione quam fecit Salomon, ut, III Hegum,
froquenter alibi di- VI, 37, habetur uhi dicitur yEdifica-
synecdochon, sicut : :

ctum est, quia pars primoe diei et pars vit eam, scilicet domum Domini, annis

tertii pro toto ponuntur. Fuit enim uno septem. Sed secunda aedificalione, quando
artificiali die in sepulcro, ut dicit Augu- rovorsi do Hahylonicacaptivitate sub Zo-

stinus, et duabus artificialibus noctibus. robabel sacerdote magno, et

ot Jesu,

Vt una simpla ot luminosa sua morto Agg^eo et Zacharia prophetantibus, prop-

(quae per diem signilicatur) nostras duas tor bella inimicorum impedientia aedifi-

tenebrosas mortes, culpfe et pa^nae (qu?e catum est quadraginta sex annis ante-
quam complorotur sicut patet, I Esdrae,
per duas noctes signilicantur) destruerct. :

Matth. XII, iO Sicut fidtjonas inventre

: III, IV, V et VI,

ceti tribus diebus et Iribus noctihus, sic

erit Eiilius hominus in cordeterrse tribifs « Efc tu in tribus diebus excitabis

diebus et tribus noctibus. Osee, vi, 3 : illud ? ))

Vivi/icabit nos post duos dies : in die

vivemns in con- Quasi dicanl:Hoc est impossibile. Dicit
lertia suscilabit nos, et
spectu ejus. aulom Auffustinus in bbro do LXXXHI
Si autem Quare hoc signum
quaeritur, Quxstionibus, quod (licet inviti et no-
lentes) dicunt verum quia quadraginta
dedit prae omnibus aliis ? Dicendum,
:

quod hoc tuit signum prenitentiae ot red- sex annis aedificatur lemplum Dominici
emplionis quod soluin peccatoribus corporis : quia (ut dicitur) quadraginta
noc aperto dandum fuit, sex diebus formatur, et persenarium
illis
competebat :

quia sicut dicitur, Mattli, vii, t> : \o/iie multiplicalis perficitur ad nascondum :

dare sanctum canibus, neque mittatis et sicpropter similitudinem temporis in

marfjaritas vestras ante porcos. construendo templum, Dominicum cor-
pus dicitur lemplum.
 li\ EVANG. JOAiNiNlS CAl». 11 20, 21, 22, 23. 10'.

Sed contra illud objicitur per illud Je- domus istius novissiniie plusqua^n pri-
remiee, xxxi, 22 Quia creavit Dunwius :
ma3. Si enim^ ut dicit Auguslinus ; Tem-
novuni super terram : Foemina circurn- plum Dei sanctum quod estis vos est, '-,

dabit virum quia vir perfectus in mem-

:
quanto magis gloriosum templum est
bris, et virtute, et sapientia tuit Christus corpus Chrisli, in quo divinitas corpora-
ab instante conceptionis. Non ergo in lilcr habitat ? » Ad Coloss. ii, Et in !) :

f|uadraginta sex diebus aediricatum est ipso hahitavitomnis plenitudo divinitatis

corpus Dominicum. Sed ad lioc dicen- corporaliter.Jodn. i, 14 : Plenum gratiae

dum Quamvis in aliisembryonibus ma-

:
ct veritatis.

ribus figuretur corpus in quadraginta sex

diebus, et perficiatur ad nativitatem in « Cum ergo resurrexisset a mor-
sexies quadraginta sex diebus : tamen tuis.»

Doniini corpus statim ab instante concep-

tionis figuralum est. Sed in quantitate Spiritu jam dalo de ccelis S « recor-

non fuit completse quantitatis nisi qua- dati sunt discipuli ejus, » per cor-
draginta sex diebus, et postea in quadra- dis meditationem, factum Christi redu-
gesies sexies diebus ad nascendum. centes ad Scripturam impletam, « quia
Et ideo dictum Auguslini intelligitur hoc dicehat » de corpore suo, quod vere
quantum ad quanlitatem molis, et non erat deitalis templum. Tunc enim, sicut
quoad tigurationem. Et sic similitudo est dicitur, x\pocal. v, 9 et seq., Agnus qui
constructionis Dominici corporis ad occisus est, judicatus est esse dignus acci-
tempus iedificationis templi materialis. pere librum, et per spiritum deitatis sol-
Hoc enim est vere templum in quo, sicut vere septem signacula ejus, hoc est,

diclum est, divinitas corporaliter habita- quaecumque scripta sunt de sacramentis

vit '. Incarnationis, Baptisniatis, Praedicatio-
Et hoc est quod explanando subdit nis et operationis ipsius, Passionis, Re-
Evangelista verbis suis : surrectioais, et Ascensionis ipsius.

« llle autem dicebat, » « Et credideruntScripturie, »

Scilicet Jesus, « de templo corporis Sicut testificanti, (( et sermoni queni

sui, » intransitive, hoc est, de templo dixit Jesus, » sicut implenli Scripturas.
quod est corpus suum. Act. xvn. 24 : Scripturis enini credero ratioaabilium
Hic cceli et terrse cum sit Dominus, esl. Sermoni aulem Doniinico crederc
non in manufactis templis habilat, nec cst corum qui viderunt signa ipsius. Et
manibus humanis colitur indigens aii- sic irrationabiles convicti sunt per signa.
quo, sed (supple) habital in teaiplo ope- IJnde^ Joan. x, 38 : Si mihi non vultis
ratione Spiritus quod sancti perfecto, credcre, operihus credite,
est corpus ipsius. Ad llebr. ix, H Per : Et hoc est quod dicit.

amplius et perfeclius tabernaculum non

mnnufactuin, idcst, nonhujus creationis,
introivit Jesus, hoc cnim est gloriosissi-
muni templum et domus deitatis de :
« Gum autem esset Jerosolymis in
23
quo dicitur, Aggaei, ii, '.) et 10 : Meum Paschain die festo, multi credideruiit
est aryentum, et meum est auricm, dicit in nomine ejus, videntes signa ejus
Dominns e.rercituum. Magna erit gloria quie faciebat.

'
\d Coloss. II, '.). .\r|. II, ',..

^
I ;i(t C.nriiilli. III, 17.
 110 I). \\A\. MA(i. Olll). ViiMU.

24L Ipsp nutera Jesus non ('redebat se- omnes. » Jcriun. v, 8 : JJomine, oculi

metipsnra cis, co qnod ipse nosset lui respiciunl fidem. Ad llebr. iv, \.\ :

Oninia nuda et aperta sunl oculis ejus.

oranes,
quod non csscnt stabiles,
Et idcoscivit
•55 Et quia opus ei non erat ut quis te-
« et quia opus ei, a Jcsu, « non era/ ut

slimonium perhiberet (1(> homine : ipse quis teslimoniumjterhiberel de homine » ,

enim soiebat quid esset in homine. » sicut 0|)us esl homini qui non vidct nisi
cxtcriora. Jerem. xvii, JO : Ego Dominus
Islud lenel (Jiuniuni islorum fructuni scrutans cor, et probans renes. I Itcgum,
in his quinoviter ad iideni ;vdilicabanlur. XVI, JJomo videl qua- parent, Do-
7 :

Dioit ergo quia, « Cuin e.ssel Jeroso- minus autem intuetur cor. Jol), xxvi,
If/inis in Pascha, » ubi iu loco soleiuui (i Xudus esl iit/ernus coram illo, et
:

et tempore solemni onnies convcuerant, nulium est operimentum perditioni. Ec-

« in die festo. » Hoc dicilur proplcr pii- ch. xxni, 28 Oculi Uomini multo plus
:

niaiu diem qu?e magis solemnis fuit, ct lucidiores sunl super solem, cicumspi-
in illo major turba convcnil. cienles omnes vias hominutn, et profun-

« iMulti crediderunl, » hoc est, cre- dum abgssi, rt hominum corda, intuen-
dcrc incepcrunt, « in nomine ejus, » hoc tes in abscoitditas partes.

est, in suse divinitatis notamine

cujus : « Jpse eniiii, » Jesus, « sciebat, » ut

notam fecit per signa. Non tameu in hde Ucus, « quid esset i/i homine quod ; »

adhuc tirmati fuerunt. Joan. vn, 40 et ncmo poleral scire nisi Dcus. Et hoc ite-
tl : Cum audissenl sermones ejus, dice- runi adspexit acjuihi Joannes, el in ipso

hanl : Hic est vere Propheta. Alii dice- manifestavit Yerbi incarnati diviuitatem.

bant : Hic est Chrisius. Joh, XLii, 2 : Scio quod omnia potes, et

Videntes signa quie jaciebat. » lloc

« nulla te laiel cogitatio. Joun. xvi, 30 :

enim luit ad tidem inductivum. Joan. iv, Nunc scimus quia scis oninia, et noii

48 : i\isi signa et prodiyia viderilis, non opus est tibi ut quis te interrogel : in

creditis. Joel. ii, 30 : Babo prodirjia in hoc vredimus quia a Deo existi.
cado el in terra, sangumein, et ignem, floc est ergo quod dicil.

etcaporem /umi '. Unde palet quod isti Isli autein quibus non credit sc Jesus,

magis signis quam cx dcvotione crede- falsi sunt fratrcs : dc quibus dicitur,
bant. \\ ad Corinlh. xi, 20 : J^ericulis in /alsis
/ratribus. El hoc notatur ex (jlossa quae
« Ipse autem Jesus non credebat se- incipit : « l^udum Ismaehs, etc, » quaj
valde notanda e.st contra haereticos quia
metipsum eis. »
:

in ea continetur quod liaeretici juslc a

Quia isti lcmporalcs crunl, el ad lem- j>rincipibus legahbus pcpiiis affhguntur.

pus crcdebanl, ct in tcmpore lentaliouis Iloc est quod in munilestatione suae

recedebant, sicut ipse iJominus dicit ostendit Veibuin incarnalum per
-'.
deitatis

Et subjungit causam Evangelista di- potestatem auctorilatis, quani exibuit in

cens : « h'o quod ipse, » Jesus, « nossei cultu I)ei.

' Cf. Acl. 11, 19. Luc. VIII, 13.

 Ii\ EVANU. JOAxNNlS, CAl\ |][. 11

GAPUT III.

Nicodemum nocte edocet de renascendo ex aqiia et Spiritu, ac de sui instar xnei

serpentis exaltatione, quadque Deus Filium ad salvandum mun- suum misit
dum ; facta qua^stione de purijicatione, Joannes suis discipulis de Christo mur-
muraniibus, laudat ipsum^ dicens illum crescere oportere, se antem minui, et
qiiod Pater omnia dederit in manu ejus, ut qui in eum credit, habeal vitam
ccternam ; qui vero non credit, maneat ira Dei super eum.

1. Erat autem homo ex Pharisaeis, omnis qui natus esi ex spititu.

Nicodemus nomine, princeps 9. Respondit Nicodemus, et dixit
Judeeorum. ei : Quomodo possunt ha;c
2. Hic venit ad Jesum nocte, et dixit fieri ?

ei Rabbi, scimus quia a Deo

: 10. Respondit Jesus, et dixit ei : Tu
venisti magister nemo enim : es magister in Israel, et h^c
potest hctc signa facere quae tu ignoras ?

facis, nisi fuerit Deus cum. eo. I 1. Amen, amen dico tibi, quia quod
3. Respondit Jesus, et dixit ei : scimus loquimur, etquod vidi-
Amen, amen dico tibi, nisi quis mus testamur, et testimonium
renatus fuerit denuo, non pot- nostrum non accipitis.
est videre regnum Dei. 12. Si terrena dixi vobis, et non credi-

4. Dicit ad eum Nicodemus : Quo- tis, quomodo, si dixero vobis

modo potest homo nasci, cum coelestia, credetis?
sit senex ? numquid potest in i3. Et nemo ascendit in coelum, nisi
ventrem matris suse iterato in- qui descendit de coelo, Filius
troire, et renasci ? hominis, qui est in coelo.
5. Respondit Jesus : Amen, amen 14. Et sicut Moyses exaltavit serpen-
dico tibi, nisi quis renatus fue- tem in deserto, ita exaltariopor-
rit ex aqua et Spiritu sancto, tet Filium hominis '.

non potest introire in regnum i5. Ut omnis qui credit in ipsum

Dei. non pereat, sed habeat vitam
6. Quod natum est ex carne, caro seternam.
est : et quod natum est ex spi- 16. Sic enim Deus dilexit mundum,
ritu, spiritus est. ut Filium suum unigenitum da-
7. Non mireris quia dixi tibi : Opor- ret ^ : ut omnis qui credit in
tet vos nasci denuo. eum non pereat, sed habeat vi-
8. Spiritus ubi vult spirat : et vocem tam asternam.
ejus audis, sed nescis unde ve- 17. Non enim misit Deus Filium
niat, aut quo vadat ' : sic est suum in mundum, ut judicet

* Psal. cxx.viv, 7. ' I Joau. IV, 9.

'
Xumer. .vxi, 9
 1). ALH. MAG. OHI). V\{Ai.\).

mundum, sed ut salveiur mun- hic baptizat, et omnes veniunt

dus per ipsum. ad eum.
i8. Qui credit eum, non judica- in 27, Respondit Joannes, et dixit : Non
lur qui autem non credit, jam
:
potest homo accipere quid-
judicaius est, quia non creditin quam, nisi fuerit ei datum de
nomine unigeniti Filii Dei. coelo.

•9' Hoc est autem judicium quia lux : 28. Ipsi vos iTiihi testimonium perhi-
venit in mundum, et dilexerunt betis, quod dixerim Non sum '
:

homines magis tenebras quam ego Christus, sed quia missus

lucem erant enim eorum ma-
'
: sum ante illum.
la opera. 29. Qui habet sponsam, sponsus est :

20. Omnis enim qui male agit, odit amicus autem sponsi, qui stat,
lucem, ct non venit ad lucem, et audit eum^ gaudio gaudet
non arguantur opera ejus.
ut propter vocem sponsi. Hoc er-
21. Qui autem facit veritatem, venit go gaudium meum impletum
ad lucem, ut manifestentur est.
opera ejus, quia in Deo sunt 3o. Ulum oportet crescere, me autem
facta. minui.
22, Post haic venit Jesus, et discipuli 3i, Qui desursum venit, super omnes
ejus, in terram Judajam et : est. Qui est de terra, de terra

illic demorabatur cum eis, et est, et de terra loquitur. Qui de

baptizabat '. coelo venit, super omnes est.

2'S. Erat autem et Joannes baptizans 32. Et quod vidit ct audivit, hoc te-
in .tnnon juxta Salim, quia statur : et testimonium ejusne-
aqua? multae erant illic : mo accipit.

et veniebant, et baptizaban- 33. Qui accepit ejus testimonium, si-

tur. gnavit quia Deus verax est'.
24. Nondum enim missusfuerat Joan- 34. Quem enim misit Dcus, verba Dei
nes in carcerem. non enim ad mensu-
loquitur :

2?. Facta est autem qua^stio ex disci- ram dat Deus spiritum.
pulis Joannis cum Juda^is de 35. Pater diligit Filium, et omnia de-
purificatione. dit in manu ejus.

26. Ft venerunt ad Joannem, ct di- 36. Qui credit in Filium, habet vitam
xerunt ei Rabbi, qui erat te- : ^eternam "^
: qui autem incredu-
cum trans Jordanem, cui tu lus est Filio, non videbit vitam,
testimonium perhibuisti ', ecce sed ira Dei manet super eum.

- 4

' Supiu, 1, 0.
* Supia, 1, 20.
2 Infia, IV, t.
' .\d Ronian. 111, i.
6 .Inail. V, 10.
' Fiipra, I, r.t. 1
 Ji\ EVAiNG. JOANiMS, CAV. IIM. li:i

SecuriLio, a i-eli^ioiie. Jerlio, a uoiiiine.

(Juarlo, a dij^iiitate polestatis. (Juiuto, a
diligentia inquisitiouis. Sexto. a studio
l\ CAPIJT III .lUA.NMS per<[uireiulee veiitatis.
Dicit ergu
ENARHATIO
« Eralautem homo. »

« Erat homo ex Phariscfiis, Nicode- Eontinuatur

ad pr»cedens. Quia di-
mus nomiiie, princeps Judceorum. » clum est, quod multi crediderunt in
nomine ejus, videntes signa ', de quibus
Hic iucipit manifestatio pottslatis unus fidem acceplam jam per visionem
Verbi, secuudum quod ipsum est divina signorum producere nitebatur ad verila-
operatione operativum et eruditivum tis perquisitionem, et sic erat homo ra-
aliquid a se ad sanctilicationem. tionahs et inteileclus colens contempla-
Et liabet duas paites : in prima osten- tionem : homo enim est qui coht intel-
ditur potestas et eruditio in institutione, lectum. Genes. i, 26 : Faciamus hominem
et sanctificatione, et eirectu sacramenti ad iniagineyn el similitudinem nostram.
regenerationis : et hccc delerminantur in Eccli. XVII, Deus de terra creavit
1 :

hoc capitulo m. In secunda tangitur po- hominem, et secundum imaginem suam

testas et eruditio de gratia siguilicala in fecil illum. Et se([uilur, >r. 2 El secun- :

aquis : et hoc conlinetur in ])rima [larte, du)n se vestivil illum virtute. \ irtus

capituU IV. autem t[U(e est secundum IJeum, est

Istudaulem capituluui in tres partes virtus intellectus qua homo est homo :

dividitur iu quaruui prima tangilur de

: et qui coHt illam, colit vii tutem divinam.
sacramento regeneratiouis quautum ad Et illam iste seculus in hoc quod vidil
institutionem et sanctificationem atque miracuhi ad fidem induceutia, veie se
officiuni. In secunda autem parle taugi- esse honiiuem probavit.
tur, quod lahs sanctificatio lidei o[)e-
rantis in sacramento, finis est missionis « Ex. Pharisa^-is. »

Verbi in mundum. In tertia autem parlc

ponitur eruditio de purificatione quam Ecce religio. Act. xxvi, .')
: Secundum
facit sacramentum. Secunda pars inci- certissimam sectani nostrse religionis vixi
pit, ibi, y. IG « Sic Deus dilexit nmn-
: Pharisseus. Ad Pliilip. iii, .";>
: Secundum
dum. » Tertia autem incipit, ibi, y, 22 : legeni Pharisieus, supple, sum. Pharisai
« Posl luec venit Jcsus, et discipuli ejus, eniin et resurrectionem credebant fulu-
Judseam, etc. »
in terrani ram et animaium post inoi tem retribu-
Prima harum partium subdividitur in tionem : quod alii Esssei ct Sadducaji
duas partes iii quarum prima accipit
: non credebant.
occasionem veniendi ad hanc doctrinam :

in secunda autem ponit doctrinam ipsam, « Nicodemus nomine. »

ibi, 5'. 3 : « Respondil Jesus, el di.rit ei :

Amen, amen dico libi, nisi quis renalus Kcce desciiptio per nomen. Aicodemus
fuerit, etc. » enim effluxio terrenilatis iiiterpretatur :

prima sex contineutur

In : in quorum qui jam terrena postposuil, quasi ab eo
primo ille, per quem ad doctrinam eflluxerint, et ad studium se transtuHt
istam pervcnitur, describilur a natura. spirituahum. Unde et Dominus eum in

Supia, 11, 2ii.

x.xiv
 .

114 I). ALIi. .MA(1. OMI). VWAi.]).

spirilualihus iuslruxit. i ;ul (Aniutii. ii, fri/Ki illius, Dc lcilio^

scilicet iegcm.
15 : S/nri/ualis h(nnu jitdicol om/iia, cl lioc est, quod nocte venit quantum ad

ipse (I iiemiiie juiHcnlu)'. XA (iolo.ss. iii, iioc quod vcnit in secreto, Job, iv, 13 et
'1
: Qii.T siirsiim siint sapite, noii ijiut' 1 i In hornne visionis nocturnK qaan-
:
,

siiper lcrrain : (jiii i lcrroiiu cllluxa suiil do solet sopor occuparr homines, pavor
al) i|)S(). ietiuit me, rf tremor. VA paulo supra,
y. 12 : Et quasi furtive suscepit auris
« Princcps Judiooruin. » mea venas susurri rjus. Psai. xli, U :

In die mandavit Dominus misericordiam

Kcce coinniendalio a poleslale diynila- sitam, el in nocte canticum ejus. Quan-
lis, vol a digjiilatc poteslatis. Isa. xxxii, tum ad timorem, quia timebat acccdcre
5 : Non ultra vocabitur is qui insipiens [)ubiice, Isa. xxvi, Anima mea desi- '.)
:

est, princeps. Et ab liac potestale princi- derabit te in nocte, sed el spiritu meo
patus reslitit Juda.'is in Doniinuni irernen- in preecordiis meis de mane vijilabo ad

til)us, Joan. vu, 51, cum dixit : Num- te. Psal. cxvui, ()2 Media nocte surge- :

quid lex nostra juilicat hominem^ nisi bam, ad confilendum tibi super judicia
prius audierit ab eo ? Isa. xxu, 1 J^riii- : justificationis tuse.
cipes in judicio prseerunt. Est autcin Ju-
dteoruni princeps, qui confitentes vel
(( Et dixit ei : Rabbi, scimus quia a
fjlorificantes intcrprelanlur : per quos
Deo venisti magister : nemo enim pot-
])oni signilicantur, quoriun priniitiaj est
est hajc signa facere qua; tii facis, nisi
iste qui primus venit de sacraniento re-
f^enerationis inslruendus. l*sal. lxxv, 1 :
fuerit Deus cum eo. »

Notus in Judsea Deus : in Israel ma-

ijnum nomeii ejus. Eccc studium perquirendce veritatis.

Et dicit tria : magisterii scilicet confcs-

sionem : magisterii auctoritatem : et
(( Hic veuit ad Jesum nocte. » aucloritatis per signa evidenlia probalam
rationem.
llic a studio ct diiigentia inquisitionis Dicit erg^o de primo ; (( Itabbi, » hoc
commendatur. Quod enim venit propria cst, magister. Joei. ii, 23 : Dedit vobis
relinquens, diligentiaj et soliicitudinis doctorem justitise, et descendere faciet
Quod autcm ad Jesum venit, fuit
fuit. ad vos imbrem matutinum et serotinum.
signum fidci. Quod autem noctc venit et Doctor enim est magister, cujus eloquium
secreto, significabat quia extra strepitum stiliat in gratia sicut imber matutinus,
discere veritatcm voluit : et Immanum et iii gloria sicut imbcr serotinus. Isa.
(jucmdam timorem et verecundiam pas- XXX, 20 Erunt oculi tui videntes
et 21 :

sus est, ut dicit Chrysostomus quo de- : prxceptorem tuum, hoc est, magistrum :

tentus coram aliis in pubiico venire au- eiaures luae audienl verbum posl iergum
sus non fuit. l)e prinio dicitur in Psalmo monentis.
xxxin, G Accedife ad eum, elillumina-
: Auctoritatem autem tangit cum di-

mini et facies vestrse non confundenlur

: cit :

Eccli. Li, 31 Appropinquate ad tne,

:

iiidocti, et conjregate vos in domum dis- « Scimus quia a Deo venisti magi-
ciplime. Dc sccundo, quod Salvatorem ster. »
qusesivit, Isa. u, 3 : Venite, et ascenda-
mus ad m,ontem Domini, et docebit nos enim credcndum est per omnla
Illi

vias suas. Deuter. xxxui, 3 : Qui appro- qui se a Deo probat venisse. Joan. lu,
pinquanf pedihus ejiis, accipient de doc- 31 Qui de caelo venit, super omnes esf.
:

\
 TX EVANG. .MIANMS, CAl». 111-2, .'3.
113

Matth. x.\.ii, 10 : Magister, scimus quia ipso, sicut ab eo in quo lalebat aliquid
verax es, et viam Dei in verilate doces^ etc. divinuni. Et iste est litterse inlellectus.

J oan. xiH, :{ A Deo exivit, et ad Deum

: l\unen verum est, quod Deus est qua-
vadit. drupliciter in creaturis, scilicet per es-
sentiam et prsesentiam et potentiam, et
per inhabitanlem gratiam, et per corpo-
M Nemo enim potest facere htec si-
ralein unionem etnaturalem, et per glo-
gna qucC tu facis, nisi fuerit Deus
ria3 informationem. Et primo modo est
cum eo. »
in omnibus. Secundo modo in Sanctis.
Terlio modo in Chrislo. Et quarto modo
Ratio est auctoritatis divinse, quia per in "jlorificatis. Sed cum honiine dicitur
signa credidit : ideo signa pro ratione esse quando ei prgestat auxilium per
inducit. Joan, xv, 21 : Si opera non fe- operationem. Psal. xc, l.j : Cum ipso
eisseni in eis, quae nemo alius facit, sum in tribulatione : eripiam eum, etc.
peccatum non haberent. Joan. ix, 32 et j ad Corinth. xv, 10 : Non ego autem,
33 A saiculo non est auditum quia quis
: ged gratia Dei mecum. Homo autem est
aperuit oculos cxci nati. Nisi esset hic a [„ Dqq gicut jn conlinente. Act. xvii,
Deo, non poterat facere quidquam. 28 : movemur,
In ipso enim vivimus, et
Sed contra Matth. vn, 22 et 23 : :
el sumus. Malth. xn, 30 Qui non est :

Multi dicent mihi in illa die : Domine, mecum, contra nie est et qui non con- :

Domine, nonne in nomine tuo propheta- gregat meum, spargit. Deus auteni dici-
vimus, et in nomine tuo dsemonia ejeci- tur esse cum Christo : quia divinum
mus, et in nomine tuo virtutes multas aliquid radiabat de ipso, quod ipsum
fecimus ? Et iunc confitebor illis :
Deum esse ostendebat. Act. x, 38 :

Quia numquam novi vos. om-

Pertransiit benefaciendo, etsanando
Sed ad hoc dicendum, quod miracula nes oppressos a diabolo, quoniam Deus
fiunt propter infideles ut convertantur :
eral cum illo. Joan. v^ 36 : Ipsa opera
sed illi qui miracula faciunt, illa facere qusR ego facio, testimonium perhihent
non possunt nisi Deus ut operans sit de me.
cum ipsis. Sed quia miracula, ut dicit
Gregorius, aliquando fiunt ad demon-
strandam sanclitatem persona;, semper
autem ad demonstrandam sanctitatem « Respondit Jesus, et dixit ei : Amen,
d
Ecclesiee ideo aliquando fiuntper bonos
:
amen dico tibi, nisi qais renatus fue
in prsesentia infidelium ad lidem sedifi-
rit denuo, non potest videre regnum
candorum, aliquando fiunt per malos in
Dei. »
fide tamen Ecclesise. Sed hic Nicodemus
sumit argumentum a modo faciendi si-

gna, quia Dominus fecit illa in poteslate Hic incipit doctrina de sacramento re-^

sua sine invocatione. Et ideo hoc quod generationis.

dicitur : « Nisi fucrit Deus cum eo, » in- Et dividitur in tres partes : in quarum
telligitur quod divina virtus operans prima dat regenerationis doctrinam
habitct in Christo, non sicut in alio quantum ad effectum, materiam, et
et
Sancto, qui per supplicalionem imperat spiritum in sacramento operanlem in :

fieri signa, scd sicut aliquid divinum secunda autem specialiler tangit doctri-
latens in corporc Christi, sicut et ipsi nam quanlum ad januae apertionem per
Judsei viderunt igneum quiddam et di- passionem, cujus virtute baptisinus coe-
vinum radiare de ipso. Et ideo Nicode- lum aperit in tertia tangit effectum
:

mus venit ad queerendum veritalem ab quantum ad fidem passionis. Secunda

 lli 1). ALB. iMAG. OKl). VILVA).

pars iiicipil il>i, >. 13 : « /i7 ncino ascen- liyeredilatein suam. Ad lloman. vui,
dil in cwluni. » Terlia, ibi, y. I t : « JJt 2.") : Quos pruidestinavit conformes fieri
sicut Moyses, elc. » imaf/inis J^'iHi sui, hos et vocavit, supple,
In [)riina liaruni adliuc Ires parajj^raphi regeneralionis sacramento. Isa. lxiv,
dicuiilur : in quoruni pritno ponilur il- H : Pater noster es lu, nos vero lutum :

luininatio dc rei^cneraliono (1u;b lit in rl ficlor noster tu, et opera manuum

baplisino : in secundo ponilur illuniina- tuarum omnes enim denuo na-
nos. Sic
lio de si)irilu re^enorante, ii)i, >. G : sciinur nativitate divina, (|uia prima nati-
« Quod naluin esl ex carne, caro esl. » vilas est innocv^nlia per Patrem Deum,
Tertio ponitur illuminalio (luanluni ad cl secunda post lapsum, est nativitas in

verilalis imniobililateni in utro^iue islo- formam Filii Dei per regencralionis sa-
rum, il)i, y. 9 : « Jiespondil Nicodemus, crainenlum.
el diuil ei : Quomodo possunt luec Tertio tangit defectum qui est in non
fieri ? » suscipientc sacramentum :

Adliuc in primo duo dicuntur, scili-

cet, doctrina regenerationis, et explana- « Non polest vidcre regnum Uei. »

lio doclrinoe, ut sit intelligibilis, ibi, y. t

« Dicit ad, eum Nicodemus. » Visio auleiu Ii..ec j)olestative debet in-
In primo tria dicil : veritalis scilicet telligi. Sicut videt agricola ea quae sunt
conlirmationem : « Amen, amen, » lioc cullurai, quie alius non videl : et pistor

est, vere, vcre, quia hubet veritateni videt ea quae sunt arlis pistoriae : et aedi-

consilii seterni in prieiinitione Patris, et ficator ea qua3 suiil a^dilicalionis, et sic

liabet immobilitatcm in verbo \'crbi in- de aliis. Sic enim ad opus et justiliam
creati hoc pra-nuntiantis. Et ideo bis di- videt is qui percipit sacramenlum lidei,
cit : « Amen, umen. » II ad Corinth. i, ea qua' pertinent ad justitiam (idei :

19 : Non fuit, scilicet in Christo, Kst «luae alius iion rcnatus videre non potest.
et Non : sed Est in illo fuil. llegnum autem Dei, in quo regnat Deus
« Dico tibi, » ad tui illuminationcm et (sicut etiam alibi diximus) dicitur coin-
utilitatem. Kccli. xxiv, 4j : JUuminabo pleta et conlirmala potestas justiliae di-
omnes spera^ites in Doniino. vinae, in (jua regnat Deus : sicut rex re-

gnat in his qui cuslodiunt leges ab ipso

« Nisi quis renatus fuerit deiiuo. » regc confirmatas. Luc. xvii, 21 : l(e-

(jnum Dei intra vos est. Matlh. vi, lU :

iSali enim fuimus primo in statu inno- Adveniat regnum tuum. Psal. gxliv, IIJ :

centiae, et morlui fuimus morte culpae, J{e(jnum tuum regnum omnium saeculo-
quae nos a via vitae et gratiae separavit. rum. Et iterum, Psal. xmv, 7 : Virgadi-
Cenes. ii, 17 : Jn quocumque die come- rectionis virga regni tui.
deris ex eo, morte morieris. Et ideo per (^OiNTRA hanc expositionem videlur
sacramentum oporlet nasci denuo sccun- esse Glossa quae dicit : Non potest me
dum formam lilii Dei. Jacobi, \, 18 : cognosccre. » Inteliigi debet ut regein
Voluntarie (jenuit nos verbo veritatis, in suis regnantem, qui cognoscitur in
ut simus initium aliquod creatune ejus. juslitiis et legibus suis. In enim vi-
illis

Sic (mim per sacramentum tidei dal delur visio veritatis liic per meritum, et
lidelibus poteslatem filios l)ei fiieri : de in tuturo per praemium. Et sic in idein
quibus dicitur, quod ex Deo nati sunt in redit (Uossae intcllectus. Per hoc etiam
formam Dei, quam per peccatum amise- solvitur quod objici potest per illud
rant. 10: Numquid non pa-
Malach. ii, Lucae, xvi, 23 : Vir dives vidit Lazarum
ter nnus omnium nostrum ? Unus enim in sinu ejus, scilicet in regno Dei. Quia
omnes adoptivos generat in formam et dives cum malus essel, numquam vidit
 LN KVA.Nd. JOA.NNIS, CAT. III:), i. 17

rogiium Dei visione activii, quia iiuin- bis torrarum, in quo nemo excusatur.
quam vidit justitias ipsius : sed vidit La- Ad objecta dicit idem Hugo, quod Do-
zarum in splendore juslitige visione sim- minus in verbis istis secretum consiiium
plicis intellcctus. Et lioc non vocalur hic suuni amico suo IViconemo reveiavit, et

videre regnnm, quia inlelligitur de vi- non adiiuc ista ut communem senten-
siojie l)ene|)laciti quse ad opus perlinet. tiam j)rotuiit, sed post Hosurroctionem
Sa[)ient. x, 10 : Ostendit illi rcgnmn quando, Matth. xxviii, 19, dixit : Bajj-
Dei. Et slatim sequilur : Et dedit illi tizantes eos in nomine Putris, et Filii, el
scientiam sanctorum. Quia dedit illi Spiritus Sajicti. Et per hoc patet, quod
scientiam practicam, lioc est, operati- verbuin Domini non excidit sed obiigare :

vam sanctorum regni illius, quod est primo incipit, ([uando communiter ut sla-
prteceptorum et statutorum ipsius regni, tutum promulgatur.
in quibus lioneslavit illum in lahoribus, Aiii quidem respondent aiitor dicentes,

etc. '. quod multipliciter instituilur baptismus.

Sed liic incidit (lu.Tstio, Ttrum isto Quantum enim ad Trinitatem operantem
sermo ex tempore quo prolatus est, ha- viitulem rogonerativam, dicunt ])aptis-
huerit vigorem ? Videlur quod sic quia :
mum institutum in baptismo Domini quo
non e.xcidit verbum Dei, ut dicitur, Toh. ipse baptizatus fuit -
: quia ibi Trinitas

XIV, 6, el Marc. xui, 31, et Euc. xxi, 33, apparuit. Quanlum ad materiam et Spiri-

el Matth. xxiv_, 33 : Verba mea non trans- tuin institutus est hic. Quantuin autem
ibunt. In coxTRARiuM autem hujus est, ad formam debitam institutus est, Matth.
quod ex tunc non oinnes salvati baptizati xxviu, 19. Sed quantum ad apertionem
fuerunt, cum tamen multi spem in Deo januae institutus ost, Luc. iii, 21 et seq.
hahentes fuorunt mortui, qui nihil sci- Sed heee solutio iiuila est, quia in l)ap-
verunt vel scire potuerunt de sententia tismo Domini quid factum sit ostenditur:
in occulto noctis ad. Nicodemum pro- nihii autem per inoduin statuti promul-

iata. gatur. Simiiiter, Matth. xxviii, 19, quid

Ad. haec dicit magister Hugo de sancto tieri deheat praecipitur, et non promul-
Victore, quod tria sunt tempora gratiae. gatur aliquod statutum. II ic autem di-

.\nte legem videlicel, et ante sententiam recte statuitur. Et idoo solutio Ilugonis

istam in quo baptismus non fuit, sed

:
est vera et tenenda.
circumcisio ab originali purgavit : et

ante legem ah eodem purgavit fides et

« Dicit ad eum Nicodemu& Quo- :

sacriticia quse ab illis fiebant. Secundum

tempus fuit, quo lex finita fuit, ot Evan- modo potest homo nasci, cum sit se-
golium inchoavit. Tertiirm autem tempus, nex? numquid potest in ventrem ma-
quo doctrina Evangoiii praedicatione tris suee iterato introire, etrenasci?»
Apostoiica per orhem est vulgala. In
])riinoergo tempore multi fuerunt salvati llic ponitur explanatio ut meiius com-
sine baptismo. In socundo tompore muiti preiiendatur.
salvati sunt sine baptismo, et multi per Habet autein duo : quaestionem dubi-
haptismum : quia tunc simul ot circum- tantis, et iliuminalionem dubium illuci-

cisio ut finienda, et Evangoiium ut in- daiitis.

choandum cucurrerunt. In tertio autem Inprimo duo dicuntur: primo enim

nuiius salvatur sine haptismo : quia in ponitdubium, et secundo rationem infert
illo exivit sonus Apostolorum in tines or- dubitantis.

'
Saiiienl. \, 10. seq.
-'
Cr. Mallli. iiu i:i et seq., iq, \.\\c m, 12 et
118 I). ALR. iMA(i. OHI). IM{/i:i).

\)o jiiiiiio ail : « /ficif ad cuin Nicodc- naturam impossibile (qnaiu solam iste
mus. » Diiljilaulis csl (juaeieix' : lunc pri- cousiileral), secundum
valde esl lacile
nio appaift ci vcrilas. Sod quKril ul dis- culpam non est iiupossibilc secundum
:

cereiut(!iulens, cl non lenlalor insidiosus. gratiam. Secumlum culpam enim maler

Matlli. vu, 7 : Quierite, et iiivenietis. est concupiscentia, in cujus uterum re-
« Quomodu ? » Qui luuduui quaTil, greditur, cjui omnia agit sccundum fo-
in verbo non dubitavil. Scivil enim milem concupiscenti», Iv/.echiel. .\vi, i:
verbum esse sapientia?, cl sic non esse /n die ortus tui non est prsecisus umhili-
evacuandum. Isa. i.v, 1 1 : Verbum meum cus tuus, et acjua noii cs lota in salutem.
(juod egreditur de ore meo, no)i reverte- Aqua autem Iutc baptismatis cst, qua'
turad me racuum. Sed modum quaerit. Javat in salulern eos qui rcnascuntur ad
Luc. I, i8 Undc hoc faciam ? cgo oiim
:
graliam; sed non eos qui adhuc matris
sum scnex. coucupiscentia^ adhoerent umbilico. .Tob,
1,21: Nudus cgrcssus sum dc utcro ma-
« Potest homo nnsci, cum sit se- tris mcse, ct nudus rcvcrtar illuc, Jioc
nex ? cst, de ulero concupiscentiae sum egres-
sus, vestibus viilutum spoliatus : et
De nato cnim procedit natura in se- omni die iterans peccatum, ad ulerum
nium, et non revertitur de senio in ju- concupiscentiifi reverlar. Eccli. m., I :

ventutem el nativitalem prima; infantia^. Occupalio magna creata est omnibus ho-
Erat enini Xicodemus (ut dicit (ilossa) minibus, ct jugum grave super filios

figuram tenens catedmmenorum, qui Adam, a die cxitus de ventre matris eo-
nondum noverunt ea qua? sunt de spiritu rum, diem sepultiirse in ma-
uscjue in
regeneranle. rnde, ut dicitur supra, in trem omnium. Sic enim omnes filii irse
nocte venit. 1 ad Corintb. ir, 1 i : Anima' nascuntur ', et iteramus peccatum in
lis homo non percipit ea (juse sunt spi- actualibus pcccatis, quando ad utcrum
ritus Dei : stultitia enim est illi, ct non fcedaB matris leverlimur. Et hoc quideni

potest intelligere, cjuia spiritualiter exa- est in matre mala, de qua Psalmista,
minatur. Scivil autem ille carnalia tan- Psal. L, 7 Ecce enim in inicjuilatibus
:

tum, cognoscens quod dixit Jsaias, lxv, conceptus, etc. Jlsec est enim maJa nati-
20 Puer ccntum annorum morictur, ct
: vitas secundum quain tola die fit ad ute-
peccaior ccntum annorum maledictus rum regrcssus.
erit. Et ideo non pulabat esse aliquam Est et alia nativitas naturoe. .loau. xvi,

regenerationem, sed putabal quod anti- 21 : Mulier cum parit, tristitiam /labet
qui in peccatis essent morituri, et qui cum aiitem peperit puerum, jam non me-
nascuntur non renascituri. minit pressiirse propter gaucliurn, cjuia
natus est /lomo in mundum : secunduin
« Numquid potest, etc. » quam nativitatem ad uleruiu non potest
esse regressus.
Itatio est impossibilitatis eorum qua> Tertia nativitas est gratise, dc qua,
dicebantur. Noii enini vidit reditum ad l .loannis, v, Qui natus est cx Dc.o,
18:
uterum unde exieral, \'A ideo dicit : non peccat sed gcneratio Dei conscrvat
:

« Niimquid potcst » aliquis « in vcntrcm cum, et malignus non langit eum. Et se-
malris suse » carnalis « iterato introire,y> cundum lianc gencrationem [lossibilis

quod angustia ventris et perfcctio nati est regressus ad uterum gratiie, in quo
non permittunt, « et renasci ? » Quasi per regeneralionis sacramcnlum re-
diceret: Xoii. Quod autem est secuuduru nascimur. Et hunc regressum et banc

' .\<\ i:|.li.-. n..'i.

 TN EVAi\(i. JOANNIS, CXW III-:;. II!)

regcnerationem Nicociemus ignoravit. mentum graliiP, in qua « /li.sl qiiis re-

Est et alia nativitas glorise, de qua, nalus fuerit, » ad similitudinem primae

Job, XI, 17 ; Cum te consumptimi puta- innocentiae quantum ad immunitatem
verisy orieris ut lucifer : ?<ecun(\um ([uaim culpa3. Lavamini, mundi
Isa. i, IT» :

iterum non est possibilis regressus. estote, auferte malum cogitationum ve-

Hoc ergo est quod dicit. strarum ab oculis nwis. Et hoc est « Ex :

acjua^ » ut materia babente vim regene-

rativam, « el Spiritic sancto » regene-

Amen, amen '"ante. (lenes. i, 2: Spiritus Dei ferebatur

« Respondit Jrstis : di-
,., . . . .
i r -t super (iquas. Psal. xxviii, 3: Vox Domi-
no tibi, nisi quis renatus fuent ex / ^ ^ : . .

ni super aquas^ Deus majestatis intonuU.

aqua et Spiritu sancto, non potest in-
gj^ ^^^j^^^ completur sacramentum, quan-
troire in regnum iJei. »
^^ aqua, visibilc elementum, per virtu-
tem abhitivam similitudinem facitextra:
Ecce illuminatio declarans dubitationis et Spiritns regonerans operationcm mun-
rationem. ditise facit intus. Joan. i, ;i3 : Hic est

Dicit autem tria, scilicet, sormonis qui baptizat in Spiritu sancto. Numer.
confirmationem, qute exigitur ut satis- xix, 13 Quia aqua expiationis non est
:

tiat dubitanli, cum dicit : a Amen, amen aspersus, immitndus erit, et manebit
dico tibi : r> quod veritatc sermonis, et spurcitia ejus super eum. Ev.QthiQl.xi.wv,
confirmatione vcritatis dico tibi. Trepi- \) Postquam venerintilhic a<iuse istse,et
:

dantis enim et dubitantis cor non confir- sanabuntur et vivent omnia cul qux ve-
matur, sermone et juramento. Ad
nisi nerit torrens.
irebr, vf, lOetseq. Ilomines per majo- :

rem sui jurant, et omnis controversise « Non potest introire in regnum

eorum finis, ad confirmationem, est ju- p)gi »

ramentum. In quo abundantius volens

Deus ostendere pollicitationis hseredi- Terlium est. Confirmat enim sermo-
bus immobilitatem consilii sui, inter- nem, explanat modum regenerationis, et
posuit jusjuraiulum ut per duas res , cxplanat pcenam regeiieralionem negli-
immobiles, ([uibus impossibile est men- gentis, dicens : « Non potest introire, »

tiri Deum, fortissimum solatium habea- ut possessor, « in regnum Dei. » Introi-

mus. HsBC enim supra rationem sunt : ct re enim in regnum, est videre ipsum,
ideo probari non possunt : et ideo con- quia visio, ut dicit Augustinus, est tota
firmationem sermonis accipiunt fidcm. merces, dummodo sit visio pascens vi-
Et attende, quod non irascitur Jcsus ad dentcm, quoe est visio amali ct habiti.

Nicodemum sermonem Domini impossi- Et bcec est visio, ubi visum lumine suo
bilcm judicantem, scd mansuctc instruit, pasccntc intrat in vidcntcm : ct videns
etpaulatim ad intcllocluin spiritualium pcr beneplacilum intrat in rem visam.
manuducit. Isa. xui, 3 Calumum (luas- :
Et banc visionem non nisi boni habere
satum non conteret, et linum fumigans possunt. Matth. xxv, 21 : Intra in gau-
non exstinguet. dium Domini tui. Sic enim hic intramus
Et idco addit: jn regni justitiam ; et in futuro intrabi-

mus in regni gloriam. Et sic cum primo

« Nisi quis renatus fuerit ex aqua et dixerit : Non potest videre: hic dicit, Non

Spiritu sancto. » polest introire in regnuni Dei :

quia, Sa-

pient. XV, 3 : Nosse te, consummatajusti-

Quasi dicat : De terrena non intelUgo tia est : et scire justitiam tuam et vir-
nativitate, scd dc illa qu?e cst per sacra- tutem tuam, radix est immortalitalis.
 :
.

120 I). ALI{. A1A(.. OIU). Vn.VA).

Sapicnt. \\.'2\ : Conrupiscenlia sajtien- quarum priina taiigit illuminalionein

ti<e deducit ad reipuun perpetuum. Con- (juantinu ad S[)iritus operalionem perfe-
(•upis((Mitia oiiiin sapiontia' in visi(jne cle. Sed quia carnalis adhuc iSicodemus
Ijencplaciti justitiio, dat rcgnuin juslili;»' oculos ad tantuin luinen attolicre non
in quo regnal Dcus. valuit: ideo iii secunda parle non iiitelli-

Sed ohjicitur contra oa qu.c liic dicun- genlein ad lidein elevat, ut quod iulelli-
lur: Ouia niiilli bapli/ati siint liaplisino gere non valet, saltem credat, ihi, y. !l :

sanguinis, sine aqua. Et siiniliter inulti « l{espondit Nirodemus. »

haptizati sunt haptisino llaniinis, hoc est, Adhuc in prima parte duo sunt para-
spirltus iii po^nitentia, qui nninquaiii in gra[)lii : in quorum primo operationem
aijuam immersi sunt, regnum Dei in-
et Spiritus explanal : in secundo per simi-
travcrnnt. Et sic non semper necessarius litudinem probat, ihi, y. 8 : « Spiritus
est baptismus aquje. Sed ad hoc respon- ubi vult spirat. »

det Magister in libro IV Senteniiarum ', In primo adhuc duo facit : in quorum
dicens, quia ^ erum cst quod quidam in primo generationein carnis promittit in :

sanguine baplizati, quidam in Spiritu

et secundo generationem Spiritus subintro-
sancto haptizali salvantur. Sed hoc in ducit.
illis, uhi sacramentum aquae non con- Dicit ergo : « Quod natum est ex car-
temptus religionis, sed aiticulus neces- ne. )) Quasi dicat Bene dico quod non :

sitatis excludit, hoc est^ qui morientes intrat in regnum qui non est renatus ex
martyrio vel naturali moite, (ide vera Spiritu et aqua : quia, « <juod natum est

quaerunt in aqua baptizari et haberc non ex carne » Adai corrupta, « caro est, »

possunt. Quod ergo dicit Dominus : Nisi hoe est, carnale est. Quia sicut dicil Au-
quis renatus fuerit, etc, lioc esl, regene- gustinus: «Oinnis liomo generationccai-
ratione quam
aqua facit et spiritus. Hanc nis est Adam, et in persona est particu-
autem regenerationem facit sanguis et laris liomo. Et ideo in generatione ista,

poenitentia in articulo necessitatis, ubi generatio carnalis transfundit peccalum

baptismus aquae haheri non potest. Et haec originale, et ideo- generat carnalem in

solutio satis est conveniens in loco isto. peccato originali existentem. In hac
enim generatione porlanius imaginem
terreni parenlis. » flenes. v, (ienuil,
6 « Quod naium est ex oarne, caro est:
'-S :

scilicet .\dam, ad imaginem el simililu-

et quod natum est ex Spiritu, spiritus
dinem suam, hoc est, in peccalis exi-
est. enim carnali ex
stentos. Tn genoratione
7 Non raireris quia dixi libi : Oportet legeconcupiscentia^(quae est lilia peccati,

vos nasci denuo. ul dicit Augustinus) peccatum originale

Spiritus ubi vult spirat: et vocem innascitur in parvulis. El sie intelligilur :

« Quod nalum est ex carne, » hoc est,

ejus audis, sed nescis uude veniat, aut
quod non Iiahet movens ad generatio-
quo vadat : sic est omnis qui natns concupiscontiam carnis caro
nem nisi ((

est ex Spiritu. id est, carnalo est, habons oarnis

est, »
9 Respondit Nicodemus, et dixit ei corriiptionem : ut lormaliter intellecla

Quoraodo possunt htec fieri? » accipialur loculio, potiusquam inatoriali-

ter. Sajiienl, xii, H) et H: Nequamest na-

In paite ista ponilur illuminatio tio eorum, ct naluralis malitia ip.sorum,
quantuni ad Spiriluin operantein elquoniam non polerat mutari cogitatio
Dividitur autem haec pars in duas : in eorum in perpetuum. Semen enim erat

* MAfiisTrn. i.iii. i\' Spnlentiarum, IHst. IV.

 .

K\ KVA.\(i. JOANiMS CAI». Ill-(i, 7, 8, !). 121

nialcdicium <ib inilio. Ad lloinau. vii, cina contraoriginale peccatum ordinatur,

18: Scio enim quia non habital in me, quod nec insolitum nec pra^tcr spem est,

hocesl, in carne mea, bonum nam : velle^ et facultatem admirantis. I Petri, i, 3 et

adjacel mihi : perficere autem bonum, 4 Hegeneravit nos in spem vivarn, per
:

non invenio, Et, ibidem, t- 23: Video resurreclionem Jesu Christi ex mortuis,
aliam legem in membris meis, repugnan- inhmreditatem incorruptibilem, et incon-
tem legi mentis mese, el captivantem me taminatam, et immarcescibilem, conser-
in lege peccati quae, est in membris meis. vatam in ccelis in vobis.
Ab hac ergo lege peccati peccatum ori- Videtur enim hfec generatio mirabilis,
ginale transfunditur. Et sic « quod nalum quia dicitur, Isa. lxvi, 8 Quis audivit :

est ex carne, caro est. » umquam tale? et quis vidil huic simile ?
« Et, » per oppositum, « quod nalum I\umquid parturiet terra in die una, aut
est ex Spiritu, » in quo in utero Eccle- parietur gens simul? Sed ad fioc dicen-
sise non est nisi Spiritus operans et mo- dum, quod quidem ista generatio est mi-
vens, « est spiritus, » formaliter intelli- rabilis, sicut dicit Isaias: sed tamen po-
gendo, hoc est, spiritualis habens formam sita generationis causa (qu£e est Spiritus
Spiritus ad vilam gratiie, sicut fit nativi- sanctus operans in sacrameiito) cessat
tas per Spiritum in sacramento. Joan. admiratio : quia non est mirum si Spiri-
1,13: Qui non ex sanguinibus, neque e,r tus sanctus formam gratioe dans, generat
voluntale carnis, neque ex voluntale vi- adoptionis filium spiritualem. Et hoc in-
i'i, sed ex Deo nati sunt. Illi ergo na- tendit Dominus, dicens: « Non mireris, »

scuntur in spiritum viviPicantem. I ad quia jam tibi adoptionis Spiritum regene-

Corinth. xv, 41) : Sicut portavimus ima- rantem sacramento revelavi
in : et in illo

ginem ierreni, portemus et imaginem oportet vos nasci denuo. Act. i, 1\ : Vos
ccelestis. INatum ergo generatione primi autem baptizabimini Spiritu sancto non
Adffi renatum regeneratioue
est caro : et post multos hos dies. Joan. i, 33 : flic est

secundi est spiritus, hoc est, spirituale. qni baptizat in Spiritu sancto.
Hoc est ergo quod dicit.
Sic dicitur, I ad Corinth. vi, 17 : Qui « Spiritus Libi vult spirat, eU',. »

adhseret Domino, unus spiritus esl. Isa.

XXVI, 17 ct 18 : tI facie tua, Domine, Et hoc secundum Ghrysostonum pro-
concepimus, et quasi parturivimus, et bala minori, (juia minus videtur quod
peperimus spiritum, scilicet salutis. I)e « spiritus, )) hoc est, corporea substantia
carne autem qu» dicto modo nascitur ex spiritualis el invisibilis, sicul est ventus,
carne, I ad Gorinth xv, oO
Caro el san- :
« ubivull, » hoc est, libere : quasi habeat
guis regnnm Dei possidere non possunt : liberam suee spirationis voluntatem,
neque corruptio incorruptelampossidebil « spirat, )) undi([ue perflans. Eccle. i, ti :

Ex quo ergo sic liabet in generatione Lustrans universa in circuitu pergit spi-
carnis et Spiritus. ritus, et in circulos suos revertitur.
« Et vocem, » hoc est, sonum aspira-
« Non mireris qiiia dixi tibi : Opor- tioiiis_, i< ejus audis, » aure corporea. Eze-
let vos nasci denuo. » cliiel. III, 12 : Audivi post me voccm
commotionis magiuv.
Quia sicut peccatum unius in genera- H Sed nescis unde veniat, » quia suh-
tione corrupt.-e carnis ( lausit regnum : ita stautia ejus est iiivisibilis, et ideo visu
justitia unius iu regeneratione Spiritus exlerioris perceplionis nescis via ejus.
regnum aperit. Et ideo si regnum inlrare « Aut quo vadat. » Eccle. xi, ."j
: Ignoras
vullis, « oportet vos nasci denuo. Neque
» quse sit via spiritus, el ([ua ratione com-
hic est aliquid mirandiim, quia sic medi- pingantur ossa in venlro pr.rgnantis.
 :

122 1). ALB. MAr,. OMI). I'H/Kn.

Si:n c.oNTRA : lieiio sontiliir, qiiod ven- Augustini aulem ot Hedie expositiones
lus ilans al) A(|uilone lendil in MuridieMi : sunt istai : ila quod probet a minori et a
et p converso. I*^t ventus llans ab (Miente simili posito. Sod hoc quod dicit « Spiri- :

lendil in Occidenteni : et e converso. tus ubivult,oXc.,)) sit ralio prfpcedentium.

Krgo non quod ponitur in si-
est veruni Ac si dicat : « Aon niireris quia di.ri tibi
niili posito. Uespondenduni estsecunduni Oportet vos nasci denuo, » quia « Spiritus »
('ilirvsostonmni, sicut dictuni est, quod sanctus « uhi vull , » (|ui lib(M*am habet
quanivis in signo percipiatur unde venit, (leitatem. I ad Corinth. xii, 1 1 ; llsec om-
aut quo vadat llatus venti tamen non : nia operatur unus atque idem Spiritus,
scitur causa aj^ens cuni determinata per- dividens sinfjulis prout vull. « Spirat, »
ceptione, et determinatus locus elevationis hoc est, aspirationis suae dat gratiam, et
ejus : nec scitur determinate locus defe- eifectum, et formam. « Et vocem ejus
ctionis ejus, ultra quem llatus ejus non audis, » tiipliciter, scilicet in Scripturis
procedit. l^t quoad lioc secundum Clirv- lectam,in sanctopra-dicatore enuntiatam,
sostomum dicitur : « Nescis unde veniat, et in renato ostensam. De primo, Apocal.
aiil quo vadat. » Et ideo, Eccle. xi, 5, se- II, H : Qui luibet aurem, audiat quid
cundum litleram dicitur : lynoras quie sii Spiritus dicat Ecclesiis. De secundo,
via spiritus. Psal. r.xxxiv, 7 : Qui pro- Matlh. X, 20 : Non enirn vos estis qui lo~
ducil ventos de thesauris suis. Quia ali- quimini, sed Spiritus Patris vestri qui
quando est clausus in nube, aliquando loquilur in vobis. Marci, xjii, U Non
:

invisibiliterexpanditur in aeris superficie, enim vos estis loquentes, sed Spiritus

aliquando etiam ingreditur viscera terrae, sanctus. Act. vi, 10 : Non poterant resistere
et aliquando immittilur radicibus vegeta- sapientite et Spiritui qui loquebatur. l)o

bilium : et semper vapor lalis format tcrtio,ad (lalat. iv, 6: Quoniam estis filii,

omnia, qure in naturis lormantur virlute misit Dcus Spiritum Filii sui in corda
cieliqua elevatur et ideo ad Spiritum : vestra clamantem : Abba, Pater. Sicut
sanctum aliquam habet similitudinem. enimspiritus carnalispatris format filium
Hanc aulem expositionem facit Clirvso- in forinam palri similem secundum natu-
stomus, ideo quia veritas graeca in qua ram, et lilii ad patrem inclinat alToclum,
scriplus est liber isle habet sic : Ventus et facit lilium patrem invocare : ita Spi-
vocem ejus audis, etc. Et lioc si-
flat, el ritus Patris ccelestis in sacramento per
mile adaptat n minorc sumptum dicens : gratiani format baptizatum in formam et

« Sic e.si onDiis qui natus est ex Spi- assimilationom Patris cfplestis, et mutat
ritu, » scilicct invisibiliter formatus in coidis afTectum ad eum, et movet ad eum
formam quam dat Spiritus san&tus. Et invocandum.
est sensus : Magis vidotur quod libi nota Sic ergo : <' Vocem ejus, » cujus ipse
sit via et virlus spiritus cor])orei, (juam spiritus causa est, « audis : » et tamen
via et virtus spirilus incorporei : quia « nescis iinde veniat, »hoc est, quomodo
illum saltem audis, istum autem nec vides cor illius intravit, « aut quo vadat, » hoc
nec auilis et illa est tibi non cognita et
: est, quomodo rodierit : quia ipse est na-
ignota, cum tan)on scias quod omnes dal tura invisibilis.
formas naturales nascentibus. Ergo quam- \ el, « Vndc veniat, » hoc est, ex (|ua
vis ignores Spiritum sanctum, scire per praefinitione et consilio Dei hoc veniat,
simileinductum poteris (juod ipse novas « aut quo vadat, » lioc est, ad quam bea-
formas divinas dat omnibus a se generatis. titudinem deducat. .lob, ix, 11 : Si vene-
Etquiatalis Spiritusinbaplismooperatur, rit ad me, non videbo eum : si abierit,

scire poteris quod baptizali in novas for- non intelligam.

masfdiorum Dei regenerantur. Ha^cexpo- « Sicest, » ut Spiritus sanctus, omnis «

sitio Chrysostomi et est vera etlitteralis. qui nalus est c.r Spiritu, » in forma invi-
 IN EVANG. JOANiVrS, CVI\ 1II-9, 10. 123

sibili formalus in Filium Dei, cujus vioe riliis Dei : sluUilia eni/n est illi, et non
ignota' sunt libi : quamvis aliquando au- potest inlelligere, quia spiritualiter exa-
dias vocem ipsius quam spititus loquitur minatur.
per ipsum. Eccle. xi, 5 : Nescis opera
Dei, qid fabricator est omnium. « Quomodo possunt haec fieri ? »

Maxime autem opus ignoratur

illud

quod Deus facit perseipsum. Job, xxxvi, Quia carnalibus cogitalionibus plenus,
2t : Memento quod ignores opus ejus, de ut dicit Augustinus, non nisi carnalem
quo cecinerunt viri. meditabatur generationem. I ad Corinth.
Secundum autem omnes expositores xiii, 11 : Cum essem parmilus, loquehar
idem intenditur, scihcet, quod sicut na- ut parvulus, sapiebam ut parvuius. VX
tum ex carne corruptioni vitii subjecta, attende reverentiam Xicodemi, quod non
est caro viliata: ita iiatum ex Spiritu vi- conlradicit, neque insultat sed ut stu- :

tium purgante, estspiritus nuUi vitio sub- diosus modum inquirit, sciens verba
jectus. Et sicut ex carnali parente gene- Christi essc vera et cum effectu : mo-
sed
rationem primam per legem concupiscen- dum non considerans, et in mente sem-
tiae : itagenerationem secundam habemus j)er Scimus quo-
hahens (juod praemisit :

ex coelesti Patre per spiritum grali*. niam a Dco venisti magistcr, et quod a
Ohjiciunt autem quidam quod secun- Deo venienti contradicendum non fiiil.
dum lioc, liomo sanctus purgatus a pec-
cato deberet generare fihum non in pec-
cato existentem quia generahit in forma « Respondit Jesus, et dixit ei : Tu es
:
10
spiritus quem hahet, et habet Spirilum magister in Israel, et htTc ignorns? »

sanclum. Sed ad hoc inprsemissis jam est

responsum, quia omnis Jiomo in natura i< Hespondit Jesus, et dixit ei, » allius

Adam est vitiatus, et pcr lianc naturain adliuc non inlelligentem illuminando.
vitiatam generat vitiatum, et regenera- Dicit autem tria quorum prinium est, :

tione indigentem. Quia hoc vitium natu- quod per modum rcdargutionis ad Scri-
raenon purgatur sanctitate personae, pturam intelligendam menlem ejus redu-
quamdiu in natura remanet lex concu- cit. Secunduni est, quod ejus qui a Deo

piscentise. Et ideo sicut circumcisus ge- exivitsermonibus simplicitereststandum,

neral praeputiatum, ut dicit Augustinus, el simpliciter et lirma fide est illi creden-
trajiciens in eum id quo ipse jam caruit : dum ; quia ad intellectum verborum ejus
et sicut granuin a palea jam depuratum, noii venitur nisi per lidem, Terlium est,

gencrat granum paleatum : ita existens quod per aliquam ralionem intelligendi
in gratia, generat eum qui in originali dictaostenditperterrenam similitudinem;
nascitur peccato, propter k^gem concu- quamvis divina non perfecte in terrena
piscentiae remanentem in natura vitiata, similitudine doceri possint.
a qua nullusliberat nisi per regenerantem Dicit ergo : '< Tu es magister, » qui
spiritum graliae. Et hocest quod Dominus Scripturam doces, « in Israel, » uhi no-
probare iiitendit et instruere Xicodemum. tus cst Deus, et divina in Scriptura prae-
Et patet quod suhlilis valde, el raliona- sigiiata leguntur. Psal. lxxv, l : Notus
hilis est ha!c doctrina. in Judpea Deus : in Israel magnum nome)i
ejus.
« Respondit Nicodemus, et dixit ei. » Et hxc ignoras ? » Quasi dicat Hoc
« :

est mirum, quod ista praesignata in Scri-

Adhuc carnalis et opera Spiritus sancti pturis non intelligis. Isa. xxxiii, 18 Ubi :

non intelligens. I ad Corinth. ii, li : Ani- est litteratus ? ubi legis verba po)ide-
malis homn nn)i percipit ra qu/e sunt Spi- rans
 2'l. 1). AIJ}. l\IAr.. (UU). V\\A^\).

Iloc csl (|iio(I .lii(la'is (licil C-lirislus, e.s7. Joan. \iv. 10 : /*alrr in ///r ///a/irxs,

Joan. \,'.\\) : Scrutaminl Srripturas, qiiia ipse /(/cit opera.

vos //iitafis 177 i/)si.s i}ita)/7a'trr77a77i/7ahcre:

ct ilLe su77t (/i/tV testi7no7tiiwi prr]iibe77t « VA quod vidimus testamur. ->

(le mc. l*r()[)l('r quod ot ipse IMiilippus

(lixit, .loan. i, '(.">
: Q7/r77i scripsit Moj/srs (Juia lcstimoiiium non est nisi de visu.

171 iegc, ct prophetic, i77cc77i7777is : Jesinii, Joan. viii, ^H : « AV/o q7(od vidi apud
/ili 7(177 Joscp//, a Nazaret//. Mirum esl /^atrc/n //leu/n, ioquor. Scit autem : quia

orgo quod hoc magister iii Israel ignora- est sapientia genila. Vidit omnino : quia

vil. Soil lioc csl quod dicit Apostolus, II omnia nuda sunt oculis cjus. Ad llehr.

ad (lorintli. ui, 15 : Cu777 let/itar Mo7/scs, IV, \''\ : O/nz/ia 7/ud(( ct aperta sunt ocu-

rrlai7/r 77 posit7(7n rst s7(])cr cor eori(77i. iis ejus, ad que/zi nobis se/i/io. Scit autem
ramenhic latenlcr reducit mcntem in scipso : vidit vero in Patre. Et hoc
iftsius

ad Scri|)lurarum intellectum. Apostoli vidciunt in ipso in gratiis ct mi-

raculis. Joan. i, 14 : Vidi/zius c/loria)//

eJ7(s, (jioriam cjuasi Unigeniti a Patrc.

« Ameii, amen dico tibi, quia quod Kt ideo Apostoli scivernnt, el viderunt.
II
Ad Hebr. ii, i Coitesta/ite Deo sig/iis et
scimus loquimur, et quod vidimus :

porte/itis, et vaiiis virtutibus, el Spirit7(s

testamur : et testimonium nostrum non
sa/icti distributionibus sccin/dum .sua/n
accipitis. »
voiui/tatem.
19 Si terrena dixi vobis, et non creditis,

quomodo, si dixero vobis cn^lestia, « Et testimonium nostrum non ac-

credelis? » cipitis. »

Sccundum est, in (|uo ci qui a Deo Et hoc est inconveniens, quando exce-
vcnit dicit esse per ohinia credendum. ptio contra tesles non habctur. Joan. in,
Dicit crgo : « Ame//., ame/i (lico libi, 32 : Quod vidit et a/(dicit, i/oc tcstatur :

quia » nos : ego, et Aposloli, et discipuli ct testi7no7/ium ejus //e/no accipit. IIoc

mei quos informavi. Joan. xv, I.t : O///- autem provenit ex hoc, quod ille qui te-

i/ia qufec7(mque au(/iii a Patre meo, //ota stificatus est, cum suis paupcn- apparuit :

feci vohis. Joan. i, IS: ('//ir/o/itus filius, etideoveritasipsiuscontempta fuit. Tnde,

qui cst i// si)/7c /*atris, ipse c/iarra- Joan. VIII, 13, dixerunt Juda^i : Tu de
vit. teipso testimo/iiumper/iibes, testimo/iium
Xos ergo, hoc est. ego el quibus enar- tuum non est verum. Joan. v, 43 : Ego
ravi, « q/iod scimus, » verissimo modo veni in nomi/ie Patris mei, et non rec.e-

sciendi, quia pcr modum rcvelationis pistis mc. Causa autem hujus est, ut di-

Spiritus cst, quia oninis Immana lallit cit Olossa, quia carnalcs estis.

cogitatio. Psal. cxv, I I : Eyo di.ri i^i

excessu i/zco : O/Tiz/is //oz/io i/ic7/dax, sci- « Si terrena dixi vobis, etc. »

licctquando per Spiritum humanam cogi-

talionom cxcessi, omnis liomo mendax. Tertium est, in quo reducit ad mentem
Ad Roman. m, i Estautem Deus verax, :
similitudinem terrenam. cujus opcratin-
nem non crediderunt. Et hoc est quod di-
om/zis autem //omo i/icr/da.r.
Si terrena dixi vobis, » secundum
Sic ergo hoc quod verissime scimus, cit : «

« lo(/ui7i/7(r. » Dicit tamcn alia Glossa, simililudinem spiritus terreni, qui ubique
quod per hoc quod pluraliter dicit, ioqui- spirat et format naturalia ad similitudi-
»
m7(r, innuit mysterium Trinitatis. Joan. nem Spiritus sancti, « et 7/on c7-editis
spiiilualia ad similitudinem
tcrrenorum
XIV, 10 : iu/o i// P((tre, et Patcr i/i me
 L\ EVANG. JUAN.NFS, CAP. JII 12, i:j. 12:i

sumpUi, ({uia sicul ilicit Gregorius : lioc peccatuinoriginale Iraxil quod pura-
(( Regiiuui co'.loruni ideo terrenis simile disum clausit. I ad (^orinth. xv, .3O :

esse dicitur, quatenus ex his quoe animus Caro et sa>ifjuis recjnum Dei possidere
novit, surgaladincognita quse non novit )io)i possiuil: et )ieque corruptio 111-

et ex his quae usu didicit, quasi confrica- corruptelam possidebit. Genes. 11 1, 2i :

tus incalescat. » Supernaturalia eiiim, ut Et collocavit a)ite paradisum voluptalis

dicit Dionysius, non possunl a nobis Cherubim, et fUuiimeum gladiu))i atque
cognosci nisi per lerrenorum similitudi- versatile))i ad custodieudam via)ii li(j)ii
nem. Si ergo similitudine terrena posita, vilge. VA ideo acccs.sus non patetiiliis pri-

non adhuc creditis cum tamen secun- : mi Adae, qui caro decarne nali sunt, sic-
dum simililudinem eorum credere debe- ut in anlehabilis est dictum.
relis, « quouiodo si dixero vobiscwlestia, » « ]\Hsi qui descoidit de cado, » hoc est,

sine terrenorum similitudine, « cvet/tf/<A?» visibilis in (orma servi apparuit. Per

<Juasi dicat: Nullomodocredetis. Sapient. hoc, ut dicit Augustinus, descendit. Ba-
IX, 10 : Difficile lestimamus quse in terra rucli, in, 38 : I)i terris visus est, et cum
sunty et cjUcE in prospectu swit invenimus honiinibus co)iversalus est., hocest, ad si-

cuni labore : qux autem i)i crelis sunt militudinem hominum in forma hominis
quis bivestigabit ? Sic ergo legitur secun- factus operatione Spiritus sancti, Kt ideo
dum Chrysostomum. Augustinus aulem de corporis ejus inlegritale sunt omnes
dicit quod terrena quai dixil fuerunl, qui eamdem lormam Spiritus inbaplismo
quando dixit Solvite temphmi hoc. Hoc
: acceperunt. Sic enim ipse descendit, ad
enim dixeratdesolutione corporis terreni, Roman. viii, 2!j : Ut sitipse primojoii-
sicut supraexpositum esl. Sedprior cxpo- tus i)i multis fratribus. l'sal. xviii, 7 : .1

silio est convenientior. .lob, xxxviii, 33 : summo coilo egressio ejus. Ad Lphes. i\

Nu))iquid )iosti ordinem coeli, et po)ies ii\ : Qui descendit,ipse est et qui ascoidit
ratio)iem ejus in terra ? Ratio enim cceii super om)ies coelos, uladimpleret om)da.
in terra ponitur, quando coelestia, ut di- ( Imnia aulem adiniplevit quoniam oin- :

cit Gregorius, similitudinibus terrenis nibus electis formam suam per spiritum
comparantur. adoptionis indidit : donec occurramus
onmes in unitaton fidei, et agnitio)iis

Filii Dei, i)i mensu-

virum perfectum, hi

« Et nemo ascendit i.i cu^iura, nisi

setatis plenitudi^iis Ch)'isti Unde '.

'"f"^^
.
, ,., j ,
,..,. , . . (Jilossa dicit, quod asctmdit secundum
Quidescendit
^ de coelo, i^ilius hominis, ,, ^. • r . , .

quod homo quia sichominibus tormam

:

qui est in coelo. »

Rliationis communicavit per quain in
cudum exaltantur. Descendit autem sc-
Hic declarat ba[)tismum pcr eirectum cundum quod Deus ([uia sic in forma :

quo per baptismum Cddum apcritur. liuinana visibilis apparuit, ut hominibus

Et dicit tria : impossibilitatem in cce- formain daret divinam. Unde Glossa
lum sine baptismo ascendendi : possibili- « Hoc perlinet ad secundam nalivitatein
latcm per Filium Ycrbuin in coelum ve- in Spiritu : quia nerao in Christo ad Pa-
niendi, et causam hujus ostendit esse di- trem ascendit, nisi qui ex Spiritu nasci -

vinitatein Verbi incarnati. tur. »

Dicitergo : « Et )ienio ascendit, » lioc

est, ascendere poterit, « i)i coeluni, » quia « Filius liominis, qui est in ccjelo, »

qui terrenam et concupiscenlide habetna-

livitalem, in coelum non ascendit : quia Secundum quod Deus. Et ideo etiam

'
\d Kph.s. IV, 1;!.
 120 D. ALH. MA(i. OKD. l>KyED.

lilii ado|)(i()iiis adojilix i in ((rhj ffliciun- csso inconvcnicns. Si autcm liumaiia

lur j)or lurmaiu 1'ilii nataralis. \'A sic ascendit quidcm esse possct ali(|uo
: jioc

Dmues sil)i coiiformcs salvaiilur, (st modo sccundum asccnsum loci sed tunc :

uullus alius. Micluua*, ii, 13 : Ascendit divinte descendere non convenit, quia
pandens iler ante eos. Isa. i.mii, l : (>/a.v humiliari noii})otest, et quia est ubi([uc.
est iste, (lui veiiit de Edum, linctis vesti- Ad autem non cst diflicile rcspon-
lioc

bus de Hosra ? formosus instolasuu,

iste dcie. (Juia hoc quod Ghrislus de se dicil
ijradiens in muUitudine virtutis swe. sccunduni utramquenaturam intelligitur,
Mirabililer cnim formosa est slola San- prout ipsc unum corpus est cum omnibus
clorum, quando lola vestis (llirisliin for- electis. Sic eniiii rationc formcC Filii

ma cst filii, quae est forma {^ratice quam ((|uam operatione Spiritus sancti habcl
S|)iritus sanclus in omnibus sanclis for- homo, quidicitur (Ihristus, sibi
illc indi-
mavit pcr adoplionem. Isa. xlix 18 Vivo : tam secundum unioncm facicntem esse
e()o, dicit Dominus, quia omnibus his pcrsonalc,ct rationc ejusdemformre quam
velut ornamento vestieris, et circumda- per adoptionem habent inembra ejus)
bis tibi eos quasi sponsa. Psal. cni, 2 :
cst asccndere in coelum. liationc autem
Amictus lumine sicut vestimetno. Undc formae divinaj (in qua visibilis apparuit,
Augustinus dat similitudinem istiuslocu- liomini largicns suam deitatem) est de-
tionis Sicut si aliquis nudus desccnderet
: <(
scendere. Nec ex hoc sequitur quod deitas
de monte, ct rcascenderet vestitus, dice- humiliata fueril, vcl restrictalocaliterquae
retur quod nemo descendit de montc, est uhique : quia in illo descensu nec com-
nisi qui ascendit in montem : et e con- mistionem passa est, nec mutationem sed :

verso, nemo ascendit in moiitem, nisi qui aliquid in sc assumpsit, quod prius non
descendit dc montc Filius iiominis. » habuit : et alicui sc coiiformavit in na-
(jlossa : « Cum dicit : Filius hominis tura assumpta, cui prius conformis pcr
ascendit, dat nobis asccndcndi certitu- naturam non fuit, ratione cujus inferius
dinem, cum lilii hominis simus, qui est apparuit secundum quod prius non appa-
in coelo in forma Dei quani largitus est ruerat, et hoc modo vcnit. In ccclo autem
nobis. Amos, ix, (i : Qui xdijicat incoBlo semper fuit, est, et erit pcr divinitatem.
ascensionem suam, et fasciculum suum Et quod quidam dicunt, quod ncmo
super terram /undavit. Fasciculus autem ascendit in cfclum propria virtute nisi qui
suus sunt electi. .Terem. xxiii, 21 : Num- desccndit decoelo, verum est, quia omnis
quid non cutlum terram e(jo implco ?
et qui ascendit, virtutc ipsius ascendit : ct

Tsa. i.xvi, 1 : C(£lum sedes mea, terra ipse solus per virtutem suam propriam
(lutem scabellum pedum meorum. asccndit. F]t iste est intellectus istius lit-

Sunt autem ijuidam qui quaerunt terae catholicus et verus.

ulrum hoc quod dicitur hic conveniat
(Ihristo secundum humanam naturam,
vel divinam, aiit sccundum ulramquc ?
« Et sicut Moyses exaltavit serpen-
Si secundum liumanam : contha. Illius
tem iii deserto, ita exaltari oportet Fi-
noncst descendere qui in infimo fuit hu-
militatis. autem secundum divinam
Si :
lium homiuis. »

coNTRA. Illius non est ascenderc qui in

summo cst majestatis. Si sccundum Hic dat principium per quod baptis-
utramque aut divisim aut conjunctim.
:
mus operatur regcnerationem. Hocenim
Si divisim aut ergo fit quod natura hu-
: Fassionis Christi cst sacramentum.
mana descendit, et tunc sequitur idem Et dicit duo, scilicet, figuram Passionis^
quod prius et tunc etiam divina
: et mysterium hdei.
ascendit, quod etiarn prius ostensum cst De figura Passionis dicit : « Et sicut
 IN EVANCi. JOANNIS, GAl». 111-14. 127

Moyses exaltavit serpentem. » Nunier. peccatorum abstulit. Diabolus totum cor-

xx(, 8 Et locutus esl Dominus ad eum,
: pus humani generis infecit. Proprietates
scilicet Moysen : Fac serpentem ;eneum, aulem serpentis super Matthaeum et Lu-
etpone eum pro sifjno : qui percussus ad- cam sunt notatae.
spexerit eum, vivet. Iste serpens ;eneus Hoc cst ergo quod dicit : .« Sicut
quoniam niliil veneni habuit, sed multuni Mogses cualtuvit serpentem. »
sonorilulis, quia aes sonoruni est, signi-
licat Ghristum similitudinem habentem « In deserto, »

in forma humana cum venenatis, Jioc

est, })eccato vitialis nihil tamen habuit :

Per quod eduxit popuium. Deuter.
veneni sive peccati. Krectio autem ejus viii, 1.3 Ductor tuus fuit in soliludine
:

in palo vel pro signo, erectionem Ghristi magna atque terribili, in qua erat ser-
signiHcat in cruce : et adspectus in eum, pens flatu adurens, ct scorpio ac dipsas.
est intuitus fidei ad (ihristum patientem. ()uge solitudo munduni significat cuin
Et hic fidei adspectus sanat credentes : diaboli insidiis. Tentans per aslutias, est
et hoc tangit hic in ligura, quia passio flatu adurens. Uetro pungens in pcenis, ct
et sanguis Ghristi in regenerationis sa- ante blandiens per delectamenta quee ex-
cramento operatur. Ad Roman. vi, 4 : hibet, est scorpio. Libidinem accendens
Consepulti sumus cum illo per baptis- et concupiscentiam excitans, esl dipsas,
mum mortem. ut quomodo Christus
in quae quem percutit, indesinenter sitire
surrexit a mortuis per gloriam Patris, facit.
ita etnosin novitatevitie amhulemus.KA Undesequitur :

Goloss. ni, 3 Mortui enim estis, et vita

:

vestra est abscondita cum Christo in « Ita exaltari, »

Deo. Iste serpens seneus erat ex aere so-
noro : quia in cruce pendens omnia so- hoc est, oppor-
In cruce, « uportet, »
nuit, qu8B erant necessaria ad sanitatem tunum est ad convenientem redemptio-
eorum qui percussi fuerant a lingua ser- nem, « Filium hominis, » quia in hoc
pentis antiqui. Luc. xxm, 3i: Pater, di' passus est, in quo fdius hominis est.
ynitte illis, non enim sciunt quid faciunt, Joan. xii, 32 : Ego si cxaltatus fuero a
Et, ibidem, t. manus tuas
-il) : Pater, in terra, omnia traham ad meipsum. Psal.
commendo spiritum meum, etc. Unde -s.x,i^: Exaltare,Domine, iiivirtute t?m:
etiam Genturio audiens sonumhujus seris cantabimus et psalletnus virtutes tuas.
eum, dicens, Matth.xxvii, 54
glorilicavit : Joan. viu,28 Cum cxaltaveritis Filium
:

Vere Filius Dei erat iste. Figura autem hominis, tunc cognoscetis quia ego sum,
serpenlis eligitur, quia serpens [»roe om- scilicet Ghristus. Exaltatus a terra, maxi-
nibus aliis caput liahet mobilc : ita etiam mam suee cognitionis virtutem ostcndit
quod directe a tergo respicit. Et hoc sibi tam incoilo, quam interra, quamin mor-
natura dedit, ut possit post se occasiones tuis qui crant in inferno. Et ideo sicut
accidentes suo longo corpori respicere : dicitur, ad Philip. ii, 10 et 11 : Ut in no-
et sic per circumspectionem dicitur esse mine Jesuomne genu flectatur caelestium,
prudens animal in bono, vel astutum in terrestrium, el infernorum, et omnis lin-
nialo. l)e bono quidem dicitur, Matth. guaconfiteatur quia Dominus Jesus Chri-
X, 10 : Estole prudentes sicut serpenles. stus in gloria est Dei Patris. Gantic.
De malo autem, (jienes. m, 1 : Serpens vii, 8 Ascendam im palmam, et
: Dixi :

erat callidior cunctis animantibus terrse. apprehendam fructus ejus. Fructum enim
Et ideo serpens et Ghrislo et diabolo redemptionis apprehendit per victoriam
attribuitur. (Jlhristus enim totam longitu- palmae crucis.
dinemsui corporis adspexit, et occasiones
 12« n. ALIJ. MAG. OHI). Vn.VA)

15 « L'l umuis qui credit iu ipsum uon tumcuinque sanclussecundum()riesenlcm

pereal, s?ecJ haijeat vilara uHernam. » justitiain, lidcm vcraiu iion habeat : ct
conslal lioc esse ialsuiii, ijuia aliquando
Sei;uii(luiii t'^1, iii (}uu [luiiil siiiiilitu- verain ct forlioreiu (|uain illc qui jiersc-
iliiicui ad nspocluui (•(»iuin qui rospicic- verat. .\pocal. ii, ."l : Moitor cslo ilaiiuc
liaiil .1(1 SL'i|)Ciilein ercciuin. Sic ciiiin uitde c.icidcris, r/ ntp' pa:idtentiant, ct

per lidcin icspicilur ail ('-rucilixuin. prima opcra /ac. (Juod nihil esset diclum,
VA Iioc c^i (juod dicit : « Ut oniiti.s f//fi si jier opera Scilutem iion meruisset. Te-
rrcilil, » lioc esl, (|ui in lide iormata rc- ueuda (!st ergo prius iiiducta solutio.
spicit el tcndit (( in ipsum. >< lloc cnim cst (JuiTiit aulcm Cdii ysosUjmus : (Juare
(ul dicit Augustinusj cicdere in ipsuni. Dominus iion a|)erle dixil Nicodemo de
i\aiu lide inlurmi et da^niuncp, niali^nic sua passionc, sed per liguram latenter
credunl quidem nun salvanlur..lacubi,
: et signilicavit ? Adliuc autein, (Juare in-
11, II) : /iV (hemoncs crcdunl, cL vonlrc- duxit siinilitudincni serjienlis, et non
misciint : (( non pcrcnl, » [)ropter virus allciius non horribilis animalis : cum
anliqui serpenlis sibi infusum, • scd ha- lalia in inultis sacriliciis suam passioneni
beal, » jam antidotum per gratiain rcci- sigiiilicantibus, iii vcteri lege describan-
piens, » vilani icternam^» per baplismum tur?
recepluin in lide (jrucilixi. h^t lioc sigui- Ad lioc respondetur secundum Chry-
licatuin est, Kxod. vu, J2, ubi scrpens sostomum, quud Duminus suam passio-
Movsi devoravit seipenles magorum. nem, ut medicinaui [)eccali, et ut prfesi-
Sapient. xvi, JO ; Filios Itios ncc dra- gnalain in lege, JNicodemo amico suo
conum venenatoruni ciccrunt dentcs: nii- voluit declarare. Ht inedicinam auieiu
scricordia oiim tua advoticns sanabat peccati non declararet, nisi ostenderet
illos. quud excluderct primi serpentis vene-
Sed tunc quierilur de his, qui iidem uum. Opurlet autem medicuni in eadeni
liabent formatam qui tamen pereunt cl : iialura esse cum aegroto, ut ex seipso
non recipiunt vitani ielernani, quia uon iiitelligat (jualiter aegro sit subvenien-
perseverant. Mallh.x, 22 Qui persevcra- : duni : ct idco oportuit Ghristum similem
veril usquc in finent, hic salvus crit. Ad carnem Iiaberc cum liis quibus venenum
hoc dicendum, quod liabens lidem lur- est iniusum. Kt sicut se per veritatem
matarn non |>erit sed salvabitur secuii- : assimilavit homini saucio omnibus
in
dum Iioc quod liabct ajiud se causani praeter peccatum, ita etiam curam debuit
salutis. Ktsi peribit_,lioc nun est ex insui- ostendere ad similitudinem ejus, qui
iicieutia lidei, quae per dilcctionein opc- prima causa fuit peccati.

ratur : scd ex hoc quud nun j)erseverat. (Juod ut melius iiitelligatur, opurtet
VA hcec est vera sululiu. Dicunt tamen notare (juod aliter curatur infectio vene-
quidam quod salus est lidei non lictfE. iii, et aliter alia inririnitas. Inieclio enini
1 ad Tinioth. i, .'>
: Charitas est de cor- veneni curatur per lyriacam quae sumi-
depuro, et conscicntia bona, ct jidc non tur de scrpente_, hoc est, de carnibus,
ficta, hoc est, Iragiii. Dicunt ergo, quod ossibus, et humore serpentis, et veneno.
lides (icta est dupliciter. Si cnim non Et ideo sicut est serpens venenans, ita

credit, iion esl lides. Si aulem credit, et est serpens venena curans. El ideo exclu-
nonamat, lormata non est. Si autem cie- sio veneni primi convenienter nun osten-
dil, et amat, et non pcrseverat dicuiit : ditur nisi per curam serpentis secundi.
quod licta est, et ideo non salvat. lJa.'C Alia auteiu animalia quae in lege oile-
autem sululio non tantum falsa est, sed runtur, non signilicant hoc modo ut me-
ctiam haerctica. (Juia cum lictum non po- dicinam, passioncin Ghristi : sed potius
nat ali([uid. scqiiilur cx lioc quod quaii- sii:nilicant ut ublatiunein fadam I'atri ad
 :

IN EVANG. .lOANMS, CAP. lll-lo,l6. J29

reconciliationem. VA ideo hoc modo pas- tionem et saiutem : in secunda hujus sa-
sio Christi, antidotum contra vene-
ut lutis ostendit viam, ibi, y. 18 : « Qui
num primum, non significatur nisi per credit in eum, non judicatur. » In teitia
serpentem Moysi. Sicut enim serpens autem oslendit viae iilius causam, ibi,
Moysi similitudinem habuit serpentis ve- 5". 19 :Hoc est autem judicium. d
<i

nenati, et tamen fuit antidotum contra In prima liarum duo facit. Primo enim
illum : ita Christus similitudinem habuit ex movente Patrem ad missionem, osten-
carnis peccati, et tamen antidolum fuit dit quod non nisi saiutem mitli intendit

contra peccalum. Ad Roman. viu, 3 : secundo, hoc per finem ipsius missionis
Deus Filium suum mitlens in similiticdi- ex parte missi patefacit.
tiem carnis peccati, et <le peccato damna- Adhuc in priori harum duo facit in :

vit peccatum in carne. Glossa, hoc est, quorum primo diiectionem miltentis cir-
de similitudine peccati damnavit, hoc est, ca missum, in signum diiectionis eorum
delevit peccata. Unde, ad Galat. iii, 13 :
ad quos mittitur, exaggerat : in secundo,
Christus nos redemit de maledicto legis, iinem quem in missione intendit decia-
factus pro nobis maledictum, hoc est, rat.
maledicto primo similis. Dicit ergo diiectionem prsemittens :

Ad hoc autem quod quajritur, Quare « Sic, )) hoc est, in tantum, « Deus dile-
inducit preehguratum in iege ? Dicen- xit mundum, » ad quem misit Fiiium. Et
dura, quod perito in iege loquebatur, et quia iioc Evangeiium iegitur in secunda
ideo eum ex iiis quae sunt iegis ad fidem feria Pentecostes, notantur in verbo isto
passionis manuduxit. quatuor : Deus diligens, diiectio, et mun-
Sed adhuc qugerit Ciirysoslomus : dus diiectus, et modus dilectionis impor-
Quare dixit exaltari, et non suspendi, tatus per hoc quod dicit : « Sic. » Deus
cum dicatur, Job, vii, 15 : Elegit suspen- ergo est Deus Pater, qui ex paterno
dium anima mea, mortem ossa mea ? et affectu duicissimo, sapientissimo, forlis-
Ad hoc autem dicendum videtur, quod simo, '< dilexit. » Duicissimo, quia ama-
suspendium sonat iiorrorem, exallatio ritudinem in duicedinem convertit. Sa-
autem per crucem sonat etrectus crucis pientissimo, quia tam sapienier mundo
honestatem, quia crux exaitat : et ne providit. Sed et fortissimo, quia per di-
horreret Nicodemus adhuc in fide pusii- iectionem sic fortiter a fortissimo dracone
ius^ dixit exaltari pro suspetidi : Job et ieone mundum eripuit. Patris enim
autem spirituaiis ampiectens crucis sup- aiicctus et duicis est, et sapiens est, et
plicium et opprobrium, posuil veibum iorlis est, et immulabiiis est. Duicis est,

suspensionis. ut aiiiciat diiectos : sapiens est, ut per-

lioc esl ergo quod dicit. suadeat : fortis est, ut traiiat.

De primo, Sapienl. xvi, 21 : Substan-

tia enim tua dulcedinem tuam quam in

« Sic enim Deus diiexit raundum, ut filios habes ostendebas. Proverb. i, 23 :

Fiiium suum unigenitum daret : ut

En proferans vobis spiritum meum, hoc
est, diieclionem meain. Eccli. xxiv, 27 :

omnis qui credit in ipsum non pereat,

Spiritus enim meus super mel dulcis, et
sed habeat vitam ceternam. »
hif.reditas mea super mel et favum. Sa-
pienl. XII, 1 : O quam bonus et suavis
l*robat omnia qua? dixit a tine suee ie- est, Domine, spiritus tuus in omnibus!
gationis : et est secunda pars capiluli. Hoc gustavit Jonatlias liiius coiumba',
Dividitur autem pars ista in tres par- hoc est, diiectionis Spiritus sancti, et

tes : in quarum prima ostendit finem suse dixit,Regum, xiv, 43 Gustcms gustavi
I :

legationis, scilicet, iiominum sanctifica- pauluhim nir/lis, lioc cst, (ie Patris
NXIV
 \.M) I). ALB. iVlAl.. OHIK l»H/EI).

ilulcediiie, f'( illuniinati sunl uciili mci. dilectio procedit in, munduin. l)ih'ctionis
I)e sapieiitissiind aireclii dilexit, (}uia eiiim veibuin transitivum est, et transi-
tain sapicnlcr tle ledeinplionis inudo tioiiem spiritus iin|)ortat, qua Spiritus
eogitavlL .\d Homan, xi, lio : O alliluilo sanctus a l*alre prucedeiis Iransit in mun-
(iiciliuruin sajtientiu' el scientire J)i'i / duin, ut munduni sanctilicet. Semper
elc. Quis cnim cuynovit sensuin Domini? enim Iransit dilectio a diligenle in dile-
Isa. XI., I i : Cum (/uo iniit cunsilium, et ctuin : et ideo etiam hic signilicatur di-
instruxil eum, el ducuil cum semitum lectio transiic in mundum, cum dicitur :

justiti,!', el erudivit eum scientium, el

viam prudentiie oslendit ilH'} VwAo. Au- « Deus dilexit muiidum. »

gusliiius de se dicit in libro de Confessio-

nibus : « Non saliahar illis diebus dulce- J)ilectio autem est Spiritus sanctus :

dine mirabili considerare alliludinem quia celebratur festum transitns Spiritus

consilii divini super salulem generis hu- sancti in mundum. Diligendo ergo mun-
mani. » Psal. cxxxviii, (i : AJirubilis /a- dum, millit dilectioneiii suam in mun-
cta est scientia tua ej me : eon/urlala esl, dum, ut ipsa dilectione mundus afliciatur,
et non potero ad eam. Mirabile eniiii con- docealur, repleatur, et convertatur. Afti-
silium bapientia3 fuil, (juod cum homo ciatur, in Spiritu amoiis : doceatur, in
superbus cupiens et non valens lieri sicut Spiritu veritatis : replealur, in Spiritu
Deus, recidisset : ipse sicut homo fieret, plenitudinis tontalis : convertatur, in

et per assumptam carnem, lignum no- Spiritu Patris ad se omnia congregantis.

tans per quod ceciderat, per lignum ho- De primo horum dicilur, Cantic. v^ 6 :

minem rodimeret, et immortahlatis glo- Anima mea li(/ue/actaest, ut locutus esl,

riam qua nudatus fuerat, redderet ho- scilicet dilectus meus. iMullum enim cha-
mini per gloriam resurreclionis. Hanc ritate Dominl amoris ailecta fuit, quae se

enim sapientiam non nisi sumine sapiens sensit profunde esse vulneratam. Hinc
poterat cogitare. Sic ergo sapientissime esl quod ad sodales amici, lioc est, ad
dilexit. Angelos clan\ans, dicit, (lantic. v, 8 :

Dilexit etiam ex alTectu ioitissimo : cui Nuntiate ei, scilicet dilccto meo, (juia
nec mors, nec mortis auctor, nec infer- ainore lanyueo. Amans est amore vulne-
nus resistere potuerunl. ('-antic. viii, et ratus, et si cito ex amato non adsit con-
7 : Fortis est ul mors dilectio, dura sicut solationis remedium, languens deslituitur

in/ernus asmulatio... Aquse multx non et exstasim patilur. Dionysius de divino

potuerunt exstinijuere charilatem. Nu- amore : « Est autem et exstasim paliens
mer. xxiv, 8 : Cujus /ortitudo similis divinus amor, et non sinens amatores
est rhinocerotis. Job, xii, 18 : Apud ip- ipsius esse suiipsorum quia lotos ipsos :

sum est sapientiu et fortitudo : ipse ha^ transponit in amatum. » Sic enim pro-
bet consilium et intelligenliam. Sic er- fundissime afficit.

go Deus Pater diUgit, ut alliciat te sui Atfectos aulem docet in spiritu verita-

amoris dulcedo, ut caveat tibi sui aino- tis. Joan. xvi, 13 : Cum reneril ille Spi-
ris sapientia, ut eripiat te sui amoris for- ritiis veritatis, docebit vos omnem verila-

liludo. Et liic est paternus affectus. lem. Et supra, xiv, 26 : Paraclitus

Spiritus sanclus, (juem mittet Pater in
" Dilc.xit, H nomine meo, ille vos docebil omnia, ei

sugyeret vobis omnia (lusecumque dixero

iloc est, dilectionem a se procedere vubis. Facile enim suggeritur amanli,
fecit : et ideo legilur hoo Evangelium in quia amor ipse notitia est. Job, xxxii, 8 :

feslo Spiritus sancti, quia tunc soiemni- Spiritus est in hominibus, et inspiratio
7,atur festum in qno Spiiitus sanctus ut Omnipolenlis dnl infelligentiam. Hinc
 :

IN EVANG. .lUAiNiMS, CAl'. II (-1(3. 131

esl quod dilectionem ut igneni nobis plari formalus a Deo exivit. Boelius in
Deus immiltit quia ignis ardet et lucet.
: libro de Consolatione philosophiie :

Aidel alliciendo, et lucet erudiendo.

Thren. i, 13 : Dc excelso misit ignem in MiuiJuii) nuMite gereiib puiohiuiu, putcherri-

ossibus meis, et erudivit me. Act. ii, -3 :

(uius ipse.

Appanieritnt illis dispertitce lingme tnm-

qiiam ignis. Ut afliceret, ignis : lingua, Et sic notatur, quod mundus si vere
ut erudiret. mundus est, sit mundus quidem mundi-
Replet etiam alTectos, nec non et eru- tia sanctitatis, similitudinis et pulchritu-
ditos fontali suorum donorum plenitu- dinis. Sanctitatis, ut primam quam ab
dine. Sapient. i, 7 Spiritus Domini re- :
immaleriali Deo munditiam concepil re-
plevit orbem terrarum : et hoc quod con- tineat : similitudinis, ut imaginem divi-

tinet omnia, scientiamhabetvocis, id est, nam retineat et conservet : pulchritudi-

ccelum. Quia orbem replevitdonis gratia' nis, ut honestatem praeferat ccelestis

et coelum quod omnia continet, replet conversationis.

donis glorise : donis suis angelicam re- De sanctitate quidem dicitur, Levit.
staurans ruinam. Psal. lxxxix, 14 : Re- XIX, 2 : Sancti estote, quia ego sa)ictus
pletisumus mane misericordia tua et : sum. Luc. I, 75 /;? sanctitate ei justitia :

exultavimus, et delectaii sumus omnibus coram ipso, omnibus diebus nostvis. Per-
diebus nostris. Act. ii, 4 : Repleti sunt fecta enitn sanctitas perfeota est mundi-
omnes Spiritu sancto, et cceperunt loqui tia, et ab omni inquinamento libera, sicut
variis linguis, prout Spiritus sanctus da~ dicit Dionysius.
bat elo(iui illis. Job, xxxii, 18 et 19 : De similitudine aulem dicitur, Genes.
Plenus sum sermonibus, et coarctat nie I, 26 : Faciamus hominem ad imaginem
spiritus uteri mei. meus quasi En venter et sirnilitudinem nostram. Ezechiel.
mnstum absque spiraculo, quod lagun- xxviii, 12 et 13 : Tu signaculum simili-
culas novas disrumpit. Sic de spiritu di- tudinis, plenus sapientia, et perfectus
lectionis conceptum gaudium nec corde decore : in deliciis paradisi Dei fuisti.
teneri valet, nec ore exprimi. Unde violans sanctitatem per immundi-
Sic autem repletum inundum ad Pa- tiam, et per dissimilitudinem recedens a
trem convertit ccelestem et reducit : quia non est aliquid de
simililudine divina,
Spiritus sanctus atl hoc in nos per dile- mundo, secundum quod hic mundus su-
ctionem Dei procedit, ut nos ad fontem mitur : quia ille est mundus quem dile-
reducat dilectionis. Psal. cxlii, 10 : Spi- xit^ et in quem pulchritudinem suam
ritus tuus bonus deducet me in terram congessit.
rectam. Isa. lxiii, 14 : Spiritus Domini De pulchritudine vero dicitur, Psal.
ductor ejus fuit. Sic adduxisti populum XLix, 11 : Pulchritudo agri mecum est,

tuum, ut faceres tibi nomen glorix. Eze- quse floret ccelesti conversatione. Judith,
chiel. I, 19 et 20 : Cum elevarentur ani- X, 4 Cui etiam Dominus contulit spleu'
:

malia de terra, elevabantur simul et rotse. dorem, quoniam omnis ista compositio,
Quocumciue ibat spiritus, illuc eunte spi- non ex libidine, sed ex virtute pendebat.
ritu,et rofse pariter elevabantur sequen- Ibidem, x, 4 : Ideo Dominiis Iianc in
tes eum : spiritus enim vitse erat in illam pulchritudinem ampliavit, ut in^
rotis. Sic ergo dilexit comparabili decore omnium oculis appa-
reret. Sic ergo dilexit mundum. Deuter,
« Miindum. » xxxiii, 3 : Dilexit populos omnes : san-
cti in manu illius sunt. Jerem. xxxi, 3 :

Mundus autem, ut dicit Plato, ideo In charitate perpetua dilexi le : ideo at-
mundus dicitur, quia mundissimo exeni- trnxi le, miserans. Unde etiam non tan-
\A2 [). ALH. MACl. OUI). IMi^l).

tuiii (liloxil, seil vinculo dileclionis silti (livi^il. (icnes. xxii, 1(5 et 17 : /*er me-
munduni altraxit. mctipsutn jurnvi, dicit Dominus : quia
Dilexit auleni sic, /ecisli hanc rem,
non pcpcrcisti filio ct

unif/enilo tuo proptcr mc, bcncdicain

« Ut Filiiim suum unig(>nilum da- tibi, ctc. Si Deus hoc in liominc lanluin

rol. "
pendit, quantum debcl homo lianc in
Dco pcndcre dilectionem ? I^cce quantum
In hoc notatur tormaclmodus dileclio- dilcxit.

nis, scilicet, ({uantuni, et qualilci-, cl ad Qualiter autem.

quid dilexerit, ct in quo. Quantuui, quia « Ut » talem h^ilium, et taliter, lan-
intantuniut Kilio non parceret : qualiter, tum dilectum, « darct, » in carnis humi-
ut in niortem el in mundum miltere : litatem, iii vita? paupcrtalem, in mortis
et in quo, ut unigcnitum ofTcrret : et ad amaritudincm, iii crucis confusioncm.
(|uid, omnis qui crcdil in illiim non
(( i(t De primo horum, ad IMiilip. ii, 8:
jicrcat, scd habcat vitam sctevnam. » Ilumiliavit semctipsum, factus obediens
Dicit crgo dc quantitate, quod « sic di- usque ad mortcm, mortem autem cruis.
lcxit ut Filium suum, » non servum, non Et, ibidcm, v. 7, dicitur quod semet-
adoptivum, scd naturalem et consubslan- ipsum exuianivit, formam servi acci-
tialem hilium, quem de corde suo geni- piens, in similitudinem hominum Jactus,
tum, tamquam seipsum diligcbat. Gre- et habitu inventus ut homo. Et ideo
"orius : « mira ero^a nos tuae charitalis propter carnis humilitatem, et passibili-
dilectio ut servum redimeres, Filium tra- tatem, dicilur minoratus ab Angelis.
didisti, » Ad Roman. vni, 32 et 3o Qui : Psal. viii, (i : Minuisti eum paulo mi-
ctiam proprio Filio suo non pepercit, sed nus ab Angelis, etc.

pro nobis omnibus tradidit illum... Quis De secundo dicitur, 11 ad Corinth.

ergo nos separabit a charilate Cliristi ? viii, 9 : Scitis gratiam Domini nostri
Forte diceres quod non fuit Filius dilc- Jcsu Christi, (pioniam propter vos ege-
ctus quem pro servo tradidit. Ad hoc l*a- nus factus est, cum csset dives, ut illius

ler de ccelo rcspondet, Luc. iii, 22 et inopia divites vos essetis. Zachar. ix, \) :

Mattli. ui, 17 : Tu es Filius meus dilectus, Ipsc pauper et ascendens super asinam,
in quo mihi complacui. (iOnstat ergo et pullum filium asinss.
super Psal.
quod placitum est pascens in amato di- Lxxxvii, 1() Pauper sum ego, : et in
lecto. Ergo cum in ipso complacuit sibi, laboribus a Juventute mca : cxaltatus
lotus in amore Filii pasccbatur. Inaesti- autem, humiliatus sum et conturbatus.
niabile est ergo signum dilectionis ad jNIatth. VMi, 20: Vulpes foveas habent,'
servum, « ut Filium » naluralem de et volucres cceli nidos, elc. Psal. xxi, 19 :

corde suo geuitum, in quo ejus tota di- Diviserunt sibi vcstimenta mea, etc.

lcctio pascebatur, pro servo traderet. Pauper autem natus, pauperior conversa-
« quo totus erat con-
Unigenitum, » in tus, paupcrrimus fuit in cruce spoliatus.

gregatus paternus alTectus. Oni secun- De morlis amaritudine dicitur, Thren.

dum habuissct vel habere potuisset, ini- 111, 19 : Recordare paupertatis, ct trans-
nus islum dilexisset : sed quia hoc esse grcssionis mese, absi)ithii et fellis. Et
non potuit, tradere illum inlinitae dile- ideo de morte inllicta a Judaeis dicitur,
ctionis ad servum signum fuit. Joan. i, Deuter. xxxu, 32 et 33 : Uva eorum uva
I i : Vidimus gloriam ejus, gloriam fellis, et botri amarissimi. Fel draco-
quasi Unigcniti a Patre, pletium gratix num vinum eorum, quod mihi in cruce
et veritatis. Qui sicut Basilius dicit, to- morienti vinca mca propinavit. Vere in
tam haereditatem Patris habet inarratia et amarltudine mortis fuit qui pcenam
liloria, ct eam cum sccundo genito noii morlls iu corpore, ct fellis amaritudinem
 : . :: :

l.\ EVANG. .lOAXMS, CAP. III-K;. i:};!

in ore, in auie insullaliouem ciucili- septeni daemouiis gratias egil. Mattli.

gentium, in oculis sustinuit confusio- xv, 28 : mnlier, magna esl jides tua
nem et verecundiam suorum juxta cru- fiat tibi sicut vis. Ethsec etiam non per-
cem adstantium, et in naribus foetorem iit, sed liberatam niiam ab afflictionc

cadaverum, ct praicipue foetorem ingra- deemonis salvam recepit. Et hoc est quod
titudinis eorum quos docuerat, et quibus dicit : « No)i pereat, sed habeat » insu-
multa miracula fuerat oporatus. Psal. v, per « vitam selernam. »

\[ Sepulcrum palens est yuttur eorum'.

: Vitam, inquam, non animalem, sed
quando ingrati pro omnibus bonis mala Kpiritualem : non hunjanam, sed divi-
reddebant. nam non : sicut somnum, sed sicut vi-

De crucis confusione, ad Hebr. xu, 2 : giliam. Animalis enim indiget humana :

Sustinuit crucem, confusione cuntempta. errat et ea quae cst ut somnus, est ligata.
:

Ad Philip. II, 8 : Factus obediens, scilicet Sed intellectualis divina non dormitans
Patri, usque ad mortem, morlem autem neque dormiens est. l)e animali dicitur,
crucis. Sic ergo mortis confusionem, [ ad Corinth. ii, li: Aniinalis homo
mortis amaritudinem, mortis crucis cu- non percipit ea quse sunt Spiritus Dei
mulavit horrore. siultitia enim est illi, et non potest in-
Attende ergo quantse, et qualis di- telligere, quia spiritualiter examinatur.
leclionis Filium unigenitum Dei Patris Humana autem errat, et in multis deci-
et Dominum majeslatis sic humiliari, sic pitur. Sapient. ix, 14 et I.j : Cogitatio^
depauperari, sic affligi, et sic confundi nes mortalium timidce, et incertep provi-
propter servum. dentise nostrfe : corpus enim quod cor-
Hoc est ergo quod dicit : « Ut Filium rumpitur aggravat animam, et terrena
suum unigenitum daret. » inhabitatio deprimit sensum multa co-
Ad quid autem subjungit gitantem. Et ideo vita humana quamvis
intellectualis sit et contemplativa^ non
(i Ut omnis qui credit in ipsum noii potest esse beata. Vita autem divina in

pereat, sed habeat vitam seternam. sanctis, quamvis in his qu» sunt Dei
vivat, tanien est remissa, quasi somno
rt tantuni possit esse meritum fidei quodam pigritise gravata et ligata: ita

et prcemium credentium, quod iiberali quod non est libere expedita : propter
a morte vitam aternam adipiscanlur. quod ad vigilandum monemur a Domi-
.lam autem ante dictum est quid sit cre- no, Matth. xxv, 13: Vigilate itaque,
dere in eum. Hoc enim est ipsi primae quia, etc. Apocal. iii, 2 : Esto vigilans,
veritati (quae in Filio et in verbis cjus etconfirma csetera qua; moritura erant.
esl) propter se et super omnia assentire, Vita aulem divina selerna in somnis non
et in hanc veritatem per dilectionem est, sed libera ab omni imp^dimento,
tendere, et eidem incorporari. Sic credit sicut ct ipse qui est vita et fons vitae,
qui se totum suae veritati commillit, et non dormitabit, tieque dormiet '

obedit. Isa. Do-

xxxviii, .3 : Obsecro, Ha^c autem vita pura est, firma, vera,
mine, memento quomodo ambulaverim alta, et dulcis. Pura, ut non sit velata
coram te in veritate et in corde perfecto, firma, ut fiuctualione nulla sit mota :

et quod bonum est in oculis tuis fecerim. vera, ut nullo modo sit mixla : alta, ut
Et ideo ille qui hoc dixit non periit, sed in toto sit quieta : dulcis autem, ut sit

sanatus longiorem invenit vilam. Luc. placita. ambu-

Quamdiu enim per fidem
vii, 50 : Fides tua te salvam fecit, vade lamus, non per speciem, non habemus
in pace. Etiam non periit, sed liberata a puram intellectualem vitam et divinam

' I'«-"il- (:\x, 4 et Isa. v, 27.

 ;:

\'M I). \\M. .MA(i. ()I{|). VW.VA).

nisi volalain. I ud (loiiiilh, .\iii, 12: IV- plenii graliarum. Oinne enini mira-
c.sl

dnnus nuiic per s/ieculuui in ienitjuialr : bile, altum ibi dicemus cum Psalmisla,
tunc nutein facie ad facieni. Nunc co- Psal. Lxxv, A et (> ; Illuminans lu rnira-
gnosco e.r par/e : lunc aulern co(jnoscam, bililer a monlibus selernis. Ad quod lu-
sicul el co/jnilus sum. El ideo lunc eril nien turbati sunl, sicut ca.xi, omnes in-
|)ura, cl intflleclualis, el divinu, et non sipientes corde.
somno ligala, visio nieulis, qua? est vita Dulcissima autem est ha^c vila : quia
aeterna. sicut dicit Augustinus ; « Ibi vita in suo
Hc firiuilate aulem confirnialionis est, fonte hibilur. ». Isa. lv, 2 ; Deleclnbitur
quod ai) ipsa cadere non possumus. in crassiludinc unimu vestra. I l*elri, ii,

Psal. xxxvi, 17 : Confirmal autein juslos ']

; Si tamen gustastis quoniam duicisest
Dominus. Item, Psal. cxi, ti : In neter- Dominus. Sic enim lit quod dicitur in
num non commovebilur. Iteni, Psal. Psalnio xxiv, 13: Anima ejus iii bonis
cxxiv, 1 : Sicut nions Sion non commo- demorabilur. VA iilud Psalrni, cii, 5
vebitur in selernum., qui habitat in Je- Qui replet in bonis desiderium tuum.
rusalem. Adeo enim lirma et certa est Sic ergo vila intellecluali, divina, et
verilas, quae commoveri non polest. Et vigili, puia, et lirma, vera, alta, et dulci
haec erit vila selerna nostra. viventes, aeternam vitam possidebiinus.
Cognitio etiam verilalis divinaj, vila Et hoc est quod dicit, (lenes. xxxii, 30
aeterna esl. Joan. xvii, 3 : Ilaic est vita Vidi Deum facic ad faciem, et salva
seterna : ut cognoscant te,solum Deum fncta esl anima mea. Ibi erit quod dici-
verum, et c/uem misisti, Jesum Christum. tur, II ad (jorinlh. iii, 18: In eamdem
H<£c enim est vita aeteina, quse verita- imaginern transformamur a clarilate in

tem habet quia sicut est veruin aurum,

: claritatem, lamquam a Domini Spiritu.
quod aliense naturae non perniisluni est, Ibienimsicut dicilur, 1 Joannis, iii, 2;
ila est vera vita, quse incjili et doloiibus Similes ei crimus, quoiiiam videbimus
mortis penitus est iniperniista. Apocal. eum sicuti est : et vigilibus oculis semper
XXI, 4 : Abstergel Deus omnem tacry- adspiciemus eum. Et hoc est vere ha-

mam ab oculis eorum, scilicet sanclo- l)ere vitam aeternam. Joan. x, 10: Ego
i'um : et mors
non erit, neque iiltra veni ut vitam habeanl, et abundanlius
luctus, neque clamor, neque dolor erit habeanl.
ultra, quia prima abierunt.
Alta autem est, adeo ul mens humana
non videat quo allius ascendat et ideo :
Non enim misit Deus Filium
«
est quicta in qua quiescitur ita quod :

suum in mundum ul judioet mun-

nihil amplius desideratur. Ifaec sunt alta
dum, sed ut salvetur mundtis per
mirabiJia, de quibus dicit Psalniisla,
Psal. xcii, 4 : Mirabilis in altis Domi- ipsum. »

nus. In his accedit homo ad cor altum,

et Deus
exallalurAd ha?c alta assumit '. Hic ex partc ejus qui inittitur, per
nostram mentein Deus, ut dicamus Do- ; inissionis linem omnia quae dicla sunt
iniiii est assumptio noslra, et sancti declaral.
Israel regis nostri -. Ibi intioducli ad Et dicit duo. Tungil enim prirno finis

regem Assuerum sedontem in excelso missionis opposituin, et secundo, langit

throno, dicemus cum J^]sllier, xv, 17 ; in misslone finem proposituin.
Valdc inirabilis es, doniine, et facies tua Dicit ergo : « Non enim. » Quasi di-

' Psal. L.Mii, 7 : Acce'l(i( Iwmo ml cor alUim, Psal. i.x.wviii, 19.
et e-valtabilnr liciis.
 Ii\ EVAiNG. .IOA:\MS, CAP. III 17. 1 3o

ceret : Bene dico, quod sic Deus dilexit minr, nocniles mr

rxpugna impugnan- :

mundum, quem sanctificandum

etc, ad tes me. Apprehende arma, et scutum.

misitFilium « nonenim » diira cogilans

: Est iterum judicium liberalionis, quo
« inisit Deus » Paler « Filium suum in boni a poteslate malorum liberantur.
mundum, » carnem factum et in mundo .loan. xn, .Sl Nunc judicium est mun-
:

visibilem effoctum, « /// Judicei, » hoc di : nu)ic princeps liujus mundi ejicie-
est, condemnet « mundum, » sententia tur foras, scilicet, quod non potest exer-

fmali. Et lioc est oppositum ejus quod cerc malitiam suani super bonos, sicut
intenditur in missione. « Sed » misit fecit ante adventum RedempLoris.
eum « ut salvetiir, » a periculo condem- Est eliam judicium irritationis eorum
nationis fleternae, « mundus, quem
» qu.TR mali cogitant contra bonos. Inde
creavit, « per ipsuni » Filium. Ad Roman. beatus Bernaidus : « .fucundum plane
viii, 33 : Deus qiii justificat, quis est judicium quod ille iniquus omnium bo-
qui condemnet ? Isa. i-, 8 : Prope est qui norum malleator, nolens et invilus fa-
justifical me : quis contradicet mihi? bricel eis coronas perpetuas : dum om-
.Toan. XII, 47 : Non veni ut judiccm nes tcntat, et ab omnibus supcratur. »
mundum, sed ut salvificem mundum. Psai. xxxvi, fo Gladius eorum intret :

Sed contra hoc esse videtur quod di- in cnrda ipsoruniy et arcus eorum con-
citur, Joan. v, 22 Ncque enim Pater : fringatur.
judicat quemquam, sed omne judicium
dedit Filio. Jerem. xxiii, 6 Hoc est no- :
niscal in auctorem pipna redire suum.
men quod vocahunt eum Dominus Jii- :

stus noster. Isa. xvi, 5 : Prseparahitur in Nulla enim iex icquior illa est, quam
misericordia solium, et sedehit super quod inventores pcenarum eisdem poenis
il/ud in veritate in tabernaculo David, judicentur. JVfatih. vii, 7 : In quo judicio
judicans et quxrens judicium, et velo- judicaveritis, Judicahimini.
citer reddens quod Justum est. Esl iterum judicium inllictionis in pce-
Ad hoc dicendum secundum Augusti- na, quaj lit modo in prtesenti. Et fioc est

num, quod muftiplex est judicium. Est quod quilibet malus poena sui mafi ple-
enim judicium discretionis, de quo di- ctatur. Ezeciiiel. xvi, 38 Judicaho teju- :

citur in Psafmo xlii, f Judica me, Deus,

: dicds adulterarum, effundentium san-
et

et discerne causam meam. Et fioc fit guinem. Osee, ii, 2 Judicate matrem ve-
:

quando afiquo signo, vel facto in pree- stram, Judicate, quoniam ipsa non uxor
senliboni a maiis discernuntur, sicut filii mea, et ego non vir ejus. Augustinus in
Israel discreti ab yEgypliis fuerunt in libro Confessionum : « Jussisti, Domine,
plagis judicio Domini inductis. et sic est : ut pcena sit sibi omnis inor-
Est aliud judicium probationis, quo dinatus animus. » i^t hoc judicio homo
Sancti probati oslendunlur. Psal. xxv, inalus privalur gratia, et inbono natu-
1 : Judica me, Dominc : quoniam ego rali vulneratur. Joannes Chrysostomus :

in innocenlia niea ingressus sum. Et se- « Ipsum discredere impcenitentium sup-

quitur, ji. 2 : Proha me, Deus, et tenta plicium est. »

me : ure renes meos, el cor meum. Et, Est iterum judiciuin discussionis, in
Psaf. Gxxxvin, 24 et 23 : Proha, vie, quo discuticntur inerila singulorum. Da-
Deus, et scito cormeum... Et vide si via niel. vii, fO Judicium sedil, el libri
:

iniquitatis in me est, hoc est, fac me vi- apcrti sunt. Et describilur, Matth. xxv,
dere. quod Dominus judicans, statuet oves
33,
Est iterum judicium defensionis, quo quidem a dcxtris, hoedos aulem a sini-
boni in judicio Dei a malis defendun- stris. Et dicit beatus Gregorius, quod in
tur. Psal. XXX IV, I ct 2 : Judica, Do- illo judicio erunt quatuor ordines : qui-
 :;i) I). \\A\. MA(i. OHI). VW.VA).

(lam enim non judicantur ct salvanlnf, vere ()eccatoies, el non condemnare.

(|nornm merita snnl excellentis virUilis, VA Iioc cst (juod dicit : « Sed ul sal-
sirnl snnl valilo honi, de (juihus dicitur, velnr, » per pcenitentiam et misericor-
.Mattli. .\i\, 2S : ScdchiHs cl vos sit/jer (liam, « mundnSf » (jui in sc veram ha-
sec/es ilnodecim, /itdicanfes ilnodecini buit nomiuis sijinilicationem (non (jui

tribns Isrnel. Quidain autem mediocriter mundana dilijiunt) : hunc enim mundum
boni, f(ni judicanlur per discussionem, el salvat.

salvantur : de (|iiil)ns, .Maltli, xxv, 25, Sed objicilur, Quod si salus mundi
dicilur : Esiirivi, el dedistis niihi nian- est linis inissionis Domini, videtur line

ducnre. etc. Sunt mediocriter mali, qui frustrari : quia multi sunt qui non sal-
judicantur et condemnantur ; (lc (luibus vantur? Ad hoc respondct Augustinus,
ibidem, y. 42, dicitur : /Csurivi, el non quod non est ex defectu missi, qui venit
dedistis mihi mandncare. \'A sunt valde ut medicus sufficiens curare omncs : sed
mali : de quibus dicitur, 1 ad Tirnoth. v. est defcctus eorum qui ipsum non reci-

2t : Quornmdam hominum peccata ma- piunl, nec in eum credunt.

ni/esta snnt, /jneccdoilia ad judicium. Inde sequitur :

\'A non judicantur discussione

hi aliqua,
el tamen condenmantur.
Kst ilem judicium condemnationis : et « Qui credit in eum, non judicatur :

hoc est duplex. Est enini com[)aralionis,

qui autem non credit, jam judicatus
de quo dicitur, Matth. xii, 42 : llegina
est, quia non credidit in nomine uni-
Auslri surgel in cum genera-
judicio
tione ista, et condemnabit eam quia ve- :
geniti Filii Dei. »

nit a finibus terrm audire sapientiam Sa-

lomojiis, eic. '. Est item judicium con- « Qui credil in eum. » Haec evasio
demnalionis ex retributione meritorum. judicii attribuilur fidei. VA haec est j)ars
Apocal. xviii, 10 : Vc-e, vag civitas illa inqua via salutis demonstratur. Via au-
magna Babglon., civitas illa fortis, tem salutis credere est lide illa qut-e su-
quoniam una hora venit judieium pra descripta est.

tnum ! « Non jndicatur, » judicio condemna-

Dicendum ergo, quod judicio condem- tionis extremae, dummodo perseveret in
nalionis non judicat Christus in primo fide : sicut in ante habitis dictum est.

adventu : sed aliis judiciis multos dijudi- Glossa «Qnia per fidem dimittuntur pec-
:

cat. Daniel. xiii, 51 : Separate illos ab cata,pro quibus damnantur peccatores. »

invicem procul, el dijudicabo eos. Vel, tiat vis in hoc quod dicitur : « Non
Hoc est ergo quod dicit : (( Non enim judicatur, » id est, condemnaiur. Et non
misit Deus » Pater in primo adventu, dicit, non judicabilur. In praesenti enim
(tFilium sunm, » naturalem et Redenip- non judicalur judicio privationis bonorum
torem, « utjudicet, » judicio condenma- gratuitorum, et vulneralionis bonorum
tionis, « mniidum, » quia sic non esset naturalium. Joan. v, 2i: In judicium
Redemptor. Joan. viii, 10 et 11 : Mulier, non venit, sed Iransiet a morte in vilam.
ubi sunl qui le accusabanl ? nemo le « Qui autem, » per oppositum, « non
condemnavit ?... Nec ego te condem- credil, » tali fide, vel etiam fide informi.

nabo sed, supple, per misericordiam

: Quia, sicul dicit Augustinus : « Tota vita
absolvo. Vade et jam amplius noli : infidefium j^eccatum est : quia nullum
peccare. In hac cnim muliere ostendil, peccatum remittilur infideli. » Isa. xxi,
quod venit per misericordiam absol- 2 : Qui incredulus est, infideliler agit.

'
Cf. I.uc. II, :}<.
 IN KVAN(.. .lOANiMS, CAP. 111-18, H), 20, 21. :n

« Jam judicalus t\st. » (jlossa : « No eraiit enim eorum mala opera.

dicani judicabitur. » Luc. xix, 22 : De Omnis enim qui male agit, odit lu- 90
ore tuo te judico^ serve nequam. Est
cem. et non venit ad lucem, ut non
ergo jam judicatus, sicut ante dictum
arguantur opera ejus.
pst : quia privatus est gratia, ct bonis
naturae, et causam judicii sui habet se- Qui autem facit veritatem, venitad 91
cum. Glossa : « Nihil aliud est judicium luoem, ut manifestentur opera ejus,
(id est, aeterna damnatio) nisi non cog- quin in Deo facta sunt. »

noscere, et non credere in Filium Dei :

sicut nihil aliud est beatitudo et vita Posila via salutis, quge sola via est,
seterna, nisi credere, et cognoscere Fi- dicit hic causam quare illa est via salu-
lium Dei. » Unde dicitur, ,Joan. xvii, '-^
:
tis.

Ut cognoscant te, solum verum Deum, Sunt autem hic duo paragraphi, in
et quem misisti, Jesum Christum, quorum primo dicit causam condemna-
Sic ergo « judicatus est, » tionis non credenlium in secundo au- :

tem dicit causam salutis credentium,

« Quia non credidit in nomine uni- ibi, ^. 21 « Qui auteni facit verita-
:

geniti Filii Dei. » tem. »

Adhuc etiam in piimo paragrapho

Causam dicit Nomen autem
dictorum. continentur tria. Dicit enim primo, quod
a notamine hic sumendum est, hoc est, prima causa est inexcusabililas propter
quia non credit in nomine ejus qui no- lucis praesentiam : secundo, ostendit in-
tam fecit de se, quod sit Filius Dei. Hu- fidelium a luce aversionem : tertio, dicit
jus enim nofam fecit per Scripturam, et in omnibus his justitiae rationem.
per .[oannis testimonium, et per vocem Dicit ergo : « FIoc est autem judi-
Datris, ct pcr cohimbam, et per steUam, cium. » Locutio est per causam, hoc est,
et per /Vngelos, et per opera miraculo- haec est causa justee condemnalionis.
rum. Act. iv, 12 A^ec enim aliud no- :
(jiossa : « Hoc est autem judicium » id
men est suh ccpIo datum hominibus, iu est, causa condernnationis, « (/?«'« lux
quo oporleal eos salvos fieri. Ad Phi- venit in mundum. » Apocal. xx, 12 :

hp. II, 9 : Donavil illi nomen, quod est Judicati sunt mortui ex his quis scripta
super omue nomen. Isa. lxh, 2 : Voca- eranf in libris, secundum opera ipsorum.
hitur tibi nomen novum, quod Domini os 11 ad Corinth. v, 10Ut referat unus- :

nominavit. Si enim nominis suis notam (fuisque propria corporis, prout gessit.
non fecisset, non tam juste judicarentur « Quia lux venit in mundum, » et
increduli. Giossa : « /n nomine, » in ideo sunt inexcusabiles. Sed si non sunt
quo solo est salus. « Unigeniti. » (ilossa ;
illuminati, accusent seipsos. .loan. xu,
« Non habet filios multos Deus, per 4() : Ego lux in rnundum veni. Ad
quos salvet. Iste est cujus nomen est Hebr. i, 3 : Qui cum sit splendor glorise,
,lesus,hoc cst, Salvator. » Matth. i, 21 :
et figura suhstantix ejus. Et ideo sunt
Ipse enim salvum faciet populum suum Si non ve-
inexcusabiles. Joan. xv, 22 :

a peccatis eorum. Isa. lxui, i Ego qui :

nissem, et locutus fuissem eis, peccatum
loquor juslitiarn, et propugnator sum non haherent nunc aulem excusatio- :

ad salvandum. nem non habenl de peccalo suo. Augu-

stinus in libro I de Trinitate : « Si quis
aliis digito solem demonslraverit, et ille
« Hoc est autem judicium quia solem non viderit
:
: culpet potius oculi
lux venit in mundum, et dilexerunt lippitudinem, quam digiti ostensio-
homines magis tenebras quam lucem : nem. »
138 I). \\M. iM\(.. OMI). PM/En.

« Kl (Jilexoriiiil hominos. » sc in luce esse, el frairem suum odil, in

tcnebris cst usque adhuc.
(jlossa : carnales, « mngis ti-nebras. »

CoNTRA. : N(»n csl naturalc (|uo(l aliquis « Omnis enim, elfi, »

odio liabeat luccm, el diligat tcnel^ras.

,\d liocautcm dicendum, (juod duo sunl Tangit rationem justitiap, dicens :

artus lucis, quorum unus consequitur ex « (hnnis enim qui male agii, » iNon di-
alio. Tnus est illuniinaro, et sic prima cit, qui malum agit : hoc enim ex igno-
lux illuminal secundum (|uod est ratio rantia et impotentia inlirmitatis fieri pot-
omnium scibilium el cum omnes homi- ; est : scd, « qui niale agil, » hoc est,

nes natura scire desidcranl, impossibile contrarium virluti ; quia virtus plus in
esl quod aliquis lucem non de-
odial, vel bene agendo consistit, quam bonum
siderel in actu isto. Alius autem actus agondo.
ex isto consequens esf, manifeslare sibi « Odit lucem, r> verilatis ct virtutis.

et aliis ea supcr (|u;e cadit lux : et sic Sapient. xvii, 3 : Dum iniqui puiant se
turpis abominatur lucem et odit eam, lalere in obscuris peccaiis, ienebroso
quia ex ea sibi et aliis sua turpitudo ma- oblivionis velamento dispersi sunt. Job,
nifestatur. Primo modo dicitur de luce, XXIV, 15 : Oculus adulteri observat ca-
Eccli. XI, 7 Didce himen^ el delectabile
:
liginem, dicens : Non me videbii oculus.
est oculis videre solem. J3e secundo au- Hac verecundia, dum illuslrantur lu-
tem dicitur, Job, xxiv, 13 : Ipsi fuerunl mine discussionis divinjje, dicent monti-
rebelles lumini, nesciei-unt vias ejus. bus et peiris : Cadite super nos, ot abscon-
Sic ergo : « Dilexerunt homines maijis dile nos, etc. '.

tenebrus, » qu;e a tenendo dicuiitur, « Ei non venil ad lucem, » quantum

quia tenenl oculos ne videant. riiren. in se est. Ad Ephes. v, II ; Nolile com-
iii, 2 : Me minavit. cl adduxit in ieue- municare operibus infruciuosis ienebra-
bras, et non in lucem. .lob, xxtv, HJ et rum, magis autem redarguite. Genes.
17 : Ignoraverunt lucem. Si subito ap- iii_, 10 Vocem tuam audivi in paradiso :
;

parueril aurora, arbitraniur umbram et timui eo quod nudus essem, et abscon-

moriis : et sic in toiebris quasi in luce di me.

anibulanl. Isa. v, 20 : Vse ponenles le- «Ut non arguantur, hoc est, ar-
»

nobras lucem, lucem lenebras.

et gucnda esse ostendantur « opera ejus. »

« Quam lucem. » Augustinus : « Ocu- Ad Ephes. v, 13 : Omnia quse arguun-

lis aegris odiosa lux e.^l, quee puris est tur, a lumine manifesianiur. II Regum,
amabilis. » Psal. ciii, 20 : Posnisti iene- XII, 12 : Tu fecisti abscondiie, ego au-
bras et facia est nox : in ipsa perirans- tem faciam verbum isiud in conspectu
ibunt omnes bestise agri. omnis Israel, et in conspectu solis.
YX subjungit causam, dicens : Per oppositum vero :

« Erant enim eoruin mala opera. » « (Jui autem faoit veritatem, venit

ad lucem. »

Malum enim est tenebra spiritualis, ut

dicit rii(jnysius. Ad Ephes. iv, 17 et 18: lucem
(^uia veritas quaerit quia ipsa ;

Dico ni non nmbulciis sicul ci gentcs lux est quam tonel)r.x' non comprehen-
ambulani in vanitaie sensus sui, ienebris derunt. Veritasenim, ut dicil Anselmus,
obscuraium habenies intelleclum, alie- est rectitudo sola mente percoptibilis,
nati a vitn JJei. I Joannis, ii, 9 Qui dicil : (jua omnia cogitata, dicta, et operata ad

' Apoc;il. VI, 16.

 IN KVANC. JOANlMS, GAI». II 1-21, 22. 139

roctum, mensurantur. Psal. xlu, 3 : paragraphos : in quorum primo tangit

Emille lucem tuam et verilatem tuam : id quod ad quaestionem movit ex parle
ipsa me deduxerunt, et adduxerunt in baptismatis Domini in secundo autem :

montem sanctum tuum. III Esdrae, iv, tangit id quod ad qusestionem movit ex
38 : « Veritas manel, et invalescil in parle baptismatis Joannis, ibi, ^. 23 :

eeternum, et vivit, el obtinet in saecula ((Erat autem et Joannes baptizans. »

saeculorum. » Ad IMiilip. ii, 15 : Inter In primo tria dicit adventum Domini :

quos lucetis sicut luminaria in mundo. ad locum baptismatis, moram ibidem, ct

Mattli. V, 1(5 : Sic luceat lux vestra co- opus.
ram hominibus. Dicit ergo : « Post hxc, hoc est, post
»

« LJt manifestenfur opera ejus., » ad disputationem cum Nicoilemo factam :

exemplum aliorum. Matth. v, 15 : Neque non continuo, sed aliquanto inter[)osito

accendunt lucernam, et ponunt eam sub tempore, « venit Jesus, » ut auclor sa-
modio, sed super candelabrum, ut luceat lutis, fontem baptismatis aquse, jam ex
omnibus qui in domo sunt. suo baptismo virtutem regenerativam
« Quoniam in Deo, » qui sumrna lux habentis, derivare volens. Proverl), v,
esl, et manifeslans omnia bona, « facta (5 : Deriventur fontes tui foras, et in
sunt. » I ad Timoth. vi, 1(5 : Qui lucem plateis aquas tuas divide. Numer. xxiv,
inhabitat inaccessibilem. Daniol, xii, 3 : 7 : Fluel aqiia de situla ejus, et semen
Qui docti fuerird, fulgebunt quasi splen- aquas multas. Isa, xii, 3
illius erit in :

dor firmamenli : et qui ad juslitiam Haurietis aquas in gaudio de fo)itibus

erudiunt multos, quasi stellse in perpe- Salvatoris.
luas seternitates. Ideo dicit Apostolus, « Et discipuli ejus, » qui ministri
ad Uoman. xiii, 12 et 13 : Abjiciamus fuerunt baptismalis. I ad Goriuth iv, 1 :

ergo opera tenebrarum, et induarnur Sic nos existimet homo ut minisiros

arma lucis. Sicut in die honeste ambu- Christi. Discipuli enim erant inforinandi
lemus. doclrina et exemplis ejus : et ideo indi-
vidui comites sequebantur eum. Joan.
XII, 26 : Ubi sum ego, illic et minister

« Post hsec venit Jesus, et disoipuli meus erit.

« Li terram Judieam, » veniens a Ga-

ejus, in terram Judaeam : et illic de-
lila?a, in quam posl doctrinam Nicodemi
morabaturcum eis, et baptizabat. »
tamquam notiliam
intraverat : ut Juda?is
Dei et Scrlpturarum habentibus, baptis-
Hic incipit terlia pars, in qua ponit ea ma evangelizaret. Psal. lxv, 2 : Notus
qua' virtutem dant baptismo. in Judsea. Deu^ : in Israel magnum no-
Dividilur autem in duas partes : in men ejus. Venit autem secundum iitte-
quarum priina inducit quasstionem : in ram in Judaeam a Galilaea : quia in Ju-
secunda, ex Joannis testimonio inducit daea ex testinionio Joannis multi prae-
delerminationem, quse plene solvit qua3- parati fuerunt ad doclrinam ejus et
stionem, ibi, ^. 27 « Respondit Joan- : baptismum, et illis viam salulis osten-
nes, et dixit. » debat.
Qucestio autem de puriHcatione divi- Et hoc est quod dicit : « Venit Jesus,
ditur in duas partes in quarum prima : el discipuli ejus, in lerram Judaeatn. »
tangil id quod movet ad quaestionem :
Et accipitur Judaea striclepro regno dua-
et in secunda ponit quaestionem ipsam, rum tiibuum, in quo Joaiines apparuit
ibi, y. 25 « Facta est ergo qusestio,
: baptizans.
elc. »

Adhuc prima harum in duos dividitur « Et illic demorabatur. >»

 110 I). ALB. MAG. OHI). V\\A]\).

Koce scciiiuluiii, scilicel, inora Sul- supcr eum, hic cst qui baplizal iii Spiri-
valoris ut inolius fiuclilicel. Joan. xiv, tu sancto '.

23 : Ad cum vemenius, et monsionem (^)u;eritur etiam secundo, in (jua forma

apiid ciDu /ariemus. .Momoria enini discij)uli (Ihristi haj)lizaverunt ? Videlur
hospilis Iranseuntis noii lacil fruclus quod sub invocalione Trinitatis quia :

permanentcs. Inde Ovidius in A)tj/- baptismus eorum conferebal iiratiain,

slolis : quam conferre non |)oluit nisi ex sancti-
licalione haptismi, ut dicit Ilugo de san-

Cerlus in liospitil)Us non esl amor, errat ut ipsi. cto Victore. Sanclilicationem autem hap-
Cumquo iiiiiil spon^s; firmius ossp, fuiiil. tismus non liahcl nisi ex invocatione
Trinilatis, Heda «utAccedat dicit :

« ('nm eis » hoc esl, cum (iiscipulis verhum ad elementum, et lit sacramen-
mansit in JucK-pa. (Uossa : « Ouia ubi est tum. »
confessio peccatorum vel divinarum lau- Ad hoc dicendum. quod Christus prop-
dum : illuc lihenler venit .Jesus, et dis- quod non per
ter (juinque causas dimisit,
cipuli ejus, hoc est, doctrina el illumina- se baptizavit. Quarum prima est, ne
tio ejus : et ibi moratur purj.-ando a factum Joannis per hoc minuere videre-
delictis et vitiis per haplismum Spiritus tur, quod etiam per baptisnmm discipu-
sancti. » Et est ^lossa moralis : quia Ju- lorum minuebatur. Unde ipse dixit :

daea confitcns el glorificans interprela- lllum oportet crescere, me autcm mi-

tur. nui -. Alia ratio, sive causa est, ne ex
invidia contra Joannem officium baptistae
« Kt baptizabat. » sui usurpare videatur. Tertiam causam
tangit (ilossa, quia scilicet baptismus
Kcce terlium. Kt dicil (llossa : « Bap- Joannis tuit umbra et via ad haptismum
tizabat suo baptismo, non eo quo hapti- (^hristi : et ideo per hoc praeparatoiium
zatus est a Joanne. » Illud enim, scilicet paulatim dehebat introduci veritas : et

Joannis haptisma subiil, ut csset via et ideo paulatim incepit verilas haptismatis,
prseparatio suh baptismoquo baj)lizabat. priuKi iii discij)uUs, et sic paulatim pro-
liaplismus enim Joannis non conferebat liciehat : sicut et circumcisio cucurril,
gratiam, ut antc e.\j)Osiluin esl : sed donec paulalim homines assuescerent
haptismus (Ihristi liiuliam confere- omnes haplizari. Quod (inim in talihus
bat. cito apparet, horrihile est : quia a con-
Objicitur autem contra hoc, per lioc suelis non est facile recedere. Quarta
quod dicilur, Joan. iv, 2 : Qnamqnam (^ausa, est fidei : quia Ghristus noluil
Jesus non baplizaret scd lantum disci- , quod in haptistis spes poneretur, quod
puli ejus. Ad hoc respondcl Glossa di- factum fuisset si ipse haplizasset. (Juinla
cens, quod « baptizabat » pcr discipulos, causa, iterum est (idei : quia noluit Chri-
et non per seipsuin. stus quod aliqua priecellentia esset ex
Sed quterunturliic duo rnum sciUcet, : baptistis in haptismo : ne aliquis j)osset
Quare Ghristus per seipsum nonbapliza- ex suo haptismo gloriari, (amquam ipse
bat, cum Joannes de ipso pra^dixerit a digniori baj)tista esset baptizatus quam
quod haj)lizaturus esset? Joan. i, 33 : llic alius : et ideo eliam Apostoli pauci baji-
est cpii baptizat iti Spirilusancto. Adhuc, tizavcrunt, sed baplizabant inferiores dis-
Hoc etiam praedixerat Spiritus in revela- cij)uli vel ministri. rnde, I ad Corinth. i,

tione facta Joanni : Super qucm videris 14 : Gralias aijo Deo, fjuod ncminem
Spiritum descendenlem, et manentem vestrum baptizavi, nisi Crispum et Gai-

'
Joan. I, '.i.i. 2 Joan. III, 30.
 liX EVANG. JOANiNIS, CAP. 111-22, 23, 24. 141

um. Gratia enim sacramenti et dignitas potorant ante incarcerationem .foannis.

non est ex baptistis, sed cx Passione Dicit ergo : « Erat autem Joannes. »

Christi in sacramento operante. Glossa : Pra^cursor et praeparans baptis-

Ad hoc autem quod dicit, quod .Joan- mum Christi. Lucfe, i, 70 : Pneibis enirn
nes et Spiritus sanctus dixerunt : Ilic est ante facicm Domini parare vias ejus.
qui baptizat. Dicendum, quod ille dici- <s. In ^"Ennon. » Glossa : «Vl^^nnon he-
tur facere aliqiiid cujus auctoritate fit : braice, latine aqua dicitur. »
et quia discipuli Ghristi auctorilate di- Tnde quasi nominis iulerpretationem
cuntur baptizare, ideo Christus dicitur aperiens subdit : « Quia aquse multse
baplizare. Vel dicatur secundum glossam erant illic : » et ille locus congruebat

Augustini, quod Christus baptizat intus multis baptizandis.

semper, et in omni suo baptismo, quam- Juxta Salim. » Tangit locum pro-
«

vis minister tangit corpus extra visibili prium quia in vicinio eorum civitatis
:

elemento. quse Salim vocatur qua? attollens eo- :

Ad hoc autem quod ulterius qugeritur rum interpretatur, quia ibi per doctrinam
de forma baptismatis discipulorum Chri- .loannis et Christi homines erant sustol-
sti, Dicendum, quod nihil certum tradi- lendi : Glossa : « Salim oppidum est ultra
tum est de hoc, preeter hoc solum quod Jordanem situm, ubi olim Melchisedech
constat quia ad hoc quod baptisma disci- regnavit. » Et hic Melchisedech regnum
pulorum gratiam Christi conferebat, et sacerdotium Christi prsefiguravit,
oportuit quod vel in nomine Chrisli, vel sicut dicitur, ad Hebr. vi, 20 : Introivit
in nominc Trinitatis baptizarent. Sed Jesus, secundum ordinem Melchisedech
inter haec duo, probabilius est quod bap- pontifex factus in seternum. Genes. xu,
tizaverantin nomine Christi quia .loan- : 18 et 19 At vero Melchisedech, rex Sa-
:

nes baptizabat mittens ad Christum post lem, proferens panem et vinum^ erat
se venturum : sicut dicitur, Act. xix, 4 : enim sacerdos Dei altissinii, benedixit
Joannes baptizavit baptismo poenitentiss ei, scilicet Abraba?, etc.

populum, dicens in eum qui venturus

essel post ipsum ut crederent., hoc est, in « Et veniebant. »

Jesum : quia in tali forma eliam factum

Joannis approbatur. Ettamen in nomine Ecce ofiicium Joannis quod instanler
Christi, ut dicit Ambrosius, Trinitas in- exercebat. « Et veniebant » multi valde,
telligitur : quia et ungens, et unctus, et « et baptizabantur ^ » hoc est, ad baptis-
unctio, innomine Christi signilicatur. mum et gratiam Christi preeparabantur.
Et sic patet solutio ad qucesita. Mattli. ni, 5 et 6Exibant ad eum Je- :

rosolyma, et omnis Judxa, et omnis re-

gio circa Jordanem. Et baptizabantur
« Erat autem et Joannes baptizans in ab eo in Jordane, confitentes peccaia
^nnon juxta Salim, quia aqua3 mul- sua. Marci, i, D.Et egrediebatur ad eum
erant
omnis Judsese regio, et Jerosolymitse
tse illic : et veniebant, et bapti-
univcrsi, et baptizabantur ab illo in
zabantur.
Jordanis flumine, confitentes peccata
Nondum enim missus fnerat Joan-
sua. Et ideo juxta loca aquosa manebat.
nes in carcerem. » Eccli. XXIV, 43 : Factus est mihi trames
abundans, et fluvius meus appropinqua-
Tangit secundum, ex quo oritur quie* vit ad mare.
stio ex parle Joannis.
Dicit aulem trla : praesentiam Joannis, (.( Nondum enim erat Joannes mis-
h:>ci congruentiam, ot quod hsec esse sus in carcerem. »
 112 I). ALB. MA(J. ORD. PiiMD.

Prieveiiil b^vuiigflisla quopslionem Orta autem haec quaestio fuit ct ex dis-

(|ii;p (icri pnssot : (Jiiomudo .lesu prae- cijmlis Joannis, » nimio /elo magistrum
ciiciiiilo cl l)aj)li/aiil(' .loaiinos baptizarot zolandum in ])r.TJudicium voriljitis pu-
el [jrivdicarcl, cum (Uiristus non apcrte tantibus, el conlondonlibus Joanneni
pra'(licavcril nisi post .loannis incarce- majorom esse Chrislo, ot biiptismum
rationem ? Ac si dicat, (|uod hoc fuit Joannis meliorem esse baptismo Chri-
primo aiino piipdicationis .loannis et sti.

Gliristi, quando pruidicatio Joannis et (Juffistio autom oita luit a discipulis

Clirisli simul cucurrerunt quamvis : Joannis « cum Judseis, » qui otiam Ira-
post incarcerationem Joannis (>hristus ditiones Pharisaeorum exteriores venera-
apertius quam ante pra^dicaverit. Matth. bantur. Sicut eliam, Mallh. ix, 1 i : Twic
xiv, 3 : Ilerode.s eniin leimit Joanneni, accesserunl ad cum discipuli Joannis,
et alVujamt ewn, ei posuit in carcerem dicentes : Quare nos et Pharissei jeju-
propter Ilerudiadem uxorern fratris sui. namus frequenter, discipuli autem tui
non jejunant ? Livor enim multas tales
excitat quaslionos.

;§k5 « Facta est autem quttstio ex disci-

« De purificatione. »
pulis Joannis cum Judaiis de purifi-
catione. »
rortium est de quo luit qua.'stio, scili-

cet, utrum purilicatio baptismalis Joannis

Hic tangilur qusestio exorta ex factis melior esset, vel purilicatio ba])lismatis
Jesu et Joannis. Christi ?
Et dicuntur duo, scilicet, exorta do Est autem adhuc quaestio de hoc inter
purilicationo qufestio, et Christi apud Doctoros : quia dicit Boda : « Haptizavit
Joannem delatoria accusatio. Judas, ot baptizatum est. Baj^tizabat
In ])iimo horum tria tangunlur, sci- Joannes, ot non orat baptizatum nisi in

licet, exorta quaestio, et a quibus ortum aqua. » E contra, (^liiysostomus ex-

liiibuit, et de quo qusestio fuit. presso super hunc locum dicit, quod
Dicit ergo : « Facla est auteni quss- baptisma Joannis gratiam conferobal.
stio, » in populo comparante factum et Dicit ctiam Chrysostomus, quod sicut
testimonium Joannis ad factum Christi : baptismus Joannis crat praeparatorius ad
quamvis si legem intellexissent, nulla baplismum (^hristi, ita et baptismus dis-
quaestio esse videretur : quia ut dicit cipulorum (jbristi praeparatorius fuit ad
Psalmista, Psal. cxl, 6 : Absorpti sunt ba])tismum Christi. Ergo videtur quod
juncti petrx judices eorum. Omnes enim nec unus nec alius gratiam confere-
judices veteris legis, Patriarchse, Pro- bal.
phetae, Legislator, et ipse praccursor qui Adhuc, Joan. vii, 39, dicilur : Non-
judicaverunt populuni, absorpti sunt et dum erat Spiriius datus, quia Jesus
umbra tantum sunf, juncli petnv, id est, nondwn erat (jlorificatus. Ergo vidctur
per comparationem ad petram Chrislum. (juod ante Resurrectionem et Ascensio-
Moyses enim impeditioris linguae ost : nem baptismo non dabatur Spiritus.
in
Isaias polluta labiii habet : Joremias ne- Ergo nec baptismus Joannis, nec baptis-
scit loqui, quia puer ost : ipse Praecursor mus (ihristi anto Passionem et Resur-
a Christo baptizari habet, s4 mundandus rectionem et Ascensionem giatiam con-
est : et sic in omnibus aliis. Tamen quia ferebant.
carnales erant, exterioribus delinebantur Adliuc autem, Baptismo Joannis Chri-
amore humano plusquam amore verita- stus erat baptizatus : sedbaptismus Joan-
tis, et quppstionem hanc faciebant. nis quo Christus est baj^tizatus, dignior
 Ji\ EVANG. JOAXMS, CXV. lll-2o, 2U.

est quam baptismus quo alii sunt bapti- Spiritus nondum erat datus, etc. Dicen-
ati. Ergo baptismus Joannis melior est dum, quod Spiritus datur secundum di-

quam baptismus Christi. visiones gratiarum. Et ante glorilicatio-

Ad hoc diceudum, quod in veritate nem Jesu non erat datus ad introduccn-
baptismus Joannis nuUam interius gra- dum in januam paradisi, licet daretur ad
liam conferebat quse peccatum deleret, deletionem peccati.
sicut dicunt sancli Doctores, el sicut le- Ad quod objicilur de dignitate
id

net fides Gatholica '. baptismi quo (^hristus baplizatus est.

Quod ergo videtur Chrysostomus di- Dicendum, quod ille baptismus Christo
quodgratiam conferebat, intelligen-
cere, nihil conferebat, sed ab eo vim regenera-
dum est de gratia non gratum laciente, tionis accepit et ideo quoad elfectum
:

sed gratis data : quia magna est ipsa gra- nullius erat dignitatis, sed potius dignior
tia proeparans ad Christum. Hac ergo quoad etlectum erat baptismus discipu-
gratia prfieivit ante Dominum parare lorum. Ex hoc autem quod dignior qui
plebem poi-fectam non quidem perfe- : baptizatus est, vel indignior : non atten-
ctione gratum facientis gratise sed per- : ditur dignitas purificationis baptismi. Et
fectam exhibuit ad hanc praeparationem : ideo nihil valet objectio.
sicut, Genes. vi, 9, dicitur de Noe :

\oe virjustus atque perfectus fuit in ge-

neratio)iib(is siiis^ cum Deo ainbula- « Et venerant ad Joannem, et dixe-
96
vit.
runt ei : Rabbi, qui erat tecum trans
Quod autem ulterius dicit Chrysosto-
Jordanem, cui tu testimonium perhi-
nms, quod baptismus discipulorum Ghri-
sli non conferebat gratiam. Dicendum, buisti, ecce hic baptizat, et omnes ve-
quod duplex est baptismus discipulorum niunt ad eum. »

Christi. Quidam enim fuerunt primo

discipuli Joannis, et postea Christi. Ilii Hic tangitur latens delatoria accusa-
cum adhuc partim adhiererent Joanni, tio.

baptizabant baptismo Joannis : et de Et tangit duo, scilicet, accessum defe-

ilhs loquitur Chrysostomus. Gum aulem rentium, et delationem ipsam.
dimisso Joanne, facti sunt perfecti disci- Accessum tangit, dicens : « Et vene^
puli Christi, baplizabant baptismo Chri- ru7it, » discipuli Joannis scilicet, et forte

sti, et tunc gratiam conferebant : et de quidam Judaei cum ipsis, « ad Joan-

illis non loquiturChrysostomus. Vel, nem, » appropinquantes ei per zelum et
potest dici quod duplex gratia confertur amorem. Isaise, xxix, 13 Eo quod ap- :

in baptismo, scilicet, deletionis peccato- propinquat populus iste oresuo, et labiis

rum, et illani gratiam semper conlulit suis glorificat me, cor autem ejus loufje
baptismus Ghristi discipulorum, qui est a me, et timuerunt me mandato ho-
Christi baptismo baptizabant. Alia gratia minum et doctrinis. jVlandata enim homi-
est apertionis januae ccelestis, et illam nis isti venerabantur plusquam man-
non contulit baptismus ante Christi Pas- data veritatis. Sic ergo venerunt ad Joan-
sionem qua» pretium solvebat et ante : nem.
Uesurrectiouem, qute vitam gloriae da- «Et diuerunt ei. » Eccle. x, 11 :

bat : et ante Ascensionem, quae in ccelum Quomodo si mordeat serpens in silentio,

introducebat : et de hac intendit Chry- nikil eo minus habet qui occulte detra-
sostomus. liit. Glossa : « Quasi instigarent invidum
Ad hoc autem quod objicitur, quod contra Jesum. »

' U Sententiarum, Distinct. II, Art. 3.

 lu I). ALH. .MA(.. UJU). IMLiil).

« Habbi, elo. » qnaluor in quibus Joannes ostendit

Cliiisti pra^oniinontiam, ct sui ad oum
Tria dicuiit : Joannis oxcfllenliam in bumiHtatom. Primum osl penes divini-
sapionlia, bosieliciuni (luotl inipondit ex tulis Cbristi praMimiiKmtiam : secundum
bonovolentia, ot Cdirisli quasi usurpalani aulem [)cnes ba[)tizandi [)oteslatem :

gloriani. torlium, pones doctrina» sa[)ionliani :

Dicunl orgo : « Hahhi, » «uni sis quartum, pones Spiritus et omnium do-
excellenlor otnniuni magister, ot niayi- norum Spiritus oxcellentiam.
doboas iiabore yloriam. Psal. cxl,
stri ;*)
: In [nimo liorum duo lacit. Priinuiii

Olenm pcccatons non impinf/uel cajmt ost,quod suain ad Cbristum ostendit liu-
meian. militatem secundum est, quod ex na-
:

(t ijui erat tecnm, » sicut cum princi- lura divina Chiisli demonstrat dignitatom
paliori. Non onini lu oras secum : sed ot aucloritatoni.

ipso tecum. quia tu luisli principa- I)e primo dicil : « ISon potest ho-
lior. mo » [)urus sicut ego sum. Job, xxv,
«Trans Joidanem, » ubi oum bapti- (i : llomo putredo, et /ilius hominis
/asli, et sic bonoficium impendisti. vermis.
« Citi tn testimoninm perhihidsti, » et « Accipere quulquam^ »
» ex se «

sic magnum bonorem impendisti. Kc- «[uia nihil boni habot in soi])so. Ad Ko-

cli. xin, l i- : Eu- multa enini loquela man. vii, 18 Scio quod non hahitat in
:

tentahit te, et suhridens inierrof/ahit me, hoc est in cartw mea, honum. ad \

te dc ahsconditis tuis. Proverb. xi, '•• :

Corinth. iv, 7 Quid hahes quod non :

Simulator ore decipit amicuni suum. accepisti ? si aiilem accepisti, quid

(( Ecce hic haptizat, » et sic officiuni f/loriaris r/uasi non acceperis ?
luum usurpat : <« et omnes voiiunt ad (( A7,s/ fuerit ei datum dc coelo. Ja- i>

eum, » te derolicto, et sic gloriam sur- cobi, 1, 17 : (Jmne datum optimum,

ripit tibi. Proverb. v, 9 et seq. : Ne des et onine donum perfectum desursum est,

ulienis ho)iorem tuum, el annos tuos descendens, etc. I Paralip. xxix, 14 :

crudcli : ne forte impleantur eutranei Tua sunt omnia, et qux de manu tua
virihus tuis, et lahores tui sint in domo accepimus. (^)uasi diceret : Ego, cuni
aliena : et yemas in nocissimis. Sic purus homo sim, ea qua? habeo, a Deo
ergo conlra Christum provocabant Joan- accepi. Ecce Joannis humiliatio.
nem.
« Ipsi vos mihi testimonium perhi-
betis, »
(( Hespondit Joannes, et dixit Non
«9
:

potest homo accipere quidquam, nisi Dicondo, cui testimonium perhibuisti,

fuerit ei datum de ocelo.

« quod dixcrim : » Non sum ec/o Chri-
stus\ » Et in hoc langitur Christi excel-
2lii Ipsi vos mihi testimonium perhi-
lentia. Augustinus : « Respuitase falsum
betis, quod dixerim Non sum ego :

honorem, ut teneat solidam virtutem. »

Christus, sed quia missus sum ante Christus enim vere est Deus, ego homo.
illum. » « Sed quoniam missus sum ante il-
lum, » sicul servus ante dominum, et
II ic inci])it inductae quaestionis deter- sicul pr.Tco ante regem, et sicut pro-
minatio. pheta ante Deum apparontem. Luc. i,

Et dividitur in quatuor partos, penes 70 : Tu, pticr, propheta Allissimi voca-

Cl .Ituiii I, "ir. ot 2T,

 :

IN EVANG. JOANNIS, GAP. 111-29, 30. 145

beris, etc. Et, ibidem, 1i. 17 : Ipse prse- quae generat et virgo permanet. Osee,
cedet anle illum in spirilu et virtute u, 19 : Sponsabo te mihi in sempiter-

EliiB. Et de hoc super Lucam muita dicta num. Ad Sacramentum

Eplies. v, 32 :

sunt '. hoc magnum est ego autem dico in :

Sic ergo ostendit Ghristi super ho- Christo et in ecclesia. Unde qui gene-
minem secundum divinilatem preeemi- randi ex se non habet potentiam, spon-
nentiam. sus esse non potest. Isaiae, lxvi, 9 Si :

ego qui generationem cseteris tribuo, ste-

rilis ero ? ait Dominus Deus tuus.

« Qui habet sponsam, sponsus est
amicus autem sponsi, qui stat, et au- « Amicus autem sponsi, »

dit eum, gaudio gandet propter vo-

Scilicet, paranyrnphus, ut ego sum,
cem sponsi. Hoc ergo gaudium meum et ille qui sponsam non fcecundat, sed
impletum est. praeparat eam in ornatu, ut digna sit
Illum oportet crescere, me autem tanto conjugio, est iile « qui stat, » per
minui. » gratiam a sponso acceptam. Ad Roman.
xiv, 4 : Stabit autem, potens est enim
Hic ostendit baptizandi potestatem, et Dominus slatuere illum. « Stat » autem
potentiam, et baptismi Ghristi latenler paratus ad imperium sponsi. III Regum,
innuit gratiam. x, 8 : Beati viri tui, et beatiservi tiii, hi
Dicitautem quatuor : primo ostendit in qui stant coram te semper. Ac si dicat :

Christo esse divinse generationis poten- Illius est in amplexibus sponsse semper
tiam : secundo, suiipsius ad hoc amici- esse et eam foecundare : mei aut<em stare,
tiam, et nullam invidiam : terlio, ostendit ut sim paratus ad jussum.illius.
ad regenerationem multorum suam Iffiti- « Et audit » quid loquatur Dominus,
tiam : quarto, declarat ad hoc quod ipse ut omne dictum auditum perliciat. I Re-
decrescat rationabilem justitiam. gum, Hi, 10 : Loquere, Domine, quia
Dicit ergo : « Qui, n ut regenerationis audit servus tuus. Fsal. lxxxiv, 9 Au- :

habens in se potentiam, « habet spon- diam quid loqualur in me Dominus

sam, » lioc est, qui fcecundare potest ad Deus. De talibus amicis dicitur, Joan.
generalionem spiritualium filiorum spon- xv, 15 Vos autem dixi amicos, quia
:

sam Ecclesiam, « esl » verus « spon- omnia quxcumque audivi a Patre meo,
sus. » Qui autem talis est, oportet quod nota feci vobis. Cantic. viu, 13 : Quas
sit verus Deus quamvis nobis coiifor-
: habitas in hortis, amici auscultant :

mis sit per assumptam humanitatem. f ac me audii^e vocem tuam. Omnes enxm
Hic enim ex conformi sibi sponsa Eccle- amici auscultant ad colloquium illud

sia, potesl per potentiam divinitatis ge- quod sponsus in dulcedine cordis loqui-
nerare filios spirituales. Et alius qui non tur cum sponsa.
habet ejusdem potentiam, non potest « Gaudio gaudet, » hoc est, gaudio
esse sponsus : sed potest esse amicus cordis et operis gaudet : « propter vo-
sponsi. Ad Ephes. v, 25 et 20 : Viri, cem sponsi, » in prseceptis et verbis om-
diligite uxores vestras, sicut et Christus nibus. Isa. lxi, 10 Gaudens gaudebo :

dilexit ecclesiam, et semetipsum tra- in Domino. Ad Pliilip. iv, 4 Gaudete in :

didit pro ea, ut illam sanctificaret, Domino semper iterum dico, gaudete. :

mundans lavacro aquse in verbo vitse. Unde quaecumque vox est de bonis
Unde Glossa « Sponsa est Ecclesia,
: Christi et Ecclesiae, scilicet, quod omnes

' Cr. Euan'. iu Lucam,i, 17 et 7(3. Tom. X.\11I hujusce uovae editionis.
ixiv 10
\i() D. ALIJ. MAG. ORI). 1'RyED.

vcniunt ad eum, hoc esl niilii summum dominalu, potentia, et miraculis, et re-
gaudium : quia pei' nie rofionerationis generatione baptismatis.
polentia in haptismo suo video in pro- « Me uulcm mimd, » sicut prajcursor
lem numerosam fcecundari sponsam Ec- minuitur in pra-sentia gloriae illius quem
clcsiam. })ra^currit. Et ideo etiam non convenit
quod ego miracula faciam, ct in baptis-

« Hoc ergo gaudium meum, » mo gratiam conferam. Et hoc dicunt,

quod significatum cst in modo mortis
Quod habeo de utilitate praecursionis ulriusque. Quia Christus moriendo est
mccT, « impleiiim est » mihi, quia hi cxaltatus : Joannes autem moriendo est
quos ad baptismum suum invilavi, ve- decurlatus, quia capite truncatus. Lucae,
niunt ad eum et regenerantur et ita : u, 32 Et Jesus proficiebat sapientia,
:

ostendilur mei officii utilitas. Joan. xvi, et xtate, et gratia apud Deum et homi-

24 : Pelite et accipietis, ut gaudium vc- nes. Unde dicit (jlossa, quod Joannes est

strum sit plenum. Isaiae, lx, 5 : Tiinc vi- ligura legis qu* decrevit adveniente ve-
dehis, et afflues, et mirahilur el dilata- ritate. U Regum, m, 1 David profi- :

bitur cor tuum, quando conversa fuerit ciens \ et semper seipso robustior, domus
ad te niultitudo maris, fortitudo gen- autem Saul decresccns quotidie. Genes.
tium venerit tihi. xxvn, 28, secundum Septuaginta « Cres- :

Sed hic incidit qucestio, Cum supra cere te faciet Deus meus, et donet tibi
dixerit Joannes, quod ad obsequium mi- de rore cceli, et de pinguedine terrae

nimi servitii dignus non fuerit, sicut ad abundantiam * »

solulionem corrigiae calceamenti quo- : « Me autem minui. » Quia sicut lex,

modo hic audeat dicere quod sit sponsi ita etiam baptisma Joannis minuebatur,

amicus ? Ad hoc autem dicendum, quod crescente gratia Christi et revelatione

responsiones secundum interrogantium veritatis. Isaiae, xvii, 4 : Attenuabitur
intentiones aptantur. Superius ergo ubi gloria pinguedo carnis ejus
Jacob, et

Levitae et Sacerdotes Joanni voluerunt emarcescet, hoc est, legis carnaliter ob-
suggerere quod suam praeferret Christo servatse, in qua antiquus populus gloria-
dignitatem ibi se humiliando recogno-
: batur.
vit, quod non esset idoneus ad minimi
obsequii virtutem. Hic autem ubi disci-
puli persuadent aemulationis hvorem, « Qui de sursum venit, super om-
conlitetur se amicum : quod non faceret nes est. Qui est de terra, de terra est,
si invideret, sed polius detractionem g^ ^^ 1^^,^.^ loquitur. Qui de coelo ve-
discipulorum auxisset. Et ideo sehic non ., .

' 1
, , ,. riiU super omnes est.
ex prffisumplione, sed excludens livorem , . ,.
j.
dicit
t ^
•

amicum.
Et quod
^
vidit et audivit, hoc testa-
'

tur et testimonium ejus nemo acci-

:

pit. »
« nium oportet crescere. »

Hic tangit Christi in praedicando prae-

Quasi dicat : Hoc cst de jure officii et eminentem sapientiam.
status mei, quod illum utverum Domi- Et tangit quatuor : in quorum primo .

num oportet (hoc est, opportunum est) id quod intendit praemittit, Christi scili- |

crescere : quia ad hoc veni ut ille crescat cet praedicando praeeminentem sapien-

• Vulgata liabet proficisccns in eodem sensu. Deiis de rore cceli, et cle pinyuedine terrx, abun-
2 Vulfe'ata liabet, Genes. xxvii, 28 : Det tibi danliam frumenti et vini.
 IN EVANG. JUANNIS, CAP. lJI-31. 32. 147

tiam : secundo, sui ad Christum incom- fuit. Et ideo de altitudine naturae huma-
parabilem sermonis imperitiam : terlio, nse secundum quam corpus humanum
ostendit pr.-Bdicationis Christi ab imperi- in paradiso fuit, corpus accepit quantum

tis et animalibus hominibus non recep- ad peccati immunilatem et vilii infectio-

tani esse prudentiam, propter ipsorum nem corruptibilitatem autem pcenae vo-
:

ignorantiam : quarto, tangit spiritualium hintarie assumpsit. Et ideo dicitur de

qui sermones Christi recipiunt, profun- sursum esse.
dam intelligentiam. « Supcr omnes est, » id est, super
Dicit ergo Qui de sursum venil. »
: « sanctos puros homincs. Genes. xxvii,
Tripliciter venit Christus de sursum : 29 : Esto dominus fratrum tuorum, et

quantum ad personam, de summo coelo : incurventur ante te filii matris tuse.

quantum ad conceptionem, de opera- Eccli. XLix, 17 : Nalus est homo prin-

tione Spiritus sancti quantum ad natu- : ceps fralrum., firmamentum gentis, re-
ram, de altitudine paradisi. De primo, ctor fratrum^stabiHmentumpopuH.V^AdX.
in Psalmo xvni, 7 : A summo copIo VIII, 8 : Omnia subjecisti sub pedibus
egressio ejiis : et occursus ejus usque ad ejus : oves el boves, etc.
summum ejus. De secundo, Luc. i, 35 :

Quod nascetur ex te Sanctum, scilicet, « Qui de terra est, »

operatione Spiritus sancti conceptum,

vocabitur Filius Dei. Et, ibidem, t. 32 : Sicut ego et quilibet purus homo,
Filius Altissimi vocabitur. De lertio di- « de terra loquitur. » Et tangit hicsuam,
citur, Joan. vm, 23 : Vos de deorsum ex natura terrena, ccelestium in prtedi-
estis, ego de supernis sum. Quoad hoc cando imperitiam. Yidctur autem noii
enim venit de altitudine natura? nostrae esse verum : quia de terra non loqueba-
in paradiso, quia carnem accepit immu- tur, quando dixerat Ecce agnus Dei '. :

nem a peccato. Poenalitatem autem vo- Matth. XVI, 17 Caro et sanguis non :

luntarie assumpsit et ideo dicitur, quod :

revelavit tibi, sed Pater meus qui in
Christus non secundum legem concupi- coelis est. Ad hoc dicit Chrysostomus,
scentiae, sed secundum corpulentam sub- quod loquitur comparative^ hoc est, in
stantiam tantum descendit de Adam non : comparatione Christi, terreni sunt ser-
ita quod aliquid fuerit in Adam, quod mones aliorum de terra. Sed Augustinus
sine lege concupiscentise per omnes ex dicit, quod sermo per se est accipiendus

Adam descenderit usquead Christum, de sic « Qui deterra est, » in quantum de

:

quo formatum fuit corpus Christi in terra est, non loquitur nisi de terra. »
beatissima Virgine : quia hoc dixit quse- Sapient. ix, 16 : Quse in prospectu sunt,
dam haeresis. Sed
quod ab potius sic, invenimus cum labore : quse autem in
Adam quidem per omnes secundum le- coelis sunt, quis investigabit ? Isa, xxix,
gem concupiscentise usque in beatissi- 4 : Humiliaberis , de terra loqueris, et

mam Yirginem descendit et in illa a :

de audietur eloquium tuum. Et
humo
lege concupiscentiae purgatum fuit, tum ideo hoc quod de coelo dico, ab illo qui de
per sanctificationem qua beatissima coelo venit accipio.
Virgo in utero sanctificata fuit, tum ex
hoc quod conceptum Spiritus
Christi « Qui de coelo venit. m

sanctus operans, sanguinem ejus purga-

vit ac sanctificavit. Et ideo Christus se- Joan. III, 13 : Nemo ascendit in coe-
cundum legem concupiscentise (quam lum, nisi qui descendit de coelo, Filius
numquam habuit) in lumbis Adae non hominis qui est in ccelo.

' Joan, I, 29 et 36.

148 I). ALIJ. MAG. OHI). IM;^D.

« Siiper onmes est, » in lumiue sapieii- Auferte a me viam, declinate a me se-

tiae et verbi Dei. Genes. xm, 43.: 67a- mitam^ ccsset a facic nostra Sanctus /s-

maute prxcone ut omnes coram eo genua rael. Et, ibidem, 1i!. 10 : Loquimini no-
/lecterent, et prsspositum esse scirent uni- bis placentia, videte nobis erroj'es.

versx terrse /Efjypti. Apocal. xix, 16 :

Ilahct in vestimento et in femore suo

scriplum : licx rccjum, ct Dominus clomi- « Qui accepit ejas lestimonium,
nantium.
signavit quia Ueus verax est.
lloc autem probal per sapientiae etser-
Quem enim misit Deus, verba Dei
monis cerliludinem Jicens « Et ((110(1 :

loquitur. »
vidit, » apud Palrem in ccelis. Videre

autem Filii, est secreta Patris cognoscere

ex hoc quod est sibi consubstantialis. Ilic ponit eorum signum qui Chrisli

Joan. vin, 38 E(/o quod vidi apud Pa-

:
accipiunt testimonium.

trem meum, loc/uor. I ad Corinth. xv, Unde dicil : « Qui, » illuminatus a

47 : Primus liomo de terray terrenus :

Spiritu sancto, « acccpit ejus testimo-

secundus liomo de coilo, coslestis. nium, » verborum suorum.

per iidem
Et audivit.
« » Audire est ab alio per- Vel, « testimo)iium, » quod ego teslitica-
cipere. Et hoc est Filio convenieus, se- tus sum de ipso. Isa. viii, 16 Liga ie- :

cundum personam, secundum quodhabet stimonium, signa legem in discipulis

a Palre quidquid habel. IJnde per essen- meis. Psal. cxviii, 120 : Mirabilia lesti-
tiam videt, et per generationem audit. monia Domine.
tua,

Joan. XV, l.j : Quiscumque audici a Pa- « Signavit, » hoc est in corde suo

tre meo, nota feci vobis. Psal.xxxix, 7 :

profundatum sigillum impressit. Cantic.
Aures perfecisli milii, elc. viii, 6 Pone me sicut signaculum super
:

« IJoc testatur, » hoc est, probat testi- cor luum.

moniis operum et verilatis, quae incon- « Quia Deus verax esl, » (juia omnia

tradictibilia sunt. Psal. xcu, 5 : Tcstimo- quae promisit, in Filio exhibuit. Isaiee,

nia tua credibilia facta sunt nimis. xxxiv, 10 : Unum ex eis non defuit,
Joan. V, 36 et 37 ; Opera quse dedit milii alter alterum non quxsivit. Ad Roman.
Pater ut perficiam ea, ipsa opera c/use in, 4 ; Est autem Deus verax, oinnis

ego facio testimonium perhibent de rne, autem liomo mendax. Numer. xxiii, 11) :

quia Pater misit me : et qui misit me Non est Deus quasi homo, ut mentiatur.
Pater, ipse teslimonium perhibuit de Ad Titum, i, 2 : Quam promisit, qui
me. non mentitur, Deus. Ad Hebr. vi, 18 :

Impossibile est mentiri Deum.

« Et testimonium ejus nemo aoci- Et hujus subjungit causam :

pit. »
« Quem enim misit Deus, »

Hic occulte percutit discipuk)s, dicens

qualiterse carnales avertunt a testimonio Sicut Christum misit Deus : et ideo
veritatis : et est sensus : Nemo humum « verba Dei loquitur : » el sicut Deus,
sapiens et de terra loquens, accipil ejus verax est : ita et Christus verax est.

testimonium, sicut nec vos facitis. Joan. II ad Corinth. i, 19 : Dei Filius, Jesus
VIII, i-7 : Qui ex Deo est, verba Dei Christus, elc. et sequitur : Non fuil
audit. Propterea vos non auditis, quia Est et Non : sed Est in illo fuil. Jerem.
ex Deo non estis. Job, xxi, 14 : Dixe- I, 7 : Vniversa quaecumquc mandavero
runt Deo : Itecede a nobis, et scientiam tibi loqueris, scilicet Regum,
ad eos. III

viarum tuarum nolumus. Isa. xxx, 11 : xvii, 2i : In isto cognovi quoniam vir
 L\ EVANG. JOANNIS, CAP. III-3i, 3o, 30. 149

Dei es tu, et verbum Dei in ore luo ve- existens, in qualibet parte est totum, et
rum est. Ideo dixit Pctrus, Joan. vi, 69 : in pluribus formis loco a se dislantibus
Ad quem ibimus ? verba vitse aeternse est idem et tolum) : ita et anima Christi
habes. Joan. i, 18 ; Deum nemo vidit habet aliquid in quantum est anima, et
umquam : unigenitus Filius, qui est in aliquid in quantum est divinitati unita.
sitiu Patris, ipse enarravit. Et ideo per In quantum enim est anima, habet capa-
omnia credendum est ei, et standum est citatem finitam in quantum autem est
:

doctrinae suse in omnibus. unita divinitati, habet capacitatem infi-

nitse potentise, quamvis per essentiam sit

finita. Inter id enim quod est essentiae
« Non enioi ad mensuram dat Deus finitee et potentise finilae, et id quod est

Spiritum. potentise et essentise infinitae, est idquod

Pater diligit Filium, et omnia dedit est essentiae finitae et potentiae infinitae.

Et quoad intellectum animae Christi

ita
in manu ejus.
dicitur, vel dicit Isidorus, quod Trinitas
Qui credit in Filium, habet vitam
sibi soli nota est et homini assumpto.
ffiternam qui autem incredulus est
:
gt ita potest dici quod anima Christi ca-
Filio, non videbit vitam, sed ira Dei pax est gratiae totius Spiritus quia non :

manet super eum. » est simplex creatura, sed creatura divini-

tati unita.
Hic tangitur quarta praecellentia Fihi, Quidam tamen dicunt, quod est Spiri-
sciHcet, in donis et in gratiis Spiritus tus infinitus exlensive, et Spiritus inti-
sancti super se et super omnes alios. nitus secundum quantitatem discretam
Et tangit duo : Filii scilicet praecellen- (ita quod utraque quantitas ad quantita-
tiam, et ex hoc consequentem creden- tem virtutis referatur extensive) qui in-
tmm m eum remunerationem. tensive infinitus est. Et dicunt quod hoc
De primo dicit duo, scihcet, praecel- modo non anima Christi Spiritum
capit
lentiam Filii, et praecellentise causam. nisi ad mensuram. Secundum autem nu-
De praecellentia dicitur « Non enim :
merum infinitus Spiritus est, qui in nu-
ad mensuram dat Deus Spiritum,y> scilicet mero et specie donorum est infinitus. Et
Filio suo. Attende, quod secundum Chry- dicunt quod hoc modo anima Christi re-
sostomum, hic dicitur Spiritus, actus vel cipit Spirilum non ad mensuram quia :

dona Spiritus sancti, quae Filio homini cum sint multse divisiones Spiritus (sicut
Deus Pater dedit per unionis gratiam, dicitur, I ad Corinth. xii, 4 et seq.)
quando eum Filio Dei in unitatem perso- Christus non recepit Spiritum ad unum,
nse univit.
sed ad omnia dona et opera Spiritus.
Sed objiciunt quidam : quia homo ille Sancti exponunt istud plane dicentes,
finitse capacitatis fuit et est, sicut omne quia non dat Deus Pater Fdio Spiritum
creatum est finitse capacitatis
ergo Spi- : ad mensuram aliorum sanctorum, sed
ritum non ad mensuram, sed neque in abundantius : ac mei
si diceret : Ego vel
infinitum capere nonpotuit. Falsum ergo
similes recepimus Spiritum ad quaedam.
videtur quodnon ad mensuram Spiritum sicutego ad praecursoris officium ipse :

sibi dederit. Ad hoc posset dici, quod autem nonad mensuram nostram, sed in
sicut corpus Christi
qusedam habet in copia et abundantia unigeniti sui rece-
quantum est corpus qusedam autem in :
pit : et ideo sibi est adhserendum. Isa.
quantum unitum divinitati (in quantum xi, 2 et 3 : Requiescet super eiim spiri-
enim corpus cst, habet in loco circum- tus Domini, spiritus sapientice et hitelle-
scriptionem quantum autem est divi-
in ctus, spiriius consilii
:
et fortitudinis,
nitati unitum, habet quod in forma panis spiritus scientix et pietatis, et replebit
i:;o I). ALH. MAG. OI{l). PILED.
eian spirilus timoris Domiiii. llem, Isa. Et per oppositum : « Qui aulem in-
Lxi, 1 Domini siiper me, eo
: Spiritus credulus est Filio, » ita quod per fidem
quod unxerit Dominus me. Et in iMan- non tendit in ipsum, qui est vita et lux
gelio Nazara^oiurn : « Baplizalo Doinino, hominum. Joan. i, 4 : Vita erat lux Iio-
dcscondit fons oninis Spiritus in eum. » minum.
Eccle. I, 7 : Omnia flumina inlrant in « A^on videbit vitam : » quia videre vi-
mare, etc. tam per intelleclum, est vivere. Isa.
Et luijus assignat causam : XXVI, 10 : « Tollatur impius, ne videat
gloriam Dei. » Et est translatio Septua-
« Pater diligit Filium : » ginta *.

Sed contra : Psal, cxi, 10 : Peccator

Et ipsa dileclione cuni oranibus donis videhit et irascetur. Solutio. Loquitur
dat ei Spiritum, et diligit eum sicut se- liic de visione afTecliva pascente, sicut
melipsum ettantum sicut seipsum. Luc.
: supra dictum est. Dictum autem Psalmi-
III, 22 Tu es Filius meus dilectus. Pro-
: slae intelligilur de visione simplici, secun-
verb. XXXI, 2 : Dilecte uteri mei, dilecte dum quam mali vident modo gloriam
votorum meum. Dei ut magis confundantur et torquean-
« Et » ideo, « omnia dedit in manu tur. Unde dicit : Dentihus suis fremet et

ejus,y) hoc est, in potestate ejus, et subjecit tabescet. Isa. xxvi, 11 : Videant, et con-
ei omnia ut tantus esset Filius, quan-
: fundantur zelantes populi : et ignis hostes
tus vit est Pater. Ad Philip. ii^ 9 : Dona tuos devoret ?
illi nomeny quod est super omne nomen.
Joan. XVII, 10 : Mea omnia tua sunt, et
« Sed ira Dei, »
tua mea sunt : et clarificatus sum in eis.

Psal. vni, 8 : Omnia suhjecisti suh pedi-

bus ejus. Ttem, ibidem, 5"^-. 6 et 7 : Glo- Id est, peccatum quod est irae Dei cau-
ria et honore coronasti eum : et con- sa. Yel, « h'a Dei, » hoc est, vindicta
stituisti eum super opera manuum tua- Dei, « manet, » et fundatur « super
rum. eum, » premens eum tamquam pondus.
Et ideo sequitur conveniens retributio Deuter. xxxii, 22 : Ignis succensus est
bonorum operum : in furore meo, et ardebit usque ad in-
ferni novissima. Proverb. vi, 31 : Zelus
« Qui credit in Filium, » et furor viri non parcet in die vindictse.
Et sic cautos reddit discipulos, ne semu-
Merito fidei format£E, et dikxtionis lalione aliqua moveantur contra ipsum :

quae per fidem operalur, et tendit in quia irae Dei omnes tales subjacebunt.
eum, « habet, » nunc in spe et in causa, Isa. II, 22 : Quiescite ergo ab ho-
et tandem in re et in effectu, « vitam mine, cujus spiritus in naribus ejus
ieternam, » de qua jam dictum cst. Ec- est^ quia excelsus reputalus est ipse.
cli. IV, 12 : Sapientia filiis suis vitam Deuler. xxxii, 35, secundum Septua-
inspirat. Ilabacuc, ii, 4, et ad Roman. ginta : « Mihi vindicla, et ego retri-

1, 17 : Justus ex fide vivit. Joan. xi, 20 : buam *. »

Qui credit in me, non morietur in seier- Sic ergo praecellentia Christi super om-
num. nes est ostensa.

^ Vulgala habet, Isa. xxvi, 10: Misereamur Vulgata habet, Deuter. xxxu, 35
^ : Mea est

impio, et non discet justiliam : in terra sancto- uUio, ct eyo relribuam in tempore.
rum iniqua gcssit, et non lidebit gloriam Domini.
 IN EVANG. .lOANNTS, CAP. IV. 151

CAPUT IV.

Jesus cum muliere Samaritana loquitur de aqua viva, et adorando Deo in spi~

ritu, mani/estans ei se esse Messiam promissum : et discipulis dicit se cibum

habere, quem illi nesciunt, nempe Patris obedientiam : de messe et metente ac
seminante : multi Samaritanorum credunt in eum : filium reguli sanitati
restituit.

1 . Ut ergo cognovit Jesus, quia audie- qui dicit tibi : Da mihi bibere,
runt pharisaei quod Jesus plu- tu forsitan petisses ab eo, et
res discipuios facit, et baptizat, dedisset tibi aquam vitam.
quam Joannes *
11. Dicit ei mulier : Domine, neque
2. (Quamquam Jesus non baptizaret, in quo haurias habes, et puteus
sed discipuli ejus), altus est unde ergo habes
:

3. Reliquit Jud^am, et abiit iterum aquam vivam ?

in Galilaeam. 12. Numquid tu major es patre nostro

4. Oportebat autem eum transire per Jacob, qui dedit nobis puteum,
Samariam. et ipse ex eo bibit, et filii ejus,
5. Venit ergo in civitatem Samarise, et pecora ejus ?

quse dicitur Sichar, juxta prae- i3. Respondit Jesus, et dixit ei : Om-
dium quod dedit Jacob Joseph, aqua hac, sitiet
nis qui bibit ex
filio suo '. iterum qui autem biberit ex
:

6. Erat autem ibi fons Jacob. Jesus aqua quam ego dabo ei, non si-
ergo, fatigatus ex itinere, sede- tiet in eeternum :

bat sic supra fontem. Hora erat 14. Sed aqua quam ego dabo ei, fiet
quasi sexta. in eo fons aquae salientis in vi-
7. Venit mulier de Samaria haurire tam ceternam.
aquam. Dicit ei Jesus : Da mihi i5. Dicit ad eum
Domine, damulier :

bibere. mihi hanc aquam, ut non si-

8. Discipuli enim ejus abierant in ci- tiam,neque veniam huc haurire.
vitatem, ut cibos emerent. 16. Dicit ei Jesus Vade, voca virum :

9. Dicit ergo ei mulier illa Samari- tuum, et veni huc.

tana :Quomodo tu, Judseus cum 17. Respondit mulier, et dixit Non :

sis, bibere a me poscis, quai habeo virum. Dicit ei Jesus :

sum mulier Samaritana? non Bene dixisti, quia non habeo

enim coutuntur Judaei Samari- virum :

tanis. 18. Quinque enim viros habuisti et

10. Respondit Jesus, et dixit ei : Si nunc quem habes non est tuus
scires donum Dei, et quis est vir : hoc vere dixisti.

Supra, iii, 22. xxiv, 32.

* Genes. xxxiii, 19 et xLviii, 22; Josue,
152 1). ALH. MAd. OMI). IMl.ED.

19. Dicit ei mulicr : Domine, vidco 33. Diccbant ergo discipuli ad invi-
quia propiieta cs tu. ccm Numquid aliquis attulit
:

20. Patres nostri in montc iioc adora- ci manducarc?

verunt, et vos dicitis quia Je- 34. Dicit eis Jesus Meus cibus est ut :

rosolymis esi locus ubi adorare faciam voluntatem ejus qui mi-
oportet'. sit me, ut perficiam opus cjus.
2 1 Dicit ei Jesus : Alulier, crede milii, 35. Nonne vos dicitis quod adhuc
quia venit quando ncque hora, quatuor menses sunt, et messis
in monte hoc, neque in Jeroso- venit? Ecce dico vobis Levate :

lymis adorabitis Patrem. oculos vcstros et videtc regio-

22. Vos adoratis quod nescitis-': nos nes, quia alba^ sunt jam ad mes-
adoramus quod scimus, quia sem\
salus ex Jud(Eis est. 36. Et qui metit, mcrcedem accipit, et
23. Sed venit hora, et nunc est, congregat fructum in vitam
quando vcri adoraiores adora- feternam, ut et qui seminat si-
bunt Patrem in spiritu et veri- mul gaudcat, et qui mctit.
tate. Nam et Pater tales quasrit, 37. In hoc enim cst verbum verum,
qui adorent eum. quia alius est qui seminat, et

24. Spiritus est Deus^ et eos, qui : alius est qui metit.
adorant eum, in spiritu et veri- 38. Ego misi vos metere quod vos
tate oportet adorare. non laborastis : alii laborave-
25. Dicit ei mulier : Scio quia Mes- runt, et vos in labores eorum
sias venit (qui dicitur Christus): introistis.
cum ergo venerit iile, nobis an- 39. Ex civitatc autcm illa multi credi-
nuntiabit omnia. derunt in eum Samaritanorum,
26. Dicit ei Jesus : Ego sum, qui lo- propter verbum mulieris testi-
quor tecum. monium perhibcntis Quia di- :

27. Et continuo venerunt discipuli xit mihiomnia quaecumquc feci.

ejus : et mirabantur quia cum 40. Cum venissent ergo ad illum Sa-
muliere ioquebatur. Nemo ta- maritani, rogaverunt eum ut ibi
men dixit : Quid queeris, aut mancrct. Et mansit ibi duos
quid loqueris cum ea? dies.
28. Reliquit ergo hydriam suam mu- 41. Et multo plurcs crediderunt in
lier, et abiit in civitatem, et di- eum proptcr sermonem ejus.
cit illis hominibus :
42. Et mulieri dicebant : Quia jam
29. Venite, et videte hominem qui non propter tuam loquclam
dixit mihi omnia qu^ecumque credimus ipsi : cnim audivimus,
feci : numquid ipse est Christus? et scimus quia hic est vere
30. Exierunt ergo de civitate, et ve- Salvator mundi.
niebant ad eum. 43. Post duos autem dies exiit inde,
3[. Interea rogabant eum discipuli, et abiit in Galilaeam.
diccntes : Rabbi, manduca. 44. Ipse enim Jesus tcstimonium per-
32. Ille autem dicit eis Ego cibum : hibuit quia propheta in sua pa-
habeo manducare, quem vos tria honorem non habet^
nescitis. 45. Cum ergo venisset in Galil^am%

* Deuler. xii, o. ••
Matth. IX, 3' ; Luc. x, 2.
* IV Regum, xvii, U. ^Matth. xiir, .57 ; Marc vi, 4; Luc. iv, 24.
' I ;(<l Coiiniii, III, 17. Matlh. IV, 12; Marc. i, 14; Luc, iv, 14.
 IN i:VANG. JOANNIS, CAP. IV-1, 2, 3. lo3

exceperunt eum Galil^i, cum 5o . Dicit ei Jesus : Vade, filius tuus

omnia vidissent quae fecerat Je- vivit. Credidit homo sermoni
rosolymis in die festo et ipsi : quem dixit ei Jesus, et ibat.
enim venerant ad diem festum. 5i. . Jam autem eo descendente, servi
46. Venit ergo iterum in Cana Gali- occurrerunt ei, et nuntiaverunt
\sedd, ubi fecit aquam vinum '. Et dicentes quia filius ejus vive-
erat quidam regulus, cujus fi- ret.
lius infirmabatur Capharnaum. 52, . Interrogabat ergo horam ab eis,

47. Hic cum audisset quia Jesus adve- in qua melius habuerit. Et dixe-
niret a Jud^a in Galila^am, runt ei : Quia heri hora septi-
abiit ad eum, et rogabat eum ut ma reliquit eum febris.

descenderet et sanaret filium 53 . Cognovit ergo pater quia illa hora

ejus : incipiebat enim mori. erat in qua dixit ei Jesus Fi- :

48. Dixit ergo Jesus ad eum : Nisi lius tuus vivit : et credidit ipse,
signa et prodigia videritis, non et domus ejus tota.
creditis. 54 . Hoc iterum secundum signum fe-
49. Dicit ad eum regulus : Domine, cit Jesus, cum venisset a Jud«a
descende prius quam moriatur in Galil^am.
filius meus.

tamen haec pars in duas par-

Dividitur
tes in quarum prima tangit occasionem,
:

qua ad hanc doctrinam est deventum in :

IN CAPUT VI JOANNIS secunda autem tangit doctrinam ipsam,

ibi, f. 1 : « Venit muliei'. »

ENARRATIO. In prima harum tangit duo : quorum

primum est descriptio loci, in quo facta
est doctrina : secundum autem descriptio

/g
« Ut ergo cognovit Jesus, quia au- temporis doctrina? ejusdem, ibi, f. 6 in

dierunt Pharisa^i quod Jesus plures fine Hora erat quasi sexta. »
: «

discipulos facit, et baptizat, quam Tangil autem tria circa primum, scili-
cet, quahter locum in quo fuit in prsece-
Joannes.
denti doctrina reliquit : secundo, quo ire
^ Quamquam Jesus non baptizaret,
disponit, ibi, t- 3 in fine : « Et ahiit
sed discipuli ejus. iterum, etc. » Tertio, qualiter in transitu

3 Reliquit Judseam, et abiit iterum medio ad locum hujus doctrinse pervenit,

in Galileeam. » ibi, t. 4 : « Oportebat aiitem eum, etc. »

Circaprimum autem dicit duo, scihcet,

In hac parte, secundum superius da- causam Uvoris et invidiae excitatse contra
tam divisionem, post baptismi perfectio- ipsum, propter quam locum relinquere
nem, detcrminatur de giatia habita in expediebat, et ejusdem livoris tempera-
aquis. Et patet ordo per se, quia omnis mentum si rationem admitteret invidia,
gratia in aquis significata, inchoationem ibi, t. 2 : « Quamquam Jesus. »

habet a gratia baptismi in aquis per- Dicit ergo duplicem hvoris causam,
cepta. dicens :

' Supra, II, 9.

m D. ALB. MAG. ORI). I>1{^:d.

« Ut ergo coytiovii, »> quia qiioJ co- minum, et industrias animadverti patere
j^^novit per pra'scienliuiu propler iustru- invidiie proximi. Proverb. xiv, 30 : Pu-
ctioneui lioniiuum, voluit etiam coj^no- tredo ossium invidia.
scere per faniam : ut discipuli discerent Sed quaeritur, quare potius invidia
non movcri propter secretam cordis movebantur contra Christum, quam
scientiam contra ali<iuem, nisi constaret contra Joannem, ([ui etiam baptizabat
etiam per exteriorem famam. (ienes. et multos discipulos faciebat. Sed ad
xviii, Descendam et videbo, iitrura
21 : hoc dicendum, quod lioc luit ideo, quia
clamorcm qui venit ad me, opere com- baptismus ipsius dabatur noiiiine suo,
pleverint. hoc est, (ihristi : et ideo sibi gloria per
Qida audierunl Pharisxi. » Et vi-
(( hoc dabatur. Baptismus aulem Joannis
detur quod audierunl a discipulis .Joan- dabatur in nomine alterius : et ideo glo-
nis, quia dixerunt ad eum, Joan. iii, 26 : ria illius ad Christum etiam referebatur.
Omnes veniwit ad eum. Discipulorum Et ex hoc illi timebant minui gloriam
enim Joannis quidam etiam fuerunt dis- propriam, et sic undique Christus invi-
cipuli IMiarisaeorum. Joan. xii, 19 : Vi- dis patebal. Job, v, 2 : Vere stultum
detis quia nihil proficimus : ecce mundus interficit iracundia, et parvulum occidit
totus post eum abiit. invidia. Quia nisi suam gloriam minui
Et hoc est : (( Quod Jesus plures disci- putarent, numquam Christo inviderent.
pulos facit. )) Eccli. li, 31 : Appropiate Et sic parvuli erant in corde.
ad me, indocti, et cojigregate vos in do-
mum disciplinse. Deuter. xxxiii, 3 : Qui « Quamquam Jesus non baptiza-
appropinquant pedibus ejus, accipient ret, »
de doctrina illius.

« Quam Joannes, » Supra, ui, 30 :

Per seipsum exleriori unctione corpo-
lllum oportet crescerc, me autcm mi- rum, « sed discipuli ejus, » et hoc fuit,
nui. ut livorem Pharisaeorum et Judaeorum
temperarct. Et aliis dc causis quae supra
« Et baptizat. » dictae sunt. 1 ad Corinth. ix, 12 : Omnia
sustinemus, ne quod offendiculum demus
Haec est secunda causa contra Jesum. Evangelio Christi. Per contrarium hu-
Baptizabat autem, quoniarn auctoritate jusmodi dicilur de Regum,
filiis Heli, l

sua et nomine baptismus fiebat. Praeter II, 17 : Erat ergo peccatum puerorum
hoc etiam interius lavabat in omnibus, grande nimis coram Domino, quia re-
qui exterius baptizabantur in nomine trahebant homines a sacrificio Domini.
ejus. Joan. i, 33 : Ilic est qui baptizat. Unde nobis hic Dominus dat exemplum
iMatth. 111, 14 : Ego a le debeo baptizari. abstinendi etiam a licilis propter scan-
I ad Corintli x, 2 : Omnes in Mogse dalum, et ne homines contra verbum
baptizati sunt, in nube et in mari, hoc Dei excitemus. I ad Corinth, vi, 12 :

est, in legislatore : et in spiritu, qui per Omnia mihi licent, sed non omnia ex-
nubem significatur : et in mari, hoc est, pediunt. Omnia mihi licent, sed ego sub
in Christi passionis amaritudine. Quando nullius redigar potestate^.
ergo hoc auditum fuit, quod sic per bap-
tismum Christi discipuli multiplicaban- « Reliquit Judyeam, »

tur, excitata est contra Christum invidia

Pharisaeorum et Judaeorum. Eccle. iv, Non quidem timens, sed quatuor de
4 : Contemplatus sum omnes labores ho- causis tunc Judaeam rehquit : quarum

» Cf. I ad Corinth. x, 22 et 23.

 m EVANG. JOANNIS, GAP. IV-3, 4.
1« ts
00

una est, ne eos contra se excitaret sive Et supra, ff, 14 et 15 Quando dere- :

exasperaret, ita quod amplius verbum linquit ova sua in terra, tu forsitan in
non reciperent ; et ideo declinavit do- pulvere calefacies ea ? Obliviscitur qiiod
nec melioris animi fierent. Ezecliiel. ii, pes conculcet ea, etc. Sic ergo abire ile-

5 : Si forle vel ipsi audianl, et si forte runi incipit in Galilseam.

quiescant quoniam domus exasperans
:

est. Secunda causa est, ut etiam Evan-

gelium aliis praedicaret : quia ad hoc « Oportebat autem eum transire per

missus fuerat. Luc. iv, 43 : Quia et mediam Samariam. >

aliis civitatibus oportet me evangelizare

regnum Dei : quia ideo missus sum. Hoc est tertium, scilicet, qualiter in

Tertia causa est, quod quando grex non transitu venit ad locum hujus doctri-
quseritur, nobis rabiem hominum decli- nse.

nandi formam daret. Malth. x, 23 :

Dicit autem hic quinque : quorum
Quum autem persequentur vos in una primum est per Samariam in Galilseam
civitate, fugite in aliam. Et ideo Paulus opportunus transitus : secundum autem
Damasci se submittere in sporta per est per nomen civitatis descriptus hujus
murum permisit, ut furorem prseposili doctrinse locus : tertium est Patriarchse

Damasci declinaret *. Quarta causa est, anliqui ad idem prsecedens typus : quar-
ut verbi Dei transitum ad Gentes a Ju- tum autem est ex loco doctrinse acci-
dseis praefiguraret^ et ex hoc discipulos piendus modus quintum vero ex acti-:

quid quandoque facturi essent instrue- bus Domini et passionibus ad docendum

ret. Act. XIII, 46 : Constanter Paulus et acceptus recubitus.
Barnabas dixerunt Vobis oportebat :
Dicit ergo : « Oportebat autem eum, »

primum loqui verbum Dei sed quo- :

scilicetJesum, quia directe venientibus
niam repellitis illud, et indignos vos ju- de Judaea in Galilaeam Samaria interjace-
dicatis seternae vitse, ecce convertimur ad bat, et hocest : « Transire i^er mediam
gentes. Istis ergo de causis reiiquit Ju- Samariam » . Et hoc dicit ne dubium
dseam. oriatur Doctori : quia (sicut jam dictum
est) scandalum Judseorum declinavit re-
« Et abiit iterum in Galileeam, » linquendo Judseam.
Posset tunc aliquis quserere, Quare
Hoc est, in Galilseam ire disposuit et tunc scandalizandi occasionem prsebebat
iilam inchoavit : quia de Galilsea plures eundo Samariam, quibus Judsei non
in

fuerunt de discipulis ejus. Act. ii, 7 :

couluntur, et propter quod etiam postea
Nonne ecce omnes isti qui loquuntur, conturbati, Joan. vni, 48^ dixerunt ei :

Galilsei sunt ? Quia ibi initia suse prae- Nomie bene dicimus nos quia Samari-
dicationis inceperat, voluit visitare et tanus estu, et dsemonium habes? Adhuc
consolari et confirmare eos quos per autem et alia ratione, quia, Matth. x^ o,
verbum Dei attraxerat. Act. xv, 36 :
prsecepit suis, dicens : In viam gentium
Revertentes visitemus fratres per univer- ne abieritis, et in civitates Samaritano^
sas civitates, in quibus prsedicavimus rum ne intraveritis.
verbwn Domini, quomodo se habeant. Posset ergo generari dubium, qualiter
Hinc est quod redarguitur malus prae- ad Samaritanos declinasset. Et ideo oc-
latus, qui non pastor pascens, sed ido- currit Evangelista dicens, quod ita fieri

lum est. Job, xxxix, 16 Duratur ad : oportebat, quia ibat non ex intentione
filios suos (struthio), qunsi non sint sui. declinandi ad Samaritanos, sed oporte-

'
Cf. II ad Corinth. xi, 32 et 33.
150 n. ALR. MAd. OHI). V\\M\).

bal lieri Iransilum cx viiE tlisposilione. « Venit ergo in oivitatem Saraarite

Quod aulem il)i evanyelizabai, et disci- c^usi dicit Sichar, juxta pra?dium quod
pulis inlerdixeral, ideo fuil, quia se mu- j^j:i t u t pi-
f. , ... . ,.^ .
dedit Jacob Joseph, i
filio suo. »
lier ad illumuialiones suas disposita prifi-

sentavit. El sicul dicitur, 1 ad Timolli.

11, l : (Jui omties liomines viill salvos Ilic langitur secundum, scilicet, per
fieri, et ad aynitionein veritalis venire : nomen civitatis Samariae descriptus doc-
idou illi illuminaliones negare non de- trinae locus.
buit, sicut nec benelicium negavit Syro- « Vetiit ergo in civitatem Samariae,
phtrnissae '
: et similiter aliis qui voca- quae dicitur Sichar. » Ut dicit Ilieron}'-
bantur per muliorem, sed inteniione mus, Sichar sccundum Septuaginia cor-
comumniter picedicandi Samarilanis et rupte dicitur, a nomine vero Sicliem vo-
Gentibus modo non ivii, nec discipu- catur, ubi (sicui dicitur, (lenes. xxxiv, l

los misit : sed post Resurreciionem et ei seq.) filii Jacob Sichimitas occiderunt
Ascensionem, quando induraio corde in ultionem stupri sororis suae, et con-
ca.'citas in Judaeis incepit, et verbum re- clusio interpretatur : quia ibi Sicliimiise
pulerunt. conclusi fuerunt, ei ibi eiiam in gladio
Et hoc est quod dicit : « Oporlebat, » spiritus, qui est verbum Dei, incesius
non cx Inientione, sed ex viae necessi- mulieris Samariianie fuit a Domino rese-
tate, « eum transire per mediam Sama- raius. Hoc ergo praesagio civitas nomen
riam, » in qua Gentiles habitabant. accepit.

ITI Regum, xvi, 24, legitur, quod Amri, Et hoc est : « Vetiit ergo, » in trans-

rex Israel, emit montem Samarise a So- itu, « in civilatem Samarias » quamdam,
mer duobus talentis argenti : et sedifica- « quse dicitur Sichar. » Ezechiel. vu,
vit eum, et vocavit nomen civilatis quam 23 : Fac conclusionem, quoniam terra
exstruxeral,nomine Somer, domini )non- plena est judicio sanguinum, et civilas

/«, 5«ma;7'am. Ei ideo vocaia est civitas plena iniquitate. Ad Roman. v, 20 :

illa primo Somer, postea Samaria : et Ubiabundavit delictum, superabundavit

toia postea adjacens regio vocata est gratia.
Samaria. Declinatio autem Domini ad '< Juxta prsedium, » hoc est,agrum,
genlem illam, sicut diximus, prsefigura- « quod, » scilicel « Jacob, » primo emit,
bat quod aliquando fides per verbum et « dedit filio suo Josepli. » Genes.
Aposiolorum esset declinanda, sicut ante xxxui, 19 et 20 : Emit parlem agri in
dixinms. Isa. xlix, 6 Dedi te in lu- : qua fixerat tabernacula, a filiis Uemor
cem gentium, nt sis salus mea usque ad palris Sichem, centum agnis. Et erecto
exlremum terrse. Et hoc oplime compe- ibi altari, invocavit super illud fortissi-
tit quia Samaria cuslodia interpreiatur,
: inum Deum Israel. VA hanc postea in
quai cusiodem mundi recepit quando ad /Egypto existens, in a?gritudine mortis
semivivum curandum declinavit. Luc. x, dedit filio suo Joseph, duplici labore pos-
33 et 34 Samaritanus quidam iter fa-
: sessam : quia ei emit eam, et cum filii

ciens,vcnit secus eum: etvidens eum,mi- Hemor eam propier inter-

abstulissent
sericordia motusest. El appropians alli- fectionem Irairum suorum, quam fece-
gavit vulnera ejus, infundens oleum et runt Simeon et Levi propter interfectio-
vinum, imponens illum in jumenlum
et nem Sichimitiirum, possedit cam jure
suum, duxit in stabuium, et curam heWi, et in gladio, et arcu suo. Et hoc
ejus egit. est quod dicitur, Genes. XLVin, 22 : Do
tibi partem unam exlra fratres tuos,

' Cf. Marc. vd, 24 et seq.

 IN EVANG. JOANNIS, CAP. IV-6. 137

qnam tuli de manu Amorrhsei in gladio Qui credit in me, sicut dicit Scriptura*

et arcu meo. flumina de ventre ejus fluent aquse vivse.

Et hoc quod dicit « Juxta prse-

est :
Do fonte autem fundente has aquas, hoc
dium agri quod dedit Jacob » patriarcha est, Christo, Joan. iv, 14 : Fiet in eo
« filio suo Joseph. » Et significat habila- fons aquse salientis in vitam seternam.
tionem Gentium quam dedit summus De aqua vitae dicitur, Ezechiel, xlvu, 9 :

Pater vero Joseph, sciiicel Ghristo, ul- Omnis anima vivens, qwe serpit, quo-
tra sortem Judaeorum. Psal. ii, 8 Po- :
cmnque venerit torrens, scilicet aquae,
stula a me, et dabo tibi getites hxredita- vivet. De fonte istius aquae dicitur in

tem tuam, etc. Item, lxxxi, 8 : Tu hsere- Psalmo xxxv, 10 Quoniam apud te est
:

ditabis in omnibus gentibus. fons vitse. Apocal. vii, 17 Agnus qui :

in medio throni est reget illos, et deducet

eos ad vitse fontes aquarum.
« Erat autem ibi fons Jacob. » Quiaergo talis aqua munditiae, sapien-
tiae, gratiae, et vitae spirituahter in illo

Ecce quartum, ubi ex loco recipitur loco profundi debuit : propter hoc con-
doctrinse modus. gruus locus doctrinae Ghristi, locus ubi
Dicit ergo « Erat autem : ibi fons Ja^ fons erat secundum dispositionem loci
cob, » hoc est, quem invenit Jacob. Ge- fuit. Isa. xii, 3 : Haurietis aquas in gau-
nes. XXVI, 14 et 15 : Invidentes ei Pa- dio de fontibus Salvatoris. lii fontes
Isestini, omnes puteos, quos foderan servi omnes fluunt ad loca et corda humilia.
patris illiusAbraham, illo tempore ob- Psal. Giii, 10 : Qui emittis fontes in con-
struxerunt, implentes humo. Et de tah- vallibus. Ptolomaeus Philosophus in Al-
bus fontibus erat ibi aliquis qui signifi- magesti proverbiis : « Qui inter sapien-
cabat fonlem doctringe aquae vivae futurse tes est humilior, inter sapientes est sa-
ibidem. pientior : sicut lacunae profundiores
Mystice autem significat fons iste qua- plures recipiunt aquas. »

druplicem fontem, fundentem scilicet Hoc autem est quod dicitur : « Erat
aquam mundilise, aquam sapientiae, autem ibi fons Jacob, » sciiicet Patriar-
aquam gratiae, et aquam vitae aeternse. chcje

Sicut et fons paradisi dividitur in qua-

tuor capita De aqua munditiee, Eze-
'.
« Jesus ergo, fatigatus ex itinere,
chiel. XXXVI, 2o Effundam super vos :

sedebat sic supra fontem. Hora autem

aquam mundam, et mundabimini ab
omnibus inquinamentis vestris. De fonte erat quasi sexta. »

hujus aquee dicitur, Zachar. xiii, 1 : Erit

fonspatens domui Jacob, et habitantibus Tangitur hic quinlum^ ex aclibus et
Jerusalem, in ablutionem peccatoris et passionibus acceptus recubilus ad do-
menstruatee, hoc est, in dilutionem cendum. Si enim transivisset, non do-
actualis in peccatore, et menstruatee in cuisset : sed quia recubuit, ideo do-
naturali sive originali peccato. De aqua cuit.
sapienlise dicitur, EccH. xv, 3 : Aqua sa- Dicit ergo : « Jesus ergo, fatigatus
pientiae salutaris potavit illum. Haec ex itinere. » Non enim vectura uteba-
aqua funditur de fonte doctrinae, de quo, tur, sed pedibus incedebat negravis esset
Proverb. v, IG, dicitur Deriventur :
his ad quos deciinabat. Unde Chryso-
fontes tui foras, et ifi plateis aquas tuas stomus « iVIoIlem semper abjiciens vi-
:

divide. De aqua graliae, Joan. vii, 38 ; tam, laboiiosam et constrictam indu-

* Genes. u, 10.
158 D. ALB. MA(i. OHI). PRyEI).

ccns, non subjugalibus utitur, sed ita « Hora autem erat quasi sexta, »

incedit ut fatigetur cx itinere, erudicns

opcratione pcrsc csse et non superduum IIoc cst, mcridics, quando sol in sum-
petere. lla enim vult nos a supcrlluis
mo cceli consistit, et undiquc pcr cardines
alienos esse, ut ct ipsorum necessario- orbis lumen suum dilfundit, ct maximi
rum multa abscidamus. » caloris existit. Quod etiam congruit,

« Ea- aulem dicit, ut veram

iliiicre »
quando sol justitiai Christus Dcus noster
in se dcmonstret humanilalem. Augu- lumen suum etiam ad gentes dillundit.
pcr Malacli. 1, 1 1 yiZ* orlu solis usque ad
stinus : « Non irustra fatigatur, :

quem fatigati recrcantur. Non frustra occasum, magnum est nomen esl meum
fatigatur,quo deserentc fatiganmr, quo in Gentibus. Et quando calorem suae

pr£escnte iirmamur. Suscepit enim om- charitatis ad omnes expandit. Eccli. xlui,

nia quse inlirmilatis nostne sunt absque 3 : In meridiano exurit terram, et in

peccato, ut nos a peccato iiberarct. In- conspeclu ardoris ejus quis poterit susti-

venimus enim in Scriptura aliquando nere?y(i\, sexta hora significat scxtam

fortem, aliquando infirmum. Fortitudo aetatem mundi, in qua venit (ihristus in

Christi te crcavit, infirmitas Christi te mundum, ut ipsum et maxime gentilcm

recreavit. Forlitudo Christi fecit ut populum reformaret. Job, v, 19 : In sex

csses quod non eras, infirmitas Christi tribulationibus liberabit te, scilicct Do-
minus, et in septima non tanget te malum.
fecit ut quod erat non pcriret. »

« Sic » ergo fatigatus ex itinere, « sc- Quia septima est quiescentium, octava

debat, » ad quiesccndum, qui dum fati- resurgcntium.

garetur viator fuit. Jcrem. xiv, 8 : Qua- Hoc est ergo quod dicit.

re quasi colonus futuriis es in terra, et

quasi viator declinans ad manendum,
scilicet, ut quiescas ? Chrysostomus :
« Venit autem miilier de Samaria
« Non in throno, non in plumario sed ut aquam. Uicit ei Jesus Da
:
haurire :

contingat super terram. »

mihi biberc.
« Super fontem, » quia ex frigiditate
Discipuli enim ejus abierant in civi- S
aquse locus erat frigidus contra itineris
{estum, ex humore erat amcenus ad refi- tatem ut cibos emerent. »

ciendam lassitudinem, et ex fusione aquae

et doctrinse abundantia erat congruus, ut Hic incipit doctrina de gratia signifi-

prsedictum est. Semper enim in laboribus cata in aquis.

fuit, etrecreatione aliquanlula indigebat. Et habet duas partes : in quarum prima

Psal. Lxxxvii, 16 Pauper sum ego, et in : tota et perfccta ponitur doctrina. In se-

laboribus ajuventute mea : exallatus au- cunda autem parte illius doctrinse osten-
tem, humiliatus sum, et conturbatus. Et ditur communicatio et derivatio ad aUos,

ideo maximc propter mysterium resedit sicut et aqua derivatur. Et haec incipit,
quia et ipse fons erat, ut ibi, y. 28 « lieliquit hydriam suam mu-
super fontem :
:

diximus. Cantic. v, 12 : Oculi ejus sicut lier. » Proverb, v, 10 : Deriventur fontes

columbse super rivos aquarum, quse lacte lui foras, et in plaleis aquas tuas di-
sunt lotse, et resident juxta fluenta ple- vide.

nissima. Prima harum partium dividitur in

Sic ergo determinata est pars prima, duas partes in quarum prima docet gra-
:

in qua accipitur opportunitas ad hanc tiam in aqua? mysterio significatam in :

doctrinam veniendi. secunda docet hanc gratiam aperte decla-

Et additur de tempore : ratam,ibi, ^. 19 : Dicit eimulier : « Do-
mine, video quia propheta es tu. »
 IN EVANU. JOANNIS, CAP. lV-7, 8. 150

Adhuc autem prima per tria subdivi- petra : petra autem erat Christus.
ditur in quorum primo per aquae simi-
:

litudinem inslruendi sumit occasionem :

« Dicit ei Jesus. »

in secundo, a benelicii promissione, mu-

lieris instruendae allicit voluntatem, ibi, Ecce Domini petitio ul habeatur locus
j. 10 : c< Respondit Jesiis^ et dixit ei : Si instructorii sermonis.
scires donum Dei, etc. » In tertio, a reve- « Da niihi bibere : n quia fatigatus ex
latione secretorum, doctrinae suae osten- itinere sitivit. Isa. xxvui, 12 : /Jagc est
dit veritatem et auctoritatem, ibi, y. IG :
requies mea, reficite lassum : et lioc est
« Dicit ei Voca virum tuum. »
Jesus : meum refrigerium. Tamen plus sitivit
In prima harum quatuor sunt paragra- salutem foeminae quam potum aquae.
phi in quorum primo continetur de mu-
:
Matth. XXV, 42 : Sitivi, et non dedistis
lieris adventu in locum instructionis : in mihi putum. Genes. xxiv, 17 : Pauxillum
secundo, petitio Christi, uthabealur locus aqu<e mihi ad bibendum prsebe de hijdria
instructorii sermonis : in tertio, absentia tua.
discipulorum, propter familiaritatem
coUocutionis : in quarto, qutestio mulie- « Discipuli enim ejus abierant. ^)

ris, ut instruatur per solutionem suse du-

bitationis. Tertium est, in quo notatur familiaritas
Dicit ergo : collocutionis, et hoc est ; (( Discipuli
« Bene mulier, quia
Venit mulier. » enim, » in quorum praesentia de peccatis
subactione sex virorum emollita fuerat : occultis nihil esset locutus : sicut con-
sed modo castitatis aniatori praesentata. fessor peccatorum quae scit coram aliis

Isa. XLvii, 1 : Ultra non vocaberis mollis revelare non debet. Adhuc autem dicit
et tenera. hoc, ut secundum litteram scialur quod
« De Samaria.
Qui quidem gentiles » ab alio quam a foemina aquam petere
erant et idola colebant, et tamen cum hoc non poterat : quia nullus aderat mi-
legem Moysi habebant. III Regum, xviii, nister aquae iliius : quia discipuli ejus
21 Usquequo claudicatis in duas partesl
: qui tunc esse poterant, « abierant » ab
Legitur autem de Gentibus his, IV Re- ipso « m civitatem » Sichar, « ut cibos
gum, xvii et -xviii, quod licet sacerdotes emerent. »

Domini habuerint, et legem receperint, Sed tunc quaeritur, Quuliler ad istos

tamen mandata Dei non custodierunt, divertebant, cum non Judaei Samaritanis
sed idola colucrunt juxta consuetudinem coutantur? Ad hoc dicendum quod man-
Gentis uniuscujusque : quia Gentes illas ducando et bibendo non coutebantur eis,
in Samariam transtulit rex Assyriorum sicut nec modo faciunt cum Christianis
Salmanasar. Et de illis fuit mulier ista, vel Saracenis : sed emendo vel vendendo
et primitiae conversionis eorum. Et hoc quosdam cibos coutebantur et tunc sicut
est quod dicit : « De Samaria, » quia fuit et nunc. W ad Corinth. vi, 14 : Quse par-
de civitate ibi prope sita, qua? fuit civitas ticipatio justiiiie cum iniquitate .^Et ideo
Samariae. secundum Chrysostomum,reddit rationem
Haec mulier venit ad fontem « haurire ejus^ quod Dominus sedit super fontem
aquam. » Litleraliter propter defectum extra civitatem, et non intravit in civi-
corporalem, sed in mysterio hoc ordina- tatem comesturus cum eis.

vit Spiritus sanctus propler defectum Adhuc autem quaeritur, Qualiter cum
spiritualis doctrinae et gratiae. Isa, xii, 3 : pauper esset Dominus, habuit unde cibos
Haurietis aquas in gaudio de fontibus emeret? cum dicat, Luc. ix, 58 Filius :

Salvatoris. I ad Corinth. x, 4 : Bihe- hominis non habet ubi caput reclinet. Ad

bant de spirituali, consequente eos, hoc dicendum, quod Dominus non habuit
1(10 D. ALB. MAG. OiU). IMLEi).

propriuin locum vel donium : sed ab Dimitte eum Separatum est convivium
:

umicis providebalur ei de vialico, quando eorum. In omnibus enim diderentiam

transivil per loca iu quibus non rccipie- habebant. Et hoc acceperunt ex boc quod,
balur hospitio : el babebut b)cuh)s in Ivxod. XI, 7, Dominus Sciatis
dixit :

quibus bujusmodi expensa portabatur, (fuanto miraculo dividat Dominus yEyy-

Nec boc conlrarialur ei quod non liabc- ptios et Israel. Ideo etiam in nuilo abis
bat ul)i caput reclinaret : quia boc de im- similes esse volebant.
mobilibus intelH^itur. u liibere me » baustam aquam, et
a
Si autem Quare non mendi-
quaeritur, sic per me immundam tua rcputatione
cabant discipuH ? Dicendum, quod apud factam. « lad Gorinth. v, II
Poscis ? » :

illos non fuisset datum mendicantibus : Cum ejusmodi nec cibum sumere.
eo quod erant dispari cultu. Unde, Luc. <( Qu3e sum m.ulier Samaritana. » Et
IX, 32 et 33 Euntes intraverwit in civi-
: ideo quod tango tua reputatione fit im-
taton Saniaritanorum, ut pararent illi, mundum. Dicit Ghrysostomus, quod mu-
Et non receperwit euni, quia facies ejus lier boec nescivit quod Gliristus de hujus-

erat euntis in Jerusalem, et Samaritani modi traditionibus uUam penitus vim

non adorabant in Jerusalem. Hac ergo de faciebat. IMatth. xv, 20 : Non lotis maiii-

causa abierunt a Domino ut cibos eme- bus manducare non coinquinat hominem.
rent. Et, ibidem, xv, 11 : Non quod intrat in
Quaeritur autem, Quare omnes disci- os coinquinat liominem : sed quod proce-
puli abierunt, Dominum solum reUn- dit ex ore^ etc.

quentes? hoc enim non erat reverentiee

quam debebant Ghristo. Ad boc dicen- « Non enim coutuntur, etc. »

dum, quod probabile est, quod per Sa-

mariam paucos, et non nisi tamiliarissi- Ratio est qusestionis mulieris. « Non
mos secum duxerit, et hospro cibo simul enim coutuntur Juddsi Samaritanis. » Et
ire oportebat. Ex dispensatione tamen hoc non est propter legem, sed propter
divinae sapientiai faclum est hoc, ut de .Tudffiorum traditiones ab antiquis obser-
secrelis Ghrislus ailoqui mulierem pos- vatus. Genes. xlui, 32 : Illicilum est

set. yEgyptiis comedere cum Hebrseis, et

lloc est ergo quod dicit. profanum putant hujuscemodi convi-

vium.

« Dicit ergo ei mulier illa Samari-

tana : Quomodo tu, Judeeus cum sis, « Respondit Jesus, et dixit ei : Si

bibere a me poscis, quse sum mulier scires donum Dei, et quis est qui dicit

Samaritana? Non enim coutunlur Ju- tibi : Da mihi bibere, tu forsitan pe-

deei Samaritanis. » tisses ab co, et dedisset tibi aquam

vivam. »

IIoc est quartum : quaestio scilicet mu-

lieris, ut instruatur per suae quaistionis Hic incipit allicere alfectum mulieris
solutionem. ad doctrinam salutis ex beneticii pro-
Et dicit duo : quiestionem, et queestio- missione.
nis rationem. Gontinet autem haec pars tria. Primo
Qusestionem ponit sicQuomodotu,
: « enim aperit beneficium : secundo, mu-
Judseus cuni sis. » Hoc enim cognovit ex lieris de tanto beneficio solvit dubium :

habitu quo Judaei distinguebantur a Gen- tertio, ad beneficium obtinendum mulier

tibus, ut dicil Glossa. Osee, iv, 17 et 18 : plenum adhibet consensum.
 :

IN EVANG. JOANNIS, GAP. IV-10, H, 14. 161

Dicit ergo : « Si scires, » illustralione petu sui amoris purillcat, et concupiscen-

Spiritus scientise, « domim Dei, » in tiarn reFrigerat, et sic vitam inducit spi-
aquis signilicatum. Et hoc donuni est (in ritualem, Joan. vii, 38 : Qui credil iit

quo omnia donantur) ipse Spiritus san- me, siciit dicil Scriptiira, flumina de
ctus. Act. II, 38 : Baptizetur unusquisque ventre ejus fluent aquse vivse ''•.

vestrum in nomine Jesu Christi in remis- Ecce qualiter promisit beneficium. Au-
sionem peccatorum veslrorum : et acci- guslinus : « Petit biberc, et promittit bi-
pietis donum Spiritus sancti. bere : eget quasi accepturus, et affluit

Si hoc, inquam, scires, « et » scires quasi satiaturus. » IJnde etiam tam do-
« quis est, ))in persona, « qui dicit tibi, » num quod promiltit, quam donantem
dispensative loquendo : « Da mihi bi- magnificat : ut melius alliciat et provocet
bere, » lioc est, quantee potestatis et ad petitionis devotionem. Donum, in-
quantse gratise est. 3ialacli. iii, 2 : Quis quam, cum dicit: « Si scires donum Dei,)->
stabit ad videndum eum ? ille enini est hoc est, doni illius nobilitatem. Esther,
qui omnium sitim reficit, Matth. xi, 28 :
11, 18 : Dona largitus est juxta magnifl-
Venite adme, omnes qui laboratis et one- centiam principalem. Donantem autem
rati estis, et ego reflciam vos. quando dicit « Quis est qui dicit tibi. »
:

Ille enim est dives in omnes cjui invo-

« Tu forsitan, etc. » cant illum''. I ad Gorinth. i, 3 etseq. : In

omnibus divites facti estis in illo, in
Hoc non dubitando est dictum : sed omni verbo el in omni scientia : sicut
propter liberi arbitrii mobilitatem in mu- testimoniufn Christi confirmatum esi in
liere, quod Deus in nullo cogit. Quia, ^obis : ita ul nihil vobis desit in uUa
sicut dicit Damascenus, non cogitvitium, graiia, e\c. Sic ergo erudiens et pelit,
nec expellit virtutem. Quia coacta ser- et promittit, et allicit ex dignitate doni
vitia non sunt grata, ut dicit Gregorius. et dantis.
« Peiisses ab eo, » qui dat omnibus
affluenter, et non improperai '. Luc. xi,

9 Pelite, et dabitur vobis. « Dicit ei mulier Domine, neque in

:
:
II
« Et dedisset, » gratis, « tibi aquam quo haurias habes, etputeus altus est
vivam, )> hoc est, eflectum vitae in te fa- Unde ergo habes aquam vivam ?
cientem. Isa. lv, 1 : Omnes sitienies, ve-
Numquid tu major es patre nostro
ad aquas qui non habetis argen-
19
nite : et
Jacob, qui dedit nobis puteum, et ipse
tum, venite, et bibite cum Iseiitia. Et est
ex eo bibit, et filii ejus, et pecora
litteia Septuaginta ^.

Aqua autem viva secundum Augusti- ejus

num, est non alia quam illa, quse ubi Respondit Jesus, et dixit ei : Omnis IS
tamen dicunt, quod
oritur, excipitur. Alii qui bibit ex aqua hac, sitiet iterum :

aqua viva est quse actum facit aquee se- qui autem biberit ex aqua quam ego
cundum impetum purificandi et infrigi-
dabo ei, non sitiet in seternum :

dandi. Mundare enim habetex sinceritate

Sed aqua quam dabo ei, fiet in eo
humoris et subtilitate. Et ad ilUus simiU- 14
tudinem, gratia sive Spirilus, in intellectu fons aquee salientis in vitam eeter-

et in affectu dicitur aqua viva : quia im- nam. »

* Jacobi, 1, 6. argento et absque lUla commutatione vinum et

^ Vulgata habet, Isa. lv, 1 : Omnes sitientes, lac.

venite ad aquas : et qui non hubetis argentim, * Isa.xLiv, 3 et Lviii, 11 ; Joel.ii,28; Act. ii, 17.
properate, einite, et comedite : venite, emite absque * Ad Rorauii. X, 12.

XXIV 11
102 D. ALH. MxVG. OHD. PR^:D.

Ilic langitur duhii cerlilicatio ut magis funditur de terrine Altum au- visceribus.
avide donum requiiatur. tcm et profundum idem sunt. Sed pro-
Habet auteni duos paiagraphos in : fundum vocatur ab alto in imum rcspi-
quoium primo dubium mulieris cxponi- cienti allum autem vocatur quando ab
:

tur et in secundo delerminatio dubii

:
imo in allutn rcspicitur. Sic ergo allus
per Dominum adhibetur. hic, prolundus est. Et sic ad locum fu-

In dubio ipso tria continentur : quo- sionis aquae liber non patet aditus.

rum primum est ratio difficultatis ha-

bendi talem aquam qualem promittit : « Unde ergo habes aquam vivam ? »

secundum, quod confidcns in verbis ejus

bene hanc quserit, et quia magnum est Non negat eum habere, sed praesenti-
quod promittit tertio, comparationem :
bus detcnta unde sit sibi facultas
quaerit,

sui ad magniludinem eorum qui praesen- habendi aquam vivam promissam ? Do-
tem dederunt, proponit. mini aulcm intentio esl de Spirltu loqui,
« Dicit ei mulier, » carnalem de aqua et gratia ejus cujus hauritorium est Spi-
habens intcllectum : « Domine, » .lani ritus. Aqua autem viva est gratia puri-
hic mulier incipit elevari in rcverentiaad ficans et refrigcrans. Gcnes. xxiv, 17 :

loqucntem. Quia cui prinmm dixit, tu, Pauxillum aqun' mihi ad

hibendum
existimans plebeimn humilem, hunc prsebe dc hydria tua. De puteo autem
modo vocat Dominum, aliquid magnum dicitur, Numer. xxi, 18 : Puteus, quem
aliis superposilum cernens in ipso. Joan. foderunt principcs ct paraverunt duces
xm, 13 : Vocatis me : Magister, et Domi- mullitudinis in datore legis^ et in bacu-
ne : et bene sum elenim.
dicitis, Esther, lis suis. Puteus enim ille cst profunditas

XIII, 11 : Dominus omnium es. Et mysteriorum, qui fossus est pcr intelle-

ideo etiam dictis ejus, ut despiciens lo- ctum et studium legis et principum Pro-
quentem, non contradicit. Non enim phetarum. In baculis, qui significant re-
dicit : Stultitia est quod loqueris, quia ctitudinem veritatis fidei et vitae. Exod.
nihil est impraesentiarum unde aliam xn, 11 : Tenentes baculos in manibus.
quam istam aquam haberc possis, et Aqua autem viva est quae tacit elTc-

istam etiam habere nonpoteris : et ideo ctus vitae, qui sunt tacere germinare, si-

stulte promittis. Sed reverenter ex pro- tim restringere, fcecundare. De primo

missione concipiens eum esse magnorum dicitur, Osee, xiv, 6 : Ero quasi ros :

Dominum, statim surgit in reverentiam, Israel germinabit sicut lilium. De se-

dicens : cundo, Isa. lv, 1 : Omnes sitientes, ve-

nile ad aquas. De tertio, ibidem, Isa.

« Doraine, neque in quo haurias ha- tt. 10 et 11 : Quomodo descendit imber
bes. » et nix de caelo, et illuc ultra non reverti-
tur, sed inebriat terram, et infundit
Quia in vasculis (ut dicit Chrysosto- eam, et germinare eam facit, et dat se-
mus) non coutuntur .Tudrei Samaritanis : men serenti, et panem comedenti : sic
et idco scivit quod sua iiydria non hau- erit verbum meum quod egredietur de
riret, hoc est, hydria muHeris neque : ore meo non rcvertetur ad me vacuum,
:

aliam Judaeis licitam adesse vidit. sed faciet qusecumquse volui, et prospe-
«Et puteus altus est. » Qui fons rabitur in his ad quse mihi illud.
prius, idem vocatur hic puteus, sicut Sic ergo est aqua viva.
dicit Augustinus quia omne quod fun- :

dit aquas est fons : sed putei nomen ad- « Numquid tu, etc. »
dit, quia puteus dicitur quando fossum
est profunde in terram ad locum in quo Quasi diceret : Magni fuerunt (jui no-
 IN EVANG. JOAlNiMS, GAP. IV-12J3. 14. 1G3

bis hanc aquam dederunt et ad usus « Respondit Jesus et dixit ei, »

propiios adhibuerunt : etsi meliorem ha-

buissent, usibus propriis adhibuissent. Solvendo quaestionem et reducens ad
Et hoc est Numqiiid tu
quod dicit : « spiritualem intellectum. Joan. vi, 64 :

major es patre nostro Jacob ? Haec enim Verba quse ego locutus sum vobis, spiri-
Samaritana in hoc quod se in genus Ja- tus et vita sunt, hoc est, spiritualiter
cob immiscet, signum facit quod pro- intellecta, vita sunt.

missiones Dei exspectabat, et gentilem « Omnis qui biberit ex aqua hac »

rilum tamquam nihil ducebat. jVIulti sensibili, « sitiei iterum, » redeunte cau-
enim ex tiliis Israel Samaritanis erant sa sitis : et ideo nun est magnum hanc
conjuncti : et ex illis se desceiidisse si- aquam dare, nec ego de illa intelligo.
gniticat (Jacob enim erat pater decem « Qui autem biberit ex aqua » Spiritus
tribuum), quorum mulli luerunt cum sancti, « quam ego dabo » credentibus,
Samaritanis, et commisti fuerunt cum « non sitiet in ieteiiium » dummodo :

illis : et ex his descendens gloriatur se permaneat cum aqua quam ego dabo ei.
patrem Jacob habuisse. Ideo dicitur, Jerem. ii, 18 Quid tibi :

« Qui dedit nohis piileum, » tamquam vis in via /Eggpti, ut bibas aquam tur-
posteritati suse. Genes. xxvi, li et 15, bidam ? et quid tibi cum via Assyrioriim,
legitur quod Abraham fodit puteos, et ut bihas aquam enim fluminis ? Istae

ob hoc invidentes ei Palgestini, omnes aquge humanai consolationum tempora-

puteos, quos foderant servi patris illius lium^ non sedant sitim desiderii huma-
Abraham, illo tempore obstruxerunt ni : sed aquae gratiae spiritualis secun-
implenles humo : sed postea sunt aperti^ dum intellectum et atfectum, sedant ani-
et sic missi per ha?reditatem ad posteros. mge desiderium. Gantic. iv, 13 : Fons
« Et ipse ex eo bibit, » quod non fe- hortoriim, puieus aquarum viventium,
cisset si meliorem habuisset, « et filii f[Uie fluunt impeiu de.Libano. Genes. ir,

eJKs, » quibus libenter optimas aquas G : Fons ascendebat de terra, irrigans

procurasset, « et pecora ejus. » Hoc au- universam superficiem terrse. Ista est
tem totum spiritualiter intellexit Ghri- enim aqua sancti Spiritus in donis ejus.
stus, I ad Gorinth. x, 4 : Omnes eumdem Eccli. XV, 3 : Aqua sapioiiise salularis
poium spiritalem biberunt [bibebant au- potabit illum.
tem de spiritali, consequente eos pe- Sed contrarium illius videtur esse
tra : petra autem erat Christus). Nu- illud Ecclesiastici, xxiv, 29 : Qui bihunt
mer. xx, 11 : Egressse sunt aquse largis- me adhuc sitient. Psal. xli, 3 : Sitivit
simae, ita ut populus biberet, et jumenta. anima ad Deum fontem vivum '.
m.ea
Psal. Homines et jumenta
XXXV, 7 : Ad hoc dicendum, quod est desiderium
salvabis, Domine. Homines quidem sunt reinon babitae ut habealur, et est desi-
rationabiliter viventes jumenta autem : derium rei habitae ut plus habeatur, et
bestiales, qui rudimenta fidei vix cogno- est desiderium rei habitee ut continuetur :

scunt. Et hoc est quod iUa ignorans, ad et quodlibet illorum desideriorum voca-
Ghristi dixit intellectum. Et hoc juravit tur sitis. Et quod dicitur, Eccli. xxiv,
Moyses, Numer. xx, 6 : Aperi eis tJie- 29 Qui edunt me adhuc esurient, ei qui
:

saurum tuum fontem aquee vivse, ut sa- bibuni ine adhuc siticnt, intelligitur de
tiati, ccsset murmuratio eorum. Hic secundo et tertio desiderio, et non de
enim fons a Patriarchis per Prophetas primo. Et quantum ad primum loquitur
usque ad homines et jumenta derivatus hic.
est. Et ideo sequilur:

* VulgaUi habel : Ad Deum forlem, vivwn.

 :

104 D. ALH. MACi. OKIJ. PllyED.

« Sed aqua quam ego dabo ei, » (jaudii luctus occupat. Haec aulem sa-
piens nmiicr (quamvis non pienarie in-
Spirilualis graliu Spirilus sancti, « //>'/ tellectam aquam sapientiae et gratiaj di-

in eo, » quia Spiritus sanctus liabitabit vime considerel) sperat in ea, et sitim
in eo, qui est « /uns aquiv » tulis « sa- exstinguero, et a iaboribus inutilibus
lientis, » el ideo enim aquaviva : saliens liujus mundi iiberari.

viva cst « in vilani wternam. » Quiu

:
Et hoc est quod dicit

sicul dicit Chrysostonms « Cuni Spi- :

ritus sanctus in cor hominis inlraveril, « Ut non sitiam, neque veniam huc
omni lonte magis manal. » Esther, x, ti :
haurire. »

Parvus fons quicrevit in /luviuni,... el in

aquas plurimas redundavit. Psal. xlv, Unde, Augustinus : « Ad laborem ne-
5 :Fluminis impetus lieti/icat civitatem cessitas cogebat, et iaborem infirmitas
Dei. recusabat. Utinam audiret illud Mat-
»

thaei, xi, 28 Vcnite ad me, omncs qui

:

laboratis, ct onerati estis, et ego re/iciam

i& « Dicit ad eum mulier : Domine, da vos.

mihi hanc aquara, ut non siliam, enim iuec nmher et experta

Scivit

neque veniam liuc haurire. » fuerat, quod cupiditas facullatum, con-

cupiscentia deliciarum, el ambitio hono-
Hic jam tangit a muhere in donum rum numquam satiantur sed semper :

Dei (quamvis non inleUeclum) ehcitum cum labore haurire oportet. Et de cupi-
consensum. ditate quidem, Eccli. xiv, U : bisatiahilis
Et hoc est quod dicit « Domine. » : oculus cupidi in parte iniquitatis. Osee,
Adhuc permanet in confessione Domini IV, 10 : non saturabuntur.
Comedent, et

vocans euniDominum. Psal. vni, 2 Du- : De concupiscentia deUciarum dicitur,

nii)ie, Dominus noster, quam admira- Micha^se, vi, 14 Tu comedes, el non sa- :

bile est nomen tuum in universa terra! turaberis. De ambitione autem honoris
« Da mihi hanc aquam. Quamvis
» dicitur, Proverb. xiii, 2o : Ve)iter impio-
quid sit non intelligam, tamen jam pro- rum i)isaturabilis. De hujusmodi dicit
feci ul crcdam magnum aliquid esse, et Auguslinus : « Aqua in puteo, voluplas
in tua poteslHlc constitutam : et ideu est sa^culi in profunditate tenebrosa.
peto, « da mihi hanc aquam. » lla-c Hanc liauriunt liomines liydria cupidi-
enim fluil de fonte aquae quam
vivai^ tatis. Nisi enim praihauserit cupidilalem,
muiti maie dereiiquerunt, et aquam vo- non potest pervenire ad voluptatem. »

luptalis mundana? qua^runt. Jerem. u, Et ideo hsec muiier fugere nitilur lianc
13 Duo mala /ecit populus meus
:
: nie aquam.
dereliquerunt /ontem aquas vivx, et /o- Haec aqua hauritur de quatuor fontibus,
derunt sibi cisiernas, cisternas dissipalas, sciiicet, immunditia;, imitationis per-
qux continere non valent aquas. Yo- versse, curiositatis vanae, damnationis
iuptas enim refrigerii carnafis, cisterna seternse. Fons immunditia?, concupi-
est multis distribulionibus dissipata. Sic scenlia carnalis esl : de quo liabetur,
etiam ut aquas insipidie consoiationis ad Levit. XX, 18 : Qui coierit cum muliere
declaratiouem non diu contineat : et in /luxu moistruo, et revelaverit turpi-
hydria cordis hauriens has aquas, soepe tudbiem ejus, ipsaque ape)'uerit fo)ite))i
doloribus et angustiis constringatur. sa)i(jui)iis sui, interficientur ambo de
Eccie. xu, 6 : Conteratur hijdria super medio populi mei. Mulier ista immunda
/onlem. Quia sicut dicitur, Proverb. xiv, in sanguine, est concupiscentia carnalis

13 : llisus dolorc miscebitur^ et extrema in fervore sanguinis posita. De fonte

i
 :

IN EVANG. JOANNIS, CAP. TV-IG, 17, 18. 165

imitationis perversae dicitur, Provcrb. 27 : Et continuo oenerunt discipuli. »

«

XXV, 26 : Fons liirhatus pede et vena cor- Prima harum subdividitur in tres
rupta,justus cadens coram impio. Justus partes ia quarum piima per revelatio-
:

quippe cadit coram iir.pio, quando ad nem secretorum se prophetalem spiritum

exemplum ejus pervertitur. De fonte habere mulieri ostendit : in secunda, per

curiositatis vanae dicitur, Eccli. xxvi, 15 : ordinationem vericultus se ostendit legis-

Sicut viator sitiens ad fontem os aperiet, latorem, ibi, t. 19 : a Dicit ei mulier

et ah omni aqua proxima hihet. Quia Domine, video quia propheta es tu. »

curiosus singula ad se perlinentia quoe- In tertia, manifeste seChristum esse de-

rit explorare. De fonte damnationis clarat, ibi, t- 2o : « Dicit ei mulier :

eeternee dicitur, Apocal. viii, 10 et 11 : Scio quia Messias venit. »

Et cecidit de coelo stella magna, ardcns In prima tria continentur, scilicet, per
tamquam facula, et cecidit in tertiam revelationem secretorum ad fidem exci-
partem fluminum, et in fontes aquarum. tatio mulieris, per verecundiam secreti
Et nomen stellai dicitur Ahsinlliium : et revelati palliatio, et mulieris turpitudi-
faeta est tertia pars aquarum in absin- nem palliantis blanda reprehensio.
thium, et multi hominum mortui sunt Dicit ergo : (f Dicit ei Jesus, » altius
de aquis, quia amarse factss sunt. Ilic eam ad fidem crigens : jam enim Domi-
fons potat superbos, et immundos, et num est confessa « Voca virum tuum. » :

iracundos : quia ha?c vitia sunt damna- Quod Chrysostomus de viro materiali
torum in inferno, quibus et hic in culpa hic exponit, dicens quodvirum suum qui
et in futuro in pcena potanlur. Non est ea abutebatur vocat, qui altcri mulieri
ergo mirum si mulier hsec tormentum legitimse fuit conjunctus : tamen in facie
quaerit fugere hujus sitis, et causatur la- hominum sibi cohabitabat, et tamquam
borem hauritionis, quoerens per aquam vir suus habebatur : quamvis mulier
Christi solvi ab utroque. sibi conscia esset, quod ille vir suus esse
Et hoc
quod dicit « Ut non
est : si- non Et de hoc loquens dicit
posset. :

iiam, neque veniam huc haurire. » « Voca virum tuum, » hoc est, qui pro
viro tuo habetur ab hominibus. Quia per
illum discere debes mandata divina : et
« Dicit ei Jesus : Vade, voca virum per illum ad te debent devenire. Qui
tuum, et veni huc. quamvis in conscientia tua et coram Deo
Respondit mulier, et dixit Non non sit vir tuus, tamen in facie Ecclesiae
habeo virum. Dicit pro viro habetur : et judicium Ecclesiae
ei Jesus Bene
est approbandum et honorandum, quam-
dixisti, quia Non habeo virum.
vis aliquando Ecclesia ut homo decipia-
Quinque enim viros habuisti, et
tur. I ad Timoth. ii, 11 et 12 : Mulier in
nunc quem habes, non est tuus vir :
silentio discat curn omni suhjectione,
hoc vere dixisti. » Docere autem mulieri non permitto.
neque dominari in vsirum. I ad Corinth.
Hic incipiteam ad fidem manuducere xiv, 34 et 35 Mulieres in ecclesiis ta-
:

per revelationem secretorum, quse nemo ceant : non enim permittitur eis loqui,
poterat scire nisi per spiritum divinum. sed suhdiias esse, sicut et lex dicit \
Dividitur hsec pars in duas partes : Si quid autem volunt discere, domi viros
in quarum prima continetur mulieris ad suos interrogent.
fidem instructio : et in secunda, discipu- Augustinus autem aliter exponit, di-
lorum instruendorum admiratio, ibi, f. cens quod cum sciret eam virum non ha-

'
Genes. iii, 16 : Suh viri potestates eris.
166 I). ALB. MAC. OT^D. IMLTin.

bere, non poleral de viro nuUeriali inlel- dicit. .lercm. ii, 2j : Adamavl quippe
ligere : sed de ralionis superiori parle ambidabo. Osae, ii, 2
aliciios,et posl eos :

inlclliyit, (lua; consulendis supcrioribus /psa non axor mca, cl ego non vir ejus.
inhtprescil : ul ad illius consiliuni vitam
ordinelel cniendet. Sunl autem 1i£EC ver- « Dicit ei Jesus. »

ba Auguslini : « Vade, voca virum

tuum. Tu, scnsualis, voca virum, ratio- Ecce blanda correptio. Tbi dictum in
nalcni intcllectum, quo ut viro regaris, tu aliquo scnsu bcnc diclum esse ostendi-
quffi modo carnaliter sapis. Ilunc cgolux tur, el tunc corroplio adhibctur : et ilc-
et capul illuuiinaho. Quasi diccrct : llaec rum ad blandimentuni scrmonis reditur,
quai dico, non carnalitcr (ul tu animalis et inquo rcclum sit dictum ostendilur :

facis), sed spirituahtcr sunt inlcUigcnda, et tamen veritatis correptio ct ostensio

el ductu rationis sunl accipienda. Et id<!0 non tacclur. Ad Galat. vi, 1 Si prseoc- :

para mihi intellcctum, ct veni intclligen- cupatus fucril homo in aliquo deli-
do adliuc spiritualia quae dico. » llaec cto, vos qui spiriluales estis, hujusmodi
sunt verba Auguslini. Et secundum hoc instruite in spiritu lenitatis. Similiter
mulier est infcrior portio rationis, quam fecit Apostolus, 1 ad Corinth. xi, 1 : Lau-
haec mulier ad luxuriam rclulcrat scn- do vos, fratres, cpiod per omnia mei me-
sualilatis : et verum intcllectum, hoc est, mores estis et sicut tradidi vobis,
:

rationis supcriorem partem dimiserat, et prxcepta mea tenetis. Et post illam lau- j
libidini scnsualitalis se totam commise- dem, stalim adhibct reprehensionem I
rat. Et lioc in ea scire non potcrat igno- qualiler mulieres orabant capite non ve-
tus sibi Dominus nisi per conscientiam Lato. Item, ibidem, t. 22 : Laudo vos ?
secretorum. Psal. vii, 10: Scrutans cor- in hoc non laudo formam dans in hoc :

da et renes, Deus. Isa. xlvi, 8 : Rcdite, ut Praelati non aspere reprehendant, et

prsevaricatores, ad cor. 1 ad Corinlli. xi, in rcprelicndendo laudent quae sunt
3 : Volo vos scire quod otnnis viri caput commendanda. Luc. x, .34 : Infundens
Christus esl :caput autcm mulieris, vir : olcutn et vinum : quia mansuclu-
caput vero Christi Deus. dine et bcnevolenlia lcnivit ungens,
Etvenihuc, » ad illuminationes vel
V. quem vino asperitatis reprehenditlavans,
per virum, vel per intelleclum accipien-
das. Isaiae, xxi, 11 : Si quseritis, c/use- « Benedixisli, quia non habeo vi-j
rite : convertimini, venite. Psal. xxxiii, rum. »
G : Acccdite ad eum, et illuminami-
ni : et facies veslrse non confundentur. Nemo cnim in tolo est malus, nequ(
aliquis est in toto corruplus. .lerem. xxxJ
« Respondit mulier, et dixit, » 22 Usquequo deUciis dissolveris, filit
:

vaga ? Yagabunda enim fuerat mulie^

Crimen suum palliando. Et hoc ad haec.
utrumque sensum refcrlur. Genes. iii, 7 : « Quinciue enim viros habuisti. » Se-!

Consuerunt folia ficus, et fecerunt sibi cundum Chiysostomum, quinque abusi^

perizomala, quibus suam tegerent nudi- fuerant ca. Jerem. iii, 1 : Fornicata es\

tatem. Psal. cxl, 4 : Non declines cor cum amatoribus multis : tamen reverte-\
meum in verba malitise, ad excusandas re adme,ctego suscipiam te.OsQQ, n, 5 :i

excusationes in peccatis. Vadam post amalores meos, qui dant

« Ao« Secundum cxpo-
Aa6<?o t7>«m. » panes mihi, et aquas meas, lanam
sitionem Augustini planum est. Secun- mcam, etc.
dum autem expositionem Chrysostomi, i( Et nunc qucm habes, » hoc est, quera
palliatio est lurpiludinis. Tamen verum in facic hominum habere videris, « non
 IN EYANG. JOANNIS, CAl». IV-18. 167

est tuus vir. » Malth. xiv, 4 : Non licet duHae, vino et dapibus inflammatae. «

tibi hahere eam. Hinc est quod dicit Gregorius, quod sic-
Secundum expositionem Augustini, ut dicitur, Jeremise, lii, 12 et 13 : Venit
secundum quam nmlier est inferior Nabuzardam, princeps militige, qui sta-
pars rationis quse non habet virum re- hat coram rege Bahglonis in Jerusalem,
gentem, quando non convertitur ad in- et incendit templum Domini, quod est

tellectum, qui superioribus contemplan- castum corpus : quia ignis Hbidinis ex

dis et consulendis inhserescit : hsec mu- cahdis escis et potibus castitatem de-
lier quinque viros habet, quia quinque struit. L^nde, Amos, vi, 4 et seq., tres de
sensuum delectabiUbus inhaeret per abu- istis sensibus fornicantibus in unum con-
sum. Et ideo etiam sub alia metaphora junguntur. Dicit enim sic : Qui dormi-
significatur, Lucae, xiv, 19, per quinque tis in lectis ehurneis, et lascivitis in stra-
juga houm : quia rationis inferior pars tis vestris : qui comeditis agnum de
sicut bos fit jumentina, et alligato jugo grege, et vitulos de medio armenti : qui
arat et lascivit ad modum luxuriantis vi- canitis ad vocem psalterii, sicut David
tis, sicut dicitur, Judicum, xiv, 18 <Se : putabant se haherevaca cantici bihentes :

non arassetis in vitula mea, non inve- vinum in phialis, et optimo unguento
nissetis propositionem meam. delihuti. Quasi diceret : Quod in strato
Primus autem vir secundum heec, est lascivitis causa est, quia hbidinem per
primus sensus, qui est vanitas visus in dehcatos cibos et potus, et organicas
jocis et ludicris incontinentiam inducen- melodias, et odores unguentorum in vo-
tibus, et spectacuhs. Eccli. xxvi, 12 :
bis fovetis.
Fornicatio mulieris iti extollentia oculo- Quintus vir fornicans est tactus, in
rum, et in palpehris illius agnoscitur. cujus delectatione ipsius fornicalionis
Secundus autem vir est auditus tui- delectabiie consistit. Ezechiel. xvi, 25 et
pium verborum. I ad Corinth. xv, 33 :
26 : Divisisti pedes tuos omni transewi'
Corrumpunt mores honos colloquia ti, et multiplicasti omnes fornicationes
prava. Unde de fornicaria muhere dici- tuas : et cum filiis y^Eggpti,
fornicata es
tur, Proverb. vii, 21 Irretivit eum mul- :
vicinis tuis, magnarwn carnium et :

iis sermonihus, et hlanditiis labiorum muliplicasti fornicationem tuam ad irri-

pertraxit eum. tandum me.
Tertius vir est olfactus incendium pree- Isti sunt quinque viri quibus in de-
bens ad hbidinem : ideo in mahs muhe- lectationem carnis abusa est muher.
ribus olfactoriola reprehenduntur '.
Nunc autem quem habet et qui non est
Proverb. vii, 17 et 18 : Aspersi cuhile suus vir, est error vel hseresis in creden-
meum mgrrha, cinnamomo.
et aloe, et dis : qui vir non est vir animaj rationa-
Veni, inebriemur uberihus, et fruamur lis, cui, sicut dicunt Boetius et Damasce-
cupitis amplexibus. Lascivientes enim nus, notitia veri et boni nalurahter
muheres fragrantiam sibi uberum exci- inserta est. Hoc autem viro seducitur et
tant, utquando prope viros sunt, ipsis abducitur ne redeat ad lumen veritalis.
odoribus ad hbidinem provocentur. IRegum, XXV, 23 Quoniam secundum :

Quartus vir est gustus, cujus ventri nomen suum stultus est, et stultitia est
subnexa sunt genitaha. Quia, sicut dicit cum eo. Isti ergo sunt viri quibus haec
Hieronymus « Venter mero sestiians,
:
muher est abusa secundum Augustini
facile despumat in luxuriam. » Hicrony-
opinionem.
mus : « Non ^Etnsei ignes, nec Vulcanei Et hoc est quod dicit :

montes ita sestuant, sicut juveniles me-

* Cf. Isa. ni, 20

 lf)8 1). ALR. MAO. OIU). PRyED.

« Hoc vere dixisti. » « Patres nostri, etc. »

Verilas cniin cuniniendanda esl in Eccc qufeslionis fundamcntum : quia

confessione. AJ Eplies. iv, 25 : Depo- patres nostri Patriarciiae, qui tantaj lue-

nenles vwndacium, loquimlni veritalem runt auctoritatis quod facta eorum merito
unusquisque cum projcimo suo. posteris dcberent esse in exemplum, « in
monle hoc, » hoc est, in montibus ex-
celsis, et in lioc monte multi eorum
« Dicil ei mulier Domine, video « adoravcrunt, » sicut Abraliam, Genes.
19 :

XXII, 2 ; Tolle filium tuum unigenitum,

quia propheta es tu.
quem diligis, Isaac, atque ibi offeres
20 Patres nostri in monte hoc adora-
eum in holocaustum super uniim mon-
verunt : et vos dicitis quia Jerosoly- tium quem monstravcro tibi. Exod. xxiv,
mis est locus ubi adorare oportet, » 12 Ascende ad me in montem, et eslo
:

iii.Quidam tamen dicunt quod mons ille

Hic tangilur altior profectus mulieris : fuit mons Garisim, de quo, Deuter. xi,

quia qucni primo qucmlibet de populo 13 et seq., dicitur quod in eo factae sunt
Judseorum, et postea Dominum vocave- benedictiones, Vel forte mons in quo
rat, modo prophetam, quasi conscium obtulerunt Patriarchae sacriiicia, Glossa
secrelorum cordium confitetur : ct Cliri- tamcn videtur gcncraliter cxponere :

stus ei pcr ordinationem cuUus sc ostendit « Quia patrcs in monte adoraverunt,

legislatorcm. templa adhuc non habentes (quod mu-
Unde iiaec particula habet tres para- lier credebat perpctuis temporibus ob-
graphos : in quorum primo ponitur de servandum). »

cultu quaeslio mulicris : in secundo, de « Et vos, » qui Judaei eslis, « dicitis

cultu ponitur solutio Domini ; et in ler- quia Jerosolijmis, apud vestram me- »

lio, causa redditur solutionis. tropolim, « est locus ubi, » hoc est, in
Dicit ergo Domine, video. » Tria
: « quo « oportet adorare, » ita quod alibi
dicit : contessionem qusestionis, causam, non valet adoralio. Ac si dicat muher :

et qua-slionem. Vos Judaei non sequimini auctoritalem

Confesisio est quod dicit « Domifie^ : Patriarcharum, qui tantae fuerunt digni-
video. » Hoc cnim vidit per secreto- tatis apud Deum quod eis Dominus ap-
rum revelationem. « Ul video », hoc est, paruit, et eos in montibus adorare et

ut signo conjicio, quia tu scis secreta otTerre sacrificia praeccpit, Genes. xxii,
hominum. Scivit enim quod prophetffi 2 :
eum in holocaustum super
Offeres
secrela liominum etiam absentium per iinum montium quem monstravere tibi.
spiritum Dei cognoverunt. IV Uegum, v, Propter quod ipse mons, visionis divinae
26 Nonne cor meum in praesenli erat,
: nomen accepit, sicut ibidcm, >'. 14, dici-
quando reversus esl homo de curru suo tur ; In monle Dominus videbit. Genes.
in occursum tui ? Et, 1 Regum, ix, lo : xix, 17 Nec stes in omni circa rcgione,
:

Dominus autem revelaverat auriculam sed in monte salvum te fac. Jerem, xxxi,
Samuelis. 23 Denedicat tibi Dominus,pulchritudo
:

« Propheta es tu, » hoc est, per Spi- justitife,mons sanctus.VsdX. lxvii, 17:
ritum divinum conscius secretorum. Luc. Mons in quo beneplacitum est Deo, etc.

XXIV, 19 Qui fuit vir propheta, potens

: Isa. II, 2 : Erit in novissimis diebus prsepa-
in opere et sermone coram Deo et omni ratus mons domus Domini in vertice mon-
populo. Joan. vi, 14 Ilic est vcre pro- : lium, et elevabilur supercolles et fLuent :

pheta, qui venturus est in mundum. ad eum omnes yentes. Sic ergo auctoritate
Palrum el Scripturse fidei, nos adoramus *
 IN KVANG. JOANNIS, CAP. IV-20, 21. 169

in montibus, « et vos dicitis » ; quasi « Dicit ei Jesus : Mulier, crede mi- »1

(liceret : Hoc mirum est, quod hoc ausi hi, quia venit hora, quarido neque in
(licere estis, quod Jerosolymis est locus
monte hoc, neque in Jerosolymis ado-
congruus ubi oportet ex jussu Domini
rabitis Patrem ».
adorare cum lex nullum determinave-
:

rit locum, et ex quo lex non determinat,

sed pergendum esse ad locum quem
dicit « Dicit ei Jesus,)) sicutomnis veriillu-
elegerit Dominus potius fuerit locus : minator et doctor, Isa. xlviii, 17 : Ego
ille eligendus in monte hoc quam in ci- Dominus Deus tuus docens te utilia,

vitate, ubi tumultus frequentantium im- gubernans te in via qua ambulas.

pedit oralionem : sicut et EHas, III Re- Cantic. i, 6 : Indica mihi quem diligit

gum, XIX, 8, cum orare vellet, perrexit anima mea,ubi pascas, ubi cubes in me-
usque montem Dei Horeb. ridie, nevagari incipiam. Psal. xxiv, 4 :

Et atlende, quod mulier haec putabat Vi^as iuas, Domine, demonsira miJii, et

localem esse cultum Domini, et conve- semiias iuas edoce me. Hic est enim uni-
nlentiorem iocum esse in monte quam genitus qui solus est in sinu Patris ^ : et

aUbi. Judsei etiam carnales errorem ideo hsec omnia scit corrigere et enar-
quem habent non correxerunt : quia non rare,
ubique, sed locum congruum orationi
dicatum putabant esse Jerosolymis. « Mulier, crede mihi, etc. »

Unde Salomon in templo orandum di-

cebat '. Daniel. vi, 10, Daniel contra Dicit autcm tria, scilicet, ablationem
Jerusalem tribiis temporibus in die fle- erroris, verum intelleci.um veritatis, et

ctebat genua sua, et adorabat, etc. Psal. doctrinam verse adorationis.

cxxxvii, 2 Adorabo ad templum san-
: Ex ablatione erroris dicittria, scilicet,
ctum tuum, et co?ifitebor nomini tuo. Un- sermonis dicendi confirmalionem, tem-
de error fuit in hoc quod utrique, et Sa- poris impletionem, et erroris correctio-
maritani et Judaei, localem Dei cultum nem,
existimabant : et hoc acceperunt, Genes. De primo dicit xMulier, credemihi,»:

xxviii, 17, ubi Jacob dixit : Quam terribi- quia jam te ad fidem qua me prophetam
lis est locus isie ! non est hic aliud nisi confiteris sublevavi. Prophelse autcm qui
dornus Dei, et porta coeli. Vere Dominus promissus est in lege esl credendum, et
est in loco isto, et ego nesciebam. Pro verbis suis fides adhibenda. Deuter. xviir,
Judaeis est autem quod dicitur, Isa. lxiv, 18 et 19 Propheiam suscitabo
: eis de
11 : Domus sanctificationis nostrge et medio fratrum suorum similem tui, et

glorise nostrae, ubi laudaverunt te patres ponani verba mea in ore ejus, loqueiur-
nostri, facta est in exustionem ignis. II que ad eos omnia quse prsecepero illi.
Machab. iii, 9 et seq.^ videtur ex castiga- Qui auiem verba ejus, quse loquetur in
tione Heliodori, quod eo in loco vere nomine meo, audire noluerit, ego ultor
sit quaedam Dei virtus. Nam ipse qui ha- existam. Ex quo ergo tu me confiteris
het in coelis habitationem, visitator et prophetam, « crede mihi, » quia illi pro-
adjutor est loci illius, et venientes ad phetse fides est adhibenda.
male faciendum percutit et perdit. Hos
ergo errores ambos circa cultum corrigit « Quia veniet hora. »

Dominus ut verus Legislator et Domi-

nus. Ecce temporis adimpletio. Non enim
Et hoc est quod sequitur : semper prophetia dependebit ad futurum,

» Cf. III Regum, viii, 29. 2 Joan. I, 18.

 »

170 n. \]A\. MAG. OMD. Pl{yEl).

sed teinpus est nunc inipletuni. Ad 1, 10 et M

Non est mihi volwitas in
:

(lalal. IV, i : Ubi venil plcnitudo tem- vobis, dicit Dominus exercituum, et ?nu-

poris, misit Dcus Filium suum. Psal. nus non suscipiam de manu vestra. Ab
Lxiv, 12 : Beiiedices coronae anni beni- ortu enim solis usque ad occasum, ma-
(jnitatis tu;v. Corona enim anni transivit gnum est nomen meum in gentibus :
iu circuluui, quaudo lempore iniplelo ve- et omni loco sacrificatur, et o/fertur
in

rilas iniplcvit promissioncni. nominimeo oblatiomunda. Psal, cxn, 3 :

« Quando,y> revelata veritate, « ne(/ue in A solis ortu usque ad occasum lauda-

nionte hoc, » in quo prfficessit fij^^ura pa- bilenomeji Doniini.
trum. Genes. xxxv, 1 : Sur(je, scilicet
Jacob, et ascende Bethel, et liabita ibi, « Adorabitis, »

/ac(ju€altareDeo ,
(jui apparuit tibi quan-
do fiKjiebas Esau fratrem tuum. III Latriae adoralione, Psal. cii, 22 : /n
Regum, 111, 4 : Salomon abiit ita(jue in otnni loco dominationis ejus, benedic,
Gabaon, ul immolaret ibi illud qiiippe : anima mea, Domino. Adhuncetiam sen-
erat excelsum maximum. Per montem sum Salomon cum domum Domini dedi-
enim adorationis patres ostendere volu- caret, adorantes invitavit quando dixit,

erunt altitudinem cordis, quae in ado- III Regum, vDi, 27 : Si coelum et c(jeli

rante esse debet, non quod localis esset coelorum te capere non possunt, quanto
adoratio, Et quia hoc posleri in abusum magis domus hxc (luam xdificavi Sed .^

traxerunt, putantes localem esse Deum hoc populus carnalis non intcUexit, pu-
qui adoratur, ideo corrigendum est hoc. tans Judaeorum esse Deum tantum, et
Unde sequilur : non debere adorari nisi in templo vel
versus templum,
« Qiiando neque in monte hoc, » « Patrem, » quem mulier et alii ado-
rantes Deum, sub nomine Patris adora-
Inquo vos locale numen adoratis, verunl : et ideo Patrem dicitesse adoran-
« neque Jerosolymis, » in templo, quod in dum, Isa, lxiv, 8 : J^ater noster es iu,
figura demonslrationis coelestium ad lo- nos vero lutum : et ficlor noster tu, et
cum orationis elegit Deus. Non quod ibi opera manuum tuarum omnes nos. Ma-
localiter adorandus esset tantum : sed lach, x, 10 : Nunquid non Pater unus
quod ibi in typo ccelestium dispositio de- omnium nostrum ? Et quia Pater est
monstraretur, propter qua? Deus esset omnium, et in omnibus, ideo ab omni-
adorandus. Et cum etiam hoc in abusum bus et ubique adorandus.
trahat ctecitas Judaeorura, et dicat Ju-
dffiorum esse Deum
tantum et non
Gentium : ideo corrigendum cst erro-
nos
« Vos adoratis quod nescitis :

ris vitium, Jerem. xxvi, 18: Sion quasi

adoramus quod scimus, quia salus ex
ager arabitur, et Jerusalem in acervum
lapidum mons domus in excel-
eril, et
Judaeis est.

sa silvarum. Ad Roman. iii, 29 et 30 :

An Judxorum Deus tantum ? Nonne el Ilic mulieri exponit intellectum veri-

gentium ? Immo et gentium. Quoniam tatis dicens tria, scilicet, errorem Genti-
quidem unus esl Deus, qui justificat cir- lium, Judceorum intellectum spiritualem,
cumcisionem ex fide, et prseputium per et hujus assignat causam specialem.
fidem. Unde de reprobatione templi ex Dicitergo : « Fo5 »,Gentiles vel Sama-
parte iiifidelitatis Judseorum (qui crede- ritaniquamvis legem rccipiatis, « adoratis
bant non invenire
alibi Deum nisi ado- quod nescitis » quia secundum legem in-
:

%ndo versus templum) dicitur, Malach, tenditis Deum terrae colere, quem prop-
 IN EVANG. JOANNIS, CAP. IV-22,23. 171

ter timorem bestiarum terrae colere cce- hunc miindum *, scilicet ad scientiam
pistis et legitimaejus in lege tenere, sicut veritatis. Lucae,1^:Jusjurandum quod i,

dicitur, IV Regum, xvii, 1.") et seq. Et juravitadAhrahampatremnostrum,da-

sic etiam alii Gentiles adorantes idola, turumse nobis. h.di\{e\)vxos,\\^\iS: N^is-
quod nesciunt adorant : quia idolum non quam Angelos apprehendit, sed semen
habet divinitatem. I ad Corinth. viii, o Abrahse apprehendit. Genes. xxvi, 4 In :

et 6 : Etsi sunt qui dicantur dii, sive in semine tuo benedicentur omnes Gentes.
cwlo, sive in terra [siquidem sunt dii Unde etiam quamvis salus sit ex Ju-
multi,et domini multi),nohis tamen unus dseis, non tamen datur solis Judseis. Isa.
est Deus, Pater, ex quo omnia, et nos in xlix, 6 : Parum est ut sis mihi servus
illum etunus Dominus, Jesus Christus,
: ad suscitandas trihus Jacoh, et faeces
per cjuem omnia, et nos per ipsum. Israel convertendas : ecce dedi te in
Sapient. xiv, 22 magno inscientise
: In lucem gentium, ut sis salus mea usque
bello viventes, tot et tam magna mala pa- ad extremum terrse.

cem appellant. Act. xvii, 30 Tempora :

quidem hujus ignorantise despiciens

Deus, nunc annuntiat hominibus ut om- , « Sed venithora, et nunc est. »
nes ubique pcenitentiam (7<7«;2^Et,ibidem,
tt. 24 et 25 : Ilic coeli et terrse cuni sit Hic tertio tradit cultum verae adora-
Dominus, non in manufactis templis ha- tionis.

bitat : necmanihus humanis colitur indi- Et dicit quatuor, sciUcet, temporis re-
gens aliquo,cumipse del omnihus vitam , velandfie jam veritatis impletionem, vere
et inspirationem, et omnia. adorantium conditionem, adorantium ad
(( Nos, » Judsei, quiintellectumlegisha- eum qui adoratur congruitatem,eteorum
bemus. Quibus se connumeratDominus, quse tradenda sunt de cultu Dei plenam
quia ad ipsum pertinent. Unde Glossa : rationem.
« Quorum patribus promissus est Chri- Dicitergo Sedvenit hora, » hoc est,
: «

stus. » AdRoman. ix, 5: Quorum patres, in veniendo est hora. Et hoc dicit, quia
et ex quihus est Christus secundum car- hora ista non est indivisibilis : sed jam
nem. per Incarnationem Baptismum incepit, et

« Adoramus quod scimus, » per legem et per complementum Passionis et Re-

et Prophetas. Glossa : « Non omnes, sed surrectionis et Ascensionis, est divul-
electi. y> « Adoramus quod scimus, » qxiidi gandse per mundum veritatis, et conti-

nobis cognitio Dei est per testamentum nuo in veniendo. Ad Romanos, xiii, 11
promissa, in quo promissus est nobis et 12 :Hora est jam nos de somno sur-
Christus. Baruch, iv, 4 et 5 : Beati su- gere : nunc enim propiorest nostrasalus,
mus,Israel, quia quse Deo placentmani- quam cum credidimus. Nox prsecessit,

festa simt nohis. Animsequior esto, po- dies autem appropinquavit.

pulus Dei, etc. Ad Galat. iii, 16 : Ahrahse
dictse sunt promissiones, et semini ejus. « Et nunc est. »

« Quia salus ex Judaeis est. » Quia jam in Sacramentis incepit, in

quibus veritas patescit. Isa. xxix, 1 :

Hic tangit causam. Salus enim est ex Additus annus ad ajinum

est : solemni-
Judseis, quiaSalvatorest prsedictus nasci tates evolutse, sunt. Jam enim finiti sunt
ex Judseis, et ille erat lux vera, quse anni promissionum, et revolutus est

illuminat omnem hominem venientem in annus in quo veritas est manifestanda.

*
Joan. I, 9.
 :

172 D. ALB. MAG. ORD. l^R.KD.

Kzechiel. xii, 28: Nfin jtrolonfjahitur cum labiis iii cogilatione : sccundum cst,
ultra oinuis senno ineus : verhum quod quod mens sit cum oratione in delecta-
locutus fuero, eomplehitur. lionis intenlione : lerlium est, quod non
Kt lioc est quod dicit : « Kt nunc est, » conlidal in orationis rhetorice persua-
quia veritas Christus est, post quem alius sione, hoc est, quod oret in simplicitale :

exspeclandus non erit. quartum autem quod oratio non im-

est,

pediatur contraria operalione. l)e primo

dicitur de quibusdam, Isaiae, xxix, 13,

24 Quando veri adoratores adorabnnt

" qui hoc quod orabant, in corde non ha-
Patrem in Spiritu et veritate. Nam et bebant « Populushic labiismehonorat
:

Pater tales qucerit, qui adorent eum. ^^^ autem eorum longe est a me ». Et
c, • •. , n» 1 • j est translatio Septuaj^inta. Nostra autem
Spiritus esl Deus : et eos, qui ado- , .
i , •
r^ ,
transiatio habet sic : « Eo quod appropin-
rant eum, in spiritu et veritate oportet
^^^^^^ ^^^^^^^^^ .^^^ ^^.^ ^^^^^ ^^ ^^^..^ ^,^.^
adorare. »
glorificat me, cor autem ejus longe est a
me.
Hic tangit vere adorantium conditio- Sccundum autem est, quando intentio
nem. orantis quiescit in re temporali. Tunc
Tangilautem quatuor conditionera : enim oratio (quae debet esse de .pternis)
scilicet verorum adoratorum, ipsam ado- non est circa idem in quo animus orantis
rationem, eum qui adoretur, et condi- delectatur. Jerem.xii, 2 Prope es tu ori :

tionem verse adorationis. eorum, et longe a renihus eorum. Renes

l)e primo dicit « Quando, : » quiatem- enim loca sunt delectationis : delectatio
pus plenitudinis Christi, gratiae, et veri- autem orantis in Deo debet esse qui
tatishoc exigit. « Veri adoratores. » adoratur. Psal. xxxvi, 4 : Delectare in
Adorator ad hoc tenditquod ado-
est qui Domino, et dahit tihi petitiones cordis
rat. Verus autem adorator qui non est tui.
fictus, sed intus per devotionem est, De tertio dicitur, Matth. vi, 7 : Orantes
qualis apparet exterius. Dicit ergo : autem nolitemultaloqui, sicut Ethnici :

« Quando veri adoralores, » quorum putant enim, etc. Hi enim putant ora-
oratio accedit ad eum qui adoratur. Psal. tionibus rhetoricis persuadere. Et hi non
cxviii, 169 : Appropinquet deprecatio orant in simplicitate. Job, xli, 3 : Non
mea in conspeclu tuo, Domine : ju.xta parcam ei, et verhispotentihus, et ad de-
eloquium tuum da mihi intellectum. precandum cornpositis. Sicut orationes
(Jnde qui rectc adorat, per intellectum rhetorica componuntur. Tales enim in
ei quem adorat appropinquat : unde ct multiloquio putant exaudiri.
Damascenus dicit, quod oratio est ascen- De quarto dicitur, Joan. ix, 31 : Sci-
sus intellectus inDeuni. Ibidem, y. 170 : mus autem quia peccatorcs Deus non au-
Intret postulatio mea in conspectu tuo. dit. II Orahat autem
Machab. ix, 13 :

Ecclesiastici, xxxv, 21 : Oratio humi- hic scelestus Dominum, a quo non esset
liantis se huhes penetrahit : et donec misericordiam consecuturus. Isti ergo
appropinquet non consolahitur : et non sunt veri adoratores : quia verilas
discedct donec Altissimus adspiciat. est rectitudo sola mente perceptibilis,

PaaX. cxL, 2: Dirigatur oratio mea sicut ut dicit Anselmus. Primum autem, ad
incensum in conspectu fuo : elevatio ma- orationem apponit rectitudinem cordis :

niium mearum sacrificium vespertinum. secundum, rectitudinem intentionis ter- :

Verus adorator autem est, sicut dixi- tium autem, rectitudinem simplicitatis :

mus, non iictus et ad hoc exiguntur : et quartum, rectitudinem operis.

quatuor: quorum unum est, quod cor sit Sic ergo dicit : « Veri adoratores. »
 IN EVANG. JOANNIS, CAP. lV-24. 173

« Adorabunt, » tem ille est Spiritus Patris. Et sic patet

quod Pater est adorandus.

Hoc est, oratione appropinquabunt.
Psal. V, 8 Adorabo ad lemplum, etc.
: « In spiritu et veritate. »

Adoratio enim est, quse virlute et fervore

devotionis ascendit, quse calore cliarita- Conditio est vere adorantis : et in duo-
tis aromatum om-
ignescit, et fragrantia bus est. Spiritus enim dicit abstractionem
nium virtutum coram Deo odorem spar- a carne. Luc. xxiv, 39 : Spiritus carnem
git. De primo dicitur, Cantic. iii, G : et ossa non habet. Et ideo in Spiritu
Quse est ista quse ascendit per desertum, adorat qui a carne et carnis desideriis et
sicut virgula fumi ex aromatibus myrrhse phanlasticis conceptionibus abstrahitur,
et thuris ? De secundo in Psalmo in quibus animales homines occupantur.
xxxviii, 4 : Concaluit cor meum in- I ad Corinlh. ii, 14 : Animalis homo non
tra rne, etc. De tertio dicitur etiam in percipit ea quse sunt Spiritus Dei. Stiil-
Psalmo XLiv, 9 et 10 : AJyrrha, et gutta, titia enim est illi. Ad Galat. v, 16 : Spi-
et casia, etc, supple, spirant : ex quibus ritu ambulate, et desideria carnis non
delectaverunt te filise regum in lionore perficietis. Iste enim spiritualis est, qui
tuo. Talibus enim odoramentis Deus de- omnia dijudicando intelligit : et cujus
lectatur. spiritus creatus Spiritui increato imraer-
gitur et unitur. De primo, I ad Gorinth.
II, 13 : Spiritualis homo judicat omnia.
« Patrem. »
Et, ibidem, j^. 12 : Nos non spiritum
hujus mundi accepimus, sed Spiritum
Ecce quis adoratur : cujus scilicel no- qui ex Deo est, ut sciamus cjuse a Deo
mcn dulcescit adoranti : qui palerno donata sunt nobis. De secundo, I ad Co-
atfectu suscipit orationem : qui ad esse rinth. VI, 17 : Qui adhseret Domino, imus
gratiffi format et generat orantem : qui spiritus est.
providentia Patris erudit ad orationem. <( Etveritale-ft adorationis : ut scilicet,
Deprimo horum dicitur, Sapientise, xvi, recta, et pura, et non phantastica sit

21 : Substantia enim tua dulcedineni adoratio : sed vera, sicut dictum est,

tuam quam in /ilios habes ostendebal. Isaise, xxxviii, 3 : Domine,

Obsecro,
Haec enim est dulcedo quse sonat in no- memento, quseso, quomodo ambulaverim
mine Patiis. De secundo, Joan. xi, 41 :
coram te in veritate et in corde perfecto,
Pater, gratias ago tibi quoniam audisti et quod bonum est in oculis tuis fecerim.
me. Ego autem sciebam quia semper me
audis. In paterno enim aflectu semper c( Nam et Pater tales quserit qui ado-
exaudit (ilium, dum vere sit fiHus et rent eum. >>

non aiienus. Psal. xvii, 46 : Filii alieni

mentiti sunt, Quia ore se dicunt
etc. Tangit adorantium, ad eum qui adora-
esse filios, et non habsnt Spiritum Patris. tur, congruitatem. Quia tales qua^rit Pa-
De tertio dicitur, Joan. i, 12 : Dedit eis ter qui adorent eum sic sicut ipse vere :

potestatem filios Dei fieri. Et, ibidem, Pater est in exaudiendo. Et talis fuit
v, 13 : Ex Deo nati sunt, Matth, vi, 9 : Paulus, ad Romanos, i, 9 : Cui servio,
Pater noster, qui es in coslis. Format id est culturam exhibeo, in spiritu meo
enim Pater coelestis ad coelestia. De in Evangelio Filii ejus. Item, ad Roman.
quarto dicit, ad Roman. viii, 26 : Quid xii, 1 Obsecro itac[ue vos, fratres, per
:

oremus, secundum quod oportet, nesci- misericordiam Dei, ut exhibeatis corpora

mus sed ipse Spiritus postulat pro nobis
: vestra hostiam viventem, sanctam, Deo
gemitibus inenarrabilibus. Spiritus au- placentem, rationabile obsequium ve-
 :

174 I). ALH. MAG. Olin. iMLi:i).

strum. Sic cnim dicit Chrvsoslomiis : xvi, 13 : Cum venerit ille Spiritus veri-
« Pator crgo lales quaerit, qui talem tatis docebii vos omnem veritatem. Non
exhibeant culturam sive adorationcm : enim loquetur a semetipso : sed quiecum-
quia aJoratio sive hitria est cullura Dei. que audiet lociuelur, et qux ventura sunt
]\on crgoPater (juirrit localiler adorantes annuntiabit vobis.
sed lalem, ut diclum est, cullum adhi- Sed quaeritur : Cum Deus sit veritas,
bentes. » l ad Timoth. ii, 8 : Volo ergo quare non dicit : Veritas est Deus, sicut
viros adorare^ in omjii loco ,levantes puras dicit : Spiritus est Deus. Ad hoc dicen-
manus, sine ira et disceptatione. I ad dum, quod cuni Dcus dicilur Spiritus, in
Corinth, xiv, 15 : Orabo spiritu, oraho et iioc verbo abstrahitur et absolvilur mu-
mente: psallam spiritu,psallam et mente. lier ab errore Samaritanorum, qui dixe-
Rationem autem omnium horum de- runl Deum esse localem. Samaritani
terminat cum dicit : enim non peccaverunt contra veritateni
adorationis : sed contra spiritualitatcm
« Spiritus est Deus. » ejus qui adoratur^ quem localem esse
credobant : et ideo dicitur : Spiritus est
Spiritus enim principium est vitcE, Deus. et non : Veritas est Deus.
Joan. VI, 6i : Spiritus est qui vivificat : Quffiritur autcm adhuc^ quia et nos
caro autem 7ion prodest quidquam. Et videmur peccare in adoratione, quia ima-
ideo quia spiritus vita; est principium, gines ot templa venorainur. Sod ad hoc
vita fluit ab ipso in nos per lioc quod est diccndum, quod non veneramur imagi-
Spirilus, si nos in spiritu et veritate ten- nes, tamquam quadam virtus numinis
dimus per afTectum in ipsum. Oratio au- illis Damasce-
pra?sideat, sod, sicut dicit
tcm, ut dicit Augustinus, est pius mentis nus, ad protolypum refercntes. Templa
afTectus in Deum directus. autem veneramur sicut in quibus reprte-
Unde Et eos qui adorant eum, »
dicit : « sentatur dispositio ccelestium. Hoc enim
non in monte hoc neque in Jerosolymis : non est error, Et ad hoc primum facta
sed in spiritu et veritate oportet ado-
'< sunt tal)ernaculum et templum, quamvis
rare. » Quia enim Pater est spiritus, nec carnales in crrorem hoc induxerunt, sicut
imaginem, nec locum quserit in quibus in prsemissis dictum est.

adoretur. Isaiae, xl, 18 : Cui fecistis si- Et si objiciatur, quod tunc apud nos
milem Deum ? aut quam imayinem po~ error iste corrigendus sit, ne fiat sicut
netis ei ? Isaiae, xxvi, 9 meo : Spiritu in apud antiquos. Dicendum, quod non
praecordiis meis de mane vigilabo ad te. oportet, quia jam gratia Spiritus de cce-
Unde qui adorat in carne,vel carnis ima- lestibus apparuit revelata : et ideo apud
gine, vel loco,non in spiritu adorat. Ad nos in errorem istud trahi non potest.
Romanos, viii, 8 Qui incarne sunt, Deo : Apocalyps. xxi, 3 : Ecce tabernaculum
placere non possunt. Qui autem in spiritu Dei cum hombiibus, et habitabit cum eis.

sunt, omnes Deo placent. Unde, ibidem, lloc ergo est quod dicit hic.

t. 14 Quicumque Spiritu Dei aguntur,

:

ii sunt /ilii Dei. Similitcr qui in vcritate

a Deo non sunt, non exaudiuntur. Psal.
Dicit ei mulier Scio quia Messias
« :
^5
IV, 3 Ut quid diligitis vanitatem, et
:

venit (qui dicitur Ghristus) : cum ergo -

quasritis mendacium ? Veritas enim est
venerit ille, nobis annuntiabit omnia.
rectitudo in qua res se habet in habitu- j|

dine in qua est in mente divina, et ad Dicit ei Jesus : Ego sum qui loquor n
quara a mente divina facta est. Joannis, tecum. »

' VulKata liabet orare.

 IN EVANG. JOANNIS, CAP. IV-25, 26. 173

Ecce pars in qua jam elevata niulier, ii, 3 : Si moram fecerit, expecta illum :

ad Messioe adventum est inducta. quiaveniens veniet, etnon tardabit.

Et habet duaspartes in quarum prima :

mulieris de adventu xMessiae ponitur con- « Qui dicitur Christus. »

fessio : et in secunda Christi propter mu-

lieris confessionem facta illuminatio. Haec est interpretatio Evangelistse pro-
In prima dicuntur tria : certitudo lidei, pter sermonem graecum, in quo scripsit.

in quem est fides (hoc est articulus), et Isaiae, lxi, 1 Domini super me, : Spiritus
gratia exhibenda merito fidei. eo quod unxerit Dominus me, ad an,nun-

De primo dicit : « Scio. » Similiter di- tiandum mansuetis misit me.

citur, Job, XIX, 23 : Scio quod Redemptor
meus vivit. « Gum ergo venerit, »

Sed quoeritur, Qualiter dicitur scire

hsec mulier, cum dicat Uichardus de Sicut prophetatum est de ipso, « ille

sancto Victore, quod fides est lumen su- annuntiabit nobis, » hoc est, annuntiare
pra opinionem et infra scientiam veritatis habet nobis, « omnia : » et sibi creden-
existens. Magister autem Hugo de sancto dum per omnia. Sicut enim Spiritus
est

Victore, quod est supra scientiam, et in- verilatis docet omnia, ita ille a quo fluit

fra intelligentiam veritatis. Ad hsec au- Spiritus omnia docet. Joan. xiv, 26 : Ille
tem et similia dicendum, quod mulier vos docebit omnia, et suggerel vobis
haec notans fidei certitudinem dicit : omnia quaecumque dixero vobis. Joan. i,

« Scio. » II ad Timoth. i, 12 : Scio cui 18 : Unigenitus filius., qui est in sinic

credidi, et certus sum, etc. Magister au- Patris, ipse enarravit. lile enim solus
tem Richardus vocat scientiam veri, quae scit, et potest sccundum deitatem et ille :

non est ex parte, sed perfecte quae est :

solus habet unctionem secundum huma-
scientia Sanctorum per visionem, quae nitatem. I Joannis, ii, 27 : Unctio ejus
fit per speciem. Et hanc vocat Magister docet vos de omnibus. Et ita secundum
Hugo inteUigentiam Opinionem veritatis. deitatem potest et scit, quia est in inti-
autem vocat vacillantem habitum huma- mis Patris secundum humanitatem : et

nae conceptionis : quia super illum est habet Spiritum de omnibus docentera.
fidei certitudo. Quamvis enim sit per Isa.. ui, Propter hocscietpopulus meus
i) :

speculum in aenigmate, tamen nihil est nomen meum in die illa : quia ego ipse
certius fide quae aeternae innititur veri- qui loquebar, ecce adsum.
tati. Hoc estergo quod dicit mulier. Et quia
Hoc est ergo quod dicit : « Scio. » elevavil mentem ad prophetandum de
Messia, ideo veritatem de ipso Messia
« Quia Messias venit. » revelatam meruit accipere.
Et hoc est quod sequitur :

Ecce creditus a muliere articulus. Mes-

sias enim hebraice, Christus est graece, « Dicit ei Jesus, »

et latine unctus in sacerdotem et regem.

Psal. xLiv, 8 : Unxit te Deus, Deus tuus, Illuminando eam de persona Messiae
etc.Haec autem scivit mulier quia Sa- : per ejus actum, scilicet, annuntiationem
maritani quinque libros Moysi recepe- omnium : « Ego sum » Messias « qui lo-
runt. In Genesi, xlix, 10, dicitur : Non quor tecum. » Joan. ix, 37 : Et vidisti
auferetur sceptrum de Juda, et dux de eum : et qui loquitur tecum, ipse est.
femore ejus, donec veniat qui mittendus Sed quaeritur, Quare non a principio
est : et ipse erit exspectatio gentium. Et hoc dixit mulieri?Hoc etiam causabantur
haec esttranslatio Septuaginta. Habacuc, Judaei quod tenuit eos in suspenso. Joan.
 17() D. AMi. MAG. OHI). l'H/EI).

X, 2'i- : Qi(<jusque (ininiam nos/rtnn tollis? loqiiebatur. Nemo tamen dixil : Quid
si (u cs C/iiis/us, (licnobis [xilam. Scd ad quuTis, aut quid loqueris cum ea? »
hoc dicondmn, sicut dicil (^hrysostonius,
quod oportuil [)aulatini nianuducere niu- llic tangilur discipulorum rcdeuntium
liercm k'gem non cognoscentcm quia :
admiralio.
si statim a prineipio hoc dixisset, dehra- Et haijcl tres partes, scihcet, discipulo-
mentum vidcrctur. Nunc autem poslquani runi adniirationem, discipuloruni reve-
per coUoculionem Sciipturarum, per se- rentiam, et tcrtium quod ex his causatur
cretorum revokitionem, per cultus ordi- hcet non dicatur, horum amborum cau-
nationem manuducla est tunc : vidit sam.
quod sapientia Dei ordinante ista i)er- Dicit ergo : « Continuo, » quia compa-
fecta sunt, et tunc ordinatius credi- tienles Domino, quia fatigatus erat lassi-
dil. tudine et aestu viai, el longa prandii
Adhuc autem quflerilur, Gum verbum exspectatione, « venerunt discipuli,n Do-
ubbreviatum fecerit Uominus buper ter- niino et Magistro servire et ministrare
ram *, videtur liunc ordinem non tenuisse cupientes : exemplum capientes a Pa-
in muliere hac : quialongum fccit sibi triarcha, qui uxori dixit : Accelera, tria
sernionem. Ad hoc autem dicendum, sata similae commisce, et fac subcinericios
quod sermo de verbo abbrevialo dupli- panes ^, scilicet azymos. Viatoribus enim
citer consideratur, scihcet, ex parte verbi, cito parandum est, quia et exhausti sunt
et ex parte auditorum. Ex parle quidem labore viae et aestus, et ad viam perficien-
verbi, semper est brevis sermo. Ex parte dam festinant.
autem auditorum, quando sapientes sunt Et hoc est quod dicit : « Et continuo. »
et instructi auditores in Scriptura, brevis Proverb. xxn, 29 : Vidisti virum velocem
est sermo. Ex parte autem audientium in opere suo? coram regibus stabit, nec
rudium non instructorum, sicut fuit haec erit ante ignobiles.
mulier, oporlet esse longum instructo- « Et mirabantur, » ck'mentiam scili-
rium sermonem. I ad Gorinth. iii, 1 et 2 :
cet, et dignationem. Augustinus : « Non
E^o, fralres, non polui vobis loqui quasi mirabantur quod cum muliere loqueba-
spiritualibus,sed quasi carnalibus. Tam- tur,cum quibus loqui consueverat sed :

quamparvulis in Christo lac vobis potum quia cum alienigena, ignorantes myste-
dedi, non escam : nondum enim pot- rium Ecclesiae de Gentibus futurae. »
eratis. Ideo ergo longa indiguit manu- Et hoc Quod cum muliere loque-
est: «
ductione. Et mirae quod fuit benignitatis,
batur. » Dignatio enim hsec maxima
unam solam peccatricem sic manuducere fuit.
voluit siniile aliquid faciens ei quod te-
:

cit, Luc. VII, 39, ubi peccatricem susce- « Nemo tamen dixit, etc. »
pit, et ab ea se tangi permisit, et accusa-

tam in corde Pharissei excusare voluit, Ecce reverentia : quia ex magna reve-
et laudare de obsequio, et laudatam a rentia nihil dixerunt. Esther, xv, 17 :

peccatis absolvere, et absoiutam in pace Valdc mirabilis es, domine, et facies tua
dimittere. plena est gratiarum.
« Quid quxris ? » dans occasionem et

ausum te interrogandi per responsionem

t^i^ « Et continuo venerunt discipuli
tibi factam. Non enim ex ignorantia um-
ejus : et mirabantiir quia cum muliere quam queesivit Dominus, sed interroga-

' Isa. X, 23. * Genes. xvui, 6.

 IN EVANG. JOANNIS, GAP. IV-28, 29. 177

vit ut aliis daret occasionem interrogandi consolationis, cupiditatera significat ter-

et qucerendi. « Aid qiiid loqiieris, » exci- renae possessionis. Eccle. xii, : Conte-
tansaliosut tecum fiducialiter loquanlur, ratur hydria siiper fontem. Luc. v, 11 :

« cum ea, » tali peccatrice et alienigena Relictis otnnibus, secuti swit eum. Ad
muliercula? Joan. xvi, 30 : Non opus est Philip. iii, 7 : Quse mihi fuerunt lucra,
tibi ut quis te interroget. Joan. ii, 25 : hsec arbitratus sum propter Christum
Opus non erat ut quis teslimonium
ei detrimenta. Et infra, >'. 8 : Om^iia detri-
perhiberet de homine ipse enim sciebat : mentum feci^ et arbitror ut stercora, ut
quid esset in homine. Chrislum lucrifaciam.
Sed cum Petrus et Joannes semper « Et abiit, » vocandis appropiando,
apudeumaudaciamquaerendiliabuissent, « in civitatem, » hoc est, in civium uni-
quare de isto mysterio non fecerunt qus- tatem, in qua multitudo vocandorum.
fuit
stionem ? Petrus enim, Joan. xxi, 21, Matth. ix, 33 : Circuibat Jesus omnes
qucesivit deJoanne Domine, hic autem : civitates et castella, docens in sijnagogis
quid ? Joanni autem Petrus innuit ut corum, et prsedicans evangelium regni.
quaereret quis eum esset traditurus. Ad JMoraliter autcm abiit a seipsa in civita-
hoc autem secundum Ghrysostomum di- tem, hoc est, civium unitatem : ut bonis
cendum quod istud fuit in prin-
videtur, civibus se jungens, ad auctorem salutis
cipio praedicationis Domini antequam reverleretur. Act. ix, 6 : Surge, et ingre-
Petrus et Joannes ausum queerendi apud dere civitatem, et ibi dicelur tibi quid te
ipsum acccpissent, et antequam myste- oporteat facere. Eccle. x, 15 : Labor
rium vocationis Gentium accepissent. stultorum affliget eos, qui ncsciunt in
urbem pergere.

« Reliquit ergo mulier hydriam

suam, et abiit in civitatem. »
« Et dicit illis hominibus :

Hic ponitur fructus conversionis hujus Venite, et videte hominem qui dixit 29
mulieris : et est preedicatio facta per mu- mihi omnia qufecumque feci : num-
lierem.
quid ipse est Christus? »
autem haec pars in tres
Dividitur
partes in quarum prima ponitur vocatio
:

facta per mulierem in secunda, instru- :

Ecce modus vocalionis « Venite. » :

ctio discipulorum, quoe ex vocatione mu- Et dicit tria, scihcet ad fidem invita-
lieris accepit causam, ibi,^. 31 : « Interea tionem, ejus ad quem invitat prsedica-
rogabant eum discipuli, etc. » In tertia, tionem, et meditandi quod ipse est Chri-
fructus credentium exortus ex vocatione stus dat occasionem.
mulieris, ibi, -^. 39 : « Ex civitate autem Dicit ergo : « Venite, » exeundo de
illa multi crediderunt in eum. » vobis et vestris. Genes. xii, 1 Egredere
:

In prima harum duo tanguntur : mu- de terra tua, et de cognatione tua. Jerem.
lieris vocatio, et vocatorum facilis obe- Li,50 : Venite,etnolite stare : recordamini
ditio. procul Domini, et Jerusalem ascendat
In prima harum triatanguntur, scilicet super cor vestrum.
vocanlis ad vocandum expeditio, vocan- « Et videte, » oculis exterioribus et
tis ad eos qui vocantur appropinquatio, interioribus. Luc. xxiv, 39 : Palpate, et
et ipsa vocatio. videte, quia ego ipse sum.Isa. lx, o :

Deprimo dicit sic: « Ileliqiiit ergo mu- Videbis, et afflues, et mirabitur, et dila-
lier hgdriam suam, » ut expedita curre- tabitur cor tuum. Baruch, iv, 36 et v, 5
ret. Hydriam autem hauritorium frigidaj Sta inexcelso, etcircumspice, Jerusalem,
XXIV J2
178 D. ALB. MA(.. OUl). PR/EO.

ad orientrm, cl vide jmunditatem a Deo linquite civitates, et habitate in petra,

tibi venientem. habilatoi'es Moab. Ad llebr. xiii, 14 :

« Ilomincm, » iioc est, in Iiuniana No}i habemus hic manentem civitatem,

carnc latenteni, « f/ui di./it milii omnia sed futuram inquirimus.
qiiwcumqKc fcci. » Jerem. xxxiii, 3 : « Et venicbant ad eum, » ut bonis spi-

A)inunti(ibo tibi (jrandia et firma quse ritualibus fruercntur. Luc. vi, 18 et 19 :

nescis. Isa. xlv, 21 ; Quis auditum fecit Vcnerant ut audirent eum, ct sanarentur
hoc ab initio, c.r tunc pr.vdixit illud? a languoribus suis : . . . quia virlus dc illo
7Utmquid non c<jo Dominus, cl non cst exibat, et sanabat omnes. Matth. xi, 28 :

ultra Deus absque mc ? Venite ad me, omnes qui laboralis el

Scd videtur dicere falsum, quia non oncrati estis, et eyo reficiam vos. Eccli.
dixerat ei nisi de viris quos habuerat : XXIV, 26 : ad me^ omnes qui
Transite
multa alia vero mala focerat quse non concupiscitis me. Dicit autem quod ex-
dixil ei. Ad hoc dicendum^ quod mulior euntes de civitate venerunt ad eum, quia
hiec non lam intendit dictum quam vir- ipse ante portam civitatis fuit quia pro- :

lutem dicentis. Eadem autem virtute pter scandalum Judaeorum ad alicnigenas

qua dixit hoc, de omnibus aliis dicere intrarc noluit.
potuit. Et hoc est quod dicit.

« Numquid ipse est Christus? »

« Interea rogabant eum discipuli, «.
Quod assertive dicere potuit, sub in- diceiites : Rabbi, manduca. »

terrogatione posuit, ut occasionem det

meditandi : quia meditando ex his qua? Hic tangitur ex facto islo occasionata
dixit mulier, facilius vocantur, quando discipulorum instructio.
recogitant quod nemo nisi solus Deus Dicunlur autem hic tria, scilicet, obse-
secretum scit conscientiarum. Jerem. quiosa ad ministerium exhibitio Domino
xvii, 9 : Pravum est cor omnium, et in- Deo ex obsequio cxhibita, discipulorum
scrutabile : quis cognoscet illud ? Psal. ad instructionem excitatio, et tertio Do-
VII, 10 : Scrutans corda et rcnes, Deus. mini ad cibum spiritualem discipulorum
I Regum, XVI, 7 : Dominus autem intue- instructio.
tur cor. Et idco signo posito certo unde Dicit crgo : « Intcrea, » dum haec age-
cognosci poterat, aliud eorum conimittit rentur, « rogabant eum discipuli ejus, »
delibcralioni : ut et ipsi virum suum, ut obsequiosi, ct fatigato compatientes,
hoc cst, rationem vocent, sicut et mulier « dicentes, » ex afTectu eum ad refectio-
vocare virum suum missa est. Psal, riem invitanles. Isa. xxviii, 12 : lieficite

Lxxvi, 7 : Meditatus sum nocte cum corde lassum : et hoc est meum refrigerium.
mco et excrcitabar.,
: et scopebam spiri'

tum meum. « Rabbi. »

Cui magislerii honor debetur, et refe-

« Exierunt ergo de civitate, et venie- ctio corporalis pro spirituali refectione.
bant ad eum. » Ad Galat. vi, G : Communicet is quicate-
chizatur verbo, ei qui se catechizat, in
Tangitur vocationis fructus in lota omnibus bonis.
nmltitudine civitatis.
Dicit ergo : « Et e.xierwit de civitate, » « Manduca. »

propria rclinquentcs, el humilitatem fidei

('hristi imitantes. Jerem. xlviu, 28 : Ke- Hoc cnim debet discipulus magistro, ut
 IN EVANG. JOANiNlS, CAP. IV-32, 33, 3i. 179

in corporalibus ministret. I ad Corinth. Sicut, Matth. xvi, 6, cuni dicebat :

IX, 11 ; Si nos vobis spirilualia seminavi- Cavete a fermento Pharisseorum, puta-

mus, magnum est si nos carnalia vestra bant quod de panibus non secum portatis
metamus. Psal. lxxx, 3 Sumite psal- : loquerelur : quia adhuc sine intellectu
mum, et date tympanum. Glossa « Su- : spirituali fuerunt et animales, I ad Co-
mite spiritualia, et date temporalia. » rinth. ii, Animatis homo non percipit
14 :

ea cjuse sunt Spiritus Dei : stultitia enim

esl illi, et non poiest inielligere, ([uia spi-

« Tlle aatem dicit eis : Ego cibum ritualiter examinatur Unde, Matth. xvi, .

11 Quare non iniclligitis, c[uia non de

habeo manducare quem vos nescitis. :

pane dixi vobis ?

Dicebant ergo discipuli ad invicem :

Et verum est quod Samaritanae con-

Numquid aliquis attulit ei mandu- versio attulerat ei manducare quia illam :

care? »
desideraverat, et ilham sibi jam incorpo-
raverat. Quia cum tria sint in comestio-
Hic tangitur ex obsequio exhibito ne : desiderium, refectio, et incorporatio.
discipulorum instructio, sive ad instru- Duo, scilicet primum et tertium, habet
ctionem excitatio. Christus ad nos, desiderando et incorpo-
Et dicuntur hic tria : quorum primum rando. IJnum autem, medium scilicet,

ad instruclionem
est excitatio secun- : habemus nos in incorporatione ad ipsum :

dum, excitatorum interrogatio tertium, : quia nos ipse reficit, et nonnos reficimus
benigni magistri illuminatio. ipsum. Unde dictum est Augustino voce
Dicit ergo : « Ego cibum habeo, » ex coelesti : « manducabis me.
Cresce, et
Patris ordinatione et obedienlia, « man- Nec tu mutabis me in te, sicut cibum
ducare, » hoc est, mihi incorporare, carnis tuse, sed tu mutaberis in me. »
« quem vosQuia credentes
nescitis. » Sapient. xvi, 25 et 2G : Propter hoc et

mihi et ad fidem paratos (sicut Samari- tunc omnia transfigurata, omnium

in
tani jam parati sunt) habeo mihi incorpo- 72Utrici gratige tuse deserviebat, ad volun-

rare. Tob. xii^ 19 : Ego cibo invisibili, et taiem eorum qui a tc desiderabant ut :

poiu, qui ab hominibus videri non potest, scirent fiUi iui c[uos dilexisti, Domine,
utor. Eccli. XV, 3 : Cibavit illum pane (luoniam non nativitaiis fructus pascunt
vitx et intellectus, et aqua sapientise sa- homines, sed sermo iuus hos qui in te
lutaris potavit illum. crediderint conservai.

« Dicebant ergo discipuli ad invi-

cem. » « Dixit eis Jesus Meus cibus est ut
:

34
faciam voluntatem ejus qui misit me,
Excitatienim ad illuminationes novas
de esca spirituali percipiendas, et non
ut perficiam opus ejus. »

intelligentes escam (sicut nec mulier in-

tellexit spiritualem aquam) quiesiverunt Ecce collata de eodem quo dubitave-
ad invicem, reverentiam exhibentes Do- runt iliuminatio.
mino, et ideo ab ipso non quoerentes, sed Dicit autem duo. Primo enim tangit de
coram ipso, ut ipse audiens propria be- cibo spirituali illuminationem : secundo
nignitate prseberet illuminationes. autem tangit illuminationis explanatio-
Et hoc est : nem.
Dicit ergo : « Meus cibus est, » per de-
« Numquid aliquis attulit ei mandu- siderium spirituahs famis, et spiritualem

care? » incorporationem, « ut faciam voluntatem

 180 D. ALB. MAG. ORD. PR^D.
cjus, » scilicot l'atris, « (/iii misit iiw, » llic tangit istius spirituaHs mandnca-
in liuininuni vocationoni, conversioncni, tionis ex[)lanationem.
et ad Patreni retluctioneni. ladThessal. autem quatuor in quorum pri-
Dicit :

IV, 3 I/xc est voluntas Dei, sancii/icatio

: mo, sumit signum a cibi istius maturi-
veslra. Apocal. ii, 7 : Vincenti dabo ederc tale in secundo, dat signum a Liboran-
:

de ligno vitae, quod esl in paradiso Dei tium in cibo remuneratione : in terlio, a
mei. IIoc enim est dulce manna, Anyelo- fruclus utilitate : in quarto, confirmat
rum esca, quod esl conversio peccato- ista a conmiuni proverbiali sermone.
rum.Quia,sicut dicitur, Luc. xv, 10: G(a(- Dicit ergo in primo duo in quorum :

dium eril coram angclis Dei super uno primo, messis exlerioris ponit signura
peccatore pcenitentiam agente. Sapient. maturitatis in secundo, ostendit quod
:

XVI, 20 : Anyelorum csca nutrivisti popu- hoc tempus pra,*venit messis spirituahs.
lum luum, et paratuni paneni de c(clo Dicit ergo : « Nonne vos, » qui per ru-
prsestitisti illis sinc labore,omnedelecta- sticanam agricoLirum periliam de exte-
mentum i)i sc habenteni, ct 077inis saporis riori messe loquimini, « dicitis quod

suavitatem. Sapor cnim suavissimus est ad/iuc qualuor menses sunt, » sciHcet
saporde conversione inndelium et pecca- lemporis, « ct mcssis » mature ccce
lorum. Lt lioc signilicalum cst, Genes. antequam matura sit ad meten-
« vcnit, »

xxvii, 9 Afjcr mi/ii duos liaedos optimos,

: dum. Et hoc fuit circa Martium vel Apri-
ut faciam ex eis escas patri iuo, quibus lem quia in Junio vel Julio metitur in
:

libentcr vescitur. Ilcrdi cnim duo sunt terra prcmissionis, quae est medii chma-
duo genera peccatorum : quorum unum tis. Et hoc ideo fuit, quia vicinum tem-
est conversio infidelium, et aliud con- pus liiemis ante ]ioc fieri impedit matu-
peccatorum lldelium, qui hcedi per
tritio ritatem.
confessionem excoriantur, per ignem Isti autem quatuor menses sunt quatuor
contrilionis coquuntur, et per aromata lunoe renovaliones, quae sunt lex natura-

virtulum condiunlur: et sic in cibum spi- Ls, lex scripta, prophetia, et iHuminatio

ritualem maijfno Palri de ccelis exhibentur. facta per Joannem. Ilaec enim quatuor
Iltec est enim voluntas Dei per quam lumina ducunt ad messem gratise. Dc
Filium suum misit in mundum, « ut per- prima illuminatione in Psahiio, iv, 7 :

ficiam opus cjus, » scilicet, quod ipse Signatum est super nos lumen vultus iui,
iieri per mc disposuit. Joan. vi, 29 : IJoc Domine. De secunda, Proverb. vi, 23 :

esi opus Dci, ut credalis in eum (lucm Mandalum lucerna est, ct lex lux, ei via
misit illc. Hoec enim est vita reconciha- vitiii incrcpatio disciplinge. De tertia, II

tionis super omnia opcra cjus. PsaL cxliv, Petriji, 19Ilabemus firmiorem prop/ie-
:

9 : Miserationes ejus si{per omnia opera iicum sermonem, cui bencfacitis atlen'
ejus. Et hoc opus Dei perficere fuit fames dentcs,c/uasilucernseluccnti in caliginoso
Christi et manducatio. PsaL cxxvii, 2 :
loco, donec dics elucescat. De quarta,
Labores manuum tuarum quia mandu- Luc. I, 79 Illuminare /lis qui in ienebris
:

cabis, etc. IIos enim labores manuum ei in umbra mortis scdcnt. Islis enim
Chrislus manducavit. accensionibus lucis, lumen Domini con-
valuit in mundo usque ad Christum, Sub
Christo autem quintus incepit mensis

« Xonne vos dicitisquod adhuc qua-

maturitatis ad metendum.
35 Unde dicit :

tuor menses sunt, et messis venit ?

Ecce dico vobis : Levate oculos vestros

« Ecce dico vobis, »
et videte regiones, quia albaj sunt jam
ad messem. » Evidenti signo, Samaritana demon-
 :

liN EVANG. JOANNIS, CAP. lV-:}(3. 181

strata : « Levale ociilos vestros » spiri- Voca operarios, mercedem, et redde illis

tuales, et considerate qualiler se ad ma- Psal. cxxv, T» Venientes autem venient

:

turitatem Gcntiles exhibent : et nolite cum exsultatione, portantes manipulos

esse pigri, sed facite ut formica, Pro- suos. Sic ergo messores sunt Apostoli :

verb. VI, 8, qua? parat in sestate cibum seges autem in Ecclcsiam congreganda
sibi, et congregat in 'messe quod comc- fideles : horrea autem congregationes
dat. Luc. xxi, 28 : Rcspicite, el lcvate Ecclesiarum. Proverb. iii, 10 Iniple-
capita vestra, quoniayn appropinquat biintur liorrea tua saturitale.
redemptio vestra : quod a servitute ser- Sed contra hoc esse videtur quod di-
vilis legis liberamini, et alios liberabitis. citur, Matth. xiii, 39 Messores Angeli :

Cantic. 11, 11 et seq.: Jam liiems trans- sunt. Sed ad hoc dicendum, quod est
iit,imber abiit, et recessit. Flores ap- messis Ecclesice et fidelium et in hac :

paruerunt in terra nostra,... vinex flo- messores sunt Apostoli qui prtecidunt
rentes dederunt odorem suum. falce verbi fideles de agro mundanai
conversationis, etcongregant in horreum
« Et videte regiones, » Ecclesise. Et est messis mundi, et sic

messores sunt Angeli qui prsecidunt fi-

deles, et ponunt horreum coeli. Matth.

in
Dispositas ad fructum fidei, « quia
XIII, 30 : Triticum autem congregate in
^jam albss sunt, » candore veritatis et
horreum meum.
devotionis vestitse. Eccle. ix, 8 : Omni Sic ergo « qui metit,mercedem. accipit.a
tempore sint vestimenta tua candida.
Isa. IX, 3 : Lsetabuntur coram te, sicut
Candore enim reconciliationis vestiun-
qui Isetantur iii messe, sicut exsultant
tur, quando jam per calorem charitatis
victores capta prseda, quando dividwit
decocto humorepietatis in semine verbi,
spolia.
semen aridum humore concupis- ab
centiee seipsum exhibet maturum ad
« Et congregat fructum in vitam
metendum in horreum Ecclesise. Apo-
seternam. »
cal. XIV, 13 : Mitte falcem tuam, et
mete : quia jam maturalur messis terrae.
Tangit hic fructus utihtatem.
Et hoc est, sicut ibidem dicitur : Quia
ITsec autem utiHtas est in duobus : in
vcnit hora ut metatur. Et, Matth. ix, 37,
fructus dulcedine, et in fructus aeterni-
et Luc. X, 2 Messis quidem multa,
:

tate.
operarii autem pauci. Et ideo Pater
Primum tangit in hoc quod dicit : « Et
cceleslis dicit de Filii laboribus in terra,
congregat fructum,-» quidicitura fruor,
Genes. xxvii, 27 : Ecce odor fiUi mci
frueris : quia dulcedine propria reficit
sicutodor agri pleni, cui benedixit Do-
unde, ad Galat. v, 22 : Fructus autem
minus.
Spiritus est charitas, gaudium, pax, etc.

Et ibidem dicit Glossa Ambrosii : « Has

virtutes vocat fructus, quia sinccra et
« Et qui metit, mercedem accipit. » sancta dulcedine suos delectant posses-
sores. » Jacobi, v, 7 : FJcce agricola
Hic dat signum, scilicet laborantium exspcctat pretiosum fructum terrse, pa-
remunerationem. tienler ferens donec accipiet tempora-
Dicit ergo : « Et qui metit, » ad hor- neum et serotinum.
reum Ecclesiae congregando, « merce- yEternitatem autem tangit cum dicit :

dem accipit. » I ad Corinth. iu, 8 Unus- : « Congregat fructum in vitam scter-

quisque propriam mercedem accipiet nam. » Omnis enim qui in agro Domlni
secundum suum laborem. Matth. xx, 8 : laborat, congregat : ct qui contra Domi-
 182 I). ALIi. .MA(i. OIU). PH.EI).

uuin osl, (li.s|)er}j;il. Luo. xi, 23 : (V/// //o/< bus est exortum, et ulrumquc periit in
csl mecu7n, coiitra me csl : ct (jui non inridolibus. Sic ergoseminantes gaudent
colliijit mccum, disperyil. Untlc ei (|ui Patriarcha', Prophetoe, et Joannes.
pulabat si' niulUi cungregasse, quia cuin « Simul (jaudcal, » in inesse, « et ([ui
Duniino non con^n-e^^avit, dicilur, Luo. mctii, » scilicet Apostolus qui (ideles in
XII, 20 ; Quic parasti, scilicel cungre- Ecclesiam colligit. Ad (jalat. vi, 8 : Quse
gasli, cujus ermil ? enim scminaoerit homo,haic ei metei, II
Congreyat autein in vilain icternani. ad Coiinth.ix,(J Qui parce seminat,parce
:

Joan.x.x, (j Posui vos ut eaiis,et fruclum

1 : et metci : ct qui scminat in bcnedictioni-
a/fcratis, et /ructus vester maneat. Qui bus, dc bcnediciionibus et mclcl, scilicet
enim in ^n-alia congregat, ille in vilain vitam oetcrnam. Seminat enim Pater
ieternam congregat : quia nuniquam ex- Propheta, et Palriarcha, et metet in
cidet fructus ille, quamvis nos aliquando Filio Apostolo. Ft ideo simul gaudent in
excidamus al) ipso. I Petri, i, 4 et 5 : eadem lidelium congregatione l*atriar-
In hacreditatem incorruplibilem, el in- chae, Prophetffi, Unum enim Apostoli.
contaminatam, et immarcescibilem, co)i- gaudium fuit illorum trium. Unde unus
servatam in cceiis in vobis, (lui in virtute Prophetarum dicit, Isa. lxi, 10 Gau- :

Dei custodimini. dens yaudebo in Domino, et exsultabit

anima mea in Deo meo. Joan. xvii, 13 :

Ut habeani gaudium meum impletum in

« Ut et qui seminat simul gaudeat et semeiipsis. De exsecratis autem qui ad
fidem patrum non convaluerunt in fru-
qui metit.
gem justitiee, dicitur, Aggaii, i, G : Semi'
37 In lioc enim est verbum verum :

nastis multum, et intulistis parum, etc.

quia aliusest qui seminat, et alius est
Et post pauca sequitur Et (jui mercedes :

qui metit. » congregavii, misii eas in sacculum per-

tusum.
Hic determinat commune proverbium. Si autem objiciatur, quod eliam Apo-
Duo aulem causam enim verita-
dicit : stoli seminaverunt. Dicendum, quod
tis proverbii prsemittit Dominus, dicens : semen dicitur proprie communiter.
et
« Ut et qui seminat, » hoc est in agrum Proprie dicitur quod priinum in agruni
cordis primum semen verbi mittit, sicut nudum jacitur : et sic soli Patriarcha; et

legislator Moyses, et l*rophelae. Matth. Prophetae seminaverunt. Aliquando di-

XIII, 4 : Exiit qui seminat, seminare, sci- citur semen quod superjacitur, ut aliud
licet seinen suuni. Iloc enim prinio fecit quod prius seminatum est, excitetur et
in Patriarchis, ct Legii^latore, et Prophe- inspissetur et adjuvetur, et quod perierat
lis. enim euntes ibant et flebant, mit-
lUi suppleatur: et hoc modo pra?dicatio
ientes semina sua '. Flentes quidem de Apostolorum dicitur semen. Luc. viii,

Redemptore absente mittentes tamen : 11 : Semen est verbum Dei. Ager autem,
scientiam fidei dc venturo Domino. Ec- liic mundus est. Ilanc distinctionem pro-
cle. XI, Mane scmina semen tuum, et
: bant opera rustlcorum, qui quando vi-
vespere ne cessei manus tiia : quia nescis dent non convalescere semina ante hie-
quid magis oriatur, hoc aui illud : ci si mem jacta, versus aestatem supersemi-
ulrumque simul, melius erit. Mane qui- nant, utspissenlur antiqua eladjuventur.
dem in Patiiarcliis : vespere aulein in Act. XVII, 18 : Quid vult seminiverbius
priedicatione Joannis, quae facta est in hic dicere ?
fine mundi, Utrumquc autem in fideli-

* Psal. cxxv, 6.
 IN EVANG. JOANNIS, CAP. IV-38, 39. 183

« In hoc enim est verbum verum, » maritana patrum facta et instituta pro se
induxit, et Prophetae revelationem quse-
Antique dictum proverbium, « quia sivit '. II ad Timoth. ii, G : Lahorantem
aliuSf » in persona et slatu, quia Patri- agricolam oportet primum de fructibus
archa « est, » et Propheta, et Joannes, percipere.
« qui seminat. » Jerem. iv, 3 : Novate
vobis novale, ei nolite serere super spi- « Et vos in labores eorum intro-
nas. Jerem. Seminabo do~ xxxi, 27 :
istis. »
mum Israel el domum Juda semine ho-
minum et semine jumentorum. Quia verbis ipsorum pro testimonio
« Et alius, » persona et statu, « est utimini adveritatis confirmationem. Pro-
qui metit, » enim
sicut Apostolus. Ille verb. xiv, 4: Ubi non sunt boves prxsepe
metit sicut diximus. Gantic. v, 1 Mes- : vacuum esti ubi autem plurimx segetes,
sui myrrham meam cum aromatibus ibi manifcsta est fortitudo bovis. Job, i,

meis. In nova enim Ecclesia metebantur 14 : Boves arahant, et asinse pascebantur

fideles in mortificatione carnis et odora- juxta eos. Sic enim Patriarchis aranti-
mento virtutis. bus^ Moyse seminante, Prophetis irri-
ganlibus, Deo dante incrementum et
maturitatem, et Apostolis metentibus in

« Ego misi vos metere quod vos non horrea Ecclesiarum : sic lit hoc quod di-
citur, Isa. iv, 2 : Erit germen Domini in
laborastis : alii laboraverunt, et vos
magnificentia et gloria, et fructus terrse
in labores eorum introistis. »
suhlimis, et exsultatio his qui salvati fue-
rint de Israel. Et illud Isaise, xxvii, 6 :

Explanatio esl et adaptalio proverbii. Qui egrediuntur impetu ad Jacob, florc'

Dicit ergo : « Ego, » qui Dominus hit et germinabit Israel, et implehunt
sum arese, « misi vos. » Joan. xv, 16 :
faciem orhis semine. Tam enim Patriar-
Posui vos ut fructum afferatis,
eatis, et chae quam Legislator, et Prophetse, et
et fructus vester maneat.
Apostoli impetu Spiritus sancli egressi
« Metere quod vos, » in personis et
sunt ex Jacob : et ex illis et in illis flo-
statu ApostoHco, « non seminastis. »
ruit promissionibus, et germinavit sacra-
Proverb. xni, 23 Multi cibi in novali- :
mentis Israel, et tota orbis facies in gen-
bus patrum, et aliis congregantur absque
tibus semine Dei verbi est impleta
judiclo. Patriarchae enim novaha fecc-
runt, Legislator seminavit, Prophetae ri-
gaverunt, Apostoli messuerunt. Et hoc
« Ex civilate autem illa multi credi-
factum est sine judicio veri intellectus :
30
quia tota Synagoga hoc non intellexit. derunt in eum Samaritanorum, pro-
Job, xxxi, 8 Seram, et alius comedat,
:
pter verbum mulieris testimonium
et progenies mea eradicetur. Hoc
pro perhibentis Quia dixit mihi omnia :

statu Synagogce dictiim est. Eccli. xx, quoecumque feci. »

30 : Qui operatur terram suam inalta-
bit acervum frugum : et qui operatur Post instructionem Apostolorum, di-
justitiam ipse exaltabitur.
cit de gratia significata in aquis et cibo
« Alii, » Patriarchaj et Prophetai, spirituali : et tangithujus manifestationis
« laboraverunt, » corda vertendo, semen propagationem
ad Gentes in primitiis
primi verbi seminando, sicut et ipsa Sa- Samaritanorum.

1 Cf. Supra, IV, 20 et seq.

 m D. ALB. MAG. ORD. PWMD.
Dicuntur autem hic Iria, scilicet, ma- illum Samaritani, » vocati pcr sermo-
nifestatio qua facla est per verl)uin mu- ncm mulicris. Daniel. iii, 41 et 42 : Ti-
lieris, ct fervor aJ Cliristum devolionis, memus te, vt qu/i'rimus /aciem tuam : ne
et eflioacia (llirisli sermonis proprio orc confundas nos. Psal. xxiv, 3 Univcrsi :

pr^Etlicanlis. qiA susiiiirnt te non confundoitur.

In primo liorum dicuntur duo : quo- Uogaverunt eum ul ihi maneret. »
«
runi primum cst crcdentium multitudo :
Sciverunt cnim quod ad introilum suum
secundum autcm causa tantae credenlia3, ad eos, hcncdicturus csset cis. Gencs.
mulicris lcstilicalio. w\v, 31 Ingredere, henedicle Domini,
:

Dicit ergo : « Ex civilale aulem cur Joris stas ? Gcnes. xxx, 27 : Experi-
illa, » Sicliar vel Sicliem nomine, quce mento didici, quia henedixerit mihi Deus
jam inccpit per fidcm cssc civitas, hoc propter te. Luc xxiv, 29 : Coegerunt
cst, civium unitas, « imdti crcdiderunt illum, dicentes : Mane nohiscum, Do-
in cum, » fidei devotione. Psal. lxxxvi, mine.
3 : Gloriosa dicta sunt de te, civitas Dei.
« Samaritanorum, » qui Gentes erant, « Et mansit ibi, »
et primitioe fuerunt Ecclesiae de Gcnti-
hus. Isa. Lxv, 1 : Quaesierunt me qui Quia scmpcr satisfacit devotis in ora-
anle non interrogahant, invenerunt ciui tione, « duos dics : » qui duas significant
non quxsierunt me. Ad Roman. xi, 7 : veritatis illuminationos cognitionem :

Quod quixrebat Israel, hoc non cst conse- sui in lcgis littcra, quam mulier accepit
cutus electio autem consecuta est, ctc.
: ah eo : et cognitionem sui in veritatis
« Propter verhum mulieris » hauricn- pra?sentia, ad quam mulierem per legem
aquam et « testimonium perhibentis. »
lis induxit. Tunc enim satis manserat. Can-
Quod quidem verbum necessarium luit tic. III, IV : Inveni cjiiem diligit anima
proptcr infidelitalcm Samaritanorum, mea, tenui eum, 7iec dimittam, donec in-
quibus ignotus fuit Dominus et mulier troducam illum in domum matris mex.
nota. enim fit Ita in omni nolitia, Invenilur cnim Christus in praesentia ve-
quod ignotum non fit notum, nisi per ritatis, tenelur nexibus amoris, inducitur
aliquid quod notum est. in doinum matris quando veritas aptatur
Et tangit vcrbum quo mulicr Chrislum testimoniis legis. Joan. xiv, 23 : Ad eum
Mcssiam esse persuasit, dicens : « Quia vcniemus, et mansionem apud eum fa~
dixit mihi omnia quxcumrj[ue feci. » ciemus.
Matth. vni, 10 : Non inveni tantam
fidem in Israel. Matth. xv, 28 : mulier,
magna est fides tua ! Luc. vn, 50 : Fides « Et muUo plures crediderunt in 4
tua te salvam fecit, vade in pace. eum, propter sermonem ejus.

Et mulieri dicebant : Quia jam non 4

propter tuam loquelam credimus :

^0 « Cum venissent ergo ad illum Sa-

ipsi enim audivimus, et scimus quia
maritani, rogaverunt ut ibi maneret. hic est vere Salvator mundi. »
Et mansit ibi duos dies. »

Ecce fructificatio sermonis proprii.

Tangitur devolio vocatorum per mulie- Et dicuntur tria, scilicet, amplior fru-
rem, quiaex devotione lidei venerunt, et ctus proprii sermonis, comparatio scrmo-
ex charitale Dominum manere rogave- nis Christi ad dicta mulieris, et confessio

runt. plena veritatis.

Dicit ergo : « Cum venissent ergo ad Dicit ergo : « Et multo plures credide-
 IN EVANG. JOANNTS, GAP. IV-41,42, 43, 44. 185

runt, » quam per mulierem, « propter ser- eorum. Eccli. xlvi, 1 et 2 : Fuit magnus
monem ejiis » proprium. Quia sicut dici- secundum nomen suum, maximus in
tur, Mattli. vii^ 9 : Erat enim docens eos salutem electorum Dei.
sicut potestatem habens. Psal. cxl, G :

Audient verba mea, quoniam potuerunt.

Verbum enim exiens ab ore Verbi in- Posl duos autem dies exiit inde,
«
43
creati cum virlute sonat. Psal. lxvii, 3i :
et abiit in Galilseam.
Ecce dabit vocem virtutis.
voci suse
Ipse enim Jesus testimonium perhi- 44
Cantic. ii, 14 Sonet vox tua in auribus
:

meis : vox enim tua dulcis et facies tua buit quia Propheta in sua patria ho-

decora. Psal. xliv, 3 : Diffusa est gratia norem non habet. »

in labiis tuis.

Hic incipit pars quae est de manifesta-

« Et mulieri dicebant. » tione Verbi incarnati per virtutem, quae
restaurat creaturam a se factam non in
Ecce sermonis auditi a Christo ad ser- parte sed in toto.
monem mulieris comparatio. Dividitur autem in tres partes : in
« Quia jam noi propter tuam loque- quarum prima dicit occasionem ad hoc
lam, » quse comparatione ejus quod vi- miraculum veniendi in secunda, tangit :

dimus, nihil est. IIT Regum. x, 7 : Ipsa historiam miracuh in terlia, dicit mira- :

veni, et vidi oculis meis, ct probavi quod culi fructum. Secunda incipit ibi, -^. 4G
media pars mihi nuntiata non fuerit. Et erat quidam regulus.-a Tertia, ibi,
(.<

Non enim jam propter humanam ratio- t. 53 : « Cognovit ergo pater. »

nem « credimus, » quamvis per illam in- In prima dicit quatuor, scihcet, quah-
ducti sumus sed ipsi veritati propter se
:
ter et quando exivit a Samaria in Gali-
et super omnia assentimus. Job, xlii, 5 laeam : quahter a Gahlseis acceptus est :

et 6 Auditu auris audivi te, nunc

:
quae causa acceptionis : et quahter per-
autem oculus meus videt te. Idcirco ipse venit in Canam, ubi mutavit aquam in
me reprehendo, et ago poenitentiam in vinum.
favilla et cinere. Sapient. xviii, 15 : In prima harum dicit quatuor quan- :

Omnipolens sermo tuus de coelo, a rega- do scihcet exivit, a quibus exivit, quo
libus sedibus . . . prosilivit. declinavit, et quid testatus est cum exi-
vit.
« Ipsi enim audivimus. » Dicit ergo : « Post duos autem dies, »
quibus apud Samaritanos permansit.
• Ecce confessio primae veritatis. « Ipsi Osee, VI, 3 : Vivificabit nos post duos
enim,y> exterius etinterius, « audivimus » dies : in die tertia suscitabit nos.
sapientiae verba, « etscimus.^ » intellectu « Exiit inde, » a Samaritanis. Non
veritatis, « qida hic est, » qui in carne ve- enim diu apud eos mansit ne scandalum
nitad nos, « vere Salvator mundi. » Vere faceret Judaeis, et per hoc occasionem
dicunt in comparatione ad eos qui figura haberent verbum Domini non recipiendi.
fuerunt, ut Moyses, et Josue, et ahi Judi- I ad Corinth. x, 32 : Sine offensione
ces, et Reges. Salvator autem ab actu sal- estote Judxis et Gentibus, etc. Mattli, x,
vationis. Mundi autem dicunt, ut signifi- 5 In viam Gentium ne abieritis, et in
:

cetur salus in Gentibus et non tantum in civitates Samaritanorum ne intraveritis

Judsea. Genes. xli, 4.5 Vocavit nomen : sed potius ite ad oves quas perierunt do-
ejus Salvatorem mundi. Luc. i, 31 Vo- : mus Israel. Alia autem de causa exivit,
cabis nomen ejus Jesum : ipse enim sal- ut aliis praedicaret. Luc. iv, 43 : Quia et
vum faciet populum suum a peccatis aliis civitatibus opo7'tet me evangelizare
I8() 1). ALB. iVlAG. ORD. VWJFA).

re(j)iinn Dei : (/ui<i ideo missKs siim. tam de gente tua et de /ratribus luis sicut
me, suscitabit tibi Dominus Deus tuus.
« Et abiit in Galila^am. » De autem suscilatus, in patria
fratribus
est suscitatus. Sod ad hoc dicendum,
Ecce quo dcvenit. iMaltii. iv, 22 Cir' : quod semper Propheta vilipendilur a
cuibat Jesus totnm Gnlil.ram, pnedicans suis notis, eo quod principia cujuslibet
evancjelium re(jni. lloc etiam dixit, Isa. sunt infirma et humana : et ubi htec nota
IX, Primu tempore alleviata est terra
1 : sunt,impc(liunt inagni existimationem de
Zabulon et terra Nep/tthali : et novissi- eo qui in inlirmis et parvis est notus.
mo agyravata maris trans Jor-
est via llujus signuin, esl quod cum, Luc. xvii,
danem GalilxcB gentium. Juxta ergo 11 et seq., curasset Dominus decem le-
prophetiam in (jalikTa prinio anno ma- prosos, novem qui de gente sua fuerunt,
xime prffidicavit. Alia auteni fuit causa eum contcmpserunt : et unus qui erat
quam dicit Beda : « Quia deteriores Samaritanus, gratias egit. Unde dixit :

erant, ct vix convertibiles : et ideo sa?- Nonne decem mundati, sunt ? et novem
pius euni ad eos redirc oportcbat. » II ubi sunt ? etc. Sic ergo verum est pro-

ad Timoth. iv, 2 : Insta opportune^ im- verbium.

portune.
Et hoc est quod sequitur :

« Gum ergo venisset in Galilseam,

« Ipse enim Jesus, etc. » exceperunt eum Galilaei, cum omnia
vidissent quce fecerat Jerosolymis in
En causam reddit Beda quod iterum
die festo : et ipsi enim venerant ad
secundo adventu venit in Galilseam, quia
in primo advenlu in Galilajam honorem diem festum.
non habuit ideo secundo : revertitur ut Venit ergo iterum in Gana Galilsese,
saltem in ipsum credant per signa. ubi fecit aquam vinum. »

Et hoc est quod dicit : « Ipse enim

Jesus testimonium, elc. » Ac si dicat : Tangitur hic qualiter est a Galilaeis re-
Quod sine honore primo dimissus fuit, ceptus.
ideo fuit, quia in patria sua Propheta « Cum ergo, » jani famosus a signis
non habet honorem. inter alienos, « venisset in Galilieam^ »

I^^t lioc est quod dicit : « Ipse enim, » secundo adventu suo, « cxceperunt eum
Dominus Prophetarum, « testimonium Galilsei^ » cum aliquo lionore, putantes
perhibuit » de hoc quod in seipso opera- quod signa majora apud eos facere de-
tus est, « guia Propheta in patria sua. » beret quam apud alios. Luc. iv, 23 :

Hujus autem causa est, quia aliquando Quanta audivimus facta in Caphar-
notus fuit in puerilibus inter suos, et naum, fac et hic in patria tua.
suam cognoverunt originem : et ideo Et hoc est quod sequitur « Cum om- :

magna quae vident, in consideratione 7iia vidissent » signa « cjux fecerat Jero-
eorum, non habent laudem. Et hoc est solgmis, coram tota multitudine ascen-
»

« fJonorem, » scilicet prophetalem, « non dente ad diem fcstum, « in die festo. »

habet. » Luc. iv, 24 : Amen dico vobis, In festivis enim diebus et locis maxime
quia nemo propheta acceptus est in pa^ se manifestavit ut pluribus prodesset.
tria sua. Joan. vii, 5 : Neque enim fratres Joan. xii, Turba multa quss
12 et 13 :

ejus crcdiderunt in eum. Psal. lxxxvii, venerat ad diem festum,... clamabant :

9 Longe fecisti notos meos a me, etc.
: Ilosanna ! Benedictus qui venil in nomi-
Sed tamen contra hoc esse videtur ne Domini, rex Israel ! Sicut dicitur, I

quod dicitur, Deuter. xvui, lo Prophe- : Regum, IV, o : Cum venisset arca foede-
 Ii\ EVANG. JOANNfS, CAP. lV-i6, 47. 187

7'is Domini in castra. vociferatns est quia sub alio regnabat secundum, regni
:

omnis Jsrael clamore grandi, et perso- parvitas et arctitudo, quia non nisi in
nuit terra. una villa praeerat : tertium, regiminis
« Et ipsi enim veneranl ad diem fe- indiscrctio, quia scientiam regendi non
stum, » et ideo oculissuis viderunt signa habebat quartum autem, ad continen-
:

et honorem qui exhibitus fuit Domino. dum regimen invalitudo, quia vires non
Joan. II, 23 : //* Pascha, in die festo, habebat.
multi crediderunt in nomine ejus, vi- De prinio dicitur, Matlh. vin, 1) : Ego
dentes signa ejus quse faciehat. homo sum sub potestale constitutus,
habens sub me milites. Econlra dicitur
« Venit ergo iterum, etc. » de regno excellentiae, Apocal. xix, 16 :

Ilabet in vestimento et in femore suo

Ecce loci descriptio. Iterum autem scriptum : Rex regum et Dominus domi-
venit « in Cana Galilsese, » ut ex praece- nantium.
denti signo ad fidem et devotionem exci- De secundo, Abdiae, 1i. 2 Ecce par- :

tarentur. Psal. lxxvi, 12 et 13 : Memor vulum dedi te in gentibus, et con-

fui operum Domini, quia memor ero ab temptibilis tu es valde.
initio mirabilium tuorum et meditabor : De tertio, Eccle. x, 16 : Vse tibi, terra,
in omnibus opcribus tuis, etc. Et hoc cujus rex puer est, et cujus principes
est : « Vbi fecit aquam vinum,)) innup- mane comedunt, scilicet ad ebrietatem
tiis, sicut anle dictum est. sectandam.
De quarto, Eccli, vu, 6 : Noli quserere
fieri judex, nisi valeas virtute irrumpere
« Et erat quidam regulus, cujus inic[uitales : ne forte extimescas faciem
filius infirmabatur Gapharnaum. potentis, et ponas scandalum in sequitate

Hic cum audisset quia Jesus adve- ^"^- ''^^ ^^^ Miphiboseth, II Regum, ix,

3, debilis pedibus, vir confusionis, qui

niret a Judsea in Galileeam, abiit ad
ultra vires prsesumit. TaHs est omnis rex
eum, et rogabat eum ut descenderet
carnalis. Hic enim regnum habet sub
et sanaret filium ejus : incipiebat enim concupiscentise imperio, parvum regnum
mori. » in carnis dominio, parvo sensu iii sen-
sualilatis delectatione quse non percipit
Hic langitur historia miraculi. quae Dei sunt, parvse virtutis in carnis
Dividitur autem hoec pars in quatuor infirmitatc
partes:inquarumprimatanguntureaquai Hic regulus erat,
faciuntadmiraculi faciendi inductionem :

secundo, tangunlur ea quse faciunt ad « Gujus filius infirmabatur, »

inducentium idoneitatem tertio, ea quse :

faciunt ad miraculi perfectionem quarto : Febris infirmitate, quae est calor inna-
et ultimo, ea quse faciunt ad miraculi turalis. Psal. vi, 3 : Miserere mei, Do-
utilitatem. mine, quoniam infirmus sum : sana me,
Tnducentia autem ad miraculum sunt Domine, quoniam conturbata sunt ossa
tria : infirmitas praesentis miseriac, di- mea. Infirmitas autem filii quem amabat
gnitas intercedentis personae, et pericu- pater, mcntis significat infirmitatem. III
lum jam instans de vicina mortc. Re^um, xvii, Erat languor fortissi-
17 :

Dicit ergo : « Et erat quidam, » spe- mus, ita ut non remaneret in eo halitus.
cialis dignitatis,
» Regulus « regulus. ^stus enim concupiscentiae fervens in
autem propter quatuor dicebatur quo- : spiritu, febris est qua laborat filius.
rum primum est potestatis diminutio, « Capharnaum. » Ecce locus : quae
188 D. ALR. M\C.. ORD. PR/ED.

vllla pinguedinis Intcrprolaliir, ot sua Tamquam aliquom Dco dilectuni san-

pingucdine occasionem dat infirniitali ctum, « ut descenderet » in Capharnaum :

anima^ Dcuter. xxxu, 15 : Incrassalus quia appropinquando infirmo putabat

est (lilectus, ct recalcitravit; incrassatus, oum plus posse. Doutcr. iv, 7 : Nec est
impinguatus, dilatatus, dereliquit Deum alia natiotam grandis, qux habcat deos
factorem suuin, etc. Sic ergo ad miracu- appropinquantcs sibi, sicut Deus noster
lum laciondum invitat infirmitatis proe- adest cunctis obsecrationibus nostris.
sentis miscriaj nccessitas. Et sanaret, » intercedendo apud
«

Deum quia non putabat oum Deum et

:

« Hic cum audisset, etc. » ubique csse, « filium ejus, » quem dili-

gebat. Regum, i, 20 II : Sicut mater

Ilic tangitur dignitas intcrccdentis unicum amat filium suum, ita ego te di-
pcrsonrc. « Jlicy » scilicot regulus qui ligcbam. Sic sensit de virtute divina
dignior cseteris habebatur, « cum audis- Naaman Regum, v, 11, quando
Syrus, TV
set, » forle per turbam undique concur- dixit : Putabam quod egrederetur ad
rentem ad Dominum, « quia Jesus adve- me, et stans invocaret nomen Domini Dei
nirel » ad partes sibi vicinas, « aJudxa^ »
sui, et tangeret manu sua locum leprae,
rediens post Pascha, « in Galilaeam, » et curaret me.
quia Cana ad quam rediit .Tesus, civitas

luit Galilaefle. Et hic auditus, signum orat (( Incipiebat enim mori. »

debilis fidei_, quod ejus potcntiam non
crodidit etiam a longinquo posse sal- Ilic tangitur periculum de jam instanti
vare : cum tamen ubique sit Deus per morte. Inceptio enim mortis est in tactu
deitatem, quantumcumque distet pr^esen- pulsus, et agone angustise cordis exqui- :

tia corporali. Kt sic vidctur affectata bus mors vicina probatur secundum cau-
Martha circa Dominum, Joan. xi, 21 :
sas inforiores. Isa. xxxvni, 1 Dispone :

Domine, si fuisses hic, frater mcus non domui tuse, quia morieris tu, et non vi-

Juisset moriuus. Putabat enim hsec Do- ves. Tamen quia nulla aegritudo Deo est
minum habere virtutem corporalem, incurabilis, ideo petita Deo opem. I Re-
quae cum propinqua est agit, remota gum, 11, 0: Dominus mortificat et vivi-

autem non agit cum tamen de Domino

: ficat, etc. Ad ITebr. xi, 19 : Et a mor-
scriptum Prope est Dominus omni-
sit : tuis suscitare potens est Deus.
bus invocantibus eum, omnibus invocan-
tibus eum in veritate \
Et hoc est quod dicit, quod « abiit ad « Dixit ergo Jesus ad eum : Nisi si- 4S
eum, » apud quem putabat praesentia gna et prodigia videritis, non creditis.
corporali proficere, non attendcns quod Dicit ad eum regulus : Domine, de- 49
Dominus ante dixerat Samaritana?, quod scende prius quam moriatur filius
venit hora quando neque in monle hoc,
raeus. )'

neque Jerosolymis adorabilis Patrem;...

sed veri adoratores adorabunt Patrem in Ilic tangitur ea quae ostendunt inido-
spiritu et veritate -. Et tali errore omnes neitatem reguli pro quo fiat miraculum.
illi detinentur qui putant Deum csse cor- Et tanguntur duo, scilicet, increpatio
pus, vel virtutem in corpore : quia hic modicitatis fidei, et instantia petentis ut
est error pessimus. fiat,

De primo dicit : (( Nisi signa » com-

« Et rogaliat eum, » munia, « et prodigia, » id est, majora

*
Psal. cxLiv, 18. » Supra, IV, 21 et 23.
 IN EVANG. JOANNIS, CAP. IV.48, 49. 189

signa quae sunt sine exemplo, eo quod Jerusalem in Pascha, ubi etiam multa
similia eis non sunt audita : et ideo quse signa viderat : et post omnia ista adhuc
procul a digito sunt, hoc est, a similium in fide dubitavit, et ideo increpatione
demonstratione prodigia dicunlur : a vi- dignus erat.
deritis, » frequenter, non semel : quia Adhuc autem opponitur, quod iste
jam in Cana ista viderat, et in Pascha melius videtur credidisse quam centurio :

multa vidit Jerosolymis facta : « non cre- quia plus est posse per seipsum quam
ditis. » Exod. iv, 8 : Si non crediderint per alium autem volebat quod face-
: iste

iibi, neque audierint sermonem signi rct curationem per seipsum, alius autem
prioris, credent verbo signi sequentis. quod per alium et quia multi possunt :

Ad Hebr. ii, 4 : Constante Deo signis et per aiium quod per seipsos non possunt:
portentis, ct variis virtutibus, et Spiritus ideo videtur iste raajorem potentiam cre-
sancti distributionibus secundum suam dere de Domino quam centurio.
voluntatem. Eccli. xxxvi, G : Innova si- Adhuc, Omnis virtus agens aliquid,
gna, immuta mirabilia. fortior est et fortius agit in conjunctum
Quccrit autem hic Gregorius, Quarc quam in remotum, sicut dicunt Philoso-

iste increpatur qui salutem a Christo pro phi. Rationabiliter ergo petivit ut ad
fdio petiit, quia salutem ab eo non quse- filium descenderet, ut virtus curativa in
reret, quem non crederet esse Salvato- filium conjunctum in (ilio fortior esset.
rem, cum, Matlh. viii, 10, laudetur cen- Ad hoc autem dicendum, quod in ve-
turio qui salutem peliit puero a Domino ritate iste in fide dubitavit, et centurio

dicente : Amen dico vobis, non inveni in fide perfectus fuit. Ad primum autem
tantam fidem in Israel ? Ad hoc autem objectum dicendum, quod nuUa virtus
dicit Gregorius, quod si notantur verba est adeo fortis sicut illa quae potest ubi-
istius quibus salutem petiit, statim per- que : et illa ubique per seipsam opera-
penditur quod in fide dubitavit. Dixit tur. Et si potest per alium, hoc est in-
enim, quod descenderet, putans quod digentise : quia indiget alio medico sicut
non nisi proesens curationem exhibere instrumento, vel ministro qui bajulus sit

posset : et si bene crederet, profecto sci- virtutis. Sed talem virtutem in Christo
retquod non esset locus ubi non esset iste non credidit qui prcesentiam corpo-
Deus. Iste autem centurio de quo loqui- ralem petivit, ut mediante illa praesentia
tur Mathaeus perfectus in fide fuit et de- virtus sua possit curare. Centurio autem
volione, quiDomino dixit, Matth. vin, per hoc quod dixit : Ego homo sum sub
8 :Domine, non sum dignus ut intres potestate constitutus ', non intellexit
sub tectum meum, etc. Et ideo iste in- Christum indigere bajulo virtutis : sed
crepatur, et ille laudatur. potius quod in omnibus creaturis esset
Sed adhuc qua?ritur, Quare increpa- ad Christum Dominum ratio obedientia-
tur? quia per signa debebat induci lis, ut fieret in eis hoc quod voluit, sicut
ad fidem, sicut dicitur, Joan. xv, 21 : in subditis centurionis erat ratio obedien-
Si opera non fecissem in eis quse ne- tialisad faciendum quod vellet centurio.
mo alius peccatum non habe-
fecit, Psal. cxxii, 2 Ecce sicut oculi servorum
:

rent : nunc autem et viderunt, et ode- in manibus dominorum suorum. Et haec

runt Patrem meum. Sed ad
et me, et fuit perfecta Jides deitatis Christi quam
hoc iterum respondetur, scilicet, quod regulus non habuit.
iste viderat signum de propinquo fa- Ad aliud dicendum, quod dictum Phi-
ctum in Cana Galilaeae et etiam quod :
losophi intelligitur de virtutibus limita-
oportuit eum de necessitate legis esse in tis. Virtus autera Dei est illiraitata et in-

' Matlh. viii, 9.

100 1). \\M. MAf.. ORD. PR.ED.

finila: ol idoo illa uUingil ubique. Sa- absens volo perficere. « Vade » ergo a
pient. viii, I : Atlinyit a fine iisque ad me descedens ct discedens. Luc. vn, 'M) :

finem /ortiter, cl disponit omnia suavi- Fidcs lua te salvam fccit, vade in pace.

ter. Ifcec ergo cst causa increpationis. Sicut dixit Eliseus ad IVaaman : Vade, et

Marc. IX, 22 : Si potes credere, omnia lavare \ etc.

possibilia sunt credenti. « Filiics tuus vivit, » rcstitutis ad in-
tegrum vitce principiis. Joan. v, 21 : Sic-
« Dicit ad eum regulus. » ut Pater suscilat mortuos et vivificat, sic
el filius quos vult vivificat. Joan. xi, 25 :

Qui aparvitate justiticE reg u lus d\c[\m :

Qui credit in me, etiamsi mortuus fuerit,

quia parva justitia regebat seipsum. Isa.
vivet. Deuter. iv, 4 : Vos qui adhieretis
XXVI, 18 Salutes non fecimus in terra :
:

Domino Deo vestro, vivitis universi. Sa-

ideo non ceciderunt hnbitatores terrx. Tu Domine, qui
pient. XVI, 13 : es, vitse
« DominCy descende. » Adhuc perma- et mortis habes potestalem.
net in fidei modicitate quia cupit illum
:

Hoc est ergo quod dicit.

descendere qui ubique habet potestatem.
Alias autem secundum spiritualem sen- « Gredidit homo, »
sum petitur, ut ex misericordia conde-
scendat ad humanitatis humilitatem de quem
Jam in fide perfectus : quia pri-
alto sedis majestatis. Psal. cxliii, 5: hi-
mo absentem curare posse non credidit,
clina ccelos tuos, et descende : tange mon-
modo verbum absentis potens esse ad
ies, fumigabunt, Tsa. lxiv, 1
ct Uti- :
curandum non dubitavit. Sapient. xvi^
nam dirumperes coelos ct descenderes. 12 Neque herba, neciue malagma sana-
:

Et allegat ullimam necessitatem, di- vit eos sed tuus, Domine, sermo, qui sa-
:

cens Priusquam moriatur filius

: <<
nat omnia. Psal. cvi, 20 : AFisit verbum
meus. » Quasi diceret: Si mortuus fue- suum, et sanavit eos, et cripicit eos de
rit, postea suscitare non erit possibilc.
interitionibus eorum.
Et hoc est signum modicitatis fidei. Deus « Sermoni quem dixit ei Jesus. » Luc.
enim etiam a mortuis potest suscitare. 37 Non erit im.possibile apud Deum
I, :

Ad Roman. iv, 17, dicitur de Abraham omne vcrbum. Genes. xviii, 1 i Nicmquid :

quod posuit illum ante Deum, cui cre-

Deo quidcjuam est difficile ? Habacuc, ii,
didit, qui vivifical morluos, et vocat
4 Justus aictem meus in fide sua vivet.
:

ea qua; non sunl, tanupiam ea quse sunt.

« Et ibat, » jam credens quia ubique

esset virtus ejus ad curandum. Et est

mirum quia : centurioni, qui fidem ple-
« Dicit ei Jesus : Vade, filius tuus
nam habebat, ad ipsum venturum ex-
se
vivit. Credidit homo sermoni quem hibebat. Mattli. viii, 7 Ego veniam, et :

dixit ei Jesus, et ibat. » curabo eum. Isti autem petenti ut de-

scenderet, priesentiam suam negavit. Et
Ecce tangilur miraculi perfectio. hujus causa est, quia illius devotionem
Et dicuntur quatuor, scilicet, verbum et humilitatem exhibilione suae praesen-
vivificans, fides ex devotione impetrans, tice remuneravit : istius autem increduli-
ct laetum nuntium salutem nuntians, et tatem, per hoc quod absens curavit, eru-
experimentum probans. diendo ad fidem erexit. Et sic patet quod
Dicit ergo : « Vade. » Quasi diceret bene omnia fecit. Proverb. vui, 8: Justi
Tu putas quod non possum absensfacere sunt omnes sermones mei, non est in eis
quod facio prsesens : ut ergo credas, hoc pravum ciuid neque perversum. Deuter.

'
IV Regum, v, 19.
 :, :

IN EVANG. JOANNIS, CAP. IV-ol, :i2, 53. 191

xxxii, 4 : Deus fidelis, et absque ulla proxima est post meridicm, Hora qui-
iniquitale, justus et recius. dem in qua omnis seger pejus habere in-
cipit secundum naturam quia tunc sol :

a summo coeli incipit declinare, et cum

« Jam autera eo descendente, servi declinatione solis^ omnis virtus aegri in-

occurrerunt ei, et nuntiaverunt dicen-

cipit cadere et decHnare. « Reliquit eum
febris, » ut ostendatur curatio tota esse
tes quia filius ejus viveret.
miraculi, et nullo modo esse naturalis.
Interrogabat ergo horam ab eis, in
Job, V, 18: Ipse mdnerat, el medetur,
qua melius habuerit. Et dixerunt ei percutit, et manus ejus sanabunt. Et hoc
Quia heri hora septima reliquit eum est quod ad litteram de hora ista est su-
febris. mendum,
Et ideo sequitur miraculi fructus :
Gognovit ergo pater quia illa hora
erat in qua dixit ei Jesus : Filius tuus
« Cognovit ergo pater, etc. »
vivit: et credidit ipse, et domus ejus
tota. » Duo autem dicuntur, miraculi fructus,
et signi epilogus.

Tangitur hic Isetum nuntium salutis, De primo ergo dicit « Cognovit ergo :

Dicit ergo : « Jam autem eo descen- pater, » per eamdem mensuram tempo-
dente, » aCana in Capharnaum, ante- ris dicti Jesu, et sanitatis perceptae, « quia
quam aliquis nuntiorum praeveniret qui illa » eadem « hora erat » sanitatis filii,

de sermonibus Domini praenuntiare pos- « in qua Jesus, » auctor salutis, « dixit

set, « occurrerunt ei servi, » Iseto oc- ei : » Vade, « filius tiius vivit. » Et sic
cursu, « et annuntiaverunt ei » laeta, dictum Jesu causam salutis fiUi esse sci-
« dicentes quia filius ejus viveret. » Luc. vit : quia causa est, qua posita statim
XV, 32 : Epulari autemgaudere opor- et sequitur elfectus. Jerem. xxxi, 34 : Om-
tebat, quia frater tuus hic mortuus erat, nes cognoscent me, a minimo eorum us-
et revixit. IV Regum, vn, 9 : Hsec enim que ad maximum , ait Dominus quia :

dies boninuntiiest: si tacuerimus, et no- propitiabor iniquitati eorum.

luerimus nuntiare usque mane, sceleris « Et credidil ipse » dominus famiHse,
arguemur. Psal. cxvn, 24 : Hsec est « et domus ejus tota. » Et ex tunc per-
dies quam fecit Dominus : exsultemus fectus fuit in tide, jam non regulus, sed
et Isetemur in ea. rex in famiUa sua existens. Isa. xxxu, 1:

Ecce in justitia regnabit rex.

« Interrogavit ergo horam ab eis. » Regulus autem isle, ut dictum est,

parvae potestatis, et parvi sensus, et par-

Haec est probatio et examinatio facti, vi regni, mens sive ratio est. FiUus au-
scilicet interrogatio horae « in qua me- tem, spiritus in carne. Febrisvero, ardor
lius habuerit, » hoc est, in qua fugato fomitis et concupiscentiae. EccU. xxni,
morbo, et virtute restituta, signa conva- 22: Anima calida quasi ignis nrdens
lescenticB in eo apparebant. I Regum, non exstinguetur donec aliquid deglut-
XXV, 8 : In die enim bona venimus, sci- iiat. Luc. iv, 38 Socrus autem Simo- :

licet ad te. nis, hoc est, caro, tenebatur magnis fe-

bribus. Unde, Daniel. xiii, lo, Susanna
« Et dixerunt ei. » refrigerari fonte gratiae quaesivit. Et dici-

tur causa : .^sius qiiippe erat. Hunc in-

Hsec est secunda responsio de hora. naturalem calorem sanat Dominus inter-
« Quia hcri liora septima, » quee hora pellantibus Sanctis, qui paterno affectu
192 D. ALB. MAG. ORO. PR^D.
aegrotum diligunt. Jcrcm. xvii, Sana li : excusaliones in peccatis. Dc quarlo, Je-
me, Domi)ie, et sanahor : salvwn me rcm. vi, 1.') : Confusi sunt, quia ahomi-
fac, ct salvus ero. Psal. cii, 3 : Qui pro- nationem /ecerunt : r/uin polius confu-
pitiatur omnihus iniquitatihus tuis, qui sione non sunt confusi, et eruhescere
sanat omnes infirmitates tuas. nescierunt.
Servi autem occurrcntes sunt viri Simplcx autem confcssio est, quae est
sancti, ct Ecclcsiae minislri, dc salute sinc plica hypocrisis, vanilatis, et pcr-
animffi gaudentcs. Luc. xv, lU: Gau- mistionis, et dolositatis.Plicam habet
dium erit coram Angelis Dei super uno liypocrisis : quia pcr confcssionem inten-
peccatore pasnitentiam agente. Dicunt dit justificare seipsum. Matth. xxiii, 2.j :

enim quod hora seplima fchris eum rcli- Mundatis quod deforis est calicis et pa-
quit: eadem scilicet hora, qua fehris ista ropsidis, intus autem pleni estis rapina
genus humanum apprehcndit. lloc cnim et immunditia. Undc ilU, ihidem, t- 27,

factum est post meridiem '. comparantur sepulcris dealhatis, quae a

Horae autem istae sunt, quihus resurgit foris parent hominihus speciosa, intus
anima de peccato per pcenitentiam. llna vcro plena sunt ossihus mortuorum et
quidcm in compunctionc, quae quatuor omni spurcitia. De istis etiam dicitur in
hahet momcnta, quorum unum cst mo- Psalmo, v, 11 :Sepulcrum patens est
tus liheri arhitrii in Dcum allerum, mo- : guttur eorum, sciUcet qui sic confiten-
tus Uberi arbitrii in peccatum dctcstando lur. Vanitati autem permista est confes-
ipsum: tcrtium est dolor de comniisso :
sio, quando id quod ad vanitatcm saeculi
et quartum est spes veniae. Dc misericor- facit, loete confitctur quod autem secun- :

dia Dei. Psal. lix, 4 Commovisti ter- : dum saeculum confusionem praetcndit,
ram, et conturhasti eam : sana conlritio' demisso vultu vix dicit. Proverb. ii, 14 :

nes ejus, quia commota est. Commovisti Lxlantur cum male feccrint, et exsul-
dicit, proptermotum ad Deum. Contur- tant in rebus pessimis. Plica autem per-
hasti, propter motum detestationis in mistionis est, quando inlcrmiscct pluri-
peccatum. Sana contritiones ejus dicit, ma quai non
non sunt peccata, ut ex illis

propter motum doloris commissi. Quia in loto injustus appareat. Et in signum

commota est dicit, propter motum spei hujusmodi dicilur de Sanctis, quod ve-
in misericordiam remillentis. Haec ergo stimenta debent esse candida per totum,
quatuor momenta faciunt horam unani. et macuUs non respersa. Et agnus, Exod.
Confessio autem hahet horastrcs : quia xii, 5, dicitur «ii^we macula. Cantic. iv,
confessio debet esse vcra, simplex et in- 7 ; amica mea, et ma-
fota pulchra es,

tegra. Vcritas autem habet quatuor mo- cula non est in te. Dolo autcm permista
menta, scilicct, ut quod fortiter dicat, ut confcssio est, quando non habet emen-
sicut fecit dicat, ut excusationem non dandi propositum in hac enim viget :

quaerat, ut cum verecundia quam turpi- peccati voluntas adhuc, et non habet
tudo peccati exigit confiteatur. De priino emendandi propositum. Malach. i, 14 :

horum dicitur, Isa. xliii, 26 : Narra si Maledictus dolosus qui hahet in grege
quid hahes ut De secundo,
juslificeris. suomaseulum, etvotum /aciens immolat
Josue, vii, 19 : Da gloriam Domino Deo dehile Domino. In hoc enim dehile est
Israel, et confitere, scilicet peccatum sacrificium quod sic offertur. Sic ergo
tuum, atque indica mihi quid feceris. etiam haec hora hahet quatuor momenta.
iS'on cnim confitetur nisi dicat sicut fecit. Integra autem erit confessio et haec :
I
De terlio, Psal. cxl, 4 : Non declines cor hora etiam hahet quatuor momenta : ut
meum in verba malitise, ad cxcusandas scilicet totum sine diminutione dicatur,

* Cf. Genes. iii, 8.

I
 IN EVANG. JOANNIS, CAP. lV-53. 193

ut uni totum dicalur, ut una vice quan- cibi iUius spirilualis, quem ministravit
tum recordatur dicatur, ut dimidia venia Anf^elus, quadraginta diehus et (juadra-
non speretur. De primo, Psalmo cx, 1,
in ginta noctibus, itsque ad montem Dei
et cxxxvii, 1 : Confitebor tibi, Bomine, Iloreb.
in toto corde meo, hoc est, ex toto corde, Oratio autem est secunda hora, quae
totum dicendo quod est in corde. De sicut dicit Augustinus, est pius atTectus

secundo, quod uni totum dicalur quod mentis in Deum directus. Habet autem
est in corde, sicut uni mcdico totus ha?c liora quatuor momenta, scilicet, ut
dolor aperitur hoc est significatum, : in secreto cordis fiat, ut devote, ut ad
Luc. X, 34, ubi Samaritanus omuia vul- salutcm, ut perseverantcr. De primo,
nera semivivo alligavit, infundens oleum Mallh. vi, 6 : Tu autem cum oraceris,
et vinum. Quod simul una vice totum. intra in cubiculum tuum, et clauso
Isa. XXXVIII, i'6 Becogitabo tibi onmes : ostio, ora Patremtuum inabscondito : et
annos meos in amaritudine animse mex. Pater tuus, qui videt in abscondito, red-
Quod vero dimidia venia non speretur. det tibi. De devotione, Psal. cxl, 2 : Di-
Psal. cii, 3 Qui propitiatur omnibus
: rigatur oratio mea sicut incensum in
iniquilatibus tuis,qui sanat omnes infir- conspectu tuo. Quia oratio debet esse
mitates tuas. Istae ergo sunt quatuor ignita fervore devotionis, ct condita odo-
horae. ramentis virtutum. Debet autem esse de
Tres autem residuK sunt in satisfa- pertinontibus ad sahitem. Matth. vi, 33 :

ctione, scilicet, jejunium quod sanat pe- Quserite primum rcgnum Dei et justi-
stes corporis, et oratio quae sanat pestes tiam ejus, De perseverantia, Luc.
etc,
mentis, et eleemosyna vcl cordis, vel xviii, \ : Quoniam oportet semper orare.,
operis, vel utriusque, quce sanat pestes et non dcficere. Luc. xi, 8 : Propter im-
facuhatis. probitntem tamen ejus surget, ct dabit
Jejunium autem qualuor momenta //// quotquot liabet neccssarios, scilicet

habet, fcilicet, ut loeto vultu exhibeatur. panes.

Matth. Tu autcm cum jejunas,
VI, 17 : Elecmosyna autem hic sumilur tain
unge caput tuum, et faciem tuam la- pro quam pro corporali et
spirituali, :

va, etc. Ut usque ad j^etulantiae corpora- sic omnis homo potest ad eleemosynam
lis mortificationem producatur. Joel. ii, suflicere. Isa. lvui, 7 : Frange esurienti
12 et 13 : In jejunio, et fletu, et planctu panem tuum, et egenos vagosque induc
scindite corda vestra, et non veslimenta i?i domumtuam. Habet autem et hanc
vestra. Et ut sobrielas sensuum et ani- qualuor momenta, scilicet^ compa?sio-
mse scrvetur, el rationabile sit ne crea- nem in corde, dulcedinem in ore, largita-
tura destruatur. Ra- AdRoman. xii, 1 : tem in manu, ct utilitalem in dato. De
tionabile obsequium vestrum. llad.Ti- compassione, Isaise, lvui, 10 : Cum
moth. IV, 5 : Sobrius esto. Quartum effuderis esurienti animam tuam, et ani-
autem momentum hujusmodi horae est, mam afflictam repleveris^ orietur i)i te-

ut duni jejunat corpus, mens verbo Dei nebris lux tua. Luc. vi, 36 : Estote
pascatur. Exod. xxxiv, 29, dum Moyses misericordes, etc. De dulcedine oris,

jejunat in monte cum Domino, comuta Eccli. iv, 8 Declina pauperi sine Iristi-
:

facta est facies sua ex consortio sermo- tia aurem tuam, et redde debitum tuum,
nis Domini. Matth. iv, i Non in solo : et responde illi pacifica inmansuetudi)ie.
pane vivil homo, sed in omni verbo quod De largilate manus, Tob. iv, 9 : Simul-
procedil de ore Dci\ Sicut, III Regum, tum tibi fuerit, abundanter tribue : si

XIX, 8, Elias ambulavit in fortitudine cxigman tibi fucril. etiam cxiguum li-

' Cf. Deuler. viu, 3.

XXIV 13
19 i I). \\M. y\M>. OUI). IMLKD.

benler impcrtiri stuflc, l)c utilitale dati, judicium, in Sexta sententiam, in Nona
Luc. XI, 11 Quis ex vobis patreiti
et 12 : morlem, in Vespera depositioiiem de
petit panem, numquid lapidem dabit ligno et sepulturani, in Completoiio po-

illi ? Autsi petierit pisccm, numquid pro sitioncm custodum circa sej)ulcrum. Ilis

pisce serpentcm dabit illi? Aut si petierit cnim lioris pcrducimur ad vitam et salu-

ovum, manquid porriget illi scorpionem ? tein. Psal. cwiii, 1(5 1 : Scpties in die
ergo sunt septem horae, quarum
Isla^ laudcm dixi tibi, super judicia justitise
qua'libet habet quatuor momenta ex tuse.

quibus completur. Quamvis cnim secun- Vel dicamus, quod a septem liberali, a
dum computistas hora ex pluribus mo- Christo seplima hora sanamur, scilicet,
mentis componalur, tamen secundum primo a contemptu praecepti et praeci-
naturam non componitur nisi ex quatuor: pientis : secundo, a libidine peccati : ter-

in quorum primo virlus ejus oritur, in tio, ab agendorum et credendorum et

secundo proliciendoprogreditur, intcrlio appetendorum ignorantia : quarto, a ma-

stat in augmento, et in quarto perfectam litia^ quae est pronitas et proclivitas in
dilTundit operationem suae virtulis. IIoc malum : quinto, a reatu actus peccati :

enim modo res causatce in ens perficiun- sexto,a maculacontagionisimaginisDei

tur : et ideo hanc ex quatuor fecimus seplimo, ab ipso pondere peccati quo
compositionem. unum peccatum trahit in aliud, quando
Istoeseptem horae sijjjnificantur, III Re- per poenitenliam non delelur. Job, v, 19 :

gum, IV, 35, ubi dicitur quod puer resu- In sex tribulationibus liberabit te, et in

scitatus ab Eliseo, oscitavit septies, et septima non tangct tc malum.

rediit ad vitam : quia istis septem resur- Sic ergo omnibus his modis, hora
gitur a portis mortis ad vitam. septima reliquit illum febris spiritua-

Potest etiam dici quod seplem horae, lis.

sunt septem illustrationes Solis justitiae,

qui est Christus, scilicet, sanctilicationis

naturoe in incarnatione, visitationis ho- « Hoc iterum secundum signum fe-
minum in nativitatis humilitatc, condem-
cit Jesus, cum venisset a Judeea in Ga-
nationis concupiscenliajin circumcisione,
lilaeam. »
regenerationis nostrae in baptismo, san-
ctilicationis pro nobis in jejunio, erudi-
tionis nostrae in praedicatione et miracu- Ilic est quasi quidam epilogus signo-
lis, et redemptionis in Passione, quando rum quae « fecit Jesus » ad aedificationem

hora septima sol dcclinavit, et infirmitas lidelium, et obstinatorum confutationem,

hominum sanala fuit. Et homo signilica- « cum venisset a Judaea in Galileam. »

batur, IV Uegum, v, 10 : Vade, et la- In islo secundo adventu eliam notatur

vare septies in Jordane, ct recipiet sani- quam duri fuerunt Judaei : cum in Sa-
tatcm caro tua, atque mundaberis. maria nullum signum fecerit, et tamen
Jordanis enim humilis decursus inter- illi in eum crediderunt. Act. vn, 51 :

prelatur, et significat per horas septem Diira cervicc, et in circumcisis cordibus

descendentem ad nos Dominum, incujus et auribus, vos semper Spiritui sancto

gratia lavamur ad sanitatem. rcsistitis. Isa. xlvui, 4 : Scivi quia du-

Vel dicatur, quod liorae septem sunt rus cs tu, ct nervus ferreus ccrvix tua,
seplem recordationes Solis justitiae :
et frons tua serea, quod etiam per tot
quia in nocte in Matutinis rccolimus cap- signa non crediderunt,
tivitatem, scilicet, Domini : in Prima Et liaec de quarto capitulo Joannis.
illusionem, in Tertia productionem ad
 TiN EVAN(i. JOANNIS, CAP. V. 103

GAPUT V.

Jesiisad piscinam sanaio cegrolo qiii triginta et octo annis languerat, jubet sab-
bato tollere grabatum : et Judxis idcalumniantibus respondet se omnia sua si-
mul cum Patre operari, mortuosque vivificare, ac judicem ab illo constitutum
esse omnium, cui et Joannes et propria opera ac Pater, imo et Mofses ipse
testimonium perhibcnt.

i. Post hcec erat dies festus Judteo- 9. Et statim sanus factus est homo
rum, et ascendit Jesus Jeroso- ilie, et sustulit grabatum suum,

lymam '. et ambulabat. Erat autem sab-

2. Est autem Jerosolymis Probati- batum in die illo.

piscina, qute cognominatur he- 10. Dicebant ergo Jud^ei illi qui sana-
braice Bethsaida, quinque por- tus fuerat : Sabbatum est,non
ticus habens. Hcet tibi tollere grabatum
3. In his jacebat muhitudo magna tuum -.

languentium, c^ecorum^ claudo- 11. Respondit eis : Qui me sanum

rum, aridorum, exspectantium fecit, mihi dixit Tolle gra-
ille :

aquae motum. batum tuum, et ambula.

4. Angelus autem Domini descende- 12. Interrogaverunt ergo eum : Quis
bat secundum tempus in pisci- est homo, qui dixit tibi
ilie :

nam, et movebatur aqua. Et Tolle grabatum tuum, et am-

qui prior descendisset in pisci- bula?
nam post motionem aquce, sa- i3. Is autem qui sanus fuerat effectus,
nus fiebat a quacumque detine- nesciebat quis esset. Jesus enim
batur infirmitate. decHnavit a turba constituta in
5. Erat autem quidam homo ibi, tri- loco.
ginta et octo annos habens in 14. Postea invenit eum Jesus in tem-
infirmitate sua. plo, et dixit illi : Ecce sanus
6. Hunc cum vidisset Jesus jacen- factus es : jam noli peccare, ne
tem, et cognovisset quia jam deterius tibi aliquid contingat.
multum tempus haberet, dicit i5. Abiit ille homo, et nuntiavit Ju-
ei : Vis sanus fieri? dfeis quia Jesus esset qui fecit

7. Respondit ei languidus : Domine, eum sanum.

hominem non habeo, ut cum 16. Propterea persequebantur Judaii
turbata fuerit aqua, mittat me Jesum, quia hajc faciebat in sab-
in piscinam dum venio enim
: bam.
ego, alius ante me descendit. 17. Jesus autem respondit eis Pater :

8. Dicit ei Jesus : Surge, tolle graba- meus usque modo operatur, et

tum tuum, et ambula. ego operor.

* Lovit. xxiii, o ; Dculcr. xvi, 1, E.xod. XX, 11 ; Jerem. xvii, 24.

106 I). AL15. MAG. OJID. l»U.i::U.

i8. Propterea ergo magis quasrebant tis sunt, audient vocem Filii

cuin Judtei interficere, quia non Dei:

solum solvebat sabbatum, sed 29. Et procedent qui bona fecerunt,
et patrem suum dicebat Deum, in resurrectionem vitas qui :

a^quaiem se faciens Deo. Re- vero mala egerunt, in resurre-

spondit itaque Jesus, et dixit ciionem judicii '.
eis : 30. Non possum ego a meipso facere

19. Amen, amen dico vobis, non po- quidquam. Sicut audio, judico:
quidquam,
test Filius a se facere et judicium meum justum est,
nisi quod viderit Patrem facien- quia non quairo voluntatem
tem quaecumque enim ilie fe-
: meam, sed voluntatem ejus qui
cerit, hsec et Fiiius similiter misit me.
facit. 3i. Si ego testimonium perhibeo de
20. Pater enim diligit Filium, et om- meipso testimonium meum
,

nia demonstrat ei quas ipse fa- non est verum.

cit : et majora his demonstra- 32. Alius est qui testimonium per-
bit ei opera, ut vos miremini. hibet de me, et scio quia verum
21. Sicut enim Pater suscitat mor- est testimonium quod pcrbibet

tuos, et vivificat, sic et Filius, de me *.

quos vult vivificat. 33. Vos mis'stis ad Joannem, et testi-

22. Neque enim Pater judicat quem- monium perhibuit veritati.

quam : sed omne judicium de- 34. Ego autem non ab homine testi-

dit Filio. monium accipio : sed hasc dico

23. Ut omnes honorificent Filium, ut vos salvi sitis. I

sicut honorificant Patrem. Qui 35. Ille erat lucerna ardens et lu-

non honorificat Filium, non ho- cens. Vos autem voluistis ad

norificat Patrem, qui misit il- horam exsultare in luce ejus.
lum. 36. Ego autem habeo testimonium
24. Amen, amen dico vobis, quia qui majus Joanne. Opera enim quas
verbum mcum audit, et credit dedit mihi Pater ut perficiam
ei qui me, habet vitammisit ea, ipsaopera quas ego facio,
aetcrnam, et in judicium non testimonium pcrhibent de me,
venit, sed transiit a morte in quia Pater misit me :

vitam. 37. Et qui misit me Pater, ipse testi-

25. Amen, amen dico vobis, quia ve- monium perhibuit de me^ :

nit nunc est, quando

hora, et neque vocem ejus umquam au-
mortui audient vocem Filii Dei, distis, neque speciem ejus vi-

et qui audierint vivent. distis *.

26. Sicutenim Patcr habct vitam in 38. Ei vcrbum ejus non habetis in
semetipso, sic dedit et Filio vobis manens, quia quem misit
habere vitam in semetipso :
ille, huic vos non creditis.

Scrutamini Scripturas, quia vos

27. Et potestatem dedit ei judicium 39.
facere, quia Filius hominis est. putatis in ipsis vitam aeternam

Nolite mirari hoc, quia vcnit hora, habere : et ill^e sunt quae testi-
28.
in qua omnes qui in monumen- monium perhibent de me.

* Mallh. XXV, 46. 5 Maith. 111, 17 et xvii, '6.

' Mattli. III, 17 supra, i, 15.

* Deuter. iv, 12.
;
 IN EVANG. JOANNIS, CAP. V-l, 2. 197
4

40. Et non vultis venire ad me ut vi- tis : et gloriam qupe a solo Deo
tam habeatis. est non quaritis?
41. Claritatem ab hominibus non 45. Nolite putare quia ego accusatu-
accipio. rus sim vos apud Patrem : est
42. Sed cognovi vos, quia dilectionem qui accusat vos Moyses, in quo
Dei non habetis in vobis. vos speratis.
43. Ego veni in nomine Patris mei, 46. Si enim crederetis Moysi, crede-
et non accipitis me si alius : retis forsitan et mihi : de me
venerit in nomine suo, illum enim ille scripsit'.
accipietis. 4y. Si autem illius litteris non credi-
44. Quomodo vos potestis credere, tis, qnomodo verbis meis cre-
qui gloriam ab invicem accipi- detis?

nato vel increato praemittitur signum :

in secunda, virtus utihs restaurativa to-

tius mortalitatissupponitur documentum^
IN CAPLT V JOANNJS ibi, ff. 18 et 19 : « Respondit itaque Je-
stiSy et dixit eis : Atnen, atnen dico vo-
ENARRATIO. bis,non potest Filius a se facere quid-
quam, etc.
Prior harum partium duo continet,
scihcet, perfectionem miracuh, et ex hoc
« Post hsec erat dies festus Judaeo- consequentem persecutionem maligni
rum, et ascendit Jesus Jerosolymara. popuh, ibi, t. 10 « Dicebant ergo Ju- :

dsei illi qui sanatus fuerat. »

Est autem Jerosolymis Probatica In prima harum tanguntur duo : in

quorum primo tanguntur inducentia ad
piscina, qua3 cognominatur hebraice
miraculum faciendum in secundo, per- :

Belhsaida, quinque porticus habens. »

ficientia miraculum, ibi, t- 6 « Hunc :

cum vidisset Jesus, etc. >>

Hic ostendiiur in Verbo esse virlus Inducentia autem ad miraculum sunt

reparativa vel restauraliva universahler
tria, scihcet, lemporis solemnitas, loci
et non secundum partem, sicut ex supe- reverendissima sanctitas, etinfirmi maxi-
rius inductapatet divisione. In sanatione
ma necessitas.
enim filii reguli ostendit reparationem in
l)e temporis quidem solemnitate di-
parle, in hac scihcet mortali vita. Hic cit :

autem ostendit, quod virtus ad suscita-

« Post lisec, » non continuo, sed pau-
tionem mortuorum et ad perpetuam vi- famosum
cis interpositis in quibus nihil
tam est in Verbo et hac virtute finitur
:
factum est, « quando
erat dies festiis, »
hujus doctrinae capitulum.
ipsa solemnitas Judaeorum exegit ut om-
Propter quod in duasdividitur partes : ne masculinum apparerct coram Domi-
m quarum prima in curatione paraiytici no ^ Erat enim haec solemnitas festi
desperati, hujus virtutis in Verbo incar- Pentecostes festum quod luturis tempo-
:

« Genes. tti, 15 et xxit, 18 et xlix, 10; Deu- 2 Exod. xxiiT, 17 et xxxiv, 23 ; Deuter. xvt,
ter. xvui, 15.
16.
108 IJ. AM5. MM,. 0111). IMLEl).

ribusdono Sj)irilus-.sancli tuit consccran- (( Probatica piscina. »

(lum : quo purilicalis fesluni omnc in ju-

cunciilale Spiiifus (lcincc])s essct cclc- Attende quod in Jcrusalcm crant tres
branduni. \abum, i, 15 : Celebra, Juda, piscina), quaruin priina fuit extra Jerusa-
festivilales suas, et redde vota tua, quia lem, collecta de aqua quae delluxit de
710H adjiciet ultra ut pertranseat in te montibus. aquae VA istcc colligcl)antur
lielial : universus interiit. l^^xod. xxiii, propler terne caliditatcm et aridilalem.
16 : Soleninitatem messis primitivorum J'jt ba^c piscina vocajjatur superior, quia
operis qu.ecumque seminaveris in
tui, extra civitalem luit in loco emincnti a
agro, subaudi, celcbrabis. In hac solem- quo derivata Iluerct in civitatem quando
nitale primitivjB frugum olTerebanlur : necesse luit : ct in illa piscina fullones
quia omnes primitioe nostrse Spiritui gra- lavabant lanam et pannum, Isa. vii, 3 :

tiae et Christo debcnlur. Ad extremum aquseductus piscinse supe-

Et ideo tunc plenus Spiritu sancto, a rioris in via agri Fullonis ^ Alia pisci-
quo flueret Spiritus sanctus omnia rc- na fuit intra muros civitalis, coUecta dc
staurans, « ascendit Jesus, » cujus omnis aquis a tectis stillantibus ct aliis locis.
actus ascensio est, Jerosolymam. »
« Et hoec ibi ad communem usum habeba-
Luc. xviii, 31 : Ecce ascendimus Jeroso- tur. Et tempore belli aliquando in intc-
lymam, et consummahuntur omnia quse riorem ducebatur, ne aqua civitati defi-
scripta sunt per prophelas de l^ilio homi- ceret. Isa. xxii, 9 : Congregastis aquas
nis ^. Amos, ix, 6 : Qui xdificat in coelo piscinae in/erioris, et domus Jerusalem
ascensionem suam. Quiaomniaad ccelum numerastis, tempore obsidionis
scilicet,

ascendere facit, qui sua virtute saiiat et Babyloniffi. Tertia piscina fuit circa tem-
corroborat. Hic est enim qui ascensiones plum, collecta de aquis stillantibus a
in corde suo disposuit in hac valle lacry- templo et aedificiis templi. Et haec erat
mat ", miserabilcs personas ad gaudia ad ablutionem corporum animalium quae
cceU deducens. Semper enim in festo in sacrificium olferebantur, et ad ablu-
ascendit, ut tunc confluentibus undique tionem sacerdotum : quia Salomon fece-
turbis virtutem suam manifestaret, et rat mare aeneum et luteres ad ablutiones
subblevaret eos ad tidem veritatis. Jsa. illas pcrficiendas, sicut dicitur, III Re-
XLix, 8 : In tempore placito, exaudivi te, gum, VII, 23 et scq. Sed haec transtu-
et in die salutis auxilialus sum lui. lit Nabuchodonosor in BabyIonem,etpost-
ea pauperes etTecti Judaei, in loco illius

piscinam in concavitatem lapidis in

« Est autem Jerosolymis. »
monfe templi congregaverunt, ubi ho-
stiae et sacerdofes lavabantur.
Ecce loci describitur reverendissima Et hoc est quod dicit : « Est autem Jc'
sanctitas. Describitur autem a qualuor : rosolymis, » circa templum, « Prohati-
ab usu sacriticiorum, ab hospitalitate ca, » hoc est,ab ove denuntiata et deno-
eegrotorum, ab etfectu curanlium, ab minata : quia graece TpoSaTov, latine est
Angelo visifantc locum. Dicit aulem ortV; ; quia maxime de ovibus sacrificia
circa usum vcl ritum sacrificiorum,usum fiebant : et idco plura quam de aliis ani-
et ab usu denominalionem. malibus ibi corpora ovium lavabantur.
Dicit ergo : (( Est autem Jerosoly- (( Piscina, » pcr contrarium, quod anti-
mis, » tamquam in loco solemni divini phrasis dicitur, quia minime pisces ha-
cullus, bet.

1 Cf. Mallli.xx, 18. 3 Cf. IV Meguin, xvm, 17.

^ Psal. Lxxxiii, 0.
 L\ EVANG. JOANNIS, CAP. V 2. 199

« Quoe cognominabatur, » incommodum habebant recepta-

: et hi
culum secundum. Quidam autem habe-
Ab usu aqufe, « hcbraice Dethsaida, » bant corporis talem immunditiani, quam
hoc est, domus pecorum sive pecualis : alii non poterant et hi habebant
ferre :

quia ibi corporapecorum in porlicu jace- lertium. Quidam aulem mentis tantara
bant, donec lavarenlur et offerrentur. Et paliobantur insaniam, propter quam ite-
quia usus iste factus fuit tempore status rum aliis intolcrabilcs erant : et illi

legis, ideo reverentiam habcbat totus hu- habebant porlicum quartam, Alii autem
jus piscinae locus : quia sacrificii carnes quasi in novissimo erant spiritu, vici-
et abiuta abeum. Hoc
eis sanctificabant nam mortem exspectantes, et ideo hor-
significante Spiritu sancto, noslram pe- rori aliis existentes : et ideo indigebant
corinam naturam ibi a concupiscentiis et porlicu quinta. Et sic habebant quin-
peccatis esseabluendam, et Deo fore ofTe- que porticus. Et hoc signatum est,
rendam, AdRomanos, xii, 1 Exhihealis :
Genes, vi, 4, secundum aliam translatio-
corpora veslra hnstiam viventcm, san- ncm, ubi dicilur « Facies in arca bica-
:

ctam, Deo placentcm : rationahile ohse- merata et tricamerata. » Bicamerata et

quium vestrum. Psal. xxv, G : Lavaho tricamerata sunt quinque receptacula.
inter innocentes manus meas, et circum- autem istud quinque boni
Significat
daho altare tuum, Domine. Sic enim et cordis receptacula quodest xenodochium
nos piscinam munditipe habemus ante miserorum. Quinque porticus, sunt recep-
templum, quando abluti aqua lacryma- tio in cordepercompassionem, Job, xxx,
rum et pcenitcnlise mundamur, ut puri 2o Compatiehatur anima mea pauperi.
:

sacrificium Deo possimus offerre. Psal. In ore per consolationem, I ad Thessal.

L, 9 : Lavahis me, et super nivem deal- V, 14 : Consolamini pusillanimes, etc.
hahor. Isa. i, IG : Lavaiyiini, mundi esto- In opere per supportalionem, ad Roman.
te, auferte malum cogitationum vestra- XV, 1 : Dehemus autem nos firmiores,
rum ab ociilis meis. imhecillitates infirmorum sustinere. Tn
facultate et subventione, Jacobi, u, l.j et
« Quinque porticus habens. » IG : Si autem frater et soror nudi
sint, etc. Non dederitis autem eis quse
Hic venerabilitas hujus loci describi- neccssaria sunt corpori, quid proderit ?
tur ab hospitalitatis gratia : quia ibi pau- Apud proximum et Deum per interces-
peres hospitabantur, quos semper Deus sionem, Luc. xi, 5 : Amice, commoda
in hoc mundo elegit. Jacobi, ii, 5 : Deus mihi tres panes.
elegit pauperes in hoc mundo, divites in Sunt autem quinque quae porticum re-
fide, et hseredes regni cjuod promisit ceptionis pauperum faciunt quorum :

Deus diligentihus se. primum est, quod post mortem non est
Ad hospitandum autem pauperes dicit locus pcenitentiae. Eccle. ix, 10 Quod- :

duo distinctionem receptaculorum, et

:
cumque facere potest manus tua, in-
diversitatem receptorum pauperum. stanter operare: quia nec opus, nec ratio,
Dicit ergo « Quinque porticus ha-
:
nec sapientia, nec scientia erunt apud
bens, » hoc est, quinque receptacula : inferos, quo tu properas.
quja qumque sunt modi deficientium Secunda porticus est meditatio incer-
pauperum. Quidam enim sunt pauperes titudinis horse et qualitatis mortis : hsec
solo rerum dcfectu et invalitudine corpo- enim meditatio facit eum affluere visce-
ris, et illi habebant
receptaculum pri- ribus pictatis, ut in corde porticum faciat
mum. Quidam autem cum invalitudine ad redemptionem pauperum. Eccle, ix,
habebant agitationis et angustiae inquie- 12 : Nescit homo finem suum sed : sicut
tudinem, propter quain aliis faciebant pisces capiuntur liomo, et sicut aves la-
200 I). \]M. M\r.. OHD. 1'H.En.

qifeocomprehouhmltir sic cnpiuntur ho- ,

« lii liis jacebat multitudo magna

mities in tempore nialo.
langiientium, CtTcorum, claudorura,
Tertium quod facit porlicum in cordis
hospitio, est considcratio impossibilitatis aridorum, exspectantium aqua3 mo-
merondi in tempore futuro. ot quod ibi tiim. »
multo graviores poenas solvet,quas omnes
hic per juvamen sui et proximi potest de- Tangit venerationem ex diversi-
loci

lere.Ad llebr.x, 31 : Ilorrendwn est inci- tate in loco receptorum paupcrum.

dere in manns Dei viventis. Eccli. ii, 22 : Et tangit qualuor, scilicet, languen-
Si pfPnitoitianinon egerimus, incidemns tium quietem, multitudinem, diversita-
in niannsDomini, et non in mamis homi- tem et exspectationem.
consolationis
mon. Dominus autem dicit in Psalmo Quae valde competunt operibus miseri-
Lxxiv, i Cum accepero tempus, ego
: cordiiT.
justitias judicabo. Et ideo per misericor- Dicit ergo : « In his » porticibus « ja-
diam cautum est illud judicium praeve- cebat quiescendum
» in lectis et locis ad
nire. paratis, in quibus mcmbra inlirmorum
Quartum quod de corde facit porticum molliter recipiebantur et munde. Luc. x,
pauperum, est meditatio recompensatio- 34 hnponens illum in jumentumsuum,
:

nis ejus quod ex misericordia impendi- duxit in stabulum, curam ejus egit. et

tur, quod centuplum retribuilur, et in lY Regum, iv, 10.: Faciamus ei coenacu-

tuto ubi fures non etfodiunt coUocatur. lum parvum, et ponamus in eo lectum,
JMattb. XIX, 29 Centuplum accipiet, et
:
etmensam, et sellam, et candelabrum, iit
vitam feternam possidebit '. Eccle. xi, 1 : cum vrncrit ad nos, maneat ibi.
Mitte panem tuum super transeuntes
aquas, quia post tempora multa invenies « Mullitudo magna languentium. «

illum. Quod autem in tuto est colloca-

tum, II ad Timotb. i, 12 : Scio cui credi- Ad hoc enim aediticatse fuerunt porti-
dit et certus sum quia potens est deposi- cus, ut essent infirmorum receptacula.
tum meum servare in illum diem. Et ex hoc sumpsit initium quod hospi-
Matth. VI, 20 : Thesaurizate vobis the- talia per Ecclesiam infirmis aedificantur.
sauros in coelo, ubi neque serucjo neque Lanrjuentes autem dicuntur diu infirma-
tinea demolitur, et ubi fures non effo- ti : quia languor est longus angor. Et illi

diunt nec furantur. majori indigent misericordia. Eccli. x,

Quinta porticus consideratio quod est, 12 Brevem languorem prxcidit medi-
:

homo per misericordiam evadit examen cus. Et ibidem, t- 1 Languor prolixior 1 :

futuri judicii. Fsal. cxi, .j et 6 : Jucun- gravat medicum. Multitudo autem fuit
dus homo qui miseretur et commodat, in collectione multorum in numero.
disponet sermones suos in judicio : quia Magna autem fuit, in expensis, quas ad
in seternum non commovebitur. Onmes usus infirmorum babcrc oportuit. Luc.
enim quibus vel affectum vel efTectum VI, Vi : Et omnis turba quaerebat eum
misericordiae impendit, excusabunt eum tangere, quia virtus de illo exibat, et sa-
in judicio. Jacobi, ii, 13 : Superexaltat nabat omnes. Virtus enim misericordiae
autem misericordia judicium. semper per miserationes exit de miseri-
Sic ergo per misericordiam sui et pro- corde. Luc. vi, 36 : Estote miscricordes,
ximi xenodochium cordis aedilicatur, sicut el Pater vester misericors est, Isa.
quinque porticus habens. Lviii, 7 Egenos vagosque induc in do-
:

Sed redeamus ad litteram. mum tuam. Job, xxxi, 32 Foris non :

« Cf. Luc. vni, 8 et .Marc. x, 30.

 IN KVANG. JOANNIS, CAW V-33, 3i. 201

mansit peregriiius : ostium meum viatori Angelus autem Doniirii descende-

«

patuit. bat secundum tempus in piscinam, et

movebatur aqua. Et qui prior descen-
« Gcficorum,
,

claudorum,
, .,
arido-
disset
...
inpiscinam
^
post
i-
motionem
^
rum. » ^ 1 i-
aquse, sanus fiebat a
, ,

quacumque deti-

Ecce diversitas receptorum paupe- nebatur inrirmitate. »

rum. Gsecus aulem visu carens, ad con-

solandum vias dirigentes non adspicit, Tangitur hic reverentia loci ex visita-
Claudus etiam prospectans ad consolan- tione Angeli. Si aulem qua,Milur, Quare
tem, dirigentes vias ambulare non pote- iste visitabatur ab Angelo ? Dicunt qui-
rit. Aridus autem mombrorum nervos dam (qusedam sequentes apocrypha, quae
arefactos, et motu destitutos et sensu, ab historiis Grsecorum ad nos derivata
etiam a porrigente consolationem pro- sunt, et dicuntur scribi in ea quae apud
priis viribus illam accipere non poterit. Graecos exuthimiaca vocatur historitty
Et ideo in his tribus generibus misero- quam Patriarcha quidam Jerosolymita-
rum, maxime destituti omnes intelligun- nus dicitur conscripsisse) quod cum Sa-
tur. Sed beatus iile misericors Job vices lonion sedificaret templum de bgnis
eorum in his quse per se non poterant Libani, quod remanserunt ibi quaedam
supplevit. Job, xxix, 15 Oculus fui : hgna cedrina et cypressina ex quibus
Cceco, et pes claiido. Infirmitatem aridi crux Domini postea fuit prseparata. Haec
Paulus supplere preecepit, ad Roman. ergo ligna in loco illo paulatim operta
XV, l et 2 : Debemus nos firmiores, im- sunt terra primo, et cum postea ibi pi-
infirmorum sustinere^ et
hecillitates non scina fieret, natabant ligna in piscina,
nobis placere. Unusquisque vestrum quffiprocedente tempore propter aquam
proximo suo placeat in bonum ad aedifi- imhibitam gravia etfecta, in fundo non
cationem. natantia jacebant. Dicunt etiam quod
hsec ligna tempore Passionis dominicae
« Exspectaritium aquae moturn. » natare contra consuetudinem inceperunt
ad visum hominum, et quod propter iigni
Quia per motum aquae curabalur aii- iUius sanctitatem, locuni Angeius visita-
quis in tanta multitudine, sicut inferius vit, aqua eliam virtutem curationis
et
habebitur. Significat autem iste motus gegrorum accepit. Hoc autem dictum
aquae motum fluxibilis cordis in miseri- quia nulla probatur auctoritate, eadem
cordia : quia sicut aqua tola etfunditur a facililate contemnitur qua probatur.
vase in quo est, ita cor misericors totum Probabiliter ergo dicetur quod reve-
se efi"undit in misericordias pauperum. renliam accepit piscina, tum a facto,
Isa. Lvni, 10 : Cum effuderis esurienti tum a mysterio. A facto autem duplici,
aimam tuam, et animam afflictam re- scilicet, ab ablutione sacerdotum et ho-
pleveris, orielur in tenebris lux tua, et stiarum, et ab hospitalifate pauperum ibi
tenebrae tuse erunt sicut meridies. Psal. receptorum. A mysterio autem, quia ibi
xu, ,5 : Hsec recordatus sum, et effudi in Spiritus sanctus dignitatem figuralium
me animam meam. Iste aquae motus ad- hostiarum oslendere voluit proptcr di-
huc curat et sublevat multorum miscrias. gnitatem Passionis Ghristi, quae in eis si-
Thrcn. n, 19 : Effunde sicut aquajn cor gnificata fuit : et ideo Angelus locum
tuum ante conspectum Domini. iHum visitavit. Malach. m, 1 : Ecce ego
Sic ergo aqua movetur in consolatio- mitto Angelum meum, et prpepara-
nem pauperum. ^^-^ viam ante faciem meam. Pusillosque
et infirmos aliud solatium non habentes
202 n. ALB. M.\r.. OIU). vn.¥.D,

libcMiUT visilanl Angcli. Mallli. xvii, 10 : ctis cum aqua sanctilicationis et curatio-
Anf/eli coriim, scilicct pusillorum, in cw- nis : ui naptismussignificarctur commix-
lis scmpcr cidoit /(icicm Palris 7nciqui in luscum Passione Chrisli, qui curationem
coslis est. VA ideo lant;uiduin Lazarum sin- spirilualcm perfectam exbibiturus fuit.
gularilcr inlcr omncs descendcntes ab Talis ergo motus fuil in aqua. Ezechiel.
lioc nuindo, Angcli lcguntur porlasse in xxxvi, 2.") : I'J/fundam super vos aquam
sinum Abralue '. mundam, ct nuoidabimini ab omnibus
lloc est crgo quod dicit. incjicinamoitis vestris.

« Angelus auleni Domini, » « l'^t qui prior desccndebat in pisci-

nam. »

Propter loci reverentiam sccujidum

tempus aliquod, quia non omnitempore. Prior cnim descendit qui in sanctifica-
Hoc enim reservatum estsoli Cliristo qui tionc aquae puriorem invenit aquam, an-
omnes quos vcllct, ct quandoque vcllet tequam ad alios usus applicareiur. Et
curarct. Filio enini tanto major dalur prior desccndit qui fcrvcniiori animo de-
virlus curationum^ quanto melior est votionis gratiam quaesivit : quia illc plus
Filius Angelo. Ad Hebr. i, 4 : Tanto me- festinavii. De primo horum dicitur, Apo-
lior Angelis effcctus, riuanto (li/ferentius cal. xxii, t : Ostcndit mUii, scilicct An-
prx illis nomen hsereditavit, gelus, /luvium aciux vitse, splcndidum
liic autemAngeIusdiciturZ)6im/?a':quia tamquam crgstallum,procedentcm asede
virtute non sua, sed Doniini, cujus erat Dei et Agni. De secundo, I ad Gorinth.
minister, hoc cfTecit. Ad Ilcbr. i, 14: IX, 2i : Sic currite ut comprehcndatis.
Nonne omncs sunt administratorii spiri- Isa. Lv, 1 : Omnes sitientes, venite ad
tus, in ministerium missi propter cos c/ui acjuas.
hasreditatem capient salutis ? « Post motionem aqux : » et tangit
virtutem curativam propter quam in re-

« Descendebat secundum tempus, » verentia fuit locus, « sanus /iebat a qua-

cumque detinebatur in/irmitale. II Ma-
In propria persona et singulari effectu, chab. ui, 38 et 39 Eo quod in loco sit vere :

« in pisci)iam, » ante porticus eflusam :

Dei ([usedam virtus. Nam ipse, qui habet
qui descensus gratiam curandi significa- in coelis habitationem, visitator et adju-
bat allatam. Genes. xxviii, 12 : Et Ange- tor est loci illius. Genes. xxviu, 16 :

los descendentes per eam. Joan. i, 51 :

Vere Dominus est in loco isto.

Videbitis coilum apertum.^ ct Angelos Quaeritur autem Quare in loco hic,

asccndcntes et descendentes supra Filium illo, non omni tempore omnes sanaban-
hominis. tur, ut esset perfectior sanctificatio futuro-
rum? Adhoc auiemdiccndum quod, sic-
« Et movebatur aqua, » utdicilur,ad Hebr. vu, 19 : Nihil ad per-
/cctum adduxit lex. Et ideo particulare
Ut iniirmi cx ipso aquae motu scirent secundumtempus, etsecundum numerum
gratiam curationis adesse. Sciendumau- quod est in parte, signum debuit esse
tem est, motu movebatur ct
quod forii : pcrfccti secundum tempus et secundum
ideo inferius dicitur quod turbabatur ^, universitatem curatorum. Hoc enim exi-
quia a fundo commiscebaiur quod reli- git tompus impcrfectionis, quod sua ira-

ctum fuerat exablutione de carnibussan- perfectione mittebat ad Christum per-

• Luc. XVI, 22. a(jua, etc.

* Vide infra, y. 7 : L/ cum turbala fncrit
 li\ EVANG. JOANNIS, CAP. V-o, 0. 203

fectum curalorem omnium. Psal. cii, 3 : in fide Trinitatis, et operatione decalogi.

Qui propitiatur omnibus iniquitatibus Octo autem quse supersunt, signant octo
tuis, qui sanat omnes infirmitates tuas. beatitudines quse, jMatlh. v, 3-12, enu-
Eccli. xxxiv, 20 : Dans sanitateni, et vi- merantur. Et infirmatus in eis signat in-
tam, et benedictionem. firmitateai virtutis circa illa quae beatifi-
cant. Et sic infirmus iste in fide et opere
et virtute significat infirmum. Et haec tria

« Erat autem quidam homo ibi, tri-

tanguntur in Psahuo Cor xxxvu, 11 :

mcuni conturbatum est, sciHcet in me.

giiita et octo annos liabens in infirmi-
Quod est principiuin operationum. Dere-
tate sua. >»

liquit me virtus niea. Quee causa est bea-

titudinis. Et lumen oculorum meorum,
Tangit hic intirmitatis miseriam. Hanc infide, et ipsum non est mecum.
autem exaggerat triphciter : a natura, a Et ideo iste totus erat miser et mise-
longitudine infirmitatis, ab ipsa infirmi- rabilis « in infirmitate sua. » Quamvis
tate. omnis dolor sit qua?dam infirmitas, et
A natura quidem in hoc quod dicit : segritudo tamen paralysis speciahter est
:

« Quidam liomo, » factus ad imaginem infirmitas quae nihil firmum in membris

Dei, et ideo miserandus : colens intel- rehnquit, sed omnia dissolvit : ita quod
lectum, etideo diligendus. Genes. ix, 6 : se usu membrorum non possit. juvare
Ad imaginem ciuippe Dei factus est ho- Psal. vi, 3 Miserere mei, Domine, quo-
:

mo. De secundo, Deuter. xxxui, 3 Di- : niam infirmus sum : sana me. Domine,
lexit populos, omnes sancti in manu quoniam conturbata sunt ossa mea. Si-
ilUus sunt. gnliicat autem ista infirmitas passionis
humorem concupiscentiae, membra resol-
« Triginta et octo annos habens. » ventem et dissolventem. Unde, Marc. u,
3, paralyticusnon poterat per seipsum
Ecce longitudo infirmitatis. Psal. yenire ad Jesum sed a quatuor portatus :

Lxxxvii, 16 : Paupersum ecjo, et in la- per tegulas submissus est ante eum '.

boribus a juventute mea. enim

Dicit iga. i, 6 : yl pla?ita pedis usque ad ver-
Chrysostornus, quod iste ab annis pue- ticem non est in eo sanitas.
rilibus fuit paralyticus et numquam sa-
nus : et ideo magis miserandus. Psal. vi,

3 et 4 Saname, Domine,quoniamcon-
:
,^ . ,. ,

Hunc autem cum

,

, , , r?, , « vidisset Jesus la-

turbata sunt ossa mea. Lt anima mca "^

turbata est valde. Luc. xiii, 16 Hanc :

centem, et cognovisset quia jam mul-
autem filiam Abrahae, quam alligavit tum tempus haberet, dicit ei : Vis sa-
Satanas, ecce decem et octo annis, non nus fieri ? »
oportuit solvi avinculo isto die sabbati ?
Quasi diceret : Irno oportuit propter Hic tanguntur ea quse faciunt ad per-
diuturnam ejus infirmitatem ne semper fectionem miraculi.
gravetur. Numerus autem triginta et octo Dicuntur autem hic tria, scilicet, sa-
annorum significat defectum a denario et nanlia, sanitatem perfectam ostendentia,
fide Trinitatis : quia triginta sunt ter de- et calumniam contra Christum ostenden-
cem, et numerus triginta surgit cx hoc lia.
quodfidesTrinitatis in decalogum ducitur. Sanantia autem sunt tria, scilicet, mi-
Infirmus auteminhis infirmitatem signat sericordia Christi, consensus segri, et

Cf. Matlli. IX, 2 et seq. ; Luc. v, 19.

20i n. w.n. .M\(. onn piLt:n.

verbiiin virluti.s([uo(l iinporat inlirmitali. Hic ponitur languidi consensus.

Misoricordia notatur iii (luoi)us : in Et dicunturduo : quorum primum ost
visu inisori, ot in cof^nitione lonjj;ae in- inopia; aliegatio : secundum autcm osten-
firinitalis inlirmi. sio impotentiiP in seipso.
De primo dicil : « Ihaic ercjo » inlir- Dicit ergo : (( Domine. » Ecce confes-
nium « cmn vic/issef, » oculo misericor- sio majestatis ot potontia^. Esthor, xiii,

diae. Sapiont. iii, (1 : In tempore erit rc~ 1 I : Dominus omni^nn es.

spectus illontvi. Sic ooulo misericordioe « Non liabeo hominem. » Inopiae est
Samaritanus vulnerato appropiatis, alli- allegatio : quianuliumhal)etadjuvanlem.
(/avit vulnera ejus '. Exod. iii, 7 : Vidi Job, Ecce non est auLiliummihi
VI, 13 :

afflictionem populi mei in /E(/ijpto : et in me : et necessarii quoque mei recesse-

clamore.m ejus audivi,... et descendi ut runt a me. Psal. xxxvn, 12 Amici mei :

liberem eum. et proximi mei adversum mc appropin-

« Et cum cognovisset quod jam mul- quaveruntj e,t steterunt. Quasi diceret :

ium tempus haberett) in inlirmitate sua. Hone habeo voluntatem, sod inopia tanta
Et hoc ante cognovit virtute deitatis, est quod non habeo adjuvantem. Eccli.
sed nunc ad modum cognoscentis se ha- Li, 10 liespiciens eram ad adjutoriiim
:

bet quando miscricordiam impendit : liominum, ct non erat.

quia tunc proximum se facit. Luc. x, 37 : « Ut cumturbata fuerit aqua, » quan-

Proximus est ille qui fecit misericordiam do reliquiae sacrificiorum immiscentur in

in illum. Tob. v, 13 : Forti animoesto : aquam vim curationis accipiat,

ut ab eis
in proximo est ut a Deo cureris. « miltat me » primum in piscinam. » <<

« Dicit ei, » consensum. l^^t in

eliciens Et sic deest adjutorium hominum. Elhoc
hoc signat quod dissentiens non curatur signat quod peccator omni destituitur au-
ab infirmitate spirituali, quia ponit obi- xilio humano. Unde in Psalmo lxxvii, 39,
cem Spiritui sancto. dicitur Spiritus vadens ct non rediens.
:

Quia per se vadit in peccatum, sed non

« Vis sanus fieri ?» per se redit ex ipso.

Quasi diceret : Tn voluntate tna est, (c Dum venio enim ego, etc. ^)

quia tu tibi peccatum causa infirmitatis

fuisti : sicut infra patebit ', ubi dicit : Significat infirmitatem in ipso viros
Ecce sanus factus es : jam noli peccare, non habentem, et hoc cst « Dwn ego :

ne dcterius tibi aliquid contingat. Et venio, " per conatum aliquem infirmita-
ideo voluntatem ad mc a peccato con- tis meae, « alius, » fortior mo et poten-
verto, sicut ad auctorem salutis tua^, et tior, « ante me descendit » in aquam, et

curaberis. Osee, xiv, 3 : Sanabo contri- sic laborem exhiboo sine fruclu laboris.
tiones eorum, diligam eos spontanee, quia Job, XVI, 8 Nunc autem oppressit me
:

aversus est furor nieus ab cis. dolur meus, et in nihilum rcdacti sunt
omnes artus mei. Quia omnia naturalia
mca sunt oppressa. Isa. xxxviii, 13 :

languidus Domine, Quasi leo sic contrivit omnia ossa mea.

« Respondit ei :

naniel. x, IG Dissolutse sunt compages

hominem rion iiabeo, ut cum turbata
:

mex, et tuhil in me remansit virium. Et

fuerit aqua, mittat me in piscinam :

hoc quidom facit peccatum in homine :

dum venio enim ego, alius ante me quia tollil communionem Sanclorum, per
descendit. »
quam deberethaberi adjutorium ab alio :

•
Luc. X, 34. 2 Infra, y. 14.
 IN EVANG. JOANNIS, CA[\ V-8. 205

el vulnerat naluram, per quani debcret peccati infirmitatem, ita per virtutem ia-
haberi auxilium in seipso. tus delevit vitia et addidit virtutis vigo-
rem. Joel, ni, 10 : Infirmus dicat : Quia
fortis ego sum.
» « Dicit ei Jesus : Surge, toUegTaba-
tum tuum, et ambula. » « ^^^- ambula. »

« Dicit Quia elicuit consen-

ei Jesus. » Ecce verbum consolidationis quo con-
sum ad graliam sanantem. « Surge. » giutinata sunt membra paralytici prius
Ecce verbum virluosum ad sanandum. dissoluta, quae dum dissoluta essent am-
Psal. cvi, 20 Misit verbum suum, et sa-
:
bulare noii poterant. Et sic anima per
navit eos, et eripuit eos de interitionibus inconstantiam concupiscentiee dissoluta
eorum. retro, gressu virtutis incedere primum
Dicit autem tria : quorum unum est non poterat. Thren. i, 8 : Peccatum pec~
factivum sanitatis : secundum autem re- cavit Jerusalem : propterea instabilis

stitutivum virtutis, tertium causativum facta est. Act. iii, 7 et 8 : Protinus con-
consolidationis. solidatse sunt bases ejus et plantse '.
et

Dicitergo : « Surge, » hoc est, sursum ambulabat : etintravit

exsiliens, stetit, et

te age, jam sanitate restituta, et peccato cum illis in templum, ambulans et exsi- ,

te deprimente depulso quia peccatum :

liens, etlaudans Deum. Hgec autem am-

(ut causa infirmitatis animse) corpus ab buhitio profectum signat meriti, et vir-

erectionedepressit.Baruch,v,.") : Exsurge, tutis. Psal. cxviu, 1 : Beati immaculati

Jerusalem., et sta inexcelso, hoc est, sur- in via, qui ambulant in lege Domini.
sum te age petendo coelestia in corde, Sic ergo factum est miraculum et in-
et extendendo te ad superiorain corpore. tus in anima, et exterius in corpore.
AdColoss. iii, 1 : Si conswn^existis cum considerandum secundum
Est autem
Christo ,quse sursum sunt quserite. Et ideo Chrysostomum, quod mirse patientiae, et
taliter curati a Christo, in laetitia cordis humilitatis, et longanimitatis, et spei

gratias agentes dicunt cum David, Psal. fuit iste seger. Patientia?, quia frustratus
XIX, 9: Ipsi obligati sunt, etceciderunt i labore saepissime descendens in aquam,
nos autem surreximus, in mente a pec- ad verba impatientiae et blasphemise non
calo : et erecti sumus, quia jam et oculos prorupit. Jacobi, i, 4 : Patientia opus
et manus in coelum ad Deum extendi- perfectum habet, ut sitis perfecti et inte-
mus. gri, in nullo deficientes. Luc. xvi, 19 :

In patientia vestra possidebitis animas

« Tolle grabatum tuum. » vestras. Humilis autem
hoc co- fuisse in

gnoscitur, quod licet miserrimus fuerit,

Ecce verbum restaurativum virtutis. tamen ad hoc quod sanaretur a Domino,
f.ectum enim, qui ante sustentabat et se non idoneum existimavit. Genes.
portabat infirmum, nunc ipse portat et xxxii, 10 Minor sum cunctis ^nisera-
:

sustinel, virtutem habens vigorosus : et tionibus tuis. In Oratione Manassae : Non

non posset hoc facere nisi restituta sibi sum dignus intueri et adspicere altitu-

virtute. Psal. lxvii, 34 : Dabit voci suas dinem cceli, prse multitudine iniquita'

vocem virfutis. Hoc enim omnino conse- tum mearum quia excitavi iracun- :

quens, quod Christus Dei virtus et Dei diam tuam. Longanimitas autem ejus
sapientia, qui scit et potest, verbo suo det in hoc deprehenditur, quod diu ja-
sanitatem cum plena virtute. AdHebr. i, cens semper gratiam exspectavit. Ad
3 : Portans omnia verbo virtiitis suse. Hebr. VI, 1j Sic longanimiter ferens^
:

Sicut autem per gratiam inlus purgavit adeptus est repromissionem. Psal. xxvi,
 2or) I). ALB. iMAG. 01{1). VWNJ).
1 4 Kxspecla
: Domimtm ,viriHter aye, etc. « Et ambulabat, »
J)e spe aulom laudiUur in lioc, quod
uniliquc se vidons (lesliUilum non despo- Sicut gradu corporis, ita profectu vir-
ravil. Ad Homan.iv, 18: Qui conlra spem tulis. l*sal. Lxxxni, 8 : Ihunt de virtute
in spem crcdidit. Ad Homan. v, 5: Spcs in virtutem, videhitur Dcus deorum in
non con/iaulit. Psal. cwiu, IIG : Non Sion. Apocal. iii, 4 : Ambulabunt me-
conftindas mr ab exspectatione mca. Et cum in aihis, quia digni sunt.
ideo videlur istc quasi sine exemplo singu-
laris.Et ideo etiam Iianc gratiam inter « Erat autem sabbatum in die illo. »
tot infirmos solus promeruit. iNon enim
sine causa istum et non alios curavit. Ecce detcrminatio temporis ex quo
apud imperitos faclum Iiabuit calum-
niam. Isa. i.xvi, 23 : Erit mensis ex
« Et slatim sanus factus est homo mense, et sabhatum ex sabbato. Et ideo
quies Dei fuit sanctiricalio sabbati ut re-
ille, et suslulit grabatum suum, et
quicsceret, qui longo laborc confractus
ambulabat. Erat autcm sabbatum in
fuerat. Isa. xxvin, 12 : ILvc cst requies
die illo. »
mea, reficile lassum : et hoc est mcum
refrigerium. Endc liaec cst optima sab-
Ecce efTectus con&litulivus sanitalis, bati, hoc est, divinae quiclis observatio :

et vigoris, et consolalionis secundum quod tamen Juda^i carnales non inlelli-

tria qujE dixerat Cliristus. gebant.
Uicit ergo : « Et statim^ » ne crcda-
tur paulatim rodisse sanitas, sicut quan-
do nalura paulalim operatur sanilatem. « Dicebant ergo Judaei illi qui sa-
Quia sicut Ambrosius dicit, nescit tarda natus fuerat : Sabbatum est, non licet
rerum molimina Spiritus sancti gratia.
tibi tollere grabatum tuum.
Eccli. XXXIV, 13 : Usqiie ad mortcm pe~
riclitatus sum liorum causa, et liheratus
Respondit eis : Qui me sanum fecit,

sum gratia Dci. Jerem. xvn, 14 : Sana ille mibi dixit : Tolle grabatum tuum,
me, Domine, et sanabor, etc. et ambula. »

llaec aulcm sanitas in gratia fuit.

Ilic incipit pars illa quae est de pcrse-

« Sustulit grabatum suum. » cutione, quae orta est ex miraculo.
Dividitur aulcm in parlcs duas : in
Grabatum dicitur a rjraba quod est quarum prima ponitur calumnia facli :

caput, quia est leclus portatilis in quo in sccunda, ponitur calumnia contra
solum caput in stramcnto requiescit. factorcm, ibi, y. lo : « Abiit illc, etc. »
Porlavit aulem leclum illum in signum Adhuc prior illarum liabet paragra-
restitutaj virtutis. Et sic porlat pcenitons plios ({uinque : in quorum primo poni-
onus peccati in quo prius requievit, tur facti calumnia a Judieis : in sccundo,
quando injunclam sibi pro peccato por- allegatio auctorilatis ad facli defensio-
tat pcenitontiam. xxxvn, 5 Sicut l*sal. : nem : in tertio, intcrrogatio auctoris
onus grave gravatse sunt super me. Luc. facti proplcr calumniam auclorilalis : in
V, 2o et 26 : Et confcstim consurgens quarlo, dispensatur occullatio Domini
coram illis, tuiit iectum in cpio jacchat, donec factum benc publicaretur : in
et abiit in domum suam, magnificans quinlo, manifcslatio auctoris facli ad
Deum. Et stupor appreliendil omnes, et confutationem calumniaiitium.
magnificahant Deum. Dicit crgo « Diccbcmt ergo Judxi
: »
 liN EVANG. JOANNIS, CAP. V-l(), 11, 12. 207

malitiosl et invidi. Isa. vi, 10 : Excseca miJii ut habitem. Et ideo sine causa
cor popiili hiijus, el aures ejus aggrava, calumniabantur lioc factum.
et oculos ejus claucle : ne forte videat
oculis suis, et auribus suis audiat, et « Respondit eis »

corde suo inlcUigal et convertatur, et

sanem eum. Inllrmus proetendens auctoritatem I)o-
mini legis : « Qui me sanum fecit, » et

<( Sabbatum est, » sic virtute divliia in se ostensa, se Domi-

num legis essc probavit, « ille », tantae

Scilicet (lies feriatus. Levit. xxiii, 7 : auctoritatis, « niihi dixit : Tolle graba-
Omne opus servile non facietis in eo. Et, tum tuum, et ambula : » et huic obe-
Exod. XX, 8 Memento iit diem sabbati
:
diendum fuit. Act. iv, 19 : Si justum est

sanctiftces. Isa. lviii, 13 5i averteris a :

in conspectu Dei vos potius audire quam
sabbato pedem tuum, facere voluntatem Deum, judicate. IVIaxime cum etiam
tuam in die sancto meo et vocaveris : Moyses non nisi per signum sc proba-
sabbatum delicatum, et sanctum Domini verit audiendum. Exod. iv, 8 Si non :

gloriosum. Et lioc prsetendunt, ne- crediderint tibi, neque audierint sermo-

scientes quod opus servile est, quod ad nem signi prioris, credent verbo signi
servitutem malam et subjeclionem incli- sequentis. Joan. iii, 2 : Nemo potest haec
navit : quia, sicut dicitur, Joan. viii, 3i : signa facere quae tu facis, nisi fuerit
Qui facil peccatum, servus est peccati. Deus cum eo.

Sanare autem segros opus est liberlatis,

et liberationis, sicut in supradicta Isaise,

Lviii, 13, auctoritate est probalum. « Interrogaverunt ergo eum : Quis \%

Sanctilicatio autem sabbati est sanctam
est ille homo qui dixit tibi : Tolle
cordls quietem confirmato corde in Do-
grabatum tuum, et ambula ?
mino retinere. Et boc maxime facit qui
omnibus Dei amicis prodcst, et profuit :
Is autem qui sanus fuerat effectus 13
semper aulem ille voluntatem non suam, nesciebat quis esset. Jesus enim decli-
sed Dei in sabbato perficit. navit a turba constituta in loco.
Atlbuc autem, tollere lectum, ut dicit Postea invenit eum Jesus in tem- 14
Chrysostomus, opus fuit necessitatis. Et
plo, et dixit illi : Ecce sanus factus
boc scmpcr licuit facere in die sabbati,
es : jam noli peccare, ne deterius tibi
propler quod ])0ves et asini a fossis in
sabbato extrahebantur et adaquabantur :
aliquid contingat. »

sicut supra, Luc. v, 24, invenies.

V Dicebant ergo Judxi illi qui sanatus Tertius est paragraphus ubi inquirunt
fuerat : Sabbatum est, non licet tibi, » factiauctorem ut imponant sibi calum-
propter legis prohibitionem, « tollere niam.
grabatum tuum : » quia, Numer. xv, « Quis est ille homo ? » Non dicunt
32, ligna colligens in die sabbali praeci- esse Deum : quia infirmitatem ejus prae-
pitur lapidari. Sed colligens ligna, lu- tendebant propter calumniam quam fa-
crum in coUigendo qugesivit, et sic ser- cerc intendebant : et ideo dicunt : « Quis
vile in avaritia perpetravit. Iste autem est iile homo ? » Joan. x, 33 : Tu, homo
pauper portando lectum, sibi necessa- cum sis, facis temetipsum Deum.
rium reservavit, et alii infirmo in por- Qui dixit tibi, » contra legem
« :

ticu locum dedit. Isa. liv, 2 Dilata : « Tolle grabalum tuum, et ambula. »

locum tentorii tui. Et ibidem, xlix, 20 : Nec dicunt qui te tam longa infirmitate
Angustus est mihi locus, fac spatium detenlum sanavit quia lianc virtuleni
:
208 1). ALH. MAG. OIU). PH/El).

in Christo ncj^ahanl, et occultabant « Postea. » Ergo propalalo jam mira-

culo, ct soluta turba, « invenit enrn
quanlum polcrant. Isa. x.\x, 10 ol II :

Jesus in templo, in quo forte gratias

Dkiml vi(lcnHbi(S'.Nolile vidcrc: ct ad- »

spicientibiis : Xolitc adspiccre nobis ca egit Deo de percej)to benclicio sanilatis.

qux rccta sunt : lor/uitnini nohis placen- I ad Thessal. v, 18 : In omnibus gratias

iia : vidctc nobis crrores. Aufcrte a me agite.

viani : dcclinalc a nie scniilani : cesset « Et dixit ei, » instruens eum ad cau-
tclam fulurorum « Ecce, » per signa
a jacie nostra Sanctus Israel.
:

evidentia, « sanus factus es, » Dei bene-

« Is autera qui sanus fuerat cfTcotus ficio : « jam, » de coetcro, « noli pcc-

nescicbat quis esset. » care, » hoc est, habc firmam voluntatem

non peccandi : quia omne peccatum ex
Tangitur hic disponsativa Domini voluntate sicut ex radice proccdit. Mallh.
occultatio. Videtur autcm falsum esse vu, 18 Non potcst arbor bona, hoc cst,
:

quod iste ncscivit eum quia professus

: mala voluntas, malos fructus facere :

fuit Dominum cum curaret eum. Sed ncquc arbor mala bonos fructus faccre.
dicendum, quod scivit eum esse curato- II ad Corinth. viii, 12 Si voluntas :

rem, et virlutem habere divinam : sed prompta cst, sccundum id quod habct
non distincte cognoscebat eum in per- accepta cst, non sccundum id quod non
Et habet. Genes. iv, 7 Subtcr te cril appe-
sona, patria, ei gcnere. Joan. i, 21 :
:

ego ncsciebani euni. iilus ejus, et tu dominaberis illius.

Ut autem magis occultarelur, sub- « Ne deterius iibi, » in pcena seterna,

ditur :
(( aliquid contingai, » quam in poena
lemporali factum est. Eccli. vii, 3 : Non
Jesus cnim declinavil a lurba oon- semines mala in sulcis injustitise, ct non
stituta iu loco. » mctes ca in septuplum. Eccli. xii, 3 :

Non bene qui assiduus est in malis.

est ei

Aliraculo enim facto, statim ad locum Matlh. XII, 45 Fiunt novissima hominis :

miraculi confluxit turba : et Dominus illius pejora prioribus.

ne laudem appetere vidcretur, a loco
turb£B declinavit. Joan. viu, oO : Ego
autem non quxro yloriam meam. Dicunt
« Abiit ille horao, et nuntinvit Ju-
autem quidam quod declinabat fremen-
tem lurbam Judseorum propter sabba- da"is quia Jesus esset qui fecit eum
tum quia nondum venerat hora ejus ad
:
sanum. »

paliendum. Sed primum est probabilius.

IJnde Augustinus « iSoIi Jesum quae- :

pars quri; est de perse-

rere in turba, non est tamquam unus de llic incipit illa

turba. » cutione Judseorum propter miraculum.

Cum enim anle caluinniarentur faclum,
nunc persequuntur facienlem postquam
« Postea invenit eum Jesus, etc. »
noverunt eum.
Dicuntur autem hic duo in quorum :

in
Hic ponilur Domini manifestatio post primo accipiunt facientis notitiam :

niiraculum jam propalalum, propler cu- secundo autem in persecutione ostendit

jus propalationem se Dominus sublraxe- Evangelista Judaeorum maliliam.
rat, ne propter pra^scntiam ipsius ab Diclt ergo « Ahiit ille homo, » qui :

invldis supprimerelur. Sapient. ii, lo : de paralylico sanus eHectus fucrat, « et

non ut delator, sed

Gravis est nobis etiam ad videndum. nuniiavit Judseis, »
 IN EVAiNG. JOANiNIS, CXP. V-I6, 17. 209

ut magnalium Dei praedicator. Tob. xii, Ad autem per instantiam respon-

lioc

7 : Opera Dei revelare el confiteri hono- det Dominus, dicens :

rificum est. Matth. ix, 31 : Diffamave-

runt eum in tota terra illa. « Jesus autem respondit eis. »
« Quia Jesus esset, » secunduin no-
men sunm auctor sal\it\s, (.{ qui fecit eum Tnstantiam lerens ad ultimum quod
sanum. » Psal. xliii, 8 : Salvasti enim inducebant : « Pater nieus, » qui est in
nos de affligentihus nos : et odientes nos ccelis : quamvis in sabbato cessaverit ab
confudisti. II Machab. ix, 8 : Manife- omni operc creationis, dispositionis, et
stam Dei virtutem in semetipso conte- ornatus, tamen « usque modo opcra-
5/fl??5. Illi autcm unde ffidificari debuerant tur, » gubernando, ct restaurando quod

ad fidem, inde scandalizabantur ad mor- corrumpitur in opere, et propagando.

tem, et infidelitatis excaecationem. Hoc enim patet ad sensum, et ideo nulla
Et hoc est quod sequitur : indiget probatione : et per hoc Palet non
solvit sabbatum. Ergo cum « et ego opc-
ror, » restaurans et reparans corrupta,
etsanans infirma, non solvo sabbatum :

« Propterea persequebantur Judaei ^ed in operando me Patri conformo. Et

Jesum, quia hsec faciebat in sabbato. sicut a principio, creando, disponendo,

Jesus autem respondit eis ? Paler et ornando operatus sum cum ipso :

meus usque modo operatur, et ego modo. Et per hoc patet quod
ita facio et

plene responsum est perfidiae Judaeorum.

Qp^PQP ,j

Isa. XXVI, 12 : Omnia opera nostra ope-

ratus es Domine. Joan. i, 3
nobis, :

Tangit autem duo, scilicet persecutio- Omnia per ipsum facta sunt, el sine ipso
nem propter violationem sabbati, et per- factum est nihil quod factum est.
secutionem propter hoc quod dicebat se Quserunt tamen quidam An Cbristus :

esse Filium Dei. Et haec pcr ordinem violaverit sabbatum ? Quod videtur vio-
conlinentur in littera. lasse, per hoc quod, Luc. vi, 3, dicil :

- Dicit ergo : « Proptcrea perseriueban- Dominus est Filius hominis, etiam sab-
tur eum Judaii, » legem ignoranter ze- bati. Per hoc cniin innuit quod violavit,
lantes. Ad Roman x, 2 et 3 Tcstimo- : et violare potuit ut Dominus legis exi-
nium perhibeo illis qiiod semulationem stens.
Dei habent, sed non secundum scien- Adhuc, ibidem, xiv, 5, dicit : Cujus
tiam : ignorantes enim justitiam Dei, et vestrurn asinus aut bos in puteum cadet,
suam quserentes statuere, justitise Dei et non continuo extrahet illum in die
non sunt subjecti. sabbati ? Et per hoc videtur dicere quod
« Quia hgec faciebat in sabbato. » opera necessitatis facta in die sabbali
Opinantes quod nihil penitus esset fa- non solvunt sabbatum.
ciendum in sabbato, sed ab omni opere Ad lioc autem et omnia hujusmodi di-
vacandum. Genes. ii, 3 Benedixit diei : ccndum, quod in praecepto de sabbato
septimo, et sanctificavit illum, quia in duo significabantur. Unum quidem quod
ipso cessaveratab omne opere suo. AvQne- est morale, de lege naturae existens : et
bant ergo, quod si Deus in sabbato re- lioc est significatio quietis, scilicet, ut
quievit ab opere suo cum nihil sit di-
: quies cordis firma et munda servetur.
vinius et utilius quam opus divinum, Quia, ut dicit Augustinus : « Omnis
quod tunc requiescendum fuerat ab omni humana perversitas est uti fruendis, ct
opere homiiium quanlumcumque sit frui utendis. » Ilem, Augustinus : « Non
utile et divinum. est quiescendum nisi in eo bono quo
XXIV 14
 210 D. ALH. iMA(i. OIU). PH/KI).

fruendum est : quia lioc soluni esl iii Et propter hoc nnn dicitur solvi sabba-
quo (juioscilur, et contru quod uiliil de- tum.
sideratur. » Et qui sic quielem non Sabbatum ergo [)rout est requies in
sancliliciil, perversus est, sicut dicit fruibili, numquam solvendum est. l*rout

Augustinus : « Oninis humana perver- autem est determinatio diei ad servandum,

sitas, etc. )> Quia sic id quod est via, alia et alia de causa determinatur in dies
ponitur pro line : et id (juod est linis, diversos. Prout ergo est observatio feria-
ponitur pro via. Et ratio naluralis diclat rum, sic solvi poterat ex causa : sicut
hoc omni liomini. lla>c autcm est lex Malliathias, Machab. ii, ii, solvi prae-
I

naturalis, qu(fi (sicut dicll liasilius) in cepit, et arma sumere contra inimicos :

nalui-ali lege est desc!'ij)ta, id est in na- ne occisis fidelibus, pariter et iex periret.
turali judicatorio, quod est ratio natura- Et sic etiam ex dispensatione solvebatur
lis hominis dicens quid faciendum, et |)ropter necessitatem animalium vel lio-
quid cavendum est in comnmnilms piin- minum. VA ideo calumnia fuit quod in ta-
cipiis morum, quaj ordinant vilam. Et libus imponebant Judffii Cliristo, qui ne-

ideo hoc in labulis cordis scriptum est cessitatibus hominum subvenit : cum
adeo indelebiliter, tamcjuam in lapide :
ipsi .ludaei animalium suo-
necessitatilms
et ideo numquam potest liabcre dispcn- rum in sabbato subvenirent. Sic autem

sationem. solvere sabbatum niaxime convenit Do-

aulem signilicabatur iu prai-
Aliud mino sabbati, cujus est pensare, quando,
. cepto sabbati, quod est diei unius in sep- et quibus de causis, lex sabbati sit sol-
timana ad feriandum determinatio. Quod venda. Et ideo dicit, Matth. xii, 8,
antiquitus propter mundi perfectionem quia Dominus esl Filius hominis, eliam
(cum nullum aliud majus opus divinum sabbati. Sic in libro V Elhicorum deter-
Deus ostendissel) determiuatum est ad minatur, ut in omni urbanitate sive civi-
diem septimum. Et hoc ralio naturalis litate £TC'x;ir,; hoc cst, suj)erjustus qui
non dictat, et ideo ad legem naturoe non novit quando solvenda est lex data, quae
pertinet. Sed ex causa quye dicta est, nonnumquam in prtejudicium ipsius legis
determinala est dies illa, non sine ra- et dictamen conlra intentionem iegisla-
tione quia homines feriantes, suspensi
: toris observaretur.

a negotiis et occupationibus propriis, li- Haec est ergo secundum nos Imjus
bero corde a sollicitudine possint redire, dubii vera solutio.
per considerationem etgustum quemdam, Dicunt autem alii quidam, quod tri-

ad dulcedinem ejus quo fruendum est, et plex fuit sabbati violalio, scilicet, quando
illi inhaerere. Ut sic aliquando redeuutcs, fiebat aliquid contra praeceptum, vei
traherentur a dulcedine ipsius, et sapori quando aliquid fiebat contra determina-
ipsius inhaercrent, cliam quaudo opera- tioncm dici, quando aliquid fiebat
vel
rentur aliis diebus. Et hac de causa feriae contra usum vel consueludinem. Sed hoc
prtTcipiuntur in Ecclesia. Quando autem nihil est ad proposilum quia secundum :

majus opus quam perfectio mundi appa- lianc intentionem Christus .ludaeis nec
ruit, sicut nmndi glorilicatio in Uesurre- hic nec alil)i respondet. Et ideo prima so-
ctione Domini tunc ad feriandum deter-
: lutio est tenenda.
minata est dies octava. Et quia feriatio Sequitur :

diei non est de jure nalurali^ ideo di-

versas recipit delerminationes et dispcn-
sationes. Quia, sicut dicit Philosophus :

Multiplicitcr humana natura ancilla est :

« Propterea ergo magis queerebant
et ideo frequenter oportet etiam in ipsis eum Judeei interficere, quia non solum
eriis dispensare propter necessitatem. solvebat sabbatum, sed et patrem
 li\ EVANG. JUANNIS, CAP. V-18, l'J. 211

suum dicebat Deum, sequalem se fa- pienl. u, 13 : Promittit se scientiam Dei

ciens Deo »
habere, et filium Dei se nominat. Et,
ibidem, t. 10 Gloriatur patrem se ha-
:

Secunda causa persecutionis quum bere Deum,

aequalem se faciens
scilicet

Judsei ex ipsa Chrisli responsione sume- Deo. IIoc est falsum secundum Augusli-
bant. num, quia non iecit se Patri sequalem,
Et hoc est quod dicit « Proplerea : quia hoc esset blasphemia, sed polius
er^^o m«<7w, » quiablasphemia majuspec- Paler generando eum, fecit sibi eum
catum esl quam violatio sabbati. Mallh. a^qualem. JXon enim Filius a se, sed a
xii, 31 : Spiritus autem blasphemia rion Patre per nalivitatem accepit quod Palri
remilteliir. £t post pauca sequitur, t- estsequalis. Et sunt hac verba Augustini :

32 Qui dixerit contra Spiritum san-

: « Non ipse fecit se a^qualem, sed ille

ctumynon remittetur ei, nequeinhoc sse- eurn generat eequalem. Quia si ipse se

culo, neque in futuro. Levit. xxiv, 14 : faceret sequalem Deo, faceret rapinam,
Educ blasphemum extra castra, et po- et sic caderet. Qui enim se sequalem vo-
7iafitomnes qui audierunt manus suas luit facere Deo cum non esset, cecidit, et
super caput ejus, et lapidet eum populus ex Angelo factus est diabolus. Et hanc
universus. superbiam homini propinavit, et dejecit

Et ideo « quserebant eum Judsei inter- eum, cum dixit : Gustate, et eritis sicut

ficere, » secundum proeceptum legis. t?»" *. Christus autem aequalis Patrinatus,

Levit. XXIV, 15 et 16 : Ilomo, qui male- non non usurpavit sequalitatem
factus,
dixerit Deo siio, portabit peccatum Dei. » Propter quod dicit Apostolus, ad
suum : et qui blasphemaverit nomen Do- Philip. ii, 6 ct 7 Non rapinam arbitra- :

mini, rnorte moriatur. tus est esse se secjualem Deo, sed semet-
Et repetunt causam persecutionis prio- ipsum exinanivit, formam servi acci-

rem, « quia non solum solvebat sabba- piens.

tum, » sicut illi calumniantes dicebant,
« sed et patrem suum, » naturalom et

consubstantialem, « dicebat Deum, »

„ Respondit itaque Jesus, et dixit
quod illi blasphemiam esse dicebant. •
.

Joan. X, 33 : De bono opere non lapida- ,. ,

mus ie, 111,

sed de blaspliemia,
7 •

et
, •

quia
.

tu,
^
Amen, amen dico vobis, non potest
.

' ^
, ,

IB
homo cum sis, facis teipsum Deum. Filius a se facere quidquam, nisi quod
Sed, quia eliam ipsi patrem vocabant viderit Patrem facientem. »

Deum, Deuter. xxxii, : Numquid non

ipse est pater tuus, qui possedit te, et Ilic incipit doctrina de utili potestate
fecit, et creavit te ? ideo addunt : reparationis natura? condit.TS, per quam
« yEqualem se faciens Deo, » per aequa- Christus se ostendit Deum et Deo Patri
litatem naturse et potestatis. Hoc autem oequalem.
alii per adoptionem filii Dei vocati (qui Dividitur autern in duas partes : in
Deum patrem invocabant) non dicebant. quarum prima se promittit Patri sequa-
Et lioc quidem (ut dicit Chrysostomus) lem per potestatem operandi et judi-
si patrem suum per naturam diceret, et candi in secunda autem ostendit Judaeo-
:

non operibus demonstraret, blasphemia . rum justam condemnationem quia hoc :

esset. Sed quia per opera hoc demon- non crediderunt, ibi, t. 33 « Vos mi- :

strabat, contradicere Judaei non poterant sistis ad Joannem, elc. »

et ideo quterebant eum interficere. Sa- Adhuc, anterior pars dividilur in duas.

'
Genes. m, o.
212 I). AlJi. MA(i. UHI). PILED.

In prinia probat so Patii iequalem. Sed l>ei virtutem, et Dei sapientiam. Sapien-
(juia ox hoc aliquis crederct quod a tia enim genita, ct lux (in qua Dcus ia-
l*atrc uuii csscl i^^euilus : idco in secuuda cit omnia) videt quidquid facit artitex
ostcndil se wqualilalcin a Patre liabcre primus,
per generalioneni, ibi, >. 30 : « Non pos- Et hoc quod dicit
est « Nisi quod :

sum ego a meipso facere (iuid<iuam. » viderit Patrem facientem. » In intclle-

Adiiuc, prior haruui subdividilur in ctu enim paterno videt \erbum, quod esl
duas quarum prima dictam ostendit
: in ars et sapientia Patris. Ideo enim ver-
a^qualitatem. Scd quia illa maximc oslen- bum cordis paterni dicitur, Psid, xliv,
ditur ex virlute suscitationis mortuo- 2 : Eructavit cor meum verbum bonum.
rum, ideo secunda ostendit qualiter
in Ideo etiam dicitur candor lucis paternse :

virtus judicandi, et suscitandi morluos, quia videt in lumine suo quidquid Pater
est in ipso, ibi, y. 25 : « AmeUy amen habet in se, Sapient. vii, 20 Candor :

dico vobis, quia voiii hora, etc. » estenim lucis seternx, et speculum. sine
Adlmc, prima barum dividilur in macula. Ideo etiam dicitur splendor glo-
duas : in quarum prima ostendit sc indi- rise ipsius : quia splendor est in corde
visam potenliam a Patre habere. In se- Patris super omnia quaj sunt Patris. Ad
cunda, ostendit per opera maxima se llebr. I, 3 : Qui cum sit splendor glorise,
babere aequalitatem potentiae Patri, ibi, et figura substantix ejus. Ideo etiam di-
f: 20 « Et majora his demonstrabit
:
citur splendens in omni munditia et san-
ei opera. » ctitate Patris, Psal. cix, 3 : Insplendori-
In prima harum sunt tres paragraphi bus sanctorum, e.r utero ante luciferum
in quorum primo per hoc quod est ars genui te. In quanlum ergo est ars plena
Patris, ostendit quod indivisam a Patre rationum omnium viventium, et candor
babet operationem iu secundo, per hoc :
lucis a?ternoe, et splendor gloriae, et sa-
quod indivisam a Patre habet operatio- pientia Patris, vidct omnia quae Pater.
nem, ostendil quod indivisam habet po- Et sic a se non potcst facere quiclquam,
tentiam : in tertio autem, utriusque bo- nisi quod vidcrit Patrcm secundum inge-
rum ostendit causam, nitam potcnliaiii facicntem. Omncra
Dicit ergo : « Respondit itaque Jesus, »
enirn potcnliam genitoris iiabet ab eo
ad hoc quod illi blaspbemantes, Ghristo per generationcm, ct sic sequalis est sibi
blasphemiam imponcbanl, « et dixit eis,
per potentiam. Ncc habet aliquam poten-
etc. » Job, XIII, 4 : Prius vos ostendens tiam nisi a Patre, et sic a sc nullam
fabricatores mendacii, et cultores perver- habet, nec et a se habita potentia quid-
sorum dogmatum. quam facere potesl: ut auctoritas sit in
Patre, et (equalitas naluralispotentia^ per
« Amen, amen dico vobis, non potest generationem sit in Filio. Joan. viii, 38:
Filius, » Ego quod vidi apud Patrem meum, lo-
quor.
Qui per naturam est Filius, hoc est,
non habet polenliam Filius, « a se, »
quam habet ab alio : quia habetomnem « Quaecumque enim ille fecerit,
suam potentiam a Patre quidquam
: «
hgec et Filius similiter faoit.
facere. » Joan. xvii, tO : Alea omnia tua
Paterenim diligit Filium, et omnia
sunt, et tua mea sunt : et clarificatus
sum in eis. Joan. vii, IG : Mea doctrina demonstrat ei quae ipse facit. »

non est mea, sed ejus qui misit me.

« Nisi quod viderit, » ut ars ct sapien- Secundus est paragraphus ubi dicit
tia Patris, I ad Corinth. i, 24 : Christum inJivisam esse operationem.
 IN EVAXG. JOANNIS, CAP. V 20. 213

Dicit ergo : « QKse.ciimque enim ille scilicet. lilio suo. Psal. viii, 8 : Omnia
fecerit, » per potentiam naturalem et stibjecisti siih pedibus ejus, etc.
substantialem : c< hfVc et Filnis^ » ejus- Et hoc est quod sequitur :

dom potentiae naturalis et substantialis,

« similiter, » hoc est, cx eadem et simili « Et omnia demonstrat ei qufp ipse
potentia, « facit : » quia una potentia facit. »
trium sicut una est subslantia trium. Et
adverbium simiiiter, quod hic ponitur, Demonstrat autem ei non extra se, sed
veritafis est expressivum. IIoc est ergo quae videt ut sapientia Patris : haec per
quod dicit. Et sic omnia videt operando unitatem substantice demonstrat ei ut fa-
quae Pater, et onmia facit eadem po- cienda : nec aliter demonstrat nisi quod
tentia qua Pater. Joan. iii, 35 : Pater di- generat videntem et intelligentem ope-
ligit Filium, et omnia dedit in manu randa ab ipso. Haec autem operanda,
ejus, hoc est in potestate. Et sic Filius sunt illa quae Deus in causis rationabi-
non imbecillis est, sed gencratione ac- libus (quas indidit primae materiae) reser-
cepit eamdem cum Patre potestatem, et vavit sibi, non per naturam, sed per
operationem. seipsum facienda ad gloriae suae manife-
stationem et fidei aedificationem. Haec
« Pater enim diligit Filium, etc. » enim quando, et ubi, et pro quibus fa-
cienda sint, soli demonstrata sunt Verbo.
Tangit utriusque causam concomi- Exod. xxv, 40 Inspice, et fac secun-
:

tantem, non praecedentem, non diver- dum exemplar qiiod tibiin monte mon-
sam in esse : sed quae causa est conco- stratum est. Videt ergo in sapientia, ut
mitans secundum modum intelligencli. sapientia Patris Facit ut indivisus a
« Pater enim diligit Filium, » essentiali Patre. Demonstrata habet quia novit
dilectione : quia de illa intelligitur hic quando, et ubi, et pro quibus voluit. Et
quae est dilectio concomitans generatio- hoc est quod dicitur, Joan. i, 18 : Deum
nem. Joan. ni, Pater diligit Filium,
35 :
nemo vidit umquam : unigenitus Filius,
etc. Diligit etiam Pater Filium dile- qui est in sinu Patris, ipse enarravit.
ctione Spiritus sancti. Sed de hac dile- Matth. xr, 27 : Nemo novit Filium, nisi
ctione hic non loquitur : quia illa a Palre Pater : neque Patrem quis novit, nisi Fi-
et Filio aequaliter procedit. Et per illam Uus^ et cui voluerit Filius revelare. Sic
non potest probari quod in essentialibus dicitur, Act. Non est vestrum nosse
i, 7 :

sequales sunt Pater et Filius, et quod tempora vel momenta qux Pater posuit
Filius per generationem, aequalem a in sua potestate. Quomodo enim, et
Patre acceperit potentiam : quia quod quando faciendum ost novit Deus Pater,
hoc
essentialiter dilectione diligit, clile- et hcecoperanda demonstravit Filio, qui
ctio concomitans generationem facit, solus quando, et quid operandum sit,
quod nihil retinet sibi, quod non Filio plenam novit rationem.
dilecto communicet, quem diligit sicut
seipsum, Etideo, Joan. in, 35, dicitur : « Et majora his demonstrabit ei
Pater diligit Filium, et omnia dedit in opera, ut vos miremini. »

manu ejus. Dilectio enim naturalis facit,

quod nihil substantialium retinet, quod Hic ostendit se aequalem cum Patre
generando Filio non communicet. Luc. habere potestatem per opera maxima.
XV, 31 : Fili, tu semper mecum es, et Dicit autem duo. Primo enim in com-
omnia mea tua sunt. In figura hujus di- muni praelibat hoc quod dictum Se- est,
citur, Genes. xxv, 5, quod dedit cundo, specificat quae sunt illa quae maxi-
Abraham cuncta quse possederat, Isaac, ma sunt.
2Ii 1). AI.I5. .MA(i. OIU). IMl.ED.

Dicit ergo : « IJt inajora his, » iii hoc non exallalnm cor menm, neque elati
est

quod sunt utiliora et niajoiis ostcnsiva snnt ocnli mei. Neqnc ambnlavi in ma-
polontiiv, « <lemonstrabit ei opera. » In gnis, nequc in mirabilibus super me.
futuro dicit, non ideo quod collatio [)o-
tentite (lopcndet a futuro, quae ab aeterno
donata csl : scd quia ctfcctus potentiffi « siout enim Pater .sus(utat raortuos
dcpendct ad futurum, sicut resurreclio et vivirioat, sic et Filius quos vult vivi-
niortuorum et judiciaria potestas. Et ficat. »
ideo dicit : a Demonstrabit, » lioc est,

sc dedisse ab aeterno ostendet. Ncc hoc

mirum est quiaetiam: dilectoribus Christi Ecce quai sunt illa majora, scilicet

dat potestatem rnajora faciendi quam duo univcrsalis potenlia suscitationis

:

Christus fecit. Joan. xiv, 12 : Opera quse mortuorum, et judiciaria potestas uni-
ego facio majora horum
et ipse faciet, et versalitcr judicandorum.
faciet, quia ego ad Patrem vado. Nulii Dicit ergo « Sicut enim Pater, »
:

tamen contulit modum faciendi quo Chri- innascibilis per virtutem naturalem,
stus fecit quod fecit quia ipse fecit ut : « suscitnt, » hoc est, habet potestatem
potestatem habens, et clave non utcns in suscitandi « mortuos, et » per spiritum
propria domo. Alii autem sicut invo- vitalem eosdem. Suscitat
« vivificat »

cantes divinam potentiam, et clavibus enim de pulvere coUigendo et uniendo

supplicationum et exorcismorum uten- et compingendo corpus et membra, et
tes. incarnando. Vivilicat autem per spiritum
vitse quem inspirat. Ezechiel. xxxvu, 7 et
« Ut vos miremini, » 8 : Accesserunt ossa ad ossa, unumquod-
que ad juncturam suam. Et vidi, et ecce
Hoc est, in admirationem trahamini. super ea nervi et carnes ascenderuni, et
Qui enim miratur, suspensusest in quod- extenta est in eis cutis desuper. Et, infra,
dam altum, quod nescit : et dum est in t. Et ingressus est in ea spiritus, et
10 :

agonia admirationis, quaerere incipit : et vixerunt. Sic enim in duobus cognosci-

sic inventa divina potestate ad tidem ve- turmaxima potentia : in suscitatione cor-
nit. Et hoc est quod dicitur, Luc. xi, 20 : porum de pulvere, el vivificatione per
Si in digito Dei ejicio dsemonia, hoc est, spiritum. Isa. xxvi, 19 : Vivent mortui
in demonstratione potentiae et virtulis tui, interfecti mei resurgent. Expergisci-
Dei ejicio diabolum de sua potcstate, mini,el laudate,quihabitatis in pulvere,
profecto pervenit in vos regnum Dei, hoc quia ros lucis ros tuus, et terram gigan-
est, fides regni Dei si per ralionem vultis tum detrahes in ruinam. I Regum, ii, 6 :

investigare. Sic trahere homines in admi- Dominus mortificat et vivificat, deducit

rationem est utile, et ad fidem apdificans. ad inferos et reducit. Haec ergo est po-
Isa. LH, 13 : Ecce intelliget servus meus, tentia Fatris maxima, quam in reforma-
et exaltabitur et elevabitur, et sublimis tione creaturarum a se factarum osten-
erit valde. Sic dicitur in Psalmo lxvii, det.
36 : Mirabilis Deus in sanctis suis. Item,
Psal. XLV, 1 Vacate, et videte quoniam gj^ ^^ ^iXvM^ quos vult vivificat.
1 :
^^ »
ego sum Deus. Item, Psal. xcvii, 1 Can- :

tatc Domino canticum novum, quia mi-

rabilia fecil. Qui autem aliter ambulat Aliquos enim vult, in signum quod
in magnis et mirabilibus super se, ut in universalem ad omnes resuscitandi ha-
vanitate laudis praedicetur, malo fine mi- beat potestalem : sicut cum suscitaret
rabilis vult esse. Psal. cxxx, 1 : DominCf Lazarum, et filium viduae, et filiam Jairi,
 I>f EVAXG. .lOA^xNTS, CVP. V-22, 23. 215

principis Synagogae '. Hos enim tres secundo, ostendit hujusmodi potestatis
suscilavit in sig^num quod universalis po- acceptae in nobis rationem et finem : ter-
tentia suscitandi morluos sil iii ipso sicut tio, ostendit judicii futuri evasionem, si

in Patre. quis vult ab ipso recipere gratiam fidei

Et ideo dicit : « Sic et Films quos vult et devotionen.

vivificat : » quia liberam habet potesta- quod habet quidem omni-
Dicit ergo
tem laciendi quod vult in hoc et in om- potentiam. Cujus signum est « Neque :

nibus Sed quia summa sapientia est

aiiis. enim, » hoc est, quia nec Pater qui tantse
sicut quando unum sanavit in porticu est potestatis quod de omnipotentia ejus
Salomonis, poterat omncs sanasse si vo- nemo dubitat, « judicat quemquam, »

luisset, sed non fecit, quia non fuit expe- praesidendo judicio, et sententiam dictan-
diens : ila Ires istos suscitans, omnes do :omnc judicium, » hoc
« scd est, so-

poterat suscitassc, sed noluit, quia non lemnitatem judicii et modum, « dedit
expediebat, sicut ipse innuit, Luc. iv, 27, Filio, )) ut ipse praesideat solemniter et
quod multi leprosi erant in Israel sub sententiam dictet.

Eliseo propheta : et nemo eorum munda- Sed contra hoc esse videtur quod di-
tus est, nisi Naaman Syrus. Et supra, citur, Daniel. vn, 9 : Antiquus dierum
tt. 25 et 26 : Multse viduse erant in die- sedit, etc. Et paulo infra, t- 10 : Judi-
hus EUse in Israel... : et ad nullam illa- cium sedit , et lihri aperti sunt. Psal.
rum missus est Elias, nisi in Sarepla XXXIV, 1 : .Judica, Domine, nocentes me.
Sidonise ad mulierem viduam. Ilsecenim Responsio est ad hoc, quod Pater ju-
miracula quae fecit, sufficiebant ad de- dicat auctoritale et potestate, scilicet,
monstrandum quod Dcus habitavit in quod forma Dci judicio universali
in
ipso, et ad signiiicandam poteniiam uni- praesideat Filius. Judicium autem facere
versalem restauralionis humanse naturse quantum ad solemnitatcm praesidendi
esse in ipso. Hos ergo suscitare voluit, dedit Fiho, ut in forma qua judicatus est
ut se liabere demonstraret universalem et despecius, praesideat cum Apostolicis
potentiam divinam ad omnia facienda viris, ex quorum doctrinis sicut ex libris,
quse Deus facit, ut naturae nostrse per- sententia salutis vel damnationis unicui-
fectus et omnipotens sicut fuit creator, que promulgatur. Maitb. xix, 28 : In re-
ita et esset reformator. generatione cum sedcrit Filius hominis
in sede majestatis suse, sedchitis et vos
supcr sedcs duodecim, judicantes duode-
« Neque enira Pater judicat quem- cim tribus Israel. Isa. iii, 14 Dominus :

quam : sed omne judicium dedit ad judicium veniet cum senibus populi
Filio, sui. Sic ergo Christus in forma servi
judicabit. Apocal. i, 7 : Ecce venit cum
Ut omnes honorificent Filium, sicut
nuhibus : et videbit eum omnis oculus, et
honorificant Patrem. Qui non honori-
qiii eum pupugerunt.
ficat Filium, non honorilicat Patrem, Quare autem hoc faciat Pater, sub-
qui misit illum. » dit :

Istud est secundum in quo demonstrat « Ut omnes honorificent Filium. »

maximam Dei poteslatem et auctoritatem
esse in ipso. Quia cum Filius ex obedientia Patris
Dicit autem tria : in quorum primo in carnem assumpserit, et judicatus in
se ostendit esse judiciariam potestatem : carne, et passus et mortuus sit, et sic

Cf. Mallli. IX, 18 et seq. ; Marc. v, 22 et seq.; Luc. viii. it et soq.

 2Ifi 1). \\A\. y\\r,. oni). pii/En.

humiliatus : justum Iiiit ut a Patro in occultum est et supra rationcm, ideo du-
potestate judiciaria iionoratiis sit, ut re- plici utitur conlirmatione.
sumpto honoro majestatis, lionorem ha- Dicit autcm duo, modum scilicet me-
beat divinum. Hoc est : « Ut omnes liono- rendi, ct modum judicium dislrictum
rificoit Filiion, » lionore et reverentia evadendi.
divinis, « sicut Jionorificant Patrem, » I)e modo mcrendiQuia qiii dicit : «

honore divino. Ad PJiilip. n, 9 et 10 : verbum meum audit. » Verbum, inquam,

Donavit illi nomen quod est super prolatum quod de Ycrbo formalur aeter-
omne nomen, ut in tiomine Jesu omne no. Qui enim hoc audit, in illius corde
genu flectatur coilestium, terrestrium, manct Verbum increalum, quod non
et infernorum. Act. xvu, 31 : Statuit transit, et cor illius capit, et format in-
diem in quo judicaturus est orbem formando in seipsum et trahit ad se in-
in sequitate, in viro in quo statuit, tellectum ot atreclum et totum hominem.
fidem prsebens omnibus, suscitans eiim a Psal. cxL, 6 : Audient verba mea, quo-
mortuis. Esther, Hoc honore con-
vi, 11 : niam potuerunt. Exod. xx, 19 Loquei'e :

dignus est, quemcumque rex voluerit tu nobis, et audiemus. Hoc enim audire,
honorare. est exaudire. Ad Roman. x, 17 Fides ex :

llac ergo de causa, sic et tali potestate audilu, auditus autem per verbum
honoravit Filium. Qui » ergo « non « Christi.
hqnorificat Filium, » contemnens eum « Et credit ei qui misit mc, » scilicct

propter infirmitatem carnis assumptam, Patri.Huic autem credit qui Patrem per
in qua tamen orbem terrae judicabit, potentiam operativam, et per indivisam
« non honorificat Patrem qui misit substantiam, in me esse cognoscit. Joan.
illum, » quia sicut honor Filii redundat Hi, 34 : Quem misit Deus, verba Dei lo-
ad Patrem ita inhonoratio Filii refertur
: quitur. Item, infra, viii, 47 : Qui ex Deo
ad Patrem. Et in hoc tangit Judaeos, de est, verba Dei audit.
quibus dicit^ Joan. viii, 49 : Honorifico « Habet vitam seternam, » jam in causa
Patrem meum.i et vos inhonoraslis me. et spe, in futuro autem in re et in pos-
I Regum, 11, 30 Quicumque glorificave-
: sessione. Haec autem vita aeterna est

rit me, glorificabo eum : qui autem con- cognitio veritatis secundum intellectum
temnunt me, erunt ignobiles. Ad Hebr. et affectum. Joan. xvii, 3 Hsec est autem :

II, 9 Eum autem, qui modico quam

: vita aeterna : ut cognoscant te, solum
Angeli minoratus est, videmus Jesum, Deum verum, et quem misisti, Jesum
propter passionem tnortis, gloria et ho- Christum. Constat enim unicuique quod
nore coronatum. Hic enim est honor ju- vita aeterna non cst nisi vita intellectualis

diciariae potestatis, quo ipse de contem- in veritate, quae est immortalis. Et hic
nenlibus se inimicis suis judicot. Psal. talis, tolus vivit, et in virtute splendet,
cix, 1 : Dixit Dominus Domino mco : et in veritate se ostendit, et audacter
Sede a dextris meis. venit ad lucera, ut manifestentur opera
ejus : quoniam in Deo sunt facta, sicut

supra capite tertio dictum est.

Et » ideo « in judicium » condemna-

»4 Amen, amen dico
« vobis, quia qui «

tionis « 7ion venit. sed transit a morte, »

verbum meum audit, et oredit ei qui
merito
scilicel a veritate agnita in via et in
misit me, habet vilam eeternam, et in qui felicissimus
« in vitam » aeternam :

judieium non venit, sed transit a morte transitus est, ut dicit Maximus. De quo
in vitam. » loquilur, Psal. xxx, 21 : Abscondes eos in
abscondito faciei tuse, a conturbatione
« Amen, amoi dico vobis. » Quia hominum : quae conturbalio omnium ho-
 IN F.VANG. JOANNIS, CAP. V-25. 217

minum sapientium erit in judicio. Ad tum est supra rationem. Sed de hoc cre-
Roman. viii, 1 : Nihil ergo 7iimc damna- dendum est Unigenito qui est in sinu
tionis est iis qui sunt in Christo Jesu. Patris, quidquid enarraverit.
Ezechiel. xvii, 21, 28 : Vila vivet, et non « Quia venit hora. »hora Duplex est
morietur. Eccli. xxxiu, 15 : Transite ad suscitandi mortuos. Una quidem quoad
me, omnes qui concupiscitis me. Sic acceptionem virtulis suscitandi mortuos.
ergo ostendit aequalitatem potenlise esse Et haec « venit, » quando Pater potesta-
in se ad Patrem. lem dedit Filio suscitandi. Hoc autem
autem quod dicitur « Transit, »
In hoc : Christus habuit et homini dedit in incar-
notatur quod prius dum non crederet, natione. Act. x, 42 : Ipse est qui consti-
fuit in morte, de qua dicitur, ad Roman. tutus est a Deo judex vivorum et mor-
V, 12 : Sicut per uniim homincin pecca- tuorum. Act. xvii, 31 : Statuit diem in
tum hunc mundum intravit, et per
in quo judicaturus est orbem in sequitate,
peccatum mors : et ita in omnes homi- in viro in quo statuit, fidem prsebens
nes mors pertransiit. Sed per Christum, omnibus, etc. Hora autem alia est quoad
sicut ibidem dicitur, per lidem « a morte » acceptionem potestatis, quam accepit ab
illa transitur « m vitam, » quia, sicut incarnatione, quando ministerium judicii
dicitur, Habacuc, ii, 4 : Justus in fide sua commisit Filio ut in eadem forma ju-
:

vivet. Et de hac transitur ad speciem ve- dicet et honoretur, in qua judicatus est
ritatis : quse visio est tota merces et vita et contumeliam passus.
seterna, ut dicitur, Isa. lxvi, 14 : Videbi' Et hoc est quod sequitur « El nunc :

tis, et gaudehit cor vestrum : et ossa esl, » quia jam illa hora (sicut dictum

vestra quasi herba germinabunt. est) incepit. Quamvis enim Deus suscitet

et judicet auctoritate, tamen ministe-

rio judicabit solus homo Christus, secun-

« Amen, ainen dico vobis, quia ve- dum legem quam ipse dedit.
Et hoc est quod sequitur : « Quando
nit hora, et nunc est, quando mortui
mortui. » Alius modus horee estex parte
audient vocem Filii Dei, et qui audie-
suscitandorum. Et haec hora est duplex,
rint vivent. »
scilicet, in signo probante futuram re-

surrectionem et hsec hora nunc est,

:

Hic incipit pars in qua ostendit qua- quando Filius quosdam suscitat, ut pro-
liter virtus suscitandi et judicandi est in bet in se esse potestatem omnes susci-
ipso. tandi : sicut in antehabitis dictum est.
Habet autem duos paragraphos : in Et hora venturae generalis resurre-
est
quorum primo ostendit potestatem susci- ctionis et ha^c non est nunc, sed conti-
:

tandi et judicandi esse sibi essentialem nuo venit, hoc est, in veniendo est.
virlute suse divinitatis : in secundo autem Tamen quaedam Glossse istud totum
ostendit generalitatem hujus potestatis videntur exponere de spirituali resurre-
et ingratitudinis, ibi, f. 28 : « Nolite mi- ctione quse est a morte aninise. Et hoc
rari hoc. » videlur dicere Augustinus, sic: « Vita
In primo
paragrapho sunt tria in : (quae est ipse Pater et Filius) pertinet ad
quorun primo proemittit potestatis susci- animam, non ad corpus. Corpus enim
tandi moituos effeclum : in secundo, non sentit vitam sapientiae, sed anima
ostendit potestatis virtutem : in tertio, rationalis quae illuminatur a lumine quod
adjungit in eamdem virtutem judicandi illuminat omnem hominem venientem
potestatem. in hunc mundum. Sed ista lectio debet
Dicit « Amen, amen. » Hoc
ergo : intcUigi ita, quod resurrectio animae et
maxlinc indiget conlirmalione quia lo- : potestas suscitandi, signum sit putestatis
218 D. AIJJ. MA(;. ORD. PR^D.

suscitiiiidi eliani niorluos in coi|ior(' : Quicumque eniin « audierinl, » vcl in

quia aliler iiihil piobarel Clirislus de praesenti, vel in fuluro, « vivent » vita

sua intentione. Quia cuni pcr sanitatein naturic : quia haic csl vox quie vocat ad
aigrorum, ostenderit se operari sicul Pa- vitam, nunc quidcm quos vult, in futuro
ler, non salis congruc transiret ad pote- autem omnes. Ad Homan. iv, 17 : Ante
staleni suscitandi morluos, nisi intende- Deum, cui crcdidit, qui vivificat mor-
ret ostendere se per lioc liabere potc- tuos, et vocat ca quie non sunt, tam-
slalcm rcstaurandi totam naturam quam quam ea quie sunt. Ezcchiel. xxxvii, 4 :

curavil in parte. Et hoc non ostendit Ossa arida, audileverbum Domini. Unde
nisi ex universali potestate mortuos sus- quos nunc vult vocare vivent, et omnes
cilandi. » Et ideo secundum Clirysosto- in futuro vivent. Job, xiv, l.j : Vocabis
mum sic legitur ut dictum est. me, et ego respoudcbo tibi : operi ma-
Haec est ergo hora quando mortui cor- nuum tuarum porriges dexteram, ut
pore, eleves jacentem in pulvere. Daniel. xii,
2 : Multi de his qui dormiunt in terrge

« Audient vocem Filii Dei. » pulvere evigilabunt.

Vel particulariter, ut nunc Lazarus, et

filius viduge, et puella Arcliisynagogae enim Pater habet vitam in

« Sicut
Audient autem sicut dormiens ex-
filia.
semetipso, sic dedit et Filio habere vi-
pergefactus audit. Psal. lxvii, 34 Dabit :

tam in semetipso :

voci suse vocem virtutis. Yel in fuluro

univcrsaliter, quando Filius Dei mortuos Et potestatem dedit ei judicium fa-
ad judicium vocabit. I ad Thessal. iv,15 : cere, quia Filias hominis esL.
Ipsc Dominus in jussu, et in voce ar- Nolite mirari hoc, quia veniet ho-
cJian(jcli, ct in tuha Dei descendet de ra, in qua omnesqui in monumentis
cvelo : et mortui qui in Christo sunt re-
sunt, audient vocem Filii Dei :

sitrgent primi. Ibi Glossa : « Vox Ar-

Et procedent qui bona fecerunt, in
changeli est vox Chrisli qui est princeps
resurrectionem vitse qui vero mala
Angeiorum. » Gregorius : « Tubam so-
;

nare, est visibiliter et terribililer Filium egerunt, in resurrectionem judicii. »

Dei in carne ut judicem mundi demon-

strare. » Secundus est paragraphus de essen-
aulem objiciat aliquis, quod qui
Si tiali sibi propter deitatem suscitandi vir-
mortuus est, non sentit. Hoc nihil est :
lule.

quia virtutem vocis Cliristi propter dei- « Sicut enim Pater, » per virtutem

tatem in se manentem, audit omne quod essentiae divinae, n habet vitam, » quae

est : quia babet obedientialem rationem est prima vita, et ideo principium el
ad ipsam. Deuter. xxxii, 1 : Audite, causa omnis vilae, « in semetipso » ma-
cadi, quse loquor : audiat terra verba nentem ex substantia divina quae in ipso

oris mei. Glossa tamen dicit quod hoc est, et est prima vita, et vilae principium
quod hic dicitur, convenit solis justis, et causa : « sic, » per omnen eumdem
qui sic audiunt de incarnatione ejus, ut modum virlulis, « dedit, » generando
credant quia Filius Dei est. Sed haec eum ab aeterno in eadem vitae substan-

Glossa est de resurrectione spirituab, sic- tia, « et Filio » connaturali et consub-

ut ante diclum est. stantiali, « vitam » eamdem, scilicet fon-
lalem vitam « habere » naturaliter et
« Et qui audierint vivent. » substantialiter « in semetipso : » quia
per hoc quod homo factus est, quod
 :

]N EVANG. JOANiNIS, (AP. V-2(), 27. 219

non erat, assumpsil, j-ecl diviiiilatcui « Quici Filius liomiiiis Cit, »

non cum humanitale com-
amisit, nec
miscuit. Primum autem in omnibus Hoc est, quia hoc meruit merilo con-
causa est et fons omnium aliorum, grui, hoc quod Filius hominis est,
in

sicut primus calor in omnibus calidis. in quo legem posuit, et judicatus et

llnde Philosophus : « Quidquid est in condemnatus fuit. Et lisec est lectura
multis per communitatem generis vel secundum Augustinum. Daniel. vir,
analogise, est in uno aliquo primo, quod 13 et 14 Ecce cum nubibus cadi
:

est causa omnium aliorum. » Et ideo vita ciuasi Filius hominis veniebat, et usque
quae est in omnibus vivis per ah'quam ad antiquum dierum pervenit. Et in
analogise proportionem, necesse est quod conspectu ejus obtulerunt eum : et dedit
sit in uno primo, quod fontalis causa ei poteslatem, et honorem, et regnum :

vitae est in omnibus aliis. Hoc autem pri- et omnes populi, tribus, el linguse ipsi
mum est deitas in tribus personis. Psal. servient.
XXXV, 10 : Domine, apud te est Jons vi~ Chrysostomus autem huic lecturae con-
tse. Et ita Filius quamvis deilatis vitam cordat quidem, sed distinguit aliter, et
habeat a Patre : tamen, ut dicit Hila- punctat sic : « Et potestatem dedit
rius, ex se vivil ex essentiali et subslan- ei, etc. », quando misit eum in carnem,
tiali et naturali sibi deitate. Si auteni ex « quia Filius hominis est, nolite mirari
se vivit, causa est omnibus vitte : sicut hoc. » Ac si dicat : Nolite mirari hoc
ex se calidum est omnibus calidis causa quod ipse est Filius hominis, cui tantam
calorisquem habent per pailicipationem. et suscitandi et judicandi dedit potesta-
Proverb. viii, 35 et 3G Qui me invene- : tem : quia Filius Dei latet in Filio ho-
rit inveniet vitam, et hauriet salutem a minis, et Filius Dei sequali auctoritate
Domino. Qui autem in me peccaverit, judicat et suscitat cum quamvis
Patre :

Ixdet animam suam. Hinc est quod di- Filius hominis in quantum Filius homi-
cit, Ezechiel. xviii, 31 et 32 Quare : nis est, judicat et suscitat ministerio sub
moriemini, domus Israel ? Quia nolo Patre. i\ou enim est admirandum, si illi
mortem morientis. Principium enim vitae homini in quo latet Filius Dei, magna
nuilo modo est vel potest esse princi- cominiltat opera suse potestatis. Psal. iv,

pium mortissecundum seipsum. Sapient. 4 : quoniam

Scitote mirificavit Dominus
I, 13 Deiis mortem noii fecit. Et post
:
sanctum suum, hoc est, mirse suse pote-
pauca sequitur, t- 1(> : Impii autem ma- statis opera commisit illi sancto, qui est
nibus et verbis accersierunt illam. Sanctus sanctorum. Unde, Daniel. vii,

14 : Potestas ejus, potestas ceterna, quse

« Etpotestatem dedit ei, » non auferetur, regnum ejus,fiuod non et

corrumpetur. Hoc enim dicitur de Filio

Scilicet Pater Filio quando misit eum hominis, cui antiquus dierum suam po-
in carnem, ^(judicium /acere, » non au- testatem commisit exsequendam. Luc. i,

ctoritate propria, sed ministerio. Psal. 32 : Dabit illiDominus Deus sedem Da-
Lxxi, 1 : Deus judicium tuum regi da, vid, patris ejus et regnabit in domo Ja-
:

etjustiliam tuam filio regis. Causam au- cob in seternum. Jerem. xxiii, 5 et 6 :

tem hujus jam ante diximus. Isa. xvi, 5 : Regnabit rex, et sapiens eril, et/acietju-
Prxparabitur in misericordia solium, et dicium et justitiam in terra... Et hoc
sedebit super illud in veritate in taber- est nomen quod vocabunt eum Dominus :

naculo David, judicans et quserens judi- justus noster. Sic sub eodem sensu le-
cium. Quia exsequetur judicium in forma gitur secundum Chi-ysostomum. Secun-
hominis. dum autem Augustinum, hoc quod dicit
Et hoc est quod sequitur : .< Nolite mirari, » hoc punctatur cum
220 n. ALR. MAG. ORD. PR^ED.

coucoqnenti, ot rofcrtnr ad soqncns : quia « Et proccdent )^ ad jndicium a qid

quamvis secnndum scipsum sit mirabilo boiia /eccrunt, » lidci, spei, el charitalis,

quod niortui rosurgcnt ad vocem Kilii « in rcsiirrcctionem vitie » gloriosaB et

Dci tamen si attcndilur qnod vox

:
ajternjfi : « qui rcro mnla egcrunt, « sci-

Filii Dei est eadem cum illa dc qua dici- licet peccata mortalia, « in resurrectio-
tur, ad Roman. iv, 17 : Deus... qui vivi- nem judicii » et condomnationis. Daniel.
fical mortuos, et vocat ca quse non sunt, xii, 2 : ^fulti de his qui dormiunt in
tamquam ea quse sunl : niliil habot ad- terrae piilvere evif/ilabunt, alii in vitam
mirationis vox quae potuit instaurare
si geternam, et alii in opprobrium ut vi-
naturam cum non esset, potuit reparare deant sempcr. Tndc boni resurgent et
eamdem cum corrupta esset. Act. xxvi, immutabuntur ad gloiiam. Alii autem
8 ; Quid incredibile judicatur apud vos^ mali incorruptibilos quidcm, hoc est, sinc
si Deus mortuos suscitat ? Amos, ix, diminutionc membrorum rcsurgcnt sed :

11 : Suscitabo tabernaculum David, non immntabuntur, quia corpora tetra

quod cecidil : ct resedificnbo apcrturas et passibilia et pigra et animalia habe-
murorum ejiis, et ea quse corruerant in- bunt in poena aeterna. Et idco dicilur,
staurabo. Unde in hacconsideratione lioc 1 Omncs quidem re-
ad Corinth. xv, 51 :

non est mirandum, maximo apud ,lu- surgemus, sed non omnesimmutabimur.
dseos qui Scripturam noverant. Ideo etiam dicitur de malis in Psalmo i,
5 Non resurgent impii in judicio, ne-
:

« Quia venit hora, » que peccatoresin co7iciliojustorum.Qu\a

non resurgent ad gloriam, quod vere
Continuo transitu temporis. Habacuc, resurgere est : quia manebunt in peccato
II, 3 : Veniens veniet, et non tardabit. et morte aeterna, in quam per peccatum
« Jn qua omnes, » sine distinctione, et inciderunt. De quibus dicitur, Amos, iv,

sine exceptione personarum. Sapient. vi, 2 et 3 : Ecce dies venient super vos, et

8 : A'on enim subtrahet personam cujus- lcvabunt vos in contis, et relicjuias ve-

quam Deus, qui omnium est dorninator. stras in ollis ferventibus. Et per apertu-
I ad Corinth. xv, 51 : Omnes cjuidem re- ras exibitis altera contra alteram, etpro-
surgemus, sed non omnes immutabimur. Armon, hoc est, in infernum.
jiciemini in
« Qui in monumentis sunt, » hoc est, Exibit enim anima de apertura inforni,
in sepulcris. Et ponit continens pro con- et corpus de apertura sepulcri : et per
tento permetonymiam, hoc est, omncs sententiam finalem in infernum detru-
mortui quia non omnes invenientur in
: dentur, in carcere perpetuoincludendi.
monumentis, eo quod quidam exurentur Hoc est ergo in quo Christus probat
in igne quo exuretur facies mundi, et sc habere cum Patre potestatis sequali-
quidam sunt insepulti abjecti^ vcl ad ci- tatom.
neres concremati et in omnem ventum
sparsi : sicut sancta Baldina cum sociis . »
« Non possum ego a meipso facere
su* passionis.
Audioit vocem Filii Dci.
u Quamwls' quidquam. Sicut audio, judico et
^^
:

enim Filius hominis in forma hominis judicium meum justum est, quia non
exsequatur ministerium judicii, tamen a qusero voluntatem meam, sed volun-
Filio Dei per naturam divinam est virtus
tatem eius qui misit me.
suscitationismortuorum. Et ideo dicit g. de
testimonium perhibeo
:

« Audient vocem Filii Dei. » Ezechiel.

xxxvii, 1Q
v^v.r.T /T/ /• n • meipso, testimonium
.

meum non est

,

scietisquiaego Dommus,
•

13 Et .
: "^^'t'^"-'»

cum npernero seplchra vestra, et eduxero verum.

vosde tumulis vestris. Alius est qui testimonium perhibet
 IN EVANG. JOANNIS, CAP. V-30, 31. 221

de me, et scio quia verum est testimo- qui totam Patris possedit potestatem.

nium quod perhibet de me. » Sed,

la hac parte removet eam quse dictis « Sicut audio, judico. »

lieri posset dubitationem. Posset enim

aliquis dicere Pa-
quod quia est sequalis Quasi diceret : Ex quo non facio

tri, nihil haberet a Patre, maxime ex hoc quidquam a meipso exclusa potentia
quod dicit, quod sicut habet Pater vitam Patris, quae per generationem est in me.
in semetipso, sic et Filius habct vitam Ergo etiam in judiciaria potestale nec
in semetipso : ideo hic occurrit et osten- possum quidquam facere a meipso, sed

dit quod omnia, quae est, et potest, et «y^^c/ico, » in exsecutione judicii, (( sicnt
facit, habet a Patre. audio » a Patre esse judicandum. Auditus
autem hic duo in quorum pri-
Dicit :
autem ille est esse a Patre : quia meta-
mo per hoc quod omnia habet a Patre, phorice est auditus in Deo. Sicut enim
ostendit quod judicium sequissimum erit qui audit, ab alio percipit, et accipit
quod judicabit in secundo autem osten- : quod faciendum audit : ita Filius a Patre
dit hoc esse verum per rationem verae accipit per generationem quod facien-
testiticationis, ibi, t. 31 : « Si ego testi- dum et exsequendum accipit. Et sic ju-
monium, ctc. » dico de omnibus faciendis accipiens a
Adhuc autem in prima harum tria di- Patre : sive hoc sit de faciendis, sive in
cit, scilicet, quod ea quse habet, a Patre futuro de salvandis, vel de damnandis.
habet : et quod ex hoc rectum probatur Proverb. xii, 17 : Qui quod novit loqui"
judicium esse : et rationemhujus subjun- tur, judex justitix est. Et quia judicium
git. communiter accipitur pro judicio de fa-
Dicit ergo : « ISon possum ego, » in ciendis, quod Ghrislus tunc fecit et
persona divina vel humana acceptus, « a ostenditin omnibus factis et projudicio :

meipso quidquam facere : » quia sicut futuro, quod ostendet in justa retribu-
non sum a meipso, ita non habeo virtu- lione bonorum et malorum ideo injuste :

tem a meipso, nec operor a memetipso. Judaei calumnibantur ea qure fecit, sive

In hac ergo locutione non fit negalio in sabbato faceret, sive alio tempore.
squalitatis, sed polius negatio est inna- Unde Glossa : « Dedit mihi Pater pote-
scibilitatis : quia Filius non est a seipso statem judicandi non tamen possum a :

sicut Pater, sed potius est natus a Patre. meipso, quia qui non est a se, non facit
Et sicut lumen nihil potest lacere a seip- a se : et ideo qui culpat eum de opere
so, sed potius hoc quod facit habet a sabbati, culpat Patrem. Alia Glossa legit
sole : ita Filius potest quidquid Pater hoc de Filio hominis, qui nihil a se pot-
potest,tamen nihil potest a seipso quia : est in quantum est Filius hominis : sed
hoc quod potest, habet a Patre et ideo : sicut audit a Patre, cujus divinitati so-
mea potentia demonstrat potentiam Pa- ciatus est in unitatem personae Filii.

tris a quo sum, et sine quo non sum, et . Audit enim sic Patrem in se manentem.
qui in me manens, mecum facit opera. Psal. lxxxiv, 9 : Audiam quid loquatur
Joan. XIV, 10 : Pater in me manensy in me Dominus Deus. Joan. xv, 15 :

ipse facit opera. Ibidem, t. 10 Ego in

: Omnia qusecumque audivi a Patre meo,
Patre, et Pater in me
Et ideo opera- est. 7iota feci vobis.
tio Filii Dei demonstratio fuit divinse Et » ideo
« « judicium meum, » de
virtutis. Exod. viii, 19 : Digitus Dei est quibuscumque faciendis, vel judicandis,
hic. Lucae, xi, 20 : In digito Dei ejicio « justum. primam rectitu-
est, » quia ad
dcvmonia. ioan. i, 14: Vidimus gloriam dinem Patris mensuratum est. Jerem.
ejus, gloriam quasi imigeniti a Patre, xxiii, 6 Hoc est nomen quod vocabunt
:
222 ' 0. ALB. MAG. OUI). PIM:!).

eum : Dominus Juslus noster. Psal. Scilicel Palris, cujus voluntas injusta
cxviii, 137 : Juslus cs, Dominc, cl re- esso non polest : quia ipsa est rcgula et
ctU7n judiciuin tuum. lllrunique auteni rccliludo oninis cjus (juod rcclum est.
istoruni dicilur in i*salino xvi, 2 : l)c Dcutcr. xxxii, 4 : Dcus fidclis, ct absque
vullu luo judicium mcum prodcul. .\\xi\\- ulla inir/uitatc, justus et rectus. Vvo-
cium (^iirisli non potest esse nisi ju- \iiib. \in, H : Justi swit omnes sermones
slum : quia semj)cr proccdit de vullu mei, noji est in eis pravum quid neque
praescienliae et rectitudinis l)ci. Et est pervcrsum. Kt ad illam volunlatem corn-
locutio isla, sicut si ponam in corde ali- mcnsuralum judicium facicndorum et ju-
cujus periti viri omnes leges el omnia dicandorum, non potest esse nisi rectum.
jura esse descripta, ille in judicando dc fa- Kt hoc si cogilarent.Iudaii, non culparent
ciendis,dicendis, etjudicandis, nonjudicat judicia eorum quae fccit. Proverb. xxviii,
nisisicutvidet et audit a lege : et non vo- •')
: non cogitaut judicium : qui
Alali
luntatem propriam facit, sed legis. Sic autcm rcquirunt Dominum animadver-
enimdcscriptacst roctiludo Palrisincorde tunt omnia.
Christi : et ideo univcrsa refert ad ipsam. Sic crgo probato judicio omnium quae
Et hoc est quod sequitur : (judicante Deo) facit Christus, hoc idem
probal per testilicationes quas habuil a
(i Quia non quaero voluntalem Patre.

meara.» Dicitergo':

Ralio est ejus quod dixit de justo ju- « Si ego testimonium perhibeo de
dicio, « quxro voluntatem
quia non meipso, etc. »
meam. » Videtur autem mirabile quod
dicit, cum sua voluntas secundum nalu- « Si eyo, » singularis et discretus,
ram divinam non sit aha a voluntate di- « testimonium perhihco de meipso, »

vina quia sic quierendo suam, qua^rit

: cum nullus tcstimonium perhibere possit
divinam. Voluntas autem hominis con- dc seipso secundum vcram ralionem te-
cordavil in toto cum voluntate divina. Et stiinonii, « testimonium meum non est

sic iterum ad minus, in voluntatis nolilo verum, » hoc est_, veram rationem testi-
non est alia. Sed ad hoc dicendum, monii non habet.
quod hoc pronomen, meam, discrctio- Sed contrarium videtur per hoc quod
nem significat : et hanc discretionem dicitur, Joan. viii, 14 : Si ego tcstimo-
negat negatio, et non voluntatem. l nde nium pcrhiheo de meipso, verum est te-

sensus est : Non qua^ro voluntatem dis- stimoniummeum.\W^vo^?,\(i: Dicendum,

cretam aliquam. Et ideo negalio non quod aliud est res testificata, et aliud
negat verbum in quantum transit super tcstimonium forma et ralione testimo-
in

volunlatcm, sed super pronomen, in nii. lles quidem testihcata polest csse
quantum discretionem importat ut sit : vera, sive ab eo dicatur pro quo ferlur
sensus IVon qucero a Deo Patre discre-
: tcstimonium, sive ab alio. Et potest
tam voluntalem, sicut vos putatis quod eliam esse Sed in Christo non
falsa.

discretam a Deo Patre voluntatem ha- potest essc nisi vera. Sed testimonium in
beam. Malth. xxvi, 39 Verumtamen : forma et ratione tcstimonii non potest
non sicut ego volo, scd sicut tu, scilicet esse verum testimonium, nisi proferatur

vis. Joan. iv, 34 Meus cihus est ut fa- : ab altero, et sub attestatione immobilis
ciam voluntatem ejus qui misit me, sci- veritatis. Propter quod a lcge et jure

licet Palris mei. praecipitur, quod testes non deponant

nisi jurati. Dicendum ergo, quod hoc

«Sed voluntatem ejus qui misitme,» dictum intclligitur de testimonio quod

 IN EVANG. JOANNIS, CAP. V-32, 33, 34, 35. 223

est in forma et ralione testimonii. Quod tatem. Et ideo dicitur, Job, x, 17, in
quideni veram rationem testimonii non persona convictorum per testimonia ve-
habet si Ghristus solus pro se dicat quod ritatis Instauras testes tuos contra me.
:

dicit, quamvis verum sit quod dicit. « Quod perhibet de nie. » Proverb.
Quod auteni dicit, Joan. viii, 14, ipse XII, 19 Labium veritatis firmum erit in
:

causam subjungit, dicens Et si ego te- :

perpetuum : qui autem testis est repenti-
stimonium perhibeo demeipso, verum est nus, concinnat Ihiguam mendacii.
testimonium meum : quia non sum Quando enim deponit testis, jurat : ut
solus. Et ideo forma testimonii vera effi- immobili invocata veritate, firmum sit

citur, quando ab alio qui immobilis est quod Quando autem Deus testifi-
dicit.

veritatis confirmatur. catur, ipso testimonio immobiUs efficitur

Hoc ergo est quod dicit : « Si ego, » veritas. Numer. xxui, 19 Non est Deus :

discrete et singulariter, divisus et discre- quasi homo, ut mentiatur, nec ut filius

tus a Patre, « teslimonium perhibeo de hominis, ut mutetur. Ad Titum, i, 2 :

meipso » discreto a Patre, « testimonium Promisit qui non mentitur Deus. Omne
meum, » a Patre discretum, « non est ergo judicium faciendorum, et factorum,
verum, » hoc
quamvis posset esse
est, et judicandorum Christi est verum.
verum in re testificata, non tamen veram
habet testimonii rationem et formam.
« Vos misistis ad Joannem, et testi-
II ad Corinth. x, 18 : No7i enim qui seip- 33
sum commendat, ille probatus est, sed monium perhibuit veritati.
quem Deus commendal. Proverb. xxvn, Ego autem non ab homine testimo- 34
2 : Laudet te alienus, et non os tuum, nium accipio : sed hsec dico ut vos
extraneus, et non labia tua.
salvi sitis.

« Alius est qui testimoiiiura perhi-

liie erat lacerna ardens et lucens. 3S
bet de me, etc. »
Vos autem votuistis ad horam exsul-
tare in luce ejus. »
« Alius est, » qui est immobitis verita-
tis, qui mentiri non potest. Proverb. Hic incipit ostcndere inexcusabitita-
XIV, 5 : 1'eslis fidelis non mentilur. tem non credentium suae veritati, et

« Qui testimonium perhibet de me, » (sicut dictum est) testificatae.

per demonstrationem suee potestatis in Habet autem duas partes in quarum :

operibus meis. Joan. viii, 14 : Ego sum prima ostendit testimoniorum immobiii-
qui testimonium perhibeo de meipso, et tatem, quse veritatem dictorum et facto-
testimonium perhibel de me Pater qui rum suorum ostendunt immobitem : in
misit me. Ilic autem alius est in per- secunda autem ostendit eos accusabites,
soaa, non in natura. I Joannis, v, 7 : quia post tot testimonia credere notue-
Tres sunt qui testimonium dant in caelo : runt, ibi, ^. 40 : « Et non vullis venire
Pater, Verbum, et Spiritns sanctus : et ad me. »

hi tres unum sunt. In primo horum quatuor inducit testi-

« Et scio, M per unam quam cum ipso monia, sciticet, Joannis, operum, Patris,
habeo scientiam. Vel, « scio, » quia vos et Scripturarum per quse probat suorum
:

per demonstrationem operum scire facio, dictorum et factorum immobihtalem.

« quia verum est testimonium ejus » Ad In primo tiorum tria dicit : testimo-
HebrsBos, u, 3 et 4 : In nos confirmala nium Joannis ab eis requisitum : et quod
est, contestante Deo signis, et portentis, ab ipso hoc testimonium non fuit procu-
et variis virtutibus, et Spiritus sancli ratum, sed ab ittis ; et teslificanlis com-
distributionibus^ secundum suam volun- mendalionem.
224 D. ALB. MAG. ORD. PILED.

Dicil crfio : « \'os, » iion e'^o, « nii' Deum. Ad Philip. i, 2() : Mag^dficabitur
sistis ad Joatniem » naplislarn, sicul Christus in corpore meo, sive pcr vitam,
supra hahituni est : qiiando miserunt sive per mortem. Ergo ah liominihus chi-
Jud.ei ab Jcrosolymis sacerdotes et levi- ritatem accepit Deus ergo et Christus.:

tas ad eum, sciHcet ad .loannein, ul in- Mksponsio. Dicendum, quod ahud est
terrogarent eum : Tu quis es ' .''
clarificari Deum in homine, et aliud per

« Et testimonium perhibuit veritati » liominem, ct aiiudab lioinine. In Iiomine

Joannes : quia confessus est se non esse clarilicatur Deus quolics clarus in vitaet

quod non erat, et non negavit se esse virtutihus hominis ostenditur. Et sic cla-
quod erat. Scihcet quoderat vox praecur- rificatur (^hristus in omnihus Sanctis sicut
rens, et non Verhuni el fuit praecursor, : el magnilicatur. Et sic intolligilur dictuni
et non rex ct fiiit lucifer, ct non sol.
: .\postoli, ad Philip. i, 20. Per homincm
Supra, ni, 28 : Ipsi cos mi/ii testimo- autem clarilicatur, quando clarus piwdi-
7iium perhibetis, quod dixerim : i\o}i catur et glorificatur. Unde Augustinus :

sum ego Christus. Proverb. xiv, ;) : Testis « (iloria est clara cum laude notitia. »

fidelis non moititur. ,Ioan. i, 7 : Hic Sed ab homine clarificatur, quando

venit in testimonium, ut testimonium homo claritatis ejus est causa, et aliquid

perhiberet de lumine. adjicit claritali. Et hoc modo non claiifi-

catur Christus ab homine, sed a Palre.

« Ego autem testimoniuni, » Joan. xvii, 5 me tu, Paler,
: Clarifica
apud temetipsum, claritate quam Jiabui,
Scihcel quo indigeam, « ab hotnine, » piusquam mundus esset apud te, Et hoc
qui saepc charificat non clarificanda, « non modo dicit quod claritatem ah homine
accipio, » ut ego in meipso clarior appa- non accipit : sed potius ipsi Judsei acce-
ream. Kgo enim sicut Deus clarior esse perunt a Joanne clariorem cognitionem
non possum. Psal. xv, 2 Dixi Domino :
Christi, quamvis non profuerit eis quia :

Deus meus es tu, quoniam bonorum non permanserunt in lumine claritatis.

meorum non eges. Et secundum huma- Ncc Chiistus facit menlioneni de hac
nam naturam nihil adjicitur mihi ab ho- clarificatione propter se sed hoc dicit ut :

mine : quia ah instanli conceplionis mea3 salvi fiant. I ad Timoth. ii, 4 Qui omnes :

plenus sum gratia, et sapienlia, et Spi- homines, vult salvos fieri, et ad agnitio-
ritum accepi non ad mensuram. Et ideo ncm veritatis venire.
teslimonium Joannis, pro vohis quaercn-
tibus factum, quamvis mihi nullam adje- « Ille erat lucerna ardens et lu-
cerit clarilatem, tamen vobis atljicere cens. »
debuit veritatis cognitionem.
Quod autem in hoc sensu loqualur, Eccc commendalio Joannis in tesli-

palet per hoc quodsequilur : « Sed hxc monio, quod clarificaveril cognitionein
dico, » quod mihi quoad me nihil adjccit, hominuin.
« ut et vos salvi sitis, » per testimonium Erat enlm lucerna. Psal. cxxxi, 17:
(( »>

Joannis quod vos inyitat ad veritatis co- Paravi lucernam Christo meo : ut per
gnitionem. lucernam ad solem veniatur. Oculi enim
tamen contra hoc quod dicit
Objicitur aegri tenebris assueti, lucem parvam bene
(1Ego ab homine testimonium non acci- non magnam,
sustinent, et nisi paulatim
pio, » per hoc quod dicitur, Joan. xxi, manuducantur in parvis.
19, de Pctro Hoc autem dixit, signifi'
: Erat ergo lucerna « ardens, » per cha-
cans qua morte clarificaturu. esset ritatem et zelum ignescentem. Eccli.

» Joan. I, 19.
 :

IN EVANG. JOANNIS, CAP. V-35, 36. 225

xLviii, 1 : Surrexit Elias propheta quasi ter coepit, Judsei aversi sunt a lumine
ignis, et verbum ipsius quasi facula ipsius. Maxime cum dixit eum Filium
ardebat. Luc. xv, 8 : Nonne accendit I)ei esse, et sponsum Ecclesise, et de ccelo

lucernam, et everrit domum, et qiuerit venisse, et hujusmodi alia, et quae, Joan.

diligenter donec inveniat ? Proverb. xxxi, iii, 2G et seq., sunt notata, Ante hoc au-
18 : Non exstinguetur in ?iocte lucerna tem exsultaverunt in tanto lumine lucer-
ejus. Ardebat enim zelo charitatis, nu- nae, exeuntes ad eum et peccata sua con-
triebatur autem ignis humore pietatis. fitentes.

Matth. XXV, 4 : Prudentes vero virgines Et hoc est quod dicit.

acceperunt oleum in vasis suis cum lam-

padibus. Cantic. viit, 6 et 7 : Lampades
ejus lampades ignis atque flammarum. « Ego autem habeo testimonium 3^
Aquse multx non poterant exstinguere
majus Joanne. »
charitatem Dei in ipso.
inEt lucens. » Bernardus : « Lucere va-
num, ardere parum ardere autem si- : Secundum est in quo inducit testimo-
mul et lucere eedificatorium.» Arsit enim nium operum.
charitate, et luxit veritate. Isa. lxii, 13 autem tria, scilicet, testimonio-
Dicit
Egrediatur ut splendor justus ejus, et rum comparationem, operum virtutem
salvator ejus ut lampas accendatur. Job, et auctoritatem, operum testificationem.
XXIX, 2 et 3 : Deus custodiebat me, quan- De comparatione dicit : « Ego autem, »

do splendebat lucerna ejus stiper caput pro me faciens, « habeo, » quia in natu-
meum. rali potentia habeo, « testimonium »

quod in me testificatur esse virtutem di-

« Vos autem voluistis, etc. » vinam, « majus » dignitate et efficacia
convincendee veritatis, « Joanne, » quia
« Vos autem, homines vanita-
» sicut Joannes est testimonium extra: virtus
tis amatores, « voluistis ad horam, n in autem operum me. Item, Joan-
est intra
qua putabatis quod pro vobis et statu nes testatur verbo opus autem probat :

SynagogcB loqueretur, « exsultare » co- efTectum. Unde licet Joannes digito alie-
ram hominibus, « in luce ejus, » hoc est, no demonstraverit me, opus est ipse Dei
exemplorum et doctrinse: quam aliquan- digitus qui divinitatem in nie ostendit,
do, quum ad eum existis, acceptastis. Et sicut effectus proprius suam causam.
hoc si tunc voluistis, etiam in toto tesli- ostendit. Joan. iii,39 Qui de ccelo venit,
:

monium ejus accipere debetis. Et sic de- super omnes est. Opera autem de ccelo
betis crederemihi: quia mihi testimo- veniunt : et ideo testimonia illorum om-
nium perhibuit. Job, xxix, 3: Ad lu- ne alienum vincunt testimonium. Joan.
men ejus ambulabam in tenebris. Joan. x, 38 ; Si mihi non vultis credere, ope-
1, 8 : Non erat ille lux, sed ut testimo- ribus credite. Testimonium enim operis
nium perhiberet de lumine. Luc, xi, 33 : omnem convincit conscientiam. Joan.
Nemo lucernam accendit, et in abscondi- XV, 22 : Si non venissem, ei locutus fuis'
to ponit,neque sub modio : sed supra sem eis, peccatum non haberent : nunc
candelabrum, ut qui ingrediuntur lu- autem excusationem non habcnt de suo
men videant. Unde non de lucerna, sed peccato. Et infra, f. 24 Si opera non fe- :

de instabilitate Judgeorum fuit, et invi- cissem in eis qux nemo alius fecit, pec-
dia, et malitia eorum, quod in lumine lu- catum non haberent : nunc autem, etc.

cernffi non permanserunt. Quia statim

ut Joannes iucerna ardens et lucens, te- « Opera enim quae dcdit mihi Pater
stimoniumde Christo perhibere constan- ut perficiam ea, ipsa opera quse ego
XXIV 15
226 I). ALB. MA(i. OUl). PH^I).

faeio teslimonium perhihent do me, lum, qnia eyo, <iu;e placita siml ei, fa-
quia Pater misit me. » <^*'o, semper.

Tangit liorQm lestimonioruni auctori-

tatcni et eflicaciani, dicens : « Opera
eiiim, » priccipue niiracuh)rum, « (/ux
« Et qui misit me Pater, ipse tosti-

(ledit milii, » per jj^enerationeni ietcrnani, monium perhibuit do me neque vo- :

« Pater, » qui ab aeterno me genuit, in cem ejus umquam audistis, neque

quo splendebant omnes fulgores Sancto- speciem ejus vidistis.
rum quando me genuit, virtutem mihi Et verbum ejus non habetis in vobis
dedit et sapientiam quibus redimere vo-
manens, quia quem misit ille, huic
lebat mundum. Psal. cix, 3 : Ex utero
vos nos creditis. »
ante luciferum geuui te^ in splendoribus
sanctorum, hoc est, in quo splendent
omnes rationes, virtutcs, et consiiia san- Tcrtium est testimonium, et dicit duo.
clilatis omnium Sanclorum, in yratia et Prinio enim oslcndit testimonium Patris,
gloria in uhiniis temporibus manife- et sccundo respondct tacitae objeclioni
standa. quum possent facere, scilicet, quia lesti-
Ut perficiam ea, » hoc est, ut ad per-
« monium Patris non erat eis manifeslum.
fectionem deducam. Deuter. xxxii, 3 et Non creditur autem nisi aperto testiino-
4: Date ma(jnificentiam Deo nostro. Dei nio.
perfecta sunl opera, et omjies vix ejus Dicit ergo : « Qui misit me, » in mun-
judicia. Unde et Pater in ipso manet per dum, « Pater. » Joan. xvi, 28 : Exivi a
indivisionem essentiae et virtutis : et haec Patre, et mundum. Ad Galat. iv,
veni in
opera in ipso et cum ipso perfecit. Joan. i : Misit Deus Filium suum factum ex
XIV, 1 1 : Pater autem in me manens, ipse muliere^ factum sub lege.
facit opera. Joan. iv, 3i : Meus cibus est « Ipse, » scilicet invisibilis Pater, « te-

ut faciam voluntatem ejus ([ui misit me, stimonium perhibuit de me » invisibiiiler

scihcet Patris mei, ut perficiam opus suggcrendo cordibus veritatem, sicut
ejus. Joanni fecit, et Prophetis, et Sanctis,
qui me recipiunt. Sonuit autem et in vo-
« Ipsa opera qufe ego facio, » ce in baptismo, et in monte transfigura-
tionis. Joan. vi, 4i: Nemo potest venire
Scilicet cum Palre. Joan, v, 17: Pa- ad me, nisi Pater qui misit me, traxerit
ier meus usque modo operatur, et ego eum. IIoc autem tcstimonium est per in-
operor. Joan. xv, Ki : Solus non sum, ternam inspiralioncm Joan. xv, 26: .

sed ego, qui misit me, Pater.

et Spiritus veritatis, qui a Patrc procedit,
« Testimoniian perhibent de nie, » sic- ille testimonium perhibct de me. Hoc
ut etfectus probat causam. Act. x, 38 : autem exprimitur, ad Galat. iv, 6 Quo- :

Pertransiit benefaciendo, et sanando om- niam autem estis filii, misit Deus Spi-
tiesoppressos a diabolo, quoniayn Dcus ritum Filii sui in corda vestra, claman-
erat cum eo. Unde, Malth. xii, 28: Si tem: Abba, Pater. Et sic testificatur quod
autem ego in spiritu Dei ejicio dxmones, in Filio consubstantiah sunt adoptati in
igitur pervenit in vos regnum Dei. fihos. Sic enim testimonio conscientiae
Testilicanlur autem opera, « quia Pa- clarificat Filium suum Pater aeternus.
ter me misit, » hoc est, in ipsis operibus Joan. XVII, 1 : Pater, venithora, clarifica
legationis meae, per opera probo aucto- Filium tuum, ut Filius tuus clarificet
ritatem I^Uris. Joan. viu, 20 : Qui me te.

misit, mecum est, et non reliquit me so- Quia autem possent dicere quod illud
 :

IN EVANG. JOANNIS, CAP. V-37, 38. 227

testimonium in cordibus suis non perce- est nisi intellectu, qui a carne separatur:

perunt, ideo subjungit sicut dicit Trimegistus. Est enim Deus

incorporalis, et nemo videt eum in spe-
« Neque vocem ejus, etc. » cie corporali nisi in subjecta creatura. Et
hoc modo multi viderunt Deum in corpo-
Et dicit quatuor, quse ex parte eorum, rali specie. Genes. xxxii, 30 : Vidi Deum
et culpa eorum, impediunt hujusmodi faciead faciem, et salva facta est anima
testimonii cognitionem in ipsis. mea. Sed hoc modo nonloquitur hic Do-
VY\m\xm&?,i,(\Viodi(.ineciiievocemeji(s,y) minus: sed potius quia in visione spc-
hoc est, intelJectum vocis, « umquam ciem divinitatis ejus numquam cognove-
audistis, » quia (sicut dicit Glossa) non runt : et ideo reprehensibiles sunt, quia
aure carnali, sed tantum spirituali capi- hoc carnalis in eis impedivit intellectus,
tur vocis ejus intellectus. Quamvis enim quia et vocem Domini audierunt, sicut et
vox Patris, sive in hominibus, sive in dicitur, P^xod. xxxiir, \ 1 : Loquebatur
Scripturis, sive in subjecta crealura ali- autem Dominus ad Moysen facie ad fa-
quando sonuerit tamen intentio vocis
: cicm^ sicut solet loqui homo ad amicum
non nisi interius aure revelata accipitur. suum. Sed hoc totum fiebat in subjecta
Job, IV, IG Vocem quasi aurae lenis au-
: creatura. Et ideo redarguit eos Domi-
«iiye. Et supra, t- 12 Quasi furtive susce-
: nus : quia per hujusmodi auditus et vi-
pit auris mea venas susurri ejus. III Re- siones ad intellectualeniDei cognitionem
gum, XIX, 12: Sibilus aurx tenuis et : non pervenerunt.
ibi Dominus. Et quia aures non tenues Et hoc est quod dicit, quod nec vocem
facitis, sed inlideUtate et carnali sensu Dei intellectualiter et spiritualiter perce-
Scripturarum obnubilatis, ideo non au- perunt, nec per visionum species ad spi-
ditiscum eo qui dicit, Psal. lxxxiv, 9 : ritualem intellectum pervenerunt.
Audiam quid loquatur in me Dominus Et tertio dicit causam :

Deus. Ad Galat. i, 15 et 16 Cum autem :

placuit ei qui me segregavit ex utero « Et verbum ejus non habetis, etc. »

matris mese, et vocavit me per gratiam

suam, ut revelaret Filium suum in me, « Et, » hoc est, quia « verbum ejus, »
Malth. XVI, 17 : Caro et sanguis non re- hoc est, Dei, aure auditum, vel in Scrip-
velavit tibi, sed Pater meus qui in caelis turis lectum, « non habetis, » ad intelle-
cst. ctum spiritualem, « in vobis, » hoc est,
Neque speciem ejus vidistis,
<k » eo in corde vestro umancns. » Glossa Per :

quod invisibilis sit species ejus. Sed quod possitis venire ad ejus cognitionem.
hoc intelligit de visione cognitionis ejus: Manet enim verbum apud eum qui verbi
quia carnali inteliectu pleni, Deum ut capit intellectum. Et hic venit ad verbum
est, intelligere et videre non potuerunt. auditum, et ad speciei Dei cognitionem,
Exod. xxxui, 20 : Non videbit me homo, et visionem intellectualem. Jacobi, i, 21:
et vivet, hoc est, humana vita, et intel- In mansuetudine suscipite insitum ver-
lectu me non videbit. Quia sicut dicit bum, quod potest salvare animas vestras.
Hermes Trimegistus : « Vix mente attin- Insitum enim dicitur, quia juxta ratio-
gitur, cum
mentis acies omnino a carne nem est naturalem, non longe existens
avertitur. » Joan. i, 18: Deum nemo vi- ab ipsa. Deuter. xxx, 14: Juxta te est
dit umquam. sermo valde, in ore tuo. Ad Roman. x, 8:
Sed contra hoc est, ut videtur, quod Prope est verbum in ore tuo, et in corde
dicitur, Joan. xiv, 9 : Qui videt me, videt tuo hoc est verbum fidci, quod prsedica-
:

et Patrem. Quia menlis intellectu consi- mus. Tlli autem per carnalem intelle-
derat virtutem Patris in ipso : et hoc non ctum, quem (non a Spiritu sancto, sed a
 :

228 D. ALB. MAG. ORI). PRyED.

se) verbo applicuerunt, longe se a Dei putatisin ipsis vitam geternam habere:
verbo et visione veritalis elleccrunt et illae sunt quse testimonium perhi-
quia per intelleclum spiritualeni verbum bent de me. »
in eis non niansit. .loan. viii, 37 : Sermo
meiis non capit in vobis.
Et attende quod dixit supra « Aeque : Quartuin est testimonium Scriplura-
vocem ejus audislis, neque speciem vi- rum.
ad testimonii commendationem.
distis, » Duo autem dicit, scilicet, imperat
Quod auribus audilur, deceptorium esse Scripturam scrutinium, et secundo osten-
potest quia audiens nisi habeat discre-
: dit in his suum esse testimonium.
tionem spiriluum, nescit unde veniat aut Dicil ergo : « Scrutamini, » hoc est,

quo vadat. Simililer eliam species visa, profundo intellectu subliiiler spiritualem

forte est quandoque diaboli transfiguran- intellectum investigate. Psal. cxviii, 2 :

tis se in Angelum lucis. III Regum, xxii, Beati qui scrutantur testimonia ejus.

22 : Ero spirilus mendax. Sed visio in- Littera enirn non facit scire, sed spiritus.
tellectualis numquam decipit. Daniel. x, II ad Corinth. iii, 6 : Littera occidit, sprii-
i : Intelligentia eriim est opus in visione. tus autem vivificat. Proverb, ii, 3 etseq. :

Quod autem non percipitur, intellectu Si sapientiam invocaveris... : si qusesie-

culpa eorum fuit: quia manens verbum ris eam quasipecuniam, et sicut thesauros
quod non transit in cordenon posuerunt. effoderis illam : tunc intelliges limo-
Adjungit autem quarto causam om- rem Domini, et scientiam Dei invenies.
nium istorum, dicens « Quia quem mi- : I ad Corinth. ii, 10. Spiritus
• enim om-
sit ille, » Pater scilicet, « huic » vos in nia scrutatur, etiam profunda Dei. Job,
sermone suo non creditis » et ideo « : xxviii, H: Profunda quoque fluviorum
impossibile est quod ad Dei notitiam per- scrutatus est, et abscondita in lucem pro-
veniatis. Ad Hebr. xi, G Sine fide im- : duxit.
possibile est placere Deo. Bernardus : « In quihus, » scihcet Scripturis, i(.pu-
« Quinimo displicere necesse est. » tatis vitam seternam habere, » hoc est,

Et attende quod dicit : « Vos huic non doclrlnam vitae : cum tamen me quasi
creditis » quia sermonibus ejus non cre-
: contrarium Scriplurai repudiatis. Sa-
diderant, et ideo nec fidem informem ha- pient. XV, 3 : Nosse consummata ju-
te,

bucrunt. Et quia fundamento omnis boni stitia est : et scire juslitiam tuam et vir^
caruerunt, nullum bonum divinse cogni- tutem tuam, radix est immortalilatis.
tionis poterat esse in ipsis. Psal. cxxxvi, Ezechiel. i, 20 : Spirilus vitse erat in
7 : Dicunt : Exinanite, exinanite usque rotis, hoc est, in Scripturis.

ad fundamentumin ea. Isa. lim, 1 : Do- Et illse » Scripturae « sunt quse te-
«

mine, quis credidit auditui nostro ? et sthnonium perhibent de me. » Act. x,

brachinm Domini cui revelatum est ? 43 Iluic omnes Prophetse testimonium
:

Quasi diceret: Carnalium nuUi. Ad Ro- perhibent, remissionem pecatorum acci-

man. xi, 7 Quod quserehat Israel, hoc
: pere per nomen ejus. Luc. xxiv, 44 Ne- :

non est consecutus electio autem conse- : cesse est impleri omnia quse scripta sunt

cuta est, cseteri vero excsecati sunt. Qua- in lege Moysi, et Prophetis, Psalmis
et

re? quia non ex fide, sed quasi ex operi- de me. Act. xviii, 28 : Vehementer enim
bus. Joan. viii, 24 : Si non credideritis Judseos, revincebat puhlice, ostendens per
quia ego sum, moriemini in peccato ve- Scripturas esse Christum Jesum.
stro. Nota ergo quod in testimonio sunt
quatuor testes Filii : quia in testimonio
sunt quatuor, scilicet, veritatis demon-
Scrutamini Scripturas, quia vos stralio, veritatis confirmatio,veritatis ira-
39 «
 m KVANG. JOANNIS, CAP. V-40, 41. 229

mobilitas, et ipsa veritas veritatis. De- lius ejusdem malitiu^ certissimum sig-

monstratio autem fiebat per Joannem, num.

confirmatio per opera fortissima, immo- Dicit ergo : « Et non viiltis. » Ac si

bilitas per attestationem Patris, veritas dicat : Quamvis sitis per incontradici-
autem ostendebatur ex Scripturis, qucC bilia inducti et convicti testimonia, ta-

mentiri non polerant, eo quod processe- men « ad nie venire non vultis, » ex
runt a Spiritu veritatis. Et penes haec sola malitia vestrae vofuntatis : quia ni-

quatuor quse fulciunt omne testimo- hil aliud impedit vos nisi odium contra
niuni veritatis, ista quatuor tcstimonia me conceptum.
accipiuntur. Ordinantur autem ordine CoNTRA hoc objicitur, Act. iu, 17 : Et
rhetorico, scilicet, quod fidem faciunt nunc, fratres, scio quia per ignorantiani
non simpticiter, sed in opinione Judaeo- fecistis, sicut et principes vestri. Scd ad
rum. Et minus est persuadens Joannis
sic hoc dicendum, quod quamvis veram de
testimonium, quod putabant esse subor- ipso scientiam non habuerunt, tamen
nalum. Magis auleni eis fidem facit te- propter testimonia quae inducta sunt,

stimoniQm operum, quod timebant esse vehementem de ipso habebant suspicio-

necromantice factum. Adhuc autem ma- nem, ct de facili vincibilem ignorantiam.
gis fidem fecit Patris revelatio sed hoc :
Et quoad hoc dicitur quod nemo impedi-
seslimabant esse deceptorium, quia soepe vit eos nisi malitia voluntatis : quia
tales fallunt revelationes. Maxime autem ignorantia de qua Petrus loquitur in
apud eos persuasit tcstimonium Scrip- Actibus de facili fuit vincibilis.

turarum, et ideo ultimo, rhetorico or- Et hoc est quod dicit : « Et non vul^
dine est positum quia Rhetores allega-
: tis. « Quasi diceret : Non obstat nisi
tiones quae magis movent animum judi- mala voluntas.
cis ultimo ponunt : ut tenacius memorise « Venire ad me, » per fidei devotio-
judicis imprimantur. nem, « ut vitam xternam habeatis, »
Haec sunt ergo ista testimonia. nunc in spe, et in futuro in re. Et ita nec
veritas vos convincit, nec promissio vitse
vos trahit. Job, xxi, 14 : Dixerunt
« Et non vultis venire ad me ut vi- Deo : Recede a nohis, et scientiam via-
tam habeatis. » rum tuarum nolumus. Joan. viii, 43 :

Quare loquelam meam non cognoscitis ?

Hic ostendit ex conjunctione istorum Quia non potestis audire sermonem
testimoniorum, Judffios incredulos inex- meum, Jerem. ii, 13 Duo mala fecit :

cusabiles esse. populus meus : me dereliquerunt fontem

Dividitur aufem in tres patres in : aquse vivse, et foderunt sihi cisternas,
quarum prima ostendit quod solius ma- cisternas dissipatas, quse continere noti
litiae est, et non ignorantise, vel impo- valent aquas. Fodere enim cisternas dis-
tentiae quod ad ipsum non convertantur : sipatas, est quserere falsos sensus in
in secunda, ostendit quid maxime inipe- Scripturis, quse nullam continent aquam
diat ne convertantur : in tertia autem, gratise abluentem a peccatis, et despi-
quodpropter hoc juste accusantur. cere intellectum spiritualem de Christo,
Dicit ergo in prima, quod solius mali- qui ubertim fundit aquas peccatum ablu-
tiae est quod ad ipsum non convertan- entes, et concupiscentiae sitim refrige-
tur. rantes.
Et circa hoc dicit tria : quorum pri-
mum est quod malitia voluntatis est,

quod non convertuntur secundo, osten- « Claritatem ab hominibus non ac-

:
41
dit illius malitise cautiam : et tertio, il- cipio.
 230 1). A\M. MAG. OHl). PH/EI).

49 Sed cognovi vos, quia dilectionem notamine, quia Pater in me est per in-

Dei non habetis in vobis. divisibihtatem essenliai et potenliae, sic-

ut probant inducta quatuor testimonia,
Ego veni in nomine Patris mei, et
48 « Et » tamen, veritate ipsa convicti,
non accepistis me : si alius venerit in
« 7ion accepistis me. » Joan. i, 11 : In
nomine suo, illum accipietis. » propria venit, et sui eum 7ion recepe7'U7it.
Et lioc facere non potuistis nisi ex odio

Secundum est in quo dicit liujus ma- veritatis, quae vobis est contraria.
litiae causam.
Sed duo dicit. Primo enim hujusmodi « Si alius venerit, »

dicti removet suspicionem secundo au- :

tem mahtiae et pertinaciae eorum dicit Sicut Antichristus, « i}i «omme suo, »

causam. quod mendacibus usurpabit, « il-

signis

Dicit ergo : « Claritatem. » Ac si di- lum accipietis. » Per hoc arguitur, quod
cat Non dico hoc ut conversi ad me,
:
Judaei primi erunt qui ad Antichristum

faciatis me coram hominibus clarum vel convertentur. Genes. xlix, 17 : Fiat Dan
clarae dignitatis, sicut doctor clarificatur coluber in via, cerastes m semita, mor-

ex multis discipulis quia ego claritatem :

de7is ungulas equiy ut cadat ascensor

humanam talem « ab hominibus, » in ejus retro. De Dan enim creditur nasci-

laudem hominum, « non accipio, » hoc turus Antichristus : et ideo dicitur colu-

esl, non quaero vel accepto. Ad Galat. i, ber, colens umbram, odiens veritatis lu-

10 Si adhuc hominibiis placerem,

:
cein in via, qua in legis carnalis obser-

Christi servus non essem. Psal. lti, 6 :

vantia Judaei incedunt : et cerastes qui
est coluber tortuosus et propter super-
Deus dissipavit ossa eorum qui hominibus
placent, "hoc est, placere intendunt :
biam cornutus in semita jacens, qua
confusi sunt, quoniam Deus sprevit eos. adhuc venturum Messiam exspectant,
Christum venisse negantes mordens per :

infidelitatem ungulas (quae finis est equi,

« Sed cognovi vos, etc. »

et finalem statum Synagogae signans)

« Cognovi vos, » scilicet veritatem. Et equi, hoc est, potestatis Synagogae : ut

ideo dico sicut veritatis amicus et testis, cadat ascensor hujus equi, qui est Ju-
« quia dilectionem Dei non habetis in daeus, retro in Antichristi errorem, quem
vobis. » Si enim Deum diligeretis, pro retro, hoc est, in postremis temporibus
cerlo plus diligeretis illum qui ei inter recipiet. II ad Thcssal. ii, 4 : Extollitur

omnes plus est similis, et quem Pater se supra onme c^uod dicitur Deus, aut
plus se diligere ostendit. Joan. xv, 24 :
quod colitur, ita ut in templo Dei sedeat,
Oderunt et me, et Patrem meum. Joan. oste7ide7is se tamquam sit Doms. Et

vui, 42 : Si Deus Pater vester esset, dili- ibidem post pauca, tt. 10 et 11 Eo :

geretis utique me. Ego e.nim ex Deo pro' quod charitatem veritatis non receperunt
cessi. Psal. xxxiv, 12 Retribuebant mi- :
ut salvi fiere7it : ideo mittet illis Deus
hi mala pro bonis. Et, Psal. cviii, 5 :
operationem erroris, ut credant me7ida-
Posuerunt adversum me mala pro bonis, cio, ut jndice7itur omjies qui no7i credi-

et odium pro dilectione mea.

derunt veritati, etc. Psal. ix, 21 : Con-
stitue, Do7nine, legislatorem super eos.
« Ego veni in nomine Patris mei, Qui enim legislatorem Christum contem-
nunt, legislatorem Antichristum super se
etc. »
constitutum habebunt.
« Ego veni, » missus in mundum, « in

nomine Patris mei^ » hoc est, expresso

 IN EYANG. JOANNIS, CAP. V-4i. 231

« Quomodo vos potestis credere, qui gloriandi accipiat exemplum Salomo-

gloriam ab invicem accipitis, et glo- nem, qui propter mulieres idola adora-
vit'. Fortis in fortitadine non gioriandi
riam qua3 a solo Deo est iion qua^ri-
accipiat exemplum Samsonem, qui pro-
tis? »
pter mulierem excsecatus traxit molam
Philistseis *. Dives in divitiis non glo-
Hic ostendit quid maxime impedit ne riandi accipiat exemplum^ purpuratum
convertantur. divilem_, qui sepultus est in inferno^
Et dicit tria, scilicet, impcdimentum Hsec enim ambitionis gloria ne terrena
credendi et per fidem conversionis ad amittatur potestas impedit conversionem
Christum veniendi, et causam impedi- per fidei devotionem. Unde etiam, Joan.
menti.et tertio, innuit quid promoverit eos XI, Et venient Romani, et tollent
48 :

ad credendum si lioc haberent in seipsis. nostrum locum, et gentem. Et ideo, in-

Dicit ergo : « Quomodo vos potestis fra, t. 33 : Ah illo die cogitaverunt ut
credere ? » Quia, sicut dicit Augustinus, interficerent eum.
quod quamvis credere sit gratia fide-
lium, posse autem credere omnium ta- : « Et gloriam qua? a solo Deo est non
men quamdiu est obstaculum in ipsis, qugeritis. »
hcec potentia non disponitur ad actum :

quia per impedimentum fidei semper cor
remanet excaecatum. Isa. vi, 10 Excseca
cor populi hujus,
et oculos ejus claude
oculis suis, et auribus audiat, et corde suo
Gloria quse est laus Dei in humiiitate
: cordis ex manifestatione divinse veritatis,
et aures ejus aggravn, quia Deus verax apparuit in hoc quod
: ne forte videat omnia promissa implevit in Christo.
Heec enim a solo Deo est quia nullis :

intelligat, et convertatur, et sanem eum. hominum meritis est acquisita.

Ad Hebr. ni, 12 : Videte, fratres, ne « Non quseritis. » Quinimo illam sup-
forte sit in aliquo vestrum cor malum primere et exstinguere nitebantur, et

incredulitatis , discedendi a Deo vivo. gloriam in Dei polestate sibi usurpare :

c< Qui gloriam ah invicem accipitis », cum tamen ipse dicat, Isa. xlii, 8 : Glo-
hoc est, omnem
gloriam acceptatis quae riam meam alteri non dabo. Jerem. ix,

est ab homlne, et non ab ipsa veritate. 24 : In hoc glorietur, qui gloriatur,

Unde Glossa: « Cur non credant,subdit : scire et nosse ad Corinlh. iii, 21
me. 1 :

non quia non est aperta veritas, sed quia Ut nemo glorietur in hominibus. \ ad
superbia eos excsecat et ambitio laudis, Corinth. i, 29 Non glorietur omnis ca- :

quae appetit de se sestimari quod in se non ro in conspectu ejiis. Mundi etiam glo-
habet, et alios super se non etlerri. Hu- riam sprevit Filius Dei, ut dicit Grego-
militas autem solius Dei gloriam quaerit, rius, et propriani gloriam non qusesivit.
eique soli placere appetit. » Unde hoc Joan. viii, 50 : Ego non qusero gloriam
est impedimentum conversionis per rneam. Psal. li, Quid
3 : gloriaris in
fidem, quod hic inducit. Gloria enim hu- malitia ? etc. In carne enim gloriari vile
jus saeculi impedimentum est iidei. Eccli. est, instabile est, vanum est. Quod vile
X, 9 Quid superhit terra et cinis ? Je-
:
sit, 1 Machab. ii, 62 et 63 : Gloria ejus,
rem. ix, 23 : Non glorietur sapiens in scilicet hominis, stercus et vermis est :

sapientia sua, et non glorietur fortis in hodie extollitur, et cras non invenietur.
fortiiudine sua, et non glorietur dives in De instabilitate, Isa. xl, 6 et 7 : Omnis
divitiis suis. Sapiens in sapientia non caro faenum, et omnis gloria ejus quasi

' Cf. III Regum, xi, 1 et seq. » Cf. Luc. XVI, 19 et seq.
^ Cf. Judicum, xv, 4 et seq.
 -^- n. ALIJ. MAG. OHD. PH.ED.
flos agri. Exsiccatum est facnum, recidit suae opus perditum. Accusat male aidifi-
flos,(/uia spiritus Domini suf/lavilineo. catus proximus por malum sibi dalum
Ad llatum onim venti sivo spiritusslatini exemplum. Accusant omnes creaturre
exsiccatur. Quod vana sit, Proverb. per virtutis suae perdilum obscquium.
XXXI, 30 : Iuilla.v yratia, et vana est l)c conscientia quidem dicitur, ad Ro-
pulchritudo. Inde llerodes qui glorians man. ii, 15 et IG : Tcstimonium rcddente
mterpretatur, cum exloUerelur in vana illis conscientia ipsorum, et inter se invi-
gloria,consumptusvermibusexspiravit'. cem cogitationibus accusantibus, aut
etiam defendentibus, in die, cum judi-
cabit Deus occulla hominum, secundum
4S « Nolite putare qnia ego accusalu- Evangeliiim meum.
rus sim vos apud Patrem : est qui ac- De accusatione Legislatoris dicitur :

cusat vos Moyses, in quo vos spera- '*^^^ 9^^ accusat vos Moyses. » IMattb.
(is^ V, 25 et 26 Esto consentiens adver-
:

Mg»
4« o: • j lA* . , sario tuo cito dum es in via eum eo :
bi enim crederetis Movsi, credere- j , , , . . . • • ,• .
,. „ . •' 7ie forte tradat te adversarms ludici, et
tis torsitan et mihi : de me enim
ciiiiij luo
ille ;
judex tradat 4^,4 te ministro
/
,
/
et
•

i7i carcerem
scnpsit. miltaris. Amoi dico tibi, non exies
A7 Si autem illius litteris non creditis, inde, donec reddasnovissimum c/uadran-
quomodo verbis meis credetis? » tem. Adversarius enim est verbum legis
divinse, dicit Glossa.
Hic tangit terliuni, quod est Judseo- De accusante Angelo, Isa. xxxiii, 7 :

rum inexcusabilitas. Angeli pacis amare flebunt quin ad mo- :

Dicit autem tria, scilicet, se non esse dum flentium se habebunt, dum osten-
vel fore accusatorem, sed Moysen ve- dent quod inutiliter custodicrunt. Jerem.
rum esse eorum accusalorem, et accusa- ^^, Curavimus Babglonem, et non est
'J :

tionis rationem. sanata : derelinquamus eam. Haec enim

Dicit ergo : « Nolite putare, » tam sunt verba Angelorum inutiliter custo-
pravum aliquid vel tam durum aliquid dientium. Isa. xlix, 4 Et ego dixi In : :

de me sestimantes, « quia ego, » qui per- vacuum laboravi, sine causa et vane for-
sonam judicis gero, quain in judicio titudinem meam consumpsi.
exhibebo, accusaturus sim vos » quia
« :
DePrailatorumdiligentiaperditadicilur
aliaestpersonaagentis, etaliaest persona in Psalmo xciv, lOetii: Quadraginta
judicis : « apud Patrem, » in dislricto annis proximus ^ fui generationi illi, et
examine. Non enim nunc veni ut judi" dixi : Semper hi errant corde. Et isti
cem, sed ut salvem. In futuro autem ve- ^^^'^ cognoverunt vias meas. Quadraginta
niam ut judicem et ideo tunc neminem : anni sunt dies ad pcenitentiam deputati,
accusabo quia scilicet nullius sum ad-
: sicut dicunt Sancti : quiaquadragenarius
versarius, sed omnium communis judex, per partes suas ad quinquaginta surgit :

ita parvum ut magnum audiens. qui numerus Jubileum remissionis sig-

Accusatores autem sunt in judicio nat, quia per pcenitentiam perfecta ha-
plures. Accusat enim conscientia per betur reinissio peccatorum. Et ideo
peccati testimonium. Accusat Legislator etiam ab Ecclesia quaerente remissionem
per legis transgressum, vel omissum deputatur.
praeceptum. Accusat cusiodiens Angelus He accusatiune proximi, cui per pec-
per custodise suae perditum efTectura. Ac- catum fuimus occasio perditionis, dicitur
cusat diligens Prselatus per sollicitudinis in Psalmo lvi, 7 Foderunt ante faciem :

' Act. XII, 43, • Vulgata habet offensus.

 IN EVANG. JOANNIS, CXW V-45, 46, 17. 233

7neam foveam.Ei iterurn, Psal. cxxxix,6: monte apparuit ut teslis veritatis. Quem
Juxla iter scandalum posuerunt mihi. intellexit in figura legis. Luc. xxiv, 44 :

Inde est quod dicit : Necesse est impleri omnia quse scripta
sunt in lege Moysi, el Prophetis^ el Psal-
« Est qui accusat vos Moyses, » mis de me.

Qui per datam legem vitae vester erit « Si autem illius litteris non credi-
adversarius, « in quo vos speratis, » tis »
quod in lege sua defendamini. Quia le-
gem non ad finem suse intentionis dedu- Quia spiritualiler eas intelligere noa
centes, accusabimini ab ipso. Ad Roman. vultis. Luc. xvi, 31 : Si Moysen et Pro-
x, k '. Finis enimlegis, Christus^ ad ju- phetas non audiunt, neque si quis ex
stitiam omni credenti. Et ideo dicitur, mortuis resun^exerit, credent. Litlerse
Daniel. vir, 10, quod libri aperti sunt, autem illse secundum Chrysostomum,
hoc est, libri legum datorum. Apocal. sunt in libro Deuteronomii, xviii, 15,
XX, 12 : Et vidi mortuos, magnos et pu- ubi dicit : Prophetam de gente tua et de
sillos....'. et judicati sunt mortui ex his fratribus tuis sicut me, suscitabit tibi
quse scripta sunt in libris. Dominus Deus tuus : ipsum audies.
« Quomodo verbis meis credetis ? »
« Si enim crederetis, etc. » cum ille credibilior sit apud vos, et sit

missus ut viam ad me faceret, sicut terre-

Ratio est condemnationis, et ixexcusa- na ducunt ad ccelestia. Joan. iii, 12 : Si
bilitalis. Quia, « si crederetis Moysi, » terrena dixi vobis, et non creditis, quo-
spiritualiter eum intelligentes : « forsi- modo, sidixero vobis coelestia, credetis ?
tan. n Hoc adverbium eventus, non du- l ad Corinth. xv, 46 : Non prius quod
bium notat in conscientia Christi, sed spiritale est, sedquod animale : deinde
mobllitatem significat liberi arbitrii ex quod spiritale. QmSiterTenumei animale
parte Jud«orum, qui poterant credere et proportionata capacitati nostr^ manu-
non credere. ducunt ad spirituale, et apud intellectum
Dicit ergo :
carnalem spirituale non percipitur, nisi
per animalis et terreni similitudinem in-
« Forsitan crederetis et mihi. » tellectus elevetur. Osee, xii, 10 : Ego
visionem multiplicavi, et m manibus
Ezechiel. n, ^ Si forte vel ipsi aii-
:
Prophetarum assimilatus sum. Ideo
diant,et siforiequiescant'. quiadomus
enim similitudines multiplicat ut per
exasperans est.
m\i\\.d. corporalia unum persuadeatur
quod est spirituale. Psal. lxxxviii, 20 :

« De me enim ille scripsit »

:
j^^^ locutus es invisione Sanctistuis,
n . ^i dixisti : Posui adjutorium in poteji-
Quia eum in omni scriptura sua atten- ^^ ^^^
dit. Unde, Luc. ix, 30, Christo Deo in Hoc est ergo quod dicit.
234 I). ALB. MA(i. Onn. PR/ED.

CAPUT VI.

Qniuqne panibus et dnobus piscibus satiat qninqne jnrornm millia fugit j>o- :

lcntes ipsum facere regem : super mare ad discipnlos vento agitatos ambnlat :
de pane coelesti docet, qnodqne ipse sit panis inta^, et caro ejns cibus quem
oporteat mandncare, sanguisque ejns potns qnem oporteat bibere qnidam dis- :

cipuli offensi ejus sermone desernnt ipsnm, Apostoli autem cum eo permanent^
quorum tamen unum dicit esse diabolum.

1. Post hffic Jesus trans mare

abiit 10. Dixit ergo Jesus homines
: Facite
Galilasce, quod est Tiberiadis '
: discumbere. Erat autem foenum
2. Et sequebatur eum
multitudo ma- multum in loco. Discubuerunt
gna, quia videbant signa quae ergo viri, numero quasi quin-
faciebat super his qui infirma- que millia.
bantur. 11. Accepit ergo Jesus panes : et cum
3. Subiit ergo in montem Jesus, et gratias egisset, distribuit dis-
ibi sedebat cum discipulis cumbentibus, similiter et ex
suis. piscibus, quantum volebant.
4. Erat autem proximum Pascha, 12. Ut autem impleti sunt, dixit dis-
dies festus Juda^orum. cipulis suis : Colligite quae su-
5. Cum sublevasset ergo oculos Je- peraverunt fragmenta, ne per-
sus, et vidisset quia multitudo eant.
maxima venit ad eum, dixit ad i3. Collegerunt ergo, et impleverunt
Philippum Unde ememus pa-
: duodecim cophinos fragmento-
nes, ut manducent hi ? rum ex quinque panibus hor-
6. Hoc autem dicebat tentans eum :
deaceis, quae superfuerunt his
ipse enim sciebat quid esset qui manducaverant.
facturus. 14. Illi ergo homines cum vidissent
7. Respondit ei Philippus Ducen- : quod Jesus fecerat signum, di-
torum denariorum panes non cebant Quia hic est vere pro-
:

sufficiunt eis, ut unusquisque pheta, qui venturus est in mun-

modicum quid accipiat. dum.
8. Dicit ei unus ex discipulis ejus, i5. Jesus ergo cum cognovisset, quia
Andreas, frater Simonis Pe- venturi essent ut raperent eum_,
tri: et facerent eum regem, fugit
9. Est puer unus hic, qui habet iterum in montem ipse so-
quinque panes hordeaceos, et lus^
duos pisces sed haec quid sunt
: 16. Ut autem sero factum est, descen-
inter tantos derunt discipuli ejus ad mare.

* Matlh. XIV, 13 ; Marc. vi, 32 ; Luc. ix, 10. 2 Matth. XIV, 23; Marc. vi, 46.
 \N EVANG. JOANNIS, CAP. Vf. 23d

17. Et ciim ascendissent navim, ve- 28. Dixtrunt ergo ad eum Quid la- :

nerunt trans mare in Gaphar- ciemus ut operemur opera Dei?

naum : et tenebras jam factge 29. Respondit Jesus, et dixit eis Hoc :

erant, et non venerat ad eos est opus Dei, ut credatis in eum

Jesus. quem misit ille *.

18. Mare autem, vento magno flante, 30. Dixerunt ergo ei Quod ergo tu :

exsurgebat. facis signum, ut videamus, et

19. Cum remigassent ergo quasi sta- credamus tibi ? quid opera-
dia viginti quinque aut triginta^ ris?
vident Jesum ambulantem su- 3i. Patres nosiri manducaverunt
pra mare, et proximum navi manna in deserto, sicut scrip-
fieri, et timuerunt. tum est : Panem de coelo dedit
20. Ille autem dicit eis : Ego sum, no- eis manducare \
lite timere. 32. Dixit ergo eis Jesus : Amen,
21. Voluerunt ergo accipere eum in amen dico vobis, non Moyses
navim : et statim navis fuit ad dedit vobis panem de coelo, sed
terram in quam ibant. Pater meus dat vobis panem de
22. Aitera die, turba qua^ stabat trans coelo verum.
mare vidit quia navicula alia 33. Panis enim Dei est, qui de coelo
non erat ibi nisi una, et quia mundo.
descendit, et dat vitam
non introisset cum discipulis 34. Dixerunt ergo ad eum Domine, :

suis Jesus in navim, sed soli semper da nobis panem hunc.

discipuli ejus abiissent :
35. Dixit autem eis Jesus Ego sum :

23. Ali^e vero supervenerunt naves a panis vitas : qui venit ad me

Tiberiade locum ubi juxta non esuriet, et qui credit in me
manducaverant panem, gratias non sitiet umquam*.
agente Domino. 36. Sed dixi vobis, quia et vidistis
24. Cum ergo vidisset turba quia Je- me, et non creditis.
sus non esset ibi, neque disci- 37. Omne quod dat mihi Pater, ad me
puli ejus, ascenderunt in navi veniet : et eum qui venit ad
culas, et venerunt Capharnaum me, non ejiciam foras.
quaerentes Jesum. 38. Quia descendi de coelo, non ut fa-
25. Et cum invenissent eum trans ciam voluntatem meam, sed
mare, dixerunt ei Rabbi,quan- :
voluntatem ejus qui misit me.
do huc venisti ? 39. Ha^c est autem voluntas ejus qui
26. Respondit eis Jesus, et dixit : misit me, Patris, ut omne quod
Amen, amen dico vobis, quaeri- dedit mihi, non perdam ex eo,
tis me, non quia vidistis signa, sed resuscitem illud in novissi-
sed quia manducastis ex pani- mo die.
bus, et saturati estis. 40. Ha;c autem voluntas Patris
est
27. Operamini non cibum qui perit, mei qui misit me, ut omnis qui
sed qui permanet in vitam seter- videt Filium, et credit in eum,
nam, quem Filius hominis da- habeat vitam «ternam et ego :

bit vobis. Hunc enim Pater si- resuscitabo eum in novissimo

gnavit Deus '.
die.

* Matth. iii, 17 et xvii, 5 Supra, 1, 32.

;
24; Sapient. xvi, 20.
^ I Joan. 111, 23. * Eccli. XXIV, 29.
* Exod. XVI, 14 ; Numer. xi, 7 ; Psal. lxxvii,
236 D. ALB. MAG. ORD. PRJED.

41. Murmurabam ergo Judaei de illo, 55. Qui manducat meam

carnem, et
quia dixisset : Kgo sum panis bibit meum sanguinem, habet
vivus, qui de cuelo descendi. vitam aeternam et ego resusci- :

42. Et dicebant : Nonne hic est Jesus, tabo eum in novissimo die.
fiiius Josepii, cujus nos novi- 5() Caro enim mea vere est cibus, et
mus patrern, et matrem'? Quo- meus vere est potus
sanguis >.

modo ergo dicit liic Quia de :

57- Qui manducat meam. carnem, et
coelo descendi ? bibit meum sanguinem, in me
43. Respondit ergo Jesus, et dixit eis: manet, et ego in illo.
Nolite murmurare in invicem. 58, Sicut misit me vivens
Pater, et
44- Nemo potest venire ad me, nisi ego vivo propter Patrem, et qui
Pater, qui misit me, traxerit manducat me, ct ipse vivet
eum : et ego resuscitabo eum propter me.
novissimo die.
in 5q. Hic est panis qui de coelo descen-
45. Est scriptum in prophetis : Et dit. Non manducaverunt
sicut
erunt omnes docibiles Dei *.
patres vestri manna, et mortui
Omnis qui audivit a Patre, et sunt. Qui manducat hunc pa-
didicit, venit ad me. nem, vivet in a^ternum.
46. Non quia Patrem vidit quisquam, 60. Hasc dixit in synagoga docens, in
nisi is qui est a Deo, hic vidit Capharnaum.
Patrem '. 61. Multi ergo audientes ex dis.cipulis
47- Amen, amen dico vobis : Qui cre- ejus, dixerunt : Durus est hic
dit in me,habet vitam seternam. sermo, et quis potest eum au-
48. Ego sum panis vitas. dire?
49- Patres vestri manducaverunt 62. Sciens autem Jesus apud semet-
manna in deserto, et mortui ipsum quia murmurarent de
sunt*. hoc discipuli ejus, dixit eis :

5o. Hic est panis de coeio descendens : Hoc vos scandalizat?

ut si quis ex ipso manducaverit, 63. Si ergo videritis Filium hominis
non moriatur. ascendentem ubi erat prius?
5i. Ego sum panis vivus, qui de coelo 64. Spiritus est qui vivificat : caro non
descendi. prodest quidquam. Verba qua;
52. Si quis manducaverit ex hoc pane, ego locutus sum vobis, spiritus
vivet in asternum et panis : et vita sunt.

quem ego dabo, caro mea est 65. Sed sunt quidam ex vobis qui non
pro mundi vita. credunt. Sciebat enim ab initio
53. Litigabant ergo Judaeiad invicem, Jesus qui essent non credentes,
dicentes Quomodo potest hic
: et quis traditurus esset eum.
nobis carnem suam dare ad 66. Et dicebat Propterea dixi vobis,
:

manducandum? quia nemo potest venire ad me,

54. Dixit ergo eis Jesus : Amen, amen nisi tuerit ei datum a Patre
dico vobis, nisi manducaveritis meo,
carnem Filii hominis, et bibe- 67. Ex hoc multi discipuloruum ejus
ritis ejussanguinem, non habe- abierunt retro, et jam non cum
bitis vitam in vobis. illo ambulabant.

* Matth. iiii, 55 ; Marc. vi, 3. * Exod. ivi, 13.

M?a. Liv, 13. » I ad Corinth. xi, 27.
» Matth. XI, 27.
 IN EVANG. JOANNIS CAP. VI-ll. 237

68. Dixit ergo Jesus ad duodecim ; 71. Respondit eis Jesus : Nonne ego
Numquid
vos vultis abire?
et vos duodecim elegi? et ex vobis
69. Respondit ergo ei Simon Petrus : unus diabolus est ?
Domine,ad quem ibimus? verba 72. Dicebat autem Judam Simonis
vitas geternae habes. Iscariotem hic enim erat tra-
:

70. Et nos credidimus, et cognovimus diturus eum, cum esset unus ex

quia tu es Ghristus, Filius duodecim.
Dei».

ergo cum cognovisset, quia venturi essent,

etc. »
IN CAPUT VI JOANNIS Adhuc autem, Prima istarum partium
in tres dividitur in quarum prima po-
:

ENARRATIO
nuntur ea quoe antecedunt hoc miracu-
lum sicut moventia ad hoc quod liat in :

secunda ponuntur ea quae faciunt ad hu-

jus miraculi perfectionem, ibi, f. 10 :

« Post hsec abiit Jesus trans mare « Dicit ergo Jesus Facite homines dis-
1 :

Galila38e, quod est Tiberiadis : cumbere, etc. » In lertia ponunlur conse-

Et sequebatur eum multitudo ma- quentia hocmiraculum, etipsum magni-

ficantia, ibi,;^. 12 : « Ut autem impleti-
gna, quia videbant signa quse faciebat
sunty etc. »
super his qui infirmabantur.
prima harum quinque notantur.
In
3 Subiit ergo in montem Jesus, et ibi Tangitur primo necessitas miraculi ex
sedebat cum discipulis suis. parte loci communis qui erat desertum,
Erat autem proximum Pascha, dies in quo esculentum non inveniebatur.
4
festus Judseorum ». Secundo, tangitur necessitas ex parte
mullitudinis, quae ex viae longitudine la-
Hic incipit agere de manifestalione boraverat, et ad loca refectionis venire
Verbi secundum potestatem, quae crea- non poterat. Tertio, tangitur necessitas
turas transmutat ad seipsum. ex parte loci proprii qui montibus cin-
Et hgec pars habet duas partes in : ctus fuit et aqua : ita ut facilem disces-
quaram prima praemiltitur miraculum sum ad loca proprla remeandi non prse-
hujus potestatis ostensivum : in secunda bebat. Quarto vero, tangitur convenien-
autem ponitur doctrina ex miraculo tia ex parte temporis quo ali- festivi, in
sumpta, ibi, ,t. 26 : « Amen, amen dico quid divinum oslendendum fuit quod
vobis, quseritis me, non quia vidistis si~ coenam futuram Eucharistise demon-
gna, etc. » Quintovero, necessitas decribitur
straret.
Adhuc, Anterior istarum parlium ex parte sumptuum, qui aUunde nisi per
dividitur in quarum prima
duas : in miraculum non suppetebant.
ponitur miraculum panum, qui sacra- Dicit ergo primo :

mentum Eucharistioe signant. In secunda

autem declarat suam potestatera ad hoc « Post heec. »

faciendum in electis, ibi, t. lo : « Jesus

» Mattti. XVI, 16; Marc. viii, 29; Luc. ix, 20.

 238 D. ALB. MAG. UHI). PKJEl).

Non quidoin conlinuo, quia prcecedens « Trans mare (lalileenB. »

facluin est in festo l*entecostes, et trans-

iit totiiin teinpus illius anni usque ad Xon eiat salsum, sed lacus qui Jorda-
Pascha fuluiuin quando Joanne jam in-
: nis lluentis inlundilur. AJare tamen vo-
carcerato, Doininus in secundo anno catur inore Ilebraiorum qui omnem con-
pra^dicationis anle Pasclia lioc perfecit grcgationem aquarum vocant mare.
niiraculuni. El omnia iacla illius anni Genes. i, lU : Congregationes aquarum
transiit .loannes, tuni propter lioc quod appellavil Maria.
ab aiiis Kvangelistis vidit iila sullicienler « Galilaex » autem vocatur, quia Ga-
esse descripta, et non voluit superfluus liKTse civilalibus adjacet, et ad eas ellun-
esse : tuin etiam propter iioc, quia illa dilur. Et Iioc est quod dicit :

suo proposito non aperle congruunt. Istud « Quod cst Tibcriadis. » Tiberia voca-
tamen ponit quod etiam, Math. xiv, tur civitas GaliliEffi, qua^ in honore et
13 et seq, et Luc. ix, 12 et seq,. et Marc, nomine Tiberii Caesaris est a^dificata, et
VI, 32 et seq., continetur, propterea adjacet maii Galila?ie. Transiit autem
quod quaedam ad instructionem discipu- Jesus mare illud ad signuin solitudinis
lorum perlinentia de polentia divinitatis quoe ultra lacum iuit (sicut diximus), ut
Yerbi, vidit ab aliis omissa : et maxime, discipulos inundum qui per mare signi-
quia doctrinam coense corporis et san- ficatur, transire debere ostendcret. Psal.
guinis ejus (quoe ex lioc miraculo orta ciii, 2.J : Uoc mare magnum et spatio-
sunt) omnes communiter omiserant : sum manibus. Isa. lvii, 20 : Impii quasi
et ideo etiam hoc miraculum non ni- mare fervens, quod cjuiescere non potesl,
si ad Iioc inducit ut locum habeat se- etredundanl fluctus ejus in conculca-
quens instructio, quam Verbum incarna- tionem et lulum. Causa autem litteralis
tum principaliter intendit. Deuter. viii, 3 : fuit mors Joannis, quae sibi nuntiala
Ut ostenderet tibi quod non in solo pane fuit, et tunc rabiem Herodis in desertum
vivat homo, etc. Sapient. xvi, 2G : Non declinavit, nos docens furorem homi-
nalivitatis fructus pascunt homines, sed num pro tempore caute declinare. Marc.
sermo tuus, Domine, hos qui in te credi- VI, 29 et seq. : Quo audito, discipuli
derint conservat. Hac ergo de causa in- cjus venerunt, et tuleriint corpus ejus,
ducil hoc miraculum ab aliis positum, et posuerunt illud monumento. Et in
quod facere non consuevit Evangelista. convenienles Apostoli ad Jesum, rcnun-
Hoc est ergo quoddicit : « J^ost hscc. » tiaverunt ei omnia c^u^e egerant et do-
Non continuo tempore, sed interposita cuerant. Et ait illis : Venile seorsum in
tota aestate, autumno, ct hieme, in cu- dcscrlum locum, et requiescile pusil-
jus fine fecit hoc miraculum. lum. Erant enim qui venicbant, et red-
« Abiit, » a tumultu secedens, ut quie- ibant mulli, et nec spatium manducandi
tius doceret discipulos, et longius a tu- habebant. Et ascendentes in navim, ab-
multu turbas abstraheret. Marc. vi, 31 : icrunt in desertum locum seorsum.
Veniie seorsum in deserlum locum, et Sic ergo et ista de causa abiit in hoc
requiescite pusillum. Exod. iu, 1 et seq. desertum.
Moyses minabat gregem ad interiora de-
serti, et vidit visionem magnam. « Et sequebatur eum. »

« .Iiisus, » auctor salutis : ut omnia re-

linquenda doceret. Psal. xliv, \ 1 : Obli- Hic tangitur secundum, scilicet neces-
viscerc populum tuum, et domum patris sitas ex parte mullitudinis quae exivit.

/wi.Genes. xii, l ; Egredere de lerra lua, Marc. VI, 33 : Et viderunt eos abcuntes,

et de cognatione tua. et cognoverunt multi et pedestres de :

omnibus civitatibus cuccurrerunt illuc.

 I\ EVANG. JOANNIS, CAF. VI-2, 3, 4. 239

et prxvcnenint eos. Tanta enim erat avi- observabant. Joan. iii, 2 : Nemo potest
ditas audiendi eum, et videndi deside- hsec signa facere quse tu facis, etc.
rium quod obliti propriorum, ad eum Super his qui infirmabantur. » Non
«

undique conveniebant. Daniel. iii, 41 : enim inutiliter, et ex vanitate fecit si-

Nunc seciuimur ie in toto corde : et tinie- gna : sed necessitatibus, et utilitatibus
mus te, et quserimus faciem tuam. Osee, huminum subvenientia : sicut dicit Pe-
VI, 3Vivemus inconspectu ejus. Sciemus,
: trus Apostolus in Ilinerario Clementis.
sequemurque ut cognoscamus Domi- Psal. Qui propitiatur omnibus
cu, 3 :

7ium. iniquitatihus tuis, ciui sanat omnes in-

firmitates tuas. Luc. ix, 11 : Excepit
(( Multitudo magna, » eos, et loquehatur illis de regno Dei, et

eos qui cura indigebant curabat. Matth.

Ex diversis generibus, et locis. Qui- XIV, 14 : Et exiens vidit turbam multam,
dam enim sequebantur ut verbo vitae et misertus est eis, et curavit languidos
instruerentur. Joan. vi, G9 : Verha vitx eorum.
seternae hahes. Quidam ex curiositate, ut
miracula visa admirarentur. Psal. xlv, 9 :
« Abiit ergo in montem Jesus, »
Vetiile, et videte opera Domini, quse po-

suit prodigia super terram. Tertii autem, Quia desertum fuit montuosum. El in
ut in se, vel amicis ab infirmitatibus cu. montem abiit, ut turbam oculis miseri-
rarentur. Luc. iv, 40 : Omnes qui habe- cordise undique confluentem videre pos-
bant infirmos variis languoribus, duce- set, et ut etiam discipulos turbas adspi-
bant illos ad eum, scilicet Jesum : quia cere doceret. Et hic mons, eminentia est
virtus de illo exihat, et sanabat om- vitae cum gradu dignitatis seu prselatio-
nes *. Quarti, ut cum eo relicerentur, vel nis. Isa. xl, 9 : Super montem excelsum
ubi invitatus fuit, vel ubi ex propriis ho- ascende, tu qui evangelizas Sion. Matlh.
mines refecit. Joan. vi, 26 Quseritis me, :
V, 1 : Videns Jesus turhas, ascendit in
non quia vidistis signa, sed quia mandu- montem.
castis ex panibus. Quinti, utinsidiarentur « Et ibi sedehat, » ut a quiescente doc-
et caperenteum in sermone, vel facto, et trina veritalis efflueret, « cum discipulis
accusarent, sicut Pharisaei. Matth. xxii, suis, » quos specialitcr instruere intende-
16 : Magister, scimus quia vcrax es, et bat, ut pereospostea totus orbis instrue-
viam Dei in veritate doces. Ex diversis retur. EccL xxxviii, 23 Sapientia scri- :

autem causis magna fuil multitudo, quae bse in tempore vacuitatis. Osee, ii, 14 :

sequebatur. Significat autem multitudi- Ducam eam in solitudinem, etc. Et at-

nem Odelium quae sequilur Christum ad tende, quia quod alii Evangelistae vocant
refectionem Eucharisliae. Psal. ciii, 27 :
desertum, Joannes propter situm vocat
Omnia a te exspectant ut des illis
montem : quia et desertum erat et mon-
escam in tempore.
tuosum : et sic diflicilem recedendi et
Causa quare sequebantur, sequitur :
accedendi praebebat accessum et abces-
sum.
« Quia videbant signa qu8e facie-
bat. » « Erat autem, etc. »

Ex quibus quidam ad lidem tjyditica- Tangit temporis congruentiam : quia

bantur quidam aulem curiositatem
: in Pascha futura erat ccena, sacramen-
pascebant quidam autein invidentes
: tum Eucharistioe significans : et ideo

' Luc. VI, 19.

240 D. ALB. iMAG. ORD. PR^D.
convenicns miraculum facere, ex qno dente venient, et recumbent cum Abra-
docliina Kucharistia? habet exordium, ut ham ctlsaac et Jacob,in regno coelorum.
suo teinpore ccenantes scirent quid in Isa. XLiii, 5 et : Ab Oriente adducam
mysterio ccenae signilicaretur. semen luum, et ab Occidente congregabo
Et hoc est Eral autem quod dicit : te. Dicam Aquiloni Da : : et Austro :

proximum Pascha, » in quo multosopor- Noli prohibere. Hoc cnim est gaudium
tebat ascendere Jerosolymam, qui forte et linis incarnationis et legationis ejus,
ad Jesum confluebant ut cum eo ascen- ut omnes veniant ad eum, AJatth. xi,
derent. 28 Venite ad mc, omnes qui laboratis
:

« Dies festus, » antonomastice : quia et onerastiestis, et ego reficiam vos.

hoc festum majus fuit, « Judseorum. »
Exod. XII, 11 Est cnim Phase {id esi
:

trausitus) Domini. I ad Corinth. v, 7 et « Dixit ad Philippum : Unde eme-

8 Pascha nostrum immolatus est Cliri-
:
mus panes, ut manducent hi ?

stus. Itaque epulemur, etc.

Hoc autem dicebat tentans eum,
ipse enim sciebat quid esse facturus.
Respondit ei Philippus : Ducentorum
« Cum sublevasset ergo oculos Je-
denariorum panes non sufficiunt eis,
sus, et vidisset quia multitudo maxi-
ut unusquisque modicum quid acci-
ma venit ad eum. »
piat, »

Hic langitur necessitas miraculi ex Tangitur hic instructionis discipuli in-

parte defectus sumptuum, qui aliunde terrogatio.
non suppetebant. Et dicit tria : instructoriam interroga-
Dicuntur autem liic quatuor. Primum tionem, et interrogantis intentionem, et
est misericordice respectus in mullitudi- pusillae fidei in discipulo instruendo re-
nem : sccundum autem, interrogatio ad sponsionem.
Philippum propterinstructionem terlium : Dicit ergo : « Dixit ad Philippum. »

autem, devotio Andreae quod habet ex- Si quaeratur quare Philippo potius fecit
hibentis ad refectionem quartum autem, : interrogationem quam aliis ? Duae sunt
signum imperfectionis fidei Andreae, ad causae. Una quidem Chrysostomi dicen-
tot et tantarum turbarum saturationem. tis, quia hic Apostolus rudior fuit, et

Dicit ergo : « Cum sublevasset ergo magis indigens instiuctione : quod patet,
oculos Jcsus : » oculos, inquam, iniseri- infra, xiv, 8, ubi dixit sicut rudis : Do-
cordise suae. Marc. viii, 2 : Misereor su- mine, ostende nobis Patrem. Et hoc in
per turbam, quia ecce jam triduo sus- antehabitis dictum est. Secunda causa
tinent me ,nec habent quod manducent ,Qic. est, quia Philippus de ilHs partibus fuit,

Joan. xvii, \ : Sublcvatis ociclis in coe- ut dicunt, et magis de multitudine cura-

lum, dixit : Pater, venit hora, clarifica vit. Sed haec nulla causa esse probatur :

Filium tuum. Psal. cxxii, 1 : Ad te le- quia et Petrus et Andreas de illis parti-
vavi oculos mcos, qui habitas in cselis. bus fuerunt, et tamen ab illis nihil quae-

situm fuit.
(i. Et vidisset quia multitudo maxima « Dixii ergo ad Philippum,» ut specia-

venit ad eum. » liter instrueret. Proverb. i, 4 : Ut detur

parvulis astutia, adolcscenti scientia ei
Quae totius mundisignificabat multitu- intellectus. Psal. cxvui, 130 Declaratio :

dinem ad Christum concurrentem. sermonum tuorum illuminal, ct intelle-

Matth. viii, 1 1 : Multi ab Orienteet Occi- ctum dat parvulis-

 IN EVANG. JOANNIS, CAP. VI-3,6. 24i

« IJnde ememus?» « Deo tentatur : Z)e?<* en«m intenlator

maloriim est, clc.

Hoc est Unde suppelit facultas pre-

:
Sed ad lioc dicendum, quod duplex est

tii, cum pauperes simus nihil haben- tentatio. Una est, quce est impulsio ten-
tes ? tatoris ad illicilum, ulrum mo- et tentat

« Panes, » quia in pane est necessitas vere possit a bono, et inclinare ad casum.
refectionis. Non enim superflua curavit Et sic dicit Jacobus, i, 14 Unusqidsque :

Dominus. Eccli. xxix, 28 Initium vitse : tcntatur a concupiscentia sua abs^

hominis aqua, et panis, et vestimcntum, tractus et illcctus. Et sic lenlator est dia-
et domus protegens turpitudinem. 1 ad bolus, qui insidiando circumvolat, et

Timolh. VI, 8 : Uahentes alimcnta et promittendo decipit, et suadendo blan-

quibus tegamur, his contenti simus. dilur, et opprimendo rapit, et minando
terret, et desperando frangit, ut dicit

«,( Ut manducent hi ? » bealus Gregorius super Job. Habet au-

tem quasi instrumenta quibus hoc per-
Videtur autem conlrarium esse ei quod licit concupiscentiam, el improbam vo-

hic dicitur, Matth. xiv, 15 : Accesserunt lunlatem, et alia quibus in peccatum in-
ad eum discipuli ejus, dicentes : Deser- clinat hominem : sicut dicitur, Jacobi, i,

tus est locus, et hora jam prsetcriit : di- 14. Est autem alia tentatio experimenti
mitte turbas, ut euntes in castella emant acceplio : et haec est duplex, scilicet, ho-
Ergo
sibi e^ca^. discipuli dixerunt hoc minis qui probat seipsum quid habeat in
Domino, et non ipsi Philippo. Ad hoc seipso. I ad Corinth. xi, 28 : Probet au-
respondetAuguslinusdicens, quodutrum- tem seipsum homo, et sic de pane illo
que verum Sed prius dixerunt ea
fuit. edat, ct de calice bibat. Alia est tentatio
quai Matlhaeus dicit, discipali Domino. Dei, qua experimentum
non Deus sibi
Et tunc respondit quod ibi dicilur Non : accipit sed potius homini de se, vel de
:

habcnt necesse ire. Et illud : Z)a/e ilUs alio experimentum facit. Quia prodest ho-
vos manducare '. Et tunc specialiter dixit mini aliquando ut seipsum cognoscat,
Philippo hoc quod hic dicit. Chrysosto- ut vel magis de se conlidat, vel magis se
mus tamen dicit, quodDominus ex beni- humiliet. Psal. xxv, 2 : Proba me, Do-
gnitate sua stepe pavit turbas, et quod mine, et tenta me : ure renes meos, et cor
aliud miraculum est istud, et aliud quod meum. Et, Psal. cxxxviii, 24 : Et vide
refert Matlhseus, quamvis in mullis con- si via iniquitatis in me est, hoc est, fac

cordent. Et tunc objectio nuUa est. Dicit me videre, vel alios. Et sic tentavit Abra-
ergo volens erigere Philippum ad divi- ham Sicut etiam hic
*. tentat Philippum
nitatis potenliam, et ideo primo per ut imbecillitatem fidei suse cognoscat, et
quaestionem eum excitat, ut consideret fidem omnipotenlise Verbi accipiat.
quia ex pretio nulla emendi suppetebat Sic ergo dixit hoc « tentans eum. »

facultas : ipse enim tam potens fuit ut ex « Ipse, » Christus, ut Deus, « sciebat. »
quo vellet pasceret. Et ideo non sibi, sed discipulo intendit
Et hoc est quod sequitur ex verbis facere probationis experimentum. Genes.
Evangelistae : xlii, 15 : Jam nunc experimentum vestri

capiam. Sapient. iii, 5 : Deus tentavit

« Hoc autem dicebat tentans eum. » eos, et invenit illos dignos se.

« Quid esset facturus : » ex potentia

SEDCONTRAhociterumobjicitur,Jacobi, suae divinitatis sine pretio facultatum ter-
1,13: Nemo cum tentatur, dicat quoniam renarum. Act. iii, 6 : Argentum et aurum

Matth. XIV, 16. « Cf. Genes. xxu, 1 et seq.

XXIV 16
 :

242 D. ALB. MAG. ORD. PRyED.

non esl mihi, olc. Isa lv, 1 : VenilOy liaijuit iidem, iioii iamen suflicientem :

emile nbsqite. (irgento ct absqw ulla et « dicit ci )),Jesu, « uniis, » id est, uni-

commutalione. cus : quia devotior. Joan. i, 40 : Unus

ex duobus qui nudierant a Joanne, et se~

« Respondil ei Philippus, » cuti fuerant eum.

" Andreas, frater Simonis Petri, » qui
Per se, ct pro omnibns aliis cx pusilla jam per iidem, licet insuflicientcm pabu-
fide quam adliuc liai)ebant Aposloli :
lo doclrina; Domini respondebat.
« Ducnitorum douiriorum » em|jli

« panes non sufliciunl eis. » Putabal « Est puer unus hic. »

enim emendos
pretio esse panes. Et pre-
tiuni tanlum iorte babebant in loculis Vel ex discipulis unus, vel aliquis de
Judae, ut quidam dicunt et ideo quan- : turba sil)i notus ct Domino devotus, qui
titatcm bujuspretii exbibebant. ]\Iarc. vi, quod babueritiacileoirerret in oljsequium
37 Euntes emamus ducentis denariis
; Domino. I I*aralip. xxix, 14 Qme de :

panes^ et dabimus eis manducare. manu tua accepimus, dcdimus tibi.

« Ut unusquisque modicum quid, » mi- Sed contra boc videtur quod dicitur,
nus quam reticiendffi suiliciat necessitati, Luc. IX, 3 : Nihil tuleritis in via, neque
« accipiat » in manum, potiusquam dis- pernm, neque panem. Responsio. Dicen-
cumbat ad manducandum, Luc. ix, 13 : dum, quod boc dictum fuit Apostolis in
Nisi forte nos eamus, el emamus in om~ j)riedicationem missis : sed modo fuerant
nem iianc turbam escas. de pradicatione reversi, et in solitudinem
Sed tunc quaeritur Quare banc quie- : venerant tarde, etideo aliquis nocturnam
slionem non fecit polius Judee qui loculos ccenam secum portaverat quod Domi- :

babebat et pretia portabat quam Plii- nus permisit propter hoc quod adhuc
lippo ? Ad boc dicendum, quod in veri- erant imperfecti.
tate quamvis Dominus propter prseseu-
tem justitiam elegerit Judam, tamen ab « Qui habet quinque panes, ))

inilio sciebat quod ipse eum traditurus

erat : et ideo instruclionis suae quaj- Ex quibus cor confortetur potius, quam
stioneseinonfaciebat : quiainutile fuisset. venter saluretur, « hordeaceos, r> ne deli-

Et docuit nos quod in electionibus nostris, cati esse hordeum gros-

credantur : quia
nos dcbemus in bomine considcrare sum et asperum potius est cibus jumen-
quid est in praesenti, et non quid erit in lorum quam hominum. Isa. xxx, 24 :

luluro quia boc scire non possumus.

: Pulli asinorum c/ui operantur terram,
Eccle. VII, 14: Considera opera Dei^ quod commixtum migma comedent, sicut in
nemo possit corrigcre quem ille, scilicet area ventilatum est. Migma autem est
Deus, despexerit. bordeum cum palea. Chrysostomus :

« Nos qui volu])lati attendimus, qui con-

cupiscentise vacamus, discamus quid
« Dicit ei unus ex discipulis ejus, comederint illi mirabiles et magni viri, et

quantitatem eorum quse inferebantur, et

Andreas, frater Simonis Petri :

qualitatem, et utililatem mensse eorum

Est puer unus hic, qui habet quin-
9 attendamus. v Amos, vr, 4 et scq. Qui :

que panes hordeaceos, et duos pisces comcditis agnum de grege, et vitulos de

sed lisec quid sunt inter tantos ? » tnedio artnenii : bibentes vinum inphialis,
et optimo
unguento delibuti, et nihil
Tanji^it liic tertium : Andreae scilicetde- patiebantur supcr contritione Joseph.
votionem, qui majorem quam PhiHppus « Et duos pisces, » quibus pro dulco-
 IN EVANG. JOANNIS, CAP. YI-9. 243

ramenlo utebantur, contra panis asperi- nocte. Omnes

panes sunt hordeacei
isti :

tatem. Et erant eis pisces pro pulmento. ideoque sunt cum amaritudine sumpti.
.Toan. XXI, 5 : Pueri, numquid pulmen^ Pisces autem duo sunt spes veniae, et
tarium habetis ? dutcedo vitcE seternae, quam poenitentia
Moraliter simul et allej^orice et anago- restiluit. Ezechiel. xlvii, 9. Erunt pisces
gice faciemus quinque panes, scilicet multi enim sufficiunt et
satis. Isti satis
poenitenlise, doctrime, et refectionis sunt ad pcenitentiam peragendam.
selernce. Panes autem allegorice sunt, ut dicit

Pcenitentiae quinque sunt panes : pa- Gtossa, quinque libri Moysi, hordcacei
nis compunctionis ex consideratione propter litterae duritiam, reiicientes ta-

peccali, panis afflictionis ex conside- men spirituafiter inlellecli. I ad Corintli.

ralione Passionis Cliristi, panis com- XIV, 19 : In Ecclesia volo quinque verba
passionis ex consideralione defectus sensu meo loqui, ut et alios inslruam,
proximi, panis timoris et tremoris ex quam decem millia verborum in Lingua.
consideratione futiiri supplicii, panis su- Duo aulem pisces sunt, ut dicit Glossa,
spiriietdevotionis ex consideratione diia- dulcedo prophetiae, et dulcedo Psalmo-
tionisprsemii.De primo dicilur inPsatmo rum. Luc. xxiv, 44 : Necesse est inipleri
Lxxix, 6 Cibabis nos panelacrymarum,
: omnia quse scripta sunt in lege Moysi,
etc. III Regum, xxii, 27 Mittite virum : et Prophetis, Psalmis de me.et

istum in carcerem, et sustentate eum Anagogice autem panes ad quos suspi-

pane tribulationis et aqua angustise. Iste ramus, et ex quibus reficimur in seterni-
panis subvertit castra diaboli. Judicum, tate etiam quinque sunt.

VII, 13: Videbaturmihiquasisubcinericius Unus est praesentia Dei. Ad Philip. t,

panis cx hordeo volvi, et in castra Ma- 23 Desiderium habens dissolvi, et esse
:

dian descendere : cumque pervenisset ad cum mullo magis melius. TI ad

CJiristo,
tabernaculum^ percussit illud, atquesub- Corinth. v, 8 Audemus autem, et bonam
:

vertit, el terrse funditus cosequavit. voluntatem habemus magis peregrinari

De secundo pane dicitur, Deuter. xvi, a corpore, et prsesenies esse ad Domi-
3 Septem diebus comedes absque fer-
:
num.
mento, afflictionis panem, quoniam in Secundus est pulchritudo visionis fa-
pavore egressus es de Aiggpto, ut memi- ciei Dei. Cantic. u, 14 : Ostende mihi /a~
neris diei egressionis tuse de ALggpto, ciem tuam, etc. Psal. xliv, 3 : Spccio-
omnibus diebus vitse tuse. sus forma prse filiis hominum. I Petri,
De tertio, Eccfe. xi, 1 Mitte pa- :
I, 12 ; In quem desiderant Angeli pro-
nem tuum super transeuntes aquas, quia spicere.
post multa
tempora invenies illum. Tertius autem est societas Angelorum,
Transeuntes aquas sunt pauperes. Isa. inter quorum sortes estsorsnostrae beati-
Lviii, 7 : Frange esurienti panem tuum. tudinis. Psaf. xv, 6 : Funes ceciderunt
De quarto pane, Tob. ii, 5 et 6 AJan- :
miJii in prseclaris : etenim Jiserediias mea
ducavit panem cum luctu et tremore, prseclara est miJii. Deuter. xxxn, 8, se-
memorans illum sermonem quem dixit cundum translationem Septuaginta :

Dominus per Amos Prophetam : Dies /e- « terminum populorum juxta

Statuit
sti vestri convertentur hi lamenlationem numerum Angelorum Dei *. »
et luctum. Quartus panis est suspirium ad consor-
De quinto pane dicitur inPsalmoxLi, 4: tium Sanctorum qui cum Cliristo regnant
Fuerunt mihi lacrymie mese panes die ac inccelis. Unde Ecclesia canit : cc quam

^ Vulgata habet, Deuter. xxxu, 8 : ConstUuit hrael.

tcrminox popiihriiin jiixtn niimcrum fdiornm
 :

2U D. ALB. MACi. ORD. PH.ED.

gloriosum cst regiiuui iii quo cum Cliri- discumbere. Krat autem fo^num mul-
stog.iudent ouinL's Suucli, ainicli stolis al- tum in loco. Discubuerunt ergo viri,
bis: sequuntur .Vi^fuuin (|Uocuniqueieril !»
numero qu.isi qninque millia. »
Matlli. xiii, i'i : Tiinc jnsti /ulf/chunt
sicul sol in reyno Palris eorum. Sapieiil.
III, 7 : Fulgebunl jusfi, et laniquam Tangitur hic miraculi perfectio.
scinlilLv, etc. Et dicit quinque, scilicet, credentium
Quintus punis est suspiriuin inlernae discubitum, comedentium commodum,
beatitudinus qua gaudent beati, et quain comedentium numerum, faciendi mira-
hic paruniper experiinur. Proverb. xxxi, culum modum divinum, et quod omni-
IS '.
Gustavit, et vidit quia bonaest ne- bus salisfaclum est ad appetitum.
(jotiatio ejus. De primo dicit : « Facile homines dis'
In oinnibus his hordeuni est dilatio cumbere. » In lioc autem quod dicit,

suspirantis ad ista. Psal. cxix, 5 : Heu « facile, » oflicium notat Prselatorum,

mihi, quia incolatus meus prolonyatus quorum est ordinare discubilus Ecclesia-
rum a Christo rehciendarum. Psal. xlvii,
Dulcedo autem duorum pisciuin con- 14 Distribuite domos ejus, ut enarretis
:

solantium, est cerlitudo conscientiije, et in progenie altera. I ud Corinth. xiv, 40 :

certitudo lidelitatis divinae. 1 ad Corinth. Omnia autem honcste el secundum ordi-

IV, 4 : Nihil mihi conscius sum. \l ad nem fiant, scilicet in vobis. Unde dicitur
Gorinth. i, 12 : Gloria nostra hstc est, in alio Evangelio quod discubuerunt per
testimonium conscientise nostrse. Qui est familias et lamilias '. Aliter enim ordi-
piscis qui descendit ad hamuin Pelri, in nandi sunt Heligiosi, et aliter Seeculares,

cujus ore invenil redemptionem a tribu- et aliter Laici, et aliter Clerici, et sic de
to '. De secundo autem pisce dicitur, aliis.

Mallh. xiii, 48 : Elegerunt bonos in vasa c< Homines, » quia rationales, et non
sua. Boni enim sunt qui in fidelilate Do- animales debemus esse in mensa Dei.
mini multa habent rescrvata. II ad Ti- I ad Corinth. ii, 14 Animalis homo non :

moth. i, 12 : Scio cui credidi, et certus percipit ca quae sunt Spiritus Dei. Ad
sum, etc. Philip. III, 19 : Quorum Deus venter est
Et hoc est quod dicit : « Qui habet et gloria in confusione ipsorum qui ter-
quinque panes hordeaceos, et duos rena sapiunt. Homines enim sunt qui
pisces. » non miiius verbum Dei esuriunt, quam
cibum sumunt corporalcm. Augustinus :

« Sed hauc quid sunt inter tantos? » « Non solae vobis fauces sumant cibum :

sed et aures esuriant verbum Dei. »

Ilic nolatur ahquantula pusilla fides. « Discumbere, » quod est ccenanlium,

Quae Hcel in se cxigua et nuUa sint, ta- quando sessio fit commoda ut ex labore :

men in manu Doinini sufficientia fuerunt fatigationis interim dum cibus sumitur
in multo plures. Psal. lxxvii, 19 : HJale membra quiescant. Cenes. xviii, 4 et 5 :

locuti sunt de Deo : dixerunt : Numquid Requiescite sub arbore : ponamque buc~
poterit Beus parare mensam in deserto ? cellam panis. Isa. xxviii, 12 : Haec est
Matth. XIV, IG : Non habeni necesse ire : requies mea, reficite lassuni : et hoc est
date illis vos m,anducare. meum refrigerium.

« Erat autem foinum multum in

« Dixit ergo Jesus : Facite homines loco, »
lO
1 rs
Cr. Matth. XVII, 26. * Cf. Marc. ix, 39.
 IN EVANG. JOANNIS, GAP. VI-IO, II, 245

In quo faligati per triduuni polerant ductus in formani cliaritatis, sine qua
habere quietis commodum. Aliter autem nihil est meritorium : sicut enim dicitur,

foenum carnem signilicat. Isa. xl, 6 : l adTimoih. i, ^, quod finis prrecepii esi
Omnis caro foemim. Nec ad mensam Dei charitas de corde puro, et conscientia
digne sedere poterit, qui carnem per ser- bona, et fide non ficta : quia sic totum
vitulemspiritusnonsubjicit.ladCorinth, completur charitate. Sic ergo sunt quin-
IX, 27 : Castigo corpus meum,et in servi- que millia.
tutem redigo.

« Discubuerunt ergo viri numero « Accepit ergo Jesus panes : et cum

It
quasi quinque millia, » gratias egisset, distribuit discumben-

tibus, similiter et ex piscibus, quantum

Praeter parvulos et mulieres. Matth.
XIV, 21 Manducantium autem nu- volebant. »
: fuit
merus quinque millia virorum, exceptis
mulieribus et parvulis. Marc. yi, 44 :
Tangit modum
quo perfectum est a

Erant autem qui manducaverunt quin- Domino istud miraculum.

que millia virorum. Luc. ix, 14 Erant :
Dicitergo : ^<Accepit ergojesuspanes, »

autem fere viri quinque millia. Et no- ut tactu suae manus virtus in panem age-
tantur debere esse viri, qui manducant ret suse divinitatis. Luc. viii, 46 : Tetigit

coenam Domini, non in concupiscentiis me aliquis : nam ego novi virtutem de

emollili sicut fceminse, nec puerilem sen- me exiisse. Luc. vi, 19 : Virtus de illo
sum habentes sicut pueri. De primo di- exibat, et sanabat omnes.
citur, ad Hebr. xui, 10 : Habemus altare,
sive mensam, de quo non habent
edere « Et cum gratias egisset, distribuit
potestatem ciui tabernaculo deserviunt discumbentibus, >)

hoc est, corpori, sicut ibidem dicit Glossa.

De secundo dicitur, ad Hebr. v, 14 : omni mensa facere consuevit
Sicut in
Perfectorum est solidus cibus, eorum c^ui ut nos doceret, non sine gratiarum actio-
pro consuetudine exercitatos habent sen- ne, et verbo orationis panem sumere. Et
sus, ad discretionem boni ac mali. Sic ideo cum alia miracula sine tactu et ora-

ergo sensu et virtute mentis debent esse tione perfecerit, hic et tangit propter be-
viri qui cum Domino manducant. nedictionem, et gratias agit propter di-
Dicit autem : c< Quasi, » ut notetur vinse largitatis donationem. I ad Timoth.
quod si parum plures erant pau-
vel IV, 4 et 5 Omnis crealura Dei bona est,
:

ciores, quod Scriptura minutias non etnihil rejiciendum quod cum gratiarum
curat. actione accipitur : sanctificatur enim per
« Quinque autem millia » dicuntur : verbum Dei et orationem. Luc. ix, 16 :

quia quinarius pertinet ad quinque sen- Acceptis autem quinque panibus et duo-
suum delectationes : millenarius ad vir- bus piscibus, respexit in coslum, et bene-

tutiscubicam perfectionem, qui surgit ex dixit illis, et fregit, et distribuit disci-

denario sicut ex radice. Denarius ergo ad pulis suis, ut ponerent ante turbas.
decalogum quadratura ad virtulis qua-
:

draturam, scilicet, prudentise, fortitudi- « Similiter et ex piscibus, quantum

nis, justitise, et temperantiae. Ductus au- volebant. »
tem duplex denarii, scilicet, in se, et
denarii in quadratum, est quod virtutis « Quantum, » quia uniuscujusque sa-
modum accipiat denarius : quia aliter tisfecit desiderio. Sapient. xvi, 21 : Et
non habet boni rationem et totius : nisi deserviens uniuscujusque voluntati, ad
210 I). ALH. MAG. OUI). PR^I).

(juod quiaqiio volebat convertebalur. Psal. Si autem qu.neratur, quid est quod hic
Lxxvii, '1\) el 30 : ])esulerium eorum altu- duo pisces signilicent? Dicendum, quod
lil eis, scilicel Doininus : non sunt frau- unus signilicat corporis edulium, et altcr
dati a desiderio suo. Hoc enim, ut dicunt signilicat aninue prelium.
Patres, liabuit esca Doniini, quod volun-
tati credentis plus aliis escis deservivit.
Psal. LXiv, 10 : Parasti cibum illorum, « Ut autem impleti sunt, dixit disci-
quoniam ita est prxparatio ejus. pulis suis : Colligite qu8R superaverunt
Qua^runt aulem quidam : Quare non fragmcnta, ne pereant.
(sicut in miraculo vini) optinmm vinum
Collegerunt ergo, et impleverunt i:
fecit ex aqua : ila et in miraculo panum,
panem de duodecim cophinos fragmentorum ex
id est, panem triticeum, fru-
mento fecit ex panibus hordeaceis? Ad quinque panibus hordeaceis, quae

hoc autem dicendum, quod aliud est hic, superfuerunt his qui manducave-
et aliud ibi. Illud enim miraculum de- rant.
servivit jucunditati nubentium et ideo homines cum vidissent
:
Illi ergo 14
conveniebat aquam mutari in liquorem
quod Jesus fecerat signum, dicebant :

jucunditatem facientem. Istud autem

Quia hic est vere Propheta, qui ventu-
deservivit necessitati communis turbae, et
ideo a forma necessitati deservienti,illum rus est in mundum. »

panem non mutavit. Maxime, ut dicit

Chrysostomus, ne gulee deservire vide- Tanguntur hic consequentia, quae fa-
relur. ciunt ad miraculi magniludinem.

Qua?rilur autem ulterius : Cum illud Dicuntur autem hic duo, scilicet, signa
miraculum Eucharistiam principaliter magnitudinis miraculi, et magnitudo

significet, quare non dedit panem de praconii divini.

fiumento, sicut Eucharistia non fit nisi De primo dicit tria : impletionem esu-
de pane ex frumento. Ad lioc autem di- rientium, praeceptum coUectionis super-

cendum, quod istud est sijjrnum remo-

fluorum, et quantilatem remanenlium.
tum et ideo expressam similitudinem in
:
Dicit ergo : « Ut autem impleti sunt : »

materia non habuit. Sed si proprium esuriei, et lassitudini, et labori, et desi-

convertibile signum esset, tunc objectio derio satisfacientes. Luc. i, 53 : Esu-

locum haberct. Quia in multis Euchari- rientes implevit bonis. Psal. lxxvu, 29 :

slia figurabalur, quae etiam in materia Manducaverunt, et saturati sunt nimis,

nullam liabebant convenientiam et desiderium corum attuliteis. I Regum,
: sicut
in mannate, et in carnibus agni, et qui- n, 5 Famelici saturati sunt. Luc. ix, 17
:
:

busdam Signum propinquum

aliis. in
Manducaverunt omnes, et saturati sunt.
sacramento dari non convenit, nisi in
Psal. Lxxxix, li : Repleti sumus mane
misericordia tua : et exsultavimiis, et
elemento ipsius sacramenti, quia sacra-
mentum est signum : et si signum pro- delectati sumus.
pinquum haberet, tunc signi propinqui (( Dixit discipnlis suis, » ut instrueret

essot propinquum signum, quod omnino cos quod turhas etiam temporali subsidio

inconveniens est, et contra omnem arlem. cum possent tempore indigentiae pascere
Unde eliam pisces qui dulcedine sua et doberent. Joan. xxi, 17 : Pasce oves

castum prifibent nutrimentum, dulcedi- meas,

nem gratiae sacramenlalis designant, et
tamen non sunt signum nisi remotum « Colligite qu8B superaverunt frag-
sacramenti, ct non secundum materiam menta, ne pereant. »
sunt signum conveniens.
 li\ EVAXr.. .lOANMS, GAP. VI-12, 13, 14. 247

QuceriturQuare Dominus supertlua

:
incremenla fru(jurn justiiise vesine. Ja-
ministravit, cum hoc vilium quoddam cobi, i, 5 : Dat omnibus afflucnter, et
dicatur? Ad hoc dicendum, quod non est non improperat. INfatth. x\\ 20 Tule- , :

vitium, sed virtutis largissimae indicium, runt reliquiaSy duodecim cophinos frag-
quando superfluum convertitur ad ulili- mentorum plcnos. III llegum, xvii, 14 :

tatem pauperum sicut hic, Nehemiae ; Ihjdria farinse non deficiet., nec lecythus
seu II Esdrse, viii, iO : Jte, comcdile pin- olei minuetur. lY Regum^ iv, o : Jlli

guia, ei hibite mulsum, et mitiiie partes offerebant vasa, ei illa infundebai.

his qui non prseparaverunt sibi. Ilunc « Ex quinciue panihus, » qui quasi
enim modum adhuc tenet Dominus quia : primum semen fuerunt in manibus
habentibus agros multo plus ministrat Christi, sicut primo dixit, Genes. i, 28 :

quam indigeant, ut habeant undetribuant Cresciic, ct m?iltiplicamini, et replete

pauperibus. Luc. xr, 41 : Quod supcrest. terram.
date eleemosipmm : et ecce omnia munda « Hordcaceis : » quia liic panis deli-
sunt vobis. Ideo enim praecepit colligi, ut catus non est gustandus, sed in futuro.
collecta pauperibus distribuerentur. Psal. Daniel. x, 3 : Panem dcsiderahilem non
cxi, 9 : Dispersit, dedii pauperihus. Hsec comcdi. Psal. ci, 10 : Cinerem tamquam
autem collectio facta ab Apostolis, ut panem manducaham, ei poculum meum
dicit Glossa, significat illa subtilia sacra- cum fleiu miscebam.
menta, quae a simplicibus in prtesenti « Qui superfuerunt, » pauperum
in

capi non possunt, quse Apostolis colli- sustentationem, « his qui manducave-
genda committuntur quia per panem : rant. » Job, xxxi, 17 : Si comedi buc-
significatur panis verbi Dei, per cujus cellam meam non comedit solus^ ei

rudimenta pascuntur simplices, et per pupillus ex ca. Dicit autem liic Ghr}'--
ejus subtilia Praelati illuminantur ad fidei sostomus, quod magis miratur quod
defensionem et redificationern. I Petri, iii, cophini superexcrescentes saturitati co-
lo : Parati semper ad saiisfactionem medentium excreverunt ad numerum
omni poscenti vos rationem de ea quse in Apostolorum, quam quod in tantum
vobis est spe. panes sunt multiplicati. Et dicit, quod.
innuitsensum spiritualem quia scilicet, :

d^ reliquiis verborum Ghristi, quae per

« Gullegepunt ergo, et impleverunt
- , . , . „ , quinque paiies signantur, excrescit do-
duodecnn cophinos
*^ tragmentorum, . •* i- •.
, i- • . .
ctrma Aposlolica in satuntatem mundi.
^^^" "
Isa. xxiii, 18 : Non condeniur neque rc'
ponentur, quia his qui habitaverint coram
Gophinus est sporta magna, qua? Domino erit negotiaiio ejus, ut mandu-
suspensa in brachiis in dorso portatur, coit in saiuritatem, et vesiiantur usque
sicut ea in qua fimus et purgamenta ad veiustaiem. Ad hoc enim congregata
portantur de plateis. Et sic patet quod sunt superflua Ecclesiae.
superabundantia excrevit panum quin-
que, in effectu saturitatis, et superfluitale « llli ergo homines, etc. »

remanentium. In quo signatur, quod

semen quod seminat quis in eleemosy- Homines scilicet aliquid de ratione ha-
nam in pauperes, in prffimio et hic supe- bentes, « cum vidissent » potentiam di-
rabundat, et in futuro excrescet in im- vinam per efTectum probatam. Per hoc
mensum. II ad Gorinth. ix, 10 : Qui enim ad fidem fuerunt «dificati.
autem administrat semen seminanti, et « Quod fecerat signum, » in quo se

panem ad manducandum prsestabii, et Deum^esse probavit. Joan. iv, 48 Nisi :

multiplicabit semen vestrum, ei augebit signa et prodigia videritis, non crediiis.

2i8 1). ALH. MAG. ORI). PU/ED.

« Dicebant, » Deum magnilicantes : tertium : quia iinmobile est omne quod

« Quia hic est vere Propketa, » de quo Chrislus enuntial. Marc. xm, M : Verba
dicilur, Deuter. xvm, 13 : Prophetam mea non transibunt. Psai. cxviii, 89 : In
(h rjente tua et de /ratribus tuis, sicut seternum, Domine, verbum tuum per-
me, siiscitnbit tibi Dominus Deus tuus : manet.
ipsum oudies. Sic ergo dicunt : « llic est vere Pro-
« Qui venturus est in mundum^ » se- pheta, » a veritate immobilitatis dicto-
cunduin dictum legis. rum suorum. Euc. xxiv, Qui Juit
11) :

Sed videlur esse dubiutn quod dicit : vir Propheia, potens in opere et sermone
quia Cliristus compieliensor fuit, et per coram Deo etomni populo.\'^ixcc\, ii, 8 :

specieni facie ud faciem Deum vidit. Veniet desideratus cunctis Gentibus, et

Proplielae autem vident in speculo, et implebo domum istam gloria. Josue, iv,

ista visio non congruit comprehensori. 19 : Domine, video quia Propheta es tu.
Ergo Chrislus non est Propheia. Ad hoc Iloc.enim fuit dictum turbarum. Matlh.
dici posset, quod Cliristus in veritate XVI, 13 et 14 : Quem dicunt homines esse
Propheta non fuerit, sed comprehensor Filium hotninis? At illi dixerunt : Alii
et Dominus Prophetarum. Sed lurbae Joannem Baptistam, autem Eliam, alii
hoc dixerunt imperfeclam fidem de ipso alii vero Jeremiam, aut unum ex Pro-
habentes. Non enim crediderunt ipsum phelis.
esse Deum, sed aliquem divinum et
Prophetam pro quo Deus ista magnalia
faceret.
« Jesus ergo cum cognovisset quia
Potest etiam dici quod Dominus in
venturi essent ut raperent eum, et fa-
Deuteronomio Prophetam se suscitatu-
rum promisit, quod ille fuit Joannes cerenteum regem, fugit iterum in
Baptista, qui plusquam Propheta fuit. montem ipse solus. »
In hoc enim quod inspirationem divi-
nam habuit, Propheta fuit. In hoc quod Hic incipit pars in qua in electis turbae

non in futurum prardixit, sed in praesenti et discipulis, Dominus ostendit suam po-
indirabat, fuit plusquam Propheta. In hoc testatem ad faciendum omnia quae vult :

aulem quod legis promissa ad gratiam ut qui eum Prophetam esse dicebant,
cxhibilam terminavit, et terminatam nunc fidem deitalis ejus accipiant.
esse oslendit, fuit finis et terminus Pro- Dividitur aulem hcPC pars in tres
phelarum. Matth. x[, 13 : Prophetae et partes : in quarum piima oslenditur
Lex usque ad Joannem. Matth. xi, 9 : qualiter devenlum est ad hoc miracu-
Sed quid existis videre ? Prophetam ? lum, quod tria in se conlinet miracula :

Eliam dico vobis, et plus quam Prophe- in secunda ponilur miraculorum isto-
tam. Luc. i, 76 : Tu, puer, propheta rum perfectio, ibi, y. 18 : Mare autem,
Altissimi vocaberis. Et sic fuit et termi- magno vento flante, exsurgebat. » In
nus Prophetarum, et Prophcta promis- tertia autem ponilur admiratio ex mira-
sus in lege. culo illo consequens, ibi, ^'. 22 : « Altera
Tunc dicimus quod tria sunt qufe Pro- die, turba quse stabat. »

phetam constituunt ut substanliaiia Pro- In primo aulem istorum dicuntur tria,

phetae quorum unum est inspiratio

: scilicet, qualiter Dominus a discipulis est
divina secundum autem est enuntiatio
: separatus, qualiter discipulorum ex im-
de fuluro : lcrlium autem est immobiiis perio Domini navigio procuratus est re-
veritas quae est in utroque, scilicet, in cessus, et qualiter impulsus ex lem-
enuntiatione et in inspiratione. Et non peslale conlra navim est exorlus.
dicilur Christus Propheta nisi quoad Dicit ergo : « Jesus ergo, » qui panes
 IN EVANG. JOANNIS, CAP. VI i;j, 16, 17. 249

multiplicaverat, « cum cognovisset, » tarc in eo. De eminentia dignitatis, Isa.

signis exterioribus sensibiliter cognovit, II, 2 : Erit in novissimis diebus prsepa-
quod semper in sapientiam suae divini- ratus mons domus Domini in vertice
tatis prapscivit. Eccli. xxm, 29 Domino : montium. De monte sanctitatis, Jerem.
Deo antequam crearentur omnia sunt xxxi, 23 Denedicat tibi Dominus, pul-
:

aqnita, sic et post perfectum respicit chritudo justitise, mons sanctus. Ita ergo
omnia. congruenter fugit ad montem gratias
Quia venturi erant, » scilicet illi qui
« acturus Patri de beneficio, et oraturus
manducaverant, « ut raperent eum. » pro turba et discipulis, ul daretur eis
Novit enim eos, ut dicit Chrysostomus, fidei jam inchoatse conplementum, et ut
quia tam faciliter multos procuravit et : ostenderet se longe a discipulorum na-
ideo ab ipso otiosam, et resolutam, et vigio : et ideo in montem ascendit, ne
gastrimarginosam putabant duccre vi- alibi in ripa maris putaretur accepisse
tam, qui omnibus abundarent, et nihil navigmm.
iaboris vel impensarum impenderent et :

ideo corruptam eorum noverat esse in-

tentionem. « Ut autem sero factum est, descen- 16
« Ut facerent eum regem. » Videbant
derunt discipuli ejus ad mare.
enim quod non oporteret quod pro ipso
quia seipsum ab om-
Et cum ascendissent navim, vene- 19^
arma sumerent :

nibus posset defendere, Et hanc resolu-

runt trans mare in Capharnaum : et

tionem Dominus in eis detestabatur, tenebrsejam factffi erant, et non ve-

quia mala fuit. Quamvis enim ipse rex nerat ad eos Jesus. »

esset terrenus, ha^reditari.ie successionis,

et coelestis a Patre. Psal. ii, : Ego au- Ecce secundum in quo ostenditur
tem constitutus sum rex ah eo super quod discipuli ejus suo imperio sine ipso
Sion montem sanctwn ejus, pra'dicans inceperunt navigium.
pneceptum ejus. Jerem. xxiii, 5 Re- : Dicit ergo : « Ut autem sero factum
gnabit re.7\ et sapiens erit. Luc. i, 32 et Hoc ideo dictum est ut sciatur post
est. »

33 : Regnabit in domo Jacob in seter- omnes remansisse quia discipulorum :

num, et regni ejus non erit finis. Quam- navis ullimo fuit separata a ripa, et in
vis, inquam, ita fuerit rex, tamen non illa non fuit.

consentiens rcsolut;» otiosilati et gulo- « Descenderunt discipuli ejiis ad

sitatieorum, « fugit » ab eis quia : mare, » ex imperio Domini. Matth, xiv,
quamvis bonum vellent, tamen non 22 : Statim compulit Jesus discipulos
bene voluerunt. Joan. xvm, 36 Re- : ascendere in naviculam, et prsecedere
gnum meum non est de hoc mundo- eum trans fretum, donec dimitteret
Augustinus :cum eum
« Fugit Christus turbas.
voluerunt facere regem. Omnia enim
bona terrena contempsil homo Christus, « Et cum ascendissent navim. »

ut contemnenda monstraret. Omnia mala

sustinuit, ut nec in illis quaereretur feli- Secundum prseceplum Domini navi-
cilas : nec in islis timeretur adversitas. » gantes « venerunt^ » hoc est, venire in-
« Fugit ilerum in monlem ipse so- ceperunt « trans mare, » hoc est, trans
lus, » a quo jam turba recesserat, et so- lacum illum Genesareth : quia Tiberias
litarius erat. Mons enim sibi competebat, in allera ripa sita est. Et uitra lacum
qui mons fuit eminentia quiclem naturae, navigantes per Bethsaidam, tandem « ve-

dignilalis, et sanclitatis. Psal. lxvu, 17 : nerunt in Capharnaum, » ubi descen-

Alons in quo beneplacitum est Deo habU dentes de navi, dimiserunt navigatio-
 2:ifl D. ALH. MAG. ORl). VWm).
nom. 1^1 sic solvilur conlraiietas (luaB Dicit ergo : a Mare autcm » stagni
videtur esse inter Lucani, qui dicit quod illius, « magno vento flante, » qui in
venprunt Hetlisaidani ', et .loanneni liic. nocte proplcr frigus noclis forlior erat,
Nec stalini venerunt ("-apliarnauni : sed « exsurfjebal » inundans. .lona), i, 11} :

venire intcnderunt navigio in navip:ando, Mare ibat, rl intuinrscrbat super cos.

transeunte liora vesperaruni. Malth. VIII, 2i : L\:ce motus mafjnus
« /i7 tonebiw » noctis et nubiuni « jam factus est in mari, ita ut navicula ope-
factae erant, » tum ex nocte, tum etiam riretur fluctibus.
ex nuhibus obscurantibus aerem et ideo :

jam oblata eiat nautis via ad miraculum. « Gum remigassent ergo, etc. »

.loan. xii, ;35 : Qni amhulat in tenebrisy

nescit qiio vadat. Thren. ni, 2 : Me mi- Secundum est in quo primo tangit lo-
navit, ef adduxit in tenebras, et non in cum in quo ostendit dominium super
lucem. elementa.
« Et 7ion venerat ad eos Jesus, » salva- « Cum ergo remigassent » per lacum,
tionis pr.Tsentia, quae est causa salutis « quasi stadia viginti quinque aut tri-

navis : sicut absentia ejus causa est peri- ginta. » iloc ideo dicit, quia circa hoc
clilationis navis. Exod. xxxiii, 15 : Si fuil, et Scriptura de minuliis non curat.
non tu ipse prpecedas nos, ne educas nos llunc autem locum sic diligenter mensu-
de loco isto. Deuter. xxxii, 12 : Domi- ratum a Tiberiade, designat quia ibi :

nus solus dux ejus fuit : et non erat erat major maris profunditas, et majus
cum eo Deus alienus. periculum.
« Vident Jesum ambulantem supra
mare » : non tamen cognoverunt quod
Marp autem, vento magno Dominus Jesus erat. I^sal. lxxvi, 20
1§ « flante, :

J71 mari via tua.. etc. Matth. xiv, 24 :

exsurgebat.
Navicula autem inmedio mari jactaba-
19 Cum remigassent ergo quasi stadia
tur fluctibus : erat enim eis conlrarius
viginti quinque aut triginta, vident ventus. Et ideo ambulabat super mare :

Jesum ambulantem supra mare, et ut dominium suum super elementum li-

proximum navi fieri, et timuerunt. quidum, et super aerem eum habere
autem Ego sum, no- cognoscerent et in omni periculo salutis
90 llle dicit eis :
:

suae (irmam spem in eo haborent.

lite timere.
Et ideo dicit « Et proximum navi :

2% Voluerunt ergo eum accipere in na-

fieri. » Isa. xlui, 2 Cum transieris per :

vim, et statim navis fuit ad terram in aquas, lecum ero, et flwnina non ope-
quam ibant. » rientte. PsaL xxxni, 19 Juxta est Do- :

minus iis qui tribulato sunt corde.

Tangit miraculum. « El timuerunt. » Mallh. vni, 25 Do- :

Dicit aulem quatuor in quorum pri- : mine, salva nos, perimus. jMatlh. xiv,
mo tangitur in quo factum est miracu- 30 : Videns vero ventum validum, ti-

lum : in secundo, tangitur Salvatoris muit : et cum capisset mergi, elc. Jonae,
super elementa dominium : tertio, fan- 1, 10 : Timuerunt viri timore magno.
gitur eorum qui crant in periculo Salva-
toris salvantis auxilium : quarto, langi- « Ille autem dicit eis. »

tur qualiter sine mora attigerunt salulis

portum. Scilicet Salvator, quia tunc tempus

* f.uc. Tx, 26. Cf. etiam, Marc. vi, 45 et viii, 22.

 TiN EVxVNG. JOANNTS, CAP. VT-20, 21. 251

erat qiiod alloquens consolaretur eos : quani tempestas facere consuevit, vene-
quia pliantasma putaverunt. Matlh. xiv, runt ad portum. Tsa. lxiii, 11 ilbi est ;

2('> et 27 : Videntes eum siiper mare am- qid eduxit eos de mari cum jpasloribus
hulaiilem turbati sunt^ dicenles Quia : (/regissui? 3 oh, xxxviii, 11 Usque huc :

phantasma est. Et prse timore clamave- venies, et non procedes amplius et hic :

runt. Statimque Jesus locutus est eis, di- confringes tumentes fluctus tuos.
cens : Ilahete fiduciam : ego sum, nolite Est autem qua-stio quorumdam hic de
timere, scilicet, habete fiduciam, quiaego miraculo illo primo, quod Dominus gravi
sum. mole corporis super iiquidum elementum
Et hoc est quod sequitur : « Ego ambulavit. Utrum hoc fuit ex hoc quod
sum. n Quasi diceret : Ego sum qui sta- elemenlum solidum fecit, aut ex hoc
bile esse, et in aeternum habeo : et ideo quod elemento liquido remanente cor-
etiam in liquidis sto elementis. Defluen- poris gloriosi spiritualitatem et agibili-
tibus enim his quae circa me sunt, ego tatem assumpsit, vel utroque modo ? Et
sum idem
stans^ ego ipse sum. l*sal. ci, videtur beatus Gregorius primam par-
28 : Tu autem idem ipse es, et anni tui tem divisionis asserere quia dicit quod
:

non deficient. mare se sub pedibus suis calcabile prse-

« Nolite timere, » quia in mea perma- buit. Et Magister ITugo de sancto Vic-
nentia non peribitis. Et in hoc intelligi- tore dicit secundum, quod Dominus tunc
tur quod statim facta est tranquillitas : dotes duas, spiritualitatem et agilitatem
quod est secundum miraculum. Matth. ad tempus assumpsit : sicut clarilatem
viu, 26 : Surgens, scilicet Jesus, impera- assumpsit in monte transfigurationis, et
vit ventis et mari, et facta est tranquil- impassibilitatem in die coena^, quando
Utas magna. Tsa. lxmi, T3 Eduxit eos : corpus suum ad manducandum exhibuit.
per abyssos, quasi equum in deserto non Sed videntur haec omnia non esse de
impingentem. inlentione Evangelii. Quia per istud mi-
raculum intendit ostendere, quod de
« Voluerunt ergo eum accipere. quod vult, ut dicit Ambro-
creaturis facit
etc. » sius sed hoc non ostenderet, si super
:

calcabile elomentum ambularet. Nec ali-

« Voluerunt ergo » Apostoli « accipere quod esset miraculum, si spirituale et
eum, » Salvatorem, « m navim, » sicut agile corpus super liquidum ambularet.
causam salutis navis. Et ideo sine praejudicio dico, quod nec
Sed coNTRARiiiM hujus dici videtur, in elemento, nec in corpore aliquid effe-
Matth. XIV, 28 : Domine, situ es,juheme cit, quod de natura utriusque fuit, ut ve-
ad teveniresuperaquas.^\\\Axd.,'^.Z\ : ritas simplex simpliciter operaretur et
Et continuo Jesiis, extendens mamim, nihil (ingeret. Sed quaedam fecit mira-
apprehendit eum. Responsio. Dicendum, cula,ubi miraculose reddidit naturae cor-
quod utrumque fuit. IVimo enim in na- ruptae organum et potentiam et tunc :

vim voluerunt recipere eum. Et cum ve- illa natura naturaliter opcrabatur per
niret, T^etrus venit ad eum supra mare, naturale suum
instrumenlum sicut :

et cum eo ad ripam, ad quam venerat quando claudis reddit gressum per re-
ante eum Jesus. Tamen Chrysostomus di- stitutam tibiam, et ca^cisvisum per resti-
cit,quod ahud hic, et aliud in Malthieo tutum oculum, et hujusmodi. In quibus-
narratur miraculum : quamvis in multis dam autem majoribus miraculis adhibuit
conveniant. actum sine potentia, vel cum potentia ad
« El statim navis fuit ad terram ad contrarium : sicut erat Virginis parlus.
quam ibant. » Quod jam tertium est mi- Et tale miraculum in argumentum deita-
raculum : quia sine morae dispendio tis fecit hic, quando super liquidum ma-
 •Mtl wri n. ALB. MAG. ORl). PRyED.

neiis, li(jui(luni pondoioso corpore am- Et dicuntur liic tria, scilicet, argu-
bulavit, et l*etruin anihulare conccssit, menta verilatis miracnli, insecutio turha?
Et hoc intendit Evangeliuni .loannis, qui post Ghrislum qui fecit miracuium, et
semj)er aquilinis ocnlis Verhi (ieitatem qufestio a^imiralionis.
nitilur ostendere. Argumenla veriliitis sunt duo : quorum
Kx lioc iterum j)atet quod consucvit unum sumitur ex conjectiiris, et alterum
quaeri de historia ])rjEcedente Utium ex nunlio veritatis.
scilicel Dominus mullijjlicavit panes, (jOnjectura> autem sunt dufe : una
novam materiam creando, vel materiam (juidem quam dicit : « Altcra die, »

elementareni in forinam panis invisihi- post noctem in qua amhuiaverat Jesus

litcr inducendo, vel in seipsis niiiii pe- supra mare, et discipuii fuerunt pericii-
nitus creando, vei factum inducendo. tuiba (fux stabal trans mare^ » in
tali, «

Quamvis enim quodlihel istorum trium loco unde navigaverant discipuli, « vi-
saiva lide Catiioiica dici posset, iamen dity » conjecturando veritatem miraculi,
prohahiiius dicitur quod nihii addendo « q\da uavicula alia noii eral ibi, » in

panes in seipsis muitiplicavit. Xon qui- ripa uhi discipuli navim ascenderant,
dem exendendo ut quidam dicunt, sed « 7iisi una. » Si enim aiia fuisset j)Osset
muitipiicando ad iihilum, in sua^ deitalis aeslimari quod in illa Jessus Iransivisset.
arj?umentum. Kt hoc maxime compelit « Kt quia » in iilam unicam « non in-
secundum (ihrysostomum qui dicit, quod troisset Jesus acm discipulis suis in na-
aliud fuit miraciilum j)anum factum hic, vim. » Sapient. xiv, i : Ostendens quo-
el in aliis Evangelistis. Joannes enim niam potens es ex ornnibus salvare,
semper intendit deitatis potenliam in etiamsi sine rate '
aliquis adeat mare.
Verho incarnato demonstrare.
<( Sed soli discipuli ejus abiissent. »

« Altera die, turba quaft stabat trans Haec est secunda veritatis conjectura.
22 mare vidit quia navicuia aiia non erat Quia sicut solus Noe cum famiiia sua
ibi uisi una, et quia non introisset salvatus est, ita soia famiiia Christi sal-

cum discipulis suis Jesus in navim, valur in undis : nec alii sunt cum eis.

Sapient. xiv, 6 : Spes orbis terraruni ad

sed soli discipuii ejus abiissent
ratem confugiens, remisit sxculo semen
AiicB vero supervenerunt naves a Ti-
nativitatis quse manu tua erat guber-
«3
beriade juxta locum ubi manducave- nata.
rantpanom, gratias agentes Domino.
Gum ergo vidisset turba quia Jesus « Alise vero supervenerunt naves a
94 non esset ibi, neque discipuii ejus, Tiberiade.

ascenderunt in naviculas, et vene-

Secundum est in quo conlinetur nun-
runt Gapharnaum qucErentes Jesum.
tium veritatis.
Kt cum invenissent eum trans « Juxtalocum ubimanducaverant pa-
95 mare, dixerunt ei : Rabbi, quando nes » muitiplicatos in quinque millia ho-

huc venisti? » minum, « yratias agentes JJomino. »

I ad Timoth. iv, 4 : Nihil rejiciendum

Hic convenienter post miracula tria, quod cum gratiarum actione percipitur.
ponitur miracuium iilud quod super Psal. XXI, 27 Edent pauperes, et satu-
:

undas amhulavit. rabuntur, etc. Et istae naves idem nun-

* Vnlgata hab^t arte.

 :

IN EVAXG. JOAXNIS, CAP. VI 24, 25. 2o3

liaverunt, quodDominus Jesus scilicet tionis primo fecerunt, et cognoscentes

sine aJminioulo navis mare transierat. miraculum postea adoraverunt.
jMoraliler aulem mare mundus est :

« Gum ergo vidisset turba, etc. » navicula, prenitenlia vel crux Ghristi
est. Sapient. xiv, 5 : Ut non essent va~
« Cum ercjo, » istis conjecturis et cua sapientise tuse opera : propter hoc
nuntiis, « vidisset turha^ » id est, cerlilu- etiam et exiguo ligno credunt homines
dinaliter cognovisset, « quia Jesus non animas suas, ct transeuntes mare per
erat ibi, » sed in undis marc transivisset, ratem, liberati sunt. Motus autcm maris,
« neque discipuli ejus, » quos ante se motus est tentationum ex tlatu dflemo-

navigare praceperat, « ascenderunt in num. Psal. xcir, i : Mirahiles elationes

naviculas, » timentes quod ad ipsos ite- maris. Item, Psal. cvi, 23 et 24 : Qui
rato non esset reversurus : quia disci- descendunt mare in navihus, facientes
pulos evocaverat. operationcm in aquis multis, ipsi vide-
« Et venerunt Capharnaum, » ad lo- runt opera Domini, et mirahilia ejus in
cum ad quem discipuli navigaverant, profundo. Eccli. xliii, 26 Qui navi- :

non suslinente separari ab eo. Psal. gant mare, enarrent pericula ejus. Dis-
Lxxix, 19 : Non discedimus a te, vivifica- cipuli soli sunt in navi : quia poenitentia
bis nos. IV Regum, iv, 30 : Vivit Do- quie est participatio crucis et Passionis
minus, et vivit anima tua : non dimit- Gliristi, non continet nisi discipulos Do-
tam te. mini, sicut, Genes. vi, 18, figuratur :

« Quserentes Jesiim » videre prse ma- Ingredieris arcam tu, et filii tui, etc.

gnitudine miraculorum, et spe refectio- Exod. xv, 1 : Equum et ascensorem de-

nis. Isa. lv, 6 : Quserite Dominum dum jecit in mare : hoc est, superbum, et

inveniri potest. Gantic. iii, 2 : Surgam,et concupiscentiis deservientem. Jesus non

circuiho civilatem, per vicos et plateas cst in navi : quia pcenitentianon indiget,
ciuseram quem diligit anima mea. eo quod aquas concupiscentiie calcavit.
Isa. Liii, 9 : Qui peccatum nonfecit, nec
« Et cum invenissent eum trans inventus est dolus in ore ejus. Haec est

jjjg^Pg^ ))
secunda tabula post naufragium, ut dicit
Hieronymus, sine qua nullus venit ad
Haec est quaestio admirationis. littus solidse vitae seternitatis. Jesus auctor
Dixerunt ei, » admirantes « Bahhi. »
(i : salutis inducit tranquilitatem, quia sedat
Forte putabant quodsapientia sua faceret tentationem. Psal. Lxxxviii, 10 : Tu do-
quod fecit et ideo vocant eum Magi-: minaris poteslati maris, motum autem
strum, qui sciat ea quae circa Deum sunt, fluctuum ejus tu mitigas. Admirantur
ex quibus miracula posset efticere. Joan. etiam turbse, quia nihil talis tranquillita-

111, 2 : Scimits quia a Deo venisti Magi- tis in se experiuntur. Isa. lvii, 20 :

ster : nemo enim potesthiec signa facere, Impii quasi mare fervens, etc. Et, Isa.
elc. xLviii, 22 Nonest pax impiis, dicit Do-
:

« Quando huc venisti ? » qui navem minus. Alia autem de hac maleria super
non Minus autem dicit hic
intrasti. : Matthaeum, Marcum et Lucam '•
notata
quia inMatthaeo, xiv, 33, dictum fuerat sunt. Etomnes auctoritates super littera-
Qui autem in navicula erant venerunt lem sensum hic inductae valent etiam ad
et adoraverunt eum, dicentes : Vere sensum moralem.
Filius Dei es. Unde quaestionem admira-

^ Cf. Expositioneni super istos Evangelistas, nostra?.

Tom. XX, XXI et XXII liujusce uovoe editionis
 1

25 D. ALB. MAG. ORD. VRJED.

26 « Hespondit eis Jesus, et dixit : manducastis cx panibus, et saturati

.\men, amendico vobis, qu£uritisme. » estis. »

Ilic iiKij)il inslructio per niiraculum Aperit inquirentium se inteiitionem, et

inlenla. duo dicit. Ostendit enim primo quod nec

autem in tluas partes
Dividitur in : curiosorum habebant intentionem, et se-
quarum prima de spirituali manducatione cundo ostendit quod habuerunl intentio-
perfeclam ponit doclrinain : in secunda nem turpem.
aulem, carnaliuni compescit scandaluni Dicit ergo : « ;\on quia vidislis si-

discipulorum, ibi, y. Gl : « Mulli crfjo gna, » sicut curiosi quuerunt, et sicut

audientes ex diseipiilis. » multi de turba quaerebant. Joan. vi, 2 :

Adhuc, doctrina dividitur in duas Sequehalur eum multitudo magna, quia

partes : in quarum prima tota doctrina videhant signa qux faciehat super his
ponitur : in sccunda, locus publicus ubi qui infirmuha)itur.
doctrina facla cst ostenditur, nc in an- « Sed quia manducaslis de panihus, »

gulo facta credatur, ibi, y. 00 : « IIssc sicut gulosi ((uaerunt, quos gaslrimargos
dixit in synagoga docens. » vocat Joannes Chrysostomus, a greeco
Adhuc,prima harum in tres subdividi- Ya3T/p quod est venter, etfJiapYaw, quod est
tur partes in quarum prima doctrina po-
: insanio, insanis : quasi pro ventre insa-
nitur : in secunda, murmur de doctrina nientes. Eccli. vi, 10 :autem amicus
JiJst

exortura comprimitur, ibi, >^. M : a lyur- socius mensse, et non permanet in die
murahanl crgo Judxi, etc. » In tcrtia, lis necessitatis. Proverb. xix, 6 : Multi co-
de intellectu doctrinae quee coulineri vi- lunt personam potentis, et amici sunt
debatur dirimitur, ibi, y. 53 : « Liliga- dona trihuentis.
hant ergo Judsei, etc. » « Et saturati estis. » lloc sonat in vo-
Adlmc, in prima harum duo sunt : racilatem. Eccle. ii, 25 : Quis ita devo-
in quorum primo reprehensio ponitur rahit et deliciis affluet ut ego ? Daniel.
non ex devotione doctrinee Ghristum se- XIV, 5 : An non vides quanta comedat,
quentium in secundo autem, doctri-
: et bihat quotidie ? Ad Philip. iii, 19 :

na seriatim Judseis instruendis exhibetur, Quorum Deus venter est : et gloria in

ibi, t. 27 « Operamini cihurn qui non
: confusione ipsorum qui terrena sapiunt.
perit. »
In primo tria facit : confirmat verita-
tem, ponit quserentium inquisitionem, « Operamini non cibum qui perit,
et malam eorum manifestat intentio-
sed qui permanet in vitam cEternam,
nem.
quem Filius hominis dabit vobis.
Dicit ergo : « Anie?i, amen. » Nolat
duplex confirmatio veritatem, no negent
Hunc enim Pater signavit Deus. »
hoc quod habent in corde, quod solus
Deus scire poterat. I l^egum, xvi, 7 Do- : Ilic incipit instructio de cibo spiri-

minus intuetur cor. Psal. vii, 10 Scru- : tuali.

tans corda et reiies, Deus. Dividilur autem in duas partes : in

« Quseritis me, » exterius sequendo. quarum prima in generali ostendit esso

Isa. LVHi, 2 : Me etenim de die in diem intendendum in secunda

spirituaii cibo :

meas volunt, quasi

quaerunt, et scire vias autem explicat hoc in speciali, ibi, j,. 28 :

gens qme justitiam fecerit, et judicium « Dixerimt ergo ad eum. »

Dei sui no7i dereliqucrit. In prima dicit tria spiritualem esse :

cibum operandum, et ostendit illum a se

« Non quia vidistis signa, sed quia esse accipiendum, et in tertia dicit ra-

i
 IN EVANG. JOANNIS, CAP. Vi-27, 28, 29. 235

tionem unde de hoc habet facuUatem. « Sed qui perraanet in vitam a?ter-
Dicit ergo « Operamhii, » laborando
: nam. »

tamen. Aliud est opus, et aliud labor :

quia opus proprie dicit actum virtutis : Hic autem cibus est verbi Dei, pro
quia hoc et opem iert et opes a quibus cujus devotione sequi debuerant. Isa.
opus derivatur. Et sic dicit : « Opera- XL, 8 : Verbum Domini nostri manet in

mmiy » non cibum qui

opere virtutis, « ceternum. Joan. xv, 16 : Fructus vester
perit^ » quia in illo et opus et opera per- maneat. Ad Roman. vi, 23 : Gratia au^
I
dita sunt. Isa. lv, 2 Quare appendilis: tem Dei vita ssterna. Cibus ergo verbi et

argentum non in panibus, et laborem cibus gratice est qui permanet in vitam
vestrum non in saturitate ? Aggsei, i, 6 : seternam. Isa. xxxiii, IG : Panis ei datus
Seminastis multum, clintulistisparum: est, aquss ejus fideles sunt. Panis scili-

comedistis, et non estis satiati : bibistis, cel gratiae, et aqua sapientiae in doctrina
etnon estis inebriati operuistis vos, et : verbi veritatis.
non estis calefacti et qui mercedes con-
: « Quem Filius hominis, » de thcsauro
[ gregavit, misit eas in sacculum pertu- Palris, « dabit vobis. » Ille enim, sicut
sum. dicitur, Malth. xxiv, 4.0 : Fidelis sowus
Videtur ergo secundumlitleram istam, et prudens, quem constituit Dominus,
quod laborans pro temporalibus male fa- etc. Genes. xlix, 20 : Ascr, pinguis
cit. Matlh. VI, 31 et 32 : Nolite ergo panis ejus, et prsebebit delicias regibus,
solliciti esse, dicentes : Quid manduca- Aser beatus interpretatur, et signilicat
bimus, aut quid bibemus ? Scit enim Filium hominis, qui pinguibus medulla-
Pater vester, quia his omnibus indigetis. tis suos pascit.
Adhuc, Matth. x, 10, reprehenduntur Hoc est ergo quod dicit.

qui peram portant, et sacculum.

Ad hoc dicendum, quod Dominus non « Hunc enim l^ater signavit Deus. »

intendit quod inertise studendum sit ;

sicut quidam male intelligentes locum « Hunc enim, » Filium hominis,

hunc, dixerunt sed cibum qui non
: « Deus Pater signavit, » hoc est, ple-
perit operatur omnis ille, qui intenlionem niludine suoe divinitatls, ad hoc ut pa-
spirituahum ad lucrum temporale non scat, ab aliis distinxit. Ipse enim habet
refert, sicut illi qui Dominum seque- unde pascat : aiii autem non Iiabent nisi
bantur ad hoc quod corporaliter pasce- ab ipso accipiant. Ad Hebr. i, 3 : Qui
rentur. Qui autem laborem corporalem cum sit splendor glorix, et figura sub-
per intentionem refert ad spiritualia, hic stantise ejus. Aggsei, u, 2i : Ponam te

operatur cibum qui non perit. Et secun- quasi signaculum, quia te elegi. Sic ergo
dum hunc intellectumloquitur Dominus. habetur cibus iste a Christo.
Quod autem objicitur Nolite solliciti :

esse, jam super Matthffium et Lucam cst

sohitum. Quia interdicit ibi sollicitudinem « Dixerunt ergo ad eum : Quid fa-
suffocantem spiritualia, et non interdicit
ciemus ut operemur opera Dei ?
sollicitudinem provisionis necessariorum.
« Respondit Jesus, et dixit eis : Hoc «9
Labor ergo, ut dicit Hieronymus, exer-
cendus est, sollicitudo tollenda. Tamen est opus Dei, ut credatis in eum quem
Dominus pro certo non hic loquitur nisi misit ille. »

de eis qui superflua ad temporalia refe-

runt. enim tam in spiritualibus,
llli llic incipit determinare de opere cibi
quam corporalibus cibum operantur qui' spiritualisin speciali.
perit quod non est faciendum.
: Et dividiturhsec pars in duas : ia qua-
256 D. ALB. MAG. ORD. PRiED.
runi prima langit (lo opere (|uo ac(|uiii- lioc autem quinque cxiguntiir : ut e.cili-

tur hic {lanis : in sccun^Ja aut«Mn, oslen- cctvcrilali aj-seiilialur, ut lidcs per dile-
dit hunc panem per suppositum, ibi, ctioncm oporetur, ut lorma virtulis opus
;>. 48 : « l'^go sKin panis vilx. » fidci informclur, ut de credilo cum dis-
In prima haruni dicit tria : in quorum cretione cogitetur, ut consilium divinum
primo tangitur opus quo cibus acquiri- in his credons admiretur.
tur : in secundo, ccrtiludo operis illius De primo dicitur, ad Roman. x, 10 :

exponitur : in tertio, desiderium ad ci- Corde creditur ad justitiam, ore autem

hum illum accendilur. confessio fit ad salutcm. Iloc autem fit
In primo horum dicit adhuc duo, sci- pcr assensum veritatis.
licet, quaestionem de opere, et determi- De secundo, ad Galat. v, (5 : Fides quse
nationem operis per charitatem operatur.
Dicitur ergo : « Dixerunt eryo ad De tertio, .lacobi, ii, 18 : Ego osten-
enm, » .lud;i^i volentcs ad cibi corporalis dam tibi ex oporibus fiilcm meam. Et,
operationem (^hristum provocare : ibidem, y. 20 : Fidessine operibus mor-
« Quid facienuis ? » Psal. vi, (» : Multi tua est. Hoc cnim intclligitur de operibus
dicunt : Quis oslendit nobis bona ? virtutis.
« Ut operemur opera » bona « Dei, » De quarto, Sapient. xv, 3 ; Nosse te,
hoc Deo accepta, propter quse nobis
est, consummata justitia est et scire justi- :

semper det cibum sine corporali labore. tiam etvirlutcmtuam, radix est immor-
Simile habetur, l.uc. xviii, 18 Quid fa- : talitatis. Haec enim notitia consistit in

ciens vitam leternam possidebo ? Marc. cogitatione, et scientia crediti in articulis

X, 17 : Quid faciarn ut vitam ieternam lidei,

percipiam ? Matth. xix, IG : Quid boni Dc quinto et ultimo, Isa. lx, 5 : Vide-
faciam ut habeam vitam seternam ? Ita bis, ct afflues, etmirabitur et dilatabitur
isti opera Deo accepta, propter quoe ci- cor tuum.
bum Deus
sine labore concedcret, pele- Hoc enim est in visu consilii divini,
bant. Dicit quidem Salomon, Proverb. quod hanc viam salutis per fidem inve-
xit, 11 Qui operatur terram suam sa-
: nit.

tiabitur panibits. Sed isti siuc labore Sic ergo opus Dei est, ut credatis in
manuum inerliam sequentes, satietate eum « qucm ille misit. » Ad hoc enim
potiri desiderabant : contra hoc quod misit, ut ipsum in crederetis. Joan. iii,

dicitur, 11 ad Thessal. iii, 10 : Si quis 15 : Ut omnis qui credit in ipsum non

nonvult operari, necmanducet. 1 adThes- pereat. Ad Hebr. xi, (i : Sine fide impos-
sal. IV, 11 Operamini tnanibus vestris,
: sibile est placere Deo. Et addit Grego-
sicut prsecepimus vobis. Hoc enim non rius : « (^)uinimo displicere necesse cst. »
est contrarium ei quod est « Operamini : Yidetur aulem non csse opus neces-
non cibum qui perit » dummodo la- '
: sarium, sed fides sohi. Ad Roman. iir,

bor referatur per inlentionem ad spiri- 28 : Arbitramur justificari hominem

tualia. per fidem sine operibus leyis. Adhuc,
ad Roman. David dicit beatitu-
iv, (i :

« RespondiL Jesus et dixit eis. » dinem hominis, cui Deus accepto fert
justitiam sine operibus -. Ktloquilurde
Hic determinat opus. credentibus.
« Hoc quod
est opus Deij » hoc est, Ad hoc autem dicendum, quod opuis.

acceplat Deus, « ut credatis in eum, » proprie differt ab actu, etfacto, et labore,

hoc est, credendo tendatis in eum. Ad sicut notavimus alibi. Opus enim est

' Supra, y. 27. 2 Cf. Psal. XXXI, 1,

 IN EVANG. JOANNIS, CAP. VI-30, 31. 257

quod opem prsestat : et hoc est virlulis facis signum, ut videamus, et creda-
vel practicae, vel intcllectualis. Actus au- mus tibi ? quid operaris ?
tern sunt efTectus, vel efTectiones formales
Patres nostri manducaverunt man- »1
in quolibet, sicut hominis ratiocinari, et
na in deserto, sicut scriptum est : Pa-
inlellectus intelligere, et hujusmodi.
Facla autem sunt extrinsecus facla super
nem de coelo dedit eis manducare. »

materiam, vel circa materias exteriores.

Sed labor est quod fit cum difficultate Hic exquiritur certitudo operis quo
ejus qui facit, et lassitudinem inducit. Et spiritualis cihus acquiritur.
ideo si proprie sumatur opus, tunc cre- Dividitur autcm in duos paragraphos :

dere est opus, et aclus fidei. Tamen ali- in quorum primo ponitur petilio certitu-
quando opus large sumptum ponitur pro dinis, et suhinfertur opinio erroris : in
aotu, et facto, et lahore. secundo autem removetur deceptio cr-
Ad lioc autem quod ohjicitur, quod roris, et subinfertur doctrina veritatis.

non est opus legis. Dicendum, quod hoc In primo dicit tria. Petitur enim si-

verum est : quia legis opus consistebat gnum veritatis, provocatur Christus ad
in extrinsecus operatis, sicut in hirco exhihendum signum certitudinis, et quia
immolato, vel agno, et hujusmodi. Cre- intendebant cibum alienum, ideo tertio
dere autem est intrinsecum opus, sine provocatur ad signum faciendum quod
quo numquam fuit justitia. Eodem modo deserviat gula et otiositati.
dicendum ad sequens quia sine talihus : Dicit ergo : « Quod ergo lu facis si-

legis operihus Deusacceptopropter fidem gnum ? » Propheta enim Iioc quod dicit,

fert et donat justitiam. signis probare debet : et ideo dicunt :

Adhuc autem ohjicitur ; quia, Jacohi, « Quod ergo tu facis signum ?n I adCiO-
II, 20, dicitur, quod fides sine operibus rinth. i, 22: Judsei signa petunt. Moyses
mortua est. Et Glossa ihidem dicit, quod enim cum primo oslendebut quod
signis
per opera reviviscit. Ergo videtur insuf- sibi esset credendum.

ficienter loqui, cum dicit, quod « Jioc est « Ut videamus » illud signum, « et

opus Dei, ut credatis in eum : » quia credamus tibi, » si verbum Dei in ore
eliam extcriora opera oportet hahere. tuo sit verum. III Regum, xvii, 2i Li :

Propter hoc dixerunt antiqui dicentes, isto cognovi quoniam vir Dci es tu, et

quod opus est operans, et opus operatum. verbum Domini in ore tuo verum est.

Opus operans est quod est in operante

virtutis opus, vel a virtute elicitum, vel « Quid operaris ? »

quod est essentialis actus virtutis : et

sine illo nihil valet virtus ad salutem. Provocatio est. Quasi dicerent : Nihif
Opus autcm operatum est extrinsecum est quod operaris : hordeaceis enim
factum quod apothelcsma vocant Sancti, panihus pascerc semel, valde parum
sicut operatum legis est sacrificium fa- est.

ctum, vel circumcisio facta^ vel tale Quid » ergo n operaris ? » Parum
«

aliquid. Et sine illo hene justificat enim est. Sed cogita quod magnum ali-
fides cum operihus virtutum interiori- quid facias. Antiqui enim magna fece-
hus. runt. Opera enim tihi dare dehent testi-
Hoc est ergo illud quod dicit : « IIoc monium. Joan. x, 25 Opera, quse ego :

est opus Dei, ut credatis in eum quem facio in notnine Palris mei, hxc testi-
ille misit. » monium perhibent de me.

« Patres nostri manducaverunt

« Dixerunt ergo ei : Quod ergo tu manna in deserto. »
XXIV 17
 238 D. ALH. MAG. OKI). l>r{.ED.

Ac si dicant : Da cibum perpeluum, «< dedit vobis panem de cielo : » quia et

quia ;mti(iui exhibuerunt cibum per to- iilius panis non nisi minister fuit, et ille

tam vium deserti per quudra^nnla aunus : panis de coelu vero non fuit. Sed ille qui

tu autem una vice tantum. Exod. xvi, signatur per istum, ille est de ccelo Tri-

15 : Islc cst pmils qiiem Dominus dedit nilatis. Sed coutra, I ad Gorinth. x, W :

vobis ad vesceiidum. Omnes eamdem escam spiritalem man-

« Sictit scriptum est. « Psal. lxxvii, ducaverunt. Sed responsio ad iioc est,

23 : Panem Angelorwn manducavit quod illi spirilualeni escam manducave-

23 et 24 Ja- runt, non in re, sed in fiyura. Et illi qui
homo. Item, ibidem, tt- :

man- inter eos hanc figuram inleliexerunt spi-

nuas cwli aperuit eis, et pluit illis

naad manducondum. Sapient. xvi, 20 :

rilualiler, panem de vero coelo manduca-
Paratum panem de caelo prxstitisti illis verunt.

sine labore, omne delectamentum in se « Sed Pater meus, » qui est in coelo

habentem, et omnis saporis suavitatem. Trinitatis. Malth. vi, D : J^ater noster,

<L Panem manduca-

de cuelo dedit eis qui es in cwlis.

re. » Exod. xvi, 8 Dabit vobis Domi- :

« Dat vobis, » spiritualiter, « panem
nus vespere carnes edere, et mane panes verum, » hoc est, vere ad vitam
in saturitate, eo quod audierit murmu'
aeternam reficientem, « de coelo, » scili-

rationes veslras. Coelum autem hic se- cet Trinitatis me,

: quia ledit vobis

cundum inlenlionem istorum vocatur qui cibus sum in vitam seternam vege-

coelum aereum, ut dicit Chrysostomus :

tans per hoc quod sum Verbum, id est,
:

quia de aere panis ille cecidit supra ca- vera veri Patris notilia. Malth. vi, 11 :

stra eorum : quia ad litteram cum rore Panem nostrum supersuhstantialem da

descendit. Et ros quidem fuit. Et mane nobis hodie. Deuler. viii, 3 ; Non in solo

quando ros jacuit coUigebatur. Et post pane vivit homo, sed in, etc. Est enim

horam roris quando sol accensus fuit, panis Sacramenti qui spiritualiter vegetat

liquefaclus fuit panis. Et ita intende- hominera, et omnia spiritualis vitae de-

runt provocare Dominum ad similia fa- perditai in nobis restaurat. Psal. cm, 1 :

ciendum. Panis cor hoininis confirmat.

Dicitur autem panis verus propter sex
causas : quarum tres sunt tres veri panis
« Dixit ergo eis Jesus : Amen, amen quoruni unus quod sedat
32 efTeclus : est
dico vobis, non Moyses dedit vobis esuriem quoe est ex defectu spirituali.

panem de coelo, sed I*ater meus dabit Psal. xvi, 15 : Satiabor cum apparuerit
gloria tua. Sccundus est, quod restaurat
vobis panem de cado verum.
deperditum. Et sicut deperditio inducit
S3 Panisenim Dei est, qui de cceIo de-
debilitatcm, sic instaurando inducit con-
scendit, et dat vitara mundo.
firmalionem. Act. ix, P) : Cum accepis-
Dixerunt ergo ad cum : Domine, cibum, confortatus Tertius est,
34 set est.

semper da nobis panem hunc. » quod continuat vitam. Et sic iste panis
contiauatad vitam aeternam. III Regum,
Hic removet errorem, et inducit ad XIX, 8 : Ambulavit in fortitudine cibi il-

veritatem. enim per hoc quod Moy-

llli lus quadraginta diebus et quadraginta
sen fecisse hoc credebant, Moysen Ghristo noctibus usque ad montem Dei Iloreb.

praeferre volebant. Quarta causa est, quia panis ubique in

El ideo dicit Amen, amen dico vobis. »
:
omni purte sua est ejusdem generis cibus.
Duplex conlirmatio aufert errorem, et in- Et similiter Ghristus in omni gratia sui
ducit veritatem. cibus est fidelium. Eccli. xv, 3 : Cibavit
u iVo« Moi/ses, » qui minister fuit, illum pane vitae et intellectus. Quiapanis
 IN EVANG. JOANNIS CAP. VT-33, 34, 35. 2o9

ille ad intellectum relatus, in omni gratia « Dixerunt ergo ad eum. »

sua cibus est fidelium. Quinta causa est,

quia absconditus cst cibus ille, nec exte- Hic elevat ad hunc panem (quamvis
rius, scd in spiritu videtur. Apocal. ii, non intellectum) audientium desiderium.
17 : Dabo manna abscondilum..., quod Dicunt ergo : « Domine. » Chrysosto-
nemo scit nisi qui accipit. Sexta causa mus : « Dominum confitentur audientes
est, quia ad veritatem vegetat spiritus, quia de thesauro Patris panem exhibitu-
et ad minoritatem animalitatis. Psal. rus esset ccelestem, et putantes hunc car-
cxLvii, 14 : Adipe frumcnti satiat te. naiem esse in cujus refectione otiosam et
Item, Psal. lxxx, 17 : Cibavit eos ex marcidam agerent vitam. »
adlpe frumenti, et de petra nielle satura- « Semper da yiobis, » non ad unum

vit eos. Hic enim panis cibat vere, cujus tempus, utsine sollicitudine et labore vi-
vegetalio non transit, sed permanet in vamus, « panemhunc, » sicut Samaritana
vitam seternam : quia nos raembris adhuc carnalis dixit, Joan. iv, 15: Da
Christi incorporat, et dulcedine deitatis mihi hanc aciuam, ut non sitiam, neque
delectat. I ad Corinth. x, 17 : Unus pa- veniam huc haurire. Sed Deus boc non
nis, unum corpus multi sumus in Chri- vult : sed vult ut homo laboret pro cibo
sto, omnes qui ex uno pane pariicipa- suo, ne inertia dissolvatur. Job, v, 7 :

mus. Sic ergo est pajiis verus, non qui- Homo nascitur ad laborem, et avis ad vo-
dem veritate panis naturaliter, sed veritate lalum. Genes. iii, 19: In sudore vultus
vegetationis : quia vegetat ad divinum tui vesceris pane. Psal. cxxvii, 2 Labo~ :

i esse et seternum. res manuum tuarum quia manducabis.

Et hoc est quod subdit :

« Panis enim Dei est, » « Dixit autem eis Jesus : Ego sum
panis vitce : qui venit ad me, non esu-
Scilicet panis verus veritate quae dicta
riet, et qui credit in me, non sitiet in
est : « qui de coelo » Trinitatis « descen-
eeternum.
dit, » dum factus est homo, et cibus ho-
minis. Isa. xxi, 14 Qui habitatis ter- Sed dixi vobis, quia et vidistis rae,
:

36
ram Austri, cum panibus occurrite fu- et non creditis. »
gienti. Terra Austri terra luminis est, et

caloris. Luminis in veritate, et caloris in Hic determinat per suppositum hunc

cliaritate.Et hi sunt ccslestes, qui terram panem.
istam inhabitant, et cum panibus aiternse Dicit autem hic tria : in quorum pri-
rcfectionis nobis occurrunt in pane uno mo panem illum in omnibus figuris an-
sacramenti : qui candidus est veritatis tiquis signatum determinat : in secundo,
puritate, et decoctus charitatis calore. incredulitatem hoc non credentium re-
« Et dat vitam mundo. » In hoc enim darguit : in tertio, viam ad hunc panem
differentia est materialispanis adpanem veniendi declarat.
spiritualem : quia panis materialis muta- Dicit ergo : « Ego sum panis vitse. »

tus in carnem
sanguinem, a nobis ac- et Panis vitae ex corpore vivifico habet re-
cipit vitam panis autem spiritualis nos
: fectionem : ex anima, redemptionem : et
ad se mutans, dat nobis vitam suam. ex deitate habet vitoe beatae saporem. Sic
Unde dictum est Augustini : « Cresce, et cnim panis qui est Christus a manibus
manducabis me, nec tu me mutabis in te sapientise geternae tamquam ex tribus sa-
sicutcibum carnis tuae, sed tu mutaberis tis confectus est. Genes. xviir, 6 : Acce-
in me. » Joan. x, 10 Ego veni ut vi- : lera, tria sata similae commisce, et fac
tam habeant, etc. subcinericios panes. Cinis autem sub quo
 » : :

200 D. ALB. MAG. ORD. PR^D.

coctus esl panis iste, est cinis mortalita- sum. lloec est enim protensa spes, quae
tis ct liuniililatis liujus. Mattli. .xiii, 3li scmper sequcndo se protendit ut com-
Sunllc est regimm cwloruni fermento, prchendat. De appropinquantibus per
(juod acceptum mulicr abscondit iii fari- dilectionem ut dilcclionis unionem, Can-
nx satis tribus, donec fermentatum est tic. I, 3 Trahe mc, posl te curremus in
:

totum. Fernicnlum cst cliaritus Dei ad odorem unyuentorum tuorum. Panis

nos, quaj sub dictis satis cst absconsa, enim istc, quia omni pinguedine unctus
donoc totum calore charilatis pcnetra- est, Iiujus unctionis odor venit ad dili-
tum cst, pra^beat (ut diximus) corpus in gentem. Numer. xi_, 8 : Manna eral sa-
cibuui, animam in prctium, ct deitatem De appropinquanlibus
poris panis olcati.
in condimcntum. Psal. cxlvu, 14 : Adipe per internum saporem, Gcnes. xmx, 20 :

frumenti satiat te. Aser, pinguis panis ejus, etc. Sic enim
trahitur ad panem vitae.

« Qui venit ad mo non esuriet.

« Et qui credit in me, etc. »
Quomodo enim esuriet qui omnium
Lonorum in se habet abundantiam, et Credens assenlil primae veritati prop-
nullius rei defectum ? Apocal. vn, 16: ter se, et super omnia. Et hoc est, ut di-

Non esurient, neque sitient amplius, nec cit Dionysius ad ApoIIophanem, dare ve-
cadet supcr illos sol, neque ullus sestus. rilati manus. Qui autem dat veritali ma-
Sed contra hoc videtur quod dicitur, nus, ducitur a veritatc : et hic non errat.
Eccli. XXIV, 29: Qui eduiit me adhuc Unde Dionysius: « Dedisti veritati ma-
esurient. Sed ad hoc dicendum, quod du- nus, et falsilatis et erroris nexibus es
plici de causa surgit esuries spiritualis. absolutus. » Hic enim est de quo dicit

Est enim famcs desiderium, ut cibus spi- Psalmista, Psal. lxxii, 24: Tenuisti ma-
ritualis non habitus habeatur: et sic non num dexteram mcam, etc. llic enim qui
esurit qui ad panem vitee pervenit. Et sic credit, intus vcritate jam pascitur,
iterum fames sive esuries ut jam habilus dulcedine veritatis afficilur : et dicit :

cibus continuetur : ct sic conlinuo esurit Quam dulcia faucibusmeis eloquia tua\
qui ad panemvita" pervenit. Et sic loqui- etc. Unde Glossa: « Qui credit in me, et

tur Eoclesiasticus. Quod autem hic dici- comedit. » Proverb. xxxi, J8: Gustavit,
tur : « Qui veiiil, » intelligitur sic : Quod et vidit quia bona est negotiatio ejus
ille venit qui conlinuo ilii pani appropin- non exstinguelur in nocte lucerna ejus.
quat per lidei devolionem, per spei pro- Qui enim charitate veritatis pascitur,
tensionem, et per charilatis unionem, et dulcedine veritatis afficitur : el hujus ve-
pcr assimilationis incorporationem, et ritatis lucerna, in iiocte falsitatis et er-
per internam dileclionem. De venienti- roris non exstinguitur.
bus per fidei devotionem dicitur in Psal- Et hic sic nutritus pane vitae, qui de
mo xxxiii, G : Accedile ad eum, et illu- ore Dei procedit, non sitiet. » Glossa
« :

minamini, et facies, etc. Fidei enim est «Idem est nonsitiet, etnon esuriet: utro-
illuminare, et certa veritas cui fides in- que enim vcrbo aeterna signatur satie-
nititurnon permittit confundi. De ve- tas. » Sed est intelligendum quod triplex

nientibus per spem et aetcrnorum exspe- est sitis. Una quidem, quando cibus in-

ctalionem, ad Philip. ni, 13 : Fratres, eyo digestus ex stomacho fumat ad viam

me non arbitror comprehendisse. Et su- aesophagi et pectoris, et exsiccat illas
pra, f. 12 Sequor autem, si quo modo
: vias. Et haec sitis quanto plus bibitur,
compreliendam in quo et comprehensus tanto magis invalescit : nec sedatur nisi

* Psal. cxvni, 103.

 IN EVAxNG. JOANNIS, CAP. ¥1-35, 3G. 261

per somnum, et digestionem. Et Iisec si- num: sed aqua quam ego dabo ei, fiet

tis similis cst desiderio carnalis delecta- in eofons aquse salientis in vitam xter-
tionis, qui quo plus hauritur, tanto plus nam. Eccli. xv, 3 Aqua sapientix sa- :

sitilur. Joan. iv, 13: Omnis qui hibit ex lutaris potavit ilium. Isa. xxxiii, 16 :

aqua hac, sitiet iterum. Et Poeta : Panis ei datus est, aquae ejus fideles
sunt.
Quo plus sunt potae, plus sitiuntur aquse.

« Sed dixi vobis, etc. »

Alia causa sitis est cibi siccitas et so-

liditas, qui per membra non decurrit nisi Ecce incredulorum redaVgutio. Marc.
Iiumore fluere incipiat. Et haec est sitis XVI, 14 : Exprohravit incredulitatem eo-
naturalis quae potu dulci et delectabili se- rum et duritiayn cordis,
datur. Et huic similis est sitis consola- « Q?(ia et vidistisme, ct non creditis. »
tionis Spiritus sancti et justitiae : quia Videre Christum incorporali visione non
sine dulcedine ejus, cibus virtutis non prodest adfidem. Etdehacnon loquitur
reficit, et per membra animoe non dis- hic : sed de visione interiori, causata ab
currit. Psal. lxii, 2 : Sitivit in te anima exteriori. Videbant enim exterius opera
mea: quam muUipliciter etc. II Re- , quse nemo alius fecit, sicut dicitur, Joan.
gum, xxiii, 15 si quis daret tnihi po-
: XV, 24: etex hoc visupotentiam divinam
tum aquse de cisterna quae est in Beth- in eo latentem viderunt, per interiorem
leem! Hoc est, de rcfrigerio consolatio- mentis considerationem : vel de facili vi-
nis, quse est in domo panis, hoc est, in dere potuerunt. Joan. lu, 2 : Nemo potest
Christo a. quo fluil consolatio Spiritus hsec signa facere^ etc. Joan. ix, 32 et 33 :

sancti. A sseculo non est auditum ciuia quis ape-

Tertia causa sitis est membrorum om- ruit oculos csecinati. Nisi esset hic a Dco,
nium a proprio nutrimento destitutio, non poterat facere quidqiiam. Videbant
quse non sedatur nisi bono cibo membris sicutsffipse diximus modumin istis : quia
exhibito. Et hcec sitis est cui per meta- non clave utebatur,sed faciebat sicutpo-
phoram ista sitis comparatur, et est vir- testatem habens non per supplicationes, :

tutis esuries. Et ideo dicit Glossa quod vel exorcismos^ sed in plena potestate
idem est esurire et sitire. Tamen in de- divina. Propter quod hsec opera digitum
stitutis et arefactis, citius subvenilur Z)ei vocabat ^ Per hsec enim, infallibilia
mcmbris per liquidum quam per siccum: indicia viderunt et cognoverunt.
ideo natura in illis sitit citius quam esu- Sed contra haec objicitur, I ad Corinth.
riat. Et sic est in pane veritatis soliditas 11, 8 Si enim cognovissent, numr[uam
:

virtutis quse pascit, et liquiditas veritatis Dominum glorix crucifixissent. Act. iii,

quse infundit et potat. Et ideo ad virtu- 17 : Fraires, scio quia per ignorantiam
tem est esuries, et ad veritatem est sitis- fecistis, sicut et principes vestri. Sed ad
Et hac siti Christus videns se membris hoc dicendum, quod principes sacerdo-
suis destitui, cum ex timore fugerent, tum, et scribae in lege doctissimi, ex his
dixit, Joan. xix, 28 : Sitio. Et, sicut di- quse dicta sunt, vel cognoverunt vel co-
cit Augustinus, incorporavit sibi latro- gnoscere potuerunt eum. Quia etsi hu-
nem ad membrorum confortationem. militate carnis obumbrata vidcretur esse
Isa. 14: Occurretites sitienti ferte
XXI, divinitas, tamen fulgcbat in modo ope-
aquam. De istis duabus aquis dicitur, rum, et in ipsis opcribus : et sic de facili

Joan. IV, 13 et 14: Qui hiberit ex aqua vincibilis erat ignorantia ex carne causa-
quam ego daho ei, non sitiet in aeter- ta : et ideo imputandum erat eis si non

' Cf. Luc. XI, 20.

2(52 D. ALH. MAG. OIU). FR.^.n.

cognov(M-uut. l'^l quod dicilur dc Apo- Omne quod

« dat milii Paler, ad me
slolo elde Aolibus, diccndum, quod (|ui- veniet: ot eum qai venit ad me, non
deni ignoraverunt, lioc cst, perfectam de ejiciam foras. »
ipsocognilioncni habucrunt vclatam, sic-
ut dixinius, el ideo rcmedio pccnilentitc
peccatum eoruni purgari potcral. Tamcn Hic incipit oslcndcrc vias vcnicndi ad
viderunt ct cognovcrunl, sicut liic dici- iUum, quem vcrum pancm vitae csse
tur quia infallibilitcr ostcndcbat se illis.
:
ostcndil.

Ipsi autcm avcrlcndo se ab co, viderunt, Dicit autem liic tria : in quorum primo
ct ideo imperfecle cognoverunt : et hu- ostcnditur quis venit : in sccundo, quam
jus impcrfcctionis causa ipsi fuerunt, bcnigne venientem suscepit : tcrtio, cau-
Avertcns cnim sc |)er indignalioncm ct sam iilius susceptionis diligentcr descri-
indevotionem, videl quidem, licet impcr- bit.

oculum qucm avertit. Et hoc

fecte figit Dicit ergo : « Omne quod dal mihi
modo dicitur hic, quod viderunt eum. Et Pater. » Pater enim est qui paterno af-

de talibus dicitur in Psalmo xciv, 10: feclu dat gratuito, et dat Filio per gene-

Offensus fui generationi illi, et dixi: rationem quem diligit sicut seipsum. Pa-
Semper hi errant corde. Et ideo proxi- ter autem ideo pater est, et vocatur : quia
mum quidem viderunt sed avertentes :
patcrno Spiritu format FiHum ad simiU-
se ab ipso, figere oculum non curave- tudincm Patris. IIoc enim fieri non pot-
runt. Sapient. ii, 15 : Gravis est nohis est nisi Spiritu paterno formetur affe-

etiam ad videndum. ctus ad Patris veram innovationem. Spi-

Sed adhuc objicitur de hoc quod dicit ritus autem Patris aeterni, est Spiritus
Augustinus, quod fides est eariim rerum idem Filii, plenitudine copiae manans ex
quGe non vidcntur. Et sic videtur non be- ipso : et ideo in Spiritu illo cognoscitur
ne dicere « Et vidistis me, et non credi-
:
quia Pater est FiUi pater, et in Spirilu
tis. » Sed ad hoc diccndum, quod fides, cognoscitur quod Pater Dcus est FiUi Dei
per assensum quem habet, est invisibi- Pater. Ad Galat. iv, 6 : Quoniam estis

lium sed per inducentia ad fidem, est

: filii Dei, misit Deus spiritum Filii sui
visibihum, et audibilium, et generaliter in corda vestra clamantem : Abba, Pater.
sensibilium. Et hoc modo loquitur hic: Ad Roman. vui, IG et 17 : Ipse enimSpi-
et ideo improperat dicens : (( Et non cre- ritus testimonium reddet spiritui nostro
ditis, » cum tot induccnlia ad tidem ha- c^uod sumus filii Dci : si autem filii, et

betis. Joan. xx, 29 : Quia vidisti me, hseredes : ha^redes quidem Dei, cohseredes
Thoma, credidisli, etc. Joan. ix, 36 et autem Chrisli. Luc. xi, 13 : Pater vester
seq. : Quis est, scihcct FiUus Dei, ut cre- decoelo dabil Spirilum bonum petentibus
dam in eum ? Et dixit ei Jesus : Et vi- se. Sic ergo in hoc Spiritu dat : et quid-
disti eum, et qui loquitur tecum, ipse est. quid dut, in lioc Spiritu da!. Et in hoc
At ille ait : Credo, Domine. Et proci- Spiritu omne quod dat Pater FiUo per
dens adoravit eum. Ili aulem penitus in- ailernam electionem et praisentem inspi-
devoti, et viderunt eum indicio infalUbih rationcni « venit ad me, » hoc est, ad
suae deitatis, et non crediderunt. Joan. i, Filium, quia Patris donum fluit ad Fi-
11 : In propria venit, et sui eum non re- Uum, et in ipso Spiritu (qui donum est)

ceperunt. Ibidem, v, 43 : Ego veni in FiUus cognoscitur naturalis esse Flius

nomine Palris mei, et non accipilis me. Patris, qui cumdem spiritum non ad
Joan. 111, 11 : Quod scimus loquimur, et mensuram accepit. Unde Glossa « Ve- :

quod vidimus testamur : et lestimo7iium niet ad me, » hoc est, per fidem mihi
nostrum non accipitis. unitur. » Et alia Glossa : « Pater trahit
ad Fihum iUos, qui ideo credunt in Fi-
 IN EVANG. JOANNIS, CAP. YI-37, 38. 263

lium.quia credunt eum Palrem habere lium, et credit in eum, habeat vitam
Deum. » seternam : et ego resuscitabo eum in
novissimo die. »
« Et eum qui venit ad me, etc. »

Hic ponit horum quae dixit causara.

Tangit benignam hic susceptionem. Dicit autera hic tria : in quorum pri-
Eiim enim qui venit passibus fidoi. et mo tangit causam. Sed quia causa est
virtutum profectu, et fructu bonorura voiuntas paterna, ideo specificat secundo
operum. Venit autem ille, et pervenit. voluntatem paternam. Tertio autem
qui fidei cognitione pcrcipit quod est ostendit quo merito venitur ad illam
Deus Dei Fiiius, qui virtute se sibi per Dicit ergo « Quia descendi, » ideo
:

mansionem conjungit^ qui fruclu ope- non ejiciara foras raihi hserentera hurai-
rum non vacuis manibus accedit. Hic est lera, « de coelo, » secunduranaturaeservi-
de quo dicitur, II ad Corinth. ni, 18 :
lis assumptionem, secundum status hu-
Nos omnes revelata facie gloriam Domi- railitatem, secundura fortunffi pauperta-
ni speculantes, in eamdem imaginem tera, secundura huraanara reputationem,
transformamur, a claritate in claritem, secundum asperitatis laborem, secundum
tamquam a Domini Spiritu. Sic enim exsilii taediosara peregrinationera, et se-
venit qui cura Christo unus Spiritus effi- cundura rederaptionis difficultatera. De
citur.
naturae servilis assuraptione dicitur, ad
Eura ergo qui sic venit « non ejiciam Philip. II, 7 : Semetipsum exinanivit,
foras, » quia ille, sicut dicit Glossa, raa-
formam servi accipiens, m similitudi-
nebit in secrelo beatitudinis. De qua, nem hominum factus, et habitu inventus
Matth. XXV, 21 : Intra in gaudium do- ut homo. De status hurailitate dicitur,
mini tui. Quinirao inducara interiora Isa. T.iii^ 3 : Quasi absconditus vultus
secretorura. Genes. xxiv, 31 : Ingredere, ejus,et despectus, unde nec reputavimus
henedicte Domini : cur foris stas ? Foris eum. Et, ibidem, t^'. 2 et 3 Vidimus
:

enim stant qui ad familiara domus non eum..., despectum, et novissimum viro-
pertinent, et qui non coramunicant. Isa. rum, virum dolorum, et scientem infir-
Lvi, 5 : Dabo eis in domo mea et in mu- mitatem, etc. De fortunae paupertafe,
'>'is meis locum, et nomen melius a filiis pauper sum
Psal. cviii, 22: Egeniis et
et filiabus. Hic enim mecura coenabit in ego, et cor meum conturbatum est intra
pane vitae. Apocal. iii, 20: Si quis au- me. De hominum reputatione, I ad Co-
dierit vocem meam, et aperuerit mihi ja- rinth. iv, 13 Tamquam purgamenta :

nuam, intrabo ad illum, et coenabo cum hujus mundi facti sumus, omnium per-
illo, et ipse mecum. Oranis ergo talis in- ipsema usque adhuc. Ita quod homines
troducitur in conviviura raeura. nos reputant esse tales, qui expurgandi
essent de raundo. De asperitate laboris,
Psal. Lxviii, 4 : Laboravi clamans,
« Quia descendi de coelo, non ut fa-
raucae factse sunt fauces mese, etc. De
ciam voluntatem meam, sed volunta- dicitur,
exsilii taediosa peregrinatione
tem ejus qui misit me. Jerem. xiv, 8 : Quare quasi colonus fu-
Hgec est enim voluntas ejus qui mi- turus es in terra, et quasi viator decli-
sit me, Patris, ut omne quod dedit mi- ^«^" ^^ manendum ? Psal. cxix, 5 Heu :

hi, non perdam ex "^'^'^ ^'^^'^ incolatus meus prolongatus

eo, sed resuscitem
.,, , . . . ,. est, etc! De redemptionis difucultate,
illud in novissimo die. ^ /.o i- ., i j
u- .•
Luc. I, 68 : tecit redemptionem plebis
Hsec est autem voluntas Patris mei
suse.
qui misit me, ut omnis qui videt Fi- Sic ergo « descendi de coelo, » ccele-
2r.t D. \\M. MAG. OUn. PH/ED.

stia terrenis ingcrons. Oinncs auleni divi- 12 : Nemo ex eis periil, nisi filius perdi-
tias cn'li asportavil. Joan. i, li : Vidl' tio)iis, ut Scriptura impleatur.
inus f/loriain cjns, yluviani (/uasi uni~ Sed resuscitcm illud, » etiaiu in eo
«

(jcniti a Patrc. quod corporaiiter pcriit, « in novissimo

Sic ergo « descendi de coilo, » visibi- die, » quando communc crit omnium

lis factus in tcrra, ut dicit (ilossa, ut liu- judicium. Undo quod non pcrdo in ani-
milom Dcum scquatur ille, qucm puderet ma, fit prima rosurreclionc quod rcsus- :

sequi liomincm liumilcm. cito in die novissimo, fit resurrectione

« Non ut faciani voluntatcm meam » secunda : sicut dicit (ilossa. Luc. xii, 7 :

discrelam : quoB si praeirct voluntatcm Capilli capilis vestri omnes mimerali

Patris, mca esset, et mala, ct propria. sunt. Ad Roman. viii, 11 Qui suscita-
:

Omnis enim volunlas qua? prant volun- vit Christum a mortuis,... vivificabit et
tatcm Patris, propria cst, et mala. mortalia corpora vestra, propter inhabi-
(( Sed voluntatem ejus qui misit me, » tantem Spiritum ejus in vobis. Ad Phi-
scilicct Patris : ct idoo merito sua vo- lip. III, 20 et 21 Salvatorem exspecta-
:

luntas praeit voluntatem mcam. Luc. mus Dominum nostrum Jesum Christum
XXII, 42 : Non mea voluntas, sed tua qui reformabit corpus, etc.

fiat. Ad Pliilip. ii, 8 : Factus obediens

usque ad mortem, mortem autem crucis. « Haec est enim voluntas Patris
Ad Hcbr. x, 36 Voluntatcm Dei fa- :
mei qui misit me, etc. »
cientes, reportetis repromissionem. IMatth.
VI, 10 : Fiat voluntas tuas, etc. Hic tangit mcritum, quo ad bonam
Patris voluntatem pervenitur. Psal. l,
« Heec est enim voluntas ejus qui 20 : Benigne fac, Domine, in bona vo-
misit me, Patris, etc. luntate tua Sion, ut sedificentur muri
.Jerusalcm. Isa. lxii, 4 : Vocaberis Vo-
Spccificat hic voluntalcm Patris cliam luntas mea in ea, et terratua inhabitala,
in Filii missiono : quia Pater in illa mis- quia complacuit Domino in te.
sione bona cogitavit de nobis. Jerem. xxix, « Ut omnis qui » oculo interioris co-
11 : Ego sciocogitationes quas ego cogito gitationis « videt Filium, » eum per
super vos, cogitationes pacis et non affli- opera Filium Dei recognoscens. Luc. x,
ctionis, I ad Timoth. ii, 4 : Qui omnes 23 : Beati oculi qui vident ciuae vos vide-
Jiomines vult salvos fieri, etc. I ad Thes- tis.

sal. IV, .3 : H;ec est voluntas Dei, sancti- « Et, «extali visione, « credit in eum, »

ficatio vestra. Ad Roman. xii, 2 : Ut asscntiens veritati : et per amorem ten-

probetis quae sit voluntas Dei bona, et dens in ipsum, « habeat vitam seter-

beneplacens, et perfecla. nam, » indeficientcm in fonte suo hau-

« Ut omne quod dedit mihi, » ab ffiler- stam, ct totam simul, ct pcrfccte posses-
no eligendo, et socundum praesentem sam, ut dicit Boclius. 1 ad Corinth. xv,
justitiam vocando ad me. Psal. ii, 8 : 54 Absorpta est mors in victoria. Apo-
:

Postula a me, et dabo tibi Gentes hsere- cal. XXI, 4 Mors ultra non erit. I ad
:

ditatem tuam. Joan. xvii, 6 Tui erant, : Corinth. xv, 20 : Inimica destruetur
et mihi eos dedisti, et sermonem tuum mors. Joan. xiv, 19 : Ego vivo, et vos
servaverunt. vivetis.
« Non perdam ex eo » aliquid quod « Et eum » talem sic credentcm, « ego
dalum est : quia ex me conscrvatur. Et resuscitabo. » Quamvis eniin Pater re-

si perditur, ipse perdit scipsum. Osee, suscitet, et Spiritus sanctus, tamen cgo
xiii, 9 : Perditio tua, Israel, tantummo- pcr meam resurrectioncm causa ero rc-
do in me auxilium tuum. Joan. xvii. surrectiouis suae. Et, sicut dicit Augusti-
 IN EVANG. JOANNIS, CAP VI-41, 42. 26d

nus : « Clirisli resurreclio causa est « E(/o sum panis vivus, » intus reficiens,
efficiens nostrse resurreclionis. » Osee, « r/ui de coelo descendi. Murmurabant
»

VI, 3 : Vivificabit nos post duos dies, et autem maxime de ista parte quod dixit :

in die tertia suscitabit nos. I ad Tliessal, « Qui de c(p.lo descendi : » de coeto di-
IV, 13 : Si enim credimus quod Jesus cens suam originem esse, cum ipsi suam
mortuus est, et resurrexit, ita et Deus origiuem humilem in terra, ct a ferra
eos qui dorynierunt, etc. cognoverunt. Joan. iii, 31 : Qui desur-
« In novissimo die, » quando lux hu- sum venit, super omnes est. Ibidem, xvi,
jus mundi obtenebrabitur, et incipiet 28 Exivi a Patre, et veni in mundum :
:

claritas vitae seternte. Psal. ciu, 2 : Ami- iterum relinquo mundum, et vado ad
ctus lumine sicut vestimento. Isa. lviii, Patrem. Joan. viii, 23 ; Vos de deorsum
10 : Orietur in tenebris lux tua et tene- estis, ego de supernis sum.
brss tuse erunt sicut meridies.

« Et dicebant : Nonne hic est Jesus, jgf^

« Murmurabant ergo Judsei de illo, filius Joseph, cujus nos novimus pa-
quia dixisset : Ego sum panis vivus, trem et matrem? Quomodo ergo dicit
qui de C03I0 descendi. » hic : Quia de co^lo descendi ? »

Hic incipit hujus doctrinae secunda Tangit modum murmurationis.

pars, in qua compescitur murmur exor- Et dicit duo, scilicet, originem terre-
tum de doctrina. nam, et ex hoc impossibile esse quod
Dividitur autem in duas partes : in dixit. « Nonne, etc. » Quserit unus ab
quarum prima ponitur exorta Judaeorum alio ut ex communi omnium notitia ma-
murmuratio in secunda autem ad mur- : gis impossibile quod dixit appareat.
mur facta a Domino responsio, ibi, Nonnehic est Jesus, » quem novimus
«

t. 43 : « Rcspondit ergo Jesus. » nomine? quamvis sigaificatum et effe-

In prima duo dicuntur, scilicet, quod ctum nominis non cognoverunt. Sed hoc
murmurabant, et de quo. nomen putabant esse terrenum, et ab
Dicit ergo : « Murmurabant ergo Ju- hominibus impositum, non ab Angelis,
dsei. » Murmur, ut dicit Ambrosius, est et annuntiatum, et ab ceterno sibi inna-
occulta detractio. Detrahebant ergo ve- tum. Psal. xLviii, 12 : Vocaverunt no-
ritati sern\onis, et murmurabant occulte. mina sua in terris suis.
Quia adhilc recens erat miraculum de « Filius Joseph. » Luc. iii, 23 : Ut pu-
multiplicatione panum, nec aperte ser- tabatur filius Joseph : quia alitor Christi
moni contradicere audebant. Sapient. i, fuit.

1 1 Custodite vos a murmuratione quse

: Cujus nos novimus, » (hoc putative
«

nihil prodest, a detractione parcite

et dixerunt) « patrem et matrem. » Matrem
linguse : quoniam sermo obscurus in va- quidem veram noverunt, sed Patris nul-
cuum non ibit. Ad Roman. 1, 29 et 30 : lam habuerunt notitiam veram. Et hujus
Susurrones, et detractores, Deo odibiles. causa tangitur, I ad Corinth. 11, 14 :

« De illo, quia dixisset, » scilicet Je- Animalis homo non percipit ea quse sunt
sus.Ecce de quo murmurabant. Spiritus Dei : stultitia enim est illi, et
Et tanguntur duo, scilicet^ de quo non potest intelligere, quia spiritualiter
murmurant, et modus murmuris. examinatur. Isa. vi, 10 Excseca cor po- :

« Murmurabant ergo Judsei de illo, puli hujus, et aures ejus aggrava, et

quia dixisset : » quod etiam totius ante oculos ejus claude : ne forte videat oculis
habitse doctrinee fuit fundamentum : suis, et auribus suis aiidiat, et corde suo
 26() D. ALB. MAG ORI). PR/ED.

i)ilelH(jat, et convertati/r, et sanem ewn. Non quia Patrcm vidit quisquam,

nisi is qui est a Deo, hic vidit Patrem.

« Qaomodo ergo dicit, eto. » Amen, amen dioo vobis : qui credit
in me, habet vitam a^ternam. »

Ac si dicant : Quomodo potest secun-

duni vcrilalem dicere : « Qiiia de coelo Duo fangit, scilicet, quare ad eum non
desccndi, » cuni terrena ejus origo con- venitur, et quid utilitalis consequuntur
trarium alleslelur nobis omnibus? Pro- venienles.
verb. xviii, 2 : Non recipit stultus verba Dicll crgo : « Nemo, » qui ab humo
pmdoiti.r, 7iisi ea dixeris qiue versantur factus est, « potest, » cum non sil in ipso
in corde ejus. aulcm scrmoni re-
lluic nisi humi potonlia. Joan. iii, 'U : Qui de
spondet Doniinus, .loan. vii, 28 El me : terra est, de terra loquitur.
scitis, et unde sim scitis et a meipso : « Venire ad me, » qui dc coelo suin,
}ion veni, sed est verus qui misit me, « nisiPater, » qui est in ccelis, « qui mi-
quem vos nescitis. sit me, » per hoc quod incarnari praece-
pit, « traxeriteum. » Ac si dicat Ideo :

per consensum tidei verborum meorum

non venilis ad me, quia Pater meus vos
43 « Respondit ergo Jesus, et dixit eis :

non Irahit. Tractus aulem iste intelligitur

Nolite murmurare in invicem. »
tractus interior, qui fit duplici fune, sci-
licet, veritatis, et delectalionis. Yeritas
Hic incipit responsio Domini. quidem consensum
trahit intellectum ad :

Et habet duas particulas quarum : in sed delectatio trahit volunlatem per amo-
prima ponitur responsio ad murmuran- ris vinculum. Dicilur autem Pater tra-

tes, et in secunda ad murmurationem. here, quia hoc de Filio revelat. IMatlh.

In prima responsione tria dicuntur, XV I, 17 Caro et sanguis non revelavit
:

scilicet, murmurationis repressio, et tibi, sed Pater meus qui in caelis est.

quare murmuranles non veniant ad eum Trahit autem Pater per Filium in re-
ostcnsio, el viae per quam ad eum veni- velatione veritatis. Et trahit ad Filium,
tur declaratio. quando pcr veritatem revelatam ad Fi-
Dicit ergo : murmurare in
« Nolitc lium lidei devotione acceditur. Trahit ad
invicem. » I ad Corinlh. x, 10 Neque : Filium per Spiritum sanclum, quando per
murmuraveritis sicut qtiidarn eorum amorem veritatis Verbi incarnati Fihus
murmuraverunt, etc. Eccli. x, 28 Vir : diligitur. Trahit ad Spirilum sanctumper
prudens et disciplinalus non murmura- Spiritum, scilicet, quando per amorem
bit. Eccli. XXXIII, 5 : Prsecordia fatui Spiritus in donis suis percipitur. Et quia
quasi rota carri. Glossa : « Quae fcenum prima auctoritas missionis est in Patre,
portat et murmurat. » Isa. xxvi, 16 : /n ideo Pater per appropriationem trahcre
tribulatione murmuris doctrina tua eis. dicitur. Sicut et in corporalibus primo
dicitur trahere, primo ad se movet
qui
quod distat. Trahit autem Filius ad Pa-

44 « Nemo potest venire ad me, nisi trem per modum inducentis : quia veri-

Pater, qui misit me, traxerit eum : et

tas revelata inducit ad Patrem. Trahit
etiam Spiritus sanctus ad Patrcm, quan-
ego resuscitabo eum in novissimo die.
do amor in cordis desiderio docet et mo-
Est scriptum in Prophetis Et erunt
45 :
vet invocandum Patrem. Propter
ad
docibiles Dei. Omnis qui audivit a Pa- quod dicitur, ad Galat. iv, 6 Misit Deus :

tre et didicit, venit ad me. Spiritum Filii sui in corda vestra, cla-
 IN EVANG. JOANNIS, CAP. VI-i4, 45. 267

mantem Abba, Pater^. Osee, xi, 4 In

: : cet diversa prophetarent, tamen ad idem
fumculis Adam traham eos, in vinculis ire intendebant. »

charitatis. Jerem. xxxi, 3 hi charitate : Et erunt omnes docibiles Dei. » Ac

((

perpetua dilexi te : ideo attraxi te mise- si dicat Si obicem non poneretis, doci-
:

rans. Sic dicitur, Joan. xii, 32 : Omnia biles essetis a Deo sicut testantur Pro- :

traham ad meipsum. phetai, et per hanc doctrinam ad me tra-

Sed objicitur Si enim non veniunl : hercmini. Jerem. xxxi, 34 : Non docebit
nisi tracti a Patre, non videtur eis csse ultra vir proximum suum, et vir fra-
imputandum si non venerint quia tra- : tremsuum, dicens : Cognosce Dominum :
cti non fuerunt. Sed ad hoc dicendum, omnes enim cognoscenl me, a minimo
quod isti obicem Spiritui sancto et Pa- eorum usque ad maximum. Joel. ii, 23,
tri posuerunt. Quia cum tides sit ex au- ubi nos habemus Dedit vobis doctorem :

ditu *, et ex sensibus (ut in antehabitis di- justitise : ibi habet translatio Septua-
ctum est), ex his quae viderunt, venire ginta ^aErunt omnes docibilesDei. » Isa.

potuerunt, et tunc tracti fuissent. Et ideo nv, 13 : Ponam universos filios tuos
sibi imputentnon fuerunt. Can-si tracti doctos a Domino. Joel. ii, 28 : Effundam
tic. I, 3 Trahe me, post te curremus in
: spiritum meum super omnem carnem,
odorem unguentorum tuorum. et prophetabunt filii vestri, et filise

Et ideo sequitur : vestrse. Sic ergo in mullis Prophetis

scriptum est.

«
i^. n u
Et ego resuscitabo
^
eum, »
Si ero^o vos
^ . .
non trahimini, vobis im-
putetis. Quia

Talem sic tractum ad me tamquam « Omnis qui audivit a Patre, etc. »

membrum, quod pertinet ad unitatem

corporis mei, resuscitabo ad vitam glo- Explanatio est ejus quod est, docibiles

riosam, « in 7iovissimo die. » Quia sicut esse Dei, vel trahi a Patrc. Quia omnis
omnia membra mea Spiritu viviticantur, qui audivit auditu interiori, causato ab
ita et uno Spiritu ad selernam vitam re- exteriori. Si enim audivissent auditu in-

suscitabuntur, Ad Roman. viii, 11 Qui : teriori ea quae viderunl exterius et audi-

suscitavit Jesum Christum a mor- verunt, tunc scivissent quod a Patre
tuis, etc. I ad Corinth. xv, 22 : Sicut in omnia didicisset quae fecit.
Adam omnes moriuntur, etc. Joan. xi, Et hoc est quod addit : « Et didicit, »
25 : Ego sum resurrectio , et vita, etc. quia interius oportet discere, et exterius

Sic ergo patet causa quare ad ipsum isti audire, et generaliter percipere. Isa.
murmurantes non veniunt. xxviii, 9 : Quem docebit scientiam ? et
Quse autem sit via veniendi, ita ut sint quem intelligere faciet auditum ? abla-
inexcusabiles, aperit cum subjungit :
ctatos a lacte., avulsos ab uberibus. Qui
enim interius percipere sciunt, non in-

« Est scriptum in Prophetis, » fantilem doctrinam, sed quae loquitur

Spiritus, illi audiunt a Patre, Job, iv,

Non in uno, sed in multis. Eccli. 12 : Quasi furtive suscepit auris mea
xxxvi, 17 : Susciia prsedicationes, quas venas susurri ejus. Job, xxxiii, 16 et 17 :

locuti sunt nomine tuo Prophetse

in Aperit aures virorum, et erudiens eos
priores. Sicut enim dicit Glossa « Om- : instruit disciplina, ut avertat hominem ab
nes Prophetse uno eodemque Spiritu, li- hisquse facit, et liberet eum de superbia.

* Ad Roman. viii, 13 : Accepistis spiritum {Patev).

adoptionis filiorum, in quo clamamus : Abba ^ Ad Rom3in. x, i1 : Ergo fides ex auditu.

 .

208 D. ALB. MAG. ORI). PR^D.

Oui ergo sic inlcrius didicit, « voiit ut si quis ex ipso manducaverit, non
(u/ 7ne y) i>OA' fidoi devolionom. Sicut cr- moriatur. »
go dicilur, Apocal. xxii, 17 : Qiii audit,
dicat Vmi. Oui cniin audil Patrem sic
: Ilic cst responsio facta ad murmura-
vocantem, omnia sua invitat, et venit. tionem.
Sed ne credant quod exlerius appareat autem tres paragraphos
llabet in :

Pater ut homo docens, ideo subdit : quorum primo pancm verae vitae distin-
guit a pane figurali in secundo, mani- :

« Non quia Patrera viditquisquam,» festat hunc panem pcr originem et per
operationcm eirectus proprii : in tertio,
Perfecla comprelicnsionis visione, declarat cumdem per veritatem suppositi
« ni.si is, » Filius, « qiii a Deo est, » per et signati proprii corporis sui.
substantialem generationem, « ]iic, » In primo horum tria dicit secundum
consubstantialis existens, « videt Pa- quod ipse est panis, ct quod deficit ab
trem. » Joan. i, 18 : Denm nemo vidit ipso panis figuralis, et quod in ipso in-
umquam : unigenitus Filius qiii est in venitur veritas omnium quae deficiunt
sinu Patris, ipse rnarravit. Matth. xi, in figura.
27 : Nemo novif Filiiim^ nisi Pater, ne- Dicit ergo : « Ego sum panis vitas : »

que Patrem quis novit, nisi Filius, et cui quia vere facio vitae eflectum.
voluerit Filius revelare. Pater enim tra- Quod ut melius intelligatur, sciendum
hens, non exterius apparet, sed interius quod panis qui vcre panis est, panis est
revelans veritatem. Quamvis lamen in- de frumento : et hic quatuor facit vitae

visibilis sit, tamen nemo credit verila- opera. Conservat enim vitam, incorpo-
tem in Christi dictis vel factis, nisi ipse ratur membris, fortissime adhaeret, et
docuerit. inter grana propter suae substantiae
puritatem naturae magis convenit. Et
« Amen, amen dico vobis, etc. » primum Christo convenit. Secundum au-
tem non convenit quia nos Christo
ei :

Confirmatio est veritatis ex dictis. (et non ipse nobis) incorporamur

Quasi diceret : Ex quo enim ego vidi Unde dictum est Augustini « Non tu :

Patrem trahentem, et revelantem, cer- me mutal)is in te, etc. » In hoc tamen

tum est omne quod dico. simiie est : quia ipse nobis unitur, ut di-
« Qui credit in me, » quia illum Pa- cit Ililarius, naturae suae assumptie uni-
ter trahit, « hahet vitam seternam, » tione. Joan. xvii, 21 : Ut omnes ujium
nunc in causa, et in futuro in efTectu. sinty sicut tu, Pater, in me, et ego in
Ad Koman. iv, S : Credenii in eum qui ie : ut et ipsi in nobis unum sint. Sic
justificat impium,reputahilur fides ejus enim adhaeremus Domino. Deuter. iv,

ad justitiam. Non ergo discredatis, quia 4 Vos, qui adhseretis Domino Deo
: ve-
ego sumpanis vitse, ex quo credentes in stro, vivitis universi usque in prsesentem
me vivifico. diem. autem substantiae. I
De puritate
Sic ergo terminata est responsio facta ad Corinth. x, 17 Unus panis, unum :

ad murmurantes. corpus mtdti sumus, scilicct in Christo,

omnes qui de uno pane participamus.
Non enjm secum est unus panis, qui se-
_ _, • -1 cum purilale non convenit. Sic ergo est
48 « Ego sum panis vita3. .. . ., °
panis vitae, quo vitam sui spiritus parti-
. . ., ..

49 Patresvestrimanducaveruntmanna eipamus, quo totum vivificatur eorum

in deserto, et mortui sunt. qui corpus participant. Eccli. xv, 3 : Ci-

5D Hic est panis de ccelo descendens, havii illum pane vitse et intellectus, etc.
 IN EVANG. JOANNIS, CAP. VI-49, 50, 51, 52 269

« Patres vestri, etc. » vitam relicitur. Sacramentaliter aulem

manducans aliquando istain non habet
Distlnguit hunc panem a pane figu- relectionem : sed aliquando, ut dicit Au-
raii. gustinus, usque ad sacramenti perce- •

Et ideo dicit : « J'atres vestri, » non plionem manducat, et non usque ad

tam carne quam infidelitate, « mandiica- perceptionem rei sacramenlalis. Unde
veriint manna, » quod hunc panem figu- Augustinus : « Ut quid paras dentem,
ravit, et non intellexerunt « et » ideo : et ventrem ? Crede, et manducasti. »

« mortui sunt in deserto, » utraque mor- Joan. \\, 6i : Verba quse ego locutus
te, carnali et spirituali. Psal. lxxvii, 30 sum vobis, spiritus et vita sunt, hoc est,

et 31 : Adliuc escss eorum erant in ore spiritualiter accepta vita sunt.

ipsorum, et ira Dei ascendit super eos. Panis autem in veritate forma) panis,
Numer. xi, 34, Judsei mortui sunt in est panis quem dentibus atterimus, qui
sepulcris concupiscentise '.
corpus vegetat ad vitam mortalem. Tri-
<( « Hic est » verus « panis, non fi-
» bus ergo veritatibus primis et maxi-
gurativus, « de coelo » Trinitatis, non me in primo sensu dicitur Iiic : « JJic est

aereo, « descendens. » I ad Corinth. x, panis de coelo (Trinitatis) descendens » ,

16 Panis quem frangimus, nonne com-

:
ladCorinth. XI, 23 ei^i-.Accepit panem,
municatio corporis Domini est ? Unde et gratias agens,fregit, et dixit : Accipite,
verus panis hic prseponitur figurali pani et manducate : hoc est corpus meum.
de coelo Trinitatis descendens. Sapient. Psal. Lxxvii, 11 : Parasti in dulcedine
XVI, 20 : Paratum panem de coelo prsB' tua pauperi, Deus.
stitisti illis sine labore, omne delecta-

mentum in se habentem, et omnis sapo- « Ut si quis ex ipso manducaverit, »

ris suavitatem.
Verus enim panis dicitur quadruplici- Spiritualiter, ut dicit Glossa, intus in
ter, scilicet, veritate eliectus primi, et ve- corde intelligendo, et ainando : « non
ritate elTectus sacramenti, et veritate ef- moriatur, » morte ceterna, quantum est

fectus nutrimenti, et veritate formali. de virtute sacramenti : quia si per se

Veritate effectus primi : sic Filius Dei aversus cadat a virlute sacramenti ut Ju-
Verbum increatum, dicitur verus panis : das, morietur, qui non ex defectu vege-
quia veritatem facit effectus, qui est cor tationis sacramenti, sed ex peccato pro-
conlorlare. Hoc enim quod faciat panis, prio aversus mortuus est fleternaliter :

accepit a veritate prima, Psal. ciii, 15 : quia in spiritu corpus Christi vegetante
Panis cor hominis confirmat, non remansit. Joan. vi, 58 Sicut misit :

autem sacramenti panis, est

Veritate me vivens Pater, et ego vivo propter Pa-
panis sub quo continetur corpus Christi. trem : et ciui manducat me, et ipse vivel
Ille enini veritatem continet sacramenti, propter me.
et ideo sacramentum dicitur verilatis : et

de hocdicit : IJic est panis verus qui de

ccelo dcscendit.
« Ego sum panis vivus, qui de ecelo
51
De veritate autem elTectus nutrimenti,
sic aliquando gratia sacramentalis dicitur descendi,
manducant
panis, in his qui spiritualiter Si quis manducaverit ex hoc pane, 5;?
panem Christi quia spiritualiter man- :
vivet in seternum. »
ducans, vere manducat quia vere ad :

* Numer. xi, 34 : Vocatus est ille locits, ubi ibi enim sepelierunt populum qui desideraverat,
mortui sunt Judsei : Sepulcra concupiscentise : scilicet carnes.
270 D, ALB. iMA(J. Om). IMLI^I).

Deolural liic liuuc pauein a proprio panis. Cenes. xiv, 18 : Mclchisedech rex
eHcclu (Jicens : « Eyo suin panis viviis, » Salcm, pro/crens panem et vinum, crat
hocest, vivilicans, u (juo vila lluil in om- cnim saccrdos Dci altissimi, bencdixit
nes sunienles, « (/ui dc cwlo descendi, » ei, etc.

a quo noii ilescendit nisi vivuni. C(L'lum « Pro mundi » totius « vita, » sulfi-
cnim vitaj principium est universis (|uia : cientcr : et si non eflicienler ehicit in
omnia in C(e1o vivunt, cl in C(i'lis esl vi- quibusdam, culpa est eorum. Luc. xxii,
ta beata. Joan. v, 20 : Sicut Pater Iiabet 11) : IJoc est corpus mcum, quod pro vo-
vitam in semetipso, sic dedit ct Filio ha- bis datur*. Jloc enim sacramenlo nos
here vilani in semetipso. sibi Chrislus univit, el sic spiritui vitae
conjunxit : ut spirilu vitoe omnes vivifi-
« Si qiiis man(Jucaverit ex hoc cemur. Unum eniin corpus uno spiritu

pane, » Ciiristi vivihcatur. 1 ad Corinth. x, 17 :

Unus panis, el unum corpus multi su-

Sacramenlah el spirituah manduca- mus, scilicet in Christo, omnes qui de
lione, « vivet in seternum, » quanlum est uno pane participamus.
de efTectu panis manducali, quia ille vi- Sic ergo de pane vitaB determinatum
vihcat in aeteinum vila gloriae : quia id est.
quod nunc in specie sacramenti gerimus
in gralia, ahquando rerum veritatc capie-
mus. Quia sicutnunc Christum sumimus
« Litigabantergo Judaei ad invicem, S3
hic invisihiliter in specie sacramenti,
ila influet se noljis ahquando in veritate
dicentesQuomodo potest hic nobis
:

dulcedinis suae deitatis, sicut dicit heatus carnem suam dare ad manducan-
Dionysius. Isa. lxvi, 12 : Ecce ego de- dum ? »

clinabo super eam quasi fluvium pacis,

et quasi torroitem inundantem gloriam Hic tangitur pars tertia, inducta con-
Genlium, qunm sugetis. Psal. xxxv, 9 :
tra htigium Judaeorum.
Incbriabuntur ab ubertate domus tuse, autem in duas partes
Dividitur : in
et torrcnle voluptatis tuse potabis eos. quarum prima tangilur Judaeorum liti-

Luc. XXII, 30 : L)t edatis el bibatis super gatio secunda autem, litigii sedatio
: in
mensam meam in regno mco. per sapientiae responsionem.
In prima duo dicuntur, scilicel, lis, et
« Et panis qiiem ego dabo, oaro de quo litigabant.
mea est pro mundi vita. » Dicit ergo : « Litigahant, » quia mur-
muratio occulta jam inapertum proru-
Declarat hunc panem per significalio- perat : sicut dicilur, 11 adTimoth. iii, 13 :

nem supposili, (jute est res et sacramen- Mali homines, et seductorcs, pro/icient
tum in Eucharistiae sacramento, dicens :
in pejus : errantes, et in errorem mitten-
« Et panis, » hoc est, signatum per pa- tes. Et sic occulta rebellio ad verba Do-
nem, « quemego, » ut summus Sacerdos, mini processit ad lilemapertam. Non au-
de quo in Psalmo cix, 4, dicitur Tu es :
tem poterat esse lis, nisi ex discordia :

sacerdos in setcrnum secundum ordinem quia cx ipso discordabant. Aliqui enim

Melchiscdech. devoti, sermones ejus reverentcr rccepc-
« Dabo » ci spiritualiter manducanti, runt, quamvis non intelligerent et in :

suppic et sacrainentahter manducanti, mansuetudine exspectaverunt, donec ipse

quia « caro mca cst, » latcns sub specie sermones suos exponeret. Jacobi, i, 21 :

1 Cf. Mallli. x.wi, 26 el Marc. xiv, 22.

 L\ EVANG. JOANNTS, CAP. VI-53, 34. 271

In mansueludine suscipite insitum ver- cariialibus cogilationibus pleni, argu-

bum, quod potest saloare animas ve- mentabantur quod si carnem dat de se,
5/>-a5. Alii autem sermonem impossibilem carnem abscindere oportot, et sic mori-
repulaverunt : et ideo murmurabant li- tur et si morilur, dare non polest
: quia :

tigantes. Et hi maxime qui propter ven- mortuus nihil dat.

tris concupiscentiam sequebantur : quia Adhuc, Humana caro non est munda
illis videbatur ex sermone quod corpo- vel licita ad sumendum quod non : et

ralem cibum ulterius nollet exbibere. congruit in cibum sumere, darc non pot-
Jacobi, IV, 1 : Unde bella et lites in vo- erat.

bis ? Nonne hinc ? ex concupiscentiis ve- Adhuc autem, Pauca sunt animalia
stris, qux militant in membris vestris ? quae suae speciei carnibus vescuntur. Ergo
« Litigabant ergo Judxi, » quia ipsi innalurale est, quod nobis carnem suam
semper fuerunt carnales, carnalia deside- det ad manducandum.
ranles. Unde etiam, Numer. xxi, 3, di- Adhuc, Inter feralia vitia ponitur a
cunt : Anima nostra jam nauseat super Philosophis carnes humanas comedere.
cibo isto levissimo, manna fastidientes : Ergo inhumanum est, quod det nobis
et flagrabant desiderio carnium. Ita et carnem suam ad manducandum. Istse
nunc cffilestem cibum fastidientes, carna- carnales rationes inter eos causam de-
lem appetebant. derunt litigio. I ad Corinth. n, 14 Aiii- :

Litigabant autem « ad invicem, » non malis homo non percipit ea qux sunt
cum discipulis, vel Apostolis : quia illi Spiritus Dei.
propter reverentiam Magistri aperte con-
tradicere non audebant. Undc, Proverb.
VI, 14, dicilur de apostata Pravo corde :
« Dixit ergo eis Jesus : Amen, amen
machinatur malum, et omni tempore dico vobis, nisi manducaveritis car-
jurgia seminat. De discipulis autem di-
nem Filii hominis, et biberitis ejus
citur, Isa h, 4 Erigit mane, mane erigit
:

mihi aurem, ut audiam quasimagistrum. sanguinem, non habebitis vitam in

II ad Timoth. ii, 14 : Noli contendere vobis. »

verbis : ad iiiJiilum enim utile est, nisi

ad subversionem audientium. Protervus Contra litigium, sapientiffi opponit re-
enim et non discipulus est, qui contradi- sponsum.
cit, Osee, iv, 4 et 5 Populus tuus sicut : Dividitur autem ista pars in duas par-
hiqui contradicunt sacerdoti : et corrues tes : in quaruni prima plene ostendit
hodie, et corruet tecum Propheta. II ad efTectum panis, quem prius dixit esse in
Timolh. II, 24 Servuni Domini non seipso : in secunda, ostendit quod manna,
oportet litigare. quod fuit hujus panis figura, deficiebat
« Dicentes. » Ecce de quo litigabant. ab eodem efi"ectu, qui est in isto pane.
In primo tria dicit in quorum primo :

« Quomodo potest hic, etc. » confirmat quae dixerat : in secundo, ve-

ritatis dicti sui causam convenientem as-
Non quaerunt modum : quia omnem signat : in terlio autem inducit causam
modum sermonis illius reputant impossi- causte, qua totum sermonem pro-
bilem, non attendentes quod dicitur, bat.
Genes. xviii, 14 : Numquid Deo quid~ In prima autem in qua confirmat quae
quam est difficile ? Luc. i, 37 : Non erit dixerat, quatuor facit, scilicet, confirmat
apud Deum omne verbum.
impossibile per negationem, consequentiam sermonis
« Quomodo potcst hic nobis carnem manifestatper affirmalionem, propositum
suam dare ad manducandum 1 » Quia concludit per vitam quae ex vivifico suo
272 D. ALIJ. MAG. ORD. PRvED.
est corpoie, polenliaiu ad viUu resiuTe- habet carnem, et vitae principium a Patre
ctioncin lalibus incssc (leclaral. ccciesti. Exod. xii, 8 : El edent carnes
Dicit ergo : « Amcn^ amcn dico vohis, » nocte illa assas itjni. iVumer. xi, 18 :

lioc est : Vere, vere dico vol)is, qiiia ct Sanctificamuii : cras enim comedetis
verilale prteligurationis, ot veritale divi- carnes, hoc est, infuturo. Job, xxxi, 31 :

na signo. Proefij^urabat enini in lege, Si non dixerunt viri tahernaculi mei :

cibans eos signo hujus panis, per lolum Quis det de carnibus ejus, ut saturemur ?
exsilii eoruin tempus, quo ad palriam Viri tabernaculi Ghristi, omnes sancti
tendebant. Quod ligurabat, ([uod cibo Patriarchae et Propiieta; fuerunt, qui
panis Eucbarisliie cibandi essent per omnes in spiritu saturilatem corporis
teinpus bujus exsilii, quo ad patriam coe- Giiristi desiderabant.
lestem lendimus. Yeritate autem divina « Et hiberitis ejus sanguinem. » Quia
dicit : quia ipse est unigcnilus, qui est sicut carne accipitur vivilicum restaura-
in sinu Patris ', cujus omnia verba cum tivum spiritualis et divinae vitae in nobis
reverentia sunt accipienda. sanguinem accipitur in-
deperditae, ita per
timorum aspersio, et emundatio contra
« Nisi manducaveritis, » omnemfoeditatemimpedientem. AdHebr.
IX, 22 Sine sanguinis effusione non fit
:

Hoc est, si non manducaveritis « car- remissio. Exod. xii, 22 Aspergite ex eo, :

nem Filii hombns^ » quia quod carnem
habet manducabilem in sacramenlo,
est, in hoc quod est Filius
nisi hiberitis ejus sanfjidnem. » llsec est
consequentia. Et fundalur in hoc, quod
scilicetex sanguine agni, superliminare,
lioc et utrumque postem, scilicct ostii. Osti-
hominis : « et um autem quo tota vita volvitur, et
movetur ad introitum et exitum, est
cor in quo duo postes sunt intellectus
:

iion est nisi unum vita3 principium, quo et afTeclus. Intellectus linitur fide sangui-
ea quae unius generis sunt vivificantur. nis, affectus autem dilectione sanguinis
Secunda aulem proposilio est, quod ejusdem. Ad Ilebr. ix, 12 : Per proprium
oportet principium vilae et conforme et sanguinem introivit semel in sancta,
connaturalc esse his qui vivificantur. soterna redemptione inventa.
Tertia proposilio est, quod oportet uniri « Non habehitis, » nec vos nec alii,

vitae principio, o*mncs qui participant « vitam, » hoc est, pignus vitae gratioe et

vitam ipsius. Gum ergo Filius Dei, qui gloriae, « in vobis. » Gausa hujus dicitur,
vitam habet in semclipso, sit vitae prln- Joan. i, 4 In ipso vita erat. Et ideo qui
:

cipium per carncm assumptam fit con-

: in ipso non est, et in quo ipse non est, non
naturalis nobis, ncc sibi possumus uniri habet vitam, per causam vitae ct pignus.
nisi per carnis suae manducationem, qua Et ideo pignus vitse vocatur Eucharistia
sibiincorporamur sequitur nccessario : a beato Gregorio. Joan. x, 10 : Ego veni
quod, nisi manducaveritis carnem Filii
c( ut vitam habeant, elc. Deuter. iv, 4 : Vos
hominis, et hiheritis ejus sanguinem, r/ui adhieretis Domino Deo vestro, vivi-
non habebitis vitam in vohis, » quae vita tis universi. Adhaeret autem Deo, qui
non habetur in vobis, nisi principium Domino incorporatur.
vitae sit in vobis. Haec crgo est conse- Quaeritur autem hic, Utrum inteliiga-
quentia, et nccessaria, et ideo compescit tur istud de spirituali manducatione, vel
litiganles. sacramentali? Si de spiriluali : Gontra
Dicit ergo : « Nisi manducaveritis car- hoc videtur, quia parvuli spirituali man-
nem, » vivificam ad vitam graliae et ducatione non manducant per fidem, et
gloriae, « Fitii hominis, » qui ex homine dilectionem cum virlutes non habeant
:

« Joan. i, 18.
 LN EVANG. JOANNIS, CAP. Vl-oi. 273

in usu, sed in munere, et (amen vitam cibi : ita quod cibus sit in manducante.
habent in semetipsis. Si autem de sacra- Et sic in spirituali manducatione caven-

mentali intelligitur manducatione, tunc dum est, ne manducans cxtra cibum re-
non videtur verum quia m.ulli sacra- ; maneat per inlidelitatem vel dissensum,
mentaliter non manducant et tamen : nec quod cibus remaneat extra ipsum
habent vitam in seipsis. per graliee privationem. Joan. vi, 57 :

Ad hoc non est diflicile respondcre. Qui manducal meam cantem, el bibil

Dicendum ergo est, quod spiritualis meum saiujuiuem, in me manet, et ego

manducatio est, per quam Christo incor- in illo.

poramur, et sacramentalis manducatio Digcstio autem quee est separatio puri

non facit hoc nisi cum spirituali. Et sic ab impuro, tota referlur ad comedentem,
dicit Apostolus, I ad Corinlh. x, 3 et 4 : quia in cibo isto nihil est impurum. Sed
Omnes, eamdem
scilicet patres nostri impurum aliquando etiam in comedente
escamspiritalem manducaverunt, et om- impedit nutrimenlum, et tunc oportet
nes eumdem potum spiritalem hiberunt quod humor malus digeratur et ejiciatur,

{bibebant aulem de spiritali, consequente Jerera. xv, 19 : iS^ separaveris pretiosum

eos pctra : petra autem erat Christus). a vili, quasi os meum eris.

Quod autem objicitur de parvulis, potest De suctione autem qua interius per
dici, quod sicut parvuli habent fidem, et venas nutrimentum sugitur maxime est

dilectionem non in usu sed in munere : attendendum : quia illa perficitur deside-
ita habent etiam Christi incorporalione^ rio incorporandi in Christo, quo deside-
et ita nihil sequitur inconveniens. rioipsum in nos trahamus, et nos in ip-
Si autem Quare spiritualis
qugeritur, sum. Isa. lxvi, 12 : Ecce ego declinabo
manducatio, dicitur manducatio, et per super eam quasi fluvium pacis, et quasi
quas simiiitudines a corporali hoc nomen torrentem inundantem gloriam gentium,
Iransfertur manducatione ? Dicendum, quam sugetis.^i, \\i\^e\\\,ji. ii : Ut su-
quod in corporali manducatione sunt sex gatis et repleamini ab ubere consolatio-
a quibus transfertur ad spiritualem man- nis ejus, ut mulgeatis et deliciis af/luatis
ducationem : quorum pi'imum est altri- ab omnimoda gloria ejus.
tio quod natura ideo facit quod
cibi : autem ad membra spiritualiter
Delatio
unumquodque a qualibet minima parte perficitur, quando cibus iste singulis
sugi possit id quod est conveniens in virtutibus cordis immittitur : ut in ra-
cibo. Secundum cst deglutitio, terlium tione sit claritas lucis, in voluntate
est digestio, quartum est puri suclio, fervor dilectionis, in memoria conser-
quintum est ad membra delalio, et sex- vatio meditationis absque oblivione,
tum est unio qua unitur membris et de in concupiscibili desiderium boui, in
corpore efficitur. irascibili dedignatio peccati, insensi-
autem
Attritio est frequens redilio biii imaginatio exempli, in tota anima
mandibularum et oris super idem : cui dulcedo spiritualis cibi. Sapient. vii,

respondet in spirituali manducatione 27 : animas sanctas

Per nationes in
frequens reditus mentis et rationis super se transfert, omicos Dei et Prophetas
cibum spiritualem : ut bene dijudicetur, constituit. Sic in omnibus interioribus
quid, a quo, et in quo affectu, et prop- suis infusus fuit, qui dixit, Psal.
ler quid accipitur. I ad Corinth. xi, 29 : lxii, 6 : Sicut adipe et pinguedine re-
Judicium sibi manducat et bibit, non di- pleatur anima mea, et labiis exsultatio-
judicans corpus Domini. Et, ibidem, nis laudabit os meum. ls&. l\, 2: Audite,
ji. 28 : Prohet autem seipsum homo, et audientes me : et comedite bonum, et de-
sic depane illo edat, et de calice bibat. lectabitur in crassitudine anima vestra.
Deglutitio autem est in sumptione Unio autem perficitur in hoc quod
XXIV 18
 t D. ALB. MAG. ORD. PR^D.

Cliristo unimur, et spirilu cjus vivilica- argento redempti estis de vana veslj-a con-
mur ; quiu iste cibus noii mutatur in nos, versatione paternx traditionis, scd pre.
sed nos in ipsum, et meliores eflicimur. tioso sanguine qunsi Agni immaculati
Joan. XVII, 23 : Ego me, in eis, et tu in Chrisli. Subtiliat aulem grossa, per hoc
ut sint cunswnninti in unum. I ad Co- quod est sanguis sacrainenti. Sic enim
rintli. VI, 17 Qui adhxret Doniino, unus
: inducit ad subtilitatem intelligcntiae spi-
spiritus est. Sic per cibum sacramenti rilualis. Et sic vocatur sanguis testamen-
eliam nos nova eflicimur conspersio. ti, (|uo spiritualia conlirmantur. /achar.
I ad Corinth. v, 7 : IJt sitis nova con- IX, 11: Tu quoque in sanguine teslamenti
spersio, sicut estis azymi. tui emisisti vinctos tuos de lacu, in quo
Scd tunc quaeritur, Quare ad istam non est aqua.
manducationcm oportuit addere de spiri- llac ergo de causa tangit de potu san-
tuali potu?Ad lioc dicendum, quod cibus guinis.
sine potu esse non potest. Quinque enim
facit potus conveniens in corpore, sine
quibus non perlicitur cibi operatio. Haec
« Qui manducat meam carnem, et 5
aulem quinque sunl quia laval sordida :

bibit meum sanguinem, habet vitam

ne cum cibo commisceantur, Secundum,
quia exstinguil incensa. Tertium, quia
eeternam : et ego resuscitabo eum in

bumectat arida ut cibo praeparentur. novissimo die. »

Quarlum est, quia lubricat aspera ut per

ea cibus moveatur. Quinlum est, quod IToc quod hic dicit vim conclusionis
subtiliat grossa in cibo et membris ut fa- habet. Infertur enim si destruatur con-
cilc penetrent et penetrentur, sequens antecedentis consequentiae sic :

Jf;rcautem quinque sanguini Cliristi Si non manducaverilis carnem Filii lio-

spiritualiter conveniunt. Uic enim lavat minis, non liabebitis vitam in vobis.
omnia sordida, per boc quod est sanguis Ergo si vitam babetis in vobis, mandu-
expiationis. Apocal. vii, 14 : Laveruntsto- cabitis carnem Filii hominis. Et quia
las suas in sanguine Agni. Exstinguit in- causa immediata est carnis manducalio,
censa, per boc quoJ est sanguis redemp- tunc convertitur propositio, quod si
tionis, redimens nos a peccati incendiis manducabilis carnem, habebitis vitam.
el concupiscentiae. Ad llebr. xii, 24 : Non enim ponit hic aliquam consequen-
Accessistis... ad sanguinis aspersionem, tiam, nisi eam quae est causae ad efTe-
melius loquentem quam Abel. Quia san- ctum : et e converso.
guis Abel clamavit vindictam : Christi Et hoc est ergo quod dicit : « Qui
autem sanguis cbunat redcmptionem et manducat meam carnem, » quae pignus
remissionem. llic est qui liumectat arida, est vitae et principium, quia in carne est
per quod est sanguis pietatis. Quia
lioc deitas quae vivificat. Exod. xii, 9 et 10 :

omni pietate major fuit quod sic sangui- Caput cum pedibus ejus et intestinis vo-
nem suum non tantum fudit pro nobis : rabilis... et si quid residuum fuerit,
:

sed etiam infundit nobis, Sic enim omne comburetis igni.

cor ad pietatem deducitur, et ariditatom « Et bibit, » spirituali polu, « nieum
amitlit. Sicut dicitur, Luc. xxii, 44, quod sanguinem. » Cantic. v, 1 : Comedite,
jactus est sudor ejus sicut guttse sangui- amici, et bibile : et iiiebriamini, cha-
nis decurrentis in terram : ut scilicet cor rissimi. Matth. xx, 22 : Potestis bibere
tuumterrenumcurrere faciat. Lubricat au- calicem quem ego bibiturus sum ? I ad
tem aspera et ad lenitalem adducit, per lioc Corinth. xi, 28 : Probet autem seipsum
quod est sanguis Agni mansueli. I Petri, homo, etc.
I, 18 et 19 : Non corruptihilibus auro vel « Habet vitnm xternam, » quia habet

1
 IN EVANG. JOANNIS, CAP. VI-oo, 5G, 57. 275

principium vivilicans in ceternum. Hic prima causa, quge fecit

accepit facere in
est fructus ligni vitae in medio peradisi, ipsum esse cibum. Hoc autem est vege-
hoc cst, in medio Ecclesise '. Proverb. tare ad vitam. Sed hsec est vita veris-

III, 18 : Lignum vitse esl his qui appre- sima quse primae vitse est simillima et :

henderint eam^ et qui tenuerit eam bca- hajc est vita gratise et gloriae. Et ideo ve-
tus. Apocal. II, 7 : Vincenti daho edere rissime cibus iste vegetat ad vitam divi-
de ligno vitse, quod est in paradiso Dei nam quse est gratiae et gloriae. Hic enim
mei. cibus maxime habet rationem ciborum,
eo quod nihil est in ipso impurum.
« Et ego resuscitabo eum in novis- « ^/, » simililer dicit, « sanguis
simo die. » meus, » totus purus, « vere est potus. »
Isa. XXV, G : Faciet Dominus exercituum
Quarlum est in quo tangitur, quod ex omnibus populis in monte hoc convivium
ipso habetur potentia ad vitae resurre- pinguium, convivium vindemise, pin-
clionem. Quia sicutCliristus virtute in se guium medullatorum vindemise defes'
latentis divinitatis resurrexit, ita omnes catx. Et ideo vere cibus est, et potus :

qui in Christo resurgunt, virtute illius quia nihil habet admixtum de contrario.
principii vivifici in se latentis resurgere Ex quo sic est quod iste cibus trans-
habent. Virtute enim illius et destruitur mutat ad se eum qui sumit illum, tunc
mors, et fit resurrectio. Apocal. xx, 6 : consequenter,
Beatus et sanctus, qui liahet partem in
resurrectione prima : in his secunda « Qui manducat meam carnem, »

mors non potestatem hahet. Et quamvis

alii resurgant, non tamen resurgunt ad Ut spiritualem cibum. Matth. xxvi,
vitam, sed ad mortem. Psal. i, 5 Non : 26 : Accipite et comedite : hoc est corpus
resurgent impii in judicio, etc. H Ma- nieum. Psal. xxii, 5 : Parasti in con-
chab. VII, 14 Potius est ab hominibus
: spectu meo mensam adversus eos qui tri-
morti datos spem exspectare a Deo, ite- bulant me.
rum ah ipso resuscitandos tibi enim : « Et bibit meum sanguinem, » utspi-
resurrectio ad vitani non erit. ritualem potum. Matth. xxvi, 28 : Hic
est enim sanguis ^neus novi testamenti,
qui pro multis effundetur. Cantic. vii,
« Caro enim mea vere est cibus, et 9 Dignum dilecto meo ad potandum,
:

sanguis meus vere est potus. labiisque et dentihus illius ad ruminan-

dum.
Qui manducat meam carnem, et
Hic ergo talis « in nie manet, » per
bibit meum sanguinem, in me manet,
incorporationem fidei, et devotionis, et
et ego in illo. »
charitatis, quibus fit spiritualis mandu-
catio : et a spiritu meo vivificatur, et ve-
Hic tangit dictorum veram causam. getatur. Ad Ephes. iv, 13 : Donec occur-
Dicit autem duo, scilicet, quod caro ramus omnes... in virum perfectum, in
Christi est vitae cibus, et quod per carnis mensuram xtatis plenitudinis Christi.
suse manducationem homo manet in I ad Corinth. xii, 27 : Vos estis corpus
ipso, in quo est fons vitse perpetuse. Christi, et memhra de memhro.
Dicitur ergo : « Caro enim mea, » « Et ego in eo, » per gratiae inhabita-
unita deitati, « vere est cibus. » Cibus tionem, et sicut vitae principium est in
enim in veritate cibi, facit id quod cibus vivificatis. Joan. xiv, 23 : Ad eum ve-

^ Genes. ii, 9,
 276 D. ALB. MAG. ORI). VRMD.

uiemm, etc. I Deus cha-

Joannis, iv, 8 : efficientem. Ad Galat. ii, 20 : Vivo au-
ritas est, elc. Sacramenluni enini Eu- tem, jam non ego : vivit vero in me Chri-
charistia3 est sacramenUun cliaritalis, et stus. Quod aulcm nunc vivo in carne, in
unionis. fide vico Filii JJei, qui dilexit mc, et tra-

lloc ergo est quotl dicit. didit semetipsum pro me, ut scilicet me
a morte libcraret : et tradidit semetip-
sum mihi, ut in me esset aelernae vitae

me vivens Pater, principium. Ad Goloss. iii, 3 et 4 : Vita

oS « Sicdt raisit et
vostra est ahscondita cum Christo in
ego vivo propter Patrem, et qui man-
Deo. Cum Christus apparuerit, tunc et
ducat me, et ipse vivct propter me. »
vos apparebitis cum ipso in gloria. Sa-
pient. V, 10 : Justi in perpetuum
Hic tangit causam causae quae est prin- vivent, et apud Dominum est merces
cipium et causa primae vitae, in qua stat eorum.
omnis intellectus, et nihil ultra quoerit. Hoc est ergo quod intendit.
Et pcr illud tota solvitur lis Jud.Teorum.
Est autem contexlio ex tribus.
Primum est quod dicit : « Siciit misit « Hic est panis qui de cobIo descen-
me, » ad mundum vivilicandum et sal-
dit. Non sicut manducaverunt patros
vanduni, « vivens Pater. » Sic enim
vestri manna, et mortui sunt. Qui
misit quod vitae omnis causa est in me-
manducat hunc panem, vivet in
ipsoper ipsum. 1 ad Timoth. vi, 10 Qtii :

solus /labet immortalitatem. Apocal. iv, ceternum. »

y : Et cum daretit illa animalia glo-

riam, et honorem, et henedictionem se- Tangit hic dislinctionem islius panis
denti super tliromim, viventi in sxcula ab antiqua hujus panis figura.
sseculorum, etc. Dicit aulem tria quae perficiunl distin-
« Et ego vivo propter Patrem, « quia ctionem, scilicet^ veram originein, cum
ab ipso habeo divinitatem, quai est vitae dicil : « Ilic est panis, » in quo et vera
principium : quia praeposltio, propter, el pura est refectio, « qui de cwlo, » non
quae ponitur hic, notat principium quod aereo, sed de coelo Trinitatis, « descen-
est in habitudine causce eflicienlis vel dit, M tamquam ab esse et loco perpetuae
quasi eflicientis, et non in habiludine vitae, ubi vita omnium est et nemo mo-
causae finalis. Apocal. i, 17 et 18 : Ego ritur. Osee, xiv, 8 : Convertentur se-

sum primus etnovissimus, etvivus, et fui dentes in umbra ejus : vivent tritico, et
mortuus, et ecce sum vivens in sfecula germinabunt quasi vinea : memoriale
sxculorum, et haheo claves mortis et in- ejus sicut vinum Libani. Hic est adeps
ferni.Ad Romanos, vi, 9 Christus re- : trilici in quo nihii est impurum, quo
surgens ex mortuis jnm non moritur. omnes illud parlicipantes vivunt, et in
« Et qui manducat me, » manduca- gaudio spirilus germinabunt, et in me-
tione spiriluaU, quae dicla est : quia ilie moria liabent gaudium vini Libani,
niihi incorporatur et a spiritu meo vivi- quod de monte candoris aeterni exorilur.
iicatur. Non enim est aliquod membrum « Ilic » ergo « panis » vivificus « de coelo
Chrisli quod non vivat Spirilu (^hristi, drsccndit » per carnis assumptionem vi- i

ut dicit Auguslinus. Joan. xi, 25 : PJgo sibilis apparens : factus est panis homi-
sum resurrectio , et vita, etc. num, qui prius fuit panis Angelorum.
« Et ipse vivet propter me : » hic vita « Non » aulem descendit de coelo ^

graliae, et in futuro vita gloriae. Et prae- aereo, neque est panis, « sicut patres
positio, propter, iterum denotat causam vestri manna, » hoc est, panem de coelo
 m EVANG. JOAN.>flS, CAP. VI-oO, 60, 61. 277

aereo, manducaverunt, » corporaliter

c< goga et in templo, quo omnes Judsei
manducantes, et sacramentum futurse conveniunt^ et in occullo locutus sum
significationis non intelligentes : sicut nihil.

nec vos in pane vobis exhibito spiritua- « Docens. » Docere cst quando causa
lem intellectum habetis. Et ideo illi, assignatur eorum qua^ dicuntur, ut au-
patres vestri sunt non carne solum, sed diens cogatur assentire, Philosophus :

etiam carnalis sensus et infidelitatis imi- « Signum et omnino scientis est, posse
tatione. De illis enim dicitur in Psalmo docere. » Eccli. xxiv, 44 : Doctrinam
Lxxvii, 30 : Adhuc escse eorum eranl in quasi antelucanum illumino omnibus^
ore ipsorurn, etc. et enarrabo illam usque ad longinquum.
« Et morttii siint » in deserto propter « hi Capharnaum, ^> quoe fuit civitas
lites et murmurationes, quas moverunt solemnis Galilsese : ne credatur in rure et

contra Dominum. Numer, xiv, 23 : Non in occulto factum fuisse. Eccli. xxiv, 2 :

videbunt terram pro qua juravi patribus In Ecclesiis Altissimi aperiet os suum,
eorum : nec quisquam ex illis qui de- etin conspectuvirtutisillius gloriabitur.
traxit mihi, intuebitur eam. Psal. xciv, Psal. cvi, 32 : Exaltent eum in Ecclesia
11 : Sicut juravi in ira mea, etc. Et hsec plebis, et in cathedra seniorum laudent
est causa admonitio (ex quo enim pro- eum.
batum est quod per manducationem spi-
ritualem habetur seternae vitae princi-
pium et pignus) quod caveant sibi ne
« Multi ergo audientes ex discipulis
propter incredulitatem amittant, sicut illi
61
ejus, dixerunt ; Durus est hic sermo,
amiserunt.
et quis potest eum audire ? »

« Qui raanducat hunc panem, vivet

in seternum. » Hic incipit pars quse est de scandalo
discipulorum propter sermones auditos
« Qui
autem manducat, » spirituali et non intellectos.

manducatione, « hunc panem, » sub quo Et dividitur in partes duas in qua- :

corpus meum exhibeo, « vivet in seter- rum prima tangit discipulorum scanda-
num : » nec umquam mori potest, ha- lum secunda autem tangit discipulo-
: in
bens vitse principium in seipso, in me rum discretionem, per hoc quod quidam
(ut dicit Glossa) qui sum vita. Joan. xiv> abierunt, quidam autem perstiterunt,

6 : Ego sum via, et vejitas, et vita. ibi, t. 67 : « Ex hoc multi discipulo-

Unde, Apocal. xix, 9 Beati qui ad : coe- rum ejus, etc. »
nam nuptiarum Apii vocati sunt. Adhuc autem, inpriori harum partium
sunt tria primo ponitur discipulo-
: in
rum scandalum in secundo, sedatio :

^Q « Haec dixit in synagoga docens, in scandali quantum debuit fieri in tertio :

Cnpharnaum. » autem, verbum Evangelistge, in quo de-

prehenditur quod Christus virtute suae
Hic tangit locum doctrinrp, ostendens deitatis hoc scandalum in discipulis de-
quod solemnis erat locus, ubi multi prehendit, cum esset occultum.
erant sapientes, et contradicerc non po- In primo horum duo dicuntur : quo-
tuerunt quamvis ante murmuraverint et rum primum est quod etiam discipuli
litigaverint. scandali/abantur : secundum autem dc
IJndedicit : « Uaec dixit insynagoga, » quo scandalizati sunt.
in qua locus publicus erat docendi. Joan. Dicit ergo « Multi ergo audientes, »
:

xvui, 20 Ego semper docui in syna-

:
et propter ceecitalem cordis non intelli-
 278 I). ALI5. M AG. ORD. PR.ED.
gcntes, « cx discipiilis cjus, » qui minus sum quia murmurarent dc hoc disci-
scandalizari clebuerunl. Luc. ii, ;}4 :
puli ejus. »
Ecce posilus esl hic in ruinamy el in re-

surrectionem multorum in Israel, et in Et habct quatuor partes : in quarum

si(j)uirn cui contradicetur. prima ostendit Evangelista perfectionem
« Dixerunt » ergo scandalizali, lioc ejus qui dixit .'ermonom in secunda, ;

est, lurbali : « Durus est hic scrmo, » boc hunc sermonem facit esse credibilem in :

est, difficibs : quia dicit quod non est tertia, sermonis dat quamdam explana-
salus ad vitam sine carnis ejus manduca- tionem : in quarta autem, inter audientes
tione, cum inbumanum sit ct ferinum facit discretionem.
ejus carnes comedere. « /iV fjuis potest Dicit ergo : « Sciens autem .fcsus, »
eum audire ? » ila quod fidem adliibeat per virtutem divinitatis, quae sola novit
sermoni. Durum autem pulabant ad in- cogitationes ct inlentiones cordium. Ad
telligendum, inaudibile vero ad facien- Debr. iv, 12 : Discretor cogitalionum,
dum. et intentionum cordis. Psal. xxxii, 15 :

In sermone enim illo quatuor esse ar- Qui finxil sigillatim corda eorum.
bitrabanlur, scilicct, inbumanum, feri- « Apud semetipsum, » nullo nuntiante.
num, impossibile, et non divinum. Joan. n, 25 : Et quia opus
non erat ut ei

Inbumanum quidem quia abominalio- : quis testimonium perhiberet de homine :

nem generabat carnem bumanam dare ipse enim sciebat quid esset in homine.
ad manducandum. Ferinum quoque :
« Quia murmurarent de hoc » occulte

quia boc ferale est et nulli virtuli conso- « discipuli. » Proverb. i, 25 : Despexistis
num, lacerare carnes crudas suce speciei omne consilium meum, et increpationes
et devorare illas, quod non faciunt nisi meas neglexistis.
ad furiam et caninam famem redacti ho-
mines : sicut dicitur, Tbren. iv, 10 :

Manus mulierum misericordium coxe- « Dixit eis : Hoc vos scandalizat?

runl fiHos suos (ad mensuram palmi) :

Si ergo videritis Filium hominis

facti sunl cibus earum, in contritione
filise populi mei. Falsum autem et im-
ascendentem ubi erat prius? »

possibile dicebant : quia non conside-

rantes potentiam Dci, putabant quod Ecce secundum in quo duo facit : in-
abscissis carnibus et comestis, ipse vivus firmitatem increpat, et sermonem omnem
remanere non posset, et sic dare non facit credibilem.
posset carnes suas. Tndivinum vero : Dicit ergo « Hoc vos scandalizat ? »

quia Deus ipse dixerat, Genes. ix, o : Interrogative, et est interrogatio nota
Sanguinem animarum vestrarum requi- increpationis. Ac si diceret : Erubescite
ram de rnanu cunctarum bestiarum, et inlirmitatem fidei vestrai, quibus tot se-
dc manu hominis. Et noluit etiam quod creta mystica disserui. Marc. iv, 34 :

sanguis biberetur '. Et ideo, Deo, et ra- Seorsum autem discipulis suis disserebat
tioni, et naturae, putabant hunc sermo- omnia. Quia per tot experimenta mira-
nem esse contrarium. Et ideo dicebant culorum potentiam nieae divinitatis
durum, et inaudibiie bomini. ostendi. Joan. ii^ 11 : Iloc fecit initium
signorum Jesus in Cana Galilsex, et ma-
nifestavit gloriam suam, scilicet coram
discipulis suis, quibus tot modis verita-
« Sciens autem Jesus apud semetip- tem consilii eeterni revelavit. Joan. xv.
6d
' Cf. Levit. VII et xi quasi jier totum.
 IN EVANG. JOANMS, CAP. YI-62, G3. 279

15 : Omnia qusecumquc audivi a Paire videritis, » oculis cordis et corporis,

meo, nota feci vohis. « Filium hominis, » in persona, « ascen-
Adhuc, Hoc dictum, quod pree omiii- dentem, » localiter secundum humanam
bus amorem meura ad vos ostendit, et naluram, « ubi » in dextera Patris « erat »

vos mihi, et me vobis unit, vos scanda- ab aeterno, « prius » quam carnem assu-
lizat ? quod potius ad incomparabilem meret, et sumendo visibilis appareret. Et
dilectionem vos debet adstringere. Psal. locutio est defectiva. Et sic suppienda :

cviii, 4 : Pro eo ut me diligerent, detra- « Si ergo viderilis ascendentem, » Patri

hehant mihi. cosequalem esse intelligetis, et sermonem
Quaeritur autem, Cuni Dominus docue- suum esse in poteslate qui omnia com-
ritmultum cavendum esse a scandalo pleat quse dicit. Ascensio enim Christi
infirmorum quare modo occasionem ', ostendit dignitatem, potestatem, et ad
prsestitit scandalo ? Ad hoc dicendum, Patrem omnino conformem voluntatem.
quod aliquando causa datur scandalo Dignitas attenditur : quia ad asqualitatem
directe, scilicet minus recto quando dicto Patris in nalura humana quam suscepit
quantum est de se, dat causam ruinse. ascendit. Ad Coloss. iii, 1 : Ubi Christus
Isa. n\, 5 Et irruet populus, vir ad vi~
: est indextera Dei sedens. Potestas autem,
rum, et unusquisque ad proximum suum. quia et omnia subjecit, et de omnibus
Et hoc scandalum nullo modo est facien- triumphavit, mundo, et morte, et inferno.

dum quia fieri non potest sine mortali

: Psal. Lxvii, .5 : Iter facite ei qui ascendit
peccato. Aliquando autem proximus super occasum : Dominus nomen illi.

accipit occasionem scandali etruince^ non Dominus autem nomen est potestatis, ut

a dicto vel facto quod videt, sed potius dicit Ambrosius. Dominum autem per-
a dispositione quam habet in se malam, fectae potestatis se demonstravit, quando
quae conlraria est dicto vel facto recto super occasum, hoc est, per mortem et

quod videt in alio, sicut Pharisaei propter super mortem ad Patrem se elevavit.
carnalem intellectum legis et naturse, et Concordem etiam voluntatem ad Patrem
amorem suarum traditionum, scandali- ostendit : quia discors voluntas a coelo in
zabantur circa verba veritatis. Matth. xv, infernum projecta est. Omnino autem
12 et 14 : Scis quia Pharissei^ audito concors ejus voluntas monstrata est,

verbo hoc, scandalizati sunt ? Et respon- quando eum in dextera Pater collocavit,
dit Dominus : Sinite illos, cseci sunt, et et omnes inimicos ejus qui eum a Patre
duces csecorum. Et hoc scandalum quia discordare dicebant, conculcavit, Psal.
est in patienle et non in docente, non cix, 1 : Dixit Dominus Domino meo :

impedit doctrinam veritatis. Et tale est Sede, etc.

scandalum, quo hic discipuli sunt scan- Unde, Joan. xvi, 8 el seq., dicit quod
dalizati. Et hoc quidem sedatur, sed Paraclitus, idesl spiritus veritatis, arguet
doctrina veritatis propter hoc non dimit- mundum de peccato, et de justitia, et de
titur. Hoc eniin scandalum vertitur in in- judicio. Et singulorum subjungit ratio-
crepationem. Isa. viii, 14 : Erit... in nes :peccato quidem, quia non cre-
De
lapidem offensionis, et in petram scan- diderunt in me, quod antonomastice
dali, duabus domibus Israel. peccatum est, cum tot miraculorum
argumentis et per tot modos miracuia
« Si ergo videritis, etc, » faciendi, probaverim quod ex propria
potestate naturae miracula fecerim, et
Facit credulitatem sermonis, Vel, cre- ipsi tainennon crediderunt. De judicio
dibile esset quod dixit, dicens : « Si ergo autem, quia in hoc quod me judicave-

^ Matth. .Kvni, 6 et 7.
280 D. ALIi. MA(i. 0R[). PU.Ef).

runt (lamnanles ad morlem, princeps tium non dividcnt carnes meas, sed
Jiujus numdi jam juiliailus est. VA sic formas sensibiles panis et vini : nec ego
palel quod mcuui quod ab eis sustinui mutabor naturam comedentium, sed
in
judicium non fuit malefacloris, sed red- milii cos uniam, ct in spiritu mco vivifi-
emj)toris qui damnari non dcbuit. Dc cabo, ct comcstus vivus manebo, et
juslitia vero, qiiia ad Patren vado per divisis sacramenli formis, cgo integer
Ascensionem, per quam patel quod nec sanus manebo. Ncc quidquam in his est
dicto nec facto fallax vel injustus fui : scd abominabile, vel feiinum sed totum :

omnia probantur esse consona veritati et sacramentaliter divinum, ct salutiferum.

justitiiB et voluntati Patris, quae regula Et hoc est quod dicere inlendit.
est omnis dicti vcl facti recli : quia aliter Si autem quaeritur, IJtrum ista verba
per dicta vel facla non ad Patrem, sed conveniant naluree, vel personae ? Dicen-
ad infernum irem. Sic ergo per hoc quod dum, quod conveniunt personae innatura
ascendit, omnia dicta ct facta sua in humana accepta. Ilac enim ratione natu-
rectitudine consistere probavit. Unde, in roe humanae ascendit illuc ubi prius fuit
Psalmo xcii, 4, cuni dixissct: Mirobilis in aequalitale Patris, secundum quod fuit
in allis Dominus, statim subjunxit :
eadem persona ab ictcrno. Malach. ni, G :

Testimonia tua credibila facta sunt Ego Dominus, ct non mutor. In liis enim
nimis. quae assumpsit, sicut dicit Chrysostomus
Est ergo sensus lltteraB : « Si ergo et Nicaena synodus, ncc commixlioncm
vos, » qui sensu vestro sermones meos passus, ncque divisioncm, ncque muta-
auditis et non creditis, sed scandalum rui- tionem aliquam sustinuit. Assumpsit
nse in eis accipitis, « videritis, » oculis cor- enim quod non erat, manens quod erat.
poris, n Filium hominis,y>hocest, perso- Psal. ci, 28 : Tu idem ipse es, et anni tui
nam istam divinam quaesub forma latet filii non deficient.
liominis, « ascenden tem, » sua propria Ad hanc autem cxplanationem inducit
virtute. Psal. xx, 14 : Exaltare, Domi- hoc per quod dicitur, et sequitur :

ne, in virtute tua, cantabimus et psalle-

mus, etc. Isa. lxiii, 1 : Quis est iste qui
venit deEdom, tinctis vestibus de Bosra ?
iste formosus in stola sua, gradiens in- « Spiritus est qui vivificat : caro
ynultitudine fortitudinis suas ? non prodestquidquam. Verba qua3 ego
« Ubi, » in aequalitate, « eral prius, »
locutus sum vobis, spiritus et vita
ab aeterno. Tunc, inquam, cum hoc vide-
sunt. »
ritis, oculata fide probabitis istos sermo-
nes essc dictos in potestate, et non in
infirmilatc. Act. i, 9 : Videntibus illis, Et dicit duo : in quorum primo dicit
elevatus est, et tiubes suscepit eum ab datorem intellcctus verborum istorum :

oculis eorum. Et, ibidem, j*'. 10 : Cumque in secundo, dicit ipsum esse verborum
intuerentur in ccelum euntem illum, etc. intcUectum.
Et hoc signatum est, IV^ Regum, ii, 10 : Dicit ergo : « Spiritus, » qui a Patre
Rem difficilem postulastis, etc. Ac si piocedit, et a Patre qui me misit, « est
dicat : Quod nunc diflicile esse putatur, qui vivificat » omnes mihi adhaercntes,
lunc facile tiel et facile intelligetur. Quia et vilalem tribuit intellcclum. Ezechiel.
tunc tanta erit notitia virtutis et poteslatis xxxvii, 10 : Ingressus est in ea spiritus,
mea3 quod omnia quee nunc dico, dicta scilicet vitse, et vixerunt.
in potestate et non in infirmitate creden- « Caro » autem, hoc est, carnalis in
lur et inlelligeutur. man- Quod scilicet in verbis istis intellectus quem vos habctis,
ducatione sacramenti dcntes comeden- « non prodest quidquam, » sed multum
 IN EVANG. JOANNIS, CAP. VI-64. 281

obest : quia vos venire ad me per fidem extra intentionem : quia etiamsi in altari
non permittit. Propter quod, Joan. xvi, 7, multse hostige essent, dummodo circa eas
dicit : Expedit vobis ut ego vadam, etc. non intendit sacerdos operari, forma ver-
Nisi enim subtrahatur prfesentia inrirmi- borum circa eas nihil operatur. Octavum
talis (quee corda vestra detinet, qua omnia est, quod licet hsec forma divisa sit indi-

dicta mea infirmitati attribuitis) non ve- visibiliter, tamen operatur ex totalitate

niet ad vos spiritus virtutis, qui docet sua circa sacramenti species.
omnia esse dicta in potestate et virtute. Hgec autem omnia per causam non fa-

I II ad Gorinth. m, 6
ritjis autem vivificat.
: Littera occidit, spi-
Matth. xv[, 17 :
cit nisi Spiritus divinus operans in sacra-
mento. Species enim sacramenti, quse in
Caro et sanguis non revelavit tibi, etc. sacramento videntur, sunt ibi sine omni
subjecto. Et hujus causa est, quia in
« Verba quse ego locutus sum vobis, quocumque essent sicut in subjecto,

etc. » illud aflicerent, et mutarent, et in illud

per suas proprietates ducerent. Gorpus
« Verba quse ego locutus sum vobis, » autem Ghristi cum sit immutabile, tali-

ad utilitatem vestram de sacramento Eu- bus accidentibus non potest et

aftici :

charistiae, « su7it, » per causam, « spiri- ideo inesse non possunt. Si autem essent
tus et vita. » Totum enim quod operatur in circumfuso aere, sicut quidam dixe-

in sacramento potestas est spiritus, et to- runt, tunc in illud ducerent, sicut in illud

tius sacramenti est vita. quod nutriret cibando et potando, quod

Quod qualiter sit verum, notandum essetfalsitasinsacramento veritatis : quia
quod in sacramento sunt octo, quae non aer non cibat, nec potat.
sunt nisi in potestate divini spiritus. Id Adhuc autem, in substantia panis et
enim quod in sacramento est sacramen- vini non sunt quia substantia illa non
:

lum tantum, species est sive accidentia, manet et ideo relinquitur quod in nullo
:

et formae panis et vini : et hoc est pri- sunt sicut in subjecto. Et hoc non potest
mum. Secundum quod in
autem, est id conferre accidentibus, nisi Spiritus divi-
sacramcnto est res etsacramentum, et est nus ad compositionem sacramenti. Gum
corpus Ghristi verum, quod accepit in enim corpus passibile, inanimatum, ma-
Virgine, et in quo vixit in humanae na- teriale, transsubstantieturin suum altius,

turse veritate, et in quo pependit in cruce, scilicet incorpus impassibile, animatum,.

ct resurrexit in beatitudine. Tertium au- gloriosum, divinum, consequens est ut
tem, quod vocatur continentia corporis id quod non transit (sicut species acci-

Christi veri sub specie sacramentali : et dentales) minus ad proprietatem

ad
sic totus Ghristus est sub forma panis, et substantise in hoc transeant, quod per se
totus sub forma vini, et totus sub quali- existentia sint in sacramento ita quod :

bet parte utriusque speciei. Quartum au- sapor et color sint in quantitate quan- :

tem, divisio specierum sacramentalium, titas in nullo, sed stans in seipsa rema-

ad quarum divisionem non dividitur neat. Et hoc quidem in divinis valde fre-
corpus Christi, sed manet integrum et quens est, quod creaturae mutantur, vel
salvum. Quintum, sumptio corporis, qua ad vindicandum contra injustos, vel etiam
immutabiliter corpus Christi et impassi- ad consolandum propter bonos sicut :

biliter se habet in omnibus quai sunt in patet in plagis ^^ypti, in quibus ignis
illa sumptione. Sextum est, quod est in in aqua ardebat, et aqua naturam exstin-
forma sacramenti, quae licet sit ab ore ctivam et virtutem non habuit. In filiis
prolata sacerdotis, tamen ex vi illa ope- autem Israel ipsum tormentum accepit
qua Verbo processit increato. Se-
ratur, virtulem consolationis. Unde, Sapient.
ptimum est, quod forma non operatur xvi, 24 Creatura enim tibi Factori de-
:
282 n. \\A\. M\(). 0|{|). PILl.I).

seiviens, ejordescil i)t lormenttim udver- catur in qualibct parte signi totum, ct in
sus injiislos, et levior fit od howfacien- to(o totum : ila corpus (Hiristi verum est
duni pro his qui in le confidunt. in qualibet parte speciei sacramentalis
Secuiidum aulem, in corpore ChrisU tulum, et in tolo totum. Circulus cnim
(quod est rcs ot sacramentum) lioc mira- signilicat vipnm,
totum vinum signa- et
bile est accipere, quod quamvis ipsuni tur in circuli, et lotum
qua!il'et parte
fuerit passibile quando dedil in ccena, signatur in tolo circulo. SimiJiter fumus
et impassibile sit hodie, et semper fuerit signilicat ignom. Ignis autem in qualihct
post resurrectionem, et cum ipsum dede- parte fumi tolus integraliter signilicatur,
rit ut cibum in sacramenlo tamen : et totus inlfijTaliler signatur in toto fu-

nullam in sacramento, vel tunc, vel mo. Et sic conlinentia Christi sub specie
postea sustinuit passionem. Non enim sacramcnti, similitudinem trahit a dua-
ibi cxhibuit ut passibile vel non passi- bus continentiis : loci scilicct, et signi. A
bilc : scd ut i^assibiie exhibuit in cruce continentia loci habet veritatem prsesen-
in redemptionem, ut impassibile in cado tiae secunduni substantiam : sed loci con-
exhibet ut glorilicativum nostrorum cor- tinenlia delicit ab ea, in hoc quod loca-
porura : cibum exhi-
sed ut spiritualem tum non totum est sub loci qualibet parte.

bet in sacramento. De exigentia autem Cum continontia autem signi convenit

talis cibi non est ul patiatur, sed polius in hoCj qudd totum esl sub toto, et to-
ut nps ad se et in se convertat. Et in hoc tum sub qualibet parte : sed signi conti-
salvatur verilas nosspiritualiler cibantis : nentia deficit ab ipso, in hoc quod si-
quia spiritualiter cibat, sive spiritualiter gnum non semper continet signatum
sive sacramentaliter manducetur. Et ideo secundum vc^itatem substanliae, ct prae-
non exliibet in sacramcnto corpus suum sentiae, sed species sacramentales semper
nisi in veritate substantiae, et in veritate continent tolum Christum secundum ve-
cibantis. Ad veritatem autem substantise rilatem sul/stanliae et praesentiae suae. Et
corporis Christi, et ad veritatem cibatio- ideo dixerunt anliqui quod corpus Christi
nis, non exigitur quod sit passibile vel est in speciebus sacramenlalibus in loco,
impassibile. Et ideo nec actum passionis, sicut Deus est in loco, et non sicut cor-
nec aclum impassibilitatis ibi exhibet. pora naturalia sunt in loco. Deus enim
Sed in veritate substanti.T suae exhibet est in loco. ita quod in loco toto est to-
ibi actum vere cibantis. Et hoc est quod tus, non inclusus et in qualibct parte
:

dixit supra, y. 56 : Caro mea vere est ci- loci est tolus, non inclusus tamcn cst :

bus, et sanguis meus verc est potus. in loco et in qualibct parte loci essentia-
Tertium autem erat continentia corpo- lilcr, potentialiter, et praesentialiter : ila

ris Christi veri sub specie sacramenti, corpus Chrisli est in speciebustotum non
quae non est continentia loci : quia quod inclusum quod etiam non sit
in toto, ita
loco continetur, illi principiuin et me- extra et in qualibct partc speciei totum
:

dium et finis assignatur in loco quod : non inclusum, et tamen et in tota specie
non potest fieri in corpore Christi sub et in qualilet parte speciei est essentiali-
forma sacramentali. Sed haec continentia tcr, potentialiter, et praesentialiter. Fnde
perficitur ex duobus, scilicet ex conti- ipse dixit, Luc. xxii, 17 et 19 : Accipite,
nentia signati sub signo, et ex continentia et Hoc est corpus
dividite inter vos...

locati in loco. Habet enim cum continen- meum. Quod verum non esset, si in
tia in loco, quod vere prffisentialiter cor- qualibet foiina panis divisa et discipulis
pus Christi est in speciebus illis, sicut porrecta Cl.ristus non fuisset.
vere locatum praesentialiter corpus Chrisli Quartum autem divisio est : quia licet

est in eo. Et habet cum continentia signi formae dividantur, tamen frangendo for-
sub signato, quod sicut signatum signifi- mas, non dividitur Christus. Et hujus
 IN EVANG. JOANNTS, CAP. VI-64. 283

causa est,qiiianonaificiuntcorpusChristi sum, vel commassatum. Patet quod non

species illee, sicut diximus sed id quod : valet hujusmodisophistica argumcntatio.
per se ibi dividitur, est quantitas, et ad Quia jam dictum quod corpus Christi est,

ilHus divisionem dividuntur et color et sub forma sacramenti non est absolute
sapor. Quamvis autem fractura ad cor- sicut locatum in loco : sed in multis est
pus Christi non pertingat, tamen signill- sicut signiticatum in signo, licet in pau-
cat divisionem quse est in corpore my- cis sit ibi sicut in loco. Et ideo non se-
stico quod est Ecclesia quse tripartita : quiturquod ubi sit oculus, ibi sit manus:
est ; qusedam enim pars ejus triumphat sed potius quod ubi significetur oculus,
jam unita capiti per gloriam
in ccelis, : ibi significetur et manus. Et hoc est ve-
quaedam autem militat in terris, unita rum : quamvis in illo signo sit essentiali-
capiti per quaedam autem pur-
gratiam : ter, et potentialiter, et prsesentialiter
gatur in poenis, exspectans capitis mise- totus Christus. Et hoc ideo est : quia,
ricordiam, et tamen unita capiti per gra- sicut dicit Innocentius Papa in libro de
tiam et spem certissimam. Et ideo etiam Sacramentis : « Christus per tria quae
fracturae fiunt tres : ut una sit laus pro sunt in ipso, invenitur in tribus. Per hoc
triumphante, una autem intercessio pro enim quod est Deus, est ubique in omni
militante, etuna suppUcatio pro ea quse loco. Per hoc autem quod habet corpus
purgatur inpoenis. AdPhihp. II, 10 et 11 humanum diversis figuris membrorum
Ut in nomine Jesu omne genu flectatur, distinctum, est in ccelo. Per hoc autem
et omnis lingua confiteatur quia Domi- quod est cibus fideHum, cst in sacramen-
nus Jesus Christus in gloria est Dei to : et ideo non refertur ad sacramenti
Patris : unus, integer, iaus beatorum, conlinentiam per hoc quod habet corpus
gratia merentium, et propitiatio libc- sub diversitate figurarum in membris
randorum. In his fractionibus specie- distinctum, quod Philopsopi vocant
rum sacramentalium anliqui dixerunt heterogeneum : sed secundum rationem
exemplum de speculo : quo quando
in cibi fidelium. Et ideo sicut quaelibet pars
opponitur rei alicui, tota imago illius speciei sacramentalis, signum est cibi :

repraesentatur in toto spcculo, et nihii ita Christus in qualibet parte continetur

amplius, et si frangatur speculum in ut cibus. » Et uiterius ex illa proposi-
multas partes, tota imago in qualibet tione nihil potest inferri : quia species
parte fracturae speculi rcpraesentatur. sacramentales per similitudines corpora-
Dederunt etiam quidam exemplum de les, spiritualia signant, et hoc quidem
anguilla, vel serpente, in quo tolo est metaphorice habent. Ex metaphoricis au-
una anima, motiva, et sensibilis : et si tem non potest aliquis arguere ultra si-
dividantur in muitas partes, dicit
Augu- . militudinem quam ponunt : quia pecca-
stinus,quodhoeceadem anima persensum tum est in problematibus, ut dicilur in
et motum manifestatur in quaiibet parte II Topicorum. Sicut si dicam hominem
divisa. Et quamvis ista exempladeficien- esse piatanum, sequitur quod homo ille
tia sint ad tantam excelientiam, quae est sit longus vei altus. Et non sequitur
in sacramento tamen aiiquo modo im-
: quod homo ilie sit arbor vel lignum :

perfecte deciarantChristi sub sacramento quia platanus ponit similitudinem non ad

indivisibilitatem. naturam, sed ad staturam. De ista autem
Unde si quis dicat objiciens : Si in indivisione in sacramento, quod ad divi-
qualibet parte fractae hostiae est totus sionem specierum non dividitur, dicitur,
Christus, eo quod indivisus sit Christus : I ad Corinth. i, 13 : Divisus est Chri-
et ideo ubi est pars, ibi est totum. Ergo stus I^^Quasidicat: Nondivisus est. Exod.
ubi est ocuius, ibi est manus : et ubi est xii, 46 : Necos illius confringetis. Joan.
pes, ibi est capul. Illud est vei monstruo- xix, 33 : Non fregerunl ejus crura. Et
284 1). WM. !\I\(1. ORD. PRTFn.

ihickMu, t. 21, quia pnrtiti snnt vesti- mciim. Conjunctio, cnim, qure intorpo-
mcnta nica, quce signant species sacra- nitur sic : « enim corpus
lloc cst

nienlales quibus vcslitur curpus (Ihristi : meum, » ponilur ad conjungcndum ora-

sed lunica inconsulilis, qucE integritateni tioncm cum praecedenti clausula, quae
Cliristi signilical, integra et indivisa per- dixit : Accipite, ct comedite cx hoc om-
mansit. nes : lioc est enim cor])us Christi. Scd
Ouintum autem est vera sumptio veri ipsa forma qua? operatur in sacramonti
corporis Christi sacramontalis, in qua transsubstantiationem, non cst nisi hoc
corpus Christi inipassibiie ct immutabile quod dixit : IJoc est corpns meum. Et
permanet. Quia sumptione nec iu illa quod pra^cedit cum dicit : « Accipitc, »

denlibus teritur, nec digestione mutatur notat injunctionem officii : quia tunc ipsi

et coquitur, nec ad comondentis naturam discipuli, ct in cis omncs sacerdotcs,

mutatur : quia sic perirot cum comeden- acccperunt hujus oflicii injunctioncm a
tis natura. Scd potius sumptione illa Christo. Quod autem dicit « Comedilc, » :

sumentibus, ut dicit Ililarius, naturaliter praeceptum notat communionis quia :

(hoc est, secundum propriam naturalem sacerdos ex eodem communicat et popu-

substantiam) infunditur, et in visceribus lus. Quod autem dicit « lCx hoc, » par- :

eorum infunditur tamdiu manensin eis, : titionem notans, intelligit divisionem

quamdiu manent spccies sacramentales. quse est in speciebus sacramenti. Et quod
Sed s.ic sumptum nos sibi attrahit, et nos addit : « Omnes, » notat quod omnibus
in melius alterat, et nos sibi incorporat, ad salutem unica hsec ?acramenti hostia
et unit, et vivificat vita Spiritus sancti. sufficit, et nulli deficit in his quae pcrti-

Unde dictum est Augustini : « Crcde, et nent ad salutem. Id autcm quod sequi-
manducabis me nec tu me mutabis in : tur « Qnod provobis tradetur in rcmis-
:

te, sicut cibum carnis tua, scd tu muta- sionem peccatorum, » hoc dicit propter
beris inme. » In eo autemqui sacramen- sacramcnti hujus proprium effcctum
taliter manducat et indignc, a specie non qucmhabuitper oblationcni, quam Chri-
transit in animam, sed potius transit in stus quidcm perfccit in cruce. Omnis au-
coelum et non incorporat illum sibi, sed
: tcm sacerdos continuo perficit in comme-
abjicit sicut Judam. Joan. xiii, 27 Post : moratione quando celcbrat Missam. Ilaec
bnccellani introivit in curn Satanas. Et est ergo forma Hoc est corpus meum,:

hoc intendit, Cantic. v, \ : Comcdite sicut dictum cst, quai operatur in pane
amici, et bibite : et inebriamini, charis- transsubstantiationem. Et haec nihil pe-
simi. Quia sicut ebrius non m.anet in nitus opcratur in vino.
se, sed mutatur in vini virtutem .*
sic su- Forma autem alia sanguinis est ista :

mens illum cibum ot potum^ non in se « Hic est calix sangubiis mei. » Et simili-
manet, scd mutatur ad virtutem Christi. ter conjunctio, enim, quae intcrponitur,
Hincest quod dicitur, 111 Regum, xix, 8, est nota conjunctionis hujus orationis ad
quod Elias ambulavit in fortitudine cibi praecedentem. Et quod scquitur : Novi
«

sumpti ab Angelo, et non in fortitudine et aetcrni testamenti, » non est de forma :

propria, usquc ad montem I)ei Iloreb. 5ed notat hujus sacramenti dignitatem :

Quia ipse mutatus fucrat ad cibi illius quia novum est et innovans, in institu-
fortitudincm qui in isto cibo figuraliter tione, ct efTectu innovationis, et modo
significabatur. Et hic est cibus sacramenti ritus quo cclebratur. Testamentum au-
illius. tem est, quia Icgatum ultitnae voluntatis
Sextum cst, quod est in forma istius Christi ad Passioncm euntis. ^Eternum
sacramenti, quse consistit in forma ver- autcm, quantum ad consilium ajternae

borum Christi, quae verba super corpus prajdestinationis in nostram satisfactio-

quidem sunt ista : Hoc esl corpns nem. El in signum hujus consilii aeterni
 IN EVANG. JOANNIS, GAP. VI-64. 285

praefiguralum est anle legis sacramenta, utroque, scilicet pane et vino, est totus
Genes. xiv, 18, in oblatione Melchise- Chrislus.
dech, qui panem et vinum ohlulit. Se- autem adhuc quaeratur et dicatur,
Si

cundum autem ordinem Melchisedech quod secundum hoc verum sit quod
novum sacerdotium Christi est inslitu- Christus totus integer forma panis sit in :

tum, sicut dicit Psalmista, Psal. cix, 4 : et ideo superfluum videtur esse quod fiat

Tu Sacerdos in setemum secundum or-

es eliam sub forma vini quia sub una for- :

dinem, etc. Quod autem dicitur « Aly- : ma facere potesl quidquid sub utraque
sterium fidei, » non operatur transsub- forma facere poterit. Ad quod dicenduni,
stantiationem, sed dicit fidei nostrae quod aUa est gratia sacramentalis ut sa-
confirmationem quod (sicut dicit
: eo cramentahs, et alia gralia virtutis ut vir-

fides) peristud sacramentum tendimus in tutis. Gratia enim sacramentalis divisim

fidei veritatem (qua? est unio nostri cum habetur : et habita una gratia sacramen-
Christo, secundum quod in isto unimur tali, non propter hoc habetur aUa, Sed
sacraniento) ut a spirilu Christi viviiice- in virlutibus sic est, quod habita una,

mur, eodem Spirilu viventes in vita consequenter habetur et alia. Et ideo

divina quo ipse vivit. Et quod additur : cum sicut supra habilum est, alia sit gra-
c<Quipro vobis etpro multis effundetur, » tia cibi spiritualis, et alia gratia potus
notat quod sanguis Christi et sacerdotem spirituaUs, ad hoc quod perfectum sit
mundat, et populum et multis quidem :
spirituale nutrimentum, oportet quod
eflicienter valet, omnibus autem suflicien- utraque gratia ex vi sacramenti habea-
ter. « In remissio7iem peccatorum. » tur : et ideo habila una istarum forma-
Quia licet omnia sacramenta aliquo rum non est sufficientia, sed oportet ut
modo remissionem operentur peccato- habeatur et aUa. Nec tamen propter hoc
rum, tamen in omnibus istis per se re- sunt duo sacramenta : quia ad unum re-
missionem sanguis Christi operatur. Istee feruntur, quod est res contenta in sacra-
sunt ergo forma? quai operantur transsub mento et sacramentum et hoc : est cor-
slantiationem. Et lisec forma sanguinis pus Cliristi : et ad unum finem referun-
nihil valeret super panem pronuntiata. tur, qui est perfeclio spirituaUs nutri-
Sed quaeritur, Si totus Christus cum menti. Et si quandoque dicuntur sacra-
sanguine et anima et divinitate sub menta, sicut dicit Gregorius : c( Perficiant
forma panis sit, quare assumitur vinum, in nobis, Domine, tua sacramenta quod
et forma sanguinis quee dicitur supra continent : » hoc est propter species di-
vinum. Ad quod dicendum, quod quam- versas, et non propter diversas res quae
vis totus Christus in corpore et sanguine in sacramento continentur.
et deitate sit sub specie panis : non ta- Hoc est ergo quod dicendum est de
men totus est ibi ex vi sacramenti, sed formis et speciebus istius sacramenti. Si-
corpus solum est ibi ex vi sacramenti : cut enim dicit Ambrosius
Verba liaec : cc

sed quia corpus non est sine sanguine, quae dixit Salvator, procedunt a Verbo
et propter naturalem unionem ad ani- increato, et in hac virtute proferuntur
mam, est ibi anima, et propter unionem ab ore sacerdotum. » Et ideo sicut Ver-
animae ad deitatem est ibi divinitas. Et bum increatum habetmutare creaturas :

simifitcr in calice ex vi sacramenti non ita in verbo creato. Verbum increatum

est nisi sanguis. Sed quia sanguinis vas mutat^ ettranssubstantiat creaturas panis
est corpus, ideo oportet quod sit ibi cor- et vini in corpus et sanguinem Cliristi,
pus. Et quia corpus non est sine anima, Ad Hebr. i, 3 Portans omnia verho :

ideo est ibi anima. Et quia anima et cor- virtiitis sux. JosLn.i, 3 Onmiaper ipsum :

pus numquam sunt sine deitate assu- facta sunt. Psal. cl, 27 Mutahis eos, et :

mente ea, ideo est ibi deitas. Et sic in mutabiintur, etc.

 286 I). ALB. MAG. ORD. FH^J).

Septimum est, quod haec forma non revertetur ad nie vacuum, sed faciet quse-
opeialur nisi circa id quod intcndil sa- cumque volui, et prosperabitur in his ad
cerdos. Et ideo si multte hostiae sint in quae misi illud. Luc. xxi, 33 Ccelum et :

allari, et multae ampuUae vinae : tamen lerra Iransibunt : verba autem mea non
non transsuhstantiantur nisi illae circa transibunt Transirent autem, si sine ef-
.

quas intendit sacerdos. Kt hujus causa fectu frustra pronuntiarenlur.

est quia scrmo, ut dicit llilarius, ad in-

:
llaec ergo sunt quae in sacramento
tentionem dicentis est referendus. Quia Spiritus sanctus operatur. Sicut enim in
sermo intentioni, et non inlentio sermo- utero Virginis carnem et sanguinem
ni deservit. fi^t aliter ridiculum et negli- Spiritus sanctus est operatus : ita et in

gentia iieret, si tot hostifie consecratiE vi- sacramento, Spiritus divinus operatur
derentur, quotquot in Ecclesia vel in al- omne quod in sacramento est operan-
tari ex negfigentia vel ex dolo ahquando dum. Et ideo dicit : « Verba qux locu-
remanerent. Nec enim Chrislus aUum tus sum vobis, spiritus et vita sunt, »
panem transsuhstantiavit, nisi qucm co- quia causa omnium quae dixit, Spiritus
ram se hahuit ordinatum ad discipulo- Dei est, nec alius spiritus ista perficere

rum communionem. Malth. xxvi, 26 : posset.

Accepit Jestis panem, et henedixit, ac
fregit, deditque discipulis suis. Et simili- « Et vita sunt. »

terquamvis forle plurimum vinum esset

in mensa, tamen aliud non mutavit in Vita autem est in his verbis, secun-
sanguinem, quam quod in calice hahuit dum quod a Spiritu operanle procedunt,
et discipuiis exhihuit : sicut ibidem legi- et non secundum quod carnuliter sunt
tur. Et ideo etiam nunc, extra intentio- intellecta. Sunt autem vita per ellectum :

nem sacerdotis existens nihil consecra- quia vitam efficiunt per Spiritum ope-
tur. Ad hoc enim sufticit porrigere inten- rantem in sacramento. Vita aulem ista
tionem, quod consecratur ad fideHum est aclus divini Spiritus : quia sicut hic
communionem. Et similiter in hac ho- dixit : Spiritus est qui vivificat : per ef-

stia, illum panem benedixit quem disci- fectum autem vitae est istud sacramen-
pulis porrigere intendit, et quem turhis tum^ ad fontem vitae hahens unionem, ad
apponi praecepit*. omnes rivos vitae communionem, ad ip-
Octavum est, quod forma licet sit di- sam vitam amoris colligationem, ad au-
visa in dictiones et syllai)as, tamen indi- ctorem vitae veritatis compaginem, ad
visihililer operatur. Et hoc ideo est, quia finem omnium vivorum acceptabilitatem,
omnia refernntur ad rem quae est una et et in ipsa vita mirahilem delectationem.
indivisa. Et ideo licet res illa prout sub Et hi sunt sex etfeclus hujus sacramenti.
voce signatur, operatur in sacramento : Fons aulem vitae Verbum Dei incarna-
tamen dividuntur operationes duarum tum quo nohis fluit vera vita.
est, a
formarum. Quia cum dicitur Iloc est : Psal. XXXV, 10 Dumine, apud te est
:

corpus meum, super panem, est lotum fons vitse, etc. Zachar. xiii, 1 : Ei^it fons
sacramentum ihi corporis, antequam patens domui David. Joan. iv, 14 : Fiet
pronuntietur Hic est sanguis meus :
: in eo fons aquae salientis in vitam seter-

Una illarum formarum non exspectat nam. Huic autem fonti vitae nos unit hoc
aliam, sicut dixerunt antiqui : sed divi- sacramentum. Per sumplionem enim
sim quaelibet operatur super corpus et tam sacramentalem quam spiritualem
super sanguinem. Isa. lv, 11 Verbum : ipse nobis unitur. Per incorporalionem
meum quod egredietur de ore meo, non vero nos unimur sibi, sicut dicit Hilarius

* Cf. Mattli. XIV, 19 et Luc. ix, 16.

 IN EVANG. JOANNTS, CAP. VI-64. 287

in libro de Sijnodis\ Joan. xvii, 23 : caustum et pro peccato non postulati :

Ego in eis, et tu in me: ut sint consum- tunc dixi : Ecce venio. In capite libri
mati in unum, Et, ibidem, t- 26 Ut di- : scriptum'est de me, ut faccrem volunta-
lectio qua dilexisli me, in ipsis sit, et tem tuam. Deus meus, volui, etc, lioc
ego in ipsis. Sic ergo hoc sacranienlum est, venio offerens meipsum, quia haec

est unionis. est voluntas tua. Isa. liu, 7 Oblatus ;

Et habet, ut dicit Auf^ustinus, mira- est quia ipse voluit. Hujus Sacerdotis

biles quasdam quatuor uniones. Est vicem agentes quando offerimus ipsam
enim ha^c oblatio una cum eo quod pro hostiam, ipse in nobis offert : sicut et,
nobis ofTertur, una cum oferente, una Dauiel. vii, 13, significatur, ubi dicitur,
cum eo cui offertur, etuni cum his pro quod in conspectu ejus, hoc est, antiqui
quibus oflertur. Una quidem cum eo dierum, ohtulerunt eum. Omnis enim
quod oflertur quia non jam multas ho-
: offerens, in sacerdotio Christi offert. Et
stias offerimus, sed unain in omnibus ideo sicut seipsum Pater refutare non
signatam, Isa. i, 11 Quo mihi multitu- : potest, ita nec lianc oblationem Joan.
dinem victimarum vestrarnni? Ad Hebr. x^ 30 : Ego et Pater unum sumus. Et ad
X, 14 Una oblatione consummavit in
: hanc unilatem vocamur ut ad Patrem :

sempiternum sanctificatos. Et, ibidem, reducamur, et Patri uniamur, et ad prin-

^t. 12 et 13 Hic autem iinam pro pec-
: cipium a quo exivimus recolfigamur. Sic
catis offerem hostiam, in sempiler- enim dicit, Matth. xii, 30 Qui non con- :

num sedet in dextera Dei, dc caetero ex- gregat mecum, spargit. Sic, Psal. cv,
spectans donec ponantur inirniciejus sca- 47 Congrega nos de nationibus, ut con-
:

hellum pcdum ejus. Sic ei'go hsec ho- fitcamur nomini sancto tuo, et gloriemur
stia in omnibus aliishoslii j significata et in laude tua. Hic est sinus Abralise qui
intenta, fuit unica. Et ab ipsa acceptatur prima credendi via est, in quem omnes
qunecumque Deo accepta est vel fuit. Et in Chrislum credentes reducti congrega-
i lioc, Malach. i, 10 et 11, significatum mur.
est, ubi dicitur de hostiis lcgis : Non est IIoc sacrificium habet etiam unionem
mihi voluntas in vobis, ilicit Dominus cum his pro quibus offertur, hoc est,
exercituum, et munus non suscipiam de cum fidelibus : noii tantum in unione
manu vestra. Ab ortu enini solis usque naturse, sed etiam in spiritus viviticantis
ad occasum, magnum est nomen meum societate. Ad Ilebr. ii, 14 : Pueri com-
in gentibus : et in omni lor.o sacrificatur, municaverunt carni et sanguini, et ipse
et offcrtur nomini meo oblatio munda. similiter participavit eisdem. Et, ibi-
Et una est quae in omni loco offertur. dem, y. 16 : Nusquam enim Angelos ap-
Haec ergo est una, in omnibus oblationi- prehendit, sed semen Ahrahse apprehen-
bus, accepta oblatio. Quidquid ergo offe_ dit. Noslra autem assumens, sua largitus
rimus, dummodo isti uniatur oblationi est, in Spiritum sanctum nos socians.
aceeptum erit iii oblatione ista. Uuod significavit, Joan. xx, 22, quando
Ne autem refutetur projtter sacerdo- de suo Spiritu insufflavit discipulis, et
tem offerentem, est etiam Jna cum offe- dixit : Accipite Spiritum sanctum. Tunc
rente : quia ipse est Sacerdos et Hostia, nos spiritu suo vivificavit, et nos omnes
qui seipsum obtulit in ara m ucis, et nobis sibi in eodem Spiritu univit. Et sic de
tradidit ministerium oblationis. Nec re- Spiritu suo donavit nobis. Quod signa-
spicit Pater ad manus nost; as, sed ad ma- tum est, Numer. xi, 17, ubi dicitur ad
nus primi offerentis et nofiis ministerium Moysen Auferam de spiritu tuo, tra-
:

imponentis. Psal. xxxix, / et 8 : Holo- damque eis, scilicet septuaginla viris.

* S. HiLARius, Lib. de Sydonis, cap. 9.

288 D. ALB. MAG. ORD. PRMD.

Sic ergo et nos pro quibus hoc sacrifi- quem communiter participabant, omnia
ciiiin olTorlur, acccplarnur in ipso. inlluebanl. Et ideo etiam rivi bonorum
Et sic (licitur 5^/m/mt'n/?^//i wdonis. a singuMs participati, ct in ipsis collecti,

Est aulein lioc sacranienlum vocatum iterum ex ipsis in commune dividel)an-

etiam cDmmunioiiis sacramenlum quia : tur. Provcrb. v, 16 : Deriventur fontes
comniunicalivum elfectuum suoruni : tui foras, et in plateis aquas tuas divi-
quia (iat communionem Sanctorum. de. Sic vidua oleo a Propheta accepto,
Sancti enini communicant sua omnia cx in omnia vasa infudit, et omnia bona'
uiio quod est Christi participatio. Inde, quae mutuo acceperat replevit'. A tali
1 ad Corintli. x, 10 : Panis, qitem fran- communione segregatus est excommuni-
gimns, nonne pariicipalio corporis Do- calus, nihilbabens in corpore Jesu Chri-

mini est ? Et, ibidcm, ^. 17 Quoniam : sti, nec participans in alia bona ipsius :

unus panis, unum corpus multi sumus, dicente Apostolo, I ad Corintb. xvi, 22 :

omnesqui dc uno pane participamus Sicut . Si quis non amat Domiyium nostrum Je-
enim unus panis qui materia est sacra- sum Christum, sit anathema, Maran
menti istius, conficitur ex multis granis, Atha. Unde etiam ille segregatus sic a
sibi per omnia intima sua communican- corpore Christi, diabolo traditur punien-
tibus mixtione, et unius in alterum sub- dus. I ad Corintli. v, 4et5 Congregatis :

intratione : ita corpus Christi verum, ex vobis et meo spiritu, cum virtute Domini
multis guttis sanguinis nostraj naturae in nostri Jesu, tradere hujusmodi Satanse
utero gloriosissimie Virginis sumptis et in interitum carnis, etc.

sibi permixtis, est confectum. El sic fide- Ilabet etiam boc sacramentum ad ip-

les multi, sicut muita grana per mundi- sam vitam amoris colligationem et ideo :

tiam depurata, et per unum cor et per sacramentum amuris sive charitatis vo-
unam anitnam in ailectu permixta, et catur : quia indissolubili vinculo amoris
communicantia, unum
(jhristo capiti sic astringitChristum nobis, et nos sibi, et
constituunt corpus Cbristi mystice, in nos nobis. Est enim, ut dicit Augustinus,
suo vero corpore designatum. Ad Ro- amor vitta sive vinculum amantis, et
man. xii, 4 : Sicut in uno corpore mul- amaii : quae vitta sive vinculum aman-
ta membra habemus omnia autem : tem Iransponit in amatum : et e conver-
membra non eumdem actum habent, etc. so amatum in amantem. Quia sicut amor
Et ideo hoc sacramentum facit nos com- transitivus est, ita etiam est rctransiti-
municantes omnia bona noslra tem-
et vus. Cum ergo hoc sacramentum (jbri-

poralia et spiritualia, et oiimes nos no- stum in intima nosira ponat, et nos in
l)is invicem cohaerentes. Et ideo hoc Spiritum Christi reponat, patet quod di-
sacramontum in graeco vocatur.9ant7a sy- recte in actum amoris
nobis facit et :

naxis, hoc est, communio. Inde est quod ideo amoris sacramentum vocatur, mo-
in Symbolo Apostolcrum dicilur « Cre- : vens Dominum Jesum Christum in nos,
do Sanctorum communionem. » Facit et nos in ipsum. Unde, Joan. xiii, 1,

enim nos communicare omnia bona quae cum hoc sacramentam in ccena Christus
sunt in onmibus rivis vitae, in nos a ca- tradere vellet, praemisit : Cum dilexisset
pite Cbristo fluentibus. Et quod nullius suos, qui erant in mundo, in finem di-
bonum, est ita suum, quin omnis san- lexit eos. Quia finem omnis dilectionis
ctus communicet in eodem. Psal. cxvni, et A'irtutem suae charitatis ostendit,
03 Particeps ego sum omnium, etc.
: quando seipsum visceribus eorum infu-
Act. iv^ 32 : Multitudinis credentium dit et immisit, nihil sui sibi rescrvans
erat cor unum et anima una. In eo enim quod suis non infunderet. Iste enim est

1 Cf. IV Regum, iv, 1 et seq.

 .

IN EVANG. JOANNIS, CAP. VI-64. 289

vitulus saginalus quem in omni Isetitia et integrum restitutionem, in deitate autem

dilectione suis in epulas exhibuit*. Psal. ipsius omnis gratiae et virtulis perfeclio-

Lxii, : Sicut adipe ct pinguedine re- nem. Et hoc probatur esse vere
in

pleatur anima mea. Ideo clamat sponsa sacrans sacramentum, et non umbra ve-

in Canticis, v, 1 Comedi favuni cum :

rilatis.

melle meo, bibi vinum meum cum lacte Corpus enim in communionem est

meo. Favus enim cum melle, est dulcedo tradilum, sicut dixit Dominus, Matth.
deitalis cum puritate sanctissimee huma- xxvi, 2G : Accipite et comedile. Et infra,

nitatis. Vinum jucunditalis, estjucundi- t. 27 : Bibite ex hoc omnes. Et ideo qui

tas deitatis cum lacte dulcissimi sangui- ex hoc non communicat sicut diximus,
I nis. Hoc etiam est et contentum vinum est excommunicatus. I ad Corinth. xi,
sub specie vini in sacramento de quo.
: 29 Qui enim manducat et bibit indigne^
:

Cantic. vu, 9 Guttur : tuum sicut vinum judicium sibi manducat et bibit, non di-
optimum, dignum meo ad potan- dilecto judicans corpus Domini sicut dicilur, :

dum, labiisque et dentibus illius ad ru- Act. i, ii Quod omnes erani perseveran-
:

minandum. Dileclus enim est in gutture, ies unanimiter in oratione, et in fracti-

per quod ad nos fluit spiritus vilae maxi- one panis. Fractio autem panis crat dis-
me desiderabilis. Cum spiritu enim vitae, tributio communicativa corporis Domini.
per guttur lluit eloquium veritatis, et IIoc signatur etiam, II Regum, vi, 19,
calor amoris : quae nobis eum faciunt di- ubi David cum reduceret arcam, divisit
lectuin et potabilem, sicut viimm quod populo coUyridam panis wiam, et abla-
in jucunditate nobis infunditur. Et hoc turam bubalae carnis unam, et similam
labiis cordis (quee sunt intellectus et af- frixam oleo de quibus omnes accipie-
:

fectus) ruminamus, et sibiincorporamur, bant. Collyrida panis signat corpus ma-

et per amorem nostri obhviscenles, in- ceratum plagis. Et pars bubalse carnis
corporati sibi, ad Spiritum cordis sui quse ad lorum est, signat sub obedientia
transimus. Sic ergo estamorissacramen- Patris exercitatum. Simila autem frixa
tum. oleo signiticat munditiam carnis oleo
Est autem faciens etiam ad auctorem misericordise infusam. Et hgec omnia
vitse et compaginem propter
veritatis :
conveniunt corpori sacramentali cui com-
quod etiam vocatur sacramentum veri- municant fideles. Et per hoc quod illi
tatis. Quia ipsum est verilasomnium communicant, omnium bonorum suorum
tigurarum, quoe nostri quidem cum quae in se vel in membris suis operatur,
Christo signiticabant connexionem, sed efficiuntur participes et in bonis ejus
non perfecerunt : quia sicut dicitur, ad associati. Jerem. xxxi, 14 : Inebriabo
Hebr. vu, 19 : Nihil ad perfectum ad- animam sacerdotumpinguedine, et popu-
duxit lex. Et ideo qua? non connexit, lus meus bonis meis adimplebitur
sed connectendum significavit, non veri- Expiatio autem ablutiva datur in san-
tas sacramenti, sed umbra fuit. IIoc au- guine, quae in omni sacrificio intendeba-
tem sacramentum quod omnia perticit, tur : sicut dicitur, ad Hebraios, ix, 22 :

sacramentum veritatis est et vocatur. Sine sanguinis effusione non fit remis-
Omnia eniin veritatis promissa habemus sio. Psal. l, 9 : Asperges me hyssopo, et

in ipso. In corpore quidem communio- mundabor, etc. H^^ssopus enim est san-
nem, in sanguine expiationem, in anima guinem purificans. Et causam ponit pro
pretium ad redemptionem, in Spiritu vi- etTectu, hoc est, hyssopum pro sanguine
vificationem, et omnium eorum quse de purilicato, in quo lavantur omnes qui
spirituali vita in nobis deperdita sunt ad purificantur. Apocal. vii, 14 : Laverunt

' Luc. Exod. XV, 23.

XXIV 19
200 D. ALH. MAG. ORD. PR^D.
slolas suas, ct dealbavenml eas in sa)i- cat nie, et ipse vivet propter me. Ac si

yuine Agni. dicat : Vila indellciens est Pater, qure

Animani autem dedil in rodemplionis vita per generationem manat in me : et
pretium agnus immolabalur ad
: sicut vita ex me refluit in eum qui me in hoc
liberalionem ab Angelo exterminatore '. sacramento spiritualiter sumit el sic ad :

Joan. X, 15 Animam meain ponn pro : priraum ordinaraur vitae auctorera. Sic
ovibus meis. ctiara intelligilur (juod dicitur, Apocal.
Spiritus autem restituil ea quoe in vita VII, 17 : Agnus qui in medio throni est

spirituali per inediam consumpta sunt :

ad vitse fonles
reget illos, et deducet eos
sicut dicitur, Sapient. i, 7 : Spiritus aquarum. Qui non pascitur lioc vilae tri-
Domini replevit orbem terrarum. Non tico, ad auctorem mortis sociatur. Thren.
enim repleret, si non deperdita restitue- II, 12 : Matribus suis dixerunl : Ubi est

ret : quia quod evacuavit inedia longis- triticum et vinum ? cum deficerent quasi
simi defectus, restituit cibus spiiituosus. vulnerati in jjlateis civitatis, cum exha-
Act. 11, i : llepleti siint omnes Spiritii larent animas suas in sinu matrum sua-
sancto : ita quod etiam Judseus alumnos rum.
Cliristi ructare musti crapulara reputa- Habet etiara in ipsa vita mirabilem
rel. gratiae delectationem. Et ideo etiam Eu-
Deitas autem per hoc, quod in cibo est, charistia, hoc est, bona gratia vocatur.
et contlimentum prsestat, et omnem per- Unde, Isa. lv, 2 : Comedite bonum, et
ficit virtutis operationem et roboris. Act. delectabitur in crassitudine aninia ve-
X, 19 : Cum accepisset cibnm, conforta- stra. Crassitudo enim omnis boni est Do-
tus est. Genes. xviir, d : Ponam biiccel- rainus Jesus Christus, qui totus in hoc
lam panis^ et confortate cor vestrum. suraitur sacraraento. Unde, I Petri, ii,

Psal. ciii, 1.1 : Panis cor hominis confir- 3 : Si tamen gustatis quoniam dulcis est

mat. Dominus. Psal. xxxiu, 9 : Gustate, et

Hinc est quod in corpore communio, videte quoiiiam suavis est Dominus, etc.

in sanguine expiatio, in anima pretium, Cui autem non est dulcis, illius infectum
in Spiritu restauratur deperditum, et in est os felle amaritudinis. Act. viii, 23 :

deitate virtutis operatio perlicitur. Ideo Jn felle enim amaritudinis, et obligatio-

in pane illo omue delectaraentum spiri- ne iniquitatis, video te esse. E contra
tuale esse perhibetur, Sapient. xvi, 20 : dicilur de Jonatha filio columbae, I Re-
J*aratum panem de ca-lo praestitisti il- gura, XIV, 43 : Vidistis ipsi quia illumi-
lis, etc. Et ideo sacramentum veritatis nati sunt oculi mei, eo quod guslaverim
dicitur umbra alia sa-
: quia quidquid in paululum de melle isto. Quia etiam ci-

cramentasignilicabant, et maxime sacra- bus bonura spirituni generans ad litte-

nientum agni paschaUs, hoc istud sacra- rani secundum naturam oculos illumi-
menlum exhibuit in veritate. nat.
Habet etiam hoc sacramenlum ad Flapc ergo sunt qufe ad vitam operatur
fineni oranium vivorura acceptibilitatera. lioc sacraraentum. Et ideo dicitur :

Finis enim ad quem omnia viva reducun- « Verba qux locutus sum vobis, spiritus
tur, omnis vitae est principium a quo fluit et vita sunt.
omnis vita et ad iilud mare vivura et:

vivificans ordinamur per illud sacramen-

tum : et hoc notatur, Joan. vi, 58, ubi « Sed sunt quidam ex vobis qui non q
dicit : Sicul misit me vivens Pater, et credunt. »

ego vivo propter Patrem, et qui mandu-

* Cf. Exod. XII, 2 et seq.

 IN EVANG. JOANNIS, GAP. VI-6:;, 6f5, 67. 291
Eece discretio credentiuni, et non cre- mortuus es. Sapient. i, 8 : Qui loquitur
dentium.
iniqua, non potest latere, nec prseteriet
Dicit ergo : « Sed sunt quidam ex vo- illum corripiens judicium.
bis, » qui corpore estis « quinoii mecum,
credunt, sed tantum per occasionem
»
« Et dicebat : Propterea dixi vobis,
curiositatis. vel saturandi ventris me se-
etc. »
quuntur. Ad Hebr. iii, 12 : Videre, fra-
tres, ne forte sit in aliquo vestrum cor Ecce signum utriusque horum : quia
malum incredulitatis discedendi a Deo etiam hoc diclo manifestabat ea quee
vivo. Numer. xiv, 11 : Quousque non dixit supra eodem capitulo.
credent mihi, in omnibus signis qu^ feci « Quia nemo potest, « hoc est, ex ha-
corameis? bitu gralise, potestatis facultatem habet,
quamvis ab ipsa natura habeat faculta-
tem, « venire ad me, » per lidei devo-
Sciebat enim ab initio Jesus qui
c'
tionem et sacramenti participationem,
essent credentes, et quis traditurus « nisi ei datum fuerit a Patre meo, »
esset eum. qui cum alTectu paterno libenter omni-

Et dicebat Propterea bus dat qui recipere volunt. Jacobi, i, 5

: dixi vobis, :

quia nemo Dat omnibusaffluenter, non im prope-

et
potest venire ad me, nisi
rat. Ad Ephes, ii, 8 : Gratia enim estis
fuerit ei datum a Patre meo. »
salvati per fidem '.et hoc non ex vobis,
Dei enim donum est. Luc. xi, 13 : Pater
Hsec sunt verba Evangehstae, in qui-
vester de coelo dabit spiritum bonum
bus iterum oculo aquil^e, Christi depre-
petentibus se.
hendit deitatem.
Dicit autem tria : discretionem et noti-
tiam credentium, ad quos oculi benepla- Ex hoc multi discipulorum ejus
«
citi Domini et discretioncm reproban-
:
%7
abierunt retro, et jam non cum illo
dorum, ad quos est oculus simplicis
ambulabant. »
visionis et signum ulriusque horum.
:

Dicit ergo « Sciebat enim ab initio, »

:

scilicet oetemitatis, « Jesus, » ut Deus, Hic incipit pars illa quae est de retro-
« qui essent, » tempore suse vocationis, cessione malorum, et probatione bono-
« credentes, » et qui in fide permanentes. rum.
Psal. cxLvi, 4 Qui numerai multitudi-
:
Habet autem tres paragraphos in :

nem stcllarum, et omnibus eis nomijia quorum primo agitur de retrocessione

vocat. Omnes enim in fide lucentes vocat
malorum : in secundo, de probatione
ex nomine. II ad Timoth. ii, 19 Cogno- bonorum
:
: in terlio, de commonitione
vit Dominus qui sunt ejus. Psal. xxxvi, reproborum occultorum, et sub simula-
18 :Novit Dominus dies immaculato- tionecum Domino existentium.
rum. Joan. x, 14 Ego cognosco meas,
:
Dicit ergo : « Ex hoc multi, » Matth.
et cognoscunt me mese XX, 16 Multi enim sunt vocati, pauci
:

Lt quis esset traditurus eum, » sicut

« vero electi. Eccle.i, lo Stultorum infi :

Judas, et omnes illi qui de familia sua nitus est numerus.

esse videntur sua accipientes, quan-
et
« Discipulorum ejus,
:
» in doctrina
tum in se est, tradunt in potestatem ini- ejus non perfectorum, « abierunt re-
micorum suorum. Hoc enim scit et scivit tro. » Luc. IX, 62 : Nemo mittens ma-
ab initio. Apocal. iii, 1 : Scio opera num suam ad aratrum, et respiciens re-
tua, quia nomen habes quod vivas, et tro, aptus est regno Dei. Genes. xix, 26,
 '192 D. ALB. MAG. ORl). PU^D.
uxor Lot respiciens retro, versa est in dilione cuncla sunt posita, « adquem ibi-
statuani salis. mus ? »quia non est dux veritatis nisi tu.
(i Et jam curn illu, » credentes vel per Unde Augustinus : « Si nos repellis a te,

pcenitentiam redeuntes, « )wn ambula- da nobis alterum te, quem sequamur. »

bant. » Isa. i, 4 Dereliquerunt Domi- : Psal. Lxxix, P.l : i\'on discedimus a te,

num, blasphemaverutit Sanclum hrael, vivificabis nos.

abalienati sunt retrorsum. Jerem. ii, 13 : ft Verba vitse ieternce habes, » hoc est,

J\Ie dereliquerunt fontem aquse vivse, et docentia vilam aelernam et ducentia ad

foderunt sibi cisternas, cisternas dissipa- ipsam. Et ideo intellexit in potestale
ias, qu3S continere non valent aquas. Spirilus verba Christi, et non in inlirmi-
tate carnis. Eccli. iv, 12 et 13 : Sapien-
tia filiis suis vitam inspirat, et suscipit

^§ « Dixit ergo Jesus ad duodecim : inquirentes se, et prseibit in via justi-

Numquid et vos vultis abire ? tise : et qui illam diligit, diligit vitam.

Simon Petrus Proverb. vi, 23 Mandatum lucerna

e»
:

Respondit crgo ei :

est, et lex lux, et via vitse increpatio

Domine, ad quem ibimus ? verba vitee
disciplinas.
aeternee habes.

'yo Kt nos credidimus, et cognovimus « Et nos credidimus, »

quia ta es Ghristus, Filius Dei.

y I Respondit eis Jesus : Nonne ego vos Quia, ad Roman. x, 10 : Corde credi-

duodecim elegi? et ex vobis unus dia-

lurad justitiam.
« Et cognovimus, » per virtutem si-
bolus est.
gnorum tuorum, et vocem Patris quam
y^ Dicebat autem Judam Simonis Isca-
audivimus, « quia tu es Christus, » un-
riotem : hic enim erat tradilurus ctus unctione deitatis, « Filius Dei» Pa-
eum, cum esset unus ex duodecim. » tris per naturam. Joan. xi, 27 : Ego cre-
didi quia tu es Christus Filius Dei vivi,
Ecce probatio bonorum. qui in hunc mundum venisti. Cum autem
Et dicit duo qusestionem probationis,
: haec confessio magna fuerit, quajrit Chry-
et responsionem dignissimae acceptio- sostomus, Quare non laudatur et remu-
nis. neratur sicut illa quam refert Malthseus,
Dicit ergo : « Numquid et vos, » quos XVI, 16 : Tu es Christus Filius Dei vivi.
spccialiter elegi. Joan. xv, 16 : Ego elegi Etrespondet, quod hujus causa est, quia
vos, et posui vos, etc. quando Petrus hoc dixit quod hic dici-
« Vultis abire » quia a me recedere, tur, Judas erat juxta eum stans ex ad-
in devium est abire. Cantic. i, 7 : Si verso : et quia illurn Petrus non segrega-
ignoras te, o pulcherrima hiter mulie- verat, ideo confessio ejus non laudatur.
res, egredere, et abi post vestigia gre- Sed hoc nihil esse videtur : quia etiam,
gum, hoc est, recede a me, sequere ani- Matth. xvi, IG, quando Petrus confiteba-
males homines in nuUo a pecudibus dif- tur, adhuc cum duode-
etiam Judas fuit

ferentes. cim. Et ideo dicendum quod alia fuit ra-

dix hujus confessionis, et alia illius quam
« Respondit ergo ei Simon Petras, fecit Matthseus. Quia islius radix fuit

etc. »
mixta indignatione contra recedentes:
illius autem radix fuit sola revelatio Pa-
Petrus qui et obediens fuit et (irmus tris, et non amor aliquis carnalis. Indi-

sicut petra, pro se et pro omnibus aliis gnatio autem ista Petri permixta fuit
respondet, dicens : « Domine, » in cujus amore carnali quemhabuit ad Christum ;
 :

IN EVANG. JOANNIS, CAP. VII. 2!j3

sicut etiam, Matth.xvi, 22 et 23, dixit deorsum fluens. Non enim dicit dia-
est,

Absit a te, Domine, non erit tibi hoc. Et bolum propter naturam, sed propter ca-
ideo redargutus fuit a Christo dicente : sus similitudinem. Joan. xiii, 2 : Cum
Vade post me, satana scandahim es : diabolus jam misisset in cor ut traderet

mihi quia non sapis ea quse Dei sunt.

:
eum Judas Iscariotse.

Aliter autem dicit Petro Vade post me, :

et aliter discipulis abeunlibus. Petrus « Dicebat autem Judani, »

enim invitatur ad consequendum consi-

lium Dei, non pra;eundum. De disci-
et Filium « Simonis, » qui cognomina-
pulis autem dicitur, quod abierunt retro batur « Iscariotes, » hoc est, memoria
per recessum a Domino. mortis : quia mortem Domini avaritia
sua perficiendam continuo meditabatur.
« Respondit eis Jesus. » « Hic enim erat traditurus eum, » et

jam traditionem cogitabat, Eccli. x, 9 :

Ecce dolosi commonitio. Avaro nihil est scelestius. Et infra, ji. 10 :

« Nonne ego vos duodccim clegi ? » Luc. Hic enim et animam suam venalem ha~
VI, 13 : Elegit duodecim, quos Apos- et bet, etc.

tolos nominavit '. Elegit autem secundum « Cum unus ex duodecim, » et

esset
praesentem justitiam, informans electio- ideo debuisset fidelis esse Domino, qui
nem nostram, qua non nisi prsesentia in eum ad apicem Apostolicse dignitatis ele-
hominibus considerare possumus. Et ideo gerat. Isa. i, 2 : Filios enutrivi, etexal-
non erravit in electione. tavi : ipsi autem spreverunt me.
« Et ex vobis unus diabolus est, » hoc

CAPUT VII.

Ad Scenopegioe Jestum quasi in occulto ascendens convincit de ipsius docirina

Judceos, quod ipsum injuste calumniarentur de curato homine sabbato : sitientes
ad se vocat : et de ipso turba parie loquitur : ministri qui ad eum apprehen-
dendum missi erant, audito ejus prcedicatione collaudant ipsum : sed et Nico-
demus ipsum defendens, male audit a pontijicibus et pharisceis.

I. Post haic autem ambulabat Jesus Judasam, ut et discipuli tui vi-

in Galilaeam non enim volebat : deant opera tua quas facis.
in Judaeam ambulare, quia quse- 4. Nemo quippe in occulto quid fa-
rebant eum Judasi interficere. cit, et quasrit ipse in palam
2. Erat autem in proximo dies festus h^c facis, manifesta
esse : si

Judeeorum, Scenopegia^ teipsum mundo.

3. Dixerunt autem ad eum tratres 5. Neque enim fratres ejus credebant
ejus Transi hinc, : et vade in in eum.

'
Gf Matth. X, 1 ; Marc. lu, 13. Levit. xxiii, 34.
201 D. ALB. MAG. ORI). PR.ED.

(). Dicit ergo eis Jesus : Tempus quajrit gloriam ejus qui misit
meuin nondum advenit tcm- : eum, hic verax est, et injustitia
pus autcm vestrum semper est non est.
in ilio

paratum. U). Nonne Moyses dedit vobis legem ' ?

7. Non potest mundus odisse vos : el ncmo cx vobis facit legem.

me autem odit, quia ego testi- 20. Quid mc qua.Titis intcrficere- ?

monium perhibeo de illo, quod Respondit turba, et dixit Das- :

opera ejus mala sunt. monium habes quis te quasrit :

8. Vos ascendite ad diem festum interficere ?

hunc ego autem non asccndo

: 21 Respondit Jesus, et dixit eis :

ad diem festum istum, quia Unum opus feci, et omnes mi-

meum tempus nondum implc- ramini.
tum est. 22. Propterea Moyses dedit vobis cir-

9. Hiec cum dixisset, ipse mansit in cumcisionem '

: (non quia ex
Galila^a. Moysc est, scd ex patribus^), et
io. Ut autcm ascenderunt fratres ejus, in sabbato circumciditis homi-
tunc et ipse ascendit ad diem nem.
festum, non manifeste, sed qua- 23. Si circumcisionem accipit homo
si in occulto. in sabbato, ut non solvatur lex
11. Judasi ergo qu^erebant eum in die Moysi, mihi indignamini quia
festo, et dicebant : Ubi est totum hominem sanum feci in
ille? sabbato?
12. Et murmur muitum erat in turba 24, Nolite Judicare secundum faciem,
de eo. Quidam enim dicebant :
sed justum Judicium judicate ^
Quia bonus est. Alii autem di- 2?. Dicebant ergo quidam ex Jeroso-
cebant Non, sed seducit tur-
: lymis : Nonne hic est quem
bas. quasrunt interficere?
13. Nemo tamen palam loquebatur de 26. Et ecce palam loquitur, et nihil ei

illo, propter metum Judteo- dicunt. Numquid vere cogno-

rum. verunt principes quia hic est

14. Jam autem die festo mediante, Christus ?

asccndit Jesus in templum, et 27 Sed hunc scimus unde sit Chri :

docebat. stus autem cum venerit, nemo

i5. Et mirabantur Judasi, dicentes :
scit unde sit.
Quomodo hic litteras scit, cum 28 Clamabat ergo Jesus in teraplo
non didicerit? docens, et dicens Et me scitis, :

16. Respondit eis Jesus, et dixit :

et unde sim scitis et a mcipso :

Mea doctrina non est mea, sed non veni, sed est verus qui
ejus qui misit me. misit me, quem vos nescitis.
17. Si quis voluerit voluntatem ejus 29 Ego scio eum, quia ab ipso sum,
facere, cognoscet de doctrina, et ipse me misit.
utrum ex Deo sit, an ego a 3o Quasrebant ergo eum apprehen-
meipso loquar. dere, nemo misit in illum
et
18. Qui a semetipso loquitur, gloriam manus, quia nondum vencrat
propriam quserit qui autem :
hora ejus.

• Exod.xxiv,3. '•
Genes. xvii, 10.
' Supra, V, 18. ^ Deuter, i, 16.
' Levit. XII, 3.
 li\ EVANG. JOANNIS, CAP. Vll. 295

3i. De turba autem multi credide- 41. Alii Hic est Christus.
dicebant :

runt in eum^ et dicebant : Chri- Quidam autemdicebant Num- :

stus, cum venerit, numquid quid a Galilaea venit Christus ?

plura signa faciet quam qu^ hic 42. Nonne Scriptura dici; *
Quia ex
:

facit? semine David, et de Bethlehem

32. Audierunt pharisaei turbam mur- castello, ubi erat David, venit
murantem de ilio htec et mi- : Christus?
serunt principes etpharis^i mi- 43. Dissensio itaque facta est in turba
nistroSjUt apprehenderent eum. propter eum.
33. Dixit ergo eis Jesus : Adhuc mo- 44. Quidam autem ex ipsis volebant
dicum tempus vobiscum sum, apprebendere eum, sed nemo
vado ad eum qui me misit.
et misit super eum manus.
34. Qu^retis me, et non invenietis' : 45. Venerunt ergo ministri ad ponti-
et ubi ego sum, vos non pote- fices et pharis^os. Et dixerunt

stis venire. eis illi : Quare non adduxistis

35. Dixerunt ergo Judeei ad semetip- illum?
sos : Quo hic iturus est, quia 46. Responderunt ministri : Num-
non inveniemus eum? numquid quam sic locutus est homo, sic-
in dispersionem gentium iturus homo.
ut hic
est, et docturus gentes? 47. Responderunt ergo eis pharisaei :

36. Quis est sermo quem dixit

hic : Numquid et vos seducti estis?
Quseretis me, et non invenietis : 48. Numquid ex principibus aliquis
et ubi sum ego, vos non pote- credidit in eum, aut ex phari-
stis venire? saais?

37. In novissimo autem die magno 49. Sed turba hasc, quse non novit
\ stabat Jesus, et cla-
festivitatis legem, maledicti sunt.
mabat, dicens Si quis sitit,: 5o. Dixit Nicodemus ad eos, ille qui
veniat ad me, et bibat. venit ad eum nocte ^ qui unus
38. Qui credit in me, sicut dicit Scri- erat ex ipsis.
tura % flumina de ventre ejus 5i. Numquid lex nostra judicat ho-
fluent aquae vivae. minem, nisi prius audierit ab
39. Hoc autem dixit de Spiritu, quem ipso, et cognoverit quid faciat ^
?

accepturi erant credentes in 52. Responderunt, et dixerunt ei :

eum : nondum enim erat Spi- Numquid et tu Galilaeus es?

ritus datus, quia Jesus nondum Scrutare Scripturas, et vide
erat glorificatus. quia a Galilasa propheta non
40. Ex ilia ergo turba, cum audissent surgit.
hos sermones ejus, dicebant : 53. Et reversi sunt unusquisque in
Hic est vere propheta. domum suam.

* Infra, xiii, 33, * Mich. V, 2 ; Matth. 11, 6,

2 Levit. XXIII, 27. * Supra, III, 2.
3 Isa. LXiv, 3 et lviii, 11 28 Act,
; Joel, 11, ;
* Deuter. xvii, 8 et xix, 15.
II, 17.
296 I). \\A\. MAG. OUl). PR^D.
« Post hsec autem, etc »

« Post hc-ec, » ut dicit Chrysostomus,

Ii\ CAPUT Vn JOANNIS post quinquc mcnses : quia rcfectio tur-
bffi facta est circa fcstuni Paschne quod
ENARRATio. erut in Aprili. Istud autcm factum cst in

Septembri. Et transit Evangelista ea

qute facta sunt illis quinquc mensibus :

« Post haec autem ambulabat Je- quia ab aliis Evangclistis sufficientcr ea-

sus iiiGalilceam. » dem posita esse videbat. Sicut enim di-

cit Chrysostomus : « Facile transibat ea

Ilic incipit pars illa quae est de Verbo quae ad miracula perlinebant diligcntcr
incarnato secundum quod est illuminati- ea ponens quse pertincbant ad humanita-
vum per eruditionem. tem ct humilitatem : ut eum Deum ct

Dividitur autemin tres partcs : in qua- verum hominem esse persuaderet, et

rum prima ponitur illuminatoris mani- nobis in exemplum ea quae humilitatis
festatio : in secunda, illuminatio per sunt proponcret. » Ad Roman. xn, 16 :

doctrinam, et hsec incipit in capitulo se- Non alta sapkmies, sed hiimilibus con-
quenti : et in tertia, illuminatio per excm- sentienles.
plum, et haec incipit in capitulo decimo. « Postautem ambnlabai Jcsns, »
lisec

Prima autcm harum partium, quae est auctor salutis, ubique omnibus salutem
de illuminatoris manifestatione dividitur ingercns. Provcrb, vi, 3 : Discurre, /e-
in duas partes : in quarum prima agitur siina, suscita amicum iuum.
de illuminatoris manifestatione : in se- « In Galilxam, » quia facilius crede-
cunda, ponit Jesu Chrisli omnium illu- bant : quia prophetia hoc praedicebat :

minatoris manifestationcm, ibi, 5'- H) : quia inde plures discipulos vocaverat :

« Nonne Moyses, ctc. » quia hoc nominis interpretatio praefigu-

Adhuc autem, prior harumdividitur in rabat. Galilaei enim simplices hoc faci-
tres partes quarum prima dicitur,
: in lius credebant. Et ad hoc inducit Hiero-
quare ad primum diem solemnitatis nymus Glossam, quam Isaias dicit de
asccndere noluil secundo, quod de hoc : Christo, Isa. xlii, 2 Xon audietur vox :

apud Judaeos qusstio murmur fuit

ct : ejus foris : neque enini extra Gahlaeam
tertio, qualiter ad medium diem solem- gcntibus evangelizabat. Quod si legi-

nitatis ascendit. mus Matthaeum, xv, 21, scimus Jesum

In prima harum quatuor sunl para- fuisse tunc temporis in terminis sive in
graphi, in quorum primo Dominus a fra- finibus Tyri ct Sidonis, sive in confinio

tribus ad ascendendum invitatur : in Ca?sareae Philippi, quoe nunc vocatur

secundo, rationes hujus invitationis Panneas : scicndum tamen non esse

assignantur : in tertio, rationes illae per scriptum quod ipsas ingressus sit civita-
sapientiani eliduntur : in quarlo osten- tes. Illis autem praedicavit quia facilius :

ditur, qualitei- fratribus ascendentibus aliis recipicbant eum, propter plurimas

Jesus primo mansit, et postea occulte virtutes quas ibi fecerat. Prophetia etiam
ascendit. hoc dicebat quia, Isa. ix, 2, dicitur :

primo quatuor, scilicet,

Dicit ergo in Populus qui ambulabai in tenebris vi-

quod ambulabat in Galilaeam, ct quarc dit lucem magnam : habitantibus m re-

non in Judaeam, ct quando haec facla gione umbnr mortis, lux orta est eis.

sunt, et qualiter ut ambularet in Judae- Plures etiam inde discipulos vocavit :

am est invitatus. quia Petruni, et Andream, et Philippum,

Dicit crgo :
iXathanael, Jacobum, et Joannem, quos
 IN EVANG. JOANNTS, CAP. VII-2, 3. 297

secus mare Galilaeae vocavit, et Jacobum a r/.TjvTJ quod

umbra, et itr^Yvop-. quod
est

minorem, Simonem et Judam, et Joseph est figere, quasi fixio tabernaculorum :

justum, et plures alios : sicnt dicitur su- quia memoria celebrabatur quando in
pra, 1, 41, et Matth. iv, 18 et seq. No- tabernaculis per quadraginta annos in
minis etiam haec interpretatio prgefigura- deserto habitabant. Levit. xxiii, 41 et
bat : quia Galileea transmigratio inter- seq : Mense septimo festa celebrabitis, et
pretatur nomine praetendebatur,
: et ipso habitabitis in umbraculis septem die-
quod a veteribus ad nova erat transmi- bus :... ut discant posteri vestri, quod
grandum. Levit. xxv, 22 Donec nova : in tabernaculis habitare fecerim filios
nascantur, edetis vetera. Et ibidem, xxvi, Israel, cum educerem eos de terra A^gy-
10 : Comedetis vetustissima veterum, et pti. In tempore autem quod determinat,
vetera novis supervenientibus projicietis. notatur ascendendi in Jerusalem oppor-
Haec ergo est causa quare in Galilaeam tunitas, ut ad ahquid pactum reformaret.
libenter ambulabat. Haec autem festivitas, una fuit de tribus,
in quibus omne masculinum in conspe-
ctu Domini apparere oportebat. Psal.
« Non enim volebat in Judeeam am- cxxi, 3 : Jerusalem, quae sedificatur ut

bulare, quia queerebant eum Judsei civitas, cujus participatio, etc.

interficere.

Erat autem in proximo dies festus

« Dixerunt autem ad eum fratres
Jiidgporum, Scenopegia. »
ejus : Transi hinc, et vade in Judaeam,
ut et discipuli tui videant opera tua
Ecce causa quare Judaeam declinabat.
Dicit ergo : « Non enim volebat In Ju- quae facis.
dseam ambulare, » ubi Scribarum et Nemo quippe in occulto quid facit,
Pharisaeorum in malo pertinacem volun- et queerit ipse in palam esse : si heec
tatem habentium erat multitudo « quia :
facis, manifestateipsum mundo.
quserebant eum, » pertinaci voluntate,
Neque enim fratres ejus credebant 5
uJudcvi interficere. » Genes. xlix, 7 : Ma-
ledictus furor eorum, quia pertinax
in eum. »
: et

indignatio eoruni, quia dura ! In hoc au- Hic tangitur invitatio ad ascendendum
tem nobis dat exemplum, ut consilio hu- ad diem festum.
mano fugiamus, et declinemus pericula : Dicit ergo : « Dixerunt autem ad
quando quaerimur ad mortem sine peri- eum, » hoc est, ad Chrislum, « fratres
culo gregis nobis commissi. Matth. ejus. » Fratres dicuntur etuterini, ex eo-
X, 23 : Cum persequentur vos in civitate dem patre et eodem utero divisi : et non
ista, fugile in aliam. Exod. ii, 15: Qu3e- uterini, scilicet consanguinei : sicut fra-

rebat Mogsen qui fu-

Pharao occidere : tresDomini dicuntur Jacobus minor, et
giens de conspectu ejus, moratus est in Simon Cananaeus, et Judas, et Joseph ju-
terra Madian. stus : quia consobrini fuerunt. Ad Galat. i,

19 Alium autem Apostolorum vidi ne-

:

« Erat autem in proximo, etc. » minem, nisi Jacobum, fratreni Domini.

Matth. xiii, 55 : Fratres ejus, Jacobus, et

Ecce temporisdeterminatio. « Erat au- Joseph, et Simon, et Judas. Tales ergo,

tcm in proximo, » hoc est, in propinquo non isti quiconsanguinei Domini fuerunt,
tempore, « dies festus Judaeorum, «hocest, quianon est probabile quod isti fuerunt :

ipsa solemnitas quae septem diebuscele- sed quidam alii Beatae Yirginis consan-
brabatur: qui diesdicitur « Scenopegia,n guinei, qui fidem in eum non habebant :
298 I). ALH. MA(i. OHD. IMLEl).

de quibus dicilur in P.salmo xxxvii, 12 : quxrit ipse, » sludendo toto nisu « m

Aniici mei, et proximi, etc. Jereni. ix, i : palam esse. » IMallh. vi, W, de bypocritis,
In omni fratre siio non haheat fidnciam. qui opora sua faciunt, ut videayitur ah
Genes. xxxvii, \ : Oderant eitm, scilicet hominihus. Videtur autem quod etiam
fralres ejus, nec poterant ei qnidquam servi Dei hoc faciunt. Matlh. v, IG : Lu-
pacifice loqni. ceat lux vestra coram Jiominihus., ut
« Transi hinc, » de Galilaea, « el vade videant opera, etc. Sed ad haec respon-
in Judaeam, » ubi sunt solemniores bo- det Gregorius, quod servi Dei sic opus
mines, coram quibus majorem gloriam habent in publico^ quafcnus intentio
habebis. Psal. lxxv, 2 : Notus in Judxa maneat in occulto. Ilypocrilae autem lau-
Deus, in Isracl magnum nomcn ejus. Et dem considerautes, intentionem habent
ibi magnum nomen babcbis. Non enim in manifeslo et laudem, et opus in oc-
intellexerunt illi quod dicit Apostolus, cullo : quia in abscondilo cordis sunt
I ad Corinth. i, 2o : Infirma mundi ele- mali. Et ideo secus est de servis Dei, et
git Deus, ul confundat fortia. istis.

« Ut et discipuli tui, etc. » « Si heec facis, elc. »

Ponunt rationes persuasionis eorum TToc sub dubitatione proferunt, quia

quae dicunt discipuli ejus. In proximo fuerunt partem habenles cum illis, qui
enim festo Paschoe, quodfuerat ante illud dicunl, Matth. xii, 24 : In Beelzehuh,
festum, recesserant aliqui discipuli aDo- principe daemoniorum, ejicis dasmo-
mino. Et boc quaedam minoratio hono- nia '. Ita quod miracula ipsius magicis
ris cjus videbatur et ideo provocabant : artibus attribuebant.
ut illum honorem vellet recuperarc. Et « Manifesta teipsum mundo. » Ac si

hoc est quod dicunt « Ut ct discipuli : dicant : Sapientia ahsconsa, ei thesaurus

tui, » qui a te recesserunt, « videant ope- invisus, quse utilitas in utrisciue ' .^Puta-

ra tua, » quae mundo communiter non bant enini quod laus et favor mundi,
sunt cognita : quia si discipuli tui vera omnis esset fructus virtutum et miracu-
opera tua quae de te dicuntur viderenl, lorum suorum. Quod quidem penitus fal-
non recederent. Videant ergo discipuli suni est. Ad Galat. i, 10 ; Si adhuc ho-
tui opera tua « quse » tu, ut dicis, « fa- minihus placerem^ Christi servus non
cis. » Isa. XXVI, 11 : Videant, et confun- essem. Psal. lii, 6 : Qui hominihus pla-
dantur zelantes populi : et ignis hostes cent, confusi sunl : quoniam Deus spre-
iuos devoret ! vit eos. Sicut enim dicitur, I Joannis,
Adjungunt autem ulterius rationem V, 19 Mundus totus in maligno positus
:

communis manifestationis, dicentes : est. Et huic mundo non placet nisi va-
num et malum.
« Nen:io quippe in occulto, etc. »
« Neque enim fratresejus credebant
« Nemo, » qui gloriam humanam vel in eum. »
laudis aliquid appetat, « m occulto ali-
quid facit, » quia, sicut dicit Aristote- Ratio est quam inducit Evangelista, ut

les : « Propter gloriam fit, quod nullo sciatur quod bona intentione hoc cognati
consciente, non festinaret in esse. » Et Domini diceliant : quia nequefratres ejus
bene dicunt « ?iemo, » hoc est, nullus « credehant in eum. » Joan. i, 11 : hi
factus ab bumo et humum sapiens, « ei propria venit, etc. Unde dicit, Matth.

'
Cf. Luc. I, 17. * Eccli. XX, 32.
 fN EVANG. JOANNIS, CAP. VII-.), (>, 7. 299

X, 35 et 36 : Veni separare hominem ad- « Dicit ergo eis Jesus : Tempus

versns patrem suum, et filiam adversus meum nondum advenit : tempus au-
matrem suam, et nurum adversus so-
tem vestrum semper est paratum. »
crum suam. Et inimici hominis^ dome-
stici ejus. Luc. xii, 52 : Tres in duos, et
duo in tres dividentur. Hic per responsiones sapientise, phan-
Quidam dicuiit quod hi fratres fuerunt tasticae raliones eliduntur.

Jacobus minor, et Jacobus Canana?us, Dicuntur autem hic tria. Primo enim
et Judas Thaddseus, et Joseph, qui dici- ponitur ratio a congruitate temporis : se-

tur Barsabas, quod est justus. Sed hoc cundo autem, a dispositione operis : ter-

non est probabile. Sed fuerunt alii Bea- tio, a disparitate intentionis in ascenden-
taB Virginis consanguinei, et cognati do ad festum solemne.
Christi, qui facta sua multa viderant, et Dicit ergo : c< Tempus meum, » con-
tamen ad fidem non fuerunt sedificati. gruitatis ad patiendum. lloc enim tem-
Fratres enim dicuntur utero, sanguine, pus suum erat, et non tempus fatale, ut

genere, professione. Sicut filii Zebedei, generatici dixerunt: quia factaChristifato

Matth. XX, 20 : Accessit ad eum mater non subjacebant. Tempus autem Christi,
filiorum Zebedsei, cum filiis suis, ado- tempus est impletionis prophetiae et sa-
rans, et petens aliquid ah eo. Et sicut cramentorum, quae ante Passionem im-
Andreas, et Petrus dicuntur fratres '. pleri Unde, Luc. xxu, 37
debebant. :

Sanguine autem, sicut cognati dicuntur Etenim ea quse sunt de me, finem hahent.
fratres, I ad Corinth. ix, 5 : Fratres Do- Et hac congruitate temporis, dicit : v.Tem-
mini, et Cephas. Genere autem sicut pus meum nondum advenit. » Eccle. iii,

omnes Judaei, Psal. xxi, 23 Narraho

: 1 : Omnia tempus hahent, et suis spatiis

nomen tuum fralrihus meis. Professione transeunt universa. Ad Galat. iv, 2 :

autem, sicut illi qui eamdem profitentur Suh lutorihus et auctorihus est usque ad
religionem, Joan. xx, 17 Vade ad fra-
:
prscfinitum tempus a Patre.
tres meos, et dic eis : Ascendo ad Patrem Tempus autem vestrum, » negotiis
«

meum Patrem vestrum.

et vestris opportunum quia ea quae omni- :

Adhuc autem, Quidam dicunt quod bus horis mundus exhibet quceritis, sicut
hoc fratres ejus dixerunt intentione vana? divitias, delicias, et honores : et ideo
laudis : quia per facta Domini volebant tempus vestrum « est semper paratum. »

magnificari. Quod
quaedam Glossa licet Sapient. ii, 7 : Non prsetereat nos flos
dicere videatur, dicens quod humanam temporis hujus. Job, xv, 20 : Cunctis
gloriam quaerunt, et ideo non credunt in diehus suis impius superhit, et numerus
eum tamen puto quod mala intentione
: annorum incertus est tyrannidis ejus. Et
dixerunt, et quod ex invidia, irridentes ideo sicut vos tempori parati estis, ita

eum : quia factis ejus non crediderunt. tempus vobis paratum est.
Et quod Glossa dicit, intelligendum puto
quantum ad extrinsecus rationem. Ac si
dicant Si vera sunt quse facis, non fa-
:
« Non potest mundus odisse vos :

cias in occulto sed in palam coram sa-

:

pientibus, qui dijudicare sciant an a Deo

me autem odit, quia ego testimonium

facta sint, an in Beelzebub hoc facias.Et perhibeo de illo, quod opera ejus ma-
iste sensus videtur juvari per hoc quod di- la sunt. »
cunt « Si hoc facis, etc. » Et intendebant,
:

ut caperetur ut deceptor, et occideretur. Secunda ratio quae sumitur a disposi-

« Matth. IV, 18.

 300 D. ALR. MAG. Oni). VnJEh.

tiuiu' oporis dissimilis ad inunduiu cx tatc et concupiscenlia. Isa. i, 1 i- : Calm-

parte Chrisli ot fratruni suorum. das vesh-as, el solermiitales vestras odivit
Dicit ergo : « Non potest mundits, » a/iima mea : facta sunt mihi molesia,
hoc est, mundani qui atTecluni hahent lahoravi sustinens. VA attende quod di-
mundanum, « odisse vos, » qula similium cit : « Ad
diem jestum Ininc » quia so- :

in voluntato etnon est

voto et opore lemnitas illa duravit septem diehus. Et
odium, sed amor et amicitia. Unde de quando dicit « Ascendite ad diem fc~ :

bonis dicitur, Joan. xv, 19: Si de mwi- stutn hunc, » intoUij^nt de primo die so-
do fuissctis, niundus quod suum erat di- lemnitatis : quia illa dies fuit solemnior,
ligeret. Proverb. xv, 12 Non amat : et ad illam diem plures convcncrunt, et
pestilens eum qui se corripit, nec ad sa- soluta illa die plures redierunt ad pro-
pienles graditur. pria : et isti non propter solemnitatem,
« Me aulem odit, » propter dissimili- scd propter vanitatem quae fiebat in so-
tudinem qua; est in voluntate, voto, el lemnitate ascenderunt, ut in concupi-
opcre. Dicitur enim, I Joannis, v, 19: scentiaviderentetviderentur.MaIach.il,
Mundus totus in maligno posilus est. Et 3 Dispergam super vultum vestrum
:

ille mundus odil justum. Joan. xv, 19: stercus solenmitatum vestrarum.
Quia de mundo non estis,... propterea
odit vos mundus. Proverb. xxix, 10 Vi- : « Ego enim non ascendam : »

ri sanguinum odcrunt simplicem. Joan.

XV, 18 : Si mundus vos odit, etc. Quia nolo esse in cce.tu vestro. Isa. i,

Et reddil causam : « Quia ego testirno- 13 : Iniqui sunt ccetus vestri. Genes. xux,
nium perhibco . » Isa. lv, 4 Ecce testem
: 6 : bi coetu illorum non sit gloria mea.
populis dedi eum, ducem ac prsecepto- « Ad diem festum istum, » scilicet
rem Gentibus. diem primum festivitatis. Et sic cessat
De illo n mundo, « quod opera ejus
« Quidam autem dicunt esse sup-
objectio.
mala sunl, » scilicet omni bono virtutis plendum Non ascendam sicut vos, sed :

privata. Amos, v, 10: Odio habuerunt in occulto. Vel, Non ascendam ad hoc,
corripientem in porta, et loquentem per- ad quod vos ascenditis : quia vos ad va-
fccte ahominati sunt. Causa ergo perse- nitatem, ego adsedificationem. Sedprima
cutionis fuit veritas quam pra^dicavit. lectura vera est et secundum litteram.
Veritas enim odium parit in his qui ex Non enim volebat aliquid participatio-
patre diabolo sunt : qui sicut dicitur, nis habere cum illis. Tob. iii, 17 : Num-
Joan. viii, 44: In veritate non stetit,... quam cum ludentibus miscui me, etc.

quia mendax est, et pater ejus. Et reddit causam Quia tempus : «

meum, » hoc est, Passioni opportunum,

« nondum impletum est. » Joan. xiii,

^*^^^'^"^ '^^•^"^ ^^'^'^ ^'^'^*'^ ^^^''^ "'

s « Vos ascendite ad diem festum * • ^J^'^^
transeat exhoc mundo ad Patrem. II ad
hunc ego enim non ascendam ad
:

Corinth. vi, 2 et 3 Ecce nunc tempus :

diem festnm istum, quia

^
meum tem- i-, ,- . ,•
acceptabile, ecce nunc dies salutis ne-
.
:

pus nondum impletum est. » ^^-^;- danies ullam offensionem, etc

Tertia ratio sumpta a disparitate in-

tonlionis in ascendendo ad diem festum. ^^ ... ...
...
IJicit
•.
ergo : «
xr
Vos, »
. ,
sicut mundani,
,
. « Haec cum dixisset, ipse
'^ mansit in
vjali'<*^a.
qui festa gaudiorum mundanorum quae-
ritis, « ascendite ad diem festum hunc, » Ut autem ascenderunt fratres ejus,
in quo videri et videre qua?ritis in vani- tunc el ipse ascendit ad diem festum,
 IN EVANG. JOANNIS, CAP. VIM), 10, 11. 301

non manifeste, sed quasi in ocoulto.») cum declinandi, nisi esset propter doc-
trinoe publicae aidificationem. Osee, iv,

Hic tangitur qualiter fratribus manen- 17 et 18: Dimittite eum, separatum est

tibus Jesus occulte ascendit. enim convivium eorum. Psal. xxv, 4 :

Dicit ergo : « Hxc cum dixisset, » eli- A'on sedi cum concilio vanitatis, etc.

dens malitiam et vanitatem consangui-

neorum. Job, xiii, 3 et 4 Omnipo-
: ^flf

tenlem loquar, et disputare cum Deo « Judsei ergo qucErebant eum in die

cupio, prius vos ostendens fabricatores festo, et dicebant: Ubi estille?

mendacii, et cultores perversorum dog- Et murmur multum erat in turba de
matum. Quidam enim dicebant: Quia bo-
eo.
« Ipse mansit in Galilaea, » qua in
nus est. Alii autem dicebant Non, :

fuit annuntiatus, educatus, in qua mul-

las fecit virtutes, qua plures vocavit
et a sed seducit turbas.

discipulos, Psal. lxxxviu, 13 Thabor : Nemo tamen palam loquebatur de

et llermon in nomine tuo exsultabunt: illo, propter metum Judffiorum. »

tuum brachium cum potentia. Thabor

aulem est in Galilaea, in quo monte fa- Hic ostendit qualiter in primo die so-
ciem luminis assumpsit Dominus : quia lemnitatis de absentia Christi quaeslio, et
ibi illuminationes regni ccelestis osten- murmuratio fuit apud Judaeos.
dit, et ideo veniens lumen interpreta- Quatuor autem hic dicit, scilicet, quod
tur. de eo fuit quaestio, quod de absenlia ejus
murmuratio, quod in murumrantibus
« Ut autem ascenderunt fratres dissensio, quodsentientium de Christo bo-
ejus, etc. » num fuit occultum propter murmur Ju-
daeorum.
Ad Roman. ix, 3 et seq. Qui sunt :
Dicit ergo : communij
« Judasi ergo, »
cognati mei secundum carnem, qui sunt ter, a qucerebant eum, » quidam mala in-
Israelitse quorumpatres, etex quibus
:... tentione, et quidam bona, quidam etiam
est Christus secundum carnem. Et tamen vana curiositate : « in die feslo. » Joan,
ineum non crediderunt: et ideo cum eis VI, 26 : Quseritisme., non quia vidistis si-
ascendere noluit. Deuter. xxxiii, 9 Qui :
gna,sed quia manducastis ex panibus, el
dixit... fratribus suis : Ignoro vos. . . Ili cus- saturati eslis. Et illi quaerebant propter
todierunt eloquiumtuum. Psal. xliv, 11 :
ventrem. Isa. lviii, 2 : Me de die in diem
Obliviscere populum tuum, et domum quserunt, etc, Et hi quaerebant quantum
patris tui. Genes, xii, 1 : Egredere de ad extrinsecus rationem. Joan, vii, 20 :

terra tua, et decognationc tua :... et veni Quid me quseritis intcrficere'! Et ibidem,
in terram quam monstravero tibi. viii, 40 : Nunc quseritis me interficere,
Tunc et ipse ascendit ad diem fe-
« hominem qui veritatem vobis locutus
stum : » uon primum, sed alium, hoc est, sum. Et illi quaerebant ex malilia. Can-
ad quartum. Unde, Joan. vn, 14 Jam : tic. III, 2 : Surgam, et circuibo civita-
autem die festo mediante, ascendit Jesus tem :... quseram quem diligit anima mea.
in templum. Et ideo verificatur quod Et alii quaerebant pia intentione, « et

dicit supra, f. 8 : Ego non ascendo ad dicebant: Ubi est ille ? » Mali non no-
diem festum istuni. » minabant eum quia grave fuit eis no-:

c( Non manifeste, » hoc est, cum mul- men suum. Honi autem non audebant
titudine contribulium suorum secundum nominare eum. Vani autem de nomine
quod mos fuit ascendere, « sed quasi in suo non curabant. Sapient. ii, 15 Gra- :

occulto, » ut nobis daret lorniam publi- vis est nobis etiam ad videndum. Isa.
302 D. ALIJ. MAG. ORD. PUiliD.

XXX, 11 : Cesset a facie nostra sanclus vir objurgans, quia domus exasperans
Isracl. Unde, Act. v, 28, dicitur : Prss- est.

cipicndo pr.vcepiimis vobis ne docerelis « Propter metum Judseorum. » Causa

in nominc isto. Et ideo non nominalo redditur, Joan. ix, 22 Jam enim conspi-
:

Jesu dicunt : « iJbi est ille'^ » raverant Judsei, ut si quis cum confitere-

tur cssc Christum, extra sgnagogam fie-

• Et miirmur multum erat de eo in rct. Et hoc ipsum Ghrislus promisit suis,

tiirba, »
Matth. V, II : Deati estis cum maledixe-
rint vobis, etc.

Quia aperle de illo loqui non audebant,

vel nolebant. Psal. xxxvii, 15 : Factus
sum sicut homo non audiens, et non ha- « Jam autem die festo mediante,
bens in ore suo redargutiones Item, Psal. .
ascondit Jesus in templum, et docebat.
xxxviii, 2 : Posui ori meo custodiam,
Et mirabantur Judeei, dicentes :

cum consisteret peccator adversum me.

Ezechiel. iii, 26 : Linguam tuam adhse-
Ouomodo hic litteras scit, cum non
rerefaciam palato tuo, et e?'is mutus,etc., didicerit? »

quia domus exasperam est.

« Quidani enim dicebant, » scilicelqui Hic incipit ostendere, quare illumina-
pia inlentione quajrebant eum : « Quia tor mundi ad locum ascendit manifesta-
bonus est. » Sapient. i, 1 et 2 : Sentite tionis.

de Domino in bonitate, et in simplicitate Et dicit tria : ascensionem illuminato-

cordis quserite illum : quoniam. invenitur ris,admirationem turbae audientis, et ra-

ab his qui non tentant illum. tionem divinse sapientifie docentis.

a Alii autem dicebant : Non, » scilicet Dicit ergo : « Jam autem die festo, »

qui mala intentione quaerebant eum. Et hoc est, solemnitate septem dierum,
illi dicebant: Quia non est bonus. Sicut « quod fuit quarta die
mediante, » :

ad David dixit Semei, IIRegum, xvi, 7 :

quando etiam Dcus ab initio muiidi co-
Egredere, egredere, vir sanguinum et vir ruscare fecit lumen in cfelis in signum :

Belial. quod quarto die festi (quod significabat

« Sed seducit dementans eas
turbas, » peregrinationem mundi hujus) illumina-
per falsa miracula. Matlh. xxvii, Do- :
re debebat de coelis eos qui sedebant in

mine, recordati sumus quia seductor ille tenebris et in umbra mortis. Eccli. xxiv,

dixit adhuc vivens : Post tres dies resur- 6 : Ego feci in ccelis ut oriretur lumen
gam. Et videtur Augustinus dicere, quia indeficiens. Daniel. xii, 3 : Qui docti fue-
seduclor dupliciter dicitur. Seductor rint,fulgebunt quasi splendor firma-
enim est seorsum ductor. Et ita quando menti et quiad justitiam erudiuntmul-
:

scorsum ducit a veritate, tunc malus est tos, quasistellse in perpetuas seternitates.
seductor quando autem a falsitate ad
:
« Ascendit Jesus in templum, » publi-

veritatem ducit, tunc bonus seductor est. ce, « et docebat. » Matth. xxvi, 55 .*
Quo-
Jerem. xx, 7 Scduxisti me, Domine,:
tidieapud vos sedcbam docens in templo.
et seductus sum : fortior me fuisti, et in- Isa. 11, 3 : De Sion exibit lex, et verbum
valuisti. Tamen proprie seductor sonat Domini de Jerusalem.
in malum.pro eo quoda veritate abducit.
« Et mirabuntur Judaei, dicentes. »

« Nemo tamen palam loquebatur de

Admirabantur
Matth. vn, 28 et 29 :
illo. »
turbse super doctrina ejus erat enim do- :

Ezechiel. iii, 2G: Erismutus, nec quasi cens sicut potestaiemhabetis, et non sicul
 ]N EVANG. JOANNIS, CAP. VII-l.j, 16, 17. 303

Scribseeorum et Pharisxi. Luc. ii, 47 : subauctoritalem in illa : in quantum

Stupebant omnes snper prudentia et re- autem homo, donum habeo eam a Deo
sponsis ejus. Patre. Et removetur objectio, qua qui-
« Quomodo hic litteras scit, cum non dam objiciunt, quod ista iocutione idem
didicerit. » Viderunt enim, sicut dicit affirmatur, et neg^-atur de eodem. Quia
Chrysostomus, eum scholas non frequen- hoc solvit diversa conslructio quee nota-
tasse, tamen de Lege et Prophetis
et tur in pronomine. Joan. xvn, 10 : Mea
docere, et disserere, et omnes disputando omnia tua sunt, et tua mea sunt, et cla-
vincere. Et ideo patet quod liber falsus rificatus sum in eis. Tua enim per aucto-
est qui de Infantia Salvatoris, et Evan- ritatem, mea sunt per possessionem et
gelio Nazarseorum intitukitur ubi dici- subauctoritatem.
:
Joan. \u, 32 : Quod
tur qualiter ad scholas posilus Dominus, vidit et audivit, hoc testatur. Matth. xi,
magistrum de virtute et ordine littera- 27 : Nemo novit Filium, nisi Pater :
rum convicit. Quia tunc turbse et Judaei neque Patrem quis novit, nisi Filius, et
non fuissent admirati. Unde sibi compe- cui voluerit Filius revelare.
tit istud quod dicilur, Proverb. xxx, 3 :
« Sed ejus qui misit me, t> scilicet Pa-
Non didici sapientiam, et non novi scien- tris, qui primus est in auctoritate. Joan.
tiam sanctorum. Sapient. x, 10 : Dedit 1,18: Unigenilus Filius qui est in sinu
illi scientiam sanctorum, honestavit Patris, ipse enarravit. In secreto enim
illum in laboribus, etc. Psal. lxx,15 : et coessentialitatis Patris, Filius per gene-
16 : Quoniam non cognovi litteraturam, rationem doctrinam hanc accepit.
introibo in potentias Domini, etc.

« Si quis voluerit voluntatem ejus

facere etc. »

« Respondit eis Jesus, et dixit : Mea

doctrina non est mea,
Ecce signum per quod a Deo Patre
sed ejus qui
doctrina ejus accipitur, et cognoscitur.
misit me.
Patris enim doctrina est in hoc, quod
Si quis voluerit voluntatem ejus fa- docet voluntalem ejus facere, et volun-
cere, cognoscet de doctrina iitrum ex tati ejus conformari, et sanctificationem
Deo sit, an ego a meipso loquar. ejus accipere. Ad Hebr. xn, 10 : Ilic au-
Qui a semetipso loquitar, gloriam tem, scilicet Pater coelestis, erudit ad id
propriam quaBrit : qui autem quserit
quod utile est in recipiendo sanctificatio-
nem ejus. Ad Hebr. x, 36
Voluntatem :

gloriam ejus qui misit eum, hic verax

Dei facientes, reportetis promissionem.
est, et injustitia in illo non est. »
Sic ergo, cum doctrina ordinat ad ha-
bendas Dei promissiones, si quis volun-
Ualio est divinoe sapientiae. tatem Dei facere voluerit, « cognoscet ex
Dicit autem tria : in quorum prinio doctrina » utrum ex Deo sit. »
ipsa, «
ostendit auctoritatem suse doctrinae esse Hsec enim doctrina est ex Deo quia ad :

a Patre in secundo, dat signum hoc

:
co- Deum ducit, et ad promissiones divinas.
gnoscendi in tertio, veritatem inten-
:
Ad Ephes. i, 17 et 18 Ut Deus... det :

tioni dat in omnibus suis.

vobis spiritum sapientix et revelationis,
Dicit ergo : « Mea doctrina non est in agnitione ejus : illuminatos oculos
mea. » Ac si dicat : Vos miramini de cordis vestri, ut sciatis quse sit spes vo-
doctrina : sed nolite mirari, quia doc-
cationis ejus, et quse divitise glorise hsere-
trina, qua?mea est possessive et informa- ditatis ejus in satictis.
tive, non est meaperprimam auctorita-
« An ego a meipso loquar, » per sepa-
tem sed in quantum Dci Eilius, habeo
:
ratam a Deo scientiam, sicutquidam di-
 1 :

30 1). ALB. MAG. ORi). PR/ED.

cuiil ex vobis. Joaii. m, 15 i : Quevi misit manifeslat, et in claritate illa reliquias

Deits, ve7'ba Dei loquihir. Joan. xvi, 13 : nubium remanentes dispergit et consu-
Non eniiH loquetur a semetipso, sed qiiss- mit.
cumque audiet, loquetur. Ibidem.v, 19 : Et ideo ista pars capiluH in tres divi-
Non potest Filius a se facere quidquam, dilur : in quarum prima falsas de se opi-

nisi quod viderit Patrem /acientem. niones Christus ehdit, qua ut tenebrae
quaedam inleiiectum veritatisimpediunt
« Qui a semetipso loquitur, » in secunda, se sicut solem clarissimum
omnibus ostendit, ibi, :^. 37 : « In novis-
Cujus h)cuLionis ipse per privataui in- simo (lutem die magno, etc. » In tertia
tentionem esl invenlor, « propriam glo- autem, dissensiones de se loquentium, et
riam quxrit, » quia in propriis inventis vacillaliones cordium ut nubes quasdam
gloriari intendit. Joan. vui, 50 : Ego abstrahit, ibi, ^. 40 : « Ex illa ergo turha,
autem non qusero gloriam meam : est qui cum audisseni, etc. »

quserat, et judicet. 1 ad Timotli. i, 17 : Prima iiarum partium dividitur in

Soli Deo honor et gloria. tres in quarum priina excludit malam
:

« Qui autem quserit gloriam ejus qui opinionem circa Christi originem. In se-
misit illum, » omnia
sicut ego facio, qui cunda, respondet his qui non erant ini-
Patri attribuo. Isa. lx, 21 Germen : mici infensi, ibi, ^. 23 : « Dicehant au-
plantalionis meae, opus manus mese ad tem quidam ex Jerosolgmis. » In terlia
glorificandum. Luc. ii, 14 : Gloria in al- evacuat Pharisseorum malitiam, ibi,

tissimis Deo. t. 32 : « Audierunt PJiarisgei tur-

« Hic verax est, » quia adaequat inten- ham, etc. »

tionem ad rem : quia soli Deo debetur Harum partium prima habet tres pa-
gloria. II ad Corinth. i, 11) Non fuit in
: ragraphos quorum primo ut Deus
: in
illo, scilicet in Jesu, Est et Non sed Est : manifestat Judueorum de se jam intentio-
in illo fuit. Joan. xiv, 6 : Ego sum via, nem malam habitam insecundo, probat :

et veritas, et vita. se non esse legis transgressorem, sed

« Et injustitia in illo non est. » I Pe- impletorem : in tertio, inducit judicii
tri, Nec inventus est dolus in ore
II, 22 : eorum quod de ipso liabebant perversita-
ejus. Ad Titum, i, 2 Quam promisit : tcm ad rectitudinem.
qui non mentitur, Deus. Deuter. xxxii, In primo horum facit duo, scilicet, red-

4 Deus fidelis, et ahsciue ulla iniqui-

: arguit intentionem, et palienter suslinet
tate, elc. Proverb. viii, 8 : Justi sunt contumelise illationem.
omnes sermones mei, et non est in eis Primum horum hahet tria, scilicet,

pravum quid neque perversum. lcgis receptionem, receplse legis trans-

gressionem, et pertinacis malitise inten-
tionem.
« Nonne Moyses dedit vobis legem? Dicit ergo ; « NonneMogses, etc. » Quasi
le diceret Me de justitia redarguitis, cum
et nemo ex vobis facit legem. :

non sit in me iniquitas, sed in vobis : quia,

Quid me qua^ritis interficere? Re-
30 « nonne Mogses, » tantus legislator,
spondit turba, et dixit : Daemonium « dedit vohis legem? » Eccli. xxiv, 33 :

habes : quis te quserit interflcere? » Legem mandavit Mogses in prseceptis

justitiarum., ei hsereditatcm domui Ja-
Ilic incipit ponere Jesu Christi om- coh, et Israel promissiones, scilicet seter-
nium illuminatoris manifestationem. nas. Hanc autem legem recepislis, Exod.
Procedit aulem sicut sol, qui primo pur- XX, 19, et xxiv, 7 Omnia quse locutus est :

gat tenebras, et purgatis tenebris se clare Dominus, faciemus, et erimus ohedientes.

I
 IN EVAiNG. JUANiNIS, CAP. VII- 1<J, 20, 21. 30:;

II Machab. vii, 30 : Obedio... prsBcepto cialiter simus legis aemulalores, cum

legis, qux daia est nobis per Moijsen. simus Principes sacerdolum, et Pharisaei
« El » lamen « nemo ex vobis, » qui cx legis religione quia pro illis loquitur
:

in legis observantia gloriamini. Ad Ro- turba. Joan. viii, 48 : Nonne bene dici-
man. ii, 23 : Qui in lege gloriaris,per nius nos quia Samaritanus es tu, et dse-
prsevaricationem legis Deum inhonoras. moniuni habes^MoXih.. xii, 21, etLuc. xi,
Non ergo simpliciter dicit, nemo, sed, ne- 15 : In Beelzebub, principe dsemoniorum^
mo ex vobis, hoc est,vestris similibus qui ejicis dsemonia. Turba ergo male dixit :

carnaliterlegem intelligiiis, et traditiones quia dicitur, I Esdrae, ix, 2 : Manus prin-

vestras mandatis Domini anleponitis. cipum et magistratuum fuit in prxva-
(( Facit legem. » Act. vii, Qui
53 : ricalione hac prima. Daniel. xiii, 5 :

accepistis legem in dispositione Angelo- Egrcssa csl iniquitas de Babglo)ie a se-

rum, et non custodistis. Aliter etiam nioribus judicibus, ciui videbantur re-

propter mul-
mandatorum gravitatem et gere populum.
tiludinem, vix erat qui posset legem
servare. Act. xv, 10 Quid tentatis : « Quis te qua3rit interficere? »

Deum, imponere juguni super cervices

discipulorum, quod neque patres nostri Quasi dicerent : Nullus. Et sicut pa-
ncque nos portare potuimus? Et, III Ke- rum infra, 1i. 25, sibi contradicunt, dicen-
I guin, VIII, 46, dicit Salomon Non est : tes : Nonne hic est quem quceru)it Judsei
liomo cjui non peccet. Sed hoc modo autem sicut fraudulenti
interficere ? Isti
Christus non loquilur eo quod hic in- : se coram eo sicut coram homine abscon-
tendit transgressores ostendere, qui eum dere putabant. Isa. xxxii, 7 Fraudu- :

de legis transgressione judicabant. lenti vasapessima sunt : ipse enim cogita-

tiones concinnavit ad perdendos mites
« Quid me quseritis interficere? » in sermone niendaci, cum loqueretur
pauper judicium.
IIoc est, cur persequimini me ad mor-
tem pertinaci etmala intentione, et con-
« Respondit Jesus, et dixit eis :
Itt
tra legem queeritis interlicere me, curn
in lege scriptum sit : Non Da- occides ^?
Unum opus feci, et omnes miramini.
niel. XIII, 53 : Innocentem et justum non Propterea Moyses dedit vobis cir- 2«
interficies. In hoc eniin patet mahtia cumcisionem (non quia ex Moyse est,
vestra : qui in lege gloriamini, et quasi sed ex patribus), et in sabbato cir-
per zelum legis me transgressorem judi-
cumciditis hominem.-
catis. Si enim ex zelo legis ut lingitis,
Si circumcisionem accipit homo in 23
hoc faceretis, me interficere non qusere-
Regum, xix, 14 sum
Derelictus sabbalo, ut non solvatur lex- Moysi,
retis. III :

ego solus, et quserunt animam meam. mihi indignamini quia totum homi-
nem sanum feci in sabbato?
« Respondit turba, et dixit, etc. » Nolite judicare secundum faciem, 94
sed justum judicium judicate. »
Ecce qualiter patiens est ad contume-
liam pro veritate illatam. Hic ostendit se non esse legis trans-
Dismonium habes. » Quasi dicant
« : gressorem, sed impletorem.
Daemonium te incilat quod nos ut trans- Et arguit a minori sic Minus videtur
:

gressores legis redarguis, cum nos spc- quod opus, quod est signum salutis, pos-

^ Exod. XX, 13.

XXIV 20
 30f) I). \\M. MAC. oni). IMl EH.

si( licri in quod lcx non sol-

sahbiito, ila gnum acccpit circumcisio)iis,si(jnactilu)}i
valur, (luaui opus loluni liominom sal- justiti.-e fidci. (loncs. xvii, 10 et H : CtV-
vans et curans : ct illud lil sinc Ic{^ms cumcidetu)- cx vobis omue masculinum :

solutione : er^o el islud. Ktattendc quod ct ci)'cumcidetis car^iem pr<vputii vcstri,

ad h.Tc rcducit hoc quod supra, capilc ut sil in sig)iu)n /<i'dcris hiter me el vos.
(|uiulo, facluni est, de sanalione paraly- Et ideo etiani in lcge inducit circumcisio-
tici : quod Judaei calumniahanlur lactum ncm sj)iritualem. Deuter. x, 1(1 eH7 : Cir-
cssc contra legeni in dic sahhali. I.uc. omicidite igitur pr.Tputium cordisvcstri^
\m, ii A)rhisgnagogus,indig)tans quia
: et ce)'vicem vestram )ie i)idu)'etis am-
sabbato curasset Jesus, dicebat twbae : pUus, quia Do))iinus Deus vester, ipse est
Sex dies sunt in quibus oportet operari Dcus dcorum, et Do))ii)ius dommantium,
in liis ergo ve)iite, et curamini, et non in Deus mag)ius et pote)is, et tcrribilis.
die sabbafi. Thidem, xxx, : Circumcidet Do)ni)ius
« U)iU)n opus feci, » hoc est, perfe- Deus tuus cor tuunij et cor seminis tui,
ctum et unicum, quod nemo alius facere ut diligas Dominum Deum tuum i)i toto
proevalct. Deutcr. xxxii, 3 et i : Date co)'de tuo, et i)i tota a)ii))ia tua, ut possis
i)iag)iifice)itia))i Deo )iostro. Dei perfecta vivere. Palet ergo quod in signum futu-
swit opera. Joel. i, 2 ct 3 : Si factum rse emundationis et salutis per Christum,
cst istud in diebus vestris, aut i)i diebus circumcisioncm accepcrunt.
patrum vesfro)'um, super hoc filiis vestris
na)-rate, et filii vestri fiiiis suis, et filii « Non quia ex Moyse est, sed ex pa-
corum ge)ieratio)ii alterse. Kccli. xlui, tribus. »
27 : Illic prxclara opera, et mirabilia.
Iloc aulem non de sanatione paralytici Emendatio loculionis seu diclionis est
tantuni intelligitur, sed de omnihus ope- quae dixerat « Mogses dedit vobis cir-
:

rihus Christi. Ouia omnia fecit sicut po- cumcisio)ie)n. » Et hoc quidem verum
teslatem habcns, ct non sicut minister, est, et islud. Quia Moyses dedit eara spi-

claveetgratiaet poteslatealiena indigens. ritualcm, quia primus ejus spirilualem

Et ideo scquitur : « Et om)ies mira' intcllcclum revelavit. Dedit ctiam per
mi)ii, »non propler factum tantum, sed cxemplum, Exod. iv, 25 : Tulit iilicoSe-
propter modum faciendi ? Jsa. lxvi, 8: phoraacutissima)npefram,etcircumcidit
Quis audivil u)nqua))i tale ? ct quis vidit prxputiimi fiiiisui. Expatribus autem est
htiic simile? Joh, ix, 10 : Qui facit pcr ohservantiam. Et sic ex Aioyse est
mag)ia, et vicomprehoisibilia, et )nirabi- per aliquem modum, et ex patribus sim-
lia quoru)n )io)i cst mmierus. pliciter. Gencs. xvii, 10 : Circumcidetur
exvobis o))i)ie )nasculinum. Et ihidem_, t-
« Propterea Moypes, etc. » li : Masculus, cujus prseputii caro cir-
cumcisa no)i fuerit, deiebitur anima iila
Ac si diceret : Non intelligitis quod dc popuio suo : quia pactum meum irri-

Moyscs, c( propterea, » hoc est, hac dc twn fccit.

causa, « dedit vobis circumcisio)iem, » Dicitautem : (c ^^.r /)fl/r/i?/5, » quamvis
ut opus hoc perfectum ex illo intcllige- ex solo Abiaham, quia omncs patres re-
retis, quia circumcisio signaculura fuit ligionis divin;c circumcisionera per ob-
justitiffi et salutis : et per raeura unicum, scrvantiam approbaverunt. Cencs. xxxiv,
et unicc mihi convenicns opus justitia lo : I)i hoc vaiebimus foederari, si voiue-
legis et salus impleatur : deherelis ex ritis csse simiies nostri, et circumcidatur
illo non calumniari. Quod
intelligere, et i)i vobis omne mascuiini sexus. Josue,
autera circumcisio signum sit unici ope- v, 2 Fac tibi cuit)'os iapideos,
: et ci)'-

ris, dicitur, ad Roraan. iv, 11 : JJt si- cwncide sccwido filios Isracl.
 :

IN EVANG. JOAXNIS, CAP. VII-2:j, 2i. 307

Et
« in sabhato circianciditis homi- Qui propitiatur omnibus inquitatibus
nem, » si octavus dies nativitatis ejiis tuis, etc. Et iste etiam est unus modus,
occurrerit sabbatum. Genes. xvii, 12 : quem solus in terra Cbristus babuit.

Infans octo dierum circumcidetur in vo- Sancti quidam corpora curaverunt, sed
bis. Etsicsignum perfecta? curationis in peccata non remiserunt. Sed Christus^ et
sabbato fiebat. rcmisitpeccata, et curavitcorpora. Mattb.

Et ex boc arguit Cbristus etiam secun- ix, G : Ut autem sciatis qiiia Filius ho-
dum bumanam rationem. minis hahet potestatem in lerra dimitten-
di peccata^ tunc ait paralytico : Surgc,
« Si circumcisionem accipit ho- tolle lectum tuum, et vade in domum
^Q gj-g ))
tuam. Magna ergo fecit, potestate aliena
non indiguit, et peccata dimisit. Primum
« Si circumcisionem, » quse est si- Sanctis communicavit, secundum et ter-

"num perfectie curationis, « accipit ho- tium ut Deus solusretinuit. Joan. iii, 34 :

mo » licite « in sabhato, » in quo nul- Non enim ad mensuram dat Deus Spiri-
lum opus servile est faciendum : ita « iit ium. Ibidem, y. 3 : Qui de ccpIo venity

non solvatur lex Moijsi » de sabbato, super onines est. Psal. lxxxv, 8 : Non
qui dixit, Exod. xii, 16 et xx, 10 Nul- : est similis tui in diis^Domine.
lum opus servile facieiis in eo : quia non
reputatur servile quod est signum jusli- ^^ j^^U^^ judicare secundum fa-
tiee, et curationis perfectae. Et opera cor-
ciem etc. ».
poralia pro defensione Icgis facta, non
reputantur servilia : sicut pugnare contra
bostes legem impugnantes. Macbab. I Reducit bic judicium temeritatis ipso-
n, !k\. Omnishomo quicumqueveneritad
'. rum ad judicium rectum : quod, sicut

nos in bello die sabhatorum, pugnemus dicit Chrysostomus, non personarum ac-
adversus eum ei non moriemur omnes,
: ceptionem, sed naturam sequitur rerum.
sicut mortui suni fratres nostri. Ex quo Unde dicit : « Nolite judicare » temere
accipitur, quod omne opus factum ad sa- de me
secundum faciem,
« » hoc est,

lutem eorum quibus data est lex, poterat sncundum quod apparet in facie : quia
licite fieri in die sabbati. Luc. xiv, 5 : propter dictum Principum et Pharisffio-
Cujus vestrum asinus aut bos in puteum rum magni sunt coram vobis in fa-
qui
cadet, et non continuo extrahei illum cie exteriori, judicatis quod ego sim
die sabbati? Si ergo bsec se babent ita : transgressor legis. Deuter. x, 17 Deus :

ergo et totum bominem potui curare in personam hominis non accipit, nec mu-
die sabbati sine solutione legis datae de nera. Act. x, 34 : In veritate comperi
observatione sabbati. c[uia non est personarum accepior Deus.
« Milii indigtiamini. » Interrogative I Regum, xvi, 7 Homo videt ea quse :

legendum est. Quasi diceret : Mirum est parent., Dominus autem intuetur cor.
cum ratio humana persuadeat quod in- « Sed justum, » in rectitudine, « ju-

dignari non deberetis : « cjuia iotum, » dicium judicate : » quod facitis, si legis
in corpore et anima, « hominem salvum intellectum ad opera mea diligenter in-
feciin sabhcdo Ex lioc accepit Beda
». spectarefertis. Deuter. xvi,20:7z«/e^wo</
quod dixit, quod quemcumque curavit jusium esi persequeris Psal. x, 8 Ju-^ . :

Christus in corpore, illum ctiam cura- stus Dominus, et justitias dilexit, sequi-
vit in anima. IJnde isti eidem para- ialem vidii vultus ejus. Jacobi, ii, 9 :

lytico dixit, Joan. v, 14 : Ecce sanus Si personas accipitis, peccaium opera-

factus es, jam noli peccare, ne deterius mini, redarguti a lege quasi transgres-
tihi aliquid conlingat. Psal. cii, 3 : sorcs.
 3U8 D. ALH. iMA(i. OUD. PU.EIJ.

25 « Uicebant ergo quidam ex Jeroso- amplius. Sapicnt. n, 20 : Morie iurpis-

lymis : Nonne hic est quem quijcrunt sima condemnemus eum.
interficere ?
« Et ecce palam loquitur, »
•ji;
Et ecce palam loquitur, et niliil ei

dicunt. Numquid vere cognoverunt Seipsum manifestans. Isa. xlv, 1*J :

principes quia hic est Christus? Non in abscondito locutus sum,in loco ier-

Sed hunc scimus unde Ghri- ne tenehroso. Joan. ue, 2 1 : Qui autem fa-
27 sit :

cil veriiatem, venit ad lucon, ut manife-

stus autem cum venerit, nemo scit
stentur opera ejus, quia in Deo sunt facta.
unde sit. »
Ei
« nihil ei dicunt. » Quod, sicutdicit
Chrysostomus onmibus mirabilibus fuit
Hic incipit cxcludere falsam opinio- mirabilius. Concitatos enim habebant ani-
ncni quam habebant de origne Chrisli. nios. Jesus autem pauper et indcfcnsus
Dividitur autem in tres paragraphos in : stabat coram eis et tamen in eum ma- :

quorum primo ponitur unde falsa opinio nus cxendere non poluerunt nisi quan-
est exorla in secundo, ponit ehsioncm
: do ipse voluil. lloc autcm voluit,
ipsius : in tertio vero,ponit dissensionem quando saluU nostrae congruum fuit.
ortam ex rationibus Christi, per quas Joan. VH, 30 Quxrehant ergo eum ap-:

opinio illa ehditur. prehendere, et nemo misit in illum

In primo horum ponit tria : in quorum manus quia nondum : venerat hora ejus.
primo oslenditur ratio qua opinio vera Luc. xni, 32 : Dicite vulpi illi : Kcce eji-

de Christo exoritur in secundo, ipsam : cio dasmonia, et sanitates perficio hodic

ponitopinionem in terlio, quamdam : et cras, et teriia die consummor. Unde

ponit rationem phantasticam per quam causa non fuit ex parte iUorum, quorum
a vcritate ad fdlsilatem sunt aversi. malitia semper tuit parata, sed ex parle
Dicit ergo : « Dicehanl crgo ciuidam » ejus qui habet divinilatis latentis in se
simplices ex Jerosolymis. » Jerosoly-
« virtutem : sicut dicitur, Joan. x, 18 :

mitfe, ut dicit Chrysostomus, hoc spe- Potestatem haheo ponendi animam

ciaUler diccbant : quia et facta plus aUis meam, etc. Et ideo dicit, ibidem, jif. 17
viderant, et PharisiBOs plus aliis audie- et 18 : Effo pono animam meam, ui
rant : et ideo quaerentes et dubitantes iicrum sumam eam. Nemo tollii eam a
vacillabant. Facta enim Chrisli eos in- me : sed ego pono eam a meipso, etc.

ducebant ad fidem, et edicta et persua-

siones Pharisaorum a fide avertebant : « Numquid vere cognoverunt prin-
el ideo vacillabant. cipes, »

Et hoc est quod sequitur « Nonne hic :

est » Jesus Christus a Nazarcth, « cjiiem Scilicet Principes sacerdotum, a quibus

qiiserehani n Judsei, ad persuasionem Sa- ct Jlerodes sciscitatus est ', « (/uia hic
cerdotum et Pharisteorum,« interficere?)) est Chrisiiis, » eo quod nihil dicunt pa-
Hoc enim ssepe Jerosolymitaj audierant. lam loquenli. Principes cnim existima-
Isa. I, 21 : Quomodo facla est meretrix tionem falsam liabebant de ipso, quia
civitas fidelis, plena judicii. .Justitia ha- ipse esset Chrislus, sed non veram scien-
nunc autem homicidas. Je-
hitavit in ea, liam quia si veram scientiam habuis-
:

rem. xi^ 19 Mittamus lif/num in panem

: sent, non eum crucifixissent. I ad Corinth.
ejus,ct eradamus eum de terra viven- II, 8 Si enim cognovisseni, numquam
:

iium, et jiomen ejus non memoretur Dominum glorise crucifixisseni . Et ta-

' Cf. Matth. II, 7.

1
 IN EVANG. JOANNIS, CAP. YII-27, 28. 300

men propter hujusmodi existimalionem, quoniam propter vos egenus factus est,

non dimiserunt eum pcrsequi. Sed per- cum esset dives : ut illius inopia vos di-
ficere persecutionem non poterant, nisi vites essetis. Ad Philip. ii, 7 : Semetip-
quando ipse elegit, et tempus Scripturse sum exinanivit , formam servi accipiens.
impletum fuit.
Quia hic est Christus. » Matth. xxii,
c( « Clamabat ergo Jesus in templo ^^
16 Scimus quia verax es, et viam Dei
:
docens, eL dicens. »
in veritate doces. Joan. in, 2 Scimus :

quia a Deo ve^iisti magister. Hic ponuntur rationes, quibus liaec

falsa opinio de Cliristo eliditur.

« Sed hunc scimus unde sit, etc. » Et dicuntur duo, scilicet, modus ra-

tionum, et ipsse rationes.

Tangit rationem per quam a veritate JModus tangitur cum dicitur : « Clama-
diverterunt. Exod. xxxn, 8 : Recesserunt bat ergo. » Clamor Cliristi notat intensio-
cito de via quam ostendisti eis. Dicunt nem intentionis ad persuadendum, notat
autem quod sciant^ irnde sit, lioc est, de etiam quod audientes longe erant ab intel-

quo genere, et de quo loco. Joan. vi, 42 : lectu verilatis. Psal. lxviii, 4 : Laboravi
Nonne hic est Jesus, filius Joseph, cujus clamans, raucx factse sunt fauces mese.
nos novimus patrem et matrem ? Or- Proverb. i, 20 Sapientia foris prsedi- :

tum enim terrenum noverunt in parte, cat : in plateis dat vocem suam.
sed non in toto quia quod filius virgi-: Sed contra hoc videtur illud Isaiae,

nis esset non noverunt. xLii, 2 : Non clamabit..., nec audietur

« Christus autem cum vcnerit » in voxejus foris. Solutio. Non clamat con-
mundum, « nemo scit undc sit, » quan- tendcndo,sed clamat intensione intentio-
tum ad originem. nis persuadendo ad proximum, et cla-
Sed contba Matth. ii, 4 et 5 Scisci-
: : mat intensione devotionis in oratione
tabatur ab eis ubi Christus nasceretur. ad Deum. Ad Hebr. v, 7 Qui in diebus :

At illi dixerunt ei : In Bethlehem Judse : carnis suas, preces supplicationesque ad

sic enim scriptum est per Prophetam. Deum qui possit illum salvum facere a
Micha38e,v,2 Ettu, Bethlehem Ephrata,
: morte, cum clamore valido et lacrgmis
parvulus es in millibus Juda, etc. Di- offerens, exauditus est pro sua reveren-
cendum, quod originem terrenam sci- tia.

verunt, sed non divinam. Et hanc exisli- « Docens, » per rationes etiam huma-
mationem de eo acceperunt, ut dicit nas, « in templo, » in loco publico, « et
Chrysostomus. Isa. Liii, 8 : Generationem dicens » ad intellectum. Isa. xl, 2 : Lo-
ejus quis enarrahit ? Joan. ix, 29, di- quimini ad cor Jerusalem, et advocate
cunt : contrarium liujus, quod hic di- eam, hoc est^ ad intellectum audientium.
cunt Hunc nescimus unde sil. Et prseter
:

intentionem verum dicunl. Isa. xlv, 1.') :

« Et me scitis, et unde sim scitis :

Vere tu es Deus absconditus., Deus Israel, et a meipso non veni, sed est verus
Salvator. Joan. i, lU : In mundo erat..., qui missit me, quem vos nescitis. »
et mundus eum non cognovit. Isti tamen
quod hic dicunt, despective loquuntur. Tangit hic rationes. Et primo ostendit
Quasi dicant : Ita vilis et humilis est ge- quid de ipso sciunt : secundo, quid de
neris, et lioc sciinus^ quod non sibi com- ipso nesciunt : et tcrtio, disparitatem sui
petit quod generationera ejus nullus et in sciendo et nesciendo secreta Palris
enarrare possit. Licet isti nesciunt hoc quai sunt de ipso.
quod dicitur, II ad Corinth. viii, 9 : Sci- Dicit ergo : « Et me scitis, » secun-
tis graliani Domini nostri Jesu Chris/i, dum quod de me est visibilc. I Joannis, i.
31(1 1). ALB. MAG. OHI). PUyEl).

1 Qnod (iitdivimus ^quod vidnmis oculis

:
14 : Dixrrunt Deo : lleccde a nobis^ ct
nuslris, cl mmius nostr;u contrcclaverunf scientiam viarum tuarum noiumus,
de vcrbo vitiv, t/uod pcrspccimus^ .,,an-
nuntiamus vobis. IJarucli, iii,38: Interris
visus est, et cum hominibus conversatus
« Ego scio eum, (et si dixero quia
esl.
nescio eum : ero similis vobis men-
Et unde sim, » (|Liantuiii ad orijii-
«

nem, j)alrianiquc tcrrenani. Joan. i, io :

dax. Sed scio eum ') quia ab ipso sum,

Qucm scripsit Moyses in lcgc, ct proplic- et ipse me misit. »

tie, invenimus : Jcsum, filium Josepli, a

Nazareth. Disparitatem sui ad illos ponit in
Vel dicatur sic : « Et tne scitis, » hoc sciendo secrela l)ei.

est, per Scripturam, ct opera, et testi- Dicit autcm tiia, sciiicet, scientiam
monia .Joannis scire poteslis, « et unde secretorum, disparitatcm sui in hoc et
sim scitis, » quia hoc Scriplura eliam illorum, et viam per quam illi ad suam
declarat, scientiam possunt devenire.
Dicit ergo : « Ego scio eum », scilicet
« Et a meipso non veni. » scienlia cornprehensionis novi Patrem,
qui me misit. Joan. x, 1") : Sicut novit
\\\c tangit hoc quod nesciunt originem me J^ater, et ego agtiosco Patrem.Mailh.
ejus scilicet teternam, et hoc est : a Et a XI, 27 : Nemo novit Filium, nisi Pater :

meipso » existens « non vcni. » Quasi neque Patrcm quis novit, nisi Filius, etc.
diceret : Sicut non sum a meipso, ita Joan. i, 18 : Deum nemo vidit umquam,
non veni a meipso : quia in processione unigcnitus Filius qui est in sinu J^atris,
temporali intellii^itur aeterna, ut dicit ipse enarravit. Item, xvii, 25 : Pater ju-
Augustinus. Joan. v, 19 : Non polcst Fi- ste, mundus te non cognovit. Ego autem
lius a sc facere c/uidquam. In figura te cognovi : et hi cognoverunl quia tu
hujus dicitur a Patre ad Filium, (ie- me misisti.
nes. xxxvii, 13 : Veni, mittam te ad cos.
Joan. xvii, 8, dicit de discipulis : Et crc- « Et si dixero quia nescio eum,
diderunt ciuia tu me misisti. elc. -. »
« Sed est verus c/ui misit me. » Joan-
nes Chrysoslomus habet ; « Scd cst ve- Quod tamen impossibile est : quia dici-
rax qui misit me : » ct ideo cliam ego tur, Numer. xxiii, 19 : Non est Deus
ipse missus sum verax, et ideo creden- quasi homo, ut mentiatur. Et ideo lo-
dum est mihi. Ad Roman. iii, 4 : Est au- quilur hic sub hypolhesi impossibilis,
tem Dcus verax, omnis autcm homo scilicet, Si dixero quod impossibile est
mendax. Et sicut dixit, ita veritateni im- me dicere, quia nescio eum : cum ego
plens me misit. Ad Titum, i, 2 : Quam scio eumper unam cum ipso comprehen-
promisit qui non mentitur Dcus. sionis scientiam. Qualitcr enim nesciat
« Quem vos nescitis, » quia veritatem cum qui est in sinu ejus ?
in testimonio quod mihi testatur per vo- « Ero similis vobis, » vana et corrupta
cem et opera cognoscere non vultis. Ad creatura, « mendax, » ex propriis, non
Titum, 1, 16 : Confitcntur se nosse Deum, cx Dco loquens. Psal. xi, 2 Diminutx :

factis autem negant. Isa. xlv, 4 Assimi- : sunt veritates a filiis hominum. Cum ego
lavi te, ei non cognovisti me. Job, xxi, sciam eum, sicut ostendo dicto et faclo,

• Haoc veiba iii i)arentliesi non inveniuntur Mdem.

in hoc capitulo, sed in cap. viii, y. oo.
 .

IN EVAiNG. JOANNIS, CAP. VII-29, 30, 31. 311

credendum est mihi de eo quidquid lo- cundo, oedificationem siniplicium : tertio,

quor. Joan. iir, 34: Quem enim misil obstinatam Pharisworum et

inalitiam :

Deus, verba Dei loquiiur. Item, viii, i3 : ({uarto, quahter omnibus his Doininus
Quare loquelam meam non cognoscitis ? utebatur ad salutem fidelium.
Ego enim ex Dco Patre veni et ideo non : Dicitur ergo : « Qugerebant ergo » sa-
ego, sed vos estis mendaces qui me ma- cerdotum Principes, et Pharisaei, et alii
culatis. Sapient. x, 14 Mendaces osten- : illi qui consenserunt illis, « apprehen-
dit qui maculaverunt illum. dere », id est, detinere : sicut, Judicum,
xvi, 8 et seq., qua^rebant Philistiim Sam-
« Sed scio eum, etc. » sonem funibus ligare. Jerem. xx, 10 :

Audivi contumelias multorum, et terro-

Ecce dat viam perquam ipsi scire pos- rem in circuitu : Persequimini, et perse-
sunt, dicens : « Sed scio eum, » hac quamur eum : ab omnibus viris qiii erant
scientia cerlissima, « quia ab ipsosum, » pacifici mei. Ibi habent Septuaginta :

et genitus et missus. Psal. cix, 3 : Ante « Persequimini, et comprehendite eum :

luciferum genui te. Et ideo totam lucem quia non est qui liberet eum. »
susB scientiie dedit illi. l^nde, Sapient. « Et nemo misit in illum manus, »
VII, 20, dicitur candor lucis seternee, et potentiaDeiprohibiti. Luc. iv, 30 : Jesu-^
speculum sine macula Dei majestatis, auiem transiens per medium illorum,
et imago bonitatis illius, roprfiesentans ibai. Item, Luc. xiu, 33 : Oportet me
omnia quse sunt in ipso. Ad Hebr. i, 3 :
hodie et cras et sequenti die ambulare :

Cum sit splendor glorise, et /igura sub- quia 7ion capit prophetam perire extra
stantias ejus. Jerusalem. Job, v, 12 : Qui dissipat co-
Et ipse me misit, » et voluntatem
« gitaliones malignorum, ne possint im-
suam in mundo faciendam injunxit. plere manus eorum quod cusperant.
Luc. 11, 49 : Li his quse Patris mei sunt, « Quia nondum venerat liora ejus. »
oportet me esse. Quicumque ergo euni Non quidem fatalis eo quod, sicut ante :

scire desiderat, a me quaerat : quia per diximus, Christus fato non subjacebat :

me veniet ad cognilionem Patris. Joan. sed hora dispensationis quam Deus prae-
xvii, 4 : Ego te clarificavi super terram : finivit in Scripturse implctionem, et no-
opus consummavi, quod dedisti mihi ut stram salutem. llabacuc, iii, 2, secundum
faciam translationem Septuaginta :« Dum appro-
pinquassent anni, cognosceris '. » Joan.
xni, 1 : Sciens Jesus quia venit hora ejus,
« Quffirebant ergo eum apprehen- ut transeat ex hoc mundo ad Pairem.
dere, et nemo misit in illum manus,
quia nondum venerat hora ejus. « De turba autem multi, etc. »

De turba autem multi crediderunt

« Multi » qui ad devotionem ex ver-
in eum, et dicebant : Christus, cum bis ct signis ejus conversi sunt, « cre-
venerit^ numquid plura signa faciet diderunt in eum. » Non tamen, ut dicit
quam quee hic facit? » Chrysostomus, fide firma, et certa. Cu-
jus signum cst, quia dubie loquuntur.
Tangit hic qualiter in pejus invidi ex Sed lamen aliqucin calorem iidei, et de-
verbis salutis proticiebant. votionis concepcrant, qui si fuisset fotus
Dicit autem hic quatuor. Primo enim a Pharisaeis et Sacerdotibus, convaluisset.
tangit malorum in pejus profectum : se- Ad Roman. xiv, 1 : Jnfrmum in fide

* Vulgala liabet, Haltacuc, iu, ^:^; mcdio aiDioiiiin nottnn fdcie^.

 . :

312 I). \\A\. MA(i. OHl). VWMD.

assmnite, ctnoyi in disceptationibus cogi- hoc conducebant, « ut apprehenderent
tationnm. I ad Thessal. v, li : Conso- eum. » Simile cst, Matth. xxn, i() :

lamini pnsillanimes, suscipitc infirmos, AJiltunt ei discipulos suos cum Uero-

paticntes estote ad onincs. Scd IMiarisaii, dianis, scilicct ut caperent eum in ser-

sicut llerodcs, Christum exstingucre nitc- mone, ut ibidem, ^-. 15, dicitur. Ilero-

bantur, jam parvulum in cordibus eoruni diani enim erant mihtcs llerodis, con-
formatum. ducti ad capicndum Dominum, Isa. \,
« Et dicebani, » in lidei suffi argu- 23 : Principes tui infideles, fu- et socii

mcutum : « Cliristus cum venerit, » rum : omnes diligunt mimera, sequuntur

etiamsi adhuc venturus sit, ut dicunt retributiones
Sacerdoleset Pharissei, « numquid plura
signa, » et majora, « faciet quam (luae

iste facit? » Facto enim, etmodo facien- « Dixit ergo eis Jesus : Adhuc mo-
di, et quia peccata dimisit (ut supra dixi- dicum tempus vobiscum sum, et vado
mus) maxima fecit. Marc. vi, 50 Quo-
:

ad eum qui me misit.

cumque introibat, in vicos, vel in villas,
QuGBretis me, et non invenietis : et
aut civitates, in plateis ponebant infir-

mos, et deprecabantur eum ut vel fim- ubi ego sum, vos non potestis venire.

briam vestimenti ejus tangerent : et ciuot- Dixerunt ergo Judsei ad semetipsos:

quot tangebant eum salvi fiebant. Et Quo hic iturus est, quia non invenie-
ideo dicebant, .Toan. xi, 47 : Hic homo mus eum ? numquid in dispersionem
multa signa facit, etc.
gentium iturus est, et docturus gentes ?

Quis est hic sermo queni dixit

Quaeretis me, et non invenietis : et

« Audierunt Pharisgei turbam mur-
ubi sum ego, vos non potestis venire ? »
3* murantem de illo hsec, et miserunt
Principes et Phtfirissei ministros, ut « Dixit ergo eis Jesus, » erudicns
apprehenderent Jesum. » etiam ad salutem pertinacium mahtiam :

« Adhuc modicum tempus vobiscum

Ilic incipit pars illa quahter Christus sum. »

erudit ad salutem Pharisaeorum mali- Tria dicit : temporis dispensationem,

tiam. reditus ad Patrem gloriosam felicitatem,
Et habettres partes in quarum prima : et sequendieum eorum impossibihtatem.

pertinax ponitur mahlia in secunda, : Dicit ergo « Adhuc, » in vita ista mor-
:

eruditio divina : et in tertia, carnahs tali, « modicum tempus, » quia tantum

intellectus perversitas in verbis Domini tempus septcm mensium. Hoc enim quod
acccpta. hic dicitur, factum fuit in Septembri, in
Dicitergo : « Audierunt Pharisxi, » de ultimo anno suae prsedicationis.
superstitione rehgionis suae praesumentes, Adhuc ergo modicum tcmpus vobis-
«

« turbam murmurantem, » quia aperte cum sum. » Et notat ex modo loquendi

loqui non audebant, ne extra synagogam quod Christus erat cum eis, et non e
tierent, « de illo hsec, » scilicet quod converso quod ipsi cum Christo. Quia

Christus existimari possit, et quod sic Christusoperabatur salulem medio eo- in

isliprincipatum amitterent etlocum sic- : rum, quamquam ipsi quaererent Christum

ut dicitur, Joan. xi, 47 et seq. ad mortem. Isa. xiv, 1 Propeest ut VC' :

, « Et miserunt Principes » sacerdolum, niat tempus ejus, et dies ejus non elonga-
« ct Pharisaei n religiosi, « ministros,)) bunlur. Joan. xvi,16 : Modicum, et jam
hoc est, satellites ejus Prsesidi?, quos ad non videbilis me.
 IN EVANCr. JOANNIS, CAP. Vll-3i, 35, 30. 313

« El vado ad cum, » scilicet Palrem, mus viam ^ciVe ? Doctrinam enim Do-
« qui memisii, » perfecto opere redemp- mini perverso accipiebant intellectu.
tionis, quod sum vobiscum.
propter NumquidindispersionemGentiiim,))
a,

.Toan. XVI, 5 Vado ad eum qui misitme.

:
quae per totum mundum dispersae sunt,
Et ibidem, xiv, 2 Vado parare vobis : « iturus est ? » ])icit autem Augustinus,

/oc2/?n. Hocsignificatum est^ Genes. viii, quod hoec etiam non intelligentes isti
H, ubi columba revertitur ad arcam ve- prophctaverunt. Per discipulos enim ivit

spere, portans ramum olivse vireniihus ad (ientes, et docuit Gentes. Act. xiii,

foliis in ore suo. Tob. xu, 20 : Tempus i(j : Vobis oporiebai primitm loqui ver-
est ergo ut reveriar, etc. bum Dei : sed quoniam repellitis illud,
et indignos vos /udicalis seiernse viise,

« Queeretis me, et non invenietis. » ecce converiimur ad Gentes.

Et hoc est quod sequitur : « Et dociu-
Quia per hoc quod alium exspectatis, rus Genies. » Isa. xlix, G : Dedi ie in

me qureritis : et quia ille fallax est, me in lucem Geniium^ ut sis salus mea usqiie
iilonou invenietis. Joan. v, 43 : Ego ve- ad exiremum terrse.
ni in nomine Patris mei, et non accepisiis
me alius veniet, etc. Ad Roman. xi, 7
: : « Quis est hic sermo quem dixit?»
Quod quasrebat Israel, hoc non est con-
secutus. Cantic. m, 1 : Di lectulo meo, Hoc est, cujus cst intellectus : « Quse-
per noctes, qusesivi quem diligii anima retis me, ei Non enim non invenieiis. »
mea : qusesivi illum, et non inveni, hoc eum inveniunt ad propitiationem. Ad
est, in quiete carnalis intelligentioe et in Hebr. xii, 17 Non enim invenii pae- :

noctibus ignorantise non inveni qusesitum niteniise locum, quamquam cum lacry-
dilectum. ^^^9 inquisisset eam. Isa. i, 15 : Cum
Ei ubi sum ego, » in lumine veritatis
« muliiplicaveriiis orationem, non cxau-
apud Patrem in ccelo, ubi et jam sum per diam. Proverb. i, 24 et seq. Quia vo- :

praesentiam deitatis. Joan. iu, 13 Nemo : cavi, et renuisiis : exiendi inanum meam
ascendit in coelum, nisi qui descendit de et non fuit qui adspiceret, etc. : ego
coelo, Filius hominis qui est in coelo. quoque in inieriiu vestro ridebo, etc.
« Vos, » in csecitate carnalis intellectus « Et ubi sum ego, vos non poiesiis
manentes, « non potestis venire. » Luc. venire. » Malth. xxiii, 38 : Ecce relin-
XVI, 26 : Inter nos et vos chaos magnum quetur vobis domus vestra deseria. Da-
firmaium est, ut hi qui voluni hinc niel. \x, 2() : Non erit ejus populus, qui
transire advos, non possini neque inde :
eum negaiurus esi. Psal. xvii, 4() : FiHi
Ituc transmeare. alienimentili sunt mUii. Etsubjungit, >^

48 : Deus qui das vindictas mihi, ei

« Dixerunt ergo Judcei ad semet- subdis populos sub me. Quia cum filii

ipsos. » peculiares mentirentur Domino, vindicta

facta est, et gentium populus sibi per fi-

Non enim ad Jesum audebant dicere, dei devotionem subjectus est Christo.
quia timebant se confutandos ex respon- Osee, II, 2 : Judicate matrem vesiram,
sis sapientitB ipsius. Act. vi, 10 : Non judicate, quoniam ipsa non uxor mea.
poierant resistere sapieniiiB ei Spiriiui et ego non vir ejus. Haec autem omnia
qui loquebaiur. ignorantes, ut dicit Augustinus, prophe-
Quo hic iiurus est, quia non inve-
« taverunt. Sed secundum quod littera so-
niemus eum ? » De itinere enim carnali nat, stultum habebant intellectum quia .

intelligebant. Simile, Joan. xiv, :> : etsi Christus ad Gentium dispersionem

Nescimus quo vadis, et quomodo possu- ivisset, ipsi illum illuc sequi potuissent :
 314 1). ALIJ. MA(i. OKl). IMLED.
sod (juia oarnules eraiit, de Cielestihus ct celebres : septimus autem erat aecjualiler
sj)irilualibus iiiiiil intellij^ere polueruut. primus: j)ropterea quod
celebris sicul
llt ideo qu;erunl apud senietipsos, c.i quu' verbo Dei tunc vacabant, el audilui tra-
cogilabaiit, proponere (^liristo non aude- diliommi. I']\od. xii, l(i : Dies prima
banl. )'^t hoc est quod dicunt. erit suncta utque solemnis, et dies septi-

ma eadem festivitatc venerahilis. Levit.

xxiii, 35 et 3() : Dies primus vocabitur
3^ « \n novissimo autem die magno rolcherrimus atque sanctissimus : omne
festivitatis, stabat Josus, et clamaliat, opus servile non facietis in Et septem eo.

dicens. » diehus o/feretis holocausta Domino. Dies

quoque oclavus erit celehcrrimus atque
llic manifcstat so illuminator, sicut sol sanctissimuSy et holocaustum offeretis
dissipalis tenebris probans hoc de se Domijio :... servile omne opus non fa-
quod dicitur, Joan. i, 5 : Lux in tenehris cietis in eo.
hicet, el lenehrse eam non coniprehende- Septem autem isti dies signilicant sep-
rjinl. tem festa cordis quee agimus Domino.
Dicunturautem inparleistatria dispo- : Psal. Lxxv, 11 : Reliquise cogitationis
sitio illuminatoris ad sui manifestatio- diem feslum agent tihi. In quorum pri-
nem, ipsa manifestatio, et per Evange- mo sacrificium laudis ofleremus. PsaL
listam manifeslationis declaratio. XLix, 14: Immola Deo sacrificium lau-
Dispositio autem illuminatoris ad sui dis, et redde Altissimo vota tua. Quin-
manifestationem continet quatuor partes que autem sequentibus, refectiones co-
temporis scilicet congruitatem, corpo- ram Domino recipimus. Primo quidem
ris dispositionem, vocis inlensionem, et in pane lacrymarum, pro peccatis et pro
nominis significationem. pcenis miseriae. Isa. xxx, 20 : Dahit vohis
Dicit ergo: « Ultimo aiitem die, » quia, Dominus panem arctum, et aquam hrc-
sicut dicit Ghrysostomus, intermediis vcm et non faciet avolare a le ullra
:

diebus voluptati deditis, quando laeta- doctorem tuum. Secundo, in conforta-

bantur coram Domino (sicut dicitur, Le- tione conscientiae et refectionc virtutis.
vit. xxui^ 34 et seq.), in ultimo die fer- Isa. IV, l : Panem nostrum comedemus,
ventius audiebant, quod doctrinam secum et vestimentis nostris operiemur. Tertio,
recedentes porlarent. Et ideo illo die Do- inpane serenatae conscientiae a peccato-
minus quasi viaticum dahat in doctrina rum reliquiis. Isa. xxi, 1 1 Qui hahita- :

salulis. Nam primo die laudijjus et sacri- listerram Austri, cum panihus occurrite
ficiis dediti, intermediis vacabant epulis, fugienti. Quarto, in refectione desiderii
in ullimo die percipiebant viatica salutis in consolatione Spiritus sancti. Genes.
quae secum meditarentur usque ad aliud XLix, 20 : Aser, pinguis panis ejus, et
festum. Et est causa litleralis quare ma- prsebehit delicias regihus. Quinlo, in re-
gis illo die instabat doctrina). Isa. xxvi, 8 feclione sacramenli. Sapient. xvi, 20:
Nomen tuum, et memoriale tuiim in de Paralum panem de cvelo prxstitisti il-

siderio animie. Eccle. xn, 13 Finem lo- : lis, Seplimo die surgit Jesus refi-
etc.
(juendi pariter omiies audiamus. In om- ciens in pane verbi. iMatth. vi, 11 Pa- :

nibus enim conventibus traditiones ulti- nem nostrum supersubstantialem da no-

mo die recitantur. j\Iatth. xv, 10 : Audi- his, etc.
te, et intelligite. Et addit Gregorius : Tra-
ditiones, quas Dominus dabit vobis die « Stabat Jesus, etc. »

magno : quia, sicut dictum est, primus

dies fuit celeberrimus propter laudes, et Ecce illuminatoris corporis disposilio.
sacrificia : et intcrmedii quiuque non ita Slabat enim qui se numquam a rectitu-
 TN EVANG. JOANNfS, CAP. VIl-37. 31o

dine deflectebal. Canlic. ii, 9 : En ipse Ecce iltuminatoris manifeslalio.

stat post parietem nostrutn. Solus enim Et dicuntur hic duo : invilalio scilicet
stetit post parietem (qui corpus signi- ad illuminatorem, et venienlis subdit
ficat) qui se numquam a rectiludine utilitatem.
deflexit propter corporis inlirmitatem. Dicit ergo loquens dc spiritualibus
Stabat, qui se exemplum et mensuram melaphorice, ut mefius per simiiitudines
rectitudinisomnibus exliibebat. ,Joan. notas intelligantur, Et hoc est : « .S'^ quis
1, 26 Medius vestruin
: stetit, etc. Stabat, silit, » hoc est, fervens desiderium habet
qui semper ad coelum se totum proten- doctrinoe, « vcniatadme, » fontem aquae
debat, Psal. v, 5 : iMane adstabo tibi, et vivoB. Jerem. ii, 13 : Me dereliquerunt
videbo, etc. Stabat, qui in rectitudine fontem aqu<B vivse.

sua omnes resolutos inertia redarguebat. « Et bibat, » hoc est, humore limpi-
Psal. xcni, 10 Quis consurget mihi ad-
: dissimo meae doctrinae se infundat.
versus malignantes ? aut quis stabit nie- Dicit autem : « Si quis, » notans ar-
cum adversus operantes iniquitatem ? bitrii libertatem : quia iiulfus cogitur.
Stabat, qui se in auxilium et obsequium Esther, Nec erat qui nolentes coge-
i, 8 :

omnibus paratum exhibebat. Act. vii, ret ad bibendum. Notat etiam haurien-

55 Ecce video caelos apertos, et Eilium

: tium a Domino raritatem, quod signifi-
hominis stantem, etc. Stabat, qui se ex- calur, Joan. iv, 7, ubi dicitur, quod sofa
celsum in vita et verbo longe stantibus mulier Samaritana (quae sibi custos esse
ostendebat. Baruch, v, 5 : Exsurge, Je~ inceperat) egressa est ad hauriendum
rusalem., et sta in excelso, et vide colle- aquam. Notatur etiam, quod a solis si-
ctos filios tuos, etc, supple, in conver- tientibus aqua ista desideratur, Isa. lv,
sione te audientium. 1 : Omnes sitientes, venite ad aquas : et
« Jesus, » auctor salutis. Alius enim qui non habetis argentum, emile absque
verba salutis pioponere non debet. Psal. argento., et absque ulla commutatione.
XLix, IG : Peccatori dixit Deus : Quare Matth, V, 6 : Beati qui esuriunt, el si-

tu enarras justitias meas, etc. tiunt justitiam. II Regum, xxiii, 15 :

« Et clamabat, dicens. » Clamabat O si c^uis mihi daret potum aquas de ci^

vocis intensione propter fervoris deside- sterna, quse est in Bethlehem ! Jesus au-
rium, « Dicens, » ut loqueretur ad in- tem in Hethlehem natus, haec cisterna
tellectum, De primo, Isa. xxviu, 14 : fuit. Psat. XLi, 3 : Sitivit anima mea ad
Sicut pullus hirundinis, sic clamabo, Deum fontem '
vivum. In fervore ergo
meditabor ut columba. Pullus hirundi- desiderii existentes invilanlur.
nis clamat vagiens ex desiderio. Co- « Veniat, » per fidei devotionem.
lumba autem chimat meditando quia :
Exod, XV, 27 : Venerunt autem in Elim
longum sonum profert inlercisum, ac si filii Israel, ubi erant duodecim fontes.
meditelur gemendo. Et sic Christus ge- Efim interpretatur fortis eorum et si- :

mendo, ad nos vagiendo clamabat ut

et gnat Christum Doctorem fortissimum,
converteret. Proverb. viii, 4 O viri, ad :
quia veritas ejus fortis est et invincibilis.
vos clamito, et vox mea ad filios homi- III Esdroe, iii, 12 : Super omnia vincit
num ! Sic ergo clamabat, dicens ut sint veritas.
viri, ad viriiiler agendum in virtute : et Duodecim autem fontes sunt, llisto-
lilii hominum, in intellectus veritate. riales tres : quia historia Christi est de
carnis assumptione, et qualiter vixit in
« Si quis sitit, veniat ad me, et carne, et quafiter mortuus est in carne,
bibat. » et qualiler glorificatus est in carne, Mo-

' Vulgata liaJjet fovtem.

31(i J). ALIJ. MM,. Oltl). |>IM:n.

ralcs Iros : virliilcs L-iiiiu dociiil vcrbo, c< Oui crcdit iii me, sicut dicit
coii(irmavit cxemplo, prohavil mira- Scriptura, llumina de ventre ejus
culo, ct rcmuncrabil praMuio. Alicii^orice « t
, '. • ,, nuentaqu(ri vivcr. »
Ircs : qura lidcm condrmavit allegonce
per Scripturam, parabolicc per simililu- Tangit autem Iria : principium quo
dinem positam sicut pergranum sinapis bibens ad bibciulum praeparalur, mo-
et liujusmodi, pcr rationcm humanam, dum quo potus islc bibitur, ct ulilitalcm
et per inspirationcm divinam, Anagogice qusB pcr potum acquiritur.
tres : quia ccelestia ad bealiludinem por- Principium cst fidcs.ut dicil Chrysosto-
tincntia praedicando ostendit, pcr Sj)iri- mus. Et iioc notatcum dicit: « Qui credit
lum sanctum rcvclavit, ct pcr Spirilum in me. » Fidcs enim est assensio veri-
praeparavit. talis : et ideo (ides os applicat fonti ve-
Veniat ergo omnis homo ad hos rilatis. cnim dicit Dionysius
Sicut in
(ontes. Apocal. vii, 17 : Acjniis qui in libro dc Divinis nominibus « Fides : est
medio tJmmi est reget illos, et deducet collocans in credentibus veritatem, et
eosad vitse fontes aquarum, et absterget credcntes in vcritate, quffi accipiturper
Deus lacrymas ab oculis eorum. Quia in Christi doctrinam '. » Joan. xiv, 1 : Cre-
Elim crant duodecim fontes et scptua- ditis in Deum, et in me credite. Ad
ginta et octo palmae. Hebr. xi, 1 : Fides est sperandarum
« Ad me, aqua cxubcro.
» qui hac substantia , hoc est, fundamcnlum re-
Eccli. XXIV, 43 Factus est mihi trames
: rum, argumentum non apparentium.
abundans, et fluvius meus appropin- Ergo qui credit in fontem vitae, lundat in
quavit ad mare. Et, ibidem, y. 41 Ego : se speranda ct omnia vera, etiam homini
cjuasi fluvii dioryx, et sicut aquseductus pcr humanam rationem non apparcntia.
exivi de paradiso. Fluvio enim se com- « Sicut dicit Scripiura. » Chrysosto-
parat proptcr abundantiam. Dioryx enim mus tamen vult quod hoc rcfcratur ad
interpretatur generationis medicamen- sequens : ut sit confirmatio Scripturae
tum quia medicina omnis generationis
: ejus quod sequitur : « Flumina de
est in aquis doctrinae salutis. voitre ejus, etc. » Et dicit quod lioc

« Ft bibat » abundanter. Tsa. xu, 3 : scriptum est in Scriptura, Proverh. v,

Haurietis aquas in cjaudio de fontibus IG : Deriventur fontes tui foras, et in

Salvatoris, in restrictionem sitis, in plateis aquas tiias divide. Ihl, ut dicitur,

abiutionem sordis, in refrigerlum fomi- translatio Septuaginta habet Flumina : «

tis.De primo, Joan. iv, 13 Qui biberit : de ventre tuo (luant aqua; vivae. » Sed
ex aqua quam ego dabo ei, non sitiet melius est, ut diximus in divisione, quod
in seteimum. Quia non ulterius praitcr non dicit ad conlirinationcm cjus quod
iJeum aliquid desiderabit. De secundo, consequcntcr inducitur : sed dicat mo-
IV Hegum, v, 10 Lavare septies in : dum crcdcndi in Christum, ut sit sensus :

Jordane, et recipiet sanitatem caro tua, <kQuicreditin me,siciit dicit Scriptura,-»

atque mundaberis. De tertio, in Psalmo hocest, secundum quod docet Scriptura.
wA,1'.Quemadmodum desiderat caro tua Talis enim fides sana est, quia Scriptura
ad fontes aquarum. Cervus enim in docet qualiter credendum est in Chri-
aquis quaerit refrigerium. stum. Ad Roman. xv, 4 : Qusecumque
Tangit autem sic bibcntis utilltatem scripta sunt, ad nostram doctrinam
cum dicit : scripta sunt. Psal. lxxxvi, G Dominus :

naiTabit in scripturis populorum et

principum, Jiorum cjui fuerunt in ea.

* S. DioNYsius, I.ib. (1p Divinis nominilius, cap. 7.

 li\ EVANG. JOANNIS, CAl^ Vll-38. 317

« Flumina de ventre ejus fluent Flucl aqua de situla ejus, el seiaoi

aausB vivse »
illius eril in aquas multas.
« De ventre ejus, » lioc est, de inlimis
Tria dicit : aquw abundantiam hoc
: et ejus in alTecta et intellectu. [Indc ubi nos

notatur hoc quod iii dicit : Flumina. habemus, I'sal. xxxiv, 1) : El legeni

Gordis receptaculum : et hoc est in eo tuam in medio cordis mei : ibi liabet

quod dicit : De ventre ejus. Aquarum Aquila : « In meclio venlris mei. » In

etfectum : et hoc notatur in hoc quod ventre enim decoquitur cibus, et sepa-
dicit : AqUcX vivse. ratur, et proportionalitcr ad uiembra
Dicitergo : « Flumina, » quod dono- distribuitur. Kt ita in intimis cordis, ver-

rum Spiritus notat alfluentiam. Genes.ii, bum Dei meditando decoquitur, per
6 Fons ascendebat
: e terray irrigans uni- collalionem cordis separatur, et pcr dis-
versam superficiem terrse : qui fons inde cretam preedicationem et doclrinam uni-
dividitur in quatuor capita. llic est fons cuique auditori proportionaliter distri-

gratice qui totam superPiciem Ecclesice buitur. Sic, Luc. n, 19 : Maria co)iser-

irrigat, et dividitur in quatuor capita. In vabat omnia verba hcFc, ut in venlre

moralibus enim ordinat passiones et meditationis decoqueret, conferens in

opera : in heroicis ordinat naturam ad corde suo, ut quid a quo separandum

metas mentis in intellectualibus ordinat : esset videret : et congruis tcmporibus
rationem ad normam perfectce virtutis : protulit, ut unicuique quid diccndum
in divinis ordinat contemplationem ad esset ostcnderet. De hoc venlre ergo di-
altitudinem et purilatem divinae delecta- citur, Ezechiel. lu, 3 : Venter tuus com-
tionis, et theoriam veritatis. Et hsec sunt edet, et viscera tua complebunlur volu-
llumina paradisi. mine isto, quod ego do tibi.

dicamus ([uod flumina sunt sa-

Vel, « Aquse vivcV,. » Doctrina sacra com-
cramentalcs grati» in remissionem pec- paratur aqu?e propter quatuor, quse sunt
catorum, gratioe virtutum in facultatem in aqua per naturam. Aqua enim habet
bonarum operationum, donorum Spiri- ex perspicuilate limpiditalem, ex humido
tus sancti in adjutorium divinorum fa- incorporato lormarum reprflesentatio-
clorum^ fructuum in prajgustationem nem, ex convenientia cum ccelo »piritus
aeternorum. Et hsec etiam sunt quatuor vitaUs in se retentionem, ex materiali
flumina, quffi influunt Ecclesiam. Psal. humido geniturce omnis primordialem
Lxiv, 11 : Rivos ejus inebria, multiplica originem. Et hoec quatuor doctrinse sa-
genimina ejus, in stillicidiis ejus Iselabi- lutis conveniunt,, quse limpida est ex
tur germinans. simphcitate, divinarum tormarum reprae-
Vel adhuc, Flumina sunt bona naturee sentativa ex veritatc, ex coelesti natura
quse reformantur, bona gratiee quoe gra- habet vivificationem : et ex hoc quod
tis bona fortunse quse ad usum
dantur, generativa est omnis boni, primordiale
conceduntur, bona glorise quse. meritis semen est spirituali gencrationi.
reddunlur. Isa. Lvni, 11 : Eris quasi De primo dicitur, Apocal. xxn, I :

hortus irriguus, et sicut fons aquarum, Oslendit mihi fluvium aciuse vivse splen-
cujus non deficient aquse. In omnibus didum tamquam crystallum. Hsec enim
his verum
quod dicitur in Psalmoest sacra Scriptura adeo limpida est quod
XLV, 5 Fluminis impetus Isetificat civi-
:
nihil in ea turbidum apparet. Et ideo im-
tatem Dei, sanctificavit tabernaculum properat Dominus malis doctoribus,
suum Altissimus. Esther, x, G Parvus : Ezechiel. xxxiv, 18 : Cum purissimam
fons qui crevil in fluvium, et in aquas aquam biberitis, reliquam pedibus ve-
plurimas redundavit. llsec ergo flumina stris turbabatis. Quia Scripturam limpi-
fluunt abundanter. Numer. xxiv, 7 : dam accipiunt, et eamdem turbidam
;ns 1). ALH. MAG. 0111). VI\A'A).

malis oxoniplis, cl forlo inalis oxposi nondum enim erat Spiritus datus.quia
lioiiihus populo simplici proj^onunt. Jesus nondum erat glorilicatus. »
I)e socunJo dicilur, Jacobi, i, 2:} : .Si

qitis audito)' est vcrbi, et non faclor, elc. Intorprctatio cst Evangelist;e dc sor-
Et lioc itloo (licilur, quia sacra Scriptura monibus Domini.
ut sj)oculum formas omnos repraesonlal. VA dicit duo quorum unum cst intor-
:

Et idoo dicitur, Sapient. vu, 2(i, quod pretatio, et secundum ratio unius corum
ipsa est specuhnn sine macula Deima- quae dicuntur in interpretatione.
jestatis. Hinc csl quod lutorem in (juo Dicit ergo : « IIoc dixit Dominiis de
se lavabant sacerdolos, cum sacrificia Spiritu, » hoc est, de donis el affluen-
Moyses ex spoculis mu-
ofrerre debobant, tia donorum sancti Spiritus, « quem, »
lierum oxcubantium antc lores tabcrna- post Resurrectionom et Ascensionem,
culi composuil '
: quia Scripturam do « accepturi erant, » in die Pentecostes,
praegnantibus doiiis intclleclus ot sa- « crcdentes in eum. » Act. ii, 2 : Factus
piontiae focit, in qua quilibel formas suas est repentc de cado sonus tamquam ad-
adsjiicorot. venientis spiritus ve/iementis, et replevit
De tertio signatur, (lencs. i, 20, ubi totam domum ubi erant scdentcs. Et
inter omnia viva dicit Dcus primo : Pro- paulo post, y. i : Ueplcti sunt omnes
ducant aquie rcptilc anima^ viccntis. Et Spiritu sancto. Ille enim Spiritus exube-
ila spirilum vitalom primo aquce pro- ravit in eis sicut fluens et refluens,
duxerent : quia et in aquis doctrinoe llucns in eos ubertate Spirilus^ et re-
primo spiritus vitalis accipitur. Et ideo, fluens ab eis per gTatiarurn acliones in
ibidom, y. 2 : dicitur ; Spiritus Dci fere- Dcum. Eccle. i, 7 : Ad locum unde
balur supcr aquas, Quia, Spiritus est qui exeunt flumina revertuntur ut iterum
vivificat, sicut dicitur, Joan. vi, 64. ftuant. Augustinus : « Cum Spiritus cor
])e quarlo autem dicilur, Isa. xlvui, hominis intraverit, omni fontc magis
I : Auditc domus Jacob, qui voca-
lisec, manat, et non slat nec deficit : sed fluit,

mini in nomine Israel, et dc aquis Juda et refluit. »

existis. Aqua enim ost maleria genera- Hujus autom quod dlxit : « Quem ac-
tionis : et sic generat spiritualiter doc- cepturi crant credentes, » reddit ratio-
trina sacra. Jacobi, i, 18 : Voluntarie nem cum dicit : « Nondiim cnim erat
(jenuit nos verbo veritatis, ut simus iiii- Spiritus datus. <( Et hujus ulterius sub-
tium aliquod creaturse cjus. Sic ergo jungit causam dicens : « Quia Jesus non-
est aqua viva. Joan. iv, 13 Qui biberit :
dum erat glorificatus . »

ex aqua quam ego dabo ei, non sifiet Et vidotur falsum esse quod dicit :

in leternum : sed flct in oo fons aqux quia ante glorificationem Domini pho-
salientis in vitam xternam. Omnis enim phetaverunt Prophetic, qui prophetare
boni causa est in nobis verbum Doi, et non poterant nisi dato sibi Spiritu san-
perlicit omncm Doi voluntateni. Isa. lv, clo. I Petri, i, 10 ct 11 : De qua salute
II Verbum ineum quod cgredietur dc
:
exquisierunt atque scrutati sunt Prophe-
ore meo, non rcvertctur ad me vacuum : tse,... scrutantcs id quod vcl quale tempus
sed faciet quxcumquc volui, et prospe- significarct in eis Spiritus Christi, etc,
rabitur in his ad quse misi illud. Adhuc, Joan. viii, 56 : Abraham, pa-
ter vesteVj exsultavil ut vidcrct diem
meum : vidit, et gavisus cst. Quodnon
« Hoc autem dixit de Spiritu, quem potuit fieri, nisi confcrretur ci Spirilus
accepturi erant credontes iii eum :
sanctus.

* Cf. Lxod. xxxviii, 8.

 IN EVANG. JOANMS, CAV. VU:}'.). 311)

Si dicas, quod inlelligitur quod non- orcctus est, et in Pentecoslo gloriosus

dum erat datus Spirilus sanctus Aposto- apparuit.
lis. lloc iterum falsum videtur : quia, In cordibus aulem iideiium glorilica-
Luc. IX, 1, dicitur, quod dedil eis poie- tus est, quando sine omni impedimcnto
stateni super omnia dsemonia, el nt lan- gloriosus est creditus. Et lioc fuit, ut di-
giiores curarent. YAhoc ante istud quod cit Auyustinus, quando caro quam dile-
hic dicitur, factum fuit secundo anno xerunt ab oculis est ablata : quia quam-
praedicationis Domini quod autcm hic : diu fuit credentibus dulcis pra?sentia
dicitur, factum fuit tertio anno, in carnis in sensibus, ad fidem glorise Chri-
quo et passus est statim in sequenti sti per intellectum venire plene non pot-
festo Paschse : cum tamen languores erant. Uude, Expe-
.Toan. xvi, 7, dicit :

curare, et doemoncs ejiccrc non pos- dit vobis iit ego vodam : si enim non
sent, nisi daretur eis Spirilus sr^an- ahiero, Paracliius non veniet ad vos.
ctus. Tunc cnim confidenter dixerunt illud
Ad autem dicendum secundum
hcTC Apostoli, II ad Corinlh. v, IG : Itaque
Augustinum, quod glorificatio Domini nos ex hoc nemi)icm novimus secundum
duplex est : in se scilicet, et in corde carnem. Et sicognovimus secundum car-
credentium. In se quidem secundum di- nem Christum, sednunc jam non novi-
vinitatem semper fuit in gloria. Secun- mus. Tunc sapuerunt qua? Dei sunt, et
dum humanitatem autem dupliciter glo- ex tunc non cst diclum cis Vade post :

rificatur : factis scilicct, et corporis bea- me, satana, scandalum es mihi : quia
titudine. Factis quidem semper fuit in no)i sapis ea quiB Dei sunt '. Tunc enim

gloria, quamvis aliquando gloria occul- facti viri, cvacuaverunt quse ercmt par-

taretur, vel propter infantiam, vel prop- vuli, ut dicit Apostolus, I ad Corinth.
pter passionem quando passionihus ex- xtii, H. Sicut etiam dicitur, ad Ephes. iv,

ponebatur aliquando autem apparebat

: 13, tunc mutati sunt omnes i)i virum
quando gloriosa facicbat. Dc primo dici- perfectum, i)i mcnsura))i xtatis ploiitu-
tur, Habacuc, iii, 4 Ihi absco)idita est : di)iis Chrisii. Et ideo tunc ,Tesus plene
fortitudo ejus. De sccuiido, Joan. i, 14 : in suismembris glorilicatus est. Et ideo
Vidimus gloriam ejus, gloria)n c[uasi tunc omnibus mcmbris Spiritus plenis-
loiigeniii a Patre, ploium graiise et ve- sime est infusus. Ante autem hoc erant
ritaiis. Sccundum corporis autem beati- sicut mcmbra stupida quoedam, Spiritus
tudinem dupliciter : scilicet quoad bcati- plenissimc non receptibilia. Et de hac
ludinis formam et habitum, et quoad glorificatione loquitur hic Auctor. Joan.

L locum beatorum. Priori modo

tus est in Rcsurrectione :
glorilica-
secundo au-
xvii, 5 : Clarifica me, tu, Pater,
temetipsian^ claritate (piam hahui prius-
apud

tcm modo in Asccnsione. Sed tota gloria quam mimdus esset : quia tunc clarus
oslensa est in Spiritus sancti missione : fuit in omnibus splendoribus Sanctorum.
quia tunc apparuit quanti^e gloria? fuit, Et cum perfecti fuerunt in Spiritu cre-
qui tantum et talem mittere potuit et dentes, tunc resplenduit in gloria per
dare, quantus ipse fuit. Et sic aliquando efTectum, quod ab aeterno in ipso clarue-
dicitur in die Pentecostes glorificatus : rat in praedestinatione. II ad Corinth. iii,

quia tunc gloriosissimus est ostensus. 18 : Nos vcro revelaia facie gloria))i Do-
Job, XL, 5 : Circimida tihi dccorem, et mi)ii specula)ites, i)i ea)ndem i))iagi)iem
in suhlime erigere, et esio gloriosus. In ira)isfo)'))iamur, a claritaie in clarita-
Uesurrectione enim circumdedit sibi de- ton, ta))iqua))i a Do)ni)ii Spiritu.
corem, et in Ascensione in sublime Quod autein quidam dicunt, quod ante

'
.Matlli. XVI, 23.
320 1). ALB. MA(i. OUl). 14L1:D.

deJit Doininus Spiriluni nubilo, et accensus maynus, ita

est ignis
1'assioueni
post Hesurrectioneni in ut omnes mirarenlur. Et hoc est quod
abundanler, ct

terra dedit abundantius, el posl Ascen- Dominus dixit ad Job, xxxvm, 24 In- :

al)undanlissinie, nihil penitus dica milii pcr quam viam spargitur tux,
sioneui
quia non lej^itur quod dividitur sestus supcr tcrram. Non enim
habet verilatis :

abundanler, aut abundantius dederit : lux ubique in hal)itationnm terroe spargi-

ad aliud dederit. tur, nisi quando in meridiano in sum-
scd quod ad aliud et

Ante Passionem enini dedil ad niiracula mum coeli exaltatur : et tunc illuminatis
omnibus, aestus Spiritus sancti super ter-
facienda, post Ilesurreclioneni ad rcmit-
tenda peccata, et post Ascensionem ad ram dividitur ad mcnsuram, quam in

robur. Unde de prima collalione dicilur, quolibet sanctorum Spiritus operatur.

Luc. IX, 1, quod dedil eis poleslalem su-

pcr omnia dsemonia, el ul lanrjuores cu-
rarenl^. Dc secunda autem coUalione
« Ex illa ergo turba, cum audissent

Spiritus sancti dicitur, Joan. xx, 22 et hos sermones ejus, dicebant : Hic est
23 Insufflavit, et dixit eis : Accipite
: vere Propheta.
Spiritum sanctum : quorum remiseritis
Alii dicebant : Hic est Christus.
peccata, remittuntur eis, etc. De tertia
Quidam autem dicebant : Numquid a
autem dicitur, Luc. xxiv, 40 : Sedete in
Galilaia venit Christus?
civitate, quoadiisque induamini virtute
ex alto. Nonne Scriptura dicit Quia ex se- :

Ad id quod objicitur de Prophetis et mJne David, et de Bethlehem castello,

Abraham dicendum, quod nihil prohibet ubi erat David, venit Christus?
(sicut dictum est) quod illi in quorum
Dissensio itaque facta est in turba
cordibus Jesus fuit glorilicatus, abun-
propter eum.
dantissime Spiritum sanctum habuerunt.
Quidam autem ex ipsis volebant ap-
Sed illi, sicut dicit Augustinus, quamvis
essent in statu vetustatis, tamen ad hdem prehendere eum : sed nemo misit su-

novae glorioe in Jesu factae pertinebant. per eum manus. »

Ad dicendum, quod quamvis

aliud
antc acceperint ipsum ad aliquid, sicut Hic tertio tangit nubecularum disposi-

et membrum stupidum in corpore ad ali-

tionem ad illuminationem veri soHs.
quid spiritum cordis et capitis accipit, Tangit autem tria, scilicet, qualiter sol
cepit turbam, qualiter cepit et ab inten-
tanien plenitudinem Spiritus non potue-
runt accipere, nisi postquam perfecti tione convertitministros, et quahter con-

ad accipiendum, sicut diclum fudit Pharisseos : et secundum lieec tria

fuerunt
Et ideo dicit, quod « nondum erat dividitur haec pars.
est.

Spiritus datus : c[uia Jesus nondum erat Circaprimum tria sunt: quosdam cnini

PsaL xviii, 7 A summo Iraxit ad iidem, quosdam autem ad du-

fjlorificatus. » :

coslo egressio ejus, etc. : nec est qui se bitationem,et quosdam impedivit ab au-
ahscondat a calore ejus. Statim enim dacia malitise quam facere cogitaverant.

ut Sol justitiaj, Christus Deus noster, in Primi autem qui ahquam devotionem
se et suorum fide ad summum cceli exal-
ab illuminatore conceperant, in duo le-
tatus est, difTudit in omnes Spiritus ve- rebantur. Quidam enim Prophetam pro-

rilatis lucem, et Spirilus sancti charitatis missum in lege dicebant : quidam autem
calurem. 11 Machab. i, 22 : Tempus meliores dicebant Christum propter sa-
quo sol rejulsit, qui prius erat in pientiam et miracula.
affuit

»
Cf. MaUh. X, 8.
 IN EVANG. JOANNIS, CAP. VIl-40, 41, 42, 43, 44. 321

Dicit ergo : « Ex illa ergo tiirba » Nazareth potest aliquid boni esse ? Sci-
quidam, et non omnes : quia turba tur- verunt enim locum nativitatis, et genus
bata est multitudo, « cum audissent hos Christi : et ideo sunt inexcusabiles.
sermones. » Psal. gxl, 6 : Audient verba Et hoc est quod dicit :

mea, quoniam potuerunt Matth. . vii, 29 :

Erat docens eos, .Jesus scilicet, sicut po- « Nonne Scriptura dicit, »
testatem liabens, et non sicul ScribcC eo-
rum et Pharissei. Cui contradicere fas non est « Quia :

« Dicebant, » lirmitatem deponentes, ex semine David. » Psal. cxxxi, li De :

quia : « Hic est vere Propheta. » Mattli. fructu ventris tui ponam super sedem
XVI, 14, ad interrogationem Jesus quis tuam. Regum, vii, 12 et 13 Susci-
II :

esset, respondent discipuli : Alii Joan- iabo semen tuum post te, quod egredielur
nem Baptistam, alii autem Eliam, alii de utero tuo... El stabiliam thronum
vero Jeremiam, aut unum ex Prophetis, regniejus usque in sempiternum. Jerem.
hoc est, in lege promissis unicum. Deu- xxiii, 5 Suscitabo David, germen ju-
:

ter. xvui, 15 : Prophetam de gente tua stum.

r et de fratribus tuis sicut me, suscitabit Et dc Bethlehem castello, ubi erat
«
tibi Dominus Deus tuus : ipsum- audies, David, venit Christus, » hoc est, ubi
Et illi videntur attendisse ad verba sa- morabatur. Michaese, y, 2 : Et iu, Beth-
pienliae : et ideo Prophetam existima- lehem Ephrata, parvulus es in millibus
bant esse : quia soli Prophetae ex inspi- Juda : ex te mihi egredietur dux qui sit
ratione cognoverunt verba sapientiae di- dominator in Israel. Luc. i, 32 : Dabit
vinse. Luc. xxix, 19 : Fuit vir Propheta, illi Dominus Deus sedem David, patris
potens in opere el sermone, coram Deo et ejus. Sciverunt ergo genus et nativitatis
omni populo. locum.
Sic ergo in diversa mutatis opinioni-
« Alii dicebant, etc. » bus :

« Alii, » amplius illuminati, « dicc- « Dissensio itaque facta est in tarba

bant » quia « hic est Christus, » conside- propter eum. »

ranles virtutem in opere et miraculis.

Joan. VII, 31 : Christus cum venerit, « Dissensio facta est » inter eos. Psal.
numquid plura signa faciet quam quse Lxxv, 3 et 6 Illuminans tu mirabiliter :

hic facit ? Isa. xlv, 1 : Christo meo Cy- a montibus seternis, turbati sunt omnes
ro, cujus apprehendi dexteram, ut subji- insipientes corde. Matth. x, 34 : Nolite
ciam ante faciem ejus Gentes, et dorsa arbitrari quia pacem venerim mittere in
regum vertam. Cyrus interpretatur se- terram : non veni pacem mittere, sed
men quia Christus de semine fuit Da-
: gladium '.

vid. Jerem. xxiii, 5 Suscitabo David, :

germen justum, etc. Isa. lxi, 1 Spiri- : <' Quidam autem ex ipsis, »
tus Domi)ii super me : eo quod unxerit
Dominus me. Ex splendoribus ejus ad pejora conci-
« Quidam autem, » confusum intelle- tati, « volebant apprehendere eum. »

ctum habentefe ex iliuminationibus ejus, I ad Timoth. iii, 13 : Mali homines et se-

et Scripturffi male intellectse, « dice- ductores proficient in pejus : errantes, et

bant, » dubitantes : « Numquid Chri- i)i errorcm mittentes. Apocal. xxii, 11 :

stus a Galileea venit ? » Joan. i, 4G : A Qui i)i sordibus cst, sordescat adhuc.

* Cf. Luc. XII, 5.

XXIV 21
 322 I). ALH. MAG. OHD. lUl.ED.

Isa. 1, 15 : Manus veslr<i' sanyuinc ple- TTic agilur quaHter sermo Chrisli in
Hce sunt. l*roverb. i, l(i : /il /estinanl mansueludiuem converlit ministros.
ut e/fun<la)it sanguinem, scilicet inno- VA jionunlur hic quatuor : quorum
xium. Psal. xiii, 3 : Conlritio et in/eli- prinium ministrorum ad con-
est redilus
citas in viis eorutn^ et viam pacis non fusionem dominoruni suorum secun- :

cognoverunt. dum est quiestio Pliarisaeorum : tertium

est confutatio eorum ex responsione
« Sed nemo misit super eum ma- ministrorum : quartum pertinacia Pliari-
nus. » saeorum.
Dicil ergo : « Venerunt ergo ministri
Psal. xxxii, Dominus dissipat
10 : ad Pontifices, » in quibus erat potestas,
consilia Gentium, reprobat autem cogi- « et » ad « Pharisxos, » in quibus erat
tationes populorum. Causa aulem illius religio, ct bonoe vitse, et sanctitatis prai-
duplcx fuit, scilicel, quia Dominus dissi- sumptio.Isa. i, 10: Audite verbum Domi-
pavit cogilatioues illorum, et quia multi ni, principes Sodomorum, percipite auri-
fuerunt pro Domino : et idco residui ma- bus legem Deinostri ,populus Gomorrhse.
li uon audebant in eum manus exten- « Et dixerunt eis illi. » Danicl. xiii,

dere. Alii autem propter reverentiam, ') : Egressa est iniquitas de Babglone a
quia videbant in facie ejus divinum senioribus judicibus, qui videbantur re-
quoddam micare, non audebant in eum gere populum.
manum mittere sicut notavimus supra '. : Quare non adduxistis eum ? » Sa-
«
Psal. civ, 15 : Nolite tangere christos pient. n, 12 Circumveniamus ergo
:

meos, etc. II Rcgum, i, H : Quare non justum, quoniam inutilis est nobis, et
timuisti manum mittere in christum Do- contrarius est operibus nostris.
tnini? I Regum, xxiv, 7 : Propitius sit

mihi Dominus, ne /aciam hanc rem do- « Responderunt ministri^ »

mbio meo, chrislo Domini, ut mittam

manum in eum, quia christus Domini Jam sermonibus Domini capti. Et in
cst. lioc notatur pertinacia Pliarisseorum et
Pontilicurn corain quibus multa mira-
cula fecit, et raulta persuasoria posuit,

45 « Venerunt ergo ministri ad Ponti- et non crediderunt. Ministriautem con-

temptis pretiis, quibus remunerabantur
fices et Pharistfios. Et dixerunt eis
ad capiendum, ex solis verbis sive mira-
illi : Quare non adduxistis illum.
culis statim in suis sermonibus capti, a

46 Responderunt ministri : Numquam ministerio captivitalis destiterunt.

sic locutus est iiomo, sicut hic homo. « Numc/uam locutus est homo, sicut
47 Responderunt ergo eis Pharisa^i : hic homo » loquitur. Cantic. ii, 14 Sonet :

Numquid et vos seducti estis? vox tua in auribus meis : vox enim tua
Numquid ex Principibus aliquis cre- dulcis. Ibidem, v, G : Anima mea lique-
4^ facla est^ ut locutus est, scilicct dileclus.
didit in eum, aut ex Pharisteis?
Jerem. xv, IG : Inventi sunt sermones
Sed turba haec, quifi non novit le-
49 tui, et comedi eos. Joan. vi, G9 ; Verba
gem,maledicti sunt. » vitas aiternie habes.

a Venerunt ergo ministri ad Ponii/i- « Responderunt ergo eis Phari-

ces et Pharisseos » qui miserant eos. seei, »

'
Vide supia, ii, 24.
 :

1\ EVANG. JOANNIS, CAl\ VIl-48,i9,:;0,51. 323

Suum in malilia perfinaciam oslcn- « Dixit Nicodemus ad eos, ille qui 50

dentes : c( Numqidd el vos sedncli eslis ? » yenit ad eum nocte, qui unus erat ex
Reputabant enim seductos, qui seorsum jrjsio •

a via falsitatis ad viam verilatis sunt

Numquid lex nostra judicat homi- 51
adducti. Jerem. xx, 7 : Sediixisti me, et
seducliis sum : fortior rae fuisti, et inva-
nem, nisi prius audierit ab ipso, et

luisli. II ad Corinth. vi, 8 : Ut seducto- cognoverit quid faciat?

res, et veraces. Responderunt, et dixerunt ei : Num- 5*i
quid et tu Galilseus es? Scrutare Scri-

« Numquid ex Principibus, » pturas, et vide quia a Galilaea propheta

non surgit.

Scilicet sacerdotum, in quorum dis- Et reversi sunt unusquisque in do- 53

pensatione est lex sapientise, « aliquis mum suara. »

credidit in eum, aut ex Pharisssis, » qui

primi credere deberent. Jerem. v, 4et5 : Ecce confusio Pharisseorum inter se
Ego dixi : Forsilan pauperes sunt ct invicem.
stulti, ignorantes viam Domini, judi- Dicit autem tria : objeclionem opti-
cium Dei sui. Ibo igitur ad optimates, mam Nicodemi, perversamresponsionem
et loquar eis : ipsi enini cognoverunt Pharisseorum, et confusionem eorum in
viam Domini, judicium Dei sui et ecce : communi.
magis hi simul confregerunt jugum, Bicii er^o : n Dixit Aicodemus ad eos.»
ruperunt vincula. Et describit hunc a studio discendae veri-
tatis : « llle qui venit ad Jesum nocte. »

o u u
1 . Joan. Erat autem homo ex
111, 1 et 2 :

« Sed turba haec, » t^, . • ^,- i . .

Pharisseis, Nicodemus nomine, princeps

I
Judseorum. Hic venit ad Jesum nocte.
Turba scilicet vilis et plebeia, « quae « Qui uniis erat ex ipsis. » Habens
non novit legem, » idiota et stuUa, quse quidcm fidem in Christum, sed rema-
non cognovit pra^cepta legis. Psal. lxx, ncns cum ipsis ut impediret consilia et
1.') Quoniam non cognovi litteraturam.
: machinationes eorum. II Regum, xv,
« Maledicti sunt, » id est, sub maledi- 34 : Hi in civitatem revertaris, et dixeris
clo legis positi. Ex Deuteronomio, xxvii, Absalom : Servus tuus sum, rex : sicut
26, acceperunt liujus dicti occasionem, fui servus patris tui, sic ero servus tuus
ubi dicitur : Malediclus qui non perma- dissipahis consilium Achitophel.
net in sermonibus legis. Chrysostomus :

«Nihil veritate manifestius, nihil simpli- « Numquid lex nostra judicat homi-
cius : attamcn mahgnantibus nihil diffi- nem, nisi prius audierit ab ipso? »
cilius. Ecce enim sapientes Scribge et
Pharisoei qui signa viderunt, et Scriptu- « IJomiiiem » quemquam, « ?nsi prius
ras legerunt, veritale laesi sunt et excae- audicrit ab ipso » defensionem, et locuni
cati. Alinistri vcro qui nihil vidcrunt, ab accipiat defensionis per sevel per advo-
una sola locutione capti sunl. Et qui catum, vel ex confessione ejus, vel con-
ligare venerant, abierunt ligati vinculis viclione.
vcritatis. » Nos autem dicimus illudGe- Et cognoverit quid faciat ? » hoc est
«
nesis, xxvii, 13 : In me sit ista maledi- qua de causa, et quo ordine judicii con-
clio. Joan. ix, 28 : Maledixerunt ergo ei, demnet? Tribus enim modis pervcrsio
ct dixcruntTu discipulus illius : sis : judicii fit animo, causa, et ordinc. Ani-
:

nos autem Mogsi discipuli sunius. mo quidem^ quando ex rancore, vel

 :

324 1). ALB. MAG. OUD. IMl.ED.

ainore, vel cupiditale munerum, vel ac- nam et loquela tua manifestum te facit^
ceplione pcrsonarum, pcrverlilur judi- quoniam et tu (lalilaeus es.
cium. Deuler. i, 17 : Ita parvum aadietis « Scriitare Scripturas, » tu qui scis in-
iitmaijtmm,... qiiia Dei judiciiim est. telleclum carum. .Joan. v, Scruta- 3*J :

Causa autem, Job, xxix, 1(5 Causam : mini Scripturas, quia vos putatis in
fjuam nesciebam diligentissime investi- ipsis vitam .-eternam habere et illai :

(jabam. Ordine autem, Deuter. xvi, 20 : sunt qux testimonium perhibent de me.
Juste quod justum est persequeris. IJnde Et vide, » per intellectum Scriptura-
«
versus :
rum, « quia a Galilxa propheta non
surgit. » Et lioc est verum pcr nati-
Quatuor ista limor, odiiim, dilcclio, census,
:
vitatem, sed non per cducationem et
Sa'pe solenl liominum rect.os pervertere sensus.
prcedicationem. Isa. xi, \, sccundum
Iranslationem Septuaginta « Ouoniam :

« Responderunt et dixerunt ei. » Nazareeus vocabitur '

Eccle. I, 15 : Perversi difficile corri- « Et reversi sunt, etc. »

guntur. « Numquid et tu Galilseus es ? »

quia Galilaeos dicebant fideles : ideo « Reversi sunt » confusi et discordantes
quod primi principes de Galilsea tantum ad invicem, « ^musquisque in domum
fuerunt : et ipse Dominus de Galilcea fuil suam, » et propriam cordis malitiam.
quantum ad conceptionem ct enutritio- Psal. XXXIV, Ifi : Dissipati sunt, nec
nem. Act. ii, 7 Nomie ecce omnes isti : compuncti. Isa. xxviii, 7 : Sacerdos et

qui loquuntur, Galilsei sunt ? Et ideo propheta nescierunt prse ebrietate absor- :

Julianus apostata Cbristi fideles Gali- pti sunt a vino, erraverunt in ebrietate,
ItBos, et simpliccs, et rusticos vocabat, nescierunt videntem, ignoraverunt judi-
Matth. XXVI, 73 : Vere et tu ex illis es \
cium.

CAPUT VIII.

Mulierem deprehensam scribens in terra absolvit ab accusatoribus

in adulterio
dicit se lucem mundi, et pharisxos in peccato suo morituros : qui etiam vere
sint ejus discipuli, quive servi aut liberi : dicit illos neque ex Deo neque ex
Abraham, sed ex patre diabolo esse, qui veritatem dicentinon crederent : blas-
phemantibus dicit se dcemonium non habere, sed Patrem honoinjicare, et ante-
quam Abraham fieret, se esse : volentibusque eum lapidare, auferens sui pro-
spectum exit de templo.

Jesus autem perrexit in montem 2. Et diluculo iterum venit in tem-

Oliveti. plum, et omnis populus venit

' Cf. .Matth. II, 23 et explanationes quas jam hujusce novye editionis nostros,
dedit B, Aibertusad hunc versiculum. Tora. XXI
 IN EYANd. .lOANNIS, CAP. YTIT. 325

ad eum, et sedens docebat eos. meum quia scio unde veni,

:

3. Adducunt autem scribiE et phari- et quo vado vos autem nesci- :

sasi mulierem in adulterio de- unde venio, aut quo vado.

tis

prehensam, et statuerunt eam i5. Vos secundum carnem judicatis,

in medio, ego non judico quemquam :

4. Et dixerunt ei Magister, ha;c : 16. Et si Judico ego, judicium meum

mulier modo deprehensa est in verumest, quia solus non sum :

adulterio. •
sed ego, et qui misit me, Pa-
5. In lege autem Moyses mandavit ter.
nobis hujusmodi lapidare'. Tu 17. Et in lege vestra scriptum est,
ergo quid dicis ? duorum hominum. testi-
quia
6. Hoc autem dicebant tentantes monium verum est\
eum, ut possent accusare eum. 18. Ego sum qui testimonium perhi-
Jesus autem inclinans se deor- beo de meipso et testimonium :

sum, digito scribebat in terra. perhibet de me qui misit me,

7. Cum ergo perseverarent interro- Pater.
gantes, erexit se, et dixit eis :
19. Dicebant ergo ei Ubi est Pater :

Qui sine peccato est vestrum, tuus? Respondit Jesus Neque :

primus in illam lapidem mit- me scitis,neque Patrem meum:

tat-. si me sciretis, forsitan et Pa-
8. Et iterum se inclinans, scribebat trem meum sciretis.
in terra. 20. Ha;c verba locutus est Jesus in
9. Audientes autem unus post unum gazophylacio,docens in templo:
exibant, incipientes a seniori- et^nemo apprehendit eum, quia
bus et remansit solus Jesus, et
: necdum venerat hora ejus.
mulier in medio stans. 21. Dixit ergo iterum eis Jesus : Ego
10. Erigens autem se Jesus, dixit ei : vado, et qu^retis me, et in pec-
Mulier, ubi sunt qui te accusa- cato vestro moriemini. Quo
nemo te condemnavit?
bant? ego vado, vos non potestis ve-
1 1. Quse dixit Nemo, Domine. Dixit
: nire.
autem Jesus : Nec ego te con- 22. Dicebant ergo Jud^ei : Numquid
demnabo : vade, et jam amplius interficiet semetipsum, quia
noli peccare. dixit : Quo ego vado, vos non
Iterum ergo locutus est eis Jesus, potestis venire?
dicens : Ego sum iux mundi ^
:
23. Et dicebat Vos de deorsum
eis :

qui sequiturme non ambulat in estis, ego de supernis sum. Vos

tenebris, sed habebit lumen de mundo hoc estis, ego non
vitge. sum de hoc mundo.
ii3. Dixerunt ergo ei pharisaei Tu :
24. Dixi ergo vobis quia moriemini in
de teipso testimonium perhi- peccatis vestris si enim non :

bes testimonium tuum non

: credideritis quia ego sum, mo-
est verum. riemini in peccato vestro.
^14. Respondit Jesus, et dixit eis Et :
25. Dicebant ergo ei Tu quis es? :

si ego testimonium perhibeo de Dixit eis Jesus Principium, :

meipso, verum est testimonium qui et loquor vobis.

* Levit. XX, 10. * Deuter. xvii, et xix, 15 ;

Matth. xvm, \& ;

^ Deufer. xvii, 7. II ad Corinth. xiii, 1 ; ad Hebr. x, 28.

^ I Joan. 1, 5.
32() D. ALB. MAG. ORD. IMl.EO.

2h. Multa habeo de vobis loqui, et 40. Nunc autem qnairitis me inter-
judicare. Sed qui me misit, ficere, hominem qui veritatem
verax est ego quas audivi
' : et vobis locutus sum, quam au-
ab eo, haic loquor in mundo. divi a Deo hoc Abraham non :

27. Et non cognoverunt quia patrem fecit.

ejus dicebat Deum. 41. Vos facitis opera patris vestri.

28. Dixitergoeis Jesus : Cum exalta- Dixerunt itaque ei Nos : ex for-
veritis Filium hominis, tunc non
nicatione nati sumus :

cognoscetis quia ego sum, et a unum patrem habemus, Deum.

meipso facio nihil, sed sicut 42. Dixit ergo eis Jesus Si Deus pa- :

docuitme Pater, h^ec loquor : ter vester esset, diligeretis uti-

29. Et qui me misit mecum est, et que me : ego enim ex Deo pro-
non reliquit me solum, quia cessi et veni : neque enim a me
ego quae placita sunt ei, facio ipso veni, sed ille me misit.
semper. 43. Quare loquelam meam non cog-
30. Hasc illo loquente, multi credide- noscitis? Quia non potestis au-
runt in eum. dire sermonem meum.
3i. Dicebat ergo Jesus ad eos, qui 44. Vos ex patre diabolo estis ', et de-
crediderunt ei, Judteos Si vos : sideria patris vestri vultis fa-
manseritis in sermone meo, vere cere. Illehomicida erat ab ini-
discipuli mei eritis. tio, et in veritate non stetit,
32. Et cognoscetis veritatem, et veri- quia non est veritas in eo cum :

tas liberabit vos. loquitur mendacium, ex pro-

33. Responderunt ei Scmcn Abrahse : priis loquitur, quia mendaxest,
sumus, et nemini servivimus et pater ejus.
umquam : quomodo tu dicis : 45. Ego autem si veritatem dico, non
Liberi eritis? creditis mihi.
34. Respondit eis Jesus : Amen, amen 46. Quis ex vobis arguet me de pec-
dico vobis, quia omnisqui facit cato ? Si veritatem dico vobis,
peccatum, servus est peccati^ quare non creditis mihi?
33. Servus autem non manet in domo 47. Qui ex Deo est, verba Dei audit*.
in asternum filius autem manet : Propterea vos non auditis, quia
in geternum. ex Deo non estis.
36. Si ergo vos filius liberaverit, vere 48. Responderunt ergo Judasi, et dixc-
iiberi eritis. runt ei : Nonne bene dicimus
37. Scio quia filii Abrahee estis : sed nos quia Samaritanus es tu, et
qua^ritis me interficere, quia dasmonium habes?
sermo meus non capit in vobis. 49. Respondit Jesus Ego daemonium :

38. Ego quod vidi apud Patrem non habeo sed honorifico Pa- :

meum, loquor : et vos quse vi- trem meum,et vos inhonorastis

distis apud patrem vestrum, fa- me.
citis. 50. Ego autem non qusero gloriam
39. Responderunt^ et dixerunt ei : meam : est qui quasrat, et judi-
Pater noster Abraham est. Di- cet.
cit eis Jesus : Si filii Abrah^ 5i. Amen, amen dico vobis, si quis
estis, opera AbrahcC facite. sermonem meum servaverit.

' Ad Roman. iir, 4. '

I Joan. 111, 8.
2 Ad Roman. vi, li et iQ ; II Pelr. 11, 19. * I Joan. IV, 6.
 IN EVANG. JOANNrS, CAP. VITT-l, 2 327

mortem non videbit in aeter- 55. Et non cognovistis eum, ego au-
num. tem novi eum et si dixero :

52. Dixerunt ergo Judsei Nunc cog- : quia non scio eum, ero similis
novimus quia dEemonium ha- vobis, mendax. Sed scio eum,
bes. Abraham mortuus est, et etsermonem ejus servo.
prophetaj : et tu dicis : Si quis 56. Abraham pater vestcr exsultavit
sermonem meum servaverit, ut videret diem meum : vidit, et
non gustabit mortem in aster- gravisus est.

num. 57. Dixerunt ergo Judgei ad eum :

53. Numquid major es patre nostro

tu Quinquaginta annos nondum
Abraham, qui mortuus est ? et habes, et Abraham vidisti?
propheta^ mortui sunt, Quem 58. Dixit eis Jesus Amen, amen dico:

teipsum facis? vobis, antequam Abraham fie-

54. Respondit Jesus Si ego glorifico : ego sum.
ret,

meipsum, gloria mea nihil est : 59. Tulerunt ergo lapides, ut jacerent
est Pater meus qui glorificat in eum Jesus autem abscondit
:

. me, quem vos dicitis quia Deus se, et exivit de templo.

vester est.

T*rima harum dividitur in quatuor : in

quorum primo proponitur commune illu-

minationis beneficium : in secundo, con-

TN CAPUT VIII JOANNTS tra lucem machinatio insidianlium, ibi,
t. 3: « Adducunt autem Scribse, etc. »
ENARRATIO. Intertio, confutatio malitiae per sapientioe
responsum, ibi, t- 6 « Jesus autem in- :

clinans se deorsum. » Tn quarto autem,

« Jesus autem perrexit in montem in judicio impenditur Hberationis bene-
ficium^ ibi, i. 10 « Erigens autem se
:
Oliveti.
Jesus, dixit ei. »
Et diluculo iterum venit in tem-
Adhuc autem, inprimo horum quatuor
plum, et omnis populus venit ad eum :

dicuntur, scilicet, contemplationis et

et sedens docebat eos. »
quietis in misericordia instructio, ad
docendum fervoris diligens intentio, au-
Hic incipit pars quae est de illumina- dientium devotio, et doctrinai promul-
tionis causa per Verbum. gatio.
Et dividitur in duas partes : inquarum Secundum aulem litteram sciendum
prima ponitur illuminationis documen- est notandum, quod hsec historia a
et
tum : in secunda, doctrinsB illius confir- graeco translata non invenitur, nec a
matio per miraculum^ et heec incipit in Commentatoribus graecis exposita est :

sequenti capilulo. nec Chrysostomus, qui prsecipuus est

Hoc autem capitulum in duas partes inter Expositores grsecos hanc historiam
prima ostenditur illuminalio
dividitur. In exposuit. Et sic capitulum incipit : <.< Ite-

ad judicium in secunda illuminatio ad

:
rum ergo locutus est eis Jesus, dicens :

veritatis et fidei intellectum, ibi, ji. 12 : JJgo sum lux mundi. » Cujus rationem
« Iterum ergo locutus est eis Jesus, di- translator commenti dicit esse, quod hiec
cens : Ego sum lux mundi. » historia apud OriECos non est in canone.
 ,

328 1). ALB. MA(.. ORD. PliyED.

sed Inlcrposita : sicut Dnnieli ;i[)posita in montem Oliveti. Luc. xxi, .37 : Erat
cst historia de Susanna et idolo liclis. autem divhus docens in lemplo, noctibus
Et videtar potius conlicluni arte hominis vero exiens niorabatur in monte qui vo-
quod hic dicitur, quani quod factum sit catur Oliveti. Zachar. xiv, li Stabunt :

divinum. autem dicunt, quod licet a

Alii pedes ejus in die illa supra montem Oli-
Joanne haec historia primo isti libro non varum. Marc. xi, 1 : Et cum appropin-
fuerit inserta, lamen postea ab ipso quarent Jerosolym;e el Bethanix ad
Joanne libro fuit addita et ideo quidam :
monleni Olivarum.
libri habent eam, et quidam non habent
eam. Et nos istis consentientes expone- « Et diluculo iterum venit in tem-
mus eam secundum pra^inductam divi- plum, »

sionem.
Dicit ergo :
Quia dum in nocte quieti et contem-
plationi vacaverat, in dic iterum priedi-
cationi et doctrina; intendebat. Psal. xli,
c< Jesus autem perrexit, etc. »
9 : In die mandavit Dominus misericor-

« Jesus autem, » ut auctor salulis con- diam suam, et nocte canticum ejus. Et

tentioni locum dans. Ad Roman. xn, 19 :

idco summo mane praevenit alios ad
Non vosmetipsos defendentes, carissimi, doctrinam. Sapient. vi, 14 : Prseoccupat,
sed date locum irss. Et ideo Dominus, scilicet sapientia, qui se concupiscunt
cum dissentirent inter se, cessit, et dedit ut illis se prior ostendat. Proverb. viii,

locum. Poeta :
17 Qui mane vigilant ad me, invenient
:

me. Eccle. xi, Majie semina semen :

Dum furor in cursu est, currenti cede furori. tuum, el vespere ne cesset manus tua.
Matth. XX, 1 : Exiit prirno mane condu-
Et ideo tunc a furore contentiosoruni cere operarios vineam suam. Osec, in

se subducens, « -perrexit in montem Oli- VI, 3 Quasi diluculum prseparatus est

:

veti, » propter duas causas mysticas, et egressus ejus, et veniet quasi imber nobis
unam litteralem. Una causarum mystica- temporaneus et serotinus terrse.
rum fuit, quod per hoc ostendere voluit,
quod fuit unctus oleo Isetitiae prse partici- « Et omnis populus venit ad eum. »

pibus suis : et ideo in montem unctionis

perrexit. Isaise, lxi, Domini 1 : Spiritus Tangitur audientium devotio : quia
super me, eo quod unxerit Dominus me : summo mane concorditer ad eum vene-
ad annuntiandum mansuetis misit me. runt. Isa. ii, 2 : Fluent ad eum omnes
Psal. XLix, 8 : Propterea unxit te Deus, Gentes. Luc. xxi, 38 : Et omnis populus
Deus tuus, oleo Isetitise. manicabat ad eum, hoc est, mane prae-

Alia ratio mystica quod miseri- fuit, occupabat in templo audire eum.
cordiiP visceribus abundabat in homi- « Et sedens docebat eos, » quia docen-

num miseriam sublevandam. Eccle. ix, tis est sedere, pradicantis aulem stare.
8 : Oleum de capite tuo non deficiat. Sessio autem significabat tranquillitates
Tertia causa litteralis fuil, quia exivit residentis cordis, a quo quiescente doc-
in Bethaniam gratia hospitalitatis : quia trina procedat. Praedicator autem ut
alibi veritatem docens, hospitari non concionator stat, ut remotius audiatur.
poterat : et ideo hospitium qucerere extra Matth. V, 1 et seq. : Cum sedisset,... do-
civitatem oportebat. Jerem. xiv, 8 : cebdt eos, dicens : Beati pauperes, etc.

Quare quasi colonus futurus es in terra., Luc. II, 4G : Invenerunt illum in templo,
et quasi viator declinans ad manendum ? sedentem in medio doctorum. II Regum,
Ifffc ergo est causa quare in sero perrexit XXIII, 8 : Sedens i)i cathedra sapientissi-
 \N EVANG. .lOANNTS, CAP. VIIf-3, 4. 329

tmts princeps inter ires, sicut verilas se- quia hi sunt qui maximc persequuntur.
det in inedio legis et prophetise. Et ideo Hi invidentes scientiee illius : hi autem
Matth. XVII, 3^ et Luc. ix, 30, appa- bonitati. »
ruerunt cum eo in monte Moyses et (' Mulierem. » Bene mulierem : quia
Elias. emollita concupiscentiis, illicita admisit.
Sic ergo tranquille doctrinam promul- « In adullerio depreliensam, » cui non
gavit. unus sudecit, sed alterum superinduxit.
Isa. Lvii, 8 Juxta me discooperuisti^ et
:

suscepisti adulterum : dilatasti cubile

« Adducunt autem Scribse et Pha- tuum, et pepigisti cum eis faedus di- :

risaei mulierem in adulterio deprehen- lexisti stratum eorum manu aperta.

sam, Eccli. xxui, 32 et 33 Mulier omnis re-
et statuerunt eam in medio,
:

linquens virum suum, et slatuens hsere-

Et dixerunt ei : Magister, haec mu- ditatem ex alieno matrimonio peccavit ,
:

lier modo deprehensa est in adul- primo enim in lege Altissimi incredibilis
terio. fuii, secundo in virum suum deliquit,
In lege autem Moyses mandavit no- etc.

bis hujusmodi lapidare. Tu ergo quid « Et statuerunt eam in medio, » ut

dicis? omnium ore damnaretur ad mortem.

Eccli. Li, 10 : Circmndederunt me undi-
Hoc autem dicebant tentantes eum,
que, non erat qui adjuvarei. Psal.
et
ut possent accusare eum. »
cxvii, 12 Circumdederunt mesicut apes,
:

etc. Isti autem licet adulteram extrinse-

Hic ponitur contra lucem insidiantium cus caperent, tamen interius adulteri
machinatio. fuerunt : nec adulterium punire deside-
Et in hac parte quinque dicuntur. rabant, sed Christum in sermone capere.
Primo enim dicitur mulieris accusandce Isa. Lvii, 3 et 4 Vos autem accedite huc,
:

in medio statutio secundo, rese mulieris filii auguratricis, semen adulteri ct for-
:

accusatio terlio, accusationis per legem nicarise. Super quem

:
lusistis ? super
allegatam confirmatio quarto, judicii a
:
quem dilatastis os, et cjecistis linguam ?
Domino expetitio : quinto et ultimo, ma- Daniel. xiii, 5 : Egressa est iniquitas de
litiosa eorum intentio.
Babylone a senioribus judicibus, qui vi-
Dicit ergo « Adducunt autem,
: » ista debantur regere populum.
opportunitate, « Scrib^, » qui prgesume-
Tales ergo talem ut accusandam sta-
bant de sapientia, ut contra allegata eli-
tuerunt in medio.
derent, « Pharissei, » qui de religione
et

gloriabantur, ne aliquid contra preesen- « Et dixerunt ei. »

tantes eani excipere possit. Matth. xxiii,
27 : Vse vohis, Scribde et Pharisxi hijpo- Ecce adulterse accusatio.
cril.B. Scribse autem doctores legis, quasi « Magister. Magistrum vocant, ut
»
principes in populo illo fuerunt. Et sic dicit Chrysostomus, cujus nolunt esse
probaverunt quod supra, vii, 48, dixe- discipuli. Matth. xxu, 10 : Magister, sci-
runt : « Numquid
ex principibus aliquis mus quia verax es, etc. Hoc etiam in
credidit in eum, aut ex Pharisseis ? dolo dixerunt.
Augustinus « Attende qualiter ab ini-
:
« Hsec mulier modo, » in rccenti : et
micis tentata sit Domini mansuetudo. ideo sino scandalo factum ejus dissimu-
Scribffi enim erant scientes in lege, Plia- lare non potest, quia nulla intercessit
rissei pra^tendebant bonitatem, cum eam pcenitentia : « in adulterio, » quod secun-
non haberent. Ili insidiantur Christo : dum locum tenet in pcenis^ ut dicit Hie-
 .

330 D. ALB. MAG. ORI). PR^D.

ronymus, « deprehema esl, » Vel con- « Tu ergo quid dicis? »

fessione peccati, vel in judicio, vel
conviclione idonei tcstimonii, vel lege Ecce judicii a Domino ox|)etitio. Qusp-
zelotypiie. Ilis enim tribus modis el non runt autcm dolose, sicul infra patebit.
aliis poterat deprehendi : per confessio- Proverb. i, 11 : Abscondamiis tendiculas
nem, quando peccati fuit evidens ()ropa- conlra insonleui fruslra. Sapient. ii, 12 :

latio sive evidentia : pcr testes, quando Circumvcniamus jusUan, quoniam inu-
peccatum quibusdam manifestum, sed lilis est nohis, et contrariiis operibus
communiter occultum per legem zeloty- : nostris. Kt ideo sic formal)ant accusatio-

pice, quando omnibus occultum, et de nem. Quod aut contra mansuotudinem et

hac lego liabetur, Numer. v, 21) et seq. misericordiam damnaudam diceret : et

Ilaec auteni per facti evidonliam videtur sic sibi contrarius esset, qui dixit, Matth.
deprebensa, quia aliter quaeslio sequens xi, 29 : Discile a me, quia mitis siim et
locum non haberet : quia mulier inficiari humilis corde. Osee, vi, 6 : Misericor-
posset. Osee.ii, 2 '.
Judicate matrem ve- diamvoloetnon sacrificium,etscientiam
strani, judicate ; quoniam ipsa non uxur Dei plus quam holocausta. Jerem. iii, 1 :

mea, et ego noii vir ejus. Jerem. iii, I : Tu jornicata es cum amatoribus mul-
Tu fornicata es cum amatoribus multis : tis, etc. Aut diceret liberandam et :

iamen revertere ad me, dicit Dominus, sic diceret contra legis justitiam et con-
et ego suscipiam te. Ezechiel. xvi, 2.j : tra Moysen. Et sic sicut transgressor, et

Divisisti pedes tuos ornjii transeunti. discessionem a Moyse docens, contra

justitiam accusaretur.
« In lege autem Moyses mandavit
nobis, etc. » « Hoc autem dicebant tentantes
eum. »

Ecce confirmatio accusationis per alle-

gationem legis. Levit. xx, 10 : Si moecha- Hicostenditurmalitiosaeorumintentio.

tus quis fueritcum uxore alterius, et « Ut possent eum accusare : » et non
adultcrium perpetraverit cum conjuge causa intelhgendfe justse sententiae, quia
proximi sui, morte moriantur et maecJius de justitia nihil curabant. Matth. xxii,
et adultera. Deuter. xxii, 22 : Si dor- 18 : Quid me tentatis, hypocritcv'} Job,
mierit vir cum uxore allerius, uterque xix, 3 : En decies confunditis me, el

moinetur, id est, adulter et adultera. non erubescilis opprinientes me. De hoc

(( Hujusmodi lapidare. » Hoc autem enim nihil erubescebant, quod mala in-
non videntur dicere preinductae leges, tentione suae tentationis Dominum oppri-
sed simplicitcr quod ambo moriantur. mere nitebantur : ut accusabilem possent
Ad hoc respondent quidam, quod amara facere in judicio Pilati, quando caperetur
mors estlapidatio et quia scelus magnuni
: ad mortem. Unde, Matth. xxvi, 59 et 60 :

est, ideo dicunt quod per mortem lapi- Summus autem sacerdos, et omne consi-
datio intelligitur. Deuter. xxii, 23 et 24 : lium falsum testimonium
quaerebant
Si puellam virginem desponderit vir, et contra Jesum... Et non invenerunt, cum
invenerit eam aliquis in civitate, et con- multi falsi testes accessissent
cubuerit cum ea, educes utrumque ad
portam civitatis illius, et lapidibus « Jesus autem inclinans se deorsum,
obruentur : puella, quia non clamavit, digito scribebat in terra. »

cum esset in civitate: vir, quia humiliavit

uxorem proximi sui : et auferes malum Ilic ponitur confutatio malitise per sa-
de medio tui. pientiae responsum.
Etab illalege formabant accusationem, Habet autem quinque paragraphos :
 IN EVAXG. JOANNIS, (]\\>. \\U-i\. 331

iii quocum piimo in humilitate discutere <( Diyilo scribcbat iii terra^ » hoc est,
judices docet sententiam difierendo_, et aperto judicio infirmitates nostras cha-
non pronos esse ad judicandum : in racteribus manifestis declarahat : quia
secundo, qualis debeat esse criminis ju- digitus judicium signat : terra autem in-
dex : in tortio, ad humilitatem se con- lirmitatem, et scriptura fragilis conditio-
vertens, docet qualiter judices ctiam post nis characterem. Et iu hoc accusantes
sententioe dictationem, se debent discu- docuit ut sua3 conditionis memores, ab
tere ante sententiae promulgationem : in alterius judicio et accusatione cessarent :

quarto, jam hujus doctrina confutati ju- et inter deliberandum ipse sententiam
dices, recedunt ab accusatione : in quinto damnationis differret tamdiu, donoc diha-
et ultinio, ostenditur quahter soli Jesu tam justc auferre posset, et sic peccatri-
mulier relictaestad condemnationem vel cem liberaret. Jerem. xxii, 29 et 30 :

hberationem. Terra, terra, terra, audi sermonem Do~

Dicit ergo : « Jesus auteui inclinans niini. Hsec dicit ^Dominus : Scribe viruni
se. )) Augustinus : « Cum de duobus istum sterilem, virum qui in diebus suis
(scilicet veritate et mansuetudine) inimici non prosperabitur. Ter dicit terra : pro
insidiantis hvore torqueretur malitia : terrena concupiscentia in muiiere^ et pro
sic juxta iter (in quo scandalum posue- torrena praesumptione in accusatione, et
runt) servavit veritatem ut doctor, man- pro terrena infirmitate in judice terreno :

suetudinem ut liberator, justitiam ut quge terra audire debct sermonem Do-

cognitor secretorum. » Propter quod di- mini : quia in ipsa terra scribenda est
citur in Psalmo xuv, S Propter verita- : viri temerarii sterilitas, et quod in aeter-
tem, et mansuetudinem, et justitiam et : num extrema inllrmitate non prospera-
deducet mirabiliter dextera tua. Ita ut
te bitur : ut in ipsis terrre characteribus
in nullius insidias caderet insidiantis legat quaUter proximum judicare debeat.
inimici. Et hoc est quod facto osten- Et hoc manifestius est in translatione
d*t. Septuaginta, qua? sic habet : « Terra,
« Jesus autem. » 1 ad Timolh. ii, i : terra, terra, absorbe hos viros abdica-
Qui omnes homines vult salvos fieri, et tos. » enim inlirmitas terrena
Tpsa
ad aynitionem veritatis venire. Ezechiel. absorbere debuit, non in natura, sed in
xviii, 31 et 32 : Quare moriemini, domus pra^sumptione viros abdicatos, qui fa-
Israel ? quia nolo mortem morientis, ciuntse judices scelerum, quorum similia
^^^-
committunt. Unde Dieron^^mus dicif,
« Inclinans se, n a rigiditate intlexibi- quod haec ad litteram Dominus Salvator
ns justitiae. Psal. cxliii, 5 : Domhie., in terra digito descripsil. Ambrosius au-
mchna caelos tuos, et descende. Et con- tem dicit, quod quosdara descripsit
descende : quia rigorem justitiae rectitu- apices, in quibus quilibet legere posset
dinis ccMleslis oramus, sed ad liquidum peccata sua.
tenere non possumus. Et si qucTritur, Qualiter tot apices .

Deorsum, » per nostrai inlirmitatis

« tant» diversitatis peccatorum tot homi-
experimentum. Ad Jlebr. v, 8 Didicit : num ita breviter descripsit? Respondet,
ex iis qua^ passus est obedientiam.Ei, ad quod quosdam apices descripsit, qui in
li(ihv.iv,V6:Nonenimhabemtisponti- quodam numero finili fuerunt, sed in
ficcm qui non possif compati infirmita- conversione ad quemlibct, aliam ot aliam
tibus nostris, tentatum autem per om- habebant virtutem repraesentandi peccata
nia pro similitudinc absque peccato, singulorum sicut vox Apostolorum una
:

Inclmare autem se deorsum, est nos quidem luit iu ore vocantis et loquentis
docere infirmitati terrenjje condescen- tamen
Apostoli, et in comparatione ad
^*^*
aures audientium accepit virtutem lo-
 332 I). ALH. MA(1. ORT). PR/En.
quekv, quani ille intoUexit qui audivit '.
« Primus in ilhim lapidem miltat. »

Et sicut nianna in se unius saporis fuit : Deuter. xvii, 7 : Manus tcstium prima
et tamen comparatuni ad desiderium co- interficiet eum. Sapicnt. i, 1 : Dilujite
medenlis, in cujus ore desideratum sa- justitiam, qui judicalis terram.
porem accej)it -.
Sed secundum hoc videlur quod crimi-
Dicunt autem alii, quod scripsit : na puniri non possint quia nullus judex :

« Terra terram accusat. » Et sic de prae- vel accusator vel teslis invenitur qui sit
sumptione eos redarguit. Mattli. vn, 1 : Ad hoc autcm dicendum,
sine peccato.
Nulilc judicare, ut non jiidicemini. quod quamvis non sit homo sine peccato,
tamen multi sunt qui sunt sine criminali
peccato. Crimen cnim ost quod accusa-
tione est dignum in judicio. II Paralip.
« Gum autem perseverarent interro-
VI, 30 Non est homo qui non peccet.
:

gantes eum, erexit se, et dixit eis : Qui

Psal. xni, 2 et 3 Non est justus, non est :

sine peccato est vestrum, primus in Deum. Omnes

intelligens, aut requirens
illam lapidem mittat. declinaverunt simul inutiles facti sunt.
,

Et iterum se inclinans, scribebat in Accusatione autem digna sunt quse fmnt

terra, cum injuria proximi, commoventia mul-
titudinem et sine talibus sunt multi.
9 Audientes autem unus post unum :

Sed adhuc objicitur, quod secundum

exibant, incipientes a senioribus, et
hanc solutionom, non debet esse judex
remansit Jesus solus, et mulier in me- qui est in crimine quod non ost verum, :

dio stans. » quia multi etiam Ecclesiastici judices

sunt criminosi : et tamen non ejiciuntur

Hic ostendit qualis debeat esse judex a judicio. Ad hoc dici potest, quod exi-

criminis. stens in crimine notorio, et crimine simili

ei quod condemnat in allero, non
autem duo necessitatem com-
Dicit :
potest

pellentem qua illud dixit, et ipsum di- esse judex quia scandalum est quod ju-
:

ctum. dicet judicandus. Etde illis dicitur, Matth.

Dicit ergo : « Ciini autem persevera- vn, 5 :Uypocrita, ejice primum trahem
» in temeritate ad conscientiam de oculo tuo, et tunc videhis ejicere
rent,
propriam, propter inclinalionem ct scrip- festucam de oculo fratris tui. Quando
turam Deum non reverentes, « ercxil enim occultum estcrimen,tunc ad minus
se, » rectitudinem quse in judice esse de- sinescandalo judicat quamvis, ut puto, :

bet, statura coiporis demonstrans. Psal. non judicat sine peccato, nisi non possit

X, 8 : Justus Dominus, etjustitias dilexit : alius haberi judex, et judicare sit necesse
stquitatem vidit vultus cjus. propter accusantium instantiam lunc :

« Et dixit eis, » verbo, quod facto de- cum timore judex qui ex officio judicare
monstraverat per corporis erectionem : tenetur, potest exhibere justitiam. Intolli-
« Qui sine peccato est vestrum, » hoc est, gitur autem ex sermone Domini, quod
sine peccato simili. Ad Roman, \\, 1 : illi in simili peccato fuerunt : sicut illi

Propter quod inexcusahilis es, o homo qui, Daniel. xni, 57, Susannam accusa-
omnis, qui judicas : inquo enim judicas verunt. Unde dixit Daniel : Sic faciehatis
alterum, teipsum condemnas eadem : filiahus Israel, et illse timentes loque-
enim agis quse judicas. Matlh. vii, 2 : hantur vobis, hoc est consenserunt in
In c^uo enim judicio judicavcritis, judi- coitum vobiscum. Isa. Lvn, 3 : Accedite
cahimini. huc, filii auguratricis, semen adulteri, et

» Ci. Act. n, et seq. 2 Cf. Sapient. xvi, 20.

 Ii\ EVANG. JOANiNIS, CAP. YllI-8, !), 10. 333

fornicarice. Isa. i, 23 : Principes lui infi- suus vendidit eos, el Dominus conclusit

delcs, socii furum. Omnes diUgunt mu- illos ?

nera, sequunlur retribulionos. Pupillo « Incipientes a senioribus, » qui caete-

non judicant, et causa viduse non ingre- ris magis fuerunt perversi et criminosi.
ditur ad illos. Daniel. xiii, 5 Egressa est iniquitas de
:

Babglone a senioribus judicibus, qui vi-

« Et iterum se inclinans scribebat debantur regere populum. Esdraj, ix, 1

in terra. » ^ Manns principum et magistratuum

•

fuit in transgrcssione hac prima. Et

Per inclinationem iterum docens, quod altende misericordiam Domini quod se
judex ad seipsum inclinatus, per sui con- inclinaverit dum exirent : ne verecundia
siderationem characteres Dei in terra respectus ejus percussi, locum exeundi
scriptos, debet intueri ante sententiae non haberent, et sic in malitia indurali,

prolationem, non quod odio personae, sed in condemnatione mulieris remanerent.

odio vitii sententiam proferat in eos, Psal. xciv, 8 Hodie si vocem ejus au-
:

quos ut malefactores condemnat. Psal. dieritis, nolite obdurare corda vestra.

XVI, 2 De vultu tuo judicium nieum

:
Isa. lvii, 11 : A^eque cogitasti in corde
prodeat : oculi tui videant sequitates. Si tuo., quia ego tacens et quasi non videns,
enim considero vultum terrenae naturse, etc.

etconsidero characteres fragili conditione

dcpictos, quos Deus ideo in eo descripsit,
^^ ^^ remansit Jesus solus. »
ut in ipsis legatur nostra iragilitas, et sic
seque alii ut nobis judicium proferamus :

tunc oculi nostri vident cequitatcs : quia « Jesus solus » ut justus, quem nulla

aequitas, ut dicit Chrysostomus, est justi- peccati macula removit a judicio. Psal.

tia dulcedine misericordise temperata. vn, i2: Deus judex justus, fortis, et pa~
Psal. XLix. 21 : Arguam te, et statuam tiens.

contra faciem tuam. Jerem. ii, 19 Ar- : Et muHer,

« » ut rea, et notorio cri-
guet te malitia tua, et aversio tua incre- mine convicta. Psal. ix, 14 : Tibi dere-
pabit te. Eccli. xxxviii, 23 : Memor esto lictusestpauper,orphanotuerisadjutor.
judicii mei : sic enim erit et tuum : Mihi Et debet sic ordinari littera : « Re-
heri, et tibi hodie. mansit solus Jesus et mulier, » ita ut

« in mcdio stans » releratur ad utrum-

« Audientes autem unus post unum que. Jesus autem rcmansit in medio
exibant. » stans quia ad neutram partem deflexus
:

a rectitudine declinavit. Deuter. i, 17 :

Recessus impiorum a judicio per con- Ita parvum audietis ut magnum,... quia
futalionem Domini. Quod autem dici- Dei est judicium. Luc. xxiv, 30 : Stetit

tur : « Exibant, » hoc est, a consilio Jesus in medio. Et mulier stetit in me-
judicii et a foro recedebant. Quod dicit : dio stans, ut omnes intenderent in eam
« Unus post unum, » ideo dicitur, quod sicutaccusandam. Daniel. xiii, 34 et 3o :

quilibet timuit quod alii per Dominum Consurgentes autem duo presbgteri, in
manifestaretur et ideo non simul, sed: medio populi posuerunt manus suas su-
quilibet sigillatim confusus abscessit. per caput ejus, scilicet Susannse. Quse
II Regum, V, 20 : Divisit Dominus ini- flens suspexit ad cailum : enim cor
erat
micos meos coram me, sicut dividuntur ejus fiduciani habens in Domino.
aquse. Deutcr. xxxii, 30 : Quomodo per-
sequatur unus mille, duo fugent de- et

cem milUa ? ISonne ideo, quia Deus « Erigens autem se Jesus, dixit ei :
 33 i I). AlJi. MAG. OUD. PRyED.
Mulier, ubi ?unt qui tc accusabant? potuit solus absolvere et condemnare.
nemo te condemnavit? Jacobi, II, 13 : Superexaltat autem mi-
sericordia judicium.
Quse dixit : Nemo, Domine. Dixit
Sed objicilur, Quia Dominus dedit
autem Jesus : Nec ego te condem-
legem de occidenda adultera. Vidclur
nabo : vade, et jam amplius noli pec-
ergo contra fecisse quando absolvit eam.
care. » Kt sic vidctur favere criminibus, qui
cum non punit crimina. II ad
pofest
« Eriyeiis aulcm se Jcsus dixit ci, » Timoth. u, 13 Si non credimtis, ille
:

cui soli relicta fuit mulier ad condem- fidclis permnnet : negare seipsum non

iiandum, vel solvcndum. Absolvit

ad potcst. Negaret autem se, si justitiani
mulierem, et ideo dicit hic duo abso- : desereret. Videtur ergo quod justitiam
bjtionem a calumnialione accusantium, negavit, et seipsum esse justum neget,
et absolutionem a criminis condemna- quando absolvit criminosam.
tione. Ad hoc dicendum, quod aliud judi-
Dicit ergo : « Erigens ergo se Jesus cium Dei, et aliud hominis. Deus enim
(lixit ei, )) hoc est, erigcns misericor- judicat de corde homo autem nou :

diam et justitiam ad mulieris defcnsio- nisi de opere manifesto, et quando accu-

nem. Psal. lxvh, 2 Exsurgat Deus, ct : satur ab eo qui accusare potest et debet,
dissipentur iiiimici ejus : et fugiant qui hoc est cujus interest. Et ideo Deus in
pderunt eiwi a facie ejus. Item, Psal. judicio non utitur teste nisi conscientia
XLui, 2G Exsurge, Domine, adjuva
: rei qui judicatur : homo autem exterio-
nos, ct rcdime nos propter nomcn tuum. ribus indiget testibus. Cum crgo omne
« Mulier, ubi sunt qui tc accusa- judicium condemnationis fiat ad caute-
bant ? » Ac si dicat : Vide quod con- lam futurorum malorum, quem con-
scientia similis criminis eos efTugavit. Ad scientia a fuluris per propositum de
Roman. vui, 33 et 34 : Quis accusahit ctetero non faciendi, et dolorem com-
adversus clcctos Dei ? Deus ([ui justi- missi absolvil, ille in judicio Dei ab-
ficat. Quis est qui condcmnet ? Christus solvitur, et non condemnatur : et quem
Jcsus, etc. Isa. l, 8 Juxta est qid ju~ : testes exteriores absolvunt, in judicio
stificat me : quis contradicet mihi ? hominis absolvitur et non condemnalur.
« Et hoc est quod sequitur « Nemo : Et sic Christus hic, ut homo per evacua-
te condemnavit ? » Ad Roman. vnr, 33 : tionem testium absolvit, ad lilteram ab-
Si Deus pro nobis, quis contra nos ? Isa. solvit juste a judicio hominum : et ut
L, Ecce Dominus Dcus auxiliator
: Deus poenitentem absolvit a judicio di-
w,eus : quis cst qui condemnet me ? vino. Et in utroque justus et detestator
fuit Sed crimen accusantium
criminis.
« Qu9e dixit : Nemo, Domine. » detestatus fuit ut Iiomo, et crimen adul-
terse detestatus fuit ut Deus, quando poe-

Psal. in, 7 : Non timebo millia populi nitentiam dcdit in illius criminis aboli-
circumdantis me. Exsurgc, Domine, sal- tionem.
vum mc fac, Dcus mcus. Item, Psal. r,v, Ad quod
id ergo objicilur, dicenduni
11 : In Dco spcravi : non tiineho quid quod contra legem nihil fccit : quia et

faciat mihi homo, lex divina et humana nihil intendil nisi

criminis detestationem ; et hoc ostensum
« Dixit autem Jesus : Nec ego te est quod illam et ut homo, et ut Deus
condemnalDO. » plene exhibuit in facto isto.

Ad aliud dicendum, quod nec se ju-

Eccc absobitio peccatricis ab eo qui stum, ncc justitiam denegavit: quia ple-
 IN EVAXG. JOANMS, GAP. VIII-12. m
nam juslitiam exhlbuit, sicut jam dictum gat et liberat, ibi, t- 31 : « Dicebat ergo
est. Nec fautor est ci'iminis, sed detcsfa- Jcsiis ad eos, qui crediderunt ei, Ju-
tur et naturae salvator : et ideo non pec- dteos. » In terlia, ostendit qualiter vivi-
carc (le caetero imperavit, licat, ibi, ^. ol Amen, amen dico
: «

Et hoc est quod dicit : <( Ncc cfjo te vobis, si quis sermonem meum serva-
condemnabo, » ab accusatoribus tuis vcrit. »

ereptam, et per pcenitentiam interiorem Prima autem liarum partium in duas

emendatam. Joan. iii, 17 Non enim : dividitur in quarum prima lux om-
:

misit Deus Filium suum in mundum, ut nibus erroribus absoluta manifestatur :

judicet inundum, sed ut salvetur miin- in secunda vero, ostenditur qualiter ab

dtts per ipsum. Luc. xix, 10 Venit enim : excaecatis lux hsec inquiritur et non in-
Filius hominis quxrere ct salvum facere venitur,. ibi, -^. 21 : « Dixit ergo iterum
quod perierat. eis Jesus : Kgo vado, et quseretis me. »

Ut detestator autem criminum subdit : Adhuc, prior harum in duas dividitur

« Vade, et jam amplius noli peccare. n partes in quarum prima lux ista, ut
:

Joan. V, 1 4 : Jam noli peccare, ne deterius dictum est, manifcstatur in secunda :

tibi aliquid contingat. Ille enim, ut dicit autem, qualiter visus csecutiens in oculo
Augustinus, perfectus est detestator, qui segri ista luce offenditur : quia, sicut
facit ut crimina non amplius commit- dicit Augustinus : « Oculis fegris odiosa
tantur, sed destruantur. Luc. vii, 48 : est lux, quse puris est amabilis. » Ibi,

Remittuntur tibi peccata ^?/a. Et parcum t. 13 : Dixerunt ergo ei PharisKi : Tu

infra, t. 30 : Fides tua te salvam fecit : de teipso, etc. »

vade in pace. horum quatuor

In primo dicuntur :

quorum primum est iterata istius lucis

manifestatio : secundum, generalis per
lucem illuminatio : tertium, lucis istius
« Iterum ergo locutus est eis Jesus, utilis progressio : quartum, digna se-
dicens : Ego sum lux mundi : qui se- quentium hanc Inccm prsemiatio.
quitur me, non ambulat in tenebris, Dicit ergo de primo « Iterum, : » hoc
est, iterato radio lucis, « locutus est eis
sed habebit lumen vitee. »
Jesus, » qui luit lumen informans judi-
cium, iterum informat ad veritatis in-
Tangit hic partem quee est de illumi- tellectum. Doctrinam
Eccli. xxiv, 4i- :

natione, ad fidei intellectum veritatis quasi anlelucayium illumino omnibus,

pertinentem. et enarrabo illam vsque ad longinquum.

Habet autem tres secundum

partes Non enim cessat influere lucis benefi-
tres lucis elfectus. Videmus enim quod cium, et arguere tenebras : ct ideo ite-
lux corporea primo post se manifestando rum et iterum instat ad illuminandum.
pellit tenebras : secundo, immittendo se II ad Timoth. iv, 2 : Insla opportune,
inferioribus, compressa obligatione ter- importune, etc.

reni frigoris, deobligat et liberat : tertio,

vitalem calorem excitat et vivilicat : et

« Ego sum lux mundi. »
hoc videmus isto ordine fieri quando sol
ad nos accedit.
Et secundum hunc ordinem dividitur Eccegeneralis lucis illuminatio.
isla pars de luce spirituali in partes tres : « Fgo, » qui sum candor lucis seter-'
in quarum prima ostenditur qualiter nfc^ et speculum sine macula Dei maje-

hajc lux illuminat, et tenebi'as purgat : statis, clemanatioclaritatis omnipotentis

in secunda, qualiter a servitute deobli- Dei sincera, el imago bonitatis iliius,
33G I). ALli. MAG. ORD. PliJED.

scilicet divinaj lucis '. Ad llebr. i, 3 : quia iumen Iinjus mundi videt. Job,
Qui cum ,vt7 plendor glorict', et /iyura xxix, 3Quando splendebat lucerna
:

suhstanti;e ejns. Ayo, » inquam, de « ejus super caput meum^ et ad lumen

(|uo dicilur in Psahno cix, 3 In splen- : ejus ambulaham in tenebris. Quid au-
dorihus Sanctorum, ex uteru ante luci- lern ? i^raisunipluosi de sua juslilia sicut

ferumgenui te. Pharisaei praesuinentes et superbi, luci

« Sum lux. » EccU. xxiv, (> : Ego feci isti subdi non volentes, nituntur prcece-
in coelis ut oriretur lumen inde/iciens, dere hanc lucem : et ideo in suis amhu-
(juod est lumen sapientise et veritatis. lahant umhris et tenebris, sicut et hi qui
Sapient. vi, 23 : Diligite lumen sapien- lucem praecedunt corporalem : de quibus
/i«, omnes qui prseestis populis. Ihi- dicilur, Job, xxiv, 13 : Ipsi /uerunt re-
dem, VII, 29 el 30 : Est enim hsec spe- helles lumini : nescierunt vias ejus, nec
ciosor sole, et super omnem dispositio- reversi sunt per semitas ejus. Sed qui
nem stellarum : Inci comparata, inve- sequitur lucem, plene illuminatur : et si
nilur prior. Illi enim succedit nox : quae tenehrae in ipso suul, retrorsum ab-
sapientiam aulem non vincit malitia. jiciuntur. Ad Roman. xiii, 12 : Abjicia-
Sic ergo in demonstratione sapientiae mus ergo opera tenehrarum, et indutt'
altissiin;e Filius Dei lux est « mundi : » mur arma lucis, etc.

non particulariter unius gentis, sed to-

tius mundi. Joan. i, 9 : Erat lux vera « Non ambulat in tenebris. »

qufe illuminat omnem hominem venien-

tem in hunc mundum. Eccli. xliu, 10 : Quia lux circumfulget et praestringit

Mundum illuminans in excelsis Domi- eum : ut undique fugatis tenebris cir-

nus. Isa. xLix, (5 : Dedi te in lucem cumdetur lumine. Michaeae, vii, 8 Cum :

Gentium, ut mea usque ad ex-

sis salus sedero in tenebris, Dominus lux mea est.
tremum terrse. Mundus enim dicitur hic Luc. i, 79 : Illuminaj^e his qui in tene-
mundi creatura, propter quam omnis bris et in umbra mortis sedent, ad diri-
alia creatura facta est, quae est in mun- gendos, etc. Qui ergo sequitur Christum,
do. Sic ergo lux est mundi in veritatis in tenebris non ambulat. 1 Joannis, u,
manifestatione primo facta Judaeis, et 8 : Tenebrae transierunt, et verum lumen
postea Gentibus. Luc. ii, 32 : Lumen ad jam lucet.

revelationem Gentium.
« Sed habebit lumen vitse. »

« Qui sequitur me, etc. »

Psai. XXXV, 10 : Domine, apud te est

Ecce quam ulilis istius lucis progres- /ons vitse, et in lumine tuo videbimus
sio de claritate in claritatem per omnia Inmen. Lumen enim vivificat omnia, et
lucis sacramenta. Praecedit enim lux, et quaB accedunt ad lumen. Malach. iv, 2 :

illuminat sequenles, et umbras tenebra- Et orietur vohis timentibus nomen

rum.projicit retrorsum, ne impediant se- meum Sol justitise, et sanitas in pennis
quentes. ejus. Sic ergo procedit lumen, ad nos
Et ideo dicitur « Qui sequitur me, » : appropinquando. Proverh. iv, 18 : Ju-
imitando doctrinam per veritatis fidem slorum semita quasi lux splendens proce-
et cognitionem, et sequendo exemplum dit, et crescit usque in per/ectam diem.
per imitationem : sicut dicitur, Matth.
IV, 19 : Venite posl me. Joan. xi, 9 : Si
quis nmbnlaverit in die, non offendit, « Dixerunt ergo Pharisaji : Tu de
«

" Sapient. vii, :-J et 26.

 IN EVANG. JOANNIS CAP. VIII-13, 14. 337

teipso lestimonium perliibes : testimo- nii, quo Christus testimonium vocat,

verum. Christus de se poterat ferre testimonium:
nium tuum non est »
quia hoc est testimonium operum : hoc
Hic oslenditur qualiter oculi segri of- est enim testimonium quod Deus homo,
fenduntur. et Propheta debet ferre de se et per :

Etdividitur in duas partes : in quarum aliud lestimonium non potest probare,

prima ostendilur ostensio segrorum ocu- quod ipse sit verax. Supra, v, 36 Opera :

lorumad hanclucem : in secunda, osten- quse dedit mihi Pater ut perficiam ea,

ditur quod licet otfensi erant, tamen ipsa opera quse ego facio testitnonium
nihil contra eum facere poterant nisi perhihent de me. Et ideo stulti fuerunt
quando volebat, ibi, f. 20 : « Hssc verba isti et caeci, qui aliud qugerebant testimo-
locutus est Jesus, etc. » nium quia per aiiud testimonium pro-
:

Adhuc, prior harum in duas partes di- bari non poterat quod ipse esset Prophe-

viditur : in quarum prima ostenditur ta in lege promissus, vel Christus. Eccli.

Pharisaeorum ad lucem offensio in se- : xxxvi, 17 Da

testimonium his qui ab
:

cunda vero, quia luminis testimonium initio creaturse tuse sunt. Et parum an-

mittit ad Patrem, ideo fit inquisitio de te, t- Innova signa, et immuta mi-
6 :

Patre, ibi. t. 19 : « Dicebant ergoei: Ubi rabilia. Hoc enim est signum per quod

est Pater tuus ? » probatur Propheta et Deus.

In prima parte duo dicuntur : in quo-
rum primo dicitur aegroti visus ad lumen
otfensio, et ideo contra lumen objectio « Respondit Jesus, et dixit eis : Et 14
in secundo autem, per objectionis solu- §[ ego testimonium perhibeo de meip-
tionem ostenditur quod hsec objectio non so, verum est testimonium meum,
procediteximperfectioneluminis, sed ex
quia scio unde veni, et quo vado : vos
ffigritudinevidentis, ibi, t- 14 « Respon- :

autem nescitis unde venio, aut quo

dit Jesus, et dixit eis: Et si ego, etc. »

ergo « Dixerunt Pharissei, » vado. »

Dicit :

prse cseteris lumen veritatis non ferentes.

Matth. xxin, 16: Vse vobis, duces cssci, etc. Nunc autem vult elidere errorem cae-
Isa. VI, 10 : Excseca cor populi hujus, et corum in lucem ofTendentium.
aures ejus aggrava, etc. Duabus autem rationibus elidit hunc
« Tu de teipso perhibes testimonium,
« errorem : et ideo habet duas partes. Pri-
hoc est, laudem tuam prsedicas. Proverb. mo cnim elidit propositionem eorum per
xxvii, 2 Laudet te alienus, el non os
:
instantiam, et secundo elidit per testi-

tuum, etc. monii veri sufficientiam, ibi, t. 13 : « Vos

secundum carnem judicatis, »

« Testimonium tuum noii est ve- In primo dicuntur tria : in quorum

primo instat propositioni generali quam
rum. »
proponunt in secundo, causam instan- :

Non enim habet veram rationem te- tise ponit quam inducit: in tertio, arguit

stimonii, sicut in ante habitis dictum est, eos de hac instantiae ignorantia.

nisi sit ab alio factum testimonium. Fal- Dicit ergo : « Et si ego testimonium

sum tamen dicunt, quia non tantum perhibeo de meipso. n Ac si dicat : Aliud
Chrislus testimonium perhibet de se, sed est de testimonio meo, et aliud de testi-

omnes Prophetse testimonium perhibent. monio causse humanse. In testimonio

Joan. 1 15 : Joannes testimonium perhi- enim causae humanae quseritur veritas rei
bet de ipso,et clamal dicens, etc. Unde dubise, quam homo per seipsum testifi-

falsum dicunt. Tamen hoc modo testimo- cari non potest. In testimonio autem
XXIV - 22
•i88 t). ALU. .MA(i. OHD. PH/EI).

lueo : co quod cgo suni lux iiuiii(li el Et ita, quia scio « unde veni, et quo
Filius Dei, non potcsl (luidqnjini piobari vado, » verum est pro certo testimo-
per aliud. Ouia quod suni lux, oporlet nium mcum. .loan. xvi, 28 : Exivi a Pa-
probaii pcr incipsuin. Quia lux cliain cor- tre, et veni in mundum : iterum relin-
poralis per sci[)sain so j)robat cssc lucefn, quo mundum, et vado ad Palrem. Haec
quia csl manifeslalio suiipsius et alio- cnim duo in omni opcre oslendit et :

runi : ego facio opera lucis ct

et ita si ideo testimonium quod de se perliibuit,
aclus, cgo pcr meipsum probavi me esse non solum verum, sed necessarium, hoc
iuccm. Et sic probalur Prophcta csse est, immobilis fuit verilatis. AdTilum,i,
I*ropbcta : quia facit in signis et prodi- 2 : Quam promisil qui non menlitur,
giis opera l^roplieta^ Et Filius Dci quia Deus. .)oan. xiii, 3 : Sciens, scilicct Jcsus,
facit opera Filii Dei, ct hoc non probat quia a Deo exivit, et ad Deum vadit.
per alium, scd per seipsum probat, et de « Vos aulem, » quaercnlos lcslimo-
seipso. nium de virtute divina in me habitante,
Vcrum est ergo quod
ego per opera, si sicut quteritur tcstimonium in causa hu-
testimonium perhibeo de meipso, quod mana coram hominc judicc, <x nescilis
nemo alius facere potest, « verutn csl unde venio, aut quo vado. » Psal. iaxxi,
testhnonium meum. » Et si alius pcrhi- 5 Ncscicrunt, neque intellexerunt
: in :

bet de me testimonium, hoc testimo- tenebris ambulant. Hujus autem causa

nium est impcrfectum. Supra, lu, 32 :
fuit, quia opera ejus per lidem inspicere
Quod vidit et audivit, hoctestatur. Causa noluerunt: et ideo dicit Ambrosius, quod
autcm hujus quod hic dicitur est. Quod periculosissime peccat qui ignorat. I ad
enim honio sit Propheta vel Deus, per Corinlh. xv, 3i- : Evigilate, jusli, cl no-
virtutem prophetalem vcl divinam pro- lite peccare : ignorantiam cnim Dei qui-
bari habet. Virtus autem non potcst pro- dam habenl. Supra, iii, 8 : Voccm ejus
bari nisi per actum et opera. Ad Hcbr. audis, sed nescis unde veniat, aut quo
II, 4 Contestante Deo signis ct porten-
:
vadat.
tis, et variis virtutibus, et Spiritus san-
cti distributionibus , secundum suam vo-
luntatem. Unde Pharissei ignorabant, « Vos secundum carnem judicalis, |,
quod non de omni re, eodem modo te-
ego non judico quemquam :

stimonium est perhibendum quia aliud :

est testimonium in causa, et alud est te-

Et si judico ego, judicium meum k
slimonium quando alicui probatur inesse verum est, quia solus non sum : sed

virtus divina. ego et qui me misit, Pater.

Et in lege vestra scriptum est, quia f

« Quia scio unde veni, etquo vado.» duorum hominum testimonium ve-
rum est.
Causa est veritatis testimonii quod
Ego sum qui testimonium perhibeo fl
perhibet de seipso. « Quia scio^ » in me,
ct scire facio omnem hominem per ip- de meipso : et testimonium perhibet
sum unde veni: » non
testimoniuni, (( de me qui misit me, Pater. »

enim tale testimonium per vocem et

opcra confirmaretur per Patrcm, nisi ego Secunda ratio est in qua elidit erro-
subslantialitcr a Patre per generationem reinistorum per testimonii veri sufficien-
ct auctoritatem aPatre venirem. Ncc ite- tiam.
runi hoc a Patre acccptaretur factum, autem tria in hac ratione
Dicit in :

nisi per ipsum sicut per opus quod ipse quorum primo reprehendit judicantium
approbat, ad ]'atrem irem. se tcmeritatem et caecitalcm. Sccundo,
 :

L\ EVANG. JOANNiS, CAP. VlII-lo, 16. 339

ostendit judicii sui suflicienliam et Ilrmi- lum Domini lucidum, ilhaninans oculos,
latem. Tertio, coulirmat hoc per legis VA reddit causam sufficientise, et veri-

auctoritatem. talis, et firmitatis ; « Quia solus non

Dicitergo : « Vos secundum carnem ju- sum, » qui judico : nec judico per
dicatis : » et ideo judicium carnale quod me solum sicut a Patre divisus, sicut
fit per testes, observandum circa me esse vos me a Patre divisum dicitis. Joan-
censetis : etsicut dehomine ponitur, quia nis, xvi, 32 : Non sum solus, quia Pa-
nihil virtutis divinae in se demonstravit, ter tnecum est. Et, ibidem, viii, 29 :

sentiendum esse dicitis. Jacobi, ii, 4: Ju- Qui me misit, mecum est, et non reliquit
dicatis apud vosmetipsos, et facti estis me solum quia ego, quae placila sunt
:

judices cogitationum iniquarum. Joan. ei, facio semper.

VII, 24 : secundum fa-
Nolite judicare Et hoc est quod subdil : « Sed ego et

ciem, sed justum judicium judicate. qui mc misit, Ad (jalat. iv, 4:

Pater. »
« Ego, » qui possem, « non judico JMisit Deus Filium suum factum cx mu-
quemquam, » judicio condemnationis in factum sub lcge. Joan, iii, 34
lierc,

primo illo adventu quamvis possem^ : Quem enim misit Deus, verba Dei loqui-
quia do locum poenitentiae '. Alia trans- tur.

latio : « Dissimulans peccata hominum Yidetur autem quod nihil dicat : quia
propter poenitentiam. » Ad Roman. xu, iu judicio humanoquo testes requi-
in
19 : Non vosmelipsos defendentes, cha- runtur, patris de filio suspectum est te-
rissimi, sed date locum irie. Scriptum stimonium ergo nihil videtur esse quod
:

est enim : Mihi vindicta, ego retribuam, dicit.

dicit Dominus, Et ideo quamvis possem Adhuc, Joan. x, 30, dicit : Ego et Pa-
condcmnare vos, non tacio, sed parco. tcrunum sumus sed unum unius testi-
:

Sapient. xn, l et 2 quam bonus et : monium in substantia non est sufficiens:

suavis est Domine,spiritus tuus in omni-
, crgo per Patrem testimonii sui non pro-
bus ! Ideoque eos qui exerrant partibus bat sufficientiam.
corripis, et de quibus peccant admones et Adhuc auteni;, Si Patris valet testimo-
alloqueris, ut relicta malitia credant in nium, tunc ipse non unus testis. est nisi
te, Domine. Dicitur autem, Deuter. xix, 15, quod «o?i
stabit testis unus contra aliqucm. Et sic
« Et si judico ego, etc. » adhuc non esset sufficiens testimonium.
Adhuc, Cum Filius in judicio judex
Ostendit judicii sui sufficientiam et fir- erit in forma humana idem autem in :

mitatem, hoc est : Si vellem judicare in natura et persona, non potest esse judex
isto primo : vel, quia in secundo adven- et testis. Et sic iterum non videtur Filius
tu meo judicabo. posse esse testis.
« Judicium meum verum est, » quia Ad haec dicendum, quod in veritate
de illo judicio verum est quod dicitur. Filius provocat Judceos hic ad inlellc-
Joan. V, 22: Paler non judicat ciucm- clum judicii divini, quod non est ad for-
quam: sed omne judicium dedit Filio. mam humani. In judicio autem
judicii
Quia licet Pater in illo judicio judicet divino sulficientia est quando Patris ac-
auctoritate, tamen ministerio Filii homi- cidit auctoritas, et Filii justitia et veritas.
nis exercebitur judicium. Psal. cxvni, Et ideo dicit quod non est solus : quia
1 37 : Justus es, Domine, et reclum judi- Pater secum est judicans auctoritate. Et
cium tuum. Psal. xviu, 9: Justiliae Do- hoc modo judicium Patris cum Filio nul-
mini rectx', Isetificantes corda : praicep- lam generat suspicionem : sed confert

'
Sapient. xii, 10.
3i0 I). ALU. MAG. UllU. PRiED.

auctorilatem ol firmitatem. Sic er^^o pa- quod sim Filius Dei, « qui misit me Pa-
tct solulio ad primum. ter, » attestatione vocis et operum. Luc.
Ad aliud autem dicendum, quod ideo, 111, 22 :Vox de ccelo facta est : Tu es Fi-
quia l\iler uiium est cum Filio, proba- lius meus dilectus ^ lloc enim clamabat
tur corlius esse judicium : quia judicium l'ater el voce, et opere, et seternaj gloria;

Palris nou vacillat aliqua dubitatione. demonstratione, scilicet, in monte trans-

Et cuni Filius unitur Patri, tunc judicium figurationis. 1 Joannis, v, '.) : Si testimo-
Fdii firmatur firmitate judicii Patris. nium hominum accipimus, testimonium
Ad
tertium dicendum, quod non dici- Dei majus est quoniam hoc est testimo- :

tur hic Pater esse cum Filio propter te- nium Dei quod majus est, quia testifica-
slimonium humanum, sed propter testi- tus est de Filio suo.
monium divinum sicut jam supra di- :

ctum est, quod est in demonstratione clarae

veritatis per efTectum quia etiam multa :
« Dicebant ergo ei : Ubi est Pater
testimonia humana non faciunt nisi ve-
tuus? Respondit Jesus : Neque me sci-
ritatis opinionem. Deus autem per opi-
nionem non judicat, sed per certitudinis
tis, neque Patrem meum si : me scire-
demonstrationem.
tis, forsitan et Patrem meum sciretis.

« Et in lege vestra scriptum est ' : » Ecce pars illa in qua occasione tesli-
monii quod induxit de Patre, quaerunt,
Quia duorum hominum testimonium
« ubi sit Pater ?
verum est. » Argumentumest, nonalege, Habet autem duas partes : in quarum
sed a minori. Sic, minus videtur quod te- prima ponitur ignorantium quaestio : in
stimonium duorum hominum firmet judi- secunda, csecitatis inlidelium redargutio.

cium, quam testimonium duarum per- « Dicebant ergo ei : Ubi est Patcr luus ? »
sonarum divinarum firmat autem judi- : Joan. XIV, 8 Domine, ostende nobis Pa-
:

cium hominum secundum legem, testi- trem, et sufficit nobis. Carnales enim ni-
monium duorum hominum ; ergo mullo hil intelligunt de Patre coelesti.

magis judicium divinum firmat testimo- Attendendum autem est, quod non
nium certum duarum personarum. Deu- quaerunt, quis sit pater : quia hoc scire
ter. xix, 15 In ore duorum aut trium
: putabant, scilicet, quod Joseph pater
testium stabit omne verbum. I Joannis, esset, et mater Maria, et fratres ejus se

V, 7 : Tres sunt qui testimonium dant in cognoscere putabant. Sed quaerunt :

aelo, Paler, Verbum, et Spiritus sanctus: « Ubi Pater tuus ? » ut temeritatem

est

et hi tres unum sunt. hujus missionis qua Filium suum mit-

tere auderet addocendum, in eum vin-
« Ego sum qui testimonium, etc. » dicarent quia Patrem celestem intelli-
:

gere non potucrunt. Unde, Joan. viii,

Ecce adaptat dicens : « Eyo sum qui 27 Non cognoverunt quia Patrem ejus
:

testimonium yi infallibile aperhibeo, » per dicebat esse Deum. Joan. i, 18 : Deum

opera quse nemo alius facere potuit, « de nemo vidit umquam.
meipso, » quod sum lux, et vita, et crea-
tormundi. Joan. i, 3 et i Quod factum : « Respondit Jesus, etc. »
est in ipso vita erat, etc.
« Et testimonium perhibet de me, » Ecce caecitalis et infidelitatis redargutio.

Deuter. xvii, 6 et xix, 13. II Petri, I, 17.

i Cf. Luc. IX, 2o ; Matth. iii, 17 et xvii, 5
 TN EVANG. JOANNIS, CAP. Yin-19, 20. .3M

El dlcit quod nesciebant,

duo, scilicet, « Si me sciretis, » sicut scire possetis,
et quod viam cognoscendi Patrem scire noscendo virluleni per opera. Ad Ro-
non volebant. man. v, 2 : Per qiiem,
Jesum, el scilicet
Dicit ergo « Neque me scitis, » quem
: Jiabemus accessum per fidem in gratiam
scire Deum csse per opera possetis si istam, elc. Joan. xiv, 6 : Nemo oenit ad
velletis. Sed quia opera scire nolebant : Patrem, nisi per me.
et ideo quamvis figuram exteriorem « Forsitan. » Non est nota dubita-
nossent corporis, tamen virtutem dei- tionis in Deo, sed mobilitatis eorum in
tatis aestimarc non potuerunt : et idec libero arbitrio : quia certa via ad Patrem
Patrem scire non potuerunt.
Quia in est Filius. Unde Augustinus dicit, quod
omnibus spiritualibus in quibus substan- dicendo « forsitan, » non dubitat, sed
tia sensibus non subjacet, necesse est per dubitantes irridet et increpat : quia cer-
opera venire ad virtutem, et per virtu- tissima via est per efTectum cognoscere
tem venire ad essentiam : et ideo si vi- causam, et per causam ulteriorem cau-
dissent opera Filii, virtutem deitatis sam : sicut per opera cognoscere virtu-
agnovissent. Et cum virtus sit una, tem inPmitam, et per virtutem infinitam
subslantia est uua : et cognoscendo essentiam divinam. Facile enim scitur,
substantiam in Filio, cognovissent sub- quod divina substantia incommutabilis
stantiam in Patre, Item, Cognoscendo est, et quod non multiplicatur et ita :

opera Filii, et per opera substantiam :

eadem subslantia est quse hsec operatur,
facile scire poterant, quod hanc substan- et una virtus et quod inter mittentem
:

tiam non a se, sed a Patre habuit : et et missum est distinctio personalis. Et
ideo cognovissent Patrem. Sed infideli- ideo alia est persona Patris, et alia Filii :

tas et invidia clausit eis oculos, quod quamvis una substantia. Et sic cul-
sit

hac via incedere non potuerunt. pantur qui hoc non cognoverunt. Sed
Et hoc est quod dicit « Neque : me « forsitan » dicit, quia hgec aversio pot-
scitis, » hoc est, per virtutes et opera est esse tota voluntatis perversaeque ra-
scire non vultis. Joan. xiv, 9 et 10 :
tionis.
Philippe, qui videt me, videt et Patrem. Et hoc est quod dicit : « Forsitan et

Quomodo tu dicis Ostende nobis Pa- : Patrem meum sciretis. » Joan. xiv, 7 :

trem. Non creditis quia ego in Patre, et Si cognovissetis me, et Patrem nieum
Pater in me est. Et, ibidem, t. 12 :
ntiqiie cognovisselis.
Alioquin propter opera ipsa credite. Sed videtur esse contradictio. Joan.
Neque Patrem meum, » quia ego in
« v, 37 Neque vocem ejus umquam au-
:

operibus clarificando me, clarificavi Pa- distis, neque speciem ejus vidistis. Ergo
trem. Joan. xvii, 4 : Ego te clarificavi Patrem, neque per Filium, neque per
super terram opus conswnmavi, quod
: alium cognoverunt. Ad hoc dicendum,
dedisti mihi ut faciam. Et sic dicitur quod in veritate ductu rationis per opera
propter unitatem substanliae et virtutis, Filii, et per Scripturas poterant cogno-
et operationis. Matth. xi, 27 : Nemo scere Filium, quia Filius Dei est, et sic
novit Filium, nisi Pater neque Patrem : novissent et Patrem. Sed per aversionem
quis novit, nisi Filius, etc. Joan. v, 37 et invidiw et perversae voluntatis, ad hanc
38 : Nec vocem ejus, scilicet Patris, um- collationem non pervenerunt. Et ideo
quam audistis, neque speciem ejus vi- dicitur quod Patrem non cognoverunt.
distis. Et verhum ejus non habetis in
vobis manens, quia quem misit ille, vos
non creditis.
« Hsec verba locutus est Jesus in «O
« Si me sciretis, etc. » gazophylacio, docens in templo : et
 312 D. ALB. MAG. OHD. PH/EI).

nemo apprelieiidil oiim, qiiia necdum ticuhis : in quarum priina oslendilur,

venerat hora ejiis. » quod quamvis lux ah exceecatis qujera-

tur, tamon non invenitur. lu secunda
Inoipit liic jiars. in (pia oslonditur autem ostonditur, quod etiam quando
doitas C.hristi iii oo (]uod lioel provocarot exstincta putatur ah ois, maxime orietur
oos vorhis, tamen in oum nihil iacero ot cognoscetur, ibi, y. 28 : Dixit eryo eis

potuorunt anloquani vohiit. (Juia divi- Jesus : Cum exaltaveritis, etc.

num ali(juid hu"ohat in fronte illius, Adhuc, prior earum in tros dividilur.
unde extoriti fuoiunt : sicut supra dixi- lii j)riina ostonditur quod lux ab excav
inus '. catis (jusesita non invenitur. In secunda,
Dicit orjro : << Hxc verba, » provo- causa ciocitalis aporitur, ibi, y. 22 : a Di-
canlia Judaeos contra se, « locutus est cebant ergo Judsei : Numquid intcrficiet

Jestis. » Et delerminat locum : « Iii gazu- semetipsum, etc. » In torlia, quod lux
phijlacio,i1occns in teinplo. Do quo su-
» pahim ostensa a caecis non videtur, dosi-
pra, II, 13 et seq., notatum est, quod gnalur, ibi, y. 25 : « Dicebant ergo ei :

huic doctrinffi suflicit : quia triplex orat Tu quis es ? »

ohlationum roservatorium, Musach, et In prima harum quatuor dicuntur : in

Corbona, et Gazophyhicium. Erat autoin quorum primo lux ista signilicat sui

gazophylacium locus Judaeorum in atrio, processus transitum ad onmem illuuiina-

qui totus erat in potostate Judioorum et tionem : in secundo, lucis istius ab ex-
PharistPorum : tamen ibi Domino
et ca^catis signal inquisitionem : in tertio,

nocere non potueruut. Unde, Matth. invontionis impossibihtafem : ct in

XXVI, 55 : Quotidic apud vos sedcbani quarto, istius impossiltilitalis signat ex

docens in templo, et non me tenuistis. parte caecorum causaHtatem.
Item, Luc. xxii, 53 : Cum quotidie vo- Dicit ergo : « Dixit ergo iterum eis, »

biscum fuerim in templo, nonextendistis hlteratas ingerens illuminationes, « Je-

manus in me : sed haec est hora vestra, et sus, » auclor salutis. Luc. ii, 32 : Lu-
potestas tenebrarum. mcn ad rcvelationem Gentium. Lumen
Et hoc est quod sequilur Et nemo : « enim sempcr spargit illuminalionem.
apprehendit eum, » cum tamen ad hoc Isa. Lvni, 10 : Orietur in tenebris lux
conaronlur. Unde, supra, vn, 32, dicilur, tua : et lenebra'. tucn erual sicut mcridies.
quod miserunt principes et pharissei mi- Quia semper varias intulit illuminationes

liistros ut apprehenderent eum. tonebrosis, ut notitiam lucis traderet.

« Quia necdum venerat Jiora ejus, » « Egu vado. » Triphciter : quia « va-
non fatalis, sod electionis. Joan. xiii, 1 : do. hoc est, sicut lux ad illuminalio-
n

Sciens Jesus quia venit hora ejus ut nem omniuni procedo et « vado, » quia :

transeat ex hoc mundo ad Patrem, etc. ad lontomlucisredeo et vado, » quia : ;<

sicut superiores, ita inferiores partes

illumino.

Dixit ergo iterura eis Jesus

De primo dicilur, Proverb. iv, 18 :

« Ego
91 :

Justorum semiia quasi lux splendens

vado, et quairetis me, et in pecoato
procedit, et crescit usque ad perfectam
vestro moriemini. »
diem. Perfecta autom dies ost, quando
totum inundum illuminat. Ita Sol
soi
Hic ostonditur qualitor ab excax^alis justitice ortus in Judaeis in luce proces-
hrec lux quwritur et non invonitur. sil ad Gentes : ut nuUus esset qui lumen
Dividitur autera haec pars in duas par- ejus non perciperet. Joan. i, 9 Erat
:

* Cf. expositionein, Joan. ii, 24.

 IN EVANG. JOANNIS, CAl\ VllI-21. 343

hix vera qiise illuminat om)iein liomi- « Et qu8eretis me, etc. »

nem venientem in hunc mundum. Ad

Ephes. III, 9 .• Illuminare omnes^ qux Hic lucis ab exccecatis ostendit inqui-
sit dispensatio sacramenti ahsconditi a silionem. Et htec facta est tripliciter.

sxculis in Deo. Et ideo dicit. ad Filium Quia verum solem nolenles recipere,
Pater ccelestis, Isa. xlix, G : Parum est alium quemdam quaerunt et exspectant.
ut sis mihi servus ad suscitandas tribus Joan. v, 43 : Ego veni in nomine Patris
Jacob, et fseces Israel convertendas : mei, etc. II ad Thessal. 11, 10 ct 11 : Eo
ecce dedi te in lucem Gentium, ut sis sa- quod charitatem veritatis non receperunt
lus mea usque ad extremum terrse. Sic ut salvi fterent, ideo mittet illis Deus
ergo « vado, » procedendo ad omnem operationem erroris, ul credant nienda-

mundi partem quasi procedens lux. cio, ut judicentur omnes qui non credi-
« Vado » etiam, quia per Crucem, et derunt veritati, etc. Ad Roman. xi, 7 :

Resurrectionem, et Ascensionem, ad Quod quaerehat Israel, hoc non esl conse-

Patrem sicut ad meae lucis fontem redeo. cutus : electio autem consecuta est, ae~
Unde de sole dicitur in Psalmo xviii, 7 : leri vero excsecati sunt.

A summo coelo egressio ejus, etc. Item, Adhuc autem : « Qu/eretis me, » per-
Psal. Lxvii, 5 : fter facite ei qui ascendit sequendo in Apostolis ut exstinguatis
super occasum : Dominus nomen illi. nomen meum. III Regum, xix, 14 :

Quia cum occumberet, merito occasus Derelictus sum ego solus : et quserunt
cum suis ad Patrem ascendit : quod non animam meam.
faceret nisi Dominus mortis el vitae Adhuc, « Quseretis me, » per legis ob-
esset. Eccle. i, 5 : Oritur sol, et occidit, servationem, quas tunc jam mortua erit

et ad locum suum revertitur. et mortifera. Isa. lviii, 2 : Me etenim de

« Va'J.o » iterum, quia inferiores per die in diem quserunt, et scire vias meas
meipsum sicut superiores illumino. violunt,quasi gens quse justitiam fecerit,
Eccli. XXIV, Penetraho omnes infe-
45 :
et judicium Dei sui non dereliciuerit.
riores partes terrse, et inspiciam omnes Amos, viii, 12 : Circuibunt qusprentes
dormientcs, et illuminaho omnes spe- verbum Domini, non invenient.
et

rantes in Domino. Luc. i, 79 : Illumi- Et hoc est quod dicit « A7 no7i inve-:

nare his qui in tenehris et in umbra nietis ', » sed secundum primam exposi-
mortis sedent. Sic ergo ego vado conti- tionem, invenietis pro me Antichristum,
nuis profectibus illuininalionum. Joan. erroris et mendacii operatorem. Secun-
VII, Adhuc modicum tempus vobis-
33 : dum aliam, non invenietis me, ad exs-
cum sum, et vado ad eum qui me misil. tinguendum me. Secundum tertiam, non
Item, Joan. xvi, 5 Et nunc vado ad : invenietis, sed meritum seternse condem-
eum qui misit me et nemo ex vobis in- : nationis recipietis. De primo, Joan. vii,

terrogat me Quo vadis ? Ita enim : 34 : Quseretis me, et non invenietis. De

manifesta luce procedo, quod non est secundo, Gantic. lu, 1 : Per noctes quss-
opus ut quis interroget cunctis scienti- sivi quem diligit anima mea : qusesivi

bus quia ad Palrem sicut ad fontem

: illum, non inveni, hoc est, per no-
et

lucis chire procedo. Isa. xviii, 4 : Quies- ctem tempestatis et persecutionum ex

cam ei considerabo in loco meo, sicut caecitateprocedentium. De tertio dicitur,
meridiana lux clara est. Sic enim quie- Sapient. xvu, 17 Una catena tenebra- :

scit in summo coeli in dextera Patris, ct rum omnes erant colligati. Job, iii, 23 :

considerat caecitatem infidelium, et fide- Viro cujus abscondita est via, et circum-
lium per fidem illuminationem. dedit eiim Deus tenehris.

* Haec verba non sunt de tioc capitulo, sed de pra?cedenti, f% 34 et 36.

34i I). ALH. MAG. OHI). IMi/ED.
« Et in pocoato vestro moriemini. » lionis, quia mulare poluil si voluit.

Et ideo me non invcnietis, quia in

vestro peccalo intidelilatis vestrce morie-
^^ q^^q ^^^ ^^^^^ ^os non potestis
mini. Isa. vi, 10 : Excsfca cor populi
veiiire.*
/iHjus, et aures ejus agyrava, et oculos
ejus claude : ne forte videat oculis suis,
Dicebant ergo Jud.Ti. »

e/ (luribus suis audiat, et corde suo in-

telH(jat, et convertatur, et sanem eum. Hic tangit inventionis impossibilita-
Sed videtur, quod Deus revelaverit cis tem.
suam damnalionem. Et hoc videtur in- Dicit crgo : « Qi^o ego vado, » sive
conveniens quia secundum hoc coegit
: illuminando perprfledicationem,sive red-
eos desperare. IIoc autem inconveniens eundo ad Patrem, sive per eorum qui
est, cum scientia et revelalio sit pietatis sunt in interno illuminationem, « vos
fnictus : desperatio autem cum pietate no?i potesiis venire. » Idem, .loan. xiii,

nihil commune Sed ad hoc tri-

habet. 3(1, dicit Petro : Non potes me modo se-

pliciter est respondendum, quod non (jui. Sed modo, quia postea fide
ibi addit
coegit eos desperare : quia iliud prae- confirmatus, sequi poterat. Isti autem
monitio est sicut omni prophelia com-
in confirmati et radicati in infidelitate, se-
minationis, in qua semper subialelligi- qui non poterant. Ad Hebr. ni, 18 ct 19 :

tur quod mutari potest sicut mutanlur Quihus autem juravit non introire inre-
merita quia non intelligitur nisi secun-
: quiem ipsius, nisi illis qui increduli
dum causam meritoriam, quse si mu- fuerunt ? Et videmus quia non potue-
tatur, mutatur et poena quae praedicitur : runt introire propter incredulitatem :
et

sicut, .Jonae, iii, 4 : Adhuc q^zadraginta ita nullam viaium suarum sequi pote-
dies, et Ninive subvertelur. Jerem. xviii, rant. Psal. lxxvi, 20 Vestigia tua non :

7 et 8, ubi dicit,quod si loqueretur de cognoscentur. Nec enim venientis ad

subversione alicujus regni vel civitatis :
lldem gentium, nec ad thronum dexterae
et illa gens poenitentiam egerit, pcenite- Patris, nec ctiam ad bberationem defun-
bit etiam Deus de verbo quod locutus ctorum sedpotius excaecati, deficietis ab
:

fuit. Et ideo illud quod hic dicit, intelli- his omnibus. Et hujus causa est, quia in

gitur de obstinalione Judseorum prse- peccatis vestris vultis permanere :

et

senti. Et nisi poenitentiam agant de illa, quia ad sequendum nie non estis parati.

ipsi in peccato suo morientur. Aliterpot-

est dici, quod in communi dixit : et ideo « Dicebant ergo Judaii, »

non ad singulos retulit nisi cum hac

conditione, scilicet, nisi recedant ab in- Sicut infideles, et sicut excaecali, et

credulitate. Tertio solvitur, quod est sicut animales divina non sapientes, et
praevisio futurae caecitatis, et non causa. sicut indevoti, et impatienles ad audien-
Et ideo cum causalitas excsecationis fuc- dum sermonem Dei. De infidelitate eorum
ritex parte eorum, et non in Deo, ex dicitur, Joannis, v, 44 : Quomodo vos

parte ipsorum fuit excsecatio. Et cum potestis credere, qui gloriam ab invicem
voluntas excaecationis fuerit ex parte accipitis, et gloriam, qux a solo Deo est,

ipsorum, non non quaeritis? De caecitate, Malth. xv,

fuit aliqua in peccato re-
manendi necessitas, sed voluntas. Et ita I Cxci suni, et duces cwcorum. De
i :

non fuit aliqua causa dosperationis. Nu- animalitate, 1 ad Corinth. ii, 14 Anima- :

mer. xxvii, 3 lis homo non percipit ea

quse sunt Spi-
: l'ater noster moriuus est
in deserlo...^ sed in peccato suo mortuus ritus Dei : stultitia enim est illi, et non
est. Hoc enini non fuit causa despera- poiest inielligere, quia spiriiualiter exa-
 IN EVANG. JOANNTS, CAP. VI 11-22, 23. 34:j

minalur. De impatientia, Act. vii, .^7 : sua et sibi et aliis jucundissima Et fuil.

Exclamantes autem voce magiia, conti- ideo numquam ad hoc inclinari posset ut
nuerunt aures suas, et impetum fecerunl interticeret seipsum. Ipsi autem omni
unanimiter in eum. bono privafi, potius ad hoc inclinarentur.
Et hoc ostendit dictum eorum : Et ideo omnis cacitatis signum fuit haec

qusestio eorum. Hoc enim Deus maxime

inhibuit. Psal. civ, 15 : Nolite tangere
Numquid interficiet semetipsum,
« christos meos, etc. Zachar. ii, 8 : Qui teti-

gerit vos, tangit pupillam oculi mei. Sed

quia dixit Quo ego vado, vos non
:

Achitophel et Judas proditores interfece-

potestis venire?
runt seipsos quorum isti in proditione
:

23 Et dicebat eis : Vos de deorsum

contra Ghristum jam tunc concepta, socii
estis, ego desupernis (alias, superius) fuerunt. Act. vii, 52 : Quem prophetarum
sum. Vos de mundo hoc eslis, ego non non sunt persecuti patrcs vestri ? Et occi-

sum de hoc mundo. derunt eos qui prsenuntiahant de adventu

Dixi ergo vobis quia moriemini in Justi^ cujus vos nunc proditores et ho-
«4 micidx fuistis. Et ideo multum fuit vici-
peccatis vestris : si enim non credide-
num eis ut interficerent seipsos. Sed
ritis mihi quia ego sum, moriemini
fatuam hanc quaestionem fecerunt, ideo
in peccato Vestro. »
quia nihii jam aliquid meditabantur nisi
Ghristi interfectionem. Et ideo modica
In hac enim parte secunda causa cse- verborum occasio induxit eos ut de illa
citatis eorum aperitur. quocumque modo loquerentur ad invi-
Et habet duos paragraphos in quo- : cem. Luc. vi, 45 : Ex abundantia cordis
rum primo ostendit ipse csecitatis eorum os loquitur. Et Bonus homo de
ibidem :

signum in cffica interrogatione quam fa- bono thesauro cordis sui proferl bonum,
ciunt ad se invicem. In secundo, csecitatis et malus homo de malo thesauro profert
ostenditur vera causa. malum.
Dicunt ergo : « Numquid interficiet « Quia dixit Quo ego vado, etc. Mors
:

semetipsum. Et subditur, unde hujus

» enim Ghristi profectus estet non defectus.
dicti habuerunt occasionem « Quia : Et hoc est « Quo ego vado., vos, » qui
:

dixit : Quo eyo vado, vos non potcstis non nisi per me accessum ad lumen et
venire. » Hic exclamant simul Ghrysosto- ad Patrem habere potestis. Ad Ephes. ii,
mus et Augustinus de fatuitate Judseo- 18 Quoniam per ipsum habemus acces-
:

rum. Interficere enim seipsum non est sum ambo in imo Spiritu ad Patrem. Et
ire : sed potius per mortem remanere. quia accessum non habetis per me ideo :

Adhuc autem, Si interficere se, esset ire : « non potestis venire. » Joan. xiv, G :

et hac via possent ire, quia ipsi

ipsi Nemo venit ad Patrem,nisiperme.3o<m.
multo magis possent seipsos interficere. iu, 13 : Nemo ascendit in coelum, nisi qui
Adhuc autem, Non interficit seipsum descendit de coelo, etc. Et quia vos non
(sicut dicit Philosophus) apud nisi qui et adhaeretis Filio hominis, ideo ubi ego
se etapud aUos turpis est et amarus et sum, venire non poteslis.
complexione et moribus quia ifii nec :

apud se pacem nec apud homines inve- « Et dicebat cis, etc. »

niunt. iMors eis est eHgibihor quam vita.

Ghristus autem in complexione, et ad Ostendens causas verissimas demon-
deitatem unione, et omnis gratise et vir- strativas suse csecitatis.
tutis plenitudine, et sibi et omnibus ahis Et tangit duo, scilicet, causam, et

Sanctis delcctabihssimusfuit. Elideovita elTectum. Gausam autem duphcem lan-

316 D. ALIJ. MA(i. OHD. FII.I^D.

glt : nnlurani coiiuptam, et corruptum i<Ego, )) per o[)positum vobisaffectum,

nlloctuni. « 7ion sum de hoc mundo, » sed potius de
.Nuluram lanyil in lioc quotl dicit : coelo, et ccelestis Patris alfeclu et volun-
« Vos (fc tleorswn eslis. » Nnlura onim tate. Joan. xvii, li: Non sunt de mundo,
liumana in jjMutin innocentiae et in nianu sicut et ego non sum de mimdo. Joan.
formatoris Dei fuit in sunimo ct ab hac : xviii, 30 : Rcgjium meum non est de hoc
altiludinc cccidit, quando peccalo acquie- mundo. Et quia tnles estis, obscuritali
vit et in corruptione tunc deprcssa fuil : tcrrcnae commi.xti, et nihil in vobis est
etpondere corruptionis continuo in pejus de lumine ctBJosti : ideo cceci estis. Terra
traliitur. II ad Tlmotli. iii, 13 : Mali ho- enim non confert visum, sed luinen coe-
mines, et seductores, proficient in pejiis, leste.
errantes, et in errorem mittentes. Tales
fuerunt isti qui continuo pojus et pejus « Dixi ergo vobis, »

in ista corruptione defecerunt. I ad Co-

rinth. xv, 48 ; Qualis terrenus, tales et Ifoc est, hac dc causa, « quia morie-
terreni, hoc est, qualiter corruptus fuit mini in peccatis vestris » obstinati : quia
terrenus patcr, tales sunt terreni filii, lumen visus vcritatis, per quem visum
quos ad imnginem et similitudinem suic de peccatis exealis, recipere non vultis,
corruptionis profudit. Sapient. xii, II : Joan. Qui incredulus est Filio,
III, 30 :

Semen enim erat maledictum ab initio. non videbit vitam sed ira Dei manet :

Et immutari non poterat naluralis malitia super eum. Unde patet quod dictum Do-
eorum, quia continuo illi malitiae dede- mini non imponit necessitatem sed po- :

runt incrementa. Joan. iii, 31 : Qui de tius declarat lioc quod sequitur eorum in
terra est, de terra loquilur. malo obstinatam voluntatem. lli enim
Ego, » per oppositum, « de supernis
« qai per pondus malilise semper descen-
sum, » quia quoad naturam divinam, dunt, et augent mnlitiam : de se spem
sum de sequalitate Patris : et quoad nalu- nullam dant exeundi de peccato, sed
ram humanam, de altiludinc iuimunitatis sunt diffidentiee fdii, de quibus dicitur,
peccati et innocentire, et plenitudinis ad Ephes. ii, 2 : Secundum principem
gratia, qunm ab instanti conceptionis potestatis aeris hujus, spiritits qui nunc
accepi, et numquam deserui, sed seinper operatur in filios diffidentise. Item, v, :

ea plenus fui. Joan. iii, 31 : Qui de coelo Venit ira Dei in filios diffidentix. Et
venit, super omnes est. I ad Corinth. xv, hoc signalur, Exod. xv, 5 : Descenderunt
48 : Qualis caelesiis, tales et coelestes. in profundum quasi lapis. Ezechiel.
Sapient. xviii, lo : Omnipotens sermo tuus xxxii, 27 : Descenderunt ad infernum
de ccelo, a regalihus sedihus... prosili- cum armis suis,... et iniquitates eorum
vit. in ossibus eorv.m. Jerem. xvii, 1 : Pecca-
« Vos, » pcr alfectum et voluntntem, tum Juda scriptum est stylo ferreo in
« de mundo hoc estis. » Xon de mundo imgue adamantino exaratum super lati- ,

simpliciter, sed « de hoc, » signanter, tudinem cordis eorum : ut indelebile sit

« mundo, » in malitia fundato. I Jonnnis, factum. Et quia sermo Christi non facit
V, 19 : Miaidus totus in maligno positus desperationem istam, sed potius obstina-
est. I Joannis, ii, 10 : Omne quod est in tum cor eorum, ideo addit :

mundo, concupiscentia cariiis est, et con-

cupiscentia oculorum, et superhia vilae. « Si enim non credideritis mihi quia
Ad Romnn. viii, 5 Qui secundum car- :
ego sum. »
nem sunf, quse carnis sunt sapiunt. Ad
Philip. III, 19 : Qloria in confusione Ecce via salutis per quam solam exire
ipsorum, qui terrena sapiunt. possunt de peccatis. Quamvis aut fides
 TN EYANG. JOANNIS, CAP. VITI-2i, 2.5. 347

donum Dei sit, hoc lamen nuUi negatur infideles Judffii. Isa. xxi, 2 : Qui incre-
credere volenti : etsic in voluntate nostia diilus est, infideUter agit.

est obicem ponere fidel, vel consentire « Tu quis es ? » in persona, vel nomi-
ad credendum et per consequcns in vo- :
ne. ITanc queestionem faciebant occasione

luntate nostra est in peccatis mori, vel de ejus quod dixerat supra, Sinon y. 2i- : «

pcccatis exire. crediderilis mihi quia ego sum. » Unde

Et hoc est quod dicit : « Si enim non quserunt : « Tu quis es?y> in persona,
credideritis. » Act. xv, 9 : Fide purifi- vel nomine. [Inde Glossa : « Quia dixisti

cans corda eorum. Ad Roman. in, 28 :

quia cgo sum : et non addidisli quis,

Arbitramur juslificari hominem jjer fi- nunc ergo dicunt Quis es? ut croda- :

dem sineoperibus legis.\ien\,diCi^omSiW. mus. » Isa. xlv, 1:j Vere tu es Deus :

\, 9 : Si confilearis in ore iuo Dominum absconditus, Deus Israel, Salvator. Est

Jesum, et in corde tuo credideris quod autem istorum ca3citas, quia voluerunt
Deiis illum suscitavit a mortuis, salvus quod nomine diffinito de se responderet,
eris. qui indiffinibilis est et inlinitus. Genes.
Quia ego sum, » lioc est, quia vere
« xxxn, 29 : Cur qu3eris nomen meum ?
sum quia idipsum semper sum. Psal.
: quia est mirabile.

ct, 28 2\i autem idem ipse es, et anni

:

tui non deficient. Exod. ni, Ego H :

« Dixit eis Jesus : Principium,qui et

sum qui sum. Quod veruni est nomen loquor vobis. »

Dei, a quo lluit omne esse.

« Moriemini in peccato vestro. » Et sic ITic in responsione tanguntur duo : in
a vero esse deficitis : nec resurgere, nec quorum primo iux ostenditur in : secun-
redire ad verum esse polestis. Joan. i, 3 : do, caecilas eorum qui lucem non vident
Sine ipso factum est nihil. Auguslinus : arguitur.
« Peccatum nihil est : et nihil liunt homi- Tn primo horum tria dicuntur : in quo-
nes dum peccant. » Ezechiel. xxvni, 19 : rum primo lux vera monstratur : in se-
Nihil faclus es, et non eris in perpetuum. cundo, judicium de his qui lucem hanc
Et qui sic ad nihil appropinquat, conti- calumniantur ostendilur : in tertio,veritas
nuo moritur nec umquam redibit ad
:
de lucis demonstratione aperitur.
esse, ad quod vobis reditus non palebit Dicit ergo : « Principium, qui et lo-
nisi per lidem^, quam vos cseci non habe- quor vobis. » A duobus se lux ista qua?
tis, nec liabere vullis, nec habere qusB- sit oslendil : ab origine, et a propria
ritis quia
; ca^citalem vestram non operatione. Ab origine cum dicit :

cognoscitis, el in ea vos paceai habere « Principium. Augustinus « Pater

» :

pulalis. Sapieut. xiv, 22 : hi magno vi- dicitur principium non de principio, a

ventes inscieniice bello, tot et iam magna quo alius, id est, Filius, qui dicitur prin-
mala pacem appellant. cipium de principio, id est, a Patre, per
quem omnia. Omnia enim per Filium
Pater operatus est. Tpse enim est manus,
%Z* « Dicebant ergo ei : Tu quis es? » et dextera, et fortitudo, et sapicntia, et
verbum esl Patris. Principium autem sc
Hic tangitur qualiter lux csecis osten- dicit T^ilius : quia licet Pater, et Filius,
dilur, nec tamen videtur. et Spiritus sanctus sint unum principium
Dicit ergo : « Dieebant ergo ei. » omnis creaturae, et Paler sit principium
duo dicuntur in quorum primo
TTic :
totius divinitatis : tamen si principium
quitslio est de lumine in secundo autem :
in ralione causse effici-entis et formalis
ostenditur lumen^ nec tamen videtur. sumatur, tunc secundum modum intelli-
Dicit ergo : « Dieebant ergoei, » adhuc gendi Filio appropriatur ratio principii :
348 D. ALB. MA(i. OHI). PR.Iil).

quiii ipso iii (juanturn virlus l*alii><, esl pradicalionis moae « dixi vobis » quis
lorinalis causa principii. » \'A sic quideni sum, et quia Filius Dei sum ct undo :

bonitas (qure attribuilur Spirilui sancto) sum, quia a Doo Patre missus sum. Et
ad causanduin inclinat. Sic eliam Patcr lioc dixi verbo, et probavi per elTectum
cui attribuitur potcntia, causat. Sed ra- in opere : quia sum Filius Dei secundum
lioncm causalilatis adbibet ars et sapien- divinam genorationem, et l*'ilius hominis
tia, quoe Filio atlribuitur. Et sic secun- socundum humanam. .loan. xx, 31 : Ut
duni rationem, Filius proxima causa est credalis quia Jesus est Chrislus, Filitis
elloctui. Et bocnomina modo divina J)ei, et ut credcnles, vitani habeatis in
ordinat Dionysius. Proxima autem causa nomine ejus. Tamen Augustinus dicit,
maxime nota est quoad nos. Et ideo quod in graico patet quod principium est
oslendil quis sit, per boc quod maxime accusativi casus, et foeminini genoris. Ac
notum erat eis. Psal. cix, 3 Tecuni : si dicat : Veritatem creditc me esse :

principium in die virtutis tux, etc. Apo- quia illa est onmium principium. .loan.
cal. I, 8 Ego sum Alpha et Omega,
: XIV, G : Ego suni via, et veritas, et
princium et finis. vita.

« Qui et loquor vobis. »

« Multa habeo de vobis loqui, et ju- 26

Ecce lucis proprius actus. Sicut cnim dicare. Sed qui me misit, verax est :

omnium principium est per hoc quod

et ego quse audivi ab eo, hcEc loquor
omnia por ipsum facta sunt, ila etiam
in mundo.
proprius ojus actus est dillundore luinen
et spargere. Et boc proprio facit verbum Et non cognoverunt quia patrem 27
per loquolam. Sic onim verbuin lumen ejus dicebat Deum. »

suum ad cor propalat. Joan. xv, 22 : Si

non venissem, et locutus fuissem eis, pec- Hic ostendit judicium futurum de his
catum non haberent. Loquondo onim qui lucem hanc calumniantur.
lumen spargit, et omnes illuminat. Ad Duo aulem dicit, scilicet, quod suum
Ilebr. Multifariam multisque mo-
1, 1 : est de talibus judicare, et quod dilTert
dis, etc. Unde, ibidem dicitur, y. 3 Qui : judicium usque ad tempus praefinitum a
cum sil splendor gloriss. Quia in lo- Patre.
quendo se ostendit splondorom esse. Et Dicit ergo : « Multa, » male contra
ideo sic se manifestavit per originem et me per calumniam facta, « habeo de vo-
actum. l)is ioqui, et judicare. » El si objicitur
autem quieritur, Per quid trahitur
Si quod supra, iii, 17, dicitur, quod non
hoc quod dico principiiim, ad standum misit Deus Filium suum hi mundum, ut
pro Filio, cum hoc nomen principium judicet mundum : dicit Augustinus,
conveniat tribus personis? Jaiii patot ex quod aliud est nunc judicare, hoc est,
dictis Verbum dicit rationem prin-
: quia nunc verba condemnationis proferre,
cipii proximam creaturoe, ct per hanc aliud multa judicare habere in fuluro :

appropriationem stat pro Fllio. Tamon quando cum tempus acceperit, juslitias
quamvis sic legamus secundum Augasti- judicabit. Matth. vii, 2 : In quo enim
num et Bedam, non habot hanc litteraiu judicaveritis, judicabimini.
Chrysostomus sed dicit in gra-cis codi-: Sic ergo : « Multa habeo de vobis lo-
cibus, in veris exemplaribus esso hanc qui, » docendo si credideritis, Ezeohiel.
litteram Et a principio dixi vobis. »
: « ui, 10 et 11 omnes ser-
: Fili horainis,
Et exponit Vos quaeritis, quis sum ?
sic :
mones meos quos ego loquor ad te assu-
et hoc non oportet quia « a principio » : me in corde tuo, et auribus tuis audi : et
 Ii\ EVANG. JOANNIS, CAP. VJII 26, 27, 28, 29. 349

vade, ad transmigrationem,
higredere Ecce cfficitas quae sibi lucem clare
ad filios populi tui, et loqueris ad eos, ostensam non videt. « Non » enim,istis
et dices eis : Hsec dicit Dominus Deus : omnibus declarationibus adhibitis, « co-

si forte audiant et quiescant. gnoverunt, » per discretionem certam et

« Et judicare quamvis » in futuro :
fidem, « quia patrem ejus » naturalem
condemnationis verba modo non profe- et consubstantialem, « dicebat Deum, »

ram. Isa. iii, 14 Dominus ad judicium :

supple, esse. Ad Roman. i, 21 : Obscu-
veniet cum senibus populi sui, et princi- ratum est insipiens cor eorum : dicen-
pibus ejus. Miclisese, vi, 1 : Surge, et tes enim se esse sapientes, stulti facti
contende judicio adversum montes, et sunl. Abdiae, ^. 8 : Perdam sapientes
audiant colles vocem tuam. Isa. v, 3 : de Idumsea, et prudentiam de monte
Judicate inter me et vineam meam. Esau.
Sed qui misit me, » Pater, « verax
«

est in judicio, et personam non acci-

))

piet nec munera et ideo ad judicium :

« Dixit ergo eis Jesus : Gum exalta- !SS
illius refero me. Verax enim est Pater ex veritisFilium hominis,tunc cognosce-
se ex quo sum ego veritas quam gerit
: tis quia ego sum, et a meipso facio
ex se. Et ideo ut veritas, et filius verita-
nihil, sed sicut docuit me Pater, hsec
tis, vera dico et judico : et ideo quse ha-
loquor :

beo judicare, non manebunt indiscussa.

Ad Roman. iii, 4 : Est autem Deus ve-
Et qui me misit mecum est, et non 29
rax, omnis autem homo mendax. Act. x, reliquit me solum, quia ego, quse pla-
34 : Non est personarum acceptor Deus, cita sunt ei, facio semper. »

nec etiam munerum acceptor. Proverb.

VI, 33 : Nec suscipiet pro redemptione Hic incipit ostendere quod etiam cum
dona plurima. hsec lux maxime exstincta ab eis esse
putatur, tunc maxime orietur, et osten-
« Ego quee audivi ab eo, hsec lo- detur, et cognoscetur.

quor in mundo. » Dicit autem hic duo, scilicet, quod

lux Christus post mortem maxime co-
Et ideo veritatis habet auctoritatem. gnoscetur. Dicit etiam et causam il-

Audire autem Filium a Patre, est verita- lius.

tem in signo veritatis percipere. Signum Dicit ergo duo. In primo, cognitio-
autem veritatis est verbum. Verbum au- nem scilicet naturte post mortem : et

tem est, et percipit se esse FiHus, in cognitionem veritatis, sciHcet in ser-

quantum est sapientia genita, profluens mone.
a sapientia ingenita. Et ideo diximus Dicit ergo : « Cum exaltaveritis . »
r supra, quod Filius videt a Patre per in- Mors fihi Dei cxaltatio dicitur quia per :

dilTerentiam essentiae, sed audit per dis- ipsam ascendit, et in cognitione, et in

tinctionem personae in quantum est Fi- virtute, et in redemptione, et in beatitu-
liusVerbum. Joan. v, 30 Sicut audio, : dine, et in coelum, In cognitione, ad
judico : et judicium meum justum est, Philip. II, 9 : Propter quod etDeus exal-
quia non qusero voluntatem meam, sed tavit illum, et donavit illi nomen, etc. :

voluntatem ejus qui misit me. etomnis lingua confiteatur quia Domi-
Dicit ergo « Hsec loquor in : mun- nus Jesus Christus in gloria est Dei Pa-
do. » Ad Hebr. i, 2 : Novissime diebus tris. De virtute, quam exaltatus ostendit,
istis locutus est nobis in Filio. quia totus mundus contremuit, Psal. xx,
14 : Exaltare, Domine, in virtute tua,
«. Et non cognoverunt, etc. » etc. In redemptionis opere, Joan. xii,
 m D. AM5. .MA(1. n|(|). IMLKl).

\V2 : /u/o si e.rnllalits /ucro n tvrra, om- gau(l(.'bant. istc viiicula confregit, ct ver-

nid trdlmni <nl mvipsuni. I)e cxaltalione ticem montis asoendit. Quia .ludinei cum
autoin boatiludiiiis, Psal. xxix^ 2 Exal- : Chrislum dormicntcm somno mortis sc
tabo te, Dominr, quoniatn siiscepisli me, apud inferos conclusisse gaudebant, ille
lioc cst, ad l)eatitu(lineni tuam me sublc- ut sol fortis, lumeil ubique sparsit, ct
vasti. l)c ccrli exaltatione, Psal. viii, 1 : iractis vinculis mortis et portis infcrni,
/ilevata est magnifieenlia tua super cos' in cccli vcrticem cum suis sc exaltavit.
ios, Deus. llis de causis dicitur cxalla- Et sic omnia quae fccit, a Patrc ccclcsti
/io, niors Clirisli. Kl quamvis isli exalta- sc haberc probavil. I\«al. xv, I I : Xotas
tiones istas non inlcnderent, tamcn mihi fecisti vias vitse : adimplebis me
Deus Paler causavit eas in pessimis l/etitia cum vultu tuo. Act. ii, 24 :

volunlatibus eorum, sicut dicit Augu- Quem Dcus suscitavit, solulis doloribus
stinus : Dcusoptimus numquammalum
*<
inferni, juxta quod impossibile erat te-

fieri permitlcret, nisi sciret bona quae ex neri illum ab eo.

malis eliceret. » « Sed sicut docuit me Pater. » Docere
Et quia hoc bonum ex malo clicitum Patrem Filium est, sicut aliam personam
cst, ideo dicit : « Cum exaltaveritis Fi^ generanlem, alii a .se pcrsonie ab ipso
lium hominis, » quia secundum quod genitae, per hoc quod Vcrbum suum est,
Filius Dei, secundum conditionem natu- et in luminc suo Vcrbum dc ipso procc-

rae divinoe et proprietatem, pati non po- dil, tradere notitiam. Ad Coloss. ii, 3 :

tuit. Joan. iii, li : Sicut Moyses exalla- /n quo suni omnes thesauri sapieniix et

vit scrpentcm in deserto, ita exaltari scientiai, scilicet Dei, absconditi. Psal,
oportet Filium hominis. Lxx, 17 : Docuisti me a juveniute mea :

« Ticnc coynoscctis qiiia ego sum, » ci usque nunc pronuniiabo mirabilia

quia tunc secundum Psalmistam, Psal. iua. Joan. vii, IG : Mea docirina non est
xcii, 3 : Testimonia tua credibilia facta mea.
sunt nimis. Unde Centurio dixit : Vere (( //ivc loquor, » quia una est doclrina
hic homo Filius Dei erat Luc. xxiii, '. Patris docentis ct Filii docti. Et idco
18 Omnis turba eorum qui simul ade-
: sicut docet Pater, haec loquitur Filius.
rant ad speciaculum istud, et videbant Os enim Patris est Filius. Joan. xvii, 4 :

qUcV /rebant, percutientes pectora sua Opus consummavi, quod dedisti mihi ul
revertebantur. faciam.

« Et a meipso facio nihil. » « Etqui me raisit, raecum est, etc. »

Tunc cnim ipse Pater ostendit quod Ilorum qiiae dixit langit hic propriam
omnia quae fccit Filius, ab ipso fecit : causam. Iloc onim dicit proptcr cssentiae
quia lunc omnia pcr maxima prodigia unitatcm, cl propter conscnsus confor-
conlirmavit. Joan. v, 19 : Non poiesi mitatem. De csscntiae quidcm unitate di-
Filius a se facere quidquam, nisi quod citur, Joan. xiv, 10 : Non crediiis quia
viderit Pairem facieniem. Ilorum autem ego in Patre, et /^atcr in rne esi. Joan.
maximum fuit, quod virtule propriae X, 30 : Ego ei /'ater unum sumus. De
deitatis Christus resurrexit. Per htec conscnsus conformitate, Jerem. i, 8 :

enim omniaprobata sunt : sicut optime, Ne iimeas a facie eorum, quia ego sum
Judicum, XVI, 2, signiticalur, quod cum iecum ut eruam te, dicii Dominus. Psal.
Philisthini Samsonem (qui sol fortis in- xc, 1j Cum ipso sum in trihula-
:

terprctatur) dormientem se conclusisse lione.

* Marc. .\v, 39.

q
 Ii\ KVxVNG. JOANMS, GAP. VIII-2!», 30,31, 32. 331

« Et non reliquil me solum, » quia aulem per verbum Christi. Erant de iliis
numquam sum relictus ab ipso, cujus lamen de quibus dicitur, Luc. vm, 13 :

(leilali sum unitus, et voluntati per om- Ad tempus credunt, et in tempore tenla-
nia conformis. Ad Hebr. xiii, 5 : Non tionis recedunt.
te deseram, neque derelinquam. Tamcn quia infirmis fovenda est fides
Et rationem Imjus ulterius assignal : donoc convalescant, ideo loquitur eisDo-
« Quia ego, quse placita sunt ei,focio minus, dicens
scmper, » cum continuitate et perseve-
ranlia, numquam interrumpens, num-
quam deficiens. Joan. iv, 34 Meus cibus .« Dicebat ergo Jesus ad eos, qui cre-
:

31
est ul faciam voluntatem ejus qui misit diderunt ei, Judeeos : Si vos manseri-
me, ut perficiam opus ejus, scilicet Pa- in sermone meo, vere
tis discipuli
tris, Et ideo Pater dicit de Filio, Luc.
mei eritis,
III, 22 : Tu es Filius meus dilectus : in te
Et cognoscetis veritatem, et veritas
complacui mihi. 39
Sed contra hoc quod dicitur : « Non liberabit vos. »

reliquit me solum, » videtur esse quod

dicilur, Matlh. xxvii, 4G : Deus meus, « Dicebat ergo Jesus, » monita salutis
Deus meus, ut quid dereliquisti ? mr dans eis, « ad eos qui crediderunt ei. »

Sed ad iioc dicendum, quod numquam irpec pars est in qua per ordinem po-
dereliquit quoad unionem et beneplaci- nitur libertalis doctrina. Et dividitur in
tum. Sed dicitur dereliquisse quoad ex- duns partes : in quarum prima verre li-
teriorem hominisassumpti defensionem : bertatis doctrina ponitur : in secunda
quando hominem illum passionibus et vero, quomodo contumelia pro tanto
tribulationibus exposuit, et a Judaeorum beneficio Christo a Judaeis irrogatur, ibi,
pessima voluntate non defendit. Ad Ro- t. 48 : « Responderunt ergo Judsei, etdi-
man. viir, 32 Qui etiam proprio Filio
: aerunt Nonne bene dicimus nos, eic. »
ei :

siio non pepercit, sed pro nohis omnibus Adhuc, prior harum in duas dividitur
tradidit illum, etc. partes in quarum prima verae libertatis
:

principia ponuntur : in secunda autem,

gloriantibus in falsa libertate causee glo-
« Hsec illo loquente, multi credide- riationis excluduntur, ibi, S'. 33 : « lie-
runt in eum. » sponderunt Semen Abrahge sumus. »
ei :

Quinque autem in prima harum par-

Hic incipit pars illa quge est de Verbo tium notantur quorum primum est, ad :

Dei, et luce, secundum quod a servitute quos ista doctrina refertur, quia ad eos
est Hberativa. qui jam liberi esse inceperunt : secundum
Et habet duas partes : in quarum pri- est verae libertatis principium : tertium,
ma doctrinse hujus ex auditoribus sumi- verae libertatis incrementum : quartum
tur occasio : insecunda autem, doctrina est perlectionis libertatis pcrfectivum :

ponitur per ordinem. quintum vero, totius libertatis comple-

Dicit itaque : « H^sc » ergo « illo, » mentum.
Salvatore nostro ut luce vera, « lo- Dicebat ergo Jesus ad eos c[ui credi-
«

ciuente, » et omnes illuminante, « rnul- derunt ei. » Quia illi jam incipiebant
ti, » de turba, « crediderunt in illum, » esso Hberi, per hoc quod ad Gdem sunt
non perfccla fide sed infirma. Et ideo vocati. Ad Gahit. v. 13 : Vos in liberta-
post modicum, ut dicit Chrysostomus, tem vocati estis, fratres, tantum ne liber-
conversi sunt ad contumelias. Ad Ro- tatem in occasionem cletis carnis. Fides
man. x, 17 Fides ex auditu : auditus : enim est iibertatis initium, quia facit sci-
;\:\2 1). ALIi. MA(i. OHI). PRyED.

rc qujB sit libeiias in j^aalia. Ki idco illis tcri, el non filii estis. Ac si dicat : De se-

tainquain liberlaleni inlellii^^cntihus lo- niine libero nali non cstis, sed de spu-
quilur. .lob, xxxiv, -5'^ : Viri inteliKjcn- rio ct servili. Isa. l, .")
: Domimis Deus
tes lo<iiianlur mihif et vir sapiens audial apcruil milii aurem, cyo autem non
me. conlradico : relrorsum non ahii. .loan.

Si vos 7nanserifis, » pcrsevcranter,

« xni, '.\")
: fn hoc cognoscent omncs quia
et intelligibiliter, et obcdientcr, « in scr- discipuli niei estis, si dilectioncm lia-
mone meo. » Pcrseverantcr, ut in illo hucritis ad invicem : quia dilectio vos
nicdilenuni per studium : intelligibiliter, facit tcnere meam disciplinain. .loan.

ut in illo intelligatis sancti Spiritus xiv, 23 : Si quis diliyit me, sermonem

mystcrium : obedicnter, ut illum implea- mcum scrvabit. Discipulus enim verus
tis per operis exercitium. De quoruin est, qui ita tcnet disciplinam prout tra-
primo dicitur, ad Hcbr. xii, 7 : In disci- dita est a magistro. Matlb. xi, 29 : Di-
plina perseverate. Tamquam filiis vohis scite a mc, quia mitis sum el humilis
offert se Dcus autem Dei sunt li-
: filii corde.
beri. De intcUigibilitate vcrborum, II ad
Timoth. II, 7 : Intcllige qux dico : dahit « Et eognoscetis veritatem. »

oiim tihi Dominus in omnihus intcllc-

ctum. Psal. XXXI, 8 : Inlellcctum tihi da- Eccc vcrae libertatis perfcctivum.
bo, etc. De obedientia, Deuter. xxvii, Cognitio autcm vcritatis est cognitio
26 : Maledictus qui non permanet in ejus per quod res vere est id quod est.
sermonihus legis hujus, nec eos opere Et hoc non est nisi ars et sapientia di-
perficit. Deuter. xxviii, 1 : Si audieris vina in verbis Dei proposita. Per artcm
vocem Domini Dei iui, ut facias atque enim et sapientiam Dei est vere id quod
custodias omnia mandata ejus, quse ego est. Et per quaelibet alia principia cadit

prsecipio tihi liodie, faciet te Dominus a vcritate suse entitatis, per hoc, quod
Deus tuus excelsiorem cunctis gentihus, matcrialia et mutabilia sunt, et a vero
qu3e versa7itur in terra, hoc est, in af- esse nutantia. Joan. xvii, 17 : Sanctifica
fectu terreno : quia tu eris liber et ea- eos i7i veritatc. Sc)'mo tuus veritas cst.

rum dominus. Ecce verae libertatis prin- .loan. i, 14, dicitur de Yerbo : Plenum
cipium est sic in sermone Domini ina- gratise ct veritatis. Item, xiv, 6 Ego :

nerc. sum via, et veritas, et vita. III Esdrae,

iii, 38 : Veintas ma7ict, ct i^ivalcscit i7i

« Vere discipuli mei eritis. » selcrnum, etc. Et ibidem, t. H : Super

om7iia vi7icit veritas. Et ideo liberat a
Discipulus cnim verus est, qui vere vanitale mutabilitatis, et est perfectivum
doctrinis sui magistri sine crrore est im- principium ipsius libertatis.
butus. Et hoc est libertatis incremcn- Et hoc est quod sequitur : « iF; ueri7a5
tum. Studia enim liberalia, ut dicunt Uherahit vos. » Et hoc est verse liberta-
Philosophi, liberant liominem. Dicit tis complementum. Ad Roman. viii, 21 :

enim Philosophus, quod liberum dici- Ipsa creatura liherahilur a scrvitute cor-
mus hominem, qui causa sui cst. Homo rupiio7iis, m libcrtaiem glorise filiorum
enim ut dicitur in X Ethicoru7n, solus Dei. Ad Galat. iv, 26 : Illa quse su7-sum
intcllectus est : quia alia non sunt hu- est Je7'usale7n, mater lihera est, quse est
mana quae sunt in ipso sed sunt bruta- nosira. Sic ergo sermo Domini per hoc
lia. IntcUcctus disciplinis divinis perfici- quod est veritas, liberat a coactionc ct
tur, et non in aliis. Ad Hebr. xii, 8 : obligatione vanitatis. Per hoc quod est
Quod si cxira discipli^iam esiis, cujus sermo gratiae, liberat a culpae et iniqui-
pariicipcs facii sunl om^ies, crgo adul- talis' servitute. Per hoc aulem quod cst
 liN EVANG. JOANNIS, CAP. Vlll-33. 353

serrno omnipotenlis Dei, liberat a servi- men nequam po~

: Vse genti peccatrici,
tute miseriae. Primo dat libertatem na- pulo gravi iniquitate, semen nequam,
turae, secundo dat libertatem gratise, et filiis sceleratis. Sapient. xu, 10 : Ne-
tertio dat libertatem gloriae. quam est natio eorum, et naturalis ma-
litia illorum, et quoniam non poterat
mutari cogitatio illorum in perpetuum.
33 « Responderunt ei :Semen Abrahee
« Et nemini servivimus umquam. »
sumus, et nemini servivimus um-
quam quomodo : tu dicis : Liberi eri- Hic videntur falsum dicere. Genes. xv,
tis ? ).
13 : Scilo priBuoscens quod peregrinum
futurum sit semen tuum in terra non
Hic excluditur gloria eorum qui in li- sua, et subjicient eos servituti. Isa. xlix,
bertate gloriantur. 7 : Hsec dicit Dominus, redemptor Is-
Et habet duas partes : in quarum pri- rael, Sanctus ejus, ad contemptibilem
ma excluditur gioria hbertatis carnalis : animam, ad abominatam gentem, ad
in secunda, quse sit vera liberlas apori- servum dominorum. Yidetur ergo quod
tur, ibi, S'. 34 : « Respondit eis Jesus : servierunt. Unde Augustinus « pelhs :

Amen, amen, etc. » inflata ! Non est vera magnitudo, sed tu-
In prima quaistione duo supponuntur, mor. Et hoc ipsum secundum temporis
et unum inquiritur. Supponunt enim, libertatem, quomodo verum dixistis?
quod semen sunt hberi Abrahse, per h- Joseph venumdatus est, Prophetae in
beram matrem nati dicentes « Semen : : caplivitatem ducti sunt, populus in
Abiahse sumus. » Supponunt etiam, ^gypto in luto et latere servierunt, vos-
quod non se in servitutem redegerint ipsi tributa solvebatis. >>

per opus degenerationis a tanto patre, Sed ad hoc dicendum, quod duplex
cum dicunt ; « Et nemini servivimus est servitus una quidem condilionis, et
:

umquam. » altera violentae oppressionis. Conditio-

VA hoc est : Respondevunt ei, » sci-
« nis est quando aliquis natus est servus,
licet Judffii, carnalem intehectum haben- vel a domino suo, vel a seipso, vel pro-
tes : et ideo in sernione Christi per in- pter peccatum aliquando addictus est
tellectum spiritualem non remanentes. servituti : et hoc modo dicunt se servos
Psal. Lxxxi, 5 : Nescierunt, neque intel- non esse. Per violenlam aulem oppres-
lexerunt : in tenebris ambulant. Sapient. sionem erant a multis in servitutem
u, 21 et 22 : Excsecavit illos malitia eo- subjecti : et sic loquuntur auctoritates
rum, et nescierunt sacramenta Dei. inductae. Levit. xxv, 44 : Servus et an-
Semen Abrahse » carnale « sumus, »
<i cilla sint vobis de nationibus quse in cir-
nati per hberam Saram credentes quod :
cuitu vestro sunt, etc. Et sequitur post
per hoc essent hberi. Non intellexerunt pauca, t- 46 : Fratres autem vestros
isti,quod dicit Apostolus, ad Galat. iv, filios Israel ne opprimatis per poten-
23 Qui de ancilla, secundum carnem
: tiam. Unde de Salomone dicilur, quod
natus est : qui autem de libera, per re- de filiis Israel neminem servire consti-
promissionem. Et ita qui non est filius tuit».
promissionis gratiae, non est spirituaiiter quoad conditionem servitutis
Sic ergo
filius libera}. Isti ergo qui se corruptio- dicunt quod « nemini servivimus um-
nis carnalis fihos esse probabant, erant quam. »
tiiii ancilia?. Isa. i, 4, ideo vocantur se-

* Gf. III. Regum, ii:, 22.

XXIV 23
 35i 1). AI,|{. MA(.i. OUD. PILEU.
« QuoiDodu lu dicis, elc. >» Arneii, quia dictum ejus dupliciler con-
lirnialur, scilicct, ex rationc naturuli, et

Rcce qujustio ex duobiis supposilis. ex sernione divino. Psal. cxvin, 81) :

a Liberi erilis, » (jUia qui liber esl, Jn .flernnin, Doininc, permanel verbum
jam non potest lieri liber : quia de spiri- tman.
tu.ili iiberlule nibil intellexerunt. Ad Ga-
lal. IV, 31 : Non sumus uncillai filii, sed « Omnis qui facit peccaLura. »
libersB,

Est autem notandum, quod Cbristus AHud est facere peccatum, et aliud
quatuor dixerat, scilicet, quae erant fa- pati peccatum. Qui enim facit peccatum,
cientia liberlatem, quorum unum est mente et volunlatc descendit a dignitate
manere in secundum,
sermono ejus : libcrtalis divinaj, et naturse, et graliae, et

discipulos ejus esse tertium, cogno- : gloria?. Damascenus, quod

Quia dicit

sccre veritatem et quartum, liberos esse

: pcccatum est recessio ab eo quod secun-
vel fore. Et isli non faciunt vim nisi de dum naiuram, in id quod cst praeter na-
uno, scilicet, de ultimo. Et ad lioc dicen- turam. Et ita recedit a libertate in qua
dum secundum Cbrysostomum, quia de factus est quia liber erat ex Dei ima-
:

aliis nullam curara babuerunt : quia illa gine perfective : liber erat a coactionc
spiritualia fuerunt. De quarto autem, per naturae libertatem : liber erat ad gra-
quia gloriam saeculi preetendebant, ma- tiam^ per eam quam babuit ad gratiam
gnam vim faciebant. babilitatem : liber eral ad gloriam, per
eam quae est gratiae ad gloriam ordina-
lionem. Et ab omnibus Jiis descendit, et
3^ « Respondit eis Jesus : Amen, amen p,.etio delectalionis peccali se vendidit
dico vobis, quia omnis qui facit pec- voluntarie in servitutem.

catum, servus est peccati. ^^^ ^"t^'" patitur peccatum, tripliter

. . • 1 patitur. Aut enim iniacenlem fomilem

•»K
•• iServus autem non manet in domo '
.. . „ ,
^*
, .

peccati patilur, eumdcm tamen lomilem

in ccternum : filius autem manet in
,,f,^„,^,^ ^^.^ j^^,,,^„^ ,„^ 20 : ^i au-
asternum. tem quod nolo illud facio, jam non ego
30 Si .^rgo vos filius liberaverit, vere operor illud, sed quod liabilal mme pec-
liberi eritis. » catum. Glossa : Hoc est, fomes peccali.
Aut patitur peccatum insurgens contra
Secundum est in quo excludit hujus se : sicut Laurentius passus est tyranni-

iibertalis gloriam. dem Decii. I Machab. n, 02 : A verbis

Habet autem tres pares in quarum : viri peccaloris ne litnuerilis, quia gloria
prima ostendit rationem verae et spiri- ejus stercus et vermis est. Et hoc modo
tualis servitutis in secunda ostendit, : paliiur liomo peccatum diaboli in tenta-
quis liberare potest a conditionc hujus tione. Aut patitur peccatum permittendo

servitutis: in tertia,excludit objectionem peccatum sicut Deus patitur peccatum

:

quam faciunt de conditione liberiatis. hominum et viri sancti, ne pejus bat,

In prima barum duo facit : in quorum vel ut majus bonum eliciat. Cantic. ii,

primo ostendit servitutis originem, et - Sicut lilium inter spinas, sic amica
:

veram causam : in sccundo, ostendit mea i«/e?- ^//«5, hoc est, sicut virtus in-
servi a Domino abjectionem. ter vitia, sic amica mea inier filias. Iste

Dicii ergo : « Respondil eis, » de li- sic patiens non cadit a libertate.
beriaie falsa glorianlibus, « Jcsus, »

vere liber natus Dominus. « Servus est peccati. »

« Amcn^ a.men dico vobis. » His dicit

 IN EVANG. JOANMS, CAI\ YIII-3t, 33, 36. 35o

In toto servus efficitur : quia mente dicit simpliciter : Qui facit peccatum,
libera a dignitate libertatis descendit. Et servus est : sed cum additione dicens :

boc patet ratione ct lege : ut dupliciter « Servus est peccati. »

contirmetur. Rationem enim servitutis

Pliilosophi assignant, dicentes eum esse « Servus autem noa manet in dorao
servum, qui mente et ra-
impedita in ffiternum. »

tione, impeditas ad proprium regimen

babet operationes. Ille enim causa sui Ostendit hic servi a domo abjectio-
esse non potest, sed indiget ut alio re- nem.
gatur, qui liber et non impeditus est in Dicit ergo : « Servus, » qui dicto mo-
islis. Sapient. xvu, 11) et 20 Omnis or- : do est servus : sive servituti addictus,
his terrarum limpido illuminabatiir lu- tum ratione, tum lege, « non Jiianet, »

mine, non impeditis operibus contine-

et dignitate libertatis quam a patre habuit
batur. Solis autem illis superposila erat amissa, « in domo, » boc est, in familia
gravis noXy imago tenebrarum quse su- patrisfamilias : quia domus patrisfami-
perventura illis erant. Peccatum enim Uas est libera ex patre : « in lEtcrnum, »
tenebra est spiritualis, tenens mentem hoc est, numquam manet. Quia si ma-
et rationem et voluntatem ne liberis neret in famiha existensservus, jam divi-
actibus operetur. Lege autem hoc proba- deret haereditatem cum liberis : et sic li-

I tur duplici
dem lege,
: divina, et civili. Divina qui-
Genes. ix, 23 et seq., ubi
bera bona patrisfamilias ad alienam ma-
num indignam derivarentur, sciHcet, ad
propter peccatum patris Ghanaan, puer eum cujus ille jam servus effectus est,

addictus est servituti. Ubi dicitur, ^. 2") : qui est liberi patrisfamilias hostis et ini-
Maledictus Chanaan, servus servorum micus. IJnde, Genes. xxi, ii) : Ejice an~
erit fratribus suis. Givili aulem, quia cillam hanc, ct filium ejus : non enim
servus dicitur servatus : quia qui primo erit hxres filius ancilLx cum filio meo
in bellis injustis quce movebant a civi- Isaac. Psal. c, 7 : Non habitabit in me--
bus capti et superati, a morte servaban- dio domus mese qui facit superbiam.
tur ad vilia opera et obsequia, servi fue- « Filius autem manet in seternum, »
runt et dicebantur. II Petri, ii, 19 : A quia ille libertatem in qua natus est con-
quo enim quis superatus est, hujus et servat : et ideo in haereditate patrisfa-
servus est. Et si sit superatus delecta- milias bona conservatur et honore do-
tione peccati, servus est peccati, mus. Ad Roman. vni, 17 : Si a?/tem
Attende autem, quod licet aliquis ser- flii, et hseredes : hseredes quidem Dei,
vus sit quod voluntarie
peccati, propter cohseredes autem Christi. Joan. xiv, 2 :

se peccato subjicit, tamen peccatum non /» do77io Patris mei inansiones multse
est dominus, quia non habet in se ali- simt.
quid unde superponatur aut dominetur : autem contra ea quse dicta
Objicitur
sicut quando aliquis est servus servo- sunt, Numer. xii, 7 At non talis servus :

rum, qui in se nihil habet unde super- meus Mogses, qui in omni domo mea
positionem habeat. Et ideo peccator est fidelissimus est. Ad Hebr. iii, Et '")
:

servus servorum, non servus alicujus Mogses quidem fidelis erat in tota domo
domini. xux, 7
Isa. Ad contemptibi- : ejus tamquam famuluSy in testimoniuni
lem animam, et ad ahomhiatam gentem, eorum quse dicenda erant. Luc. xii, 42 et
ad servum dominorum. Genes. ix, 25 : 43 : Quis. putas, est fidelis dispensator
Servus sei^vorum erit fratribus suis. Et et prudens, quem constituit dominus su-
ideo qui facit peccatum, nec in eo cujus per familiam suam, ut det iilis in tem-
servus est, nec in se habet libcrtatem. pore tritici mensuram ? Beatus ille ser-
Et hoc notat Dominus in eo quod non rus, etc. Ergo servus non tanlum mahet
 35() 1). ALH. iMA(i. URD. PlLEf).

iii lioiiu), sed eliani prffiChl faniiliu' do- nem perducebant vitam corum operibus
inus. duris luti et lateris, omnique famulatu,
Ad huc dicoiuiuin, quod servitus hinc quo in lerr.T operibus premebantur.
inde jequivoce suuiitur. Servilus eniin Quaitu causa est : quia viiiter tracta-
in coinniuni dicta notat subjectioneui. tur. Jerem. xvi, 13 : Servietis diis alienis,
Est auleni suhjectio ad optiniuin et lio- die ac nocle, qui non dabunt vobis re-
norahilissiinuni : sicut ad Deum, et ad quiem. Tliren, v, 5 : Cervicibus nostris
bonuni divinuni. Et per hanc scrvitulem, nwmbamur, lassis non dabatur re-
libertati et dominationi appropinquatur. quies.
Et ideo dicit (Iregorius, quod servirc Quinta causa est : quia reputalur inu-
I)eo regnare cst. Esl etiam servitus per lilis. Osce, VIII, 7 : Culmus stans non est
suppositionem ad vilissimum per aile- in eo, ijermen non faciet farinam : quod
ctum.Etper hanc servitutem homo vilifi- et si fecerit, alieni comedent eam.
catur et vere servus cflicitur. Est enim Sexta causa est : quia alienus est a
homo natura media : et per meliora ap- Domini familiaritate ct a Dei honore.
propiiujuat summo, et per viliora ap- Joan. XV, 15 Servus nescit quid faciat
:

propinquat inlimo. Et ideo per superiora dominus ejus. Ideo dicitur, ad Roman.
liberatur et extollitur : quia ad illa ordi- VIII, 15 : Non accepistis spiritum se7'vitu-
iiatur ex natura. Per inferiora autem vi- tis iterum i)i iimore, sed accepistis spi-
liiicatur : quia illa sunt casus a natura ritum adoptionis filiorum Dei, in quo
ipsius. Ethoc modo appropinquando su- clamamus Abba : (Pater).
perioribus, loquitur de servitute in au- llis ergo de causis, malse conditionis
ctoritatibus inductis. Ad Roman. vi, 20 : est qui simpliciter servus est, et vilibus,
Cum enim servi esselis peccali, liberi scilicet peccalo et diabolo suppositus :

fuistis justitiae. Et liaec est mala servi- filius auteni est in spiritum libertatis na-
tus. Cum autem consequenter dicit, >'. 22 :
tus, vel a filio libero ad libertatem voca-
Nwic vero liberati a peccato, servi au- tus. Et ideo dicit Psalmista, Psal. l, 14 :

tem fructum vestrum

facti Deo, habetis Spiritu principali confirma me. Prin-
in sanctiflcationem, finem vero vitam cipalis euim spiritus princeps liberos fa-
seternam hoc dicit de bona servitute et
:
cit.

de bona libertate. El per lioc patet solu- Et hoc esl :

tio ad totum.
Servus tamen simpliciter dictus, in « Si ergo Eilius, etc. »
malam sonat servitutem propter sex cau-
sas. Prima est : quia vilis est servus. Et tangit hic libertatis verse prin-
Isa. xLix, 7 : Ad abominatam genlem, cipium, per quod ad libertalem possent
ad servum dominorum. III Regum, i, reduci.
21 : Si regnaverit Adonias, erimus ego « Si ergo Filius, » qui vere liber est et
et filius meus Salomon peccatores, hoc potens in domo libertatis, « vos libera-
est, servi viles qui in omni actu nostro
: verit, » hoc est, per spiritum libertatis
peccatores reputabimur. libertate donaverit : tunc <' vere liberi
Secunda est : quia vilibus vescitur. eritis, » inferioribus vobis non suppositi.
Luc. XV, 15 et IG : Misit eum in villam Ad Coloss. 1, 13 : Eripuit nos de pote-
suam ut pasceret Et cupiebat porcos. state tenebrarum, et transtulit nos in re~
implere ventrem suum de siliquis, quas gnum Filii dilectionis sux. Et in illo

porci manducabant et nemo illi da~ : regno sumus liberi : in potestate autem
bat. tcnebrarum sumus servi. Apocal. v, 9
Tertia causa est : quia vilibus operibus et 10 Redemisti nos Deo in sanguine
:

mancipatur. Exod. i, 14 : Ad amariludi- tuo, ex omni tribu, et lingua, et natione :

 IN EVAXr.. JOANNTS, CAP. YIIT-37, 38. 3?^7

et fecisti nos Deo nostro regnum, etc. (' Quia serrao meus, etc. »
Ecce absolulio a mala servitule, et qua-
liter donati sumus bona libertate. Et est causa servitutis, « quia sermo
meiis, » liberans hominem mala servi-
a
lute, « non capit in vobis. » Sicut enim

« Scio quia filii Abrahee estis : sed dicit Augustinus : '< Sermo Domini est
quceritis me interficere, quia sermo ^icut hamus : qui dum capit, capitur : et
dum capitur, capit. » Qui si caperet ser-
meus non capit in vobis.
mo in vobis, traheret vos ad libertatem :

Ego quod vidi apud Patrem meum, non enim capit ad perniciem, sed ad sa-
loquor : et vos qua3 vidistis apud pa- lutem. Job, xl, 20 : An extrahere pot-
trem vestrum, facitis. » eris leviathan hamo ?
Est etiam sermo Domini sicut gladius :

Ecce conclusio tacitse objectionis. qui dum capit, secat in profundum, ot

Quia possct aliquis instare de Hberfate solvit, et hberat ab alligatis. Ad Hebr.
conditionis carnafis : et quod
ideo dicit iv, T2 : Vivus est sermo Dei^ et efficax,
in hacnonest instantia, quia de hac non et penetrabilior omni gladio ancipiti :

loquitur. et pertingens usque ad divisionem ani-

Et ideo dicit : « Scio » quidem, quia mse ac spiritus, compagum quoque ac
hoc est manifestum, « quia filii Abra- medullariim. Haec est ergo causa ve-
hss estis, » carnales, et carnali condi- ree servitulis. Servitulem enim corpora-
tione liberi : « sed quseritis me interfi- lem si dura esset, effugere quis posset :

cere, » quod vobis a patre Abraham li- servitutem autem istam secum fert quo-
bero non est innatum. cumque vadit, quicumque servus est.

Et ideo heec pars dividitur in duas par- Augustinus : « miserabilis servitus !

tes : in quarum prima ostendit, quod Plerique homines cum malos habent do-
actus servitutis ex patre libero non est minos venales se petunt : non quterentes
innatus : in secunda hoc explanat. dominum se non habere, sed mutare.
In prima harum sunt quinque. Pri- Servus vero peccati quid faciet ? Quem
mum est hoc quod dicit : « Scio quia interpellet ? Servus aliquando duris im-
filii Abrahae estis, » scilicet quod Uberi poriis fatigatus, fugiendo requiescit. Ser-
estis per carnis conditionem : quae mini- vus vero peccali quocumque fugiat, se-

ma est inter omnes libertates. Quid valet cum trahit conscientiam malam. Non
liberos esse ab hominibus secundum car- est quo eat : non enim recedit a semet-
nem, et servos esse vitiorum et daemo- ipso. »
num secundum spiritum ?

Secundum autem est quod dicit : « Ego quod vidi, etc. »

« Sed quseritis me interficere. » Quartum est istud, ubi ostendit si-

gnum verae libertatis : ut per oppositum

Quod est causa servitutis spiritualis, pateat designatio verae servitutis.
Et bene dicit quantum in : « Quasritis, » Dicit ergo : « Ego, » qui sum natus
vobis est quia opere implere non pot-
: liber et in libertatem, « quod vidi, »
estis, nisi quando ego elegero. Psai. hoc est, in unitate essentise et sapientiae
cvni, T7 Persecutus est hominem ino-
: cognovi, « apud Patrem, » hoc est, in

pem et mendicum, et compunctum corde aequalitate Patris, « loquor, » docendo

mortificare. Sapient. n, 20 : Morte tjir- et manifestando. Joan. v, T9 : Non pot~
pi.tsima condemnemus eum. est Filius a se facere quidquam, iiisi

Tertium est : quod viderit Patrem facientem : quia

 358 D. AlJi. MAG. ORI). PR/EO.
niius Patrom imitatur. Ad h^plics. v, 1 : hoc non ost verum. .lacobi, ii, 2;{ : Cre-
Eslotc imHiitoros Dri, sintt filii charis- didit Abraham Deo, repulatwn est
et
siini, illi ad justitiam, et amicus Dei appel-
latus est Altendite ad Abra-
'. Isa. li, 2 :

(( Et vos qua^ vidistis, etc. » ham, patrem vestrum,... quia unum vo-
cavi eum, et bcnedixi ei, et mulliplicavi
Ouinluin osl, iibi veram per signum rum.
oslendit servitutem.
Dicit autcm : « Qua^ vidistis, » intus,
quae diabolus in corde ostendit. Joan. « Dicit eis Jesus : Si filii Abrahte
XIII, 2 : Cum diabolus jam misisset in estis, opera Abraha.' faoite.
cor, ut traderet eum Judas Simonis Nunc aulem qua^ritis me interfice-
Iscariotse.
re,hominem quiveritatem vobis locu-
« Apud patrem vestrum, » hoc est,
tus sum, quam audivi a Deo hoc
apud diabolum, « facitis. » Ezechiel. xvi, :

'S Pater tuus Amorrhseus, et mater tua

:
Abraham non fecit.
Cethaea. Luc. lu, 7 : Genimima vipera- Vos facitis opera patris vestri. »
rum, quis ostendit vobis fugcre a ven-
tura ira ? quia sugfjeslionibus populi Ostendit quod Abraliam non est pater
obeditis. eorum in mahs.
Et dicit quatuor : quorum primum
est, quod servent jus allegatae paternita-
39 « Responderunt, et dixerunt ei : Pa- tis et hbertatis. Dicit enim Pliilosophus,
ter noster Abraham est. » quod sicut fihus exit a patre, cum parte
substantioe patris : et sicut exit de domo,
Hic incipit explanatio dictorum. cum parte facuUatis domus patris : ita

Et dicuntur duo quorum unum est

: exit de patre ut vivat cum eruditione
allegalio patris carnaliter, et secundum disciphnu' patris, et custodia legum, et
quod ille sit pater eorum conceptis con- disciplina palris. Ad Hebr. xii, 9 et 10 :

tra Christum malis. Palres quidem carnis nostrx habuimus

Dicunt ergo : « Pater nostcr » carnahs erudilores, et reverebamur eos : non
« Abraham est, » quiaputant quod repu- multo magis oblemperabimus patri spi-
tentur in semine qui carnales sunt fihi. rituum, et vivemus ? Et illi quidcm in
Contra quod Apostolus dicit, ad Romau. tempore paucorum dierum, secundum
IX, 7 et 8 : Non ciui semen sunt Abrahse, voluntatem suam erudiebant nos : hic
omnes filii :... id est, non cjui filii car- autem ad id quod utile est in recipiendo
nis, hi filii Dei, sed cjui filii sunt pro- sanctiftcationem ejus.
77iissionis^ ccstimantur in semine. Ad Ro- Unde dicit : « Si filii Abrahse estis, »

man. n, 28 et 29 : Non qui in manifc' cum jure fihationis : sicut natunc, ita et
sto, Judieusest: nequequcS in manifesto, disciphnae. Genes. xviii, 17 et 19 : Niim
in carne, est circumcisio : sed qui in celare poiero Abraham quse gesturus
abscondito, Judseus est : et circumcisio sum ?... Scio enim quod prsecepturus
cordis in spirifu, non littera : cujus laus sit fiHis suis, et domui suse post se, ut
non ex hnminibus, sed ex Deo est. Si custodiant viam Domini, etc.

enim gloria esset in carnali patre sive « Opera Abrahse facite, » quae ex prse-

paternitafe, Ismael et fihi ejus, et Esau cepto Dei Palris, posteros suos docuit.
et fihi cjus gloriarentur de hbertate. Et Isa. Li, 2 : Attendite ad Abraham,pa'

• Cf. Genes. iv, 6; ad Roman. iv, 5; ad^ Ga- lat. iii, 6.

 Ii\ EVANG. JOANNIS, CAP. VIII-40, 41. 3.^;9

trcm vesirum, et ad Saram, quse peperil vos nunc prodilores et homicida; fuislis.
vos. Malth. xxiii, 31 et 32 Testimonio estis :

vobismetipsis, ciuia filii eslis eorurn qui

« Nune autem, eto. » Prophetas occiderunt. Et vos implete
mensuram patrum vestrorwn.
Secundum est, quod hoc non fa-
*^'"
« Dixerunt itaque ei : Nos ex forni-
Et hoc est : « Nunc autem » hffic non ,.
, ... j .^. r • catione non sumus nati : unum pa-
cpiseritis me interficere. »
s «^
facilis : sed «

Jerem. xvin, 18 : Venite, et percutiamus ''^^"^ habemus, Deum. »

eiim lingua, et non attendamus ad uni-
versos senjiones ejus. Sodin. \ii, 2^ : No7i- Hic incipit pars illa in qua nituntur
ne hic est quem quserunt Judsei interfi- extra se excludere servitutem spiritua-
cere ? lem, et gloriari in spirituali libertate.
Causa autem notatur in hoc quod. di- Intelligentesenim de libertate carnali
cit « Uominem, » apud vos innocen-
: non loqui Christum, tandem revertun-
tem. Joan. xviii, 38 : Ego nullam invc' lur ad spiritualem libertatem, et in illa

nio in eo causam, scilicet mortis', volunt gloriari.

Qui veritatem vobis locutus sum, »
(( Et ideo dividitur hsec pars in duas,
quae mihi estcausa persecutionis. Amos, scilicet, in falsam gloriam libertatis spi-
V, 10 Odio habuerunt corripientem in
: ritualis, et in exclusionem glorise il-

porta, et loquentem perfecte abominati lius.

sunt. De priraa dicunt duo, scilicet exclusio-

« Quam audivi a Paire meo : » et ideo nem servitutis, et gloriam libertatis.

est authentica, cui coritradicere non licet. Dicunt ergo de pi imo : « Nos, » Judsei
Joan. 111, 34 : Quem enim misit Deus, unius Dei cullores, « ex fornicatione »

verba Dei loquitur. Ezechiel. iii, 7 : Do- spirituali gentilitatis (qua fornicatur de
mus Israel nolunt audire te, quia nolunt Deo Deum, et cum multis
in diis simul),

audire me. (( non sumus nati, » sed in fide unius

Dei. Psal. lxxii, 27 : Perdidisti omnes
« Hsec Abraham non fecit. » qui fornicantur abs te. Osee, i, 2 : For-
nicans fornicabitur terra a Domino.
Hic tertium est : et ideo vere filii Melius hos novit Dominus, quam ipsi

Abraham non estis. Daniel. xiii, 56 : seipsos : ut dicit Isaias, lvii, 3 : Accedite
Semen Chanaan, non Juda. Sapient. iv, huc, filii augurairicis, semen adulteri
3 : Spuria vitulamina non dabunt radi- et fornicarise. Et iterum, ibidem, ^. 8 :

ces altas. Juxta me discooperuisti, et suscepisti

adulterum. Jerem. ii, 20 : Sub omni
c< Vos facitis opera patris vestri ? » ligno frondoso iu prosternebaris niere-
trix. Ezechiel. xvi, 2o et 26 : Multipli-
Quartuin esl : et subticet id quod se- casti fornicationes tuas, el fornicata es
quitur ex immediato hoc quod sint veri cum filiis /Egypti, vicinis tuis, magna-
Abrahse filii : sed per opera ostendunt rnm carnium. Et constat quod omnes
cujus patris sunl filii. Act. vii, 52 : isti de idololalria loquuntur.
Quem Prophetarum non suni perseciiti « Unum palrem habemus, Deum, »

paires vestri? Ei occiderunt eos qui prse- spiritualom : quia in hoc gloriabantur,
nuntiaverunt de adventu Jusli, cujus Sod dicit Moyses, Deuter. xxxii, 18 :

< Cf Luc. xxiii, 22.

I
 m) n. ALR. MAC. Oni). PR/ED.

Peum (pii tc (/oiitif (h-rcVujuisti, clc. nos diligimus Spiritu sancto, llnde, ad
Et idoo glorialiu «'oiuni oxclusa est. VX (ialat. Qiiouiam estis filii Dci,
IV, (» :

hoc est quod iiitendit. misit Dcus Spiritum Filii sui in corda
vestra clamantcm : Abbn, Vatcr. Item,
ad Homan. v, a : Charitas l)ci difjusa
Deus pater est in cordibus nostris, etc.
49 « Dixit ergo eis Jesiis : Si
riausam autem hujus dilectionis sub-
vesteresset, diligeretis utique me. Ego
juiigit, dicens :

enim ex Deo processi et veni ne- :

que enim a meipso veni, sed ille me « Ego enim ex Deo »

misit. »

Patre per essentialem generationem,

Dividitur autem hapc pars in tres par- « processi, » Deus verus, Patri sequalis,

tes : in quarum prima Deum, ipsorum et plenus Spiritu suve dilectionis : « ct

non patrem spiritualem ostendit

esse : veni, » incarnatus in mundum. Michsese,
in secunda, diabolum ostendit esse eo- v, 2 : Egressus cjus ab initiu a diebus
rum patrem per imitationem. Sed quia celernitatis. Eccli. xxiv, 5 : Ego cx ore
possent dicere quod veritas non esset Altissimi prodivi, primogcnita ante
acceptanda in tali correptione, quia ipse omncm creaturam.
est in simili crimine cum ipsis, ideo in Sed quia haec negare possent, confir-
tertia parte dicitur quod recipienda est mat probando, dicens « i\c(/uc enim :

veritas, quia ipsa est sine crimine. Se- vcni » inmunduni « a rneipso. » Quia sic-
cunda pars incipit ibi, ^. 44 : « Vos ex ut dicit Augustinus in libro IV de Tri~
patrc (liaholo catis. » Tertia autem, ibi, nitatc « Mitti, est cognosci quod ab
:

t. Ego autem si veritatem dico. »

45 : « alio sit qui mittitur, »
Primum probat duplici signo quo- : « Scd ille, » Pater, « me misit, » sicut
rum primum est secundum affectum : continuo demonstro per potestatem suam
alterum autcm secundum intellectum. quam in operibus ostendo. Psal. cvi, 20 :

In primo sunt tria, scilicet, signum, Misit vcrhum suum, et sanavit cos, et

causa confirmans signum, et probatio eripuit eos de interitu eorum. IJnde

causcP. cognoscentes eum esse Filium dicunt,
Dicit ergo : « Si Deus, » qui per crea- Matth. XXI, 38 : Hic est hseres, veyiite,

tionem pater est omnium, quos fecit ad occidamus eum, habehimus hc-eredita-
et

imaginem et similitudinem suam, « esset tcm cjus. Ad Hebr. i, 2 Locutus cst no- :

pater vester, » per dilectionem, quae bis in Filio, quem constituit hsercdem
semper est inter patrem et filium, et per universorum. Sic ergo me pro certo dili-

imitationem : vos « utic/ue diligeretis geretis. Sed a destructione consequentis,

me, » quia eorum quae ab uno proce- me non diligitis. Ergo a Deo patre spiri-

dunt, mutua est dilectio in eo illo, a quo tuali vos per imilationem non estis :

procedunt : qui aliquid sui babet in utro- inio odistis me, quia ego arguo vos in
que. l*ater enim aliquid sui habet in filiis malis. III Hegum, xxii, 8 Ego odi eum, :

qui procedunt ab ipso : et in illo uno quia non prophetat mihi bonum, scd
filii diligunt se ad invicem. Illud autem semper malum. Joan. xv, 25 Ul adim- :

unum, quod Pater ccelestis habet in Filio pleatur scrmo qui in legc eorum scri-
naturali, et in filio per adoptionem, est ptus est : Quia odio habuerunt me
Spiritus : quia ipse nos diligit Spiritu gratis '.

sancto : et nos eum, et nos ad invicem

« Cf. Psal. XXIV, 19.

 IN EVANG. JOANNTS, CAP. \\\\-id, 44. 361

43 « Quare loquelam meam non cog- « Vos ex patre diabolo estis, et 44

noscitis ? Quia non potestis audire desideria patris vestri vultis fa-

sermonem meum. » cere. »

Ecce secandum signum quod est ex Probatoquod pater eorum non sit
parte intellectus, Qui enim sunt ex disci- Deus, continuo probat quod pater eo-
plina patris, cognoscunt verba quse sunt iMim por imitationem est diabolus.
de patris disciplina. Dicit autem hic tria. Primo enim prae-
Et hoc est quod dicit : « Qiiare loqiie- mittit propositum : secundo, dicti osten-
lam meam, « in non
doctrina Patris, « dit causam : tertio, doclarat probationem
cognoscitis ? » Qui enim sunt ex una quam facit pcr causam.
domo patris, eamdem cognoscunt loque- Dicit ergo : « Vos, » pessimi, « ex pa-
lam. Joan. vn, 17 : Si quis voluerit vo- tre diabolo estis, » per imitationem, et
luntatem ejus facere, cognoscel de doc- illius doctrinam et malitiam vos sequi-
trina, utrum ex Dco sit, an ego a mini. Sapient. n, 2o : Imitanlur autcm
meipso loquar. Loquela enim Dei magis illum, hoc est, diabolum, qui sunt ex
cognoscitur ex virtute operativa verbo- parte illius. IUe enim pater generat et
rum, quae periicit omne quod vult lo- vos format in malitia. Isa. xLni, 27 :

quens, quam cognoscatur ex verborum Pater tuus ])rimus peccavit,et interpretes

significatione. Quia Verbum Dei illumi- tui prsevaricati sunt in me. Primi enim
nat caecos, claudos dirigit, mortuos sus- interpretes patris diaboli, qni voluntatem
citat, et ceetera hujusmodi facit. Sicut ejus interpretati sunt, pi'imi parentes
enim verbum, rerum et intentionum fuerunt. Sapient. iv, G : Ex iniquis
significativum, est angclus sive nuntius somnis filii qui nascuntur, lestes sunt
intcllectus speculativi : ita verbum ope- nequitise adversus parentes in interroga-
rativum et rerum constitulivum, est an- tiojie sua. IIoc autem intelligitur de
gelus el nuntius iuteilcctus activi. Et tiliis, qui sunt filii per imitationem ma-
quando agit sine ministerio instrumenti lorum parentum.
et medii ad solam voluntatem, procul Et tangit dicti hujus causam, dicens :

dubio est nuntius et angelus intellectus « Et desideria, » hoc est, quia desideria
agentis divini : quia procul dubio hoc illius « patris vestri vultis facere, » sci-
non potest facere nisi Deus. Et hanc innocentem occidendo. Desiderium
licet,
loquelam cognoscere debuit, qui est a enim illius non est nisi interficere. Haba-
Deo. Et hoc est quod dicitur, Isa. cuc, i, 17 : Semper interficere gentes
xxviii, II : In loquela labii, et lingua non parcet. Ibidem, ni, 14 Exsultatio :

altera loquetur ad populum istum : et eorum, sicut ejus qui devorat pauperem
nec sic audierunt Dominum. xMatlh. in abscondito.
xxvi, 73 : Loqiiela tua manijestum te
facit. « iiie homicida erat ab initio. »
« Quia non potestis, » odio mei et ve-
ritatis, « audire, » hoc esl, exaudire Ostendit in quo volunt perficere desi-
« sermonem meum
hoc odium et : .> et deria patris.
invidia fecerunt. Act. vn, 34 Audientes : Et Iioc ostendit in duobus : in homi-
autem dissecabaniur cordibus suis,
hsec, cidio, et in veritalis negatione sive in
et stridebant dentibus in eum. Isa. xxx, mendacio.
10 et 11 Loquimini nobis placentia, vi-
:
Dicil crgo : « Ille homicida erat ab
dete nobis errores. Auferte a me viam : iniiio. » Cogitavit enim addere morti suae
declinate a me semitam : cesset a facie mortem hominis : et ideo dicitur levia-
nostra Sanctus Israel, than, hoc est, additamentum corum :
302 1). ALH. iMAG. OHI). IMl.El).

quia dainnationi sikt diunnation(Mn addi- fuerit draco : seil (juod crealus fuit in
dit hominis. VA sicul ipse danmalione sua sul)stanlia hona, et quod mala voluntate
niorlnus liierat, itapor niorteni honiinoni factus est draco. Sicut ego dico Vas :

co^itahat daninare. rnde, Apocal. xn, 1, islud stercorum factum est a figulo. Non
dicitur-. quod draco stclil mitc muiic- enim factum est vas stercorum : sed po-
ccm ut cum pcperissct, /ilium cjus tius factum est vas, el postea adhihitum
(lcvororct. Quia quoscujnque paril hiios est ad stercora. Ita etiam intelligitur,

niater Ecclesia, illos ad niortein absor- quod behemoth et leviathan sunt princi-
here intendit. pium viarum Dei non in quantum est :

Sed ohjicitur contra lioc (juod dicit, leviathan, sed in quantum fuit suhliniior
quod Iwmicida crat al) iiiitio. Initiuni Angelus qui malitia propria leviathan
:

enini est prinium temporis punclum in- est factus.

divisihih}. El si homicida fuil ah ilh), TIoc est ergo quod dicitur: (( Illchomi-
tunc numquain fuil honus, sed fuit in cida erat ah initio. »
peccalo creatus. autem maU,Factor
causa est mali in efTectu. Et sic non per « Et in veritate non stetit, quia non
se, sed per factorcm malus est. Tdem vi-
est veritas in eo : cum loquitur men-
detur per hoc Psalmistae, Psal. ciii, 2() :

dacium, ex propriis loquitur, quia

Draco istc (lucm formasti ad illudcndum
ci. Ex hoc videtur, quod draco factus sit. mendax est, et pater ejus. »

Ergo mahis factus est. Et sic quod malus

est, sihi non imputandum est. Tangit hic de veritatis negatione. Ve-
Adhuc autem, Job, xl, 14 Ipse est :
ritas autem hic vocatur consideratio re-
principium viarum Dei. Ergo a principio rum, ut sunt in Verbo in quo ostenditur :

factus est hehemoth et leviathan. Et ita vere res, secundum hoc quod vere est.
numquam fuit honus. Tn illa enim veritate non stetit, quia cito
Hie autem sunt ohjectiones Manichffio- a Vcrbo, et veritatis consideratione se
rum hareticorum. Et ad ha^c et similia deflexit.
dicendum, quod Deus fecit Angelum bo- Hic autem tria dicit, scilicet, deflexum
num : qui postea per superhiam pro- a veritate, causam deflexus, et signum.
priam factus csl malus. De primo dicit : « Et in vcritate non
Quod autem quod homicida crat
dicit stetit, » inimobili rectitudine : sed ab ea
ah initio. Dicendum, quod praepositio, se deflexit. TIT Regum, xxii, 22 : Ero
ah, notat remotionem. Sicut si dicerem spiritus mcndax in ore omnium Prophe-
quod ab Jerusalcm descenderat in Jeri- tarum ejus. Apocal. xvi, 13 : Vidi de
cho. Non enim tunc verum est, quod in ore draconis, et de ore bcstiiv, et dc ore
Jerusalein pars descensus fuerit, sed pseudoprophctse, spiritus tres immundos
continuo post Jerusalem. Tta et hic : Ab in modum ranarum qui sunt tria ge- :

initio dicitur non quod in initio homi-

: nera mendaciorum perniciosorum, scili-

cida fuerit sed quod conlinuo post mo-

: cet in veritatis doctrina contra fidem, in
dicum, quod post initium fuit, homicida doctrina contra virtutem et contra veri-
fuit. Quia parum stetit in bona volun- tatem, et in doctrina boni naturae contra
tate. Et initium non dicitur hic tem- vitam naturalem. Hsec enim sunt tria
poris indivisihile nunc sed potius mora : mendacia perniciosissima, sicut dicit Au-
modica, in qua Angelus tempore crea- gustinus.
tionis suae bonitate innocentiae bonus Quia non est veritas in eo, » peraffe-
«
fuil. clum quia non diligit veritatem. Et hajc
:

Ad aliud dicendum, quod non statim eslcausa praecedentis. Tsa. xxviii, lo :

fuit draco. Nec e.st sensus quod creatus Posuimus mendacium spem nostram, et
 TN EVANG. JOANMS, CAP. Vlir 45, i8, i7. 363

yncndacio prolecti swnus. Et ideo per- simili crimine : et ideo eos corripere non
suasio quam fecil homini inendacium deberet.
fuit NeqKaquam morte moriemini
: in '
: T^t dividitur hsec pars in duas partes :

quo mentitus fait, II Regum, xiv, 14 : in quaram prima so verc corripientem

En omnes inorimur, et quasi aquse dila- ostendit : in secunda, quia respondere
himur in terram. iniquitas non potuit, ad contumeliam
se extendlt.
« Gum loquitur mendacium, elo. » In prima harum ostendit, quod odio
A^eritatis veritati contradicunt : in secun-
Ecce signum quod veritas in eo non da autem, in signum liujus ostendit,
est. Qui loquitur ex propriis rei de qua quod non est in eo peccalum, propter
loquitur, numquam mendacium loquitur, quod conlradicere possint.
sed semper veritatem, et numquam men- Dicit ergo : « Ego autem, » qui veri-
titur. Qui autem loquitur ex his quoe tas a veritate processi, « si veritalem dico

sunt proprii cordis et non rei, semper vohis, » odlo veritatis « )io?i creditis

loquitur mendacium : (cum veritas, ut mihi. » .Toan. lu, 111 : Lux venit in mun-
dicit Philosophus, sit adsequatio rerum dum, et dilexerunt homines magis tene-
ad intellectnm), qui ad affectum pro- bras quam lucem erant enim eorum :

prium adsequat intellectum, non adaequat mala opera. Ad Galat. iii, 1 insensati :

eum rei : et ideo « ex propriis tunc lo- Galatse ! quis vos fascinavit non obedire
quittir, » et mentitur, hoc est, vadit con- veritati ?
tra mentem, quai ideo mens dicitur a
metiendo quia rei commensurari debct.
:

Et hoc non fit et ideo mentitur et fallit.

: « Quis ex vobis arguet me de pec- 4e
Osee, xu, 1 Tota die mendacium et
:
cato? Si veritatem dico vobis, quare
vastitatem multiplicat. Job, xiii, 4 :
non creditis mihi?
Prius vos ostendam fahricatores menda-
Qui ex Ueo est, verba Dei audit. 49^
cii, et cultores perversorum dogmatum.
« Quia mendax est, » odio veritatis. Propterea vos nou auditis, quia ex Deo
Daniel. xiii, .j.3 : Recte mentitus es in non estis. »

caput tuuni.
IX Et pater ejus, » hoc est, mendacii Hic osteudit quod slbi simile ab eis
quod ipse invenit primus. Et ideo dicitur objicl non potcrit : et sic de odio vcrita-
spiritus mendax. Et quia vos veritatem tis eos corripere potuit.
oditis, et me inlerficere quaeritis, filii ho- Dicit autem hic duo, scilicet, non esse
micidae et mendaces estis. Psal. xvii, 46 : in se peccatum unde dicta ab eo veritatis
Eilii alieni mentiti sunt mihi. Ttem, non recipiantur : in secundo, concludit
Psal. IV, 3 : Ut quid diligitis vanitatem, propositum per convertlbile proprium et
et quseritis mendacium ? signum, scilicet quod non sint ex Deo
TJoc est ergo quod dicit. nati sicut gloriantur,
Tn primo horum duo faclt : ex ratione
enim se sine peccato esse ostendit : et
« Ego autem si veritatem dico, non
45 sccundo, quod propter hoc veritas ab
creditis mihi. » ipso dicta recipi debuit.
Dicit ergo : « Quis ex vobis, » coram
Responsio ad tacitam objectionem : qulbus pahim docui et miracula feci,
quia possent dicere, quod ipse esset in « arguet me de peccato ? » TI ad Corinth.

' Genes. iu, 4,

M\i 1). AlJi. MA(f. OIU). IM{.1<:i).

IV. 2 : Abdicrnnus ornilta (Jrdrcoris, non Act. vii, ')() : Coniinuerunt aures suas,
(imbultudrs in as/u/id, nr(/ur ndulle- ei impctum feceruni unanimiier in

rantes vcrbuni Dei, sed in mani/esta- eum.

tione veritatis romnicndantrs nosmrt- Quia e.r Deo non
'< estis. » I^>.echiel.

ipsos ad omnrni ronscirittiam hominum III, 7 : Domus Israel nolunt audire ie,

coram Dco. I 1'olri, ii, 22 Qui peccatum :

quia noluntai(dirr me. Isa.xxx, 10 et 11 :

non ferit, nrc invcntus est dolus in ore /.oquimini nobis placcniia, vidrte nobis
ejus. Kxod. XII, Erit aynus sine ma- *) :
errores. Auferie a mc viam : dcclinalc,
cula, 7nasculus, anniculus. etc. 1! ad rimoth iv, 3 ot i : Ad sua dcsi-

Et quia me de peccato arguero non deria coacervabunt sibi magislros, pru-

potestis : « Si veritatern dico, » quae ricnics auribus : ri a vrritalr quidem
omnil)us debet esse amabilis, eo quod audiium averient, etc.

divina est, et eo quod veritas est : quia

illa dirigit in quantum est veritas, et ad
Deum dirigit in quantum est divina. « Responderunt "ergo Judjri, et dixe- 4!l
Psal. XLii, 3 Emiitc lucem tuam et ve- :
runt ei : Nonne bene dioimus nos
ritatem tuam ipsa me dcdiucrunt., et :
quia Samaritanus es tu, et d*monium
adduxerunt in montem sanctum iuum,
habes ? »
et in tabernacula tua. Malach. ii, 6 Lex :

veritatis fuit in ore ejus, et iniquitas non

est inventa in labiis ejus : in pace et in Hic ex veritate non valentes resistere,

cequitaie ambulavit mecum, el multos ad contumeliam se converlunt.

avertii ab inif/uitate. Dividitur autem in duo : in quorum
(' Quarr ergo non creditis mihi ? » primo describilur illata Domino contu-
Nulla hnjus causa infidelitatis veslraj melia : in secundo, a Domino opponitur
potest esse, nisi odium quod habetis ad patientia.

me et ad veritatom. Joan. xv, 2o : Odio Dicit ergo Nonne bene dicimus

: «

habuerunt me gratis. Psal. cviii, 4 :

nos ? » Hi sunt qui omnemaledictum be-
Pro eo ui me diligerent, delrahebant nedictum roputant : per quod Doctores
mihi. veritatis infamant. Job, xvi, 3 : Numquid
habebunt finem verba ventosa ? aut ali-
« Qui ex Deo est, verba Dei nu- quid iibi molesium esi, si loquaris ?
dit. » Quasi diceret Non quia se bene dicore : :

reputat, cum contumeliam irrogat. Psal.

« Qui ex Deo cst, » sicut vos falso glo- V, 11, et Psal. xiii, 3 : Sepulcrum paiens
riamini, « verba Dei aiidit. » Hoc est est gutiur corum : linguis suis dolose

convertibile signum. Joan. iii, 29 Ami-

:
agebant : venenum aspidum sub labiis

cus sponsi, qui stai, et audit eum, gaudio eorum. Quorum os malediciione et ama-
gaudct proptcr vocem sponsi. Cnntic. ii, riiudine plcnum esi.

14 Sonei vox tua in auribus meis. Psal.

:

cxviii, 103 : Quam dulcia faucibus meis « Quia Samaritanus es tu, »

eloquia tua, super mel ori meo !

« Propicrea, » per contrarium hujus Scilicet alienus a lege divina.

signum, « vos, » qui estis inimici verita- Hujus autem dicti erant tres causae.
llna, quia Samaritanis prjedicaverat, ct
tis, «non auditis. » Psal. lvii, 5 Sicut :

aspidis surdx ci obluraniis aures suas, a Samaritnnis cum jucunditate recoptus

qucp non exaudiei vocem incaniantium. fuerat '. Secunda, quia judicabant quod

* Cf. Joaii. IV, 9.

 IN EVANG. JOANNIS, CAF. VJ 11-41), oO. 365

aliquid de lege reciperet, el alia qusedam Sed tunc quseritur, Quare non negat
abjiceret, sicut fecerunt Samaritani : sic- se esse Samaritanum cum eliam hoc :

ut imponebant ei quod sabbatum non fuerit ei impositum. Ad quod dicendum,

veneraretur, et alia mandata cuslodiret. quod ad rninus spiritualiter fuit Samari-

Joan. IX, It) ; No7i est hic liomo a Deo, tanus : quia fuit hominum custos : et
qui sabbatiim non custodit. Tertia causa ideo hoc non negavit, sed tacuit. Job,
est, quia in parabolis Samaritanos lau- vii, 20 : custos hominnm, quare me
davit, et exlulit in miraculis. In parabo- posuisti contrarium tibi? Isa. xxi, 11 :

lis, Luc. X, 33 et seq., Samaritanus Custos, quid de nocte ? custos, quid de

qmdam descendii, et appropians alligavit nocte? Psal. cxx, 4 Ecce non dormita- :

vulnera ejusAnmwdiexAis: sicut in cura- bit neque dormiet qui custodit Israel.

tione decem leprosorum, ubi laudavit Vel dicatur, quod per hoc quod daemo-
euni qui redivit cum gratiarum actione, nium eum habere dicebant, spiritui gra-
et dixit illum esse Samaritanum '. Et tia3 (qui ab ipso procedit) contumeliam
ex his causis dixerunl eum factum esse faciebant : et ideo negavit, et correxit.
Samaritanum. Sed per hoc quod eum Samaritanum di-
« Et dsemonium habes. » Hoc ideo cebant, sibi humanam degenerationem
dicebant, quia videbant eum signa fa- attribuebant : et ideo iliam humilis dissi-
cere : et illa non Deo, sed dsemonio mulavit. Matth. xi, 21) : Discite a me,
attribuebant. Luc. xi, 15 : In Beelzebub, quia mitis sum et humilis corde.
principe dsemoniorum, ejicit dxmonia ^.

(c Sed honorifico Patrem meunQ. »

49
, « Respondit Jesus : Ego daemonium Ecce veritatemquam de se, et illis
confitetur. De se, cum dicit « Honori-
non habeo : sed honorifico Patrem :

fico Patrem meum. » Malach. i, 6 Si :

50 meum, et vos inhonorastis me.

ergo pater ego sum, ubi est honor rneus?
Kgo autem non qua^ro gloriam Exod. XX, 12 Ilonora patrem tuum et :

meam : est qui quaerat, et judicet. » matrem tuam, ut sis longsevus super ter-
ram. Honor autem iste est exhibitio re-
Ista responsio dividitur in duas partes : verenliae :quem honorem semper Patri
in quarum prima negat falsitatem, et Ghristus exhibuit. Ad Hebr. xii, 9 : Pa-
conQtetur veritatem : in secunda judicio tres quidem carnis
habuimus eru- nostrse
Dei commitlit hoc quod blasphematur. ditores, et reverebamur eos : non multo
Dicit ergo : « Ego dsemonium non magis obtemperabimus Patri spirituum,
habeo. » Quod est negatio falsitatis. el vivemus ?
Quod per hoc oslendo, quia ejicio dse- « Et vos inhonorastis me. » Veritas
monia. Matth. xn, 26 et 28 Si Satanas : est quam Quia enimconlitetur de illis.

Satanam ejicit, adversus se divisus est : inhonoraverunt eum, etiam improperia

quomodo stabit regnum ejus?... Si au- ei dicentes propter honorem quem Patri
tem ego in spiritu Dei ejicio dsemones, exbibuit : ideo inhonoratio et imprope-
igitur pervenit in vos regnum Dei. Exod. rium redundat ad Patrem. Psal. lxviii,
viii, 19 : Digilus Dei est hic, hoc est, 10 Opprobria exprobrantium tibi ceci-
:

demonstratio divinae poteslatis. Nec pot- derunt super me ^. Item, ibidem, f. 8 :

est idem esse digitus Dei et digitus Sa- Propter tc sustinui opprobrium : operuii
tana^. Ergo daemonium non habeo confusio faciem meam.

'
Cf. Luc. xvii, 16. • Ad. Romau. xv, 3.

« Cf. Malth. xu, 2i et seq.

 366 n. \L\\. MAG. Oftl). PILED.
« Kf^o autem gloriam meam non per amorem et operis impletionem. Psal.
qu»ro. •») cxviii, 11 : f?i corde meo abscondi elo-
quia tua, ut non peccem tibi. Joan. xiv,
Modo eniin in islo adventu humilis, 2.'{ : Si quis diligil me, sermonem nieum
non quiero j^loriosus esse per vindiclam servabit. Dicit auteni, servaverif, non
quani faciam in vos. Ad lialat. vi, 14 : dicit, servat, ut denotet perseverantiam.
Mi/n absit gloriari nisi in cruce Domini -Matth. X, 22 : Qui perseveraverit usque
noslri Jesu Christi. Si eniin gloriosus in finem, hic salvus erit.
esse vellem.tunc jam statini vindicarem. « Non gustabit mortem, » hoc est,
Hieronymus : « Qui non quaerit gloriam, aeterna' inortis amaritudinem non expe-
non dolet de illata ignominia. » I ad Co- rietur, « in xternuin. » Kccle. viii, 5 :

rinlli. 1, 2*.) : No)i glorictur omnis caro Qui cuslodit prseceptum, non experietur
coram illo. ad Tiuioth. I i, 17 : Soli Deo quidquam mali. Sapient. vi, 19 et 20 :

honor et yloria. Custoditio legum co)isummatio hicorru-

ft Est qui quicrat » yloriam meam. ptionis est i)icorruptio autem facit esse
:

Infra, .loan. xii, 28 : Et clarificavi, et pro.ri)num Deo. Augustinus autem legit

iterum clarificabo. lianc littcram AJortem no)i videbit i)i
: «

Et judicet » ille de contumelia milii

« cTternum. » Et hic sensus in idem rever-
iilata. Ille enim judicahit qui gloriain titur : quia non videre, est non experiri.
ineam quserit. Judicet judicio non con- Matlh. Swit de hic stantibus
XVI, 28 :

dcnmalionis, sed discrelionis : ut discer- qui non videbwit mortem, doiec videa)it
nat inter me et illos. Psal. xr,ii, 1 :
Filiwn ho)ni)iis venienton in regno
Judica me, Deus, et discerne causam suo.
meam de gente non sancla, etc. Jerem. Videtur autem falsum csse : quia honi
XI, 20 : Tu autem, Domine Sabaoth, videbunt a^ternam mortem impiorum.
qui judicas juste, et probas renes ct cor- Luc. XVI, 23, dives malus, cum esset in
da, videam iiltionem tuam ex eis : tibi tormoitis, scilicet inferni, vidit Abra-
enim revelavi causam meam. ham a longe, etc. Sed objectio nulla est
quia, sicut diximus, vidcre hic et gu-
stare, est experiri : simplici autem vi-
sione boni vident et videbunt morteni
51 Amen, amen
« dico vobis, si quis
impiorum. Isa. lxvi, 24 : Et egredientur,
sermonem meum servaverit, mortem
et videbimt cadavera virorum qui prseva-
non videbit in aeternum. »
ricati sunt hi )ne. Hajc enim mors dani-
nationis est mors in (eternum durans :

Ilic in ultima parte ostenditur qualitcr ubi homo sic morilur quod nuniquam
sermo Christi vivilicat. permoritur.
Kt dividitur in duas partes : in quarum
prima ostenditur, quod sermo Cliristi
vivificat in secunda autem, removct ca-
:

lumniam Judaeorum contradicentium, « Dixerunt ergo Judtei Nuno cog- ;

ibi, y. Dixerunl ergo Judsei. »

52 : « novimus quia dasmonium habes.
Dicit ergo in primo duo, scilicet, ser-
Abraham mortuus est, et Prophetae :

monis confirmationem, et sermonis ob-

ot tu diois : Si quissermonem meum
scrvati efFcctum.
Dicit ergo Amen, amen. » Apocal.
: «
servaverit, non gustnbit mortem in
iii, ii : Hxc dicit Amen, testis fidelis, seternum.
hoc confirmata veritas.
est, « Numquid tu major es patre nostro
« Si quis sermonem meum servaverit, » Abraham, qui mortuus est ? et Pro-
 : :

IN EVANG. JOANNiS, CAP. VllI-52, 33, 54. 367

phel8E3 mortui sunl. Quem leipsum 17 : Moritur doctus similiter ut indoctus

facis ? »
et idcirco tseduit me vitas mese. Psal.
Lxxxi, 6 et 7 : Ego dixi : Dii estis, et

Ilic excluditur caluiiinia coulra dicluni filii Excelsi omnes. Vos autem sicut ho-
Domini. mines moriemini.
Et habet duo : in quoruui primo ca-
lumnia inducit in secundo, excluditur, :
Numquid major
« es patre iiostro
ibi, y. 54 « Respondit Jesus. »
; Abraham? »
In primo qualuor dicuntur in quo- :

rum primo, ex dicto (quod secunduni Ilic videntur Dominum arguere de

eos veritaleni non habel) arguunt, quod arrogantia sermonis in comparatione ad
ante blasphemantes dixerunt. In secun- palres : et majorem
ideo qua^runt si se
do, arguere videntur Christum de arro- esse reputet Abraham, quem Deus a
gantia sermonis : quia se patribus prae- morte temporali non supportavit. Genes.
ferre videbatur. In tertio, inducunt etiam XXV, 8 Et deficiens, scilicet aetate, mor-
:

de arrogantia, quia se Prophetis antepo- tuus est in senectute bona, provectseque

nere videretur. In quarto, quasi quse- selatis, et plenus dierum.
rentes arguunt, usque ad quem fmem Et Prophetse mortui sunl. Et ideo
« ))

arrogando se extolleret. arrogantia est, quod dicis illos a morte

Dicunt ergo Nunc, » in isto sermo-
: « esse supportandos, qui tuum servant ser-

ne, « cognovimus » quod ante dixinms : monem cum : a morte non supportentur,
« cognovimus » per signum. Job, xv, 13 : qui verbum Dei audiunt et sermonem.
Quid tumet contra Deum spiritus tmis, Daniel. xii, 13 Tu autem,\)(in\t\,vade ad :

iit proferas de ore tuo hujuscemodi ser- prsefinitum : et requiesces, et stabis in

mones ? sortc tua in finem Regum, dierum. 111

« Quia dsemonium habes. » Joan. x, 20 XIX, 4 Sufficit mihi, Dominc

: tolle :

Dssmonium kabet, et insanit : ut quid animam meam, ncque enim melior sum
eum auditis ? Act. xvii, 18 : Novorum quain patres tnei.
dsemoniorum videtur annuntiator esse.
« Abraham mortuus est, » qui tantse « Quem teipsum facis? ))

f uit dignitatis, quod Deus de eo dixit,

Genes. xxii, 18 In semine tuo benedi- : Hoc est, in magnitudine arroganliae
centur omnes gentes. Et hic talis mortuus cui te comparabis, ex quo summis et
est '. ((. Et » mortui sunt « PropJietse, » maximis te anteponis ? Christus autem
qui tantse dlgnitatis erant, quod eis Deus non se fecit magnum, sed Pater genuit
occulta revelavit. Fsal. l, 8 : Incerta ct eum magnum : formam liominis
et ipse
occulta sapientise tuse manifestasti mihi. accipiens fecit se parvum. Ad Philip. ii,
Et illi etiam mortui sunt. II Regum, xiv, 7 : Exinanivit semetipswn, forviam servi
14 : En omnes morimur, et quasi aquse accipiens.
dilabimur in terram.
« Et tu dicis : Si quis sermonem meum
servaverit, non guslabit mortem in seter- « Ilespondit Jesus : Si ego glorifico 54
num. )) Quasi dicercnt Mirum est quod
meipsum, gloria mea
:

nihil est : est

hsec dicis : et nisi insanires^ non diceres.
Et hoc fuit ideo, quia putabant Christum
Pater meus qui glorificat me, quem
loqui de morte temporali, cuni ipse de vos dicitis quia Deus vester est. »

morte seterna loqueretui\ Ecclc. ii, IT» et

Hic exponitur conclusio calumnise.
'
Geues. xxv, 8. Habet autem duas partes contra duo
 308 D. ALIJ. MAG. OIID. 1»ILED.

qua; per caluniniiiin (ilirislo imposue- tem novi eum, et si dixero quia non
rant. Dixerunt ciiiui sorniunein ejus esse scio eum, ero similis vobis mendax.
lalsuin el urroganltMu el ideo (Ihrislus
:

Sed scio eum, el sermonem ejus

priino oslencJit seiinoneinsuum csse vc-
servo. »
rum et secundo, ostendit eum non csse
:

arrogantem, ibi, -s\ 5(j « Abraham, pa- :

ter vester, » etc. Arguit Judaeosdc ignorantia Dci quem

Dicit ergo in priino tria, scilicet, quod iiivocabant.
in sermone suo non liabet a Patre [)ii- Et dicit quatuor : redargutionem igno-
vatam gloriam, quod Patris Dei habet rantice, confessioneni suai scientiae, ab-
gloriam, quod hic glorificatus a Judaeis dicationem ignoranliae, ostensionem
est ignotus et a Christo cognitus. scientiae.

Dicit ergo : « Si ego, » privata gloria, Dicit ergo : « Et non cogjiovistis

« ijlorlfico meipsum. » Et est locutio per eum, » quamvis per opera in me de-
hypothesim. Ac si dicat : Si ego priva- monstratum. Isa. i, 3 Israel me non :

tam gloriam a Patre habcrem sicut vos cognovit, et populus meus no)i inlelle-
mihi imponitis, et illa privata gloria glo- xit.

riiicarem ineipsum, « gloria mea nihil Si autem objicitur, quod ipsi in Lege
est, » et minus quam nihil : quia vana et Prophetis Deum cognoverunt. Ue-
esset illa gloria. I Machab. n, 02 el 03 : spondendum, quod ipsi Deum ut creato-
Gloria ejus siercus et vermis est : hodie rem cognoverunt sed Deum ut Patrem :

extollitur, et cras no)i invenieiur, quia in Filio operantcm non cognoverunt.

Conversus est in terram suam. Osee, iv, Et hujus causa fuit, quod eum cogno-
7 Gloriam corum
: in ignominiam com- scere noluerunt quia de facili Patrem :

mutaho. in Eilio cognoscere potuerunt : et ideo

improperatur eis ista ignorantia. Isa.

« l^st Patep meus, etc. » XLV, 4 : Assimilavi te, ei non cognovisti

me. Erant enim de illis de quibus dicitur,
« Pater meus, » substantialis,
Est ad Tilum, i, 10 Confitentur se nosse :

« qui glorijicat me, » voce et signis, in Deum, factis autem negant.

humana forma latentem. Joan. i, 14 :
« Ego autem, » per substantialem
Vidimus gloriam ejus, gloriam quasi scientiam qua sum ab eo, « novi eum. »
unigeniti a Patre, Isa. xxii, 23 : Erit Joan. I, 18 : Unigenitus qui esi in sinu

in solium glorias domui patris ejus. Patris^ ipse enarravit. Ad Goloss. ii, 3 :

« Quem vos dicitis quia Deus vester In ipso sunt omnes thesauri sapieniias ct

est. enim quod ipse sit Pater, et

» Ille scientise, scilicet Dei, absconditi.

glorificalor meus^ testimoniis Scripturae, « Et si dixero quia non scio eum, »

et vocis, et operibus ostendit. Exod. xv, per falsam humilitatcm, propter vos qui
2 : Iste Deus meus, et glorificabo eum : hoc arrogantiae impulatis, quod ego me
Deus patris mei, ct exaltabo eum. Ha- per consubstanlialilatem dico nosse
ruch, Hic Deus noster, et non
III, 36 :
Deum Patrem : tunc veritatem de me
eestimabitur alius adversus eum. Exod. negans, « ero similis vobis, » ex patre
XV, 11 Quis similis tuiin fortibus, Do-
:
diabolo, « mendax. » Et est locutio per
mine ? Quis similis tui, magnificus in hypothesim. Ac si dicat : Si possibile sit

sanctitate, lerribilis atque laudabilis, quod veritatem negare possim (quod ta-

faciens mirabilia ? men est impossibile), tunc ero similis

vobis mendax. II ad Gorinth. i, 18 : Non

est in illo Est Non. Numer. xxiii,
ei

Sft « Et non cognovistis eum, ego au- 19 : Non est Deus quasi homo, nt men-
 Ii\ EVANG. JOANNTS, CAP. VITR')6, o7. 3G9

tiatnr, neque iit filius hominis, ut mu- visione spiritus gavisus est. Tsa. x, o :

tetur. Sic ergo excludit arrogantiam. Tunc videbis, ei affiues, et mirabitur

Augustinus : « Sic arrogantia vitetur, et dilatabitur cor tuum. Luc. x, 24 :

ut veritas non negetur. » Multi reges et prophetse voluerunt videre

quse vos videtis, etc.
« Sed scio eum, etc.

Hic ostendit quod scit : quia « sermo- « Dixerunt ergo Judaei ad eum :
57
nem ejus servo, » quem mihi injunxit Quinquaginta annos nondum habes,
quando mc misit. Joan. xvii, 4 Opus :
Abraham
et vidisti ?
consuynmavi quod dedisti mihi ut face-
,
Dixit eis Jesus Amen, amen dico :
uS
rem. I Joannis, n, 4 : Qui dicit se nosse
eum, scilicet Deum, et mandata ejus non vobis, antequam Abraham fieret, ego
custodit, mendax est. sum.
« Tulerunt ergo lapides, ut jacerent
5o
in eum : Jesus autem abscondit se, et

^ « Abraham, pater vester, exsultavit exivit de templo. »

ut videret diem meum : vidit, et gavi-
sus est. »
Ecce insurgit hic contra dictum et
calumniam Jtidaeorum.
Ecce quod respondet ad id quod attri- Et dicuntur tria, scilicet, calumnia in-
buerunt arrogantiee, quod se Patribus et sidiantium, responsio veritatis per Dei
Prophetis comparet. Filium, et insurrectio contra veritatem
Et in hoc duo dicuntur, scilicet, veri- per lapidationem, cui Dominus opponit
tatis responsio, et calumniantium obje- patientiam in exemplum nostrum.
ctio. Dicunt ergo : « Quinquaginta annos
De j)rimo dicit Abraham, pater
: « nondum habes. » Allegant aetatem quse
vester, » secundum carnem et secun- videbatur, hoc probent dicti
ut per
dum promissionem, « exsultavit » in impossibilitatem. Chrysostomus legit :

spiritu, « ut » fide et oculis cordis (( vi- « Quadraginta annos nondum habes. »

deret diem meum, » hoc est, lucem qute Et hsec littera videtur esse convenientior
de me fulget, et pellit ignorantise tene- aetati Domini ; quia tunc triginta anno-
bras. Genes. xviii, 1 et 2 : Apparuit ei rum erat : et propter morum gravitatem,
Dominus in convalle Mamhre sedenti et sapientiam, interpretabantur aelatem
in ostio tahernaculi sui in ipso fervore suam circa quadraginta annos. Job, viii,
diei. Cumque elevasset oculos, apparue- 9 : Hesterni quippe sumus, et ignoramus
runt ei tres viri. quoniam dies nostri sicut umbra sunt
« Vidit, » in spiritus cognitione, quod super terram. Isti enim non videbant
per conceptum Tsaac ego essem incar- nisi eam quae ab aetatis experientia est
nandus, et peccati tenebras purgaturus : sapientiam. Unde Plato in Timseo, in
« et gavisus est. » Eccli. XLvm, 27 : prima parte : « Graeci, pueri estis, et non
Spiritu magno vidit ultima. Daniel. est in vobis ulla cana sapientia. » Sed
VII, Adspiciebam ergo in visione
13 :
Dominus secundum hoc quod erat Deus,
noctis, et ecce cum nuhibus coeli quasi ab aeterno vidit quae vidit. Et secundum
Filius hominis veniebat, etc. Genes. hoc quod erat homo^ ab instanti concep-
xviii, 17 et 18 : Num celare potero tionis omni sapientia et scientia plenus
Ahraham quse gesturus sum, cum futu- fuit. Sapient. iv, 8 et 9 : Senectus vene-
rus sit in gentem magnam ? In hac ergo rabilis estnon diuturna,neque annorum
XXIV 24
370 n. ALB. MAG. ORD. PR^D.
mimero computata : cani enim siint « Tulerunt ergo lapides, etc. »
sensus honiinis, el xtas seneclutis vita

immaculata. Considerantes, quod aeternitas non nisi

«Et Abraham vidisli, » qui anle Deo convenit, et quod se per ceternita-
mille annos cst morluus ? Ac si dicanl : tem Deum esse proQteretur, et quod pro
Hoc ost impossibile.lgnorant cnim quod tali blasphcmia csset lapidandus et non :

sibi secundum dcitatem semper prtesens valentes sapientia? quaj loquebatur resi-

luil Abraham, neque mortuus erat qui stere, et operibus quai probabant suos
vilam bibit in fonte vilse. Unde, Exod. sermones : convertunt se ad lapides, ut
111, Ego sum Deus patris tui, Deus
:
illum lapidibus obruant, cujus sermoni
Abraham, Deus Isaac, et Deus Jacob. Et non valebant. Quamvis cnim
resislere

infra, -^. \^ Dominus Deus patrum ve-

:
omne diclum firmalum sit, tamen ini-
sirorum, Deus Abraham, Deus Isaac, quilatis error omittitur : quia innititur
et Deus Jacob, misit me od vos hoc no- : placentibus, et non persuadetur verilate

men mihi esl in seternum. Quod esse non proposita.

posset nisi apud ipsum viveret. Matth. Sic « ergo tulerunt lapides » Judaei,

XXII, 32 Non est Deus mortuorum, sed

:
lapidea contra veritatem corda habentes,
viventiwn. « ut jacerent in Jesum » Act. vii, 51 :

Dura cervice, et incircumcisis cordibus

« Dixit eis Jesus, elc. » et auribus ,vos semper Spiritui sancto resi-

stitis. Matth. xxiii, 37 : Jerusalem, Jeru-

Hunc errorem repellens,« dixit eis Jesus: salem, quse occidis prophetas et lapidas
Amen, amen dico vobis. » Bis confir- cos qui ad te missi sunt, quolics volui
mat ut melius imprimat. Genes. xli, 32 : congregare filios tuos, quemadmodum
Quod vidisti secundo ad eamdem rem gallina congregat pullos suos sub alas,
pertinens somnium, firmitalis indiciuiu et noluisti

cst, eo quod fiat sermo Dei, et velocius « Jesus autem, » non timore mortis :

impleatur. Ita et hic Filius bis contir- quia, Joan. xvui, 4, crucifixoribus occur-
mat. rit neque impotentia resistendi, quia
:

« Antequam Abraham fieret, » tempo- uno verbo in infernum omnes preecipi-

rali generatione, quam praevenit tempus tare potuit. Sapient. xviii, lo et 16, cu-
et subsecutum est, « ego sum. » Non di- ius sermo,... durus debellator in mediam
cit : Fui, vel, eram : quia aeternitas non exterminii terram prosilivit,... et stans,
habet nunc prseteritum. Sed, ut dicit replevit omnia morte. Tamen nunc dis-
Boelius, nunc stans et non movens sese pensative « abscondit se, » cedens furori
somper facit ajternitatem. Et hoc notat eorum usque dum veniret hora Passio-
quando dicit quod est ver-
: « Ego sum : » nis, quam prsefinivit Paler. Et sic docet
bum substaniivum praesentis nunc tem- nos furorem hoslium pro lempore decli-
poris. Quod tamen hic non dicit nunc nare. Ad Roman. xii, 19 : Non vosmet-
temporis, sed nunc ceternitatis, cui, ut ipsos defcndentes, charissimi : sed date
dicit Anselmus in Monologio, omnis dif- locum irse. Isa. xvi, 3 et 4 : Absconde
ferentia temporis ita prsesens est, sicut fugientes, et vagos ne prodas. llabita-
nostro nunc temporis praesens est omnis bunt apud te profugi mci. Et ibidem,
locus et omnis loci differentia. Eccli. xxi, \o : A facie enim gladiorum fuge-
XXIV, 14 : Ab initio et ante ssecula creata runl, a facie gladii imminentis , a facie
,sum, et usque ad futurum saeculum non arcus extenti, a facie gravis proelii.
dcsinam. Joan. xvii, o : Clarifica me, Et exivit de templo, » ab eis desi-
« :

Pater, apud temetipsum, claritate quam gnans derelictionem illorum et transitum

habui, priusquam mundus esset, apud te. ad Gentes. Matth. xxm, 38 Ecce relin' :
 IN EVANG. JOANNrS, CAP. IX. 371

queliir vobis domus vestra deserta. Eze- ter. xxxii, 20 : Ahscondam faciem meam
chiel. m, 12 : Benedicta gloria Domini ab eis, et considerabo novissima eorum.
de loco sancto suo, supple, recedit. Deu- Sic ergo dispensative recessit.
#

GAPUT IX.

Ccecum a Jiativitate sahbato illiiminat : cujus mi?-aculi gloriam Phariscei multis

technis laborant Christo detrahere : et quia is qui coicus fuerat Christum tue-
tur, extra synagogam ejicitur : seda Christo edoctus credit, et adorat ipsum,
qui in judicium se in mundum venisse ait.

1 Et prseteriens Jesus vidit homi- 10. Dicebant ergo ei : Quomodo

nem Ci£cum a nativitate. aperti sunt tibi oculi ?

2. Et interrogaverunt eum discipuli 11. Respondit homo, qui dici-

: Ilie

ejus Rabbi, quis peccavit, hic

: tur Jesus, lutum fecit, et unxit
aut parentes ejus, ut ca^cus na- oculos meos, et dixit mihi :

sceretur? Vade ad natatoria Siloe, et lava.

3. Respondit Jesus Neque hic pec- : Et abii, et lavi, et video.
cavit, neque parentes ejus sed : 12. Et dixerunt ei : Ubi est ille ? Ait :

ut manifestentur opera Dei in Nescio.

iilo. i3. Adducunt eum ad Pharisaeos, qui
4. Me oportet operari opera ejus qui caecus fuerat.
misit me, donec dies est : ve- 14. Erat autem sabbatum, quando
nit nox, quando nemo potest lutum fecit Jesus, et aperuit
operari. oculos ejus.
5. Quamdiu sum in mundo, lux sum i5. Iterum ergo interrogabant eum
mundi. •
quomodo vidisset. Ille
Pharisaei
6. Hsec cum dixisFet, exspuit in ter- autem dixit eis Lutum mihi :

ram, et fecit lutum ex sputo, et posuit super oculos, et lavi, et

linivit lutum super oculos ejus. video.
7. Et dixit ei Vade, lava in natato-
: 16. Dicebant ergo ex Pharisa^is qui
ria Siloe (quod interpretatur dam Non: est hic homo a Deo,
Missus). Abiit ergo, et lavit, et qui sabbatum non custodit.
venit videns. Alii autem dicebant Quomodo :

8. Itaque vicini, et qui viderant eum potest homo peccator h£ec signa
prius quia mendicus erat, di- facere ? Et schisma erat inter
cebant : Nonne hic est qui se- eos.
debat, et mendicabat? Alii di- 17. Dicunt ergo c^co iierum : Tu
cebant : Quia hic est. quid de illo qui aperuit
dicis
9. Alii, autem : Nequaquam, sed si- oculos tuos? Ille autem dixit :

milis est ei. Ilie vero dicebat : Quia propheta est.

Quia ego sum. 18. Non crediderunt ergo Judasi de
372 I). ALH. MAG. ORI). PR/ED.

illo quia csecus fuisset, et vidis- Tu discipulus illius sis : nos

set, donec vocaverunt parentes autem Moysi discipuli sumus.
ejus qui viderat. 29 Nos scimus quia Moysi locutus est
19. Et interrogavcrunt eos, dicentes : ^ Deus hunc autem nescimus
:

Hic est filius vester, quem vos unde sit.

dicitis quia caicus natus cst? 3o, Respondit illc homo, et^dixit eis :

Quomodo ergo nunc videt? In hoc cnim mirabilc est quia

20. RespondcTunt eis parentes ejus, vos nescitis unde sit, ct apcruit
et dixerunt : Scimus quia hic meos oculos.
est filius noster, et quia csecus Ji Scimus autem quia peccatores
natus est. Deus non audit sed si quis :

21. Quomodo autem nunc videat, Dei cultor est, et voluntatem

nescimus aut quis ejus aperuit
:
ejus facit, hunc exaudit.
oculos, nos nescimus ipsum :
32. A sfficulo non est auditum quia
interrogate : setatem habet, ipse quis aperuit oculos caeci nati.

de se loquatur. 33. Nisi esset hic a Deo, non poterat

22. Hasc dixerunt parentes ejus, quo- facere quidquam.
niam timebant Juda^os jam : 34. Responderunt, et dixerunt ei : In
enim conspiraverant Juda?i, ut peccatis natus est totus, et tu
si quis eum conhteretur esse doces nos? Et ejecerunt eum
Christum, extra synagogam fie- foras.

ret. 35. Audivit Jesus quia ejecerunt eum

23. Propterea parentes ejus dixerunt : foras : et cum invenisset eum,
Quia aitatem habet, ipsum in- dixit ei : Tu credis in Filium
terrogate. Dei?
24. Vocaverunt ergo rursuni homi- 36. Respondit ille, et dixit : Quis est,
nem qui fuerat Citcus, et dixe- Domine, ut credam in eum ?

runt ei ; Da gloriam Deo. Nos 37. Et Et vidisti eum,

dixit ei Jesus :

scimus quia hic homo peccator et qui loquitur tecum, ipse est.

est. 38. At ille ait Credo, Domine. Et

:

25. Dixit ergo eis ille : Si peccator procidens adoravit eum.

est, nescio : unum scio, quia 39. Et dixit Jesus In judicium ego in :

caecus cum essem, modo vi- hunc mundum veni, ut qui non
deo. vident, et qui vident cseci fiant.
26. Dixerunt ergo illi : Quid fecit 40. Et audierunt quidam ex Phari-
tibi .''
Quomodo aperuit tibi seeis, qui cum ipso erant, et
oculos ? dixerunt ei Numquid et nos
:

27. Respondit eis : Dixi vobis jam, et c^ci sumus?

audistis iterum vultis
: quid 41. Dixit eis Jesus : Si ca^ci essetis,
audire? numquid et vos vultis non haberetis peccatum nunc :

discipuli ejus fieri ? vero dicitis Quia videmus : :

28. Maledixerunt ergo ei,et dixerunt: peccatum vestrum manet.

 IN EVANG. JOANNIS, CAP. IX-1, 2. 373

cum direxit : ut ex hoc se misericordem

ad miserum ostenderet, et discipulos in

admirationem et ad quserendum provo-

IN CAPUT IX JOANNIS caret. »
De primo, Tobiae, iv, 7 Noli avertere :

ENARRATIO. faciem tuam ah ullo paupere. Thren. v,

1 : Intuere, Domine, et respice oppro-
hrium nostrum. Thren. i, 20 : Vide, Do-
« Et prseteriens Jesus vidit hominem mine, quoniam tribulor. Exod. iii, 7 :

caecum a nativitate. » Videns vidi afflictionem populi mei.

De secundo, in Psalmo xxxi, 8 :

Hic incipit pars illa, quie est de doc- In via hac qua gradieris frmaho super
trina illuminalionis Verbi incarnati, se- te oculos meos. Adhoc enim prseteriit ut

cundum quod illuminativum ostenditur omnibus se exhiberet. Act. x, 38 Per- :

per corporale factum. transiit henefaciendo , et sanando omnes

Dividitur autem in duas partes : in oppressos a diaholo. Sicut enim, Joan,
quarum prima signum iiluminationis iv^ 27 : Mirahantur, scilicet discipuli,

cum suis pertinentiis plene describilur : (juia cum muliere, id est, cum pauper-
in secunda autem, doctrina illuminatio- cula et peccatrice, et alienigena fcemina
nis in signo significata proponitur, ibi, loquebatur: ita quod despe-
hic mirantur
f. 35 : « Audivit Jesus quod ejecerunt ctis multis spectaculis, visum suse digna-
eum foras. » lionis figit in pauperem mendicum cse-
Adhuc, prima pars in tres dividitur cum hominem ad imaginem Dei crea-
:

partes in quarum prima signum perfi-

: tum deturpatam faciem habentem.
citur : in secunda, veritas signi certifica- « Csecum, » visu carentem. Et quod

tur, ibi, t- 8 : « Itaque vicini, et qui vi- major miseria est, « a nativitate, » qui
derant eum prius. » In tertia autem, numquam hujus mundi lucem viderat.
signum manifestatur, ibi, t. 13 « Ad- : Job, III, 16 Qui concepti non viderunt
:

ducunt eum ad Pharisseos. »

lucem. Et hoc facit ad gloriam miraculi :

In prima harum partium triadicuntur, quia in cseco nato magis profundata fuit
scilicet, opportunitas ad faciendum mi- causa caecitatis quam in eo qui aliquan-
racuhim, modus utilis ad perficiendum, do vidit. Psal. lxxxvii, 16 : Pauper sum
et obedientia illuminati ad beneficium ego, et in laboribus a juventute mea.
miraculi suscipiendum.
Opportunitas autemadfaciendum mira-
culum est in quatuor, sciHcet, in caeci mi- « Et interrogaverunt eum discipuli
seria, in discipulorum instructione neces- ejus : Rabbi, quis peccavit, hic aut
saria, in temporah ad miracula facienda
parentes ejus, ut ceecus nasceretur?
congruentia,etin Salvatoris benevolentia.
Respondit Jesus : Neque hic peccavit,
Caci quidem miseria exprimitur per
hoc quod dicit « Et prseteriens, » :
neque parentes ejus : sed ut manife-

quando exivit de medio peccatorum et : stentur opera Dei in illo. »

non stans in via peccatorum. Luc. iv,

30 : Ipse autetn, scilicet Jesus, transiens Ecce instructio discipulis necessaria.
per medium illorum, ibat. Psal, i, 1 In : Et habet duo interrogationcm dubi-
:

via peccatorum non stelit, et in cathc' tationis, et responsionem illuminationis.

dra pestilentise non sedit. Dicit ergo : « Et interrogaverunt eum
« Vidit. » Chrysostomus Dihgen-
: « discipuli ejus, » excitati ad modum vi-
ter, oculo lixo et visu, adspeclum ad cee- sus, ad caecum Deuter. xxxu, 7
I directi. :
n7i D. ALIi. MAG. ORD. PRtED.

Interroga patrem tnum^ et annuntiahit runt me. Quia pcr lerliam ct quarlam
tibi : viajores tuos, et ilicent tibi. gencrationem palrcs frequcnler vidcnt
« Jiabbi. » Magislruni confilcntur : filios et ncpotes. Et sic simplex quidem
cujus volunl esse discipuli. .)oan. ni, 2: el non stulla fuit hffic quffistio ex parte
Rnbbi, scimus quia a Dco venisti magi- parcntum. Et quod Lcx dicit, et Proplie-
ster. JoeL ii, 23 Dedil vobis dociorem: tia, pcenam a^ternam. Quan-
refcrtur ad
justiti.r, et descendere /aciet ad vos im- tum autem ad sccundam parlcm, quae-
brem matutimnn et serotinum. slio fuit bona quia de pcccalo originali
:

« Quis peccavitfhic aut parentes ejus? )) intelligitur quod trahitur a parcntibus

Isli supponebant quoddam falsum, scili- primis sicut dicitur in Psalmo l, 7
: :

cet,quod nullus punilur a Deo nisi pro Ecce enim in iniquitatibus conceptus
peccato. Hoc autem falsuni est, sicut pa- sum, et in peccatis concepit me mater
tet in Beato Job. Et ideo quaerunt. mea.
Videtur tamcn, sicut dicit Augustinus, Et est sensus : « Quis peccavit ? etc. »

quod slulta sit hujusmodi quoestio quia : Hoc est, Utrum peccatum actualc in pa-
pars ejus est contra Legem et Prophe- rentibus, an tantum originale fuerit hu-
tiam_, et pars ejus contra rationem. Con- jus coecitalis causa? Ad Ephes. ii, 3 :

tra Legcm est, quod propter peccata Eramus natura filii irse, sicut et cseteri.
parcntum iste sit punitus. Deuter. xxiv, Filius autem irse merito punitur. II Re-
16 : Non occidentur patres pro /iliis, nec gum, xix, 28 : Neque enim fuit domus
filii pro patribus suis : sed unusquisque palris mei, nisi morti obnoxia domino
in peccato suo morietur. Contra Prophe- meo regi.

tiam aulem, EzechieL xviii, 20 : Anima Si autem objiciat aliquis, quia sic qui-
quse peccaverit, ipsa morietur : filius Ubet puniendus esset, cum quilibet in
non portabit iniquitatem patris, et pater originali concipiatur et formetur in utero
7ion portabit iniquilatem filii. Altera au- matris. Dicendum, quod misericordiae
tem pars fuit contra rationem quia <m- : divinse est quod alicui parcitur justiliae :

tequam iste nasceretur, peccare non po- autem est quando aliquis punitur. Thren.
tuit : quia liberam vitam ad respirandum iii, 22 Misericordiae Domini quia non
:

non habuit. Ergo ista quaestio in toto sumus consumpti : quia non defecerunt
stulta fuit, et super positionem falsi fun- miserationes ejus.
data. Ad hoc autem quod supponunt, quod
Ad hoc autem dicendum, quod quae- nullus puniatur nisi pro peccato, aucto-
stio quidem fuit simplcx sed non peni- : ritatem pro se habuerunt^ Eccle. vii, 21 :

Et ideo voluit eos Dominus ad

tus stulta. Non est homo justus in terra qui faciat
quaerendum provocare. Quia quamvis bonum et non peccet. III Regum, viii,
ceternaliter filius pro patre non puniatur, 46 Non est enim homo qui non peccet.
:

nec etiam temporaliter filius puniatur Job, xv, 14 Quid esi homo ut imma-
:

pro patre : tamen malus pater aliquando culatus sit, et ut justus appareat natus
punitur in filio temporaliter, ut filium demuliere?\iodinmi,i,^: Si dixerimus
videndo torqueatur : sicut, Genes. ix, quoniam peccatum non habemus, etc. Et
23, Cham, filius Noe, punitus est in filio ideo dicit Hieronymus « Quidquid pa- :

suo Chanaan : in hoc quod servituti et timur, peccata noslra promeruerunt. »

maledictioni sit addictus, et ad liberos Gregorius : « ?sulla nocebit adversitas, si

actus patris sui non sit idoneus. Et sic nulla dominetur iniquitas. » Thren. v,
dicitur, Exod. xx, 5 : Ego sum Dominus 16 : Vsenobis, quia peccavimus.
Deus iuus, fortis, zeloies^ visitans ini- Adhaecet similia dicendum, quod pro
quitatem palrum in filios, in tertiam et certo peccatumestpcenaeprimacausa,etsi
quartam generatiouem eorum qui ode- non proxima : et heec causa consuevit vo-
 Il\ EVANG. JOANNIS, GAP. IX-2. 375

qua non, elre-

cari aS.inclis c;insa fine sumptus a vermihus, exspiravit. Oclavo,
mola quia si nori sset culpa, non esset
: ( ut ostendatur quam acerbum in peccato-
poena. Scd hoec nun est causa proxima res erit. II Pelri, ii, 4 Si enim Deus :

meritoiia pcenae in eadem persona, quse Angelis peccanlibus non pepercit, secl
punitur. Quia et Ghristus punitus est rudenlibus inferni delracios in tartarum
pi'opter peccata : non quse fecit ipse, sed tradidit cruciandos, etc. Luc. xxiu, 31 :

qupe fecerunt primi parentes et posteri- Si in viridi ligno hsec faciunt, in arido
tas eorum. Isa. Pro eo quod
liii, 12 : quid fiet ? Sic ergo patet quod in toto
tradidit m mortem animam suam, et non fuit falsa discipulorum suppositio.
cum sceleratis reputatus est, et ipse pec- Et ideo locum habuit queestio.
cata multorum tulit, et pro transgresso- Et hoc est quod dicunt : v Rabbi, quis
ribus rogavit, non perirent.
scilicet ut peccavit ? » Ad Roman. iii, 23 : Omnes
Et sic intelligunlur omnes inductse au- enim peccaverunt, et egent gratia'' Dei.
ctoritates. Dederat etiam Dominus occasionem
Et quod simplex fuit quidem
sic patet huic quaestioni : quia paralytico dixerat,
qusestio, sed non stulta, neque supposi- Joan. v, 14 Ecce sanus factus es : jam
:

tio est omnino falsa. noli peccare, ne deteinus tibi aliquid

Dicit enim Damascenus, quod multis contingat. IJbi innuit propter peccatum
de causis punitur aliquis. Primo enim fuisse punitum. Baruch, iii, 10 et seq. :

infligitur alicui reatum

pcena propter Quid est, Israel, quod in terra inimico-
culpse : sicut Maria,sororMoysi,percussa rum es, inveterasti in terra aliena, coin-
est lepra propter peccatum murmuris'. quinatus es cum mortuis, deputatus es
Et Giezi propter simoniam -. Secundo, cum descendentibus in infernum ? Dere-
ad virtutis probationem et manifestatio- Uqidsti fontem sapientix. Nam si in via
nem sicut Job^ etTobias. Tob. XII, 13: Dei ambulasses, habitasses utique in
Quia placuisti Deo, necesse fuit ut ten- pace sempiterna.
tatio probaret te. Tertio, ad virtutis con-
servationem : sicut Paulo, II ad Gorinlh. « jjic aut parentes ejus. »
XII, 7 : Et ne magnitudo revelationum
extollal me, datus mihi stimulus est Sic, supple, quod vindicatum est pec-
carnismex, angelus Satanx, qui me co- catum ista ceecitale. Et ideo, Tobise, iii,

laphizet. Quarto, propter divini consilii 3^ dicitur : El nunc, Domine, memor

dispensationem, ut in Ghristo. Luc. xxiv, g_y^o mei, et ne vindictam sumas de pec-
26 : Nonne hssc oportuit pati Christum, ^atis meis, neque reminiscaris delicta
et ita intrare in gloriam suam ? Quihto, mea, vel parentum meorum.
addivinsevirtutisinGliristolatentismani- £t hoc est quod sequitur « Ut csecus :

festationem : ut divinae virtulis operatio nasceretur, » in vindictam talis sui vel

manifestata, multis fiat occasio salulis :
parentum peccati quia Deus non punit :

sicut hicinisto cseco. Sexto, ut in aliis sinepeccato, sicut dictum est.

gloria passionis impigra fiat. Ad Hebr.
XII, 3 : Recogitate eum qui talem susti- « Respondit Jesus : Neque hic.etc»
nuit a peccatoribus adversum semetip-
sum contradictionem, ut ne fatigemini, « Respondit Jesus, » desiderantibus
animis vestris defcientes. Septimo, ut suas ingerens illuminationes. Isa. lx, 1 :

mors judicii seterni jam ipsum prseve-

in Surge, illuminare, Jerusalem, quia venit
niat : sicut, Act. xii, 23, Herodes con- lumen tuuni.

* Numer. xii, 9 et seq. 3

cf. Job. i, 6 et seq.
« iV Regum, v, 20 et seq. 4 Vulgata liabet glona.
376 D. ALB. MAG. ORD. PWJED.

« Neqne hic peccavit. » .lob, xvii, II ic tangitur temporis ad miracula fa-

2 : Non percavi, et in ainnritudinibus cienda congruentia.
inoratw oculus nieus. Ibidcin, xvi, 18 : Et dicuntur duo, scilicet, congruitas,
Hxc passus sum absque iniquitnlc ma- et necessitas.

nus metV, cum haberem mundas nd Congruitas tangilur, cum dicit : « Me

Deum preces. Ibidoiii, vi, 2 : Utinam oportet, n hoc est, opportunum est :

appenderentur peccata mea quibus iram quamvis non necessarium, sed volunta-
merui, et calamitns c^uam patior, in sta- rium, quod oportet operari opera ejus <(

tera ! qui misit me, » scilicet Patris. .loan.

« Neque parentes Sed contra ejus. » VI, 29 : IIoc est opus Dei, ut credatis in
hoc objicilur, Isa. xlih, 27 Pater tuus : eum quem misit ille. Et ideo opera fidem
primus peccavit, et interpretes tui prx- fedilicantia, sunt opera a Patrc Filio in-
varicati sunt in me. Sed hoc solvitur per juncta, ct a Filio impleta et perfecta.
ea quie dicta sunt : quia peccatum non Joan. V, 17 : Pater meus usque modo
est causa qua non. Sed
pffinae, nisi sine operatur, el ego operor. Isa. xxvi, 12 :

non oportuit quod peccatum sit islius Omnia opera nostra operatus es nobis,
peccati causa meritoria. Domine. Luc. ii, 40 : In his quse Patris
Et ideo addit : « Sed ut manifestentur mei sunt oportet me esse.

opera Dei in illo. » Ac si dicat, quod

non est csecus natus ad punitionem pec- « Donec dies est. »
cati : scd potius dispensativa est csecitas
ista, ut manifestato opere miraculi, vir- Dics hic est praescntia lucis super nos :

tus divina nppareat, et sic ad fidem eedi- et dupliciter, scilicet, per corporalem
ficentur credcntes. pra^sentiam, et per fidem dum vivimus :

Sed si objicitur, quod Deus bonorum quia post vitam non valet nobis operatio
nostrorum non indigct ad hoc quod no- solis. Psal. ciii, 23 : homo ad
Exibit
bis benefaciat multo minus indiget ma-
: opus suum, et ad operationem suam
lorum nostrorura, ut virtutem suam ad ad vcsperam. Eccle. ix, 10 Quod-
iisque :

sedificationem nostrit fidei ostendat : cumque facere potest manus tua, instan-
quia multis modis aliis in salutem no- ter quia nec opus, nec ratio,
operare :

stram ostendere potest. Ad hoc dicen- nec sapienlia, nec scicfiiia erunt apud
dum, quod quidem aliter ostendere po- inferos, quo tu properas. Ad Galat. vi,
tuit : sed nullus modus ita familiaris et 10 : Dum
tempus habemus, operemur
conveniens nobis fuil. Et ideo defectum bonum ad omnes, maxime autem ad do'
quem meruimus, incidere permisit ut sa- mesticos fidei. Prsesentia enim lucis, et
lutem desideremus : et oblata salus ostendit quid operemur, et juvatad ope-
gratam faciat nobis Salvatoris gratiam. rationem, et operatur in nobis, sicut

Et hoc modo caecitatem istam Deus dis- prffisentia solis in mundo. Malach. iv,
pensavit. Et hoc est quod dicit, Joan. xi, 2 : Et orietur vobis timentibus nomen
4 Infirmitas haec non esl ad mortem,
: meum Sol justitige, et sanitas in pennis
sed pro gloria Dei, ut glorificetur Filius ejus. Ideo dicitur, Eccli. xliii, 2, quod
Deiper eam. Eccli. xliii, 26 et 27 Au- : sol est vas admirabile opus Excelsi. Si
dientes auribus nostris admirabimur. ergo occidat sol a nobis, non valebit no-
lllic prseclara opera et mirabilia^ etc. bis ipsa operatio soUs.
Et hoc est quod sequitur :

« Me oportet operari opera ejus qui « Venit nox, etc. »

misit me, donec dies est : venit nox,

quando nemo potest operari. » Nox quae a nocendo dicitur : quae nox
,
 Ii\ EVANG. JOANNIS, CAP. IX-4, 5, 6. 377

nihil aliud est, nisi absentia lucis nos ad Judaeis nova lux oriri visa est. Et ite-
operanduni adjuvantis, quando operatio rum, ibidem, x, 6 : Et in lucem solem^
ulterius non proderit. Matth. xx, 8 : que conversus est.

Cum sero facium esset, dicit dominus Sic ergo spargo lucis beneficia.
vitieas procuratori suo : Voca operarios^
etredde illis mercedem, etc. Tunc enim
non est tempus operis, sed recipienda; « Hsec cum dixisset, exspuit in ter-
e
divinae mercedis. Apocal. xiv, 13 : Ope- ram, et fecil lutum ex sputo, et linivit
ra enim illorum sequuntur illos. Sa-
lutum super oculos ejus.
pient. XVII, 16 et 17 : Si rusticus quis
Et dixit ei : Vade, lava in natato-
erat, aut pastor, aut agri laborum ope-
rarius prseoccupatus esset, ineffugihilem
ria Siloe (quod interpretatur Missus).
sustinehat necessitatem : una enim cate- Abiit ergo, et lavit, et venit videns. »

na tenehrarum omnes erant colligati. Et

ista nox, tenebrse sunt exteriores, in Hic tangitur modus miraculo conve-
quas projiciuntur desperati. Matth. xxu, nientissimus. Sicut enim emissa de ca-
13 : Ligatis manihus et pedibus, proji- pite Domini sapientia, lutuin primo fecit
cite eum in tenehras exteriores : ibi erit in factura primi hominis : ita nunc
fletus, et stridor dentium. descendente de capite Christi saliva (quse
Et hoc est quod dicit : « Quando nemo est humor quod salsapientiam
salsus, eo
potest operari, » quia solis justitiee lu- signat),iterato temperato luto facit lutum
men tunc non juvat ad operationem. in temperationem hominis ut ostendat :

Job, Noctem illam tenebrosus

III, 6 : se eumdem Salvatorem et Creatorem.
turbo possideat, non illustretur lumine : Sic ergo et tali de causa, et modo tali,

quia illa est nox aeternse damnationis. fecitlutum ex sputo. Job, x, 9 Memento, ;

Sapient. xvii, 5 Igtiis quidem nulla vis : quseso, quod sicut lutum feceris me.
poterat illis lumen praehere, nec siderum Scias autem, quod lutum materiam
limpidas flammae illuminare poterant substantiae nostrse signat. Ad Roman.
illam noctem horrendam. IX, 21 : An non
habet potestatem figulus
/«(?i, etc? Jerem. xviii, 6: Sicut lutum in

manu figuli, ita vos in manu mea, do-

« Quamdiu sum in mundo, lux sum mus Israel. Job, xxxiii, 6 De eodem :

mundi. » luto ego quoque formalus sum. Virtus

autem animae, et ratio, et intellectus,
Ecce benevolentia Salvatoris, quae so- sunt ex humore descendente a capite : ct
la benevolentia semper fluit in beneficiis sapor gratiae est ex sale salivae. Hoc
lucis. signatum est, I Regum, xxi, 13, ubi de-
Dicit ergo : « Quamdiu sum in mun- fluebant salivse in harham David, ubi
do, )) ve] praesentia corporali, vel prse- immutavit os suum sic Filius Dei, im- :

sentia fidei quod tempus constitutum

: mutans ad infirmitatem hominis et ad
est ad merendum, et dies est hominis. stultitiam crucis vultum suae majesta-
Ad Roman. xiii, 12 Abjiciamus opera : tis, talem in nos salivam illuminationis
tenehrarum, et induamur nrma lucis : immisit. Hoc est collyrium de quo dici-
sicut in die honeste amhulemus. tur, Apocal. ui, 18 : Collgrio inunge
« Lux sum mundi. » Et sicut lux sem- oculos tuos, ut videas. unguen- Hoc est
per radios emittit, ita ego emitto spi- tum, de quo dicitur in Psalmo cxxxn,
rituales radios beneficiorum. Joan. xii, 2 Sicut unguentum in capite, quod
:

36 : Dum lucem habetis, credite in lu- descendit in harbam, barbam Aaron, hoc
cem, ut filii lucis sitis. Esther, viii, 16 : est, in omnes capiti Christo adhaerentes.
378 D. ALB. MAG. ORD. PR.^.D.

Sic ergo Christus sapienliam Verbi luto quindo forle slillanlcm reci|)iat ct leser-
nostrap naturae admiscens, caecum illu- vet. Et hoc vocatur natatoria pluriiliter,

minnvil. quia multis nalatoriis parum fluil ad uti-

El hoc est quod dicit : litiUem hominis. El ideo dicilur, Isa. viii,

G, quod aquoe Siloe vadunt cum silentio,

« Exspuit in terrnm, » quia sonum undarum non bubent.
Et subdit Evangelista : « Quod inter-
Deitatem hnmanae naturffi associans : pretaiur Missus, » quia polius sunt aquae
« et fecit lutum^ » conlemperando ler- de pluviis coeli rni^saf', quam de propriis
ram sapientise divinae. Job, xxxviii, 14 : thesauris aquarura erumpenles. Signili-
Hestitiictur ut lutum signnculum, et cant autem ha' aquae slillas divini elo-

stabit sicut vestimentum. Quia signacu- quii, quasi quae totae de ccclo missffi sunt,

lum imaginis Patris, ut lutum restitutum et non cum tumore syllogismorum, aut
est a casu prislino, et in Verbo ipsum colore rhetorum descendunt sed in :

assumente stabit sicut assumpti habitus silenlio humilitatis et pacis et quieti

vestimentum. Ad Philip, if, 7 : In simi- cordis. Isaiae, lv, 10 el 11 : Quomodo
litudinem hominum factus, et liahitu descendit imber et nix de ccclo, et illuc

inventus ut Iiomo. ultra non revertitur, sed inebriat ter-

«Exsputo, » a capite suo descendente, ram, et infundit eam, et dat semen se-
in quo omnis virtusestcapilis.AdColoss. renti, et panem comedenti : sic erit

II, 3 In i/jso sunt omnes thesauri sapien-

: verbum meum cjuod egredietur de ore
tise et scientia, Dei sciiicet, absconditi. meo : non revertetur ad me vacuum, sed
« El linivit super oculos ejus » lutum faciet qusecumque volui, et prosperabitur
de nalura terrae. Isle quidem eliam in hisad quse misi illud. Ezechiel. xxxvi,
videns, excsecati debuit propter terrae 25 et 26 Effundam super vos aquam
:

obscuritalem. Sed de natura salivae vir- mundam, et mundabimini ab omnibus

tus sanativa in luto fuit : et ideo lifiivit, inquinamentis vestris, etc. Et dabo vobis
quia lutum fecit ad magnitudinem mira- cor novum, et spiritum novum ponam in
culi : saliva vero perfecit virlutem. Unde, medio vestri.
Beda : « Exspuit in terram, et lutura
fecit, quia Verbum caro factum est, et « Abiit ergo, etc. »

habitavit in nobis. »
Ecce illurainati obedientia, quae est in

« Et dixit ei : Vade, lava, etc. » tribus.

« Abiit ergo, » quia a causis et locis
Ad quid lavare oportebat si supra ocu- caecitatis recessit. Psal. xliv, 11 : Obli-
losunguenlum fuit ? Sed ad hoc dicen- viscere populum tuum, et domum palris
dum, lavandi fuit causa non saliva, sed tui.

terra : quia causa caecitatis peccatum « Et lavit, » quia a se maculas conta-

fuit. Psal. VI, 7 : Lavabo per singulas gionis terrenae emundavit. IV Regum, v,
noctes lectum meum, et lacrymis meis 14 : Descendil, et lavil in Jordane septies
stratum meum rigabo. Isa. i, 16 : Lava- juxta sermonem viri Dei, et restituta est
mini, mundi estote, auferte malum cogi- caro ejus sicut caro pueri parvuli, et

tationum vestrarum ab oculis meis. mundatus est.

Ubi autem lavet, determinat In na- : « Et venit videns, » propter mysterii
tatoria Siloe. » Est autem Siloa fonticu- secretum, et obedientiae meritum. I Re-
lus ad radices montis Sion, non jugibus gum, XV, 22 : Melior est obedientia quam
fluens aquis, sed in cerlis horis : el idco victimse. Venit autem per fidei devolio-
indiget receptaculo, quod aquam ali- nem, et vidit per credibilium intelleclum
 IN EVANG. JOANNIS, GAP. IX-8, 0, 10. 379

in proximo. Psal. xlv, 9 : Venite^ et vi- ves, ut tlUus inopia vos dimtes esselis.

dete opera Dei^ quse posuit prodigia su- Hi aulem qui propter Deum noli erant
per terram. ejus, propter subitam in facie ejus appa-
rentem mutationem, « dicebant^ » ex
pietate potius quam ex ignorantia dubi-
« Itaque vicini, ei qui viderant eum tanles : « Nonne hic est qui sedehat, et

prius quia mendicus erat, dicebant ; mendicahat^. enim sedent, quia

^^ Cseci
vestigia non videnf. Mendicant autem
Nonne hic est qui sedebat, et mendi- :

quia artes operum unde lucrcntur discere

cabat? Alii dicebant : Quia hic est.
non possunt. Act. ni, 10 : Impleti swit
Alii autem : Nequaquam, sed si-
stupore et exstasi in eo quod contigerat
milis est ei. Ille vero dicebat : Quia iili.

ego sum. »

« Alii autem dicebant, etc. »

Hic incipit pars, quas est de miraculi
certificatione. Ecce disceptatio. Qui contra gratu-
Et dividitur in duas partes in quarum : lanles ei dicebant : « Quia hic est » vere
prima ponitur certificatio ejus in quo qui beneficium a Salvatore recipit. Joan.
miraculum est perfectum in secunda, : VI, 14 : IJic est vere Propheta, qui ventu-
cerlificatio ejus qui fecit miraculum, ibi, rus est in mundum.
:^. 10 : « Dicehant ergo ei : Quomodo
aperti sunt tibi oculi? n « Alii autem : Nequaquam, etc. »
Adhuc, prima harum dividitur in tres
parles quarum prima ponitur de eo, in
: « Alii autem^ >> volentes offuscare mi-
quo factum est miraculum, dubitatio in : raculum, dicebant : « Nequaquam, »

secunda, disceptatio : et in tertia, certi- supple, est ille, « sed similis est ei. »

ficatio. Isa. v, 20 : Vse qui dicitis malum bonum,

Dicit ergo : « Itaque, » tam magno et bonum malum : ponentes tenebras lu-
subito apparente prodigio, « vicini, » qui cem, lucem tenebras. Act. xni, 41
et :

parentes et natales ejus cognoverunt, Opus operor ego in diebus vestris, opus
« et qui viderant eum prius, » ex com- quod non credetis, si quis enarraverit
muni et connutritia familiaritate, « quia vohis.
mendicus erat, » quia a notis maxime « Hi^ autem dicebat, miraculum
»

petebat. Luc. i, 58 : Audierunt vicini et in seipso certificans : « Quia ego sum. »

cognati ejus quia magnificavit Dominus NulH enim ita constabat de ipso sicut
misericordiam cum illa, et congratula' sibi. II Machab. iii, 36 Testahatur :

hantur ei. Et prae nimia leetitia vix cre- omnihus ea quae suh oculis suis viderat
dere potuerunt. Mendicus autem erat qui opera magni Dei. Tobioe, xii, 6 Coram :

ab aliis quserebat, et ille a pluribus notus omnibus viventibus confitemini ei, quia
fuit. Semper aulem Dominus mendicis fecit vobiscum misericordiam suam.
plus gratise impendit : quia ilHs similis
esse voluit, et impendere misericordiam,
ut homines ad similia provocaret. Jacobi,
u Dicebant ergo ei : Quomodo aperti 10
II, 3 Nonne Deus pauperes elegit in hoc
:

sunt tibi oculi? »

mundo, divites in fide, et hxredes regni
quod repromisit Deus diligentibus se ?
II ad Corinth. viii, 9 : Scitis gratiam Hic incipit certificatio ejus qui fecit
Domini ?iostri Jesu Christi, quia propter miraculum.
vos egenus factus est, cum esset di- Et tanguntur hic duo, scilicet, modi
 380 n. ALB. MAG. ORD. PR^D.
inquisilio, et ejus qui fccit niiraculuni Qui dicitur Jesus. » Nomine non
«

certilicalio. vacuo Salvator appellatur quia, sicut :

Dicit ergo : « Dicebant ergo ei. » Chry- dioitur, Eccli. xi-vi, 1 et 2 : Fuit magnus
sostomus : (f disceptantes de miraculo » : secundum nomen suum, maximus in sa-
« Quomodo apcrti sunt tibi oculi ? » lutem electorum Dei. Ad Philip. iii, 20 :

Ourestio est admirantiuni, et modum Salvatorem exspectamus Dominum no"

operationis divinae virtutis ignorantium : strum Jesum Christutn, qui reformabit
quia ad illum humana ratio non potest. corpus humilitatis nostrsp., etc. Quidquid
Luc. I, 34 : Quomodo fict istud? Eccle. enim peccatum deforniavil, Salvator re-
I, 8 : Cunct3e res difficilcs : non potest formavit. Et hoc signatur, Jorem. xvin,
eas homo explicare sermone. Et ideo 4, ubi dicitur de figulo Et dissipatum :

nuUa quaeslio est : quia modus ille divi- est vas quod ipse faciebat e luto manibus
nae sapientiae operantis profundari non suis : conversusque fecil illud vas alte-
potest. Job, xxxvi, 24 : Memento quod rum, sicut placuerat in oculis ejus ut
ignores opus ejus, scilicet Dei, de quo faceret.
cecinerunt viri. Laudare enim opera Dei llle ergo qui vere Jesus dictus est,

debemus, et admirari, sed investigare « Lutum fecit, » ex sputo salivae sui

non possumus modum. Psal. cxxxviii, 6 : capitis : quod gratia est, descendens a
Mirabilis fncta est scientia tua ex rne, deitate, condita sale suae sapientiae : quae
etc. gratia in lutum ex quo factus sum com-
Ex modo etiam loquendi videtur, quod mixta est, ct mihi dccus naturae reddidit,
iste pupillas clausas ungula habuit, quia et abstulit deformitatern : sicut figulus

sic quserunt : « Quomodo aperti sunt tibi addit parteni confractam in opcre luti.

oculi? » et non dicunt Quoniodo dati

:
Psal. xxxii, 15 : Qui finxit sigillatim

sunt tibi oculi ? Isa. xxxv, 5 Tunc ape- :

corda eorum : qui intelligit omnia opera
rientur oculi coecorum, et aures surdo- eorum. Genes. Formavit Deus ho-
n, 7 :

rum patebunt. minem de limo terrse. De eodem enim et

naturali principio et efficiente fit unius-
cujusquc prima formatio, et refor-
rei
II « Respondit : IUe homo, qui dicitur matio si depravatur et ideo certum est :

Jesus, lutura fecit, et anxit oculos hunc esse Creatorein hominis.

« Et unxit, » luto commixto,sic
meos, et dixit mihi : Vade ad natato-
« oculos meos, » hoc significando, quod
ria Siloe, et lava. Et abii, et lavi, et
gratia luminis suae deitatis in oculos
video.
meos descenderet, et me illuminaret,
1« Et dixerunt ei : Ubi Gst ille?Ait :
causam caecitatis meae repellendo.
Nescio. » Actuum, IX, 18 Confestim^ : scilicet sub
manu Ananiae, ceciderunt ab oculis ejus
Ecce certificatio ejus qui fecit miracu- tamquam squamae, el visum recepit.
lum. Ananias enim donum gratise Dei inter-
Tanguntur autem hic tria revelalio : pretatur.
factoris per nomen, et modus operationis « Et dixit mihi, » praecipiendo :

ipsius, et occultatio ipsius per absentiam « Vade, » profectu gratiae et laudis divi-
secundum locum. noe. Psal. lxxxiii, 8 : Ibunt de virtute in
Dicit ergo : « Ille homo. » Qui prseci- virtutem.
puae dignitatis est inter homines, qui in « Ad natatoria Siloe, » ubi stillici-

hominum est forma, homines curans. Ad dium divinae sapientiae in concham con-
Philip. II, 7 : /n similituditiem hominum gregatum est, sicut in Christo homine.
faclus, et habitu inventus ut homo. Ad Coloss. II, 3 In ipso sunt omnes the- :

A
 m EVANG. JOANNIS, CAP. IX-11, 12, 13. 381

sauri sapientiae el scieniice, scilicet Dei, « Et dixerunt ei : Ubi est ille? »

absconditi. Joan. i, 16 : De plenitudine
ejus nos ornnes accepimus , el gratiam pro Dolose quaerunt ut accusent. Joan.
gratia. Ille enim Siloe fonticulus humilis VIII, 21 : Quseretis me, et non invenietis,
est : quia ad hoc nostrum lutum quod et in peccato vestro moriemini.
ipse ut Creator miscuit, missus est. Psal. « Ait, » illaminatus : « Nescio, » quia
L, 9 : Lavabis me, et super nivem dealba- indigni estis ut vobis indicetur. Joan.
bur. V, 13 : Jesus declinavit a turba consti-
Et hoc est quod Et lava. »
dicit : « tuta in loco. Cantic. v, G : llle declina-
Joel, III, 18 : Fons de domo Domini egre- verat, atque transierat.
dietur, el irrigabit torrentem spinarum,
hoc est, hispidorum et deformium pecca-
torum. Unde post modicum sequitur, « Adducunt eum ad Pharisseos, qui 13
t. 21 Mundabo sanguinem eorum,
: caecus fuerat.
quem non mundaveram. Erat autem sabbatum, quando lu- 14
« Et abii, » per obedienliam, hoc est, a
tum fecit Jesus, et aperuit oculos ejus.
propria voluntatc recessi, et suse appro-
Iterum ergo interrog-abant eum 15
pinquavi. Tsa. lviii, 13 et 14 : Si non
invenitur voluntas tua, ut loquaris ser-
Pharissei quomodo vidisset. Ille au-
monem, tunc delectaberis super Domino tem dixit eis Lutum mihi posuit su-
:

et sustollam te super altitudines terrse, per oculos, et lavi, et video.

et cibabo te hsereditate Jacob, patris Dicebant ergo ex Pharisseis qui- 16
tui.
dam : Non est hic homo a Deo, qui
Et lavi,
« continua expiatione im-
y>

sabbatum non custodit. Alii autem

munditiam luti purificavi. Psal. vi, 7 :

Lavabo per singulas noctes lectum dicebant : Quomodo potest homo pec-

meum, lacrgmis meis stratum meum ri- cator hsec signa facere ? Et schisma
gabo, hoc est_, delectationem peccati, in erat inter eos. »
qua turpiter jacens quievi.
« Et video, » hoc est, visum recepi. Hic post confirmationeni miraculi,
Act. IX, 17 : Dominus misit me Jesus, ponitur publicatio ipsius, quse etiam
qui apparuit tibi in via qua veniebas, facta est Pharisseis invitis.
ut videas, et implearis Spiritu sancto. Dividitur autem in tres partes in :

Sed Quare luto curavit

quseritur, quarum prima nituntur reprehensibile
istum,et quare misit ad Siloam? tacturn ostendere : in secunda, nituntur
Ad quod dicendum secundum Ghry- Christum hujus miracuU factorem non
sostomum, quod lutum posuit, quod esse probare, ibi, j^. 17 : « Dicunt ergo
etiam coecitate, et opacitate, et terreni- cseco iterumTu quid dicis ? » In tertia
:

tate, lumini contrarium fuit oculorum, autem, in his ambobus deficientes, fa-
ut magnitudo appareret et miraculi : clum nituntur obumbrare et minuere,
ostenderetur quod potentia divinse virtu- ibi, ji. 24 « Vocaverunt ergo rursum
:

tis, quae in ipso erat etiam in his quge hominem. »

contrarium operantur suae voluntati, facit In prima liarum tria dicuntur, scihcet,
effectum. Genes. xviii, 14 Numquid : reprehendenlium sollicitudo, reprehen-
Deo quidquam est difficile ? Misit autem sionis quaesita occasio, et reprehenden-
lotum ad locum publicum, tum propter tium dissensio.
regni solium, tum propter aquse refri- In primo horum adhuc tria sunt, sci-
gerium ut omnibus notum Heret tantae
: licet, caeci ad judicium Phariseeorum
potentiae miraculum. preesentatio, temporis quando miracu-
382 D. Af.B. MAG. ORD. PRyf^D.

lum faclum est delerniinatio, et IMiari- agentes. EccH. xni, 14 : Ex ))iulta lo-
soeorum dolosa de modo miraculi inve- quela toilabil ie, et subridois viierro -

sligalio. gabit te de absco)iditis tuis.

Dicil ergo Evanfielisla : « Adduciml » « Quo))iodo vidissei. » Quia factum

vicini, ct (iui noverant islum prius, calumniari non poterant, modum requi-
« €117)1, » caecum illuminatum, « ad Pha' runt, ut illuni reprehendant : quia ex
risceoSy » quorum judicio probaretur vel modo volebant ostendere quod esset
iinpiobarotur miraculum^ « qui aecus maleficus et non divinus. Joan. vm, 48 :

fuerat. » Psal. lxvii, 31 : Congregatio Samarila)ius es iu, et dse))io)iiu)n habes.

taurorum i)i vaccis populo)'U))i : ut cx- Matth. xii, 24 : /n Beehebub, principe

cluda))t cos qui probati swit argoUo. dse))io)iio)'U))i, ejicis dse))io)iia.

Isti enim tauri fueiunt qui cornibus po- « Ille auion » inlrepidus confitebatur,
testalis et judicii omnia ventilabant. Alii et simpliciter veritatem simplicem con-
autem inferiores vaccis comparanlur, fitens, « dixit eis : Luluni ))iihi posuit
propler libidinem carnis, qui cum eis super oculos. » Cum tamen secundum
conveniunl. Et boc pcrmiltit Deus, ut Platonem oculi ex igne, secundum Ari-
excludanl, boc est, sicut opere excluso- stotelem autem ex aqueo limpido confi-
rum, eminere et fulgere faciunt eos qui cianlur. Yl ignis quidem fulgor caUgat
probati sunt et Deo accepti : argenlo, ex luto, et aquai limpiditas turbatur :

hoc est, discussione tinnula et sonora ut per contrarium naturoc, divina virtute
per disputationem. Exclusores enim di- sanatus esse intelligatur.
cuntur argentarii et aurilices, qui spe- « El lavi, r> gratia Dei, et limpiditate
ciem faciunt anaghpbi in argento et sapientiae Scriplurarum lutulentam sub-
auro. Sic isti dum sollicitantur qualiter stantiam purgavi. Isa. i, IG : Lava)nini,
facta Christi ventilentur ad reprebensio- mwidi estote.
ncm, magis faciunt ea eminere et ful- « Et video, » tenebris absolutis Cceci-
gere ad laudem dum sollicite qui3erunt
: tatis. Michieae, vir, 8 : Cu))i sedero in te-
reprebendere, et non inveniunt. nebris, Domi)ius lux mea est. Matth. xx,
34 : Teligit oculos eorwn, et confestim
« Erat autem sabbatum, quando lu- viderunt, el sequeba)itur eum.
tum fecit Jesus, »
« Dicebant ergo ex Pharisaeis qui-
Quia hoc videbatur esse manuale et dam. »
servile, « el aperuit oculos ejus, » per
luti appositionem. Luc. vi, 7 : Ohserva- Ecce istorum dissensio : quia quidam
ba)it aute))i Scribse et Pharissei si sab- coacli ab ipsa veritate,jam addevotionem
balo curaret. jMajoreni enim curam ha- deflecti videbantur quidam autem mali- :

bebant dc sabbalo quam de bomicidio tia obslinati, persistebant in pertinacia.

vel de adulterio. Maltb. xxni, 24 Z/t- : Et hoc est : « No)i est hic homo, »
quanies culicem, camelwn aute))i glu- nam Deurn nolunt confiteri, « a Deo, »

tientes. 60 quod contra preeceptum Dei facere

videtur, « qui sabbatwn )ion custodit, »
« Iterum ergo interrogabant eum quia sabbatum et opere et prsecepto est

Phariseei, » sanctificatum. Opere : quia requievii

Deus die septimo ab universo opere quod
Ad quos productus fuerat dolose patrarat \ Praecepto autem, Exod. xx,

* Genes. ii, 2.' Et infra, ^. 3. Et henedixit ipso cessaverat ah omni opere suo quod creavit
Deus diei septirno, et sanctificavit iUurn, quia in Deus utfaceret.
 IN EVyVNG. JOANNTS, CAP. fX-lG, 17, 18. .383

8 : Memento ut diem sabbati sanctifices. Pharisaeorum versutia ad quserendum,

« Alii aufem, » incliaati ad devotio- duritiaeorum ad credendum, diligentia
nera, « dicebant : Quomodo potest homo ad investigandum, et parentum caeci ti-
peccator, » qui cum Deo nihil habet miditas ad veritatem testificandam.
commune, « hdsc signa facere ? » « Dicunt ergo. » Quaerebant enim ver-
CoNTRA hoc est quod" dicitur, Matth. sule a simplici : « Tu quid dicis de illo
VII, 22 et 23 : Multi dicent mihi in illa qui aperuit oculos tuos ? » Ac si di-
die Domine, Domine, nonne in nomine
: cerent : Secrete illum nosli, et aUquid
tuo prophetavimus, et in nomine tuo mali te non latet : dic lioc. Jerem. ix, 8 :

dsemonia ejecimus, et in nomine tuo vir- Sagitta vulnerans lingua corum, dolum
tutes multas fecimus ? Et tunc confitebor locuta Ghrysostomusest. « Tntuere :

illis Quia numquam Jiovi vos. Respon-

: quot modis tenlant miraculum obum-
sio est ad hoc, quod sicut saepe diximus, brare. Sed haec est natura verilalis ut
quod isti non attendebant tam factum per hsec potior fiat, per quee intenditur
quam modum faciendi : quia ut potesta- obumbrari. » 111 Esdrae, iii, 12 : Super
tem liabens, non cum clave suplicatio- omnia vincit veritas. Et, ibidem, iv, 38 :

num vel exorcismorum ista faciebat, sic- Veritas manet, et invalescit in seternum,
ut saepe diximus. Unde, Matth. vii, 29 :
et vivit, et obtinet in ssecula sseculo-
Erat docens eos sicut potestatem habens, rum.
et non sicut Scribds eorum et Pharissei. « Jlle autem dixit, » constans athleta
« Et sic sckisma erat inter eos. » Et veritatis. Eccli. iv, 33 : Pro justitia ago-
hoc voluit Dominus, quia concOrdia ma- nizare pro anima tua, etc.
lorum est mala. Isa. xix, 14 Dominus : Quia Propheta est. » Propheta ma-
«
miscuit in medio ejus spiritum vertigi- gnus et fidelis in conspectu Domini.
nisieterrarefeceruntjEggptuminomni Lucee, vii, 10 Propheta magnus sur-
:

opere suo, sicut errat ebrius et vomens. rexit in nobis, et quia Deus visilavit ple-
Act. xxiii, 7 Facta est dissensio inter
:
bem suam.
Pharisseos et Sadducseos : et soluta est
multitudo. « Non crediderunt ergo, etc. »

Ecce ad credendum duritia. Quia licet

« Dicunt ergo cseco iterum : Tu illum videntem cernerent^ et testimo-

quid dicis de illo qui aperuit oculos nium omnium esset quod prius csecus
fuerat, tameii non crediderunt de illo
tuos? IUe autem dixit : Quia Propheta
quia csecus esset. Et liaec fuit crassa infi-
est. Domine, quis cre-
delitas. Isa. iv, 1 :

Non crediderunt ergo Judsei de illo didit auditui nostro, et brachium Do-
quia ceecus fuisset, et vidisset, donec mini cui revelatum est ? Exod. iv, 1 :

vocaverunt parentes ejns qui viderat. Respondens Mogses ait, scilicet Deo Non :

credent mihi,neque audient vocem meam,

Et interrogaverunt eos^ dicentes :

sed dicent Non apparuit tibi Dominus.

:

Hic est filius vester, quem vos dicitis

« Donec vocaverunt parentes ejus qui
quia csecus natus est? Quomodo ergo viderat, » hoc est, qui illuminatus fue-
nunc videt? » rat : quia parentes non libenter conti-
tenlur turpia de filiis. Turpe autem est

Tangit hic negationem ejus qui fecit csecum natum genuisse. Job, xxiv, 13 :

miraculum. Et sicut in praecedenli, ita et Ipsi fuerunt rebelles lumini, et ignora-

hic ex hoc magis publicatur. verunt vias ejus, et nescierunt semitas
Tanguntur autem hic quatuor, scilicet, ejus. C hrysostomus : « Putabant aborti-
 381 D. ALB. MAO. ORO. PR^D.
vum faccre iniraculum, uiulc scmper re- dcutium conlitcri miracuii veritatem.
bellaie nili-bautur. « « Scimus quia hic est filius noster. »
Hajc cst responsio ad primam qua^stio-
« Et iiiterrogaverunteos, dicentes. » ncm, quam inipHcite proponebant. Isa.
Lviu, 7 : Carnem tuam ne despexeris.
Eccc quanla diligcnlia ad qua?rcndum. Ibidem, xux, l."i : Numquid oblivisci

Non cnim sulTccil quajrcie a caeco, potest mulier infantcm suum, ul non
nisi eliam parcntes et noti vocaren- misereatur filio uteri sui ? Proverb.
tur. xxxi, 2 Quid, dilecte mi ? quid, dilecte
:

Faciunt autcm bic duas quwsliones, et utcri mei ? quid, dilecte votoricm meo-

implicanl tcrtiam antc duas quas faciunt. rum ? Jlanc autem quaestionem natura
J^^t ideo parcnlcs respondcrunt ad duas, negare non pcrmittit.
ct ad lertiam non respondent propter « Et quia csecus natus est. » Quod
timorem. conliteri non verecundum esl, tamen ve-

Prima quam implicant quajstio cst ritas id confiteri compellit. Ad Romanos,

haic : « Hic hoc est

est filius vesler? » ; IX, 1 : Verilatem dico in Christo : non
Estnc bic lilius vester? Videbant enim mentior, teslimonium mihi perhibente
manifeslum factum in homine, et con- conscientia mea in Spiritu sancto. Ad
stantiam ad confitendum et ideo de illo : Epbes. IV, 25 : Deponentes mendacium,
nesciuntabquid sui propositi investigare. loquimini veritatem unusquisque cum
Act. IV, 14 Hominem videnles slantem
: proximo suo, quoniam sumus invicem
cum eis, qui curatus fuerat, nihil pot- membra.'
erant contradicere.
« Quem vos dicitis quia csecus natus
est. » Secunda quseslio est. Chrysosto- « Quomodo autem nunc videat, ne-
mus : « iuquinati per omnia scelera, scimus : aut quis ejus aperuit oculos,
quis eligeret pater talia loqui de fdio ? »
nos nescimus : ipsum interrogate :

Unde dicunt : « Quem vos dicilis. » Ac

aHatem habet, ipse de se loquatur.
si dicerent : Etsi dicatis, dictum vestrum
Heec dixerunt parentes ejus, quo-
non stabile reputalur. Isa. xxxii, 7 :

Fraudule7iti vasa pessima sunt : ipse niam timebant Judaeos : jam enim
cnim cogitationes concinnavit ad perden- conspiraverant Judsei, ut si quis eum
dos mites in sermone mendaci, cum lo- confiteretur esse Ghristum, extra sy-
queretur pauper judicium.
nagogam fieret.
« Quomodo ergo nuncvidet? » Tertia
Propterea parentes ejus dixerunt : 93
quaestio est. Dolosi sic quaesliones com-
ponebant, ut quidquid diceretur, incon- Quia eetatem habet, ipsum interro-

veniens reputarelur. Job, vi, 26 : Ad gate. »

increpandum tantum eloquia concinna-

iis, et in ventum verba profertis. Ecce liic timore confusionis divertunt
a verilate.
Unde hic duo dicuntur, sciHcet, quod
a veritate divertunt, et qua de causa di-
90 " Responderunt eis parentes ejus,
vertcrunt.
et dixerunt : Scimus quia hic est
Dicunt duo : de modo miracuh, et de
filius noster, et quia caecus natus auctore.
est. » De modo miracuU dicunt :Quomodo
«

autem nunc videat, nescimus. » Hoc

Ecce timiditas parentum non au- uon erat verum quia ex quo : csecus eis
 liN EVANG. JOANNIS, CAP. lX-22, 23, 24, 27. 385

qui erant vicini, et his qui noverant Reversi sunt ad iniquitates patrum suo-
eum, prius modum prsedicaverat, multo rum priores, etc.

magis hoc prsedicaverat parentibus sibi Ut si

« quis eum confiteretur esse

de recepto visu congratulantibus. Sic Pe- Chinstum, Messiam in lege » hoc est,

trus negavit Dominum, et veritatem, promissum, et unctum a Deo divinitatis

Luc. XXII, 34 : Non cantabit hodie gal- unctione, « extra sgnagogam fieret^ »
lus, donec ter abneges nosse me '. Sic tamquam anathema ab omnibus ejice-
filius negat patrem, et pater lilium, retur. Jerem. xi, 19 : Eradamus eum
Matth. X, 34 et 35 : Nolite arbitrari quia de terra viventium, et nomen ejus non
pacem venerim mittere in terram non : memoretur amplius. Joan. xvi, 2 Ve- :

veni pacem mittere, sed gladium. Veni nit hora, ut omnis qui interficit vos,

enim separare hominem adversus patrem arbitretur obsequium se prsesiare Deo.

suum, etc.
« Aut quis ejus aperuit oculos, nos « Propterea parentes ejus dixerunt,
nescimus. » Hoc non quserebant sed ; etc. ))

isti sciebant quod statim si de modo vi-

dendi respondissent, quaesituri essent de « Propterea parentes ejus dixerunt, ))

tanti miraculi auctore : et ideo praive- accusationem suam in filium converten-

niunt respondendo se nescire. Contra tes Quia setatem habet, ipsum inter-
: «

quod dicitur, Eccli. iv, 24 et 25 Pro :

rogate. Ad Galat. iv, 1 et 2 Quanto
)> :

anima tua ne confundaris dicere verum : iempore hseres parvulus est, nihil differl
est enim confusio adducens peccatum : a servo, cum sit dominus oynnium : sed
et est confusio adducens gloriam et gra- sub tutoribus et actoribus est, usque ad
tiam. prsefinitum tempus a patre. Ac si di-
« Ipsum interrogate. » De se ponunt cant : A jugo nostro obedientise est
responsionem super filium. absolutus, et a cura. I ad Corinth. xiii,

« ^tatem habet, » hoc est, sufficien- 11 : Quando factus sum vir, evacuavi
tem ad regimen vitse intellectum : et ideo quse erant parvuii. Sic ergo nitentes
a tutela nostra est absolutus. istos inducere ad negandum, non potue-
« Ipse de se loquatur. » Act. xxvi, 1 : runt : sed magis veritas emicuit.
Permittitur tibi loqui pro temetipso.

« Hsec dixerunt parentes ejus, etc. » « Vocaverunt ergo rursus hominem 94

qui fuerat caecus, et dixerunt ei : Da
Causam reddit Evangelista propter
gloriam Deo. Nos scimus quia hic ho-
quam parentes diverterunt a veritate,
mo peccator est.
scilicet « c^uoniam timebant Judxos, »

quod tamen facere non debebant. Isa. Dixit ergo eis ille : Si peccator est, «5
Li, 12 : Quis tu ut timeres ab homine nescio : unum scio, quia caecus cum
mortali ? Luc. xii, 4 : A^e terreamini ab essem, modo video.
his ciui occidunt corpus, etpost hsec non Dixerunt ergo illi : Quid fecit tibi ? 2&
habent amplius quid faciant '^.

quomodo aperuit tibi oculos ?

Causa autem timoris fuit : « Jam
Respondit eis : Dixi vobis jam, et «y
e7iim conspiraverant Judsei, » Conspira.
tio est obligatio in malum. Jerem. xi, audistis : quid iterum vultis audire?
9 et 10 : Inventa est conjuratio in viris Numquid et vos vuitis discipuli ejus
Juda, et in habitatoribus Jerusalem. fieri ? »

* Cf. Matth. XXVI, 34 ; Marc. xiv, 30. 2 Gf. Malth. X, 28.

XXIV 25
386 n. ALR. MA(1. ORh. pn.Eh.

Ilic nolalur (iiiod niiraculiim nilun!ur nius : lioc est, modo non cnuntio. Vcl
oltnuliilaro. (juia nciiaro non ])Ossunt : dicatur sicut jacot litlera : Ego ncscio
nt sallcni noniini Cliristi non atlrihua- eum ossc peccatorom. VA haec liahet
tur. \\\ ad lioc inducunl lilanditias, iil duas causas veiitatis, scilicet, si pocca-
illiciant : versutias, ut decipiant : con- tor ost in consijoctu vostro, cgo hoc ne-
vicia, ut ad inipatientiam movcant : in- scio, hoc est, non approbo. Vel, si pec-
jurias, ut torroribus cojrant. cator est simpliciler, hoc nescio : et pro
J^t lioc est : « Vocaverunt ergo rur- certo scirom iii moipso, si essct, quia
sum Iwmincm qui fucrat crcus, » ut tunc curatus non esscm. Et idco quia
blandicndo cmoUircnt cum : ut alii mi- noscio peccatorem, ipse pro certo non
raculum quod negari non ])oteral al- est peccator. Joan. viii, 4() : Quis ex
Irihuerot, ct non Cliristo. Jcrem. xx, vobis arguet me de peccato ? 1 l*ctri,

10 : Audivi contumelios multorum, ct II, 22 : Qui peccatum non fecit^ nec in-
terrorem in circuitu : Persequimini, et ventus est dolus in ore cjus.
persequamur eum :... Si quo modo de- « L'num scio, » pcr experimentum,
cipiatur, et prpevaleamus adversus e\im, « quia csecus cum essem » prius, « mo-
et consequamur ultionem ex eo. Daniol. do, » l)enelicio gratiae ipsius, « video. »

VI, 4 : Principes et satrapse ciuserehant Tobiae, xi, 17 : Jienedico te, Domine,

occasionem ut invcnirent Danieli, scili- Deus Israel, qida tu castigasti me, ct

cet ut moverent eum, cx latere regis : tu salvasti me et ecce video Tobiam,

:

nullamque causam et suspicionem repe- filium meum. Isaiae, xlix, 9 Ut dice- :

rire potueritnt. res his qtii vincti sunt : Exite : et his

Et dixerunt ci, » caeco nato blan-

« qui in tenebris : Revelumini.
dientes « Da gloriam Deo, » de te jam
:

sanalo. Et hoc attribuc I)eo, et non « Dixerunt ergo illi, etc. »

Christo el hoc stultum est, quia dare

:

gloriam I)co, est contiteri veritatem. Mic astuliis et vcrsuliis nituntur illum
Josue, VII, 19 : Fili mi, da gloriam dccipere.
Domino Deo Israel, et confitere, atque « Quid fecit tibi ? » Ecce una quae-
indica mihi riuid feceris, etc. stio, in qua quaerunt quid fecerit : Utrum
« Nos scimus cjuia hic homo, » non factum fuerit contra legem. Et sic
Deus, (( peccator est, » quia sabbatum ostcnderent merito illius facti, Christum
non custodit. Isa. liii, 4 : iXos reputavi- esse peccatorom, et non curatum esse
mus eum quasi leprosum, el percussum caecum merito facti illius. Eccli. viii,

a Deo, et humiliatum. Alatlh. xi, 19, li : Ne contra faciem stes contumeliosi, \

dicunt quod est vorax, polator vini, nc sedcat quasi insidiator ori tuo. Pro-
peccatorum et publicanorum amicus. verb. 1, 11 : Abscondamus iendiculas
conira insontem frustra.
« Dixit ergo eis ille, etc. » « Quomodo aperuit tihi oculos ? »

IIoc idco quaerunt, quia si cataplasma,

« Dixit illc, » hlanditiis non ille- aut malagma aliquod apposuisset, lunc
ctus : « Si pcccator est, nescio, » hoc est, ei non adscripsisscnt. Provcrb. xii, 5 :

non approbo. Vel, « Si peccator cst » impiorum fraudulenta, verba

Co7isilia
hoc « nescio, »
simpliciter, et pro ccrto impiorum imidiantur sanguini. Item,
scirem in meipso si esset : quia tunc Proverb. xxiv, 15 : Ne insidieris, et
curatus non esscm. Et idco quia nescio quseras impietatem in domo justi, ncque
pcccatorem, ipse pro certo non est pec- vaslcs rcfjuicm ejus.
cator.

« Si pcccator esi, nescio. » Chrysosto- «Respondit eis:Dixi vobis jam.etc»

 li\ EVANG. JOANMS, GAl\ IX-27, 28, 29. 387

« Respondil eis » ille immobilis veri- scilicet caeco, « et dixerunt. » Sed haic
latis confessor. Psal. xxxviii, 2 : Posui maledictio convertitur in benedictioncm.
ori meo custodiam, cum consisteret pec- Zachar. viii, 13 : Sicut eratis maledictio
cator adversum me. in Gentibus, domus Juda, et domus Is-

(( Dixi vobis jam, et audistis, » hoc rael, sic salvabo vos, et eritis bencdictio.

est, explanalum verl)uni meum simpli- (jienes. xxvii, 29 : Qui benedixerit tibi,

cibus verbis intellcxistis. Job, vi, 27 : sit ille benedictus : et qui maledixerit
Super pupillum irruistis, et subvertere, tibi, sit ille maledictus.
etc. « Et dixerunt : Tu discipulus ejiis

« Quid iterum vultis audire ? » Si sis. Genes. xxvii, 13

» : In me sit ista

enim iterato velletis audire ex fide et maledictio. Luc. vi, 22 : Deati erilis

devotione, paratus essem dicere : sed cum vos oderint homines, ct cum sepa-

quia tentando et dolose quaeritis, nolo raverint vos, et exprobraverint, el ejece-

dicere. Matth. vii, 6 Nolite dare san- :
rint nomoi vestrum tamcjuam malum
ctum canibus, neque mittatis margaritas propter Filium hominis.
vestras ante porcos. Proverb. xviii, 2 : « Nos autem Moysi discipuli sumus, »
Non recipit stultus verba prudentise, quem Christo praferunt. Et hgec est

nisi ea dixeris quae versantur in corde blasphemia : et tamen in hoc falsum

suo. dicunt. Quia si essent discipuli Moysi,
« Numquid et vos, » qui usque hodie per Moysen venirent ad Christum. Joan.
hunc persequimini, modo deposita mali- V, 46 : Si crederetis Moysi, crederetis

tia, « vultis discipuli ejus fieri ? » quia forsitan et mihi : de me enim ille scri-

tam diligenter quaeritis de factis ejus. psit. Luc. XVI, 29 : Ilabent Moysen et

Tunc enim oporteret humiliari ad ipsnm. Prophetas : audiant illos.

Deuter. xxxiii, 3 : Qui appropinquant

pedibus ejus, accipient de doctrina il- <L Nos scimus quoniam Moysi locu-
lius. Oporteret etiam sequi eum, imi- tus est Deus. »
tando et observando prsecepta ejus : quo-
rum nihil vultis facere. Isa. viii, IC : Ratio est apparens, non existens, qua-
Liga testimonium, signa legem in disci- re Christo preeferunt Moysen : « Nos
pulis meis. scimus, » per auctoritatem legis, « quo-
niam Moysi locutus est Deus. » Numer.
XII, 8 Ore ad os loquar ei, sicut homo
:

» Maledixerunt ergo ei, et dixe- solet loqui ad amicum suum. Exod.

runt : Tu discipulus illius sis : nos xxxiii, 11 Loquebatur Dominus ad :

Moysen facie ad faciem. Sed noluerunt

autem Moysi discipuli sumus.
scire quid intenderent locutione : quia
Nos scimus quia Moysi locutus est
mysteria loquebatur de Christo, et ad
Deus : hunc autem nescimus unde hoc habebant cor velatum. II ad Corinth.
sit. » III, 15 Usque in hodiernum dicrn, cujn
:

legitur Moyses, velamen positum est su-

Ecce hic se convertunt ad convicia. per cor corum.
Et dicuntur duo, scilicet, coiivicia Et ideo dicunt : « Ilunc autem nesci-
Pharisffiorum, et sapientissima responsio mus undc sit. » Et contradicunt sibi.

illuminati. Nam supra, vii, 27, dicebant quidam

In convicio duo suiit : maledictio il- ex Jerosolymis : Sed hunc scimus unde
luminati, et quahter Moysen praeferunt sit : autem cum venerit, ne-
Christus
Christo ipsi pessime excaecati. mo scit unde sit. Sed ibi loquilur Evan-
Dicit ergo : « Maledixerunt ergo ei, » gelsita de origine carnaH hic autem de :
 388 D. ALIi. MAC. OUI). PILED.

oii^iiie (livina. Quia noluerunl scire operantur, non posset facere nisi Deus
ulruni putestas ejus esset a Deo vel a esset cum eo. Joan. xiv, 12 : Proptcr
diabolo. iMatlli. xxi, 23, principcs sacer- opera ipsa crrditc. Ibidcm, x, 25 ct 2G :

(lulum et seniores populi dicebant (^bri- Opera, quse C(jo facio in nominc Patris
sto docenli in teniplo : In qua polcstale mei, hsec tcstimonium pcrhibent dc me.
hiVA' facis ? aut quis dedit tibi hanc po- Sed non creditis, elc.
vos
testatcm ? Vidctur autem hoc fallax argumcn-
tum quia, Malth. vii, 22, dicilur, quod
:

eliam mali signa faciunt, Sed ad hoc

« llespondit ille homo, et dixit eis jam stepius responsum est, quod in ope-
ao ;

ribus Chrisli consideratur non tantum

Iii hoc enim mirabile cst quia vos
factum, sed multo plus modus faciendi.
ncseitis unde sit, et aperuit meos ocu-
Et sic iste loquitur hic.
los.

31 Scimus autem quia peccatores « Scimus autem quia peccatores

Deus non audit : sed si quis Dei cultor Deus non audit, etc. »
est, et voluntatem ejus facit, hunc
exaudit. Ecce ratio confirmans quod dixit :

« Scimus autcm, » per Scripturam,

»9 A saeculo non est auditum quia
« quia peccatores Deus non audit. »
quis aperuit oculos cajci nati.
Psal. cxvni, 155 : Longe a peccatoribus
33 Nisi esset hic a Deo, non poterat fa-
salus. Isa. i, 15 : Cum multiplicavc-
cere quidquam. » ritis oralioncm, non exaudiam. Proverb.
I, 20 : Ego quoque in interitu vestro ri-
Ecce sapiens cteci illuminati respon- debo, et subsannabo, etc.
sum. Sed ad hoc dicendum, quod Deus pec-
Et dicit quatuor primo miratur de
:
catores recedentes a pcccatis audit, sic-
eorumdem dicto, cum ratio unde sit, ut pubhcanum *
: quia sunt poenitentes.
appareat in facto : rationem adbibet, et Sed peccatores qui manent in pcccatis,
rationem confirmat : et postea contra non audit ad fructum vitse aeternae.
eos concludit. Sic ergo dicit : « Sciynus quia peccato-
Dicit ergo : « In hoc enim » dicto ve- res, » in peccatis manere volentes, « Deus
stro, « mirabile esl, » quia mirandum est non audit, » hoc est, exaudit. Proverb.
quod a sapientibus dictum stultitiae pro- XV, 29 Longe est Dominus ab impiis.
:

cedit. Proverb. xxvn, 22 : Si contuderis 11 Machab. ix, 13 Orabat scclestus Do- :

stultum in pila quasi ptisanas feriente minum, a quo non erat misericordiam
desupcr pilo, non auferetur ab eo slulti- consecuturus
tia ejus. Et hoc miserabile est et mira- « Sed si quis Dei cultor est, » in veri-

biie. Marc. vi, G : Mirabatur propter in- tate cuilus, qui describitur, Joan. iv,

credulitatem eo7'um, 23 : Veri adoratores adorabunt Patrem

« Quod vos, » sicut dicitis, c< nesci- in spiritu ct veritate. Nam et Pater tales
tisunde sit, » cum ex operibus potesta- quxrit, qui adorent cum. Unde, Isa.

tem divinam, et ex potestate naturam et xix, 21, cum loqueretur de iEgyptiis,

personam possetis cognoscere « et ape- : conversus ad Dominum dixit Cogno- :

ruit meos oculos, » quod eo modo quo scent u^gyptii Dominum in die illa et :

solo fecit imperio : applicans etiam ea colent eum in hostiis et iti muneribus :
quae secundum naturam in contrarium et vota vovebunt Domino, et solvent.

Cf, Luc, XV, 1, tres parabolas de misericor- dia, et xvni, 9 et seq.

 IN EVANG. JOAxNNIS, CAP. IX-32, 33, 3i. 389

Job, XLii, 8 : Joh, servus meus, orabit De primo dicunt : « In peccatis natiis
pro vohis faciem ejus suscipiam, utnon
: es totus. » Totuin dicunt natum in pecca-
vohis imputetur stultitia. tis, quia et corpore judicio Dei deforma-
« Et volimtatem ejus facit, » in ob- tum, et a Deo damnatum,
animo repu- et

servatione mandatorum. Deuter. iv, 7 : tant eum protervum eo quod non :

Deus noster adest cunctis ohsecrationi- consensit persuasionibus eorum. Job, iv,
bus nostris. Unde, Luc. i, 13, ubi dicitur 7 et seq. : Recordare, obsecro te, quis
Zacharice quod exaudita est oratio ejus, umquam innocens periit : aut quando
Tpradmiiiiinr,f. 6 Erant autem justi ante
: recti deleti sunt? Quin potius vidi eos
Deum, incedentes in omtiibus mandatis qm operantur iniquitatem, et seminant
et justificationibus Domini sine querela. dolores, et metunt eos, flante Deo
« Hunc exaudit, » Unde, Psal. xvi^ periisse, et spiritu irse ejus esse consump-
1 Exaudi, Domine, justitiam meam.
: tos. Accipiebant etiam occasionem dicti

Aliter enim diceretur illud Jeremise, ab hoc quod dicit, Exod. xx, 5 : Ego
xii, 2 Prope es tu ori eorum, el longe
: sum Dominus Deus tuus fortis, zelotes,
a renibus eorum. visitans iniquitatem patrum in filios, in
tertiam et quartam generationem. Et
« A saeculo non est auditum, etc. » ideo in ipso videntes poenam, dixerunt
ipsum pro omnibus punitum. Et forte
Ecce ostendit quam inconsueta est in- discipuii occasionem suce qusestionis
fidelitas istorum. acceperunt ab hoc errore Judseorum et
« Asseculo non est auditum quia quis,n Pharisaeorum.
per naturalem potentiam, vel peccator « Et tu doces nos ? » Hoc ex indigna-
propria potestate, « aperuit oculos aeci tione dicunt : quia a nullo hominum
nati. » Isa. lxvi, 8 : Quis audivit um^ doceri volebant. Diligens autem verita-
quam tale ? et quis vidit huic simile ? tem, paratus est ab omni homine verita-
Ibidem, xliii, 19 : Ecce ego facio nova, tem audire. Unde poterat iste dicere
et nunc orientur, utique cognoscetis ea. illud Joannis, viii, 43 : Ego si veritatem
dico vobis, quare vos non creditis mihi ?
« Nisi esset tiic a Deo, etc. » Sapient. iii, 11 : Sapientiam et discipli-
nam qui ahjicit infelix est : et vacua est
« Nisi hic, » scilicet Salvator, « esset a spes illorum, et lahores sine fructu, et

Deo » in se non posset facere

manente, « inutilia opera eorum.
quidquam. » Et hsec est conclusio qua
concludit totum propositum. Joan. iii, « Et ejecerunt eum foras, »

2 : Nemo potest hsec signa facere quse tu

facis, nisi fuerit Deus cum eo. Ibidem, Hoc est, a synagoga ipsorum projece-
xvu, 2 : Sicut dedisti ei potestatem omnis runt. Supra, t- 22 :Jam conspiraverant
carnis, etc. Judsei, ut si quis eum confiteretur esse
Christum, extrasgnagogam fieret. Et hoc
quidem fuit gloriosum. Quia, sicut dici-
« Responderunt, et dixerunt ei : In tur, Apocal. Dicunt se Judseos esse,
ii, 9 :

peccatis natus es totus, et tu doces et 7ion sunt, sed sunt sgnagoga Satanse.

nos? Et ejecerunt eum foras. » Eccli. iii, 30 : Sgnagogx superborum

non erit sanitas. Ibidem, xxi, 10 : Stuppa
Hic convertuntur ad injurias, et con- collecta sgnagoga peccantium. A tali-

vicia, et quasi ad minas. Unde inferunt bus ergo ejicitur bonus, sicut pretiosum
convicium, et ejiciunt tamquam excom- a vili.

municatum.
 3'.)n n. ALB. MAG. ORI). V]\MD.

;I5 « Audivit Josus quia ojecorunl eum ronsolaretur desolalum. Cantic. iv, 1 1 :

loras : ct oum invenisset eum, dixit A/el et lac sub lingiia ejus.

ei : Tu oredis in Filium Dei?

»16 Uespondit ille, ot dixit : Quis est,
« Tu credis in Filium Uei? »

Uomine, ut credam in eum?

Quffislio est exhibens illuminationem.
ay VA dixit ei Jesus : Et vidisti eura, et Sed objicilur de hoc quod Hcda dicit,
qui loquitur tecum, ipse est. quod nullum Dominus curavil in cor-
;tS At ille ait : Credo, Uomine. VA proci- pore, quem non ante curavit in menle.

dens adoravit eum. » Et constat, quod iste mente curari non

potuit sine fide : quia dicitur, ad Jlebr.
XI, Sine fide impossibile est placere
fi :

Tn ])arto ista ponitur istius niiraculi Deo. Si ergo fidem prius iiabuit, qualitor
fruclus. modo de lide sua quarit (^hrislus?
Tangunlur autem hic duo, quffi facta Ad lioc dicenduTu, quod omne opus
sunt per miraculum aedificatio fidei, et :
Dei peiiectum factum est : sicut, Deu-
puhlicatio, scilicel, justitiee divinse, ct ter. xxxn, 4, dicitur : Dei perfecta sunt
judicii, ibi, t. 39 : « El dixit Jesus : In opera. Sed, sicut dicit Augustinus, dupli-
judicium ego in Ininc mundum veni, Deus perfecta sua facit opera. Quae-
ciler
etc. » dam enim facit in toto perfccta sicut fecit :

In primo horum tria dicunlur : quae- perfectum solem, cui nec addi nec minui
stio cxliibens illuminationem cx partc posset. Quaedam autem inchoavit in tali
Christi, quaestio pctcns distingui fideni perfectione, quod in seipsis haberent
ex parle caici, et lides distincta ex parte unde se perficere possent sicut lunam :

illuminali. in initio noctis accendit lumine, et posuit

In primo horum Iria dicunlur, scilicet, in tali orbe pcr quem mota contra so-
consolatio ejccti, evectio ad fideles ex- lem, sc lotam luminc impleret. Et sic

probrati, et allocutio inslruendi. hominibus quia

fccit in : suis primo dedit
Dicit ergo : « Audivit Jesus. » Audivit lidem inchoatam luminc indistincto, quae
quidem quod ante scivit : licet ut homo vocatur fides implicita : et ideo aliquan-
etiam audire vellct, ut nobis formarn do modicse fidei dicuntur, sicut, i\[atth.
daret inquirendi ct audiendi veritatem, XIV, 31 : aliquando tardicorde ad creden-
antequam procedamus conlra aliquem. dum, sicut, Luc. xxiv, 25. Sed gratia
Cenes. xvni, 21 Descendam et videbo, : quae est in fide indistincla, continuo mo-
utrum clamorem ([ui pervenit ad me, vet et perficit in eis usque ad fidem, cum
opere compleverint. distinctione perfectam et explicitam, per
« Quod ejecissent eum foras, » et ideo eruditiones et illuminationem accep-
congregavit eum ad se. Jerem. xxni, 3 :
tam. Et ita quaerit liic Dominus, cum
Ego congregabo reliquias gregis mei, de dicit : « Tu credis, » distincla fide et ex-
umnihus terris ad r/uas ejecero eos. Eze- plicita, « in Filiuni Dei, » qui tibi jam
chicl. xxxiv, IC : Quod perierat requi- distinctam manifestavit virtutem ? Ad
ram, et quod abjectum fuerat redu- Hebr. XI, (3 : Credere oportet acceden-
cam. tem ad Deum quia est, et inquiren-
« Et cum invenisset eum, » hoc est, tibus se remunerator sit. Joan. xiv,
intus venisset per gratiam quam ei appo- 1 : Creditis in Deum, ct in me cre-
suit. Luc. XV, 8 : Accendit lucernam, et dite.
everrit dojimm, et quserit diligenter donec
inveniat. « Respondit ille, et dixit, etc. »

« Dixit ei, » benigna allocutione qua

 IN EVANG. JOANMS, CAF. 1X-3G, 37, 38, 39. 391

Petitio est illuminationis ad explicitam Ego sumqui loquor tecum. Ibidem, vm,
et distinctam lidem. 25 Ego principium, qui et loquor vobis.
:

« Quis est, » tam in persona, quam in Haruch, ni, 38 : In lerris visus est, et

natura, et virtute ? Sic enim queerit ; cum hominibus conversatus est.

quia ante et nomen et personam noverat, Sunt autem quidam qui objiciunt de
quando dixit Ille homo, qui dicitur Je-
: lioc : « Et vidisti eum : » quia tides est
sus, lutum fecit, et unxit oculos tneos '. de his quse non videntur. Sed haec obje-
Sed sicut in naturis non sufllcit cogno- ctio nulla est, et in antehabitis soluta :

scere quid est, nisi habeatur cognitio acci- quia et fides et explicatio fidei semper ex
denlium propriorum : ita in tide oportet sensibus oriuntur quantum ad credere,
cognoscere articulum cum suis propriis licet ipsum donum lidei sit lumen a Deo
determinationibus. Et sic quaerit hic co- collatum.
gnoscere Filium Dei, cum dicit : « Quis
est, Domine, » hoc est, cujus substantiae « At ille ait, etc. »
et excellentise et virtutis est, « ut credam
in eum ? » Cum non sit credendum, nisi Consensum prabet ad hdei explica-
in aliquid quod perfecte est explicitum, tionem.
si fide expiicita credatur in eum. (( Credo, Domine. » Corde illuminato
Sed tunc quaeritur, Quare Christus consensum fidei priebeo. Ad Roman. x,
voiuit quod ille fide gaudens impiicita, lU Corde creditur ad justitiam, ore
:

disputans staret coram Phariseeis. Si autem confessio fit ad salutem. Habacuc,

cnim statim dedisset perfectam sui noti- II, 4 : Justus autem in sua fide vi-
tiam et fidem, melius respondisset. vet -.

Ad lioc dicendum est secundum Chryso- Et procidens, » pronus in terram,

«
slomum. Et Chrysostomus « Hunc
dicit : « adoravit eum, » ea quse dicitur latria
ignorat pro quo tantum disputavit, ut adoratione. Matth. ii, 11 Et procidenles :

discat veritatis amorem. Quia si explici- adoraverunt eum. Josue, vii, 6, Josue
tam habuisset Christi notitiam, putaretur pronus cecidit in terram coram arca
quod amore personae, et non amore ve- Domini. Prostrationem enim debemus
ritatis disputasset. » Luc. xxiv, IG : Creatori, in signum quod manu Creato-
Oculi eorum tenebantur, ne eum acjno- ris de nifiilo erecti sumus.
scerent Joan. xx, 14 : Vidit Jesum
stantem : et non sciebat quia Jesus est.

« Et dixit Jesus : In judicium ego in »9

« Et dixit ei Jesus. »
mundum
hunc veni, ut qui non vident
videant, et qui vident csBci fiant.
Ecce distinctoe fidei et illuminationis
de cognitione Filii Dei plena collatio.
Et audierunt quidam ex Pharisseis, 40
Unde dicit : « Et vidisLi eum : » in
qui cum ipso erant, et dixerunt ei :

signis exterioribus deitatem ejus perpen- Numquid et nos caeci sumus?

disti, et hoc in praiterito : « et qui loqui- Dixit eis Jesus. Si cseci essetis, non il
tur jam tecum, » de tua interiori illu-
haberetis peccatum : nunc vero dici-
minatione plena et distincta, « ipse est. »
tis : Quia videmus : peccatum vestrum
Ad enim Verbum caro factum est,
lioc
ut nobis carnalibus ad modum nostrum manet. »

loqueretur, et loqui posset. Joan. iv, 26 : Ecce secunda pars quae est de propa-

* Supra, y. 11. lat. 111, H ad Hebr. x, 38.

;

2 Cf. Joan. III, 36; ad Roman. i, 17 ad Ga-

;
 392 I). ALB. MAG. ORD. Pl\JED.

lala ratione divini judicii per miraculuin verbwn Elisei. Malth. xxiii, 24 : Duces
istud. caeci, excolantes culicem, camelum autem
JJabet autem duas partes in quarum : gluttientes.
priina Domini judicium propalatur in :

secunda, murmur Pharisoeorum compe- « Et audierunt quidam ex Phari-

scitur. sffiis. »

l)e j)rimo dicit : « In judicium, » non

quidem damnationis. Joan. ni, 17 : Non Tangitur hic murmur Pharisaeorum
inisil Deus Filium suum in mundum ut quorumdam, « qui cum ipso, » scilicet
judicet mundum, sed ut salvelur mun- cum caeco illuminato, « erant, » adhuc
dus pcr ipsum. Sed in judicium discre- adspicientes et admirantes miraculum.
tionis bonorum ad me congregandorum, « Et dixerunt ei : Numquid et nos, »
et malorum milii resistentium. Psal, qui religiosi et litterati sumus in lege,
XLii, 1 : Judica me, Deus, et discerne « cseci sumus ? » qui spiritualiter visum
caiisam meam de gente non sancta. spiritualem illuminatum habemus. Ad
« Egohunc mundum, » qui com-
in Roman. ii, 19 ; Confidis teipsum esse
plectilur bonos et malos, « veni, » per ducem csecorum, lumen eorum qui in
incarnationem, « ut qui non vident vi- tenebris sunt. Isa. xliii, 8 Educ foras :

deant. » Non notat hic causam, scilicet, populum csecum, et oculos habentem :

quod ad hoc non venit fmaliter ut aliquis surdum, et aures ei sunt.

excaecaretur. I ad Timoth. ii, 4 : Qui om-
nes homines vult salvos fieri, et ad agni- « Dixit eis Jesus. »
tionem veritatis venire. Sed notat termi-
num quia adventus ejus terminatus fuit
: Jesus quiest lux vera quae omnia videt
ad hoc : sicut solis calor in fumosa terra, antequam fiant : « Si cseci essetis, » ve-
terminatur ad nebularum tenebras et :
stra reputatione. Vel etiam, memores
sicut medici boni operatio, in desperalis quod nihil visus in corde habetis, « non
terminatur ad mortem : et sicut boni viri haberetis peccatum, » quia tunc vel ad
virtus, apud perversos terminatur ad in- me converteremini, vel impossibiles
dignationem. essetis ad cognitionem percipiendam.
« Ut qui non vident, » interius et exte- II Petri, II, 21 : Melius erat illis non
rius, et devote illuminationem petunt, cognoscere viam justitise, quam post
« videant, » a me illuminati. Joan. i, 9 :
agnitionem relrorsum converti ab eo,
E7'atlux vera quse illuminat omnem quod illis traditum est, sancto man-
hominem venientem in hunc mundum. dato.
Luc. XVIII, 42 : Respice, jides tua te Sed contra hoc objicilur, I ad Gorinth.
salvum fccit. XIV, 38 : Si quis ignorat, ignorabitur.
« Et qui vident, » hoc est, propria Sed ad hoc dicendum, quod loquitur ibi

praesumptione se videntes reputant per Apostolus de ignorantia crassa, et supina

scientiam legis, sicut Scribae et Pharisaei sive afTectata, qua scilicet isti ignorabant.
indurati et indevoti, « cseci fiant, » in Ad Roman. x, 3 : Ignorantes justitiam
corde. Genes. xix, II : Et eos, qui foris Dei, et suum qmerentes staluere, justitise
erant, percusserunt csecitate, a minimo Dei non sunt subjecti. Illi autem qui
usque ad maximum, ita ut ostium inve- simplicem habeiit nescientiam, excusan-
nire non possent. Sic similiter isti ostium tur. Genes. xx, 4 Num genlem ignoran- :

fidei et Ecclesia3 quod est Christus, non tem el justam interficies ? quia hoc judi-
inveniunt. IV Hegum, vi, 18 : Percute, cium esset injustum. Unde, Jacobi, iv,
ohsecroj gentem hanc caecitate. Percussit- 1 7 : Scienti bonum facere, et non facientiy
que eos Dominus ne viderent, juxta peccatum est illi.
 : . :

IN EVANG. JOANNIS, CAP. X. 393

Et hoc est sum. Psal. cxm, 5 Oculos habent, et :

non videbiml
« Nunc vero dicitis : Quia videmus, « Peccalwn vestrum manet, » quia non

etc, » quaeritis veniam, nec convertimini ad

fidem. Joan. iii, 3G Qui increduliis est
:

Scientiam enim litterse habere sine Filio, non videbit vitam, sed ira Dei
spiritu illuminante, est sicut oculus non manet super cum.
coadunatum habens visum sed confu- Et hsec de capitulo nono.

CAPUT X.

Christus veriim describens pastorem et mercenariiim, dictt se ostium ovium et

bonum pastorem : qui et alias habeat oves ad idem ovile adducendas : animam
suam ponit., ut iterum sumat eam : Juda^i lapidare ipsum volunt, quia se ad
opera sua referens, dicebat unum esse cum Patre et Filium Dei : quod tamen
ostendit fion esse blasphemiam.

1. Amen, amen dico vobis, qui non 8. Omnes quotquot venerunt, fures
intrat per ostium in ovile ovium, sunt et latrones, et non audie-
sed ascendit aliunde, ille fur est runt eos oves.
et latro. 9. Ego sum ostium. Per me si quis
2. Qui autem intrat per ostium, pa- introierit, salvabitur : et ingre-

stor est ovium. dietur, et egredietur, et pascua

3. Huic ostiarius aperit, et oves vo- inveniet.
cem ejus audiunt, et proprias 10. Fur non venit nisi ut furetur, et
oves vocat nominatim, et educit mactet, et perdat. Ego veni ut
eas. vitam habeant, et abundantius
\. Et cum proprias oves emiserit, ante habeant.
eas vadit et oves illum sequun-
: 11. Ego sum pastor bonus. Bonus
tur, quia sciunt vocem ejus. pastor animam suam dat pro
5. Alienum autem non sequuntur, ovibus suis '.

sed fugiunt ab eo, quia non 12. Mercenarius autem, et qui non
noverunt vocem alienorum. est pastor, cujus non sunt oves
6. Hoc proverbium dixit eis Jesus : propriae, videt lupum venien-
illi autem non cognoverunt tem, et dimittit oves, et fugit :

quid loqueretur eis. et lupus rapit, et dispergit oves

7. Dixit ergo eis iterum Jesus:Amen, i3. Mercenarius autem fugit, quia
amen dico vobis, quia ego sum mercenarius est, et non pertinet
ostium ovium. ad eum de ovibus.

Isa. XL, 11 ; Ezechiel. xxxiv, 23 et xxxvii,24.

[m 1). ALB. MAG. OIU). IM{.t:i).

14. Ego sum pastor bonus, ct cog- ct ego cognosco eas, et sequun-
nosco meas, et cognoscunt me tur mc.
mca,'. 28. Et cgo vitam aiternam do eis, et
1 r. Sicut novit mc Pater, ct ego non pcribunt in ajternum, et
agnosco Patrem', et animam non rapict eas quisquam de
meam pono pro ovibus meis. manu mca.
16 Et alias oves habeo, quae non sunt 2(). Pater meus, quod dedit mihi,
cx hoc ovili : et illas oportet me majus omnibus est et nemo :

adducere, et vocem meam au- potest rapere de manu Patris

dient, et fiet unum ovile, et mci.
unus pastor. 3o. Ego ct Pater unum sumus.
17- Propterea me diligit Pater, quia 3i. Sustulerunt ergo lapides Judaei,
ego pono animam meam, ut ite- ut lapidarent eum.
rum sumam eam -. 32. Respondit eis Jesus : Muha bona
18. Nemo toUit eam a me sed ego : opera ostcndi vobis cx Patre
pono eam a meipso, et potesta- meo : propter quod eorum opus
tem habeo ponendi eam, et po- me lapidatis?
testatem habeo itcrum sumendi 33. Respondcrunt ei Judoii : De bono
eam : hoc mandatum acccpi a opere non lapidamus te, sed de
Patre meo. blasphcmia, et quia tu, homo
19- Dissensio iterum facia est in- cum sis, facis teipsum Deum.
ter Juda^os propter sermones 34. Rcspondit eis Jesus : Nonne scri-
hos. ptum est in lege vestra, quia
20. Dicebant autem muhi ex ipsis : ego dixit : Dii estis^?
Dgemonium habet, et insanii :
35. Si illos dixit deos, ad quos sermo
quid eum auditis } Dei factus est, ct non potest
21. Alii dicebant : Hxc verba non solvi Scriptura,
sunt dsemonium habentis : 36. Quem Pater sanctificavit, et misit
numquid d^monium potest in mundum, vos dicitis : Quia
cascorum oculos aperire ? blasphemas, quia dixi Filius :

22, Facta sunt autem Enccenia in Jero- Dei sum?

solymis^ et hiems erat. :
37. Si non facio opcra Patris mei, no-
23. Et ambulabat Jesus in tcmplo, in lite credere mihi.
porticu Salomonis. 38. Si autem mihi non vul-
facio, et si
24. Circumdederunt ergo eum Judcci, tis credcre, operibus credite, ut
et dicebant ei : Quousque ani- cognoscatis et credatis quia Pa-
mam nostram tollis? Si tu es ter in me est, et ego in Pa-
Christus, dic nobis palam. tre.
25. Respondit eis Jesus : Loquor vo- 39. Quaerebant ergo eum apprehen-
bis, et non creditis. Opera, dere : et exivit de manibus eo-
quffi ego facio in nomine Patris rum.
mei, haectestimonium perhi- 40. Et abiit iterum trans Jordanem,
bent de me. in eum locum ubi erat Joannes
26. Sed vos non creditis, quia non baptizans primum et mansit :

estis ex ovibus meis. illic.

27. Oves meas vocem meam audiunt : 41. Et multi venerunt ad eum, et di-

* MalUi. XI, 27; Luc. x, 22. 3 I Machab. iv, 06 et 39.

2 Isa. Liii, 7. * Psal. Lxxxi, 6.
 IN EYAxNG. JOANNIS, CAP. X-1 393

cebant : Quia Joannes quidem Joannes de lioc, vera erant. Et

signum fecit nuUum : multi crediderunt in eum.
42. Omnia autem quaecumque dixit

Parabola autem quam proponit est de

vcro pastore. 1'^t hunc tripliciter describit

in prima parte, scilicet, ab introitu, ah

IN CAPUT X JOANNIS officio, et ah exemplo quod ostendit in
opere. Secundum est ibi, y. 3 : « Et
ENARRATIO. proprias oves vocal nominatim. » Ter-
tium est ibi, t- 4 : « Et cum proprias
oves emiserit, etc. »
« Amen, amen dico vobis, qui non In primo dicit quatuor, scilicet, pro-
intrat per ostium in ovile ovium, sed prietatem turis per ostium non intrantis,
ascendit aliunde, ille fur est etlatro. » proprietatem pastoris per ostium intran-
tis, proprietatem ostiarii introducentis,
In hoc capitulo sccunduni superius in- et proprietatem ovium existentium in
ductam divisionem agitur de illuiiiina- penetralibus ovilis. Et Iiaec per ordinem
tione per exemplum. Doctrina enim haec, plana sunt in littera.
sicut et omnis alia nioralis instructio, In primo horiim per tria describit
non est contemplationis gratia sed ut : furem per ostium non intrantem, et his
boni fiamus. Et ideo instructio per ver- trihus in sermone praemittit modo suo
bum nulla esset, nisi fieret instructio per confirmationem
exemplum. Et ideo sermocinalis instru- Dicit ergo :

ctio docet viam. Ea autem quse est per

signa confirmat veritateni. Sed exem- « Amen, amen dico vobis, etc. »

plaris proficit per opus quod faciendum

est. Joan. xni, 15 Exemphim enim : « Arnen, amen, » hoc est, vere, vere :

dedi vobis, ul quemadmodiim ego feci quia veritate sermonis, et veritate simi-
vohis, ita et vos faciatis. litudinis. Quae duae veritates tanguntur,
Dividitur autem haec doctrina in duas Proverb. i, G : Anirnadvertet paraholam
partes quarum prima, sua exempla
: in et interpretationem. Ecce veritas simili-
proponit Judaeis per sermonem parabo- tudinis. Verha sapientum et senigmata
licum secunda autem, proponit per
: in eorum. Ecce veritas sermonis.
sermonem parabolarum explanativum, Dico vohis, » qui ad ostium scrmo-
((

ibi, t- 22 : « Facta aiitem sunt Encae- nis sicut caeci Sodomitae venire non
nia. » vultis.
Adhuc, prior harum dividitur in tres
partes in quarum prima parabolam
: « Qui non intrat per ostium. »

proponit in secunda, parabolam non

:

intellectam esse Evangelista dicit, ibi, Quia sicut per ostium intratur in do-
;^. 6 : '( Hoc proverhiiim dixit eis Jesus, mum, ita per principia cujuslibet veri-
etc. » Tn tertia, parabolam aptando cle se tatis intratur in scientiam veritatis illius,

inlelligendam dicit esse, ibi, -^. 7 : et per principia fidei intratur in scien-
« Amen, amen dico vohis, quia ego sum tiam ficlei, quae est de credibilibus : sicut
ostium ovium. » sunt arliculi fldei. Cantic. vni, 9 : Si
30(5 n. \\M. iMAr,. OJW). V]\MT).

ostium est, conipinganius illud tahulis quia suhversus est qui ejusmodi est, et

ccdrinis, lioc est, principiis iinpuliihilis delinquit, cum sit proprio judicio con-
veritalis, qua3 numquam excidunt : quia demnatus.
cedrus est im[)ulribilis. Ideo prpeccpit De secundo dicitur, II Machab, iv, 7 et

Dominus, Exod. xii, 7 : Sunioit <lc san- 8 : Amhichal Jason, frater Oni;v, stcm-
guine eJ2is, scilicot agni, ct ponent swper mum sacerdotium : adito rcgc, promit-
ulrunique postem, et in superliminari- tens ei, ctc.

hus doniorum in quihus comedcnt illum. De terlio dicitur, I Machab. ix, 54 ct

Quia principia fidei sunt de passione, et seq., de Alcimo, qui potestate regali se
superliminaria sunt de deitate : quia voluit inlrudere, ct condenmalus est a
fcre omnia principia fidei sunt (per qu» Deo et sanctis,
vere intratur in Ghristianam religionem) De autem qui dolis volunt se
dolosis
vel de passione, vel de deitate Christi. ingerere dicitur, Numcr. xvi, 1 et seq.,
Deuter. vi, 9 : Scrihes ea, sciHcet man- de Core, Dathan et Abiron, quos proptcr
data, in limine et ostiis domus tux. Quia peccatum ambitionis, vivos terra absor-
observatio mandatorum nulla cst qu(e buit. Matth. vii, 15 : Attendite a falsis
non principiis fidei confirmatur. prophctis, qui veniunt ad vos in vesti-
mcntis ovium, intrinsecus autem sunt
« In ovile ovium. » lupi rapaces,
De simoniacis autem dicitur, Act. vui,
Ovile est septa religionis Christianoe. 8 et seq., de Simone, et IV Regum, v,
Ista3sunt enim caulse in quibus patrum 20 et seq,, de Giezi, et H Machab. iv, 7
greges conservabantur. Genes. xxix, 7 : et seq,, de Jasone.
Adhuc multum diei superest, neque est Hi ergo sunt qui non intrant per ostia
tempus ut reducantur ad caulas greges. veritatis, gratuitatis, libertatis_, et sim-
Istaetiam ovilia dicuntur sedes in qui- pUcis bonitatis Ecclesiasticae, Hoc est
bus accubare habent greges. Ezechiel. ergo quod dicit : « Qui non intrat per
xxxiv, \ 5 : Pascam oves in cunctis sedi- ostium in ovile ovium. »
bus terrse. Hoc est ovile commune, et Sed quia saepe tales intra ovile inve-
quaelibet Ecclesia est ovile particulare niuntur, ideo determinat unde se impo-
ovium, Ezechiel. xxxiv, 31 : Vos autem, nunt, dicens Sed ascendit aliunde. »
: «
greges mei, grcges pascuae mese, homines Ovile autem ovium, ut diximus, com-
estis Dominus Dcus vester. Psal.
: et ego mune quidem est, et est, ut etiam dixi-
xciv, 7 Ipse est Dominus Deus noster,
: mus, Ecclesia Catholica sub uno pastore
et nos populus pascux ejus, et oves ma- Christo. Ecclesiae autem congregationes
nus ejus. Hoc ergo est veritatis ostium, particulares continentes, sunt etiam ovi-
hoc ovile : et istae sunt oves, sicut dixi- lia et caulae ovium : sicut conventus reli-
mus. giosorum, Ecclesise conventuales, et ca-
« Qui ergo non intrat, » ille est qui thedrales, et parochiae : in quibus fecit
per principia religionis Christianae non Deus accubare oves suas, hoc est, fideles
venit. Per principianon venit veritalis simpHces, et mansuetos, subjectos et
haereticus. Per principia autem gratiae humiles.
non venit simoniacus. Per principia au- Hoc autem ovile conficitur ex septem,
tem libertatis non venit ille qui potenter si utile debeat esse ovibus, quod
scilicet,
aut armatis precibus est intrusus. Per sit molle stramento ad accubandum,
principia simplicitatis non venit dolosus. mundum ad quiescendum, calidum ad
De primo dicitur, ad Titum, iii, 10 et fovendum, firmum ad defendendum, pa-
1 1 : Hsercticum hominem, post primam bulosum ad nutriendum, et largum ad
et secundam correptionem, devita, .wiens recipiendum, et adunatum ad congre-
 IN EVANG. JOANNIS, GAP. X-1. 397

gandum. Molle autem cst per Praelato- stor omnibus quibus oves committit sive

runi mansuetudinem, mundum per ca- greges, dicit, Joan. xiii, 35 : In hoc cog-
stitatem, calidum per charitatem,firmuni noscent omnes quia discipuli mei eslisy

per forlitudinem, pabulosum per verbi si dilectionem hahueritis ad invicem.

Dei eruditionem, largum per tempora- Tales non sunt ^gyptii pastores, hoc
lium hberam distributionem, adunatum est, saeculares. De quibus dicitur, Genes.

autem per unanimitatem. xlvi, 34 Quia detestantur Ailgyptii

:

De mansuetudine dicit summus opilio, omnes pastores ovium.

Matth. XI, 29 : Discite a me, quia mitis De firmitate per fortitudinem quod
surn et humilis corde, etc. Ad Galat. vi, non rumpatur a lupis, hoc est, tyrannis,
1 : Jnstruite illum in spiritu lenitatis. Joan. x, 11 Bonus pastor animam
:

Non talem causam habuerunt ilU de suam dat pro ovibus suis. Isa. xxvi, 1 :

quibus dicitur, Ezechiel. xxxiv, 4 et 5 :

Urbs fortitudinis nostrse Sion salvator :

Cum austeritate imperabatis eis, et cum ponetur in ea murus, et antemurale,

potentia. Et dispersi sunt oves mese. hoc est, solUcita custodia mandatorum
Actuum, XV, 10 : Nunc ergo quid tenta- pro muro, et observatio consiUorum pro
tis Deum, imponere jugum super cer- anlemuraU. Matth. vii, 24 : Assirnilabi-
vices discipulorum, quod neque patres tur viro sapienti, c[ui sedificavii domum
vestri neciue nos portare potuimus ? TaUs suam supra petram. Psal. xc, 1 : In pro-
fuit Roboam, III Regum, xii, 14^ qui tectione Dei commorabitur. Tales
coeli

dixit: Pater meus aggravavit jugumve- non sunt eorum causse quas quiUbet
strum, ego autem addam jugo vestro : ventus exsufflat, et in tentatione quseU-
pater meus cecidit vos flagellis, ego au- bet inundatio subvertit in tribuiatione.
tem csedam vos scorpionibus. Tales sunt Matth. vii, 27 : Et descendit pluvia, el

procUvi ad poenas infligendas, proni ad venerunt flumina, et flaverunt venti, et

sententias promulgandas. irruerunt in domum illam, et cecidit, et

De mundilia castitatis dicitur, Levit. fuit ruina illius magna.

XIX, 2 Sancti estote, quia ego sanctus
: De pabulositate eruditionis dicitur,
sum. Exod. XXXI, 13 Qui sanctifico vos. : Genes. xxiv, 25 Palearum et foeni plu'
:

Ambrosius dicit, quod Prselatus castita- rimum est apud nos, et locus spatiosus
tis polieat vigore. Ad Hebr. vii, 26 : ad manendum. Palea de qua granum
Talis decebat ut nobis esset Pontifex, excutitur est scientia Utterarum Scrip-
sanctus, innocens, impollutus, segrega- turae. Foenuni autem viride est doctrina
tus a peccatoribus , et excelsior coslis moraUs, virens in virtutum doctrina : et

factus. Tales non fuerunt de quibus di- iUa cst bona caula. Ezechiel. xxxiv, 14 :

citur, II Machab. vi, 4 Nam templum : In pascuis uberrimis pascam eos. Est
luxuria et comessationibus Gentium erat autem pabulum ovium si proficere de-
plenum, et scortantium cum meretrici- beat sale condiendum, quod sapientiani
bus, sacratisque sedibus mulieres se ultro gratiae significat. Ad Coloss. iv, G : Ser-
ingerebant, intro ferentes ea quse non mo vester in gratia sale sit conditus.
licebat, hoc est, carnales immunditias. Talis non fuit qui, Isa. iii, 7, dixit : Non
De calore charitatis dicitur, Joan. xxi, sum medicus, ct in domo mea non est

15, cum Dominus committeret oves Pe- panis neque vestimentum. Hic enim nec
tro, ante quaerebat : Simon Joannis, di- industriam habet curandi ovcs, nec pa-
ligis me ? Et ter quserit, ut cognoscat bulum habet, nec habet vestimentum
dilectionem pastoris ovium, et dilectio- sive indumentum unde calefaciat oves.
nem ovium, et dilectionem decoris Largum autem est per temporalium
ovium Psal. xxv, 8 : Domine, dilexi distributioneni. Largitas autem Iiaec est

decorem domus tuse, Unde summus pa- per amplam animi quamdam largita-
3^)8 D. A1J5. MAG. OUn. PILED.
(em ad (landuiii. II ad (>orinlli. ix, 7 : luni spirilualcm scnsuin liabcnte.s : ct

llilarem rniiii ({(itorem (/ili(/it Deus. Ad isli sunt animales. I ad Corinlh. ii, 14 :

llebr. xiii, 3 : Siiit mores sine avnrilid, Animalis homo )ion percipit ea (/uai sunt

contenti pnpscntibus cnim dicit : : ipse Spiritus Dei : siultitia cnim cst illi, clc.

Non te ilescrnm, nc^/uc derelinquam '. Ciancs eliam sunt detractores el lalralorcs
Tob. IV, 9 Si multum libi fuerit, abun-
: in queinlibct : quos cliam Dcus in cuulas
danter tribue : si eaiguum tibi fucrit, suas non congregat. Apocal. xxu, 15 :

ctidin cxif/uum libcnter impertiri stude. Foris canes, et veiiefici, et impudici, elc.

l'^t haec largilas si^natur, Isa. xlix, 20 : Sic eliam porci iniinundi per luxuriam a
Adhuc diccnt in auribus tuis fiHi stcrili- caulis Dci cxcludunlur, cl daMiionibus
tatis tuiP : Angustus esl miJti locus, fac traduntur.
spatium rnihi ut habitcin. Ibidcm, liv, Sed ovcs intra caulas Dei recipiuntur.
2 : Dilala locum tentorii tui, ctc. Sic Ovis enim simplcx est animal, mansue-
enim largum ovilc multas rccipit ovcs, lum, subjcclum, non reclamans ad omne
et non est aliqua quae ad caulas Ecclesiag quod lit ei, utile lana, carnc, et lacte,
non reducatur. intcstinis, cl limo. De simplicitate qui-
De adunatione autem et compagina- dem Nos populus
dicilur, Psal. xciv, 7 :

tione unanimitulis, in qua oves congre- pascuae cjus, et oves manus ejus, hoc
gcntur dicit Psalmista, Psal. cxxxii, 1 : est, simplices ad obcdiendum. Dc man-

Eccc f/uam bonum et quam jucundum suctudine ct patentia, Jcrcm. xi, 19 :

habilare fratrcs unum. Itcm, Psal. in E(jo quasi agnus mansuetus ,

qui por-
Liv, io Iii domo Dei ambulavimus cum
: talur ad victimam. Subjectum est, quia
consensu. Juditli, vi, i Unanimcs 1 : non contendit dc praelatione, sed ohedit
preces suas Dornino effudcrunt. VX ideo in omnibus. Ad llebr. xiii, 17 Obedite :

unum ovilc est, ct unus pastor. Schis- prwposilis vestris, et subjacete illis : ipsi
malici autem et hi qui procurant disscn- cnim pervigilant quasi ralionem pro ani-
sioncs, istam compaginationem scindunt mabus vestris rcddifuri. Non reclanians,
ovilis. I ad Gorinth. i, 10 : Obsecro vos, et hoc fit per palicnliam. Isaiae, lhi, 7 :

fratrcs, ut idipsum dicalis omnes, et non Sicut ovisad occisionem ducetur, et sic-
sint in vobis schismala. Sic ergo con- ut agnus coram tondente se obmulescet.
struitur ovile. De utilitatc, Ezcchiel. xxxiv, 3 Lac :

non intrat per ostiam in

Sic ergo qui comedebatis, et lanis operiebamini, et

ovile « ovium, » non equorum, non hoe- qiiod crassum eral occidebatis : gregem
dorum, non vaccarum. Equus cnim non autem meum non pascebatis. De ulili-

habet intcllectum quia superbum est : tatc intestinorum ct fimi. Intestina qui-
animal, et ambitio cxca'cat eum, ut di- dem sunt opera miscricordiae quac pro-
cit (iregorius. Psal. xxxi, 9 : Nolite ficri sunt pauperibus. Job, xxx, 2o : Compa-
sicut mulus, quibus non est in-
equus et ticbatur anima mea pauperi. Sunt ctiam
lcllcctus. Mulus autem et cquus signant utilia ad devotionem in orationc. Psal.
duo gcnera hominum in caulis Ecclesia) cii, 1 : Benedic, anima mea, Domino, ct
non collocandoruni. Equus superbum omnia quse intra me sunt nomini sancto
animal est ex generc mulus autcm su- : ejus. Fimus etiam prodcst, quando pec-
pcrbum animal est ex altero parente. Et catorum considcratio, ct inccndil devo-
ideo equus significat eum qui se effert tionem ad remittcndum, et humiliat pce-
ex dignitate propria mulus autcm eum: nitentem. Unde, Joh, ii, 8 Testa saniem :

qui se efTcrt ex dignitate aliena sibi con- radebat, sedcns in stcrquilinio. Quia
juncta. Asini ctiam sunt sinc sensu nul- sanics, scilicet consideratio peccatorum

''j r. Josue, ), ;>.

 IN i:VANG. JOANXIS, (]\\\ X-1. 399

valct ad huniiliationem cl ad virlulis dum fidem Catholicam et statuta patrum

confirmationem, quge per testam signa- nnn intrat. Osee, vii, 1 : Fur ingres-
tur. Sic ergo fidelcs sunt oves. Alii)i sus est spo/ians, lalrunculus foris. i'ur

autcm super Lucam ct Mattlucum dc cnim parietem subverlit.

hac materia plura sunt notata '. Horum ergo omnium afius dignitatem

lloc est ergo quod dicit : « Iii ovilc Eccfesiasticam emit, sicut Simon magus
oviiim. » et Jason. De Simone, Act. viii, 1 et seq.
De .fasone, II Macfiab. iv, 7 et seq.
« Sed ascendit aliunde. » Aiius vendit, sicut (lie/i, IV Regum, v,
20 et seq. Afius rapit, sicut Afcimus,
Quidam enim sunt qui dcsuper dc- I Machab. vii, S et seq. Afius prjBsumit,'
sccndunt quidam autcm qui parietcm
: sicut Gore, Dathan et Abiron, Numcr.
irrumpunt quidam autcm qui funda-
: XVI, 1 et seq. Aiius usurpat, sicut Ozias,
menta sufTodiunt ad intrandum. Desuper If Paralip. xxvi, 16 ct seq., ubi legitur,
ascendunt ambitiosi cum Lucifcro pa- : quod Ozias usurpavit sibi oflicium sacer-
rietem irrumpunt avari cum Sinione dotum, ct fcpra percussus est.
mago fundamenta: sufTodiunt heeretici IIoc est ergo quod dicit : « Qui non
cum Ario. intrat per ostium in ovile ovium, sed
Ascendit autem aliundc, qui limet ascendit aliunde. »

ostium veritatis : et ideo scafas parat

ambitionis. II Machab. iv, 7 : Ambiehat « Itfe fiir est et fatro. »

Jason, frater Oiiiae, summi(m sacerdo-

tium. Isa. xiv, 13 : In ccelum conscen- Fur hoc differunt, quod fur
et fatro in

dam, super astra Dei exaltaho solimn est, sicut dicit Labeo, qui in furno, hoc

meum. Putabat enim iste de summo est, in nigro, hoc est, in tenebris, igno-

tecto, quod ccelum est, in cauias ovium rantibus hominibus, afienam rem con-
cadere. I Machab. vn, 5 Venerunt ad : trectat invito domino. Latro autem esi
regem Demetrium viri iniqui el impii ex qui viofentiam infert et manifeste con-
Israel^ et Alcimus^ dux corum, qui vole- trcctat invito domino. Et ideo fur cst qui
hat fieri sacerdos. Isti sunt ambitiosi, ovife sufTodit, ct oves, et utifitatem
qui per ssecuiarem ambitionem, Eccie- ovium, cfam invito domino contrectat.
siasticam se putant habere dignitatcm. Et iste est occuttus ct subdolus vef hy-
Parietem autem irrumpunt, qui ad se pocrita, vet ha?reticus : quia uterque
partcs Capituiorum per pecuniam con- cfam oves et utifitatem ovium furatur.
vertunt. 11 ad Timoth. iii, 6 Ex liis : Isa. I, 23 : Principes tui infideles, socii
sunt qui penetrant domos. Non enim furum, Omnesmunera, sc-
diligunt
domos penetrarent nisi parietes efTo- quuntiir retrihutiones. Latro autem est
derent. IV Regum, v, 20, dicebat qui viotentiam facit ut rapiat. Et tafes
Giezi Vivit Dominus ! ciuia curram
: sunt qui potonter votunt se inlrudere.
post eum, et accipiam ah co aliquid. Unde conqueritur Cliristus, Job, xix,
Semper enim atiquid accipere quaerit, 12 Obsederunl in gyro tabernaculum
:

qui per avaritiam introducere quccrit meum. Et praemisit Simul venerunt :

aiiquem. latrones ejus, et fecerunt sibi viam per

autem fundamentum, qui per-
Suffodit me : quia semper in efectionibus tates
versuin jus introducit, et aflegat pravam cum compficibus congregantur, et vias
consuctudinem et maxime qui secun-
: sibi ad obtineudum patrimonium Christi

' Vide enarraliones in Lucam et Mattliffura. strie. Cf. indices.

Torn. XX et seq. liujusce novaj editionis no-
 .

400 D. ALH. MAG. ORD. PRMD.

faoiunl : ct in gyro obsidcnt, quod non cunia lua terum sil in perdiiionem,

cst qui audcat locjui, vel vclit pro Eccle- quoniam donum Dei e.ristimasti possi-

libertate. l*roverb. xxiii, 28 : deri prcwiia

siaslica
Insidiatur in via qiiasi latro, et quos De simpHcitatc, 1 Petri, v, 3 Neque :

videril, interficiet. Qui ergo ut dominanies in cleris, sed forma facti

incaulos
pcr ostiuui non intrant, vel dolo sufTo-
(jregis ex animo. II ad Gorinth. iv, 2 :

diunt, vcl violcntia irrumpunt, vcl

ab Ahdicamus occulta dedecoris, non am~
ambitionc ascendunt aliundc. VX boc cst hulantes in astuiia, neque adulieranles

quud dicit « IUc fur est cl latro. »

:
verbum Dei, sed in manifc.slaiione veri-
iaiis commcndanies nosmeiipsos ad om-
Sic ergo dcscriptus est fur et latro :

quia per ostiuni non intrat, quia aliunde

nem conscientiam hominum coram Deo.
liaec signata sunt, Numer. xvii, 8,
asccndit, quia vel occulte vel manifcste
ubi electus est Aaron ad signum virgae
ipse se intrudit.
florentis ct Iructificantis. Dicit enim sic :

Turgeniihus gemmis eruperani flores,qui,

« Qui autem intrat per ostium, pa- foliis dilalatis, in amygdalas deformati

stor est ovium. » suni. Virga enim vitae signat rectitudi-

nem : viror virgse, virtutem : frondes,

Tangit hic proprietatem pastoris per eloquentiam : flores, opinionem : fru-

ostium intrantis. ctus, bonorum operum fertilitatem.

Et dicit duo, scilicet, introitum, et Quod autcm in tabernaculo virga fron-

pastorcm verum. duit, signat horum omnium haustum

De primo dicit « Qui intrat per
: per contemplationem. Et talis intrat

ostium. » Ostium (sicut diximus) est in- per ostium Christum, quod ostium cst

troitus in Catholicam vitam, et

regimen, veritatis, et libertatis, et gratuitae boni-

et dignitatem. Introitus autem iste est tatis, et simplicitatis. Si autem aliter

veritatis, libertatis, gratuitac bonitatis,

et quis intraverit, dicetur ei illud Matthsei,

simplicitatis, sicut diximus. Et qui om- XXII, 12 : Amice, quomodo huc intrasii
nibus his modis intrat, est verus pastor. non hahens vesiem nupiialem ? et ejicie-

Intrat autem ostium veritatis per

Ga- tur extra oves in tenebras exteriores.

tholicam fidem, intrat ostium libertalis Hic ergo qui sic intrat,

per supernam vocationem, intrat ostium

quando nulli propter
gratuitffi bonitatis
« Pastor est ovium. »

hoc facit aliquam promissioncm, et in-

trat ostium simplicitatis per
hoc quod Pastor est autem ab industria pa-

non obtinet pcr aliquam dolositatem. scendi, ab audacia lupum excludcndi, ab

Dc primo dicitur, Matth. xxiv, 45 : instrumcntis offlcii pastoraHs, a sollici-

Fidelis scrvus et prudens, quem consti- tudinc custodiendi, a virlute oves con-

iuit dominus super familiam suam. gregandi, et a debito Domino ovium

Eccli. XLV, 4 : In fide et lenitate ipsius oves reddendi.
sanctum fecit illum, et elegit ipsum ex Industria autem est in hoc, quod oves
omni carne. sanas conservet, infirmas curet, steriles

De libertate, quodscihcetsolo vocante, fcECundct, foetas foveat, agnos lcvet,

Deo eligatur, ad Hebr. v, 4 Nec quis- :

omnibus competentia
debiles portet, et

quam sumit sihi honorem, sed qui voca- pascua procuret. De omnibus his simul
tiir a Deo, tamquam Aaron.
dicitur, Genes. xlvii, 6 : Quod si nosii

aliquam promis- in eis esse viros indusirios, consiiiue

De hoc quod nulli

sionem facit, Matth. x, 8 : Graiis acce- illos magisiros pecorum meorum. Indu-

pistis, yratis date. Act. viu, 20 : Pe- striaenim in omnibushis deprehenditur.

 IN EVANG. JOANNTS, CAF. X-2. 401

De conservatione quidem dicilur, Act. cuncti greges. Isa. xl, 11 : Foelas ipse

XX, 28 AUendite vobis, et universo

:
portahit.

(jrecji quo vos Spiritns sanctus posuit

in
Agnos autem novelios quos oves
episcopos, regere Ecclesiam Dei, quarn pariunt, levet. Isa. xl, 11 : In hrachio
acquisivit sanguine suo. suo congregabit agnos, et in sinu suo

De curatione infirmorum, Ezechiel. levabit. Quia incipientibus, ct in con-

xxxiv, 16 : Quod fueral in/irmum, versione recumbentibus, sinum miseri-

consoUdaho. Osee, xiv, 5 : Sanaho cordiw et consolationis debet aperire.

contritioneseorum, diUgam eos spon- I ad Corinth. iii, 2 : Tamquam parvulis
tanee, quia aversus est furor mcus ah
in Christo lac vobis potum dedi, non
eis.
escam. Ad Galat. iv, 19 FiUoU meij
:

De foecundatione slcrilium traditur qiios itcrum parturio, donec formctur

ars, Genes. xxx, 37, ubi Jacob virgas Christus in vobis.

populeas posuit in rivos et in canales, Debiles autem debet portare ne defi-

ut in adspectu earum conciperent quas :

ciant : undeDominus, Ezechiel. xxxiv, i,

in aliquibus partibus aliquando decor- mafis Prselatis et pastoribus improperat,

ticavit, quando voluit ut varios conci- dicens : Quod confractum est non alli-

perent aliquando non decorticavit,

:
gastis, etc. Econtra de se pastore dicit,

quando voluit quod conciperent unico- Psal. GXLVi, 3 : Qui sanat contrilos

lores fcetus. Quee virgfls ex natura amyg- corde, et aUigat contritiones eorum.

dali, dulcedinem significant pastoris : De quod omnibus

industria etiam est^

ex rectitudine autem figurse, significant competentia pascua procuret. In com-

justitiam regiminis quse aliquando de-
:
petentibus enim pascuis non moriuntur.
corticandie sunt ut interiora appareant. Hsec autem pascua sunt sana doctrina et
Quia aliquando propter ffidificationem, exempla. Unde Paulus, ad Titum, i, 7
fidei et confirmationem et consolatio- et scq., describens pastorem animarum
nem, secreta conscientia Prselali san- Episcopum, dicit eum esse...
: Oportet
cti aperienda est, ut referat consola- continentem, amplectentem eum qui se-
liones quas babet a Deo : sicut fecit cundum doctrinam est, fidelem sermo-
Paulus, ad Corinlh. xi et xii. Ali-
II nem, ut potens sit exhortari in doctrina
quando autem propter humilitalem abs- sana et eos qui contradicunt arguere.
condenda. In conspectu autem talium Ezechiel. xxxiv, 14 : In pascuis uherri-
exemplorum oves bonae concipiunt, mis pascam eos, in montibus Israel, hoc
etiamsi ante steriles fuerunt. Unde pa- est, in doctrina uberrima, cresente in

stor Jacob dicit, Genes. xxxi, 38 : Vi- montibus, hoc est, in ProBlatis domus
ginti annis tecum oves tux et
/ui : Dei. Tali ergo industria pastor debet
caprx steriles non fuerunt. Adhuc au- pascere. Psal. lxxvii, 72 : Pavit eos in
tem, merito istius industriae David innocentia cordis sui, et in inteUeciibus
se esse electum in pastorem gloriatur, manuum suarum deduxii cos.

Psal. Lxxvii, 70 et 71 Elegit David, : Audaciam etiam et virtutem arcendi

servum suum, et sustuUt eum de gre- lupum, pastor debet habere, hoc est,

gibus uvium : de post foetantes accepit tyrannos destruentes fideles de Ecclesia.

eum : pascere Jacob, servum suum, etc. I Regum, XVII, 34 et 33 : Pascebai servus
Foelas etiam debet scire fovere et tuus patris sui gregem, et veniebat leo
supportare, ne pondere concepti lassen- vel ursus, et lollebal arietem de medio
tur. Genes. xxxiii, 13 : Nosti quod par- gregis : et persequebar eos, ei percutie-
vulos haheam teneros, ei oves et boves bam, eruehamque de ore eorum : et illi
foetas, mecum, quas si plus in ambu- consurgebant adversum me, et appre-
lando fecero laborare, morientur una die hendebam mentum eorum, et suffoca-
XXIV 26
 i02 n. ALB. MA(.. ORI). PH.EH.

hnm, uiterficiebanKjue eos. Leo enim Trahe nie, post te curremiis in odoreni
ost lyrannus oppiimens. Ursus tyran- unguentorum tuorum. Jacontibus au-
nus est dulcedinem consolationis pau- teni in imo poccatorum sit timor, quasi
perum ex ipsis sugens. Lupus autem ab ipso contodiendi. Ilegum, xxii, 6 II

cst propdo diripiens. Job, xxix, 17 : et 7 : Pnevaricutores quasi spi/ix evel-

Conterebam molas iniqui, et de dentibus lentur universi, qu,v non tolluntur
ej us au/ereba7n pra?dam.lii£C cmmhcd nianibus : ef si quis tangere voluerit
bonus pastor. autem permittit
Malus eas,armabitur ferro et liyno lanceato,
(liripere : et timens tacet, neque proce- igneque succensse comburentur usque ad
dit contra tyrannum. Et de hac proprie- nihilum. Quia tales debet pastor pun-
tato pastoris laudatur Elias, Eccli. xlviii, gere, et igne zeli et charitatis combu-
13 : In diebus suis non pertimuit prin- rere, I Regiim, xxvi, 8 : Conclusit Deus
cipem, et potoitia nemo vicit illum. inimicum tiium hodie in matius tuas :
Cognoscilur etiam pastor ab instru- mutc ergo perfodiam eum lancea in
menlis officii pastoralis, scilicet, a pera terra, semel, et secundo opus non erit.
pastoris, a funda, a baculo^ a cane. Ilis Tantum enim timorem debet incutere
enim minat gregem. Pera est recepia- quod secundo ad peccatum non audeat
culum lapidum limpidorum et ha»c : redire.
pera est cor per soliditatem limpidae Canis autem quem habet pastor, mi-
veritatis aucloritatum Scripturae. Unde, nister est et adjutor : in quo fit latratus
I Regum, xvii, 40 : Elegit sibi David praedicationis, morsus lupi, et medicina
quinque limpidissinios lapides de tor- poenitentis. De primo, Isa. lvi, 10 :

rente, et misit eos in peram pastoralern. Canes muti non valentes latrare. De se-
Qui lapides sunt quinque quae Scriptura cundo, in Psalmo lxvii, 24 Lingua :

docet, scilicet, veritatem in credendis, canum tuorum ex inimicis, ab ipso. La-

virtutom in faciendis, desiderium in trant enim isti contra inimicos. Luc. xvi,
appetendis, timorem in pomis et judiciis 21 Sed et canes veniebant, cl lingebant
:

divinis, et confirmalionem in patrum ulcera ejus. His ergo instrumcntis cog-

exemplis. noscitur.
Funda aulem est ratio circumducens Sunt aulem econtra vasa pastoris
et dirigens lapidem in caput hostis. slulti. Zachar. xi, 15 Adhuc sume tibi
:

Judicum, xx^ 16 Sic fundis lapides ad : vasa pastoris stulti. Hic enim lupum pro
certum jacientes, ut capillum quoque cane habet adjutorem, securim mactandi
possent percuterc, et nequaquam in alte- pro baculo, saccum pro pera ad repo-
rani parteni ictus lapidis deferretur. nendum pecuniam qua vendit oves,
Baculus auteni pastoralis est supra mendacii promissiones pro lapidibus, ir-

ad modum unci curvus, ut altrahat ralionabilem vitam et doctrinam pro

onme quod medio aulem re-
capit : in lunda : et ideo sub isto grex perit.
ctus, ut regat et in imo aculus, ut sci-
: Sollicitudo autem custodiendi atlendi-
licet subjacentia pungal. Unde versus : tur in hoc quod nulla difficultate vel
tempestate repellitur ab ovibus. Genes.
Attrahe per primum, medio rege, punge per xxxi, 40 : Die noctuque aestu urebar, et
[imum. gelu, fugiehatque somnus ab oculis meis.
II ad Timoth. ii, lo : Sollicite cura teip-
Exod. XII, 11 : Tenentes baculos in sum probahilem exhibere Deo, opera-
manibus, hoc est, vitae rectitudinem in rium inconfusibilem, recte tractantem
virtute. Uncum attrahentem in affa- verbum veritatis. Talis pastor fuit
tus dulcedine : ut omnes trahat dul- Paulus, II ad Gorinth. xi, 28 et 29 : In-
cedine consolalionis suse. Cantic. i, 3: stantia mea quotidiana, sollicitudo om-
 ^

IN EVANG. JOANNIS, CAP. X-2, 3. 403

nium ecclesiarum. Quis infi.rmatur, el ssesunt oves me<e, eo quod non esset pa-
ego non infirmor ? quis scandalizatur stor et factse sunt in devorationem om-
:

et ego non uror ? nium bestiarum agri, et dispersie sunt,

Virtus autem congregandi oves atten- ideo, supple, quia non erat defensor.
(litur in hoc quod conlinuo ovcs a dis- Erraverunt greges mei in cunctis monti-
sensione et a schisniatibus revocet ad bus, eo quod non esset ductor, id est
unitatem, modo Pauli, qui dicit, I ad doclor.
Corinth. i, 10 : Obsecro vos, fratres, ut
idipsum dicatis om)ies, et non sint in
vobis schismata sitis autem perfecti in
: « Huic ostiarius aperit. »

eodem sensu eadem scientia. Act.

et in
IV, 32 Multitudinis aulem credentium
: Tangit hic proprietatem ostiarii ape-
erat cor unum et anima una. Sic enim rientis, ut dicit Glossa. Ostiarius est tri-
non scissa, sed integra fuit tunica plex : exemplo, doctrina, et inspiratioue.
Christi '. Pastor autem qui sic oves non Christus quidem exemplo, Scriptura
congregat, est debilis et claudus, et.dis- doclrina, et inspiratione Spiritus san-
currunt oves ab ipso. Unde Ptolomaeus ctus, qui per inspirationem docet omnem
Philosophus in Proverbiis dicit : « Qui veritatem. enim sunt ostiarii Ec-
Isti
extonJit scientiam suam ultra indu- clesise. Christus enim dat claves, hoc est,
striam, quse in ipso est, est sicut pastor ligandi et solvendi potestatem ad ape-
debilis cum multis ovibus. » riendum. Matth. xvi, 19 : Tibi dabo
Atlenditur etiam pastor a debito, quo clavcs regni ccelorum. Isa. xxu, 22 :

se scit obligatuni ad oves, ad nuraerum Dabo clavem domus David super hume-
reddendum Domino ovium. Jerem. rum ejus et aperiet, et non erit qui
:

xxxui, 13 : Adhuc transibunt greges ad claudal : et claudet, et non eril qui apC'
manum numeruntis. Ezechiel. xxxiv, 10 :
riat. Scriptura autem docet claves vol-
Ecce ego ipse super pastores requiram :
vere et seras reserare. Unde etiam una
gregem meum de manu eorum. Genes. clavium est auctoritas discernendi, quae
xxxi, 39 Quidquid furto peribat, a me
:
est scientia. Luc. xi, 52 : Tulistis clavem
exigebas. Ista enim cogitatio diligenter scientias : ipsi non introistis, et eos qui
facit omni tempore greges custodiri :
introibant prohibuistis. Unde litteratis
quia cura Domini de manu eorum sirt*- preecepit Dominus, Isa. xxvi, 2 : Aperite
gulas oves requiret. portas, et ingrediatur gois justa, cuslo-
Qui ergo sic inlrat per ostium, pastor diens veritatem. Alii enim per clavem
est ovium. Oves enim inter omnia ani- scienlige sunt excludendi. Spiritus au-
malia, pastore plus indigent : quia nec tem sanctus dignitatem et idoneitatem
virtus est in eis qua se defendant, nec ar- confert ad intromittendum : sicut janitor
ma unde repugnent, nec velocitas unde fidelis cui custodia rerum commiltitur.
fugiant, nec industria unde se abscon- Luc. XII, 42 : Quis, putas, est fidelis dis-
dant : sicut in multis animalibus. Et ita est pensator, quem constituit
et prudens,
in plebe Domini simplici. Nullius enim dominus supra familiam suam ? Nu-
virtutis sunt simplices in vigore, nullius mer. xii, 7 : Servus meus Mogses, qui in
armaturee in studiis, nullius velocitatis omni domo mea fidelissimus est. Iste
in ingenio naturali, nec industriae in perfectus Spiritu sancto claviger est Do-
abscondendo Et ideo
se a diripientibus. mini.
negligentia pastoris nimis damnabilis est Talis ergo « osliarius, » exemplo
ovibus. Ezechiel. xxxiv^ 5 et 6 : Disper- Christi, doctrina Scripturse, et dignitate

' Cf. Joan. XIX, 24.

104 n. ALH. MAG. 01{l). VWMD.
SpiriUis sancli, « aperit » tali pastori. hostiam vociferationis. Et ideo dicuntur
Aperit auteni ostium humile, ad quod plurima, et frequentem sonum facienlia
superbi iinpingunl. I Hegum, xxi, 13 : in templo Domini.
I/npin(/ebnl in ostia porlx. Aperit oslium llaec vox
amica ovibus dulcedine,
est
parvum, per quod avari, diviles, gibbosi, quia singulorum corda alloquitur ad aedi-
non possunt intrare. Malth. xix, 24 : licationem et consolalionem. Isa. xl^ 2 :

Facilius est camelum per foramen aciis Lo(/uimini ad cor Jcrusalem, el advo-
transire, (jiiam divitem intrare in re- catc eani. Cantic. ii, li : Sonet vo.r tua
gnum c;elorum. Est ostium arctum ac in auribiis meis : vox enim tua dulcis.
parvum et : ideo lati in luxu mundano, Ibidem, iv, 11 : Favus distillans labia
ipsum non inveniunt. Matth. vii, 14 : tua, sponsa : mel ct lac sub lingua tua.
Quam angusta porta, et arcta via est, Psal. cxviii, 103 : Quam dulcia faucibus
guct ducit ad vitam ! ct pauci sunt qui mcis cloquia tua ! Supcr mel o)'i meo.
inveniunt eam. ll<£c vox est intellecta per discretio-
Sic ergo « ostiarius aperit » vero pa- neni. II Esdrae, vni, 8 : Legerunt dis-
stori humili, ul non impingat. Jacobi, tincte et aperte ad intelligendum. Da-
IV, (> : Deus superbis resistit, humilibus niel. X, 1 : Intellexit sermo7iem.
autem dat gratiam. Pauperi paupertate Ilsec vox est utililate grata. Psal. xliv,
spiritus, ut non constringatur. Matth. 3 : Diffusa est gratia in labiis tuis.

XIX, 27 : Ecce nos reliquimus omnia, et I ad Corinth. xiv, 12 : Qui cemulatores

secuti sumus ie. Arcturn et angustum in estis spirituum, ad sedificationem Eccle-
via constricla, ut constrictum in vila sise quserite ut abundetis. Ad aedilica-

suscipiat, el alios repellat. Matth. xi, 8 : tionem Ecclesiae abundat qui utiliter

Ecce qui mollibus vestiuntur, in domi- omnes aedificat ex gratia quam recepit a
bus regum sunt : in quibus niagnae et Spiritu sancto.
amplse sunt valvae. vocem ejus audiunt » oves
Sic ergo «
cum aviditate. Propter quod etiam fistula
« Et oves vocem ejus audiunt. » et tibia canentes describunlur pastores :

quia in talibus musicis oves et libentius

Haec enim vox ex consuetudine est eis pascuntur, et melius convenit eis pastus.
cognila, dulcedine amica, discrelione Psal. CL, 5 : Laudate eum in cgmbalis
intellecta, et utihtate grata. bene sonantibus : laudate eum in cgm-
Quartum est in quo describit bonum balis jubilationis.
pastorem a proprietatibus ovium in pe- Isle autem est verus pastor ab introitu
nelrabilibus ovilis existentium. Et hoc sic descriptus.

est quod dicil : « Et oves vocem ejus

audiunt. » Haec enim vox, etc, ut « Et proprias oves vocat nomina-
supra. tim, et educit eas. »

enim vox consueta est ovibus,

Pastoris
quia semper est inter eas. De primo, Ilic describit eum ab officio quadrupli-
Eccli. XLV, 10 et 11 : Cinxit illum tin- ciler : a possessionis proprietate, a dis-
tinnabulis aureis plurimis in ggro : dare creta ovium nominatione, a vocatione,
sonitum in incessu suo, auditum facere et ab eductione.
sonitum in templo. Tinlinnabulum enim A possessionis proprietate, cum dicit :

estvox praedicationis ad oves, et laudis <( Proprias oves. » Suae enim sunt et

ad Deum. Jn gyro autem sunt tintinna- creatione, et emptione, et laboris in pastu

bula ; quia frequenter circuit insonans impensione. De crealione, Job, i, 3 Fuit :

ovibus vocem suam. Psal. xxvi, G : Cir- possessio ejus septem millia ovium. Sep-
cuivi, et immolavi in tabernaculo ejus tem enira millia, sunt septem genera
 IN EVANG. JOANNIS, CAP. X-3, 4. 405

perfectorum simpliciura. Hos enim per- pastoris : rigidam quidem per justitiam,
ficit substantise naturalis creatione, sub- sed tamen flexibilem per misericordiam.
stantise naturalis dispositione in ordine Vocat autem « nominatim, quod
»

partium corporis sub anima, et anima- signat gratiam familiaritatis ad quam-

litatis sub ratione, et rationis sub in- libet ovem ut ex familiaritate unicuique
;

tellectu, et intellectus sub Deo : in ordi- det ausum ad se veniendi. Exod. xxxiit,
natione per dispositionem : in ornatu per 12 Novi te ex ?iomine, et invenisti
:

dona naturalium virtutum, per ornato- gratiam coram me. Psal. cxlvi, 4 Qui :

rum perfectionem, per acquisita et ac- numerat multitudinem stellarum, et om-

quisitorum consummationem, per gra- nibus eis nomina vocat.
tiam infusam. Et sic millenarius est
numerus perfectus in omnibus istis : « Et educit eas. »

quia surgit ex denario proeceptorum, re-

ductus in quadratum virtutum cardina- Educit autem eas, ut dicit Glossa, de
lium, el in cubum bonorum operum, iEgypto, quse est mceror et tenebrse, in
ut dicit Ilieronymus. Et sic creationis regnum et doctrinse suse lumen. Ex moe-
perficiendo opus, suas facit oves. rore ergo servitutis in regnum libertatis,
Emptione autem suse sunt. I Petri, i, et de tenebris erroris ad lumen veritatis.
18 et 19 : Non corruptihilibus auro vel Michsese, vi, 4 Eduxi te de terra :

argento redempti estis de vana vestra yEgypli, et de domo servientium liberavi

conversatione paternae traditionis, sed te, et misi ante Jaciem tuam Mogsen, et
prelioso sanguine quasi agni immaculati Aaron, et Mariam. Moyses in signum
Christi. Sic enim agnus redemit, id est, operum, et operibus magnarum virtu-
reemit oves : quia Christus innocens Patri tum pastor oves educit. Aaron, monta-
reconciliavit peccatores. nus quia altissimis prsedicationibus
:

Laboris etiam impensione su8B sunt, educit. Maria, illuminatrix quia claris- :

sicut dicitur in Psalmo xciv, 7 Nos po- : simas illuminationes ostendit. Deuter.
pulus pascuas ejus, et oves manus ejus, xxxii, 12 : Dominus solus dux ejus fuit :

hoc est, laborum ejus. Genes. xxxi, 41 : et non erat cum eo deus alienus. Jerem.
Per viginti annos in domo tua servivi XXXII, 21 Et eduxisti populum tuum
:

tihi, ijuatuordecim pro filiahus, et sex Israel de terra jEgypli, etc. Sic, Exod.
pro gregibus Sex enim dies ad la-
tuis. iii, 1 eductum gregem minavit Moyses
,

borem perlinentes, signant laborem curee ad interiora deserti, ubi mundus non habi-
pastoralis prsesentem : septima autem, tat cum spectaculis et pompis suis. Jerem.
quies est et receptio laborum. xxiii, 8 Eduxit et adduxit semen do-
:

Sic ergo dicit Et proprias oves. »

: « mus Israel de terra Aquilonis, quse est
« Vocat. » Vocat enim semper bonus terra frigida et tenebrosa per algorem
pastor, et clamat ovibus. Proverb. i, 20 : charitatis, et privationem divini luminis.
Sapientia foris prgedicat : in plateis dat Psal. Lxxvn, 53 : Eduxit eos in spe, et
vocem suam. Et ideo etiam pastores cum non timuerunt, spem in tanto pastore
cornibus sonant, convocantes oves. ponentes. Ezechiel. xxxiv, 31 Vos au- :

Osee, VIII, 1 : In gutture tuo sit tuba. tem,greges mei, oves pascuse meas,homi-
Ilaec enim tuba sonus est exhortationis. nes estis : et ego Dominus Deus vester.

Psal. xcvii, 6 : Voce tubse cornese. Ideo Ecce pastoris officium.

pra?ceptum est, Levit. xxv, 9, quod buc-
cina sive cornibus arietinis clangant :

quia aries est dux gregis, et pastori com- « Et cum proprias oves emiserit,
petit. Et cornu quidem durum est, sed ante eas vadit : et oves illum sequun-
tamen flexibile, et auctoritatem signat tur, quia sciunt vocem ejus. »
 »

106 D. ALR. MAG. OHD. PILi:i).

llic tangit boni pastoris cxcmplum du- 41 Scquimur te in toto corde : et time-
:

pliciler : in se, el in opposito. mus tr, el quxrimus faciem tuam. Eccli.

In se in qualuor : in emissione, in 11, 12 Quid est homo, ut scqui possit
:

priTccssione, in ovium insccutione, in regem, factorem suum? Job, xxiii, 11

vocis cjus ab ovibus cognilione. et 12 : Vestigia ejus secutus est pes

Dc cmission(» dicit : « Cvm proprias meus viam ejus custodivi, et non de-
:

oves emiserit, » scilicet de carcere pcccati clinavi ex ea. A mandatis labiorum ejus
ad libcrtatcm gratiie, de tenebris igno- non recessi.
rantise ad lumen vitae, de stabulo con-
templationis ad exercitium virtutis. De « Qaia sciunt vooem ejus.
prima et secunda emissione, Isa. xlix, :

[/ diceres his qiii vincti sunt Exite : : Hoc est quartum, quod agnitionem
et his qui in tenebris : Revelamini. vocis habent sui pastoris propler quod :

Super vias pascentur, et in omnibus etiam agnus, ut supra diximus, ab agno-

planis pascua eorum. Via^ sunt man- scendo dictus est : ut supra patuit. Agno-
data : plana vero sunt simplicia Scriptu- scunt autem vocem, quia verba ejus ra-
rarum. I)e tertio egrcssu, Canlic. vu, 11 : tionabilia de virtute, naturalitcr sunt in-
Egrediamur in agrum, commoremur in sita : de fide autem, supcr rationem sunt,
villis. Ager enim ab agendo dictus, scd non longe a ratione existentia. De
actionis signat exercitium quando hoc : primo, Jacobi, i, 21 : In mansuetudine
quod haustum est in contemplatione ve- S7(scipite insitum verbum, quod potest
ritatis, per exercitium ponitur in fructu salvare animas vestras. De secundo, ad
virtutis. Sic ergo emitlit oves proprias. Roinan. x^ 8 : Prope est verbum in ore
aAnte ras vadit, cxemplum.
» pcr tuo, et in corde tuo : hoc est verbum
Glossa : « Exemplum eis faciens quod fidei, ([uod prscdicamus. Dc utroque isto-
docuit. )) Vcl, quando ad regnum iler rum, Act. xvii, 27 et 28 Non longe ab
:

facicns proecedit. Dc primo, Joan. xiii, unoquoque nostrum est. In ipso enim
15 : Exeinplum, dedi vohis, ut quemad- vivimus, movemur, et sumus. Sciunt
ct

modum ego feci vobis, ita et vos /aciatis. etiam vocem ejus quam continuo incor-
Act. I, 1 : Cospit Jesus facere, et docere. porando quasi repctendo, per hoc quod
Ad Roman. xv, 18 : Non audeo aliquid in voce ejus perseverant usque in fmein.
loqui eorum qux per me non efficit Chri- Ad Hebr. xii, 7 : In disciplina perseve-
stus. Sicut enim dicit Ansehiius : a IIo- rate. Tamquam filiis vobis offert se Deus.
mines plus adspiciunt ad opera exem- Matth. X, 22, et xxiv, 13 : Qui perseve-
plorum, quam ad doctrinam vcrborum. raverit usque in finem, hic salvus ei'it.

Plus enim creditur quod herbae saluti-

ferffi suut quas comedil medicus, et ve-
nenosas esse dicit :quam quas dicit esse « Alienum autem non sequuntur,
salubres, et vitat tamquam venenosas. » sed effugiunt ab eo, quia non nove-
De priBcessione autem ad regnum prae- runt vocem alienorum. »
cedit : quando per martyrium, vel de-
siderium dissolutionis, continuo parat His describit per oppositum.
iter gregi. Michreee, ii, 13 : Ascendet autem quatuor, scilicet, quod
Dicit
pandcns iter ante eos. Joan. xiv, 2 : contrarius bono pastori est alienus, quod
Vado parare vobis locum. I ad Corinth. non sequendus, quod lugiendus, quod in
IV, 16 Imitatores mei estote^ sicut et
: voce non noscendus.
ego Christi. Dicit ergo « Alienum. » Glossa
: :

Et oves illum sequuntur, » prjBce-

a « Alienus est in quonon est vox Christi,

dentem excmplo ct verbo. Daniel. iii, eliamsi bonus videatur : et iste est haere-
 IN EVANG. JOANNIS, CAP. X-o, 6. 407

ticus habens typum pastoris, et non ve- omnes qui secuti fuerant eos perierunt
ritatem : et iste est alienus voce. Alienus cum ipsis '.

autem vita est, qui non habet conformi-

tatem in virtute cum Chiisto. » De pri- « Sed fugiunt ab eo. »
mis dicilur, Proverb. v, 17 : Nec sint
alieni participes tui. Psal. xvu, 46 : Ad lilteram enim hsec industria ovis
Fiiii alieni mentiti sunt mihi, filii alieni est, quod fugit naturaliter inimicum, et

inveterati sunt, et claudicaverunt a sc- ideo fugit lupum quem numquam ante
mitis suis. De alienis vita dicitur, ,Te- vidit, et sequitur canem, quamvis sit
rem. xxiii, 1 : Vse pastorihus qui disper- ejusdem coloris, et ejusdem quantitatis
dunt et dilacerant gregem pascusc mese ! cum lupo. Eccli. xxi, 2 et seq. Quasi :

dicit enim quaerunt utili-

Dorninus. llli a facie coluhri fuge peccata... Dentes
tatem propriam, et non ovium. Eze- leonis dentes ejus, inter ficientes animas
chiel. xxxiv, 3 Lac comedebatis, et : hominum. Quasi romphsea his aciita
lanis operiehamini et quod cras' , omnis iniquitas, plagse illius non est

sum erat, occidehatis : gregem auiem sanitas.

meum non pascehatis.
Hic ergo est alienus de quo dicit :
« Quia non noverunt vocem alieno-
« Alienum autem. » rum. »
« Non sequuntur, » quia verba eorum

inducunt ad errorem, exemplum ad ma- Quia alienus aliena loquitur et ideo :

lum, via ad interitum, prseventio eorum non cognoscuntur, sed sicut innaturalia
ad morlem aeternam. De verhis dicitur, et irrationabilia ab eis qui sanum habent

I ad Gorinth. xv, 34 : Evigilate, justi. intellectum reprobantur. Psal. cxviii, 85 :

Et supra, t. 33 : Corrumpunt mores Narraverunt mihi iniqui fahulationes,

honos colloquia mala. Deuter. xxxu, sed non ut lex tua. Psal. lvii, 5 et 6 :

12 Dominus solus dux ejus fuit

: : et non Sicut aspidis surdse et ohturantis aures
erat cum eo deus alienus. De malitia suas, quse non exaudiet vocem incantan-
autem exempli, Luc. xxi, 8 : Nolite ire tium.
post eos. Proverb. i, 15 et 16 : Fili mi, Hsec enim est in proverbio descriptio
ne amhules cum eis : pedes enim illo- pastoris.

rum ad nialum currunt. De viis eorum,

Psal. xxxiv, 6 : Fiat via illorum tene-
luhricum angelus Domini « Hoc proverbium dixit eis Jesus :
hrse, et : et
6
persequens eos. De perditione finali dici- illi autem non cognoverunt quid lo-
tur, Proverb. xiv, 12 : Est via quse queretur eis. »
videtur homini justa, yiovissima autem
ejus deducunt ad mortem. Propter hsec Ostendit non esse intellectum pastoris
et pastores isti sunt subdoli, aut in voce, sermonem.
aut in vita, aut in via, aut in fine ad Et dicit duo, scilicet, sermonem esse

quem ducunt suas conventiculas et con- proverbialem, et quod a Judseis est abs-
gregationes. ad Corinth. xi, 13 Ejus-
II :
conditus et non intellectus.
modi pseudoapostoli sunt operarii suh- Dicit ergo : « Hoc proverhium dixit

doli, transfigurantes se in Apostolos eis, » scilicet Judaeis, « Jesus. » Chryso-

Christi, hoc est, in officium apostoli- stomus : « Proverbium est sermo utilis,

cum. Talis fuit Judas Galilaeus : talis aliquid utilitatis habens in aperto, plu-

fuit et Theodas : qui ainbo perierunt, et rimum vero retinens in occulto. » Basi-

'
Cf. Act. V,' 36 et 37.
408 D. ALB. MAO. ORD. PR^D.
lius Proverblum est moralis eruJitio^
: « bus, Primo enim eam sibi adaptat per
emendalio vivorum, vitoe probabilis re- introitus rectitudinem : secundo, per pa-
gula, humanos actus linea dirigens al- storis sollicitudinein, ibi, 5'. 11 : « Ego
liore. « llugo de sanclo Victore : c< Pro- sum pastor bonus. » Tertio, per specia-
verbium est locutio generalis el brevis, lem pascendi cognilionem, ibi, t. 14 :

aliud in sentenlia, aliud in verborum se- « Ego sum pastor bonus, et cognosco
ric continens. » llis ergo loquebatur in oves meas, etc. >-

proverbiis, quia lucem veritatis clare In prima harum Iria dicuntur, scilicet,
capere non poterant : vel quia indigni quod non intratur nisi per ipsum, et

erant. Matth. xni, 3i : Sine parabolis quod non recte intrans non intrat per
non loqiiebatiir eis. Et ibidem, t- 11, di- ipsum, et quod utiliter intratur pcr ip-
cit discipulis : Vobis daliim est nosse sum.
mysterium regni ccelorum, illis autem Dicit ergo : « Dixit ergo eis iterum
non estJatum. Et, ^. 13 :Ideo in para- Jesus, » quia serinonem parabolicum
bolis loquor eis, quia videntes non vident, nonintellexerunt. Matth, xv, 16 : Adliuc
et audientcs non audiunt, neque intelli- et vos sine intellcctu estis. II ad Timoth.
gunt. n, 7 : Intellige quse dico : dabit enim
« Illi autem, » Judaei, « non cog)iovc- tibi Dominus in omnibus inlellectum.
runt, » per intellectum, « quid loqucre- « Amen, amen dico vobis. » Duplex
tur eis, » hoc est, quid intenderet per lo- confirmatio, quia dicit confirmationem
cutionem significare ipsis. Isa. vi, 10 : parabola;, et interpretationis. Proverb.
Excxrca cor populi hujus, et aures ejus 1, 6Animadvertet parabolam
: et inter-

aggrava, et oculos ejus claudc : ne forte pretationem, verba sapientum et aenig-

videat oculis, et auribus audiat, et cor- mata eorum.
de suo intelligal, et convertatur, et sa- « Quia ego sum ostiuni : » et ideo
nem eum. nemo nisi per mc ingreditur in Eccle-
siam, et in ecclesiasticam dignitatem :

sive sit per ostium veritatis, et ostium

ecclesiasticaj potestatis, sive per ostium
« Dixitergoeisiterum Jesus Amen, :

hospitalilatis, et ostium beatitudinis.

amen dico vobis, quia ego sum osti-
De oslio veritatis quoad fidei ingres-
um ovium. »
sum dicitur, Apocal. m, 8 : Ecce dedi
coram te apertum, quod nemo
ostium
Hic qua Dominus
incipit pars illa in potest claudere, ([uia modicam habes
propositura provcrbium sibi adaptando virtutem, verbum meum, et
et servasti
explanat. non negasti nomen meum. Ostium hoc
autem haec pars in duas par-
Dividitur est veritatis apertio per fidem, quod ape-
tes in quarum prima totam sibi adaptat
: rit spiritualis intellectus. Nec claudi pot-

parabolam in secunda, inducit Evange-

: est per errorem, qiiia modicam habes
lista ex hoc dissensionem inter Judaos virtutem, hoc est, humilitatem : quia,

exortam, ibi, t- 10 : « Dissensio iterum Jacobi, IV, 6 : Deus superbis resistit,

facta est^ etc. » humilibus autetn dat gratiam. Et ser-

Adhuc autem, prima subdividitur in va^A' in veritate intellecta yer^wm meum.
duas in quarum prima
: sibi adaptando Kon negasti nomen meum, hoc no- est,

explanat parabolaui : in secunda, dicit tam notilia? meae quam libi impressi. Per
ad hos pastoris actus se habere Patris di- hoc ergo intratur per fidem.
lectionera et obedientiam, ibi, t. 17 : Ostium autem potestatis sive dignila-
« Propterea me diligit Pater. » tis, est iterum Christus per vocationem

Parabolae autem adaptatio est in tri- Patris. Ad Ilebr. v, Christus non se- .3 :
 IN EVANG. JOANNIS, CAP. X-7, 8. 409

metipsum clarificavil ut pontifex fieret : gratis, et invitando communicat sacra-

sed qui lociUus ad euni Tu es sacer-
est : menta Ecclesia^. Psal. xxxv, 9 : Inebria-
dos in seternuin secundum ordinem Mel- buntur ab ubertate domus tufe, et tor~

chisedech. Et qui non intrat in prselatio- rente voluptatis tuse potabis eos.
nem ecclesiasticam per Chrislum, foris Quartum ostium est Christus per in-
manet. Hoc est ostium de quo dicitur, troitum beatitudinis, in quam intratur

Genes. Ostium arcse pones ex

vr, 16 : per ipsum. Apocal. iv, I : Ecce ostium
latere deorsum. Arca enim est Ecclesia. apertum in coelo. Et infra, t- 2 : Et ecce

Ostium autem introitus in Ecclesia3 gu- sedes posita erat in coelo. Et ideo dicitur,
bernationem, hoc est ex latere quia de :
Joan. XIV, 2 Vado parare vobis locum.
:

Ecclesia debet esse assumptus qui intrat, Et ibidem, t- 12 In domo Patris mei :

ut melius secundum consuetudines Ec- mansiones multse sunt. Ad quas omnes

clesiai sciat gubernare. Ad Hebr. v, 1 ; intrant per Christum^ sicut introducto-
Omnis namque pontifex ex hominibus rem et ostium, per opus redemptionis et
assumptus, pro hominibus cofistituitur glorificationis.

in iis quae sunt ad Deum. Deorsum au-

tem debet esse in humilitate, ut facilis
sit ad ipsum accessus quia quanivis Omnes quotquot
:
« venerunt, fures S
auctoritate praeemineat, timore tamen
sunt et latrones, et non audierunt eos
debet humiliari coram Deo. Augusti-
oves. »
nus « Honore coram vobis Prselatus
:

sit vobis timore coram Deo sit substra-

:

tus pedibus vestris. » Tale ostium fuit Hic ostendit, quod qui per ipsum non
Christus, dicens, Joan. xiii, 13 et seq. :
intrat, non recte intrat : quia « ornnes
Vos vocatis me : Magister, et Domine : quotquot venerunt, etc. » Venerunt au-
et bene dicitis, sum etenim. Ecce osti- tem, qui non vocati venerunt. Vel, qui
um, praeeminens altitudo. Si ergo ego non electi venerunt. Vel, de quibus non
lavi pedes vestros, Dominus et Magister, est provisum, et tamen venerunt. Voca-
et vos debetis alter alterius lavare pedes. tio est per superiorem, electio per con-
Exemplum enim dedi vobis, ut quemad- gregationem, provisio est ejus qui de
modum ego feci vobis, ita et vos facia- cura pastorali singulis habet providere.
tis. Ecce humilitas : quam infime scilicet De primo dicitur, hoc est de vocatione,
estpositum hoc ostium in latere deor- ad Hebr. Nec qiiisquam sumit sibi
v, 4 :

sum. In latere enim esse, est in congre- honorem, sed qui vocatur a Deo, tam-
gatione conlinente Ecclesiam esse. quam Aaron.
Ostium autem hospitalitatis est Chri- De electione dicitur, Cantic. v, 10 :

stus^ qui omnes gratis ad sua recepit et Dilectus meus candidus et rubicundus :

recipit, nulli improperat, omnes invitat. electus ex millibus. Candore innocentiae

De primis duobus dicit, Jacobi, i, 5 :
pollens, et rubore chantatis et patientise
Dat omnibus affiuenter, et non impro- vernans, et ex omnibus electus. Talis

perat. De teitio dicitur, Eccli. xxiv, 26 :

enim electus a congregatione, a Deo est

Transite ad me, omnes qui concupiscitis electus. Joan. xv, 16 : Non vos me ele-

me, et a generationibus meis implemini. gistis : sed ego elegi vos, et posui vos ut
NuUi gremii sui ostium sive hospitium eatis, fructum
et afferatis, et fructus
claudit, omnibus exhibet sacramenta. vester maneat.
Hoc ostium est de quo dicitur, Job, De provisione dicitur, Exod. xvni, 21 :

XXXI, 32 Foris non mansit peregrinus

: : Provide autem de omni plebe viros po-
ostium meum viatori patuit. Et sic Prse- tentes et timentes Deum, in quibus sit

latus intrat per ostium, quando large et veritas, qui oderint avaritiam : et consli-
410 D. ALB. MA(i. ORD, PR.ED.

tue ex eis tribunos, et centuriones, et Et ideo pcr Christum intrare non po-
qiiinquage)i(irios, et decanos. Ili omncs tuerunt quem semper oves audierunl.
niissi a Deo intranl per oslium. Alii au- Oves enim suiit fideles in fide, simplices
tem per se venerunt, nec vocali, nec ele- in confessione, subjccti ad omne manda-
cti, nec ab aliquo sapienlium proevisi ad tum, innocentes in omni delicto, palien-
Ecclesiarum utilitatem. Jerem. xxui, tes ad omne factum ct ideo istos non :

21 : Non mitteham prophetas, et ipsi cur- exaudiunt. Job, xxxix, 7 : Clamorem

rebant : non loquebar ad eos, et ipsi pro- exactoris non audit. Isti potius sunt exa-
phetobant. Illi currentes venerunt non ctores quam pastores, plus spoliatores
vocati per Spiritum Domini. quam tutores, plus rnactatores quam
Et hoc est quod dicit : « Omnes quot- custodes, plus pcrversorcs quain docto-
quot venerunt, » se ingerentes, vel in- res, plus seductores quam ductores.
trusi per Simonis pretium intrantes, vel Ezechicl. xxxiv, 2 : Vse pastoribus Israel,
impressionem violentam. Illi ergo quot- qui pascebant semetipsos. Micha^oe, iii,

quot vcnerunt, « fu?'es sunt, et latro- 2 ct -3 : Qui violenter tollitis pelles

nes. » In praecedentibus habitum est de eorum, pecudum meorum, desu-
scilicct

fure et latrone, et de differcntia furis et per eis, el carnem eorum desuper ossibus
latronis. Unde Glossa : « Fur est qui per eorum. Qui comederunt carnem populi
simoniam vel aiiquo modo contra Chri- mei, et pellem eorum desuper excoriave-
stum intrat latro autem qui postquam
: runt, et ossa eorum confregerunt, et
intravit, malo exemplo aperte corrum- conciderunt quasi in lebete.
pit. » Secundum veritatem autem fur Isti ergo sunt fures ct latrones : « sed
est, qui clam intrat sub dolo per simo- non audierunt eos oves. » Si autcm ali-

niam,'vel hypocrisim : latro autem, qui quis audit eos , ilie est hircus, vel capra,
aperte seinlrudit. Sicut autem fur num- et non ovis pertinens ad caulas Christi.
quam habet jus in re quam furatur, nec Isti sunt nuntii Antichristi, subversores
etiam latro : ita nec isti etiam umquam ovium Christi. Matth. xxiv, 23 : Si quis
jus habebunt in grege Domini, sed con- vobis dixerit : Ecce hic est Christus, aut
trectant alienam rem invito Domino. illic, nolite credere. Omncs isti Christi
Matth. VI, 19 : Fures effodiunt et furan- usurpant potestatem : sed quia factis non
tur. Istienim sunt qui semper fodiunt probant quae dicunt, sicut mali Proelati :

ad exhaurienda marsupia, et non curant aut incompetcntia dicunt, sicut haerctici :

de animabus. Latro autem est qui apcr- idco oves non audiunt. Matth. xxiii, 3 :

tam Jerem. xlvui, 8

infert violentiam. :
Qusecumque dixerint vobis, servate et
Veniet prsedo ad omnem urbem, et urbs facitc : secundum opera vero eorum no-
nulla salvabitur. Proverb. xxix, 2i :
lite facere.
Qui cum fure participat odit animam Sic ergo oves eos non audiunt neque
suam. Isa. i, 23 Principes tui infide- : audierunt.
les, etc. Quicumque ergo diligunt mu-

nera et sequuntur retribuliones, illi jam

sunt mente fures et latrones per inten-
« Ego sum ostium. Per me si quis
tionem : non nisi quse-
quia fur et latro
introierit, salvabitur : et ingredietur,
stum intendunt temporalcm. Secundum
hoc illi qui modo praesunt in Eccle- et egredietur, et pascua inveniet. »

siis, plurimumquc sunt fures et latro-

nes secundum intentionem principa- Hic ostendit quod utiliter intrat qui
lem. intrat per Christum.
Et ostendit hoc dupliciter, scilicet, in

« Sed non audierunt eos oves. » convenicntibus sibi, et in opposito.

 IN EVAiXG. JOANNIS, CAP. X-9. 411

In convenienlibus sibi, promittit duas melius, Ingredielur interiora scrutando

utilitates, scilicet, salutem, et pascua. ovium subjectarum, et egredietur foras
Dicit ergo Ego sum ostium, » hoc
: « pascendo per verbum et exemplum.
est, per doctrinam et exemplum introi- Psal. xcix, 4 : Introite portas ejus in
tus. Apocal, IV, 1 : Vidi, et ecce ostium confessione, Cantic. vii, 11 : Egrediamur
apertum in ccelo, hoc est, in coelestibus in agrum, commoremur in villis. Genes.
sacramentis, quod est Christus. Ezechiel. XXIV, 31 : Ingredere, benedicte Domini :

XLiii, Ecce gloria Dei Israel ingre-

2 :
cur foris stas ? Et iste est ingressus con-
diebatur per viam orientalem, hoc est, siderationis subditorum. Isa. xxvii, (5 :

Preelatus, qui est gloria Domini, ingres- Qui egrediuntur impetu ad Jacob, flore-
sus est per portam, per quam Christus bit et germinabit Israel, et implebunt

oritur in Ecclesia. Unde sequitur, ibi- faciem orbis semitie. Et iste est egressus
dem : Et terra splendebat a majestate pascentium verbo et exemplo.
ejus : quia per illius introitum tota terra Vel adhuc melius, Ingredietur in
illuminatur. ovile, ut disponat de quolibetsecundum
suum gradum egredietur autem cum :

« Per me si quis infroierit, salva- ovibus per exemplum, ut virtutis formam

bitur. » ostendat. De primo, Proverb. xxxi, 27 :

Consideravit semitas domus suse, et pa~

Ex modo loquendi notat paucitatem nem otiosa non comedit. De secundo,
intrantium, quando dicit : « Si quis. » Cantic. III, 11 : Egredimini et videte,
Matth. VII, li : Quam augusta porta^ et filise Sion, regem Salomonem in diade-
arcta via est, quse ducit ad vitam ! et mate quo coronavit illum mater sua in
pauci sunt qui inveniunt eam. Salutem die desponsationis illius, et in die Isetitige

autem invenit qui intraverit. Proverb. cordis ejus. De Nu-tali pastore dicitur,
VIII, 35 Qui me invenerit inveniet vitam,
: mer. xxvii, 16 et 17 Provideat Dominus :

et hauriet salutem a Domino. Iste enim Deus spiriiuum omnis carnis, hominem,
in se, et in subditis, per introitum fru- qui sit super multitudinem hanc : et

ctificabit salulem. Et hoc signatum est, possit exire et intrare ante eos. I Regum,
Josue, II, 18 et 19 : Patrem tuum ac XXII, 14 : Et gloriosus in domo tua. Tbi
matrem, fratresque et omnem cognatio- habent Septuaginta : « Ingrediens et egre-
nem tuam, congrega in domiim tuam. diens ad imperium regis. »
Qui ostium domus tuae egressus fuerit, « Et pascua » administranda ovibus
sanguis ipsius erit in caput ejus. Qui « inveniet » quadruplicia ; pascua verbi
enim limites ingressus est Salvatoris, ad pastum intellectus, pastum temporalis
eosdemque egreditur, absque dubio mo- subsidii ad sustentationem hujus incola-
rietur. Intra domum autem est omnis tus, pastum consolationis internge ad
gens justa custodiens veritatem. consolationem, pastum exempli ad et
virtutis sedificationem. De primo dicitur,
« Et ingredietur, et egredietur, et Matth. XI, 28 Venite ad me, omnes qui
:

pascua inveniet. » laboratis et onerati estis, et ego reficiam

vos. De secundo, Genes. l, 21 Nolite :

Ecce utilitas secunda. Ingredietur qui- timere ego pascam vos et parvulos
:

dem contemplando per cogitationem vestros. De tertio, Genes. xlv, 18 Ve- :

deitatis et divinorum, et egredietur ope- nitead me, et dabo vobis omnia bona
rando per virtutem. Vel, sicut dicit ^gypti, ut comedatis medullam terrse,
Glossa, ingredietur hic per fidem in Ec- hoc est, interna dulcedine reficiamini
clesiae gratiam : egredielur autem in etiam in hoc exsilio mceroris et tenebra-
transitu ad gloriam ct beatitudinem. Vel rum. De quarto, Ezechiel. xxxiv, 14 :
 il2 D. ALB. MAG. ORD. PR/ED.
In pascuis uberrimis pascam eas, in her- sona esl, quaj vel dolis circumveniendo,
bis virentibus, hoc est, in uberlate virtu- pastoris curam furatur : vel mendacio
tis el virentibus exemplis. hypocrisis oblinet. Matth. vii, 15 : Atten-
Sic ergo « pascua invotiet, » et intus dite a falsis prop/ictis, qui veniunt ad
et exlra. vos in vestimenlis ovium. Hi enim fu-
rantur, in nigro tenebrarum venientes.
Dicit autem describendo furem per nega-

^'°"^"^'. '^'^'^ rolinquit ut sciatur

lO « Fur non venit nisi ut furetur, et T'^ :

, . , , , ,, . .
quod nihil boni habet in intentione.
mactet, et perdat. Ii,go veni ut vitam
habeant, et abundantius habeant. » « >^Tigi ^t furetur, etc. »

Adaptat hic sibi boni pastoris parabo- 1'"^ dicit. Furatur enini por peccati
lam per proprietatem contrarii : quia consensum, mactat per boni naturalis
contraria juxta se posita, ut dicit Boetius, vulnerationem, et perdit in pcena seterna.
magis elucescunt. Hic enim venit, ut dictum est, seducendo
Et ideo duo dicunlur, scilicet, pro- ut intret. Jeremiae, Grex perditus
l, f) :

prietas furis, et a contrario adaptatio factus est populus meus, pastores eorum
boni pastoris. seduxerunt eos, etc. Et statim furatur
Dicit ergo quatuor dc malo paslore, oves ad peccati consensum.
quod in furno, hoc est, in nigro
scilicet, Et hoc est quod dicit : « Nisi ut fure-
venit, quod subtrahendo venit, quod ad tur. » Jercmiae, xiii, 20 : Ubi est grex
occidendum, et ad perdendum vcnit. qui datus est tibi,pecus inclytum tuum ?
Dicit ergo : « Fur, » a furno dictus, et Quasi diceret : Inclytum pecus est tibi

ille est qui occulte, ignotus, intrat per commissum, quod per te Deo est subtra-
dolum vel astutiam,parietem suffodiens :
ctum. Genes. xxxi, 39 : Quidquid furlo
quando astutia sua procurat quod vel de peribat, a me exigebas.
ipso provideatur, vel quod eligatur. Luc. « Et mactel, » interficiendo per boni
xTi, 30 Si sciret patcrfamilias qua
: naturalis vulnerationem. Michaeae, iii, 3 :

hora fur veniret, vigilaret utique, et non Comederunt carnem populi mei, et pel-
sineret perfodi domum suam '. Sic, /em eorum desuper excoriaverunt ei ,

\\ Regum, IV, .j et 6, dormiente ostiaria, ossa eorum confregerunt, et conciderunt

hoc est providentia superioris, ingressi sicut in lebete, et quasi carnem in medio
Rechab et Baana fures, occiderunt Isbo- ollce.Quia mollia per concupiscentiam
seth jacentcm in lecto, in inguine per- devorant provocando ad libidinem tom- :

cutientes eum. Baana interpretatur venit poralia quee por pellem signantur, abs-
donatus, vel venit gratificatus : quia illi trahunt : ossa quae sunt robur virtutis,
qui prfflationes furantur, donis el gratiis securi mali exempli confringunt et in :

se acceptos faciunt providentibus vel eli- igne et in olla suee avaritiae decoquunt.
gentibus. Rechab autem mollis pater in- Olla enim marsupium, et ignis est ava-
terpretatur : quia tales se molles futuros ritia. Job, xxxi, 12 : Ignis est usque ad
fore promittunt. Isboseth autem inter- perditionem devorans, et omnia eradi-
pretatur assumpta confusio : quia tales cans genimina : et sic perdit in interitum
sibi assumptam confusionem in gregem pcena; seternse. Jerem. xxni, 2 : Vos
introducunt, et in inguine percutientes dispersistis gregem meum, et ejecistis

gregem per carnalia peccala, morleni eos. Ezechiel. xxxiv, 2 : \^se pastoribus
ingorunt et ocoidunt. Fur ergo talis per- Israel qui pascebant semetipsos / Disper-

' Cf. Matth. XXIV, 4.3.

 [N EVANG. JOANNTS, CAP. X-10, 11. 413

sus enim grex perditur per malum exem- In proposito duo dicit : enuntiat primo
plum damnationem oeternam, Vel,
in se esse pastorem bonum, et secundo
dicamus quod iste furatur sublrabendo, probat boc a proprio signo.
mactat corporaliter et temporaliter affli- IJicit ergo : « Ego, » antonomaslice,
gendo, perdit per sentenlias iniquas prse- « sum pastor honus. » Bonus in natura,
cipitando. Jerem. xii, 10 : Pastores multi bonus in gratia, bonus in paslorali cura.
demoliti sunt vineam meam. De prima bonilate in natura dicilur,
Marc. X, 18 Nemo : honus, nisi solus
« Ego veni ut vitam habeant, Deus. Psal. cxvui, 68 : nonus es tu, et in

etc. » honilate tua doce me justificationes tuas.

De bonitate gratiae, in Psalmo cxlh, 10 :

u Ego veni, » per oppositum in luce Spiritus tuus honus deducet mc in ter-
plena veritatis inlrando. Joan. iii, 21 : ram rectam. De bonitate pastoralis curae
Qui facit veritatem, venit ad lucem, ut qua singulis providet, I Petri, u, 23 :

mani/estentur opera ejus, quia in Deo Eratis enim sicut oves errantes, sed con-
sunt facta. versi estis nunc ad pastorem et episcopum
« Ut vitam haheant, » gratioe nunc animarum vestrarum. Honus enim pa-
in fide et veritate et virtute. Joan. i, stor est superintendens. Et hoc sonat
4 : In ipso vita erat, et vita erat lux nomen Episcopi, maxime quando est
hominum. Ambrosius : « In ipso sicut in pastor non tam corporis quam animse.
causa vita erat, effecta in subditis. » Et Jerem. xxiu, 4 : Suscitaho super eos
lisec vita, lux est claritatis verbi exem- et pastores, et pascent eos : non formida-
pli, qua3 sic iucet in tenebris quod ab bunt ultra, non pavebunt, et nullus
et

ipsa luce tenebrse dissipantur. Et hoc est quseretur ex numero, scilicet quia nullum
boni pastoris proprium. perdent. Ezechiel. xxxiv, 23 et 24 Sus- :

« Et ahundantius habeant, » scilicet citaho super eas pastorem unum, qui

in gloria. Et sic bonus pastor veniens pascat eas, servum meum David : ipse
contra tenebras furis venit in lumine pascet eas, et ipse erit eis in pastorem.
veritatis, vitam dat contra maclationem Ego autem Dominus ero eis in Deum.
mortis, abundantius dat contra perditio- David enim manu fortis potest deien-
nem mortis et damnationis. Jacobi, i, 5 : dere : adspectu vero desiderabilis, verbo
Dat omnibus affluenter, et non imprope- et exemplo potest pascere.
rat. Joan. x, 28 : Ego vitam seternam
do eis. Deuter. iv, 4 : Vos qui adhxretis « Bonus pastor anireiam suam dat
Domino Deo vestro, vivitis universi. pro ovibus suis. »

Ezechiel. xxxiii, 15 : Vita vivet, et non

morietur. Ecce notificatio boni pastoris per
Et hoc est : signum, qui « animam, » hoc est, vitam
ponit pro ovibus. Et hoc est quod dicit :

« Animam suam dat pro ovibus suis. »

a Ego sum pastor bonus. Bonus Ponere autem animam suam, est subire

pastor animam suam dat pro ovibus periculum mortis in omni quaesitione

guis_ ))
gregis ut grex liberetur. Joan. xv, 13 :

Majorem hac dilectionem nemo habet,

Tangit pastoralem curam et soIHcitu- ut animam suam ponat quis pro amicis
dinem. suis. Ad Roman. v, 8 et 9 Commendat :

Describit autem eam more solito in charitatem suam Deus in nohis, quoniam
duobus : in proposito scilicet, et in oppo- cum adhuc peccatores essemus, secun^
sito. dum tempus Christus pro nobis mortuus
 414 D. ALH. MAG. ORD. PR^D.

est. II ad Gorinth xii, 15 : Eyo autem Hic per opposilum bonum (lescribil
libentissime impendam, et superimpen- pastorcm.
i/ar ipse pro animahus vestris. Ambro- Dicit autem hic qualuor : duas enim
sius « NuUus tantum impendit quan-
: personas describit, quse non sunt pa-
lum (jui scipsum impondit. » llle enim stores, nisi nomine,
ipso scilicet, mcr-
pastor dal corpus in pastum, sanguinem cenarium, et eum qui non est paslor, et
in potum. .loan. vi, .'Ki : Caro mea vere furem, et latronem, et lupum.
est cibus, ct sa)i(juis meus vere cst potus. Merccnai'ium describit a sibi propria
Animam autom dat in pretium. 1 ad Go- passione. Describit lupum a sibi conve-
rinth. vn, 23 : Pretio cinpti estis, Jiolite niente actione.
fieri servi liominum. Et deilatem dat in Et dicit causam quarc mercenarius
pripmium. Genes. xv, Eyo proteclor 1 : describitur a timoris passione. Dicit au-
tuus sum, el merces tua magna nimis. lem : « Mercenarius autem. Ecce una »

Spiritum autom dat in aeternae vitae prin- persona qu£e per occasionem gregi de-
cipium. Joan. vi, 64 : Spirilus est qui servit, hoc est, spe mercedis sibi consti-
vivificat. Iste ergo optimus est pastor. tutse. « Et qui non est pastor, » ut ille

Uoc signilicatum est, II Uegum, xii, qui pastoriam emit, niliil dignum habens
3 Pauper nihil hahebat omnino prsster
:
saccrdotio : de quo dicitur, Act. viii, 21 :

ovem unam parvulam, quam emerat et ^^on est tibi pars neque sors in sermone
nutrierat, et qux crcverat apudeum cum ^sto : quia iste pro certo non est pastor,

filiis ejus simul, de pane illius com- «ec aliquem babet pastoris actum. Et de
cdens et de calice ejus bibens et in sin?i iHo dicilur, Zachar. xi, 17 pastor, et :

illius dormiens : eratque illi sicut filia. idolum derelinquens gregem gladius :

Pauper hic est Ghristus, qui se nihil ha- super brachium ejus, et super oculum
bere reputat nisi ovem parvulam, Jioc dextrum ejus brachium ejus ariditate :

est, humilem animam, quam animse siccabitur, et oculus dexter ejus tenebre-
suse pretio einit, quam gratia deitatis scens obscurabitur. enim non est
Iste
suse pabulo verilatis et virtutis nutrivit, pastor, sed pastoris idolum vel similitu-
quam profeclu virtutis crescere et incre- do : cujus brachium, hoc est, virtus
mentum dedit, cum tiliis suis, hoc est, congregandi oves in unum nimis aridum
cum Angehs de pane corporis ejus com- est, quia gramen non confert : et oculus
cdit, et de calice sanguinis ejus bibit, et ejus dexter, quiseterna deberet inspicere,
in sinu charitatis et castitatis ejus dor- obtenebratus est, quia ad seterna non vi-
miens, in contemplatione quievit : el erat det, quia pretium dedit : cl ideo tempo-
ei sicut lilia adoptiva, quam Spiritu Pa- ralia, non eeterna requirit ab ovibus.
tris ejus in fdiam adoptavit, et cohsere- Iste ergo est mercenarius, et ille qui non
dem regni sui Qui ergo tot
fecit. et tanla est pastor.
exhibuit, pro certo bonus pastor fuit. Uterque istorum, « cujus non sunt
oves proprise, » quia non habet curam de
ovibus ut de suis propriis : et ideo gras-

^^ « Mercenarius autem, et qui non satur in eas ut ab eis lucrum recipiat

est pastor, cujus non sunt oves pro- quamdiu est cum ovibus et lucrum :

prise, videt lupum venientem, et di- etiam quarit cummagnoovium periculo.

mittit oves, et fugit : et lupus rapit, et
^^^^^^^- ^'' ^^ = ^^^. •^«^"^«*« pastorem
,. ., in terra, qui
^
derelicla non visitabit,
dispergit
° oves. ,.
. . , .
aispersum non qusp.ret, et contritum non
,3 Mercenarius autem fugit, quia mer- quod stat non enutriet, et
,anabit, et id
eenarius est, et non pertinet ad eum carnes pinguium comedel, el ungulas eo-
de ovibiis. » rum dissolvet quando ea quibus in ter-
:
 IN GVANG. JOANNIS, CAP. X-13. 41.5

ra figunt pedem, hoc est, etiani necessi- Et attende quod est bonus mercena-
tatis sustentationem aufert ab ovibus. Et rius, et malus mercenrius. Bonus dicitur
nulla cura, derelicta a Deo propter pec- qui spe aeternorum et intuitu mercedis
catum, requirit et custodit : et dispersum seterna^ priiedicat, vel praeest. Luc. xv,
variis vitiis quod jam
non reducit. Et 17 : Quanli mercenarii in domo patris
mundi laboribus contritum est, non sa- mei abundanl panibns ! Alius est merce-
nat pcenitentiae medicamento et quod : narius qui curam
spe lucri temporalis
stat per gratiam verbi non nutrit, Hujus gregi impendit, et exhibet veram curam
ergo oves non sunt propriae, quia non gregi, sed propter temporalium merce-
curat de ipsis sicut de ovibus. dem, et hic est tolerandus in Ecclesia.
Hoc est ergo quod dicit. Primus antem est fovendus. Ad Philip.
Jam ergo quatuor habemus descriptas i, 17 et 18 : Quidam ex contentione
personas, quarum nulla est pastor fu- : Chrisium annuntiant non sincere, existi-
rem scilicet, qui dolo se imponit latro- : mantes pressuram se suscitare vinculis
nem, qui violenter se imprimit : merce- meis. Quid enim ? Dwn omni modo, sive
narium, qui quidera aperte ingrcditur, per occasionem, sive per veritatem, Chri-
sed spelucri temporalis custodit : et eum slus annuniietur : et in hoc gaudeo, sed
qui non est pastor, sed idolum pastoris et gaudebo. Tertius est mercenarius qui
in Ecclesia pr£Btendit, eo quod nullam mercedem recipit, et de grege nihil cu-
suscipit curam pastoralem, sed proprius rat, nec curam impedit. Iste ab Ecclesia
passionis actus mercenarii. est expellendus. II ad Thessal. iu, 10 :

Et ejusqui non est pastor, est quia Si quis non vult operari, nec manducet.
Fures autem, et latrones, et illi qui non
« Yidet lupum venientem, et dimit- sunt pastores, universaliter sunt maU et

tit oves, et fugit. » expellendi : dequibus dicitur, II Machab.

IV, 25,sub typo Menelai, qui accepiis a
Quia euim mercenarius spe mercedis rege maiidatis venit, scilicet Jerusalem,
servit, damnum propter oves non subit, nihil quidem habens dignum sacerdotio,
sed tempore periculi fugit. Similiter au- animos vero crudelis tgranni, et feras
tem ille qui non est pastor, mercedem belluae iram gerens. Per mandatum enim
dedit ut pastoris videretur habere utilita- regis voluit imprimi violenter, et ideo
tem : et ideo ille etiam damnum sibi im- erat latro : nihil dignum habens sacerdo-
minere videns, fugiens oves dimiltit. tio, et ideo erat fur animos autem ty-
:

Gregorius : « locum
Mercenarius est qui ranni habuil, et ideo erat lupus : et iras
quidem pastoris tenet sed lucra anima- : ferae belluoe habuit, et ideo erat leo.
rum non quaerit, terrenis commodis in- Hic ergo « lupum, » scilicet dia-
videt
hiat, honore prailationis gaudet,impensa bolum vel tyrannum, « venieniem, » ad
sibiab omnibusreverentialeetatur. » Con- ovium direptionem, et Ecclesiarum de-
tra quod dicit quidam bonus paslor, 11 structionem. Ezechiel. xxii, 27 : Prmc//?e5
ad Corinth. xii, 14 : Non qusero ([ux ve- ejus medio illius, quasi lupi. So-
in
5^r«5wn^,5e(/t;o5. ladCorinth. X, 33 : iVo?i phon. iii, 3: Judices ejus lupi vespere,
quserens quod mihi utile est, sed cjuod non relinquebant in mane. Et ideo dam-
multis, ut salvi fiant. Ad Philip. iii, 7 : num rerum vei corporis iucurre-
Quse mihi fuerunt lucra, haec arbitratus runt.
sum propter Chrisium detrimenta. Econ- « Et dimiiiit oves, » patere direptioni,
tra autem isti quaerunt lucrum et non et salvat se et sua. Ezechiel. xiii, 5 : Non
animarum fructum. Jerem. vi, 13 A mi- : ascendistis ex adverso, neque opposuistis
7iore quippe usque ad majorem omnes murum pro domo Israel. Isa. lxiv, 7 :

avaritiss student. Non est qui consurgat, et teneat te. Sa-

 .

41G D. ALB. MAG. OHD. PR.ED.

pienl. xviii, 21 : Restitit irse, et fmem Timolh. VI, 5 : Existimanles qusestum
impos n it nccess ila l i esse pietatem. Sapient. xv, 12 : Exisli-
(« Kt fu(jit, » salvans sc et sua. Fugit muverunt lusum esse vilam nostram, et

cnitu quaiulo pciiculo sc suhducit, Quod coiwersatiuncm vitx hominis compositam

non cst facicnduin quando grex qua;ri- ad lucrum, et oportere undecumque
tui", (juia pasloris iulcr ovcs ulilis cst ctiam ex malo acquirerc.
])r8Psonlia : quia pro cis rcspondct, oves Sic ergo « mercenarius est, et non pev'
dcicndit, el saltcni inlcr eas moritur : ct tinel ad eum de ovibus, » de quarum
tunc exeniplo morlis ejus, tolus grex in perdilionc non curat. Zacliar. xi, 9 Ahn :

fide confortatur. Unde, Luc. xii, 4 : Nc pascam vos quod moritur, moriatur et
: :

lcrreamini ab liis qui occidunl corpus, et quod succiditur, succidatur et reliqui :

post hsec non habcnt amplius (juid fa- devorent unusquis(^uc carnem proximi
ciant '. Iste autcm fugit turpiter, et gre- sui. Amos, VI, G ; Optimo unguento de-

gem exponil periculis. Proverb. xxviii, libuti, et nihil patiebantur super contri-
1 Fugit impius, nemine perse^iuente
: : tione Josepli. Et illc non est vere pastor,
justus auieni quasi leo confulens, absque scd pastoris idolum, ut diximus, sicut
terrore erit. idolum incoloe tit in liortis et injanuis
Et lupus, » lioc est, ipse tyrannus
« domorum. Isa. xxu, 16 : Quid tu hic,
vel diabolus humilium et mansuetorum aut cjuasi quis hic ? quia excidisti tibi

lacerator. Grcgorius « Lupus super : Jiic sepulcrum, excidisti in excelso me-

oves venit, cum quilibet injustus fideles moriale diligenter, in pctra tabernacu-
ct Jmmiles opprimit. » Act. xx, 29 : Ego lum tibi. Non est quis, sed quasi quis.
scio quoniam intrabunt post discessio-
nem meam lupi rapaces in vos, non par-
centes gregi.
« Ego sum pastor bonus, et cogno-
« Rapit, » ad devorandum aliqucm,
sco meas, et cognoscunt rae mesB.
« et disjjergit oves » aliquas : quia non
sunt congregati ad ovilis Ecclesise com-
Sicut novit me Pater et ego cogno-

munionem. Eccli. xiii, 21 : Si communi- sco Palrem, et animam meam pono

cabit lupus agno aliquando, sic peccator pro ovibus meis.
justo. Jerem. v, 6 : Percussit eos leo de Et alias oves habeo, quse non sunt
silva, lupus ad vesperam vaslavit cos.
ex hoc ovili : et illas oportet me addu-
EzechieL xix, 6 : Incedebat inter leones,
et didicit praedam cape-
ceie, et vocem meam audient, et fiet
et factus est leo :

re, et homines dcvorare. unum ovile, et unus pastor. »

« Mercenarius autem fugit, etc. » Describit hic bonum pastorem a pa-

scendi cognitione.
Tangit hic causam fuga^, sciHcet, Dicit autem hic duo : cognitionem
« quia mercenarius est, » quia per in- ovium, et cognitionem congregationis
tentionem, per quam nihil nisi tempo- ovium.
ralelucrum intendit et ab altera parte, : In cognitione ovium dicit quinque,
quia « non pertinet ad eum, » hoc est, quod cognitio ovium est pastoris
scilicet,

ad curam ejus, « de ovibus, » et in per- boni, quod apud pastorem est cognitio
ditione illarum se nihil perdere existi- ovium beneplaciti singuiaris, quod mu-
mat. Ad Philip. ii, 21 : Omnes quse sua tua est cognitio ovis et pasloris, quod
sunt quserunt, non quae Jesu Christi. I ad haec cognitio est ad modum cognilionis

» Cf. Malili. X, 28.

 li\ EVAXG. JOANNIS, CAP. X-14, lo. 417

Filii ct Palris, et quod ipsa cst niaxi- ut illum scquatur : ct sempcr in oculis

mai (jLiaiititalis ({ua major csse non pot- boni pastoris est ovis, ut ab ipso illumi-
cst. iietur. Unde
omnibus,ut dicit Chryso*
in

Dicit crgo : « Etjo suni paslur bonus, » stonius, inter pastorem corporalem et spi-

cujus bonitati non Jeest cognilio perfecta ritualem simile est, pra^erquam in hoc
gregis. Bonum enim dicitur a poaoj-w, solo quod pastor corporalis sequitur oves,
quod est voco, vocas : quia ipse ad suam pastor autem spiritualis oves praecedit,
bonitatcm accipiendam oves sua bonitate ut ipsum semper habeant inoculis. Joan.
vocavit. Psal. l, 20 Benigne fac, Do- : X, 4 Et cum proprias oves emiserit, ante
:

mine, in bona vohinlale lua Sion. eas vadit : ct oves illum sequuntur, quia
Thren. iii, 25 : Bonus est Dominus spe- sciunt vocem ejiis.

vantibus in eum, aniynx quasrenti illum.

In quanlum enim vocat, l)onus dicitur. « Sicut novit me Pater, etc. »
Sapicnt. xii, l : quam bonus et sua-
vis esl, Domine, spirilus tuus in omni- Ecce modus cognitionis istius. Ad mo-
bus ! Sic ergo pastor cst bonus cui di- dum enim quo ipsc cognoscit Patrem,
clum est a Patrc, Zachar. xi, 4 et ,')
: ad modum illum sui (quibus ipse Patrem
Pasce pecora occisionis, quie qui posse- rcvelavit) agnoscunt cum. Et sicut novit
derant occidcbant, et non dolebanl, ct eum Pater, ila ipse Christus cognoscit
vendcbant ea, dicenles : Benedictus Do- suos, quos sibi dcdit Pater. Et caven-
minus ! divilcs facti sumus. dum est in hoc sermone, ut cum dicitur,
Et iioc est, quia sicut, intclligatur esse nola similitudinis,
« Cofjnosco meas, » scilicet oves, noti- et non cequalitatis. IMattb. xi, 27 : Nemo
tia beneplaciti, hoc est, ])oni pastoris novit Filium, nisi Pater : neque Patrem
quod suum noscat et ab abo discernat. quls novil, nisi Filius, ct cui volueril
Proverb. xxvii, 23 : Diligcnter agnosce Filiiis revelarc. Et ideo cum alium mo-
vultum pecoris tui, tuosquc grcges con- dum non rcvelet nisi quo novit, ideo ad
sidera. Proverb. xii, 10 : Novit justus imitationem illius noscitur et noscit suas.
jumentorum suorum animas, viscera au- Joan. XVII, 23 : Ego in eis, et tu in me,
tem impiorum crudelia. 11 ad Timoth. ut sint consummati in iinum. llic ergo
II, ItJ Cognovit Dominus qui sunt ejus.
: notiliic modus spiritualis est, et non car-
Exod. xxxiii, 12 : Novi te ex nomine, et nalis : divinus, et non humanus. II ad
invenisti gratiam coram me. lloc ergo Corinth. v, IG : Itaque nos ex hoc ncrni-
est secundum, nem novimus secundum carnem, Et si

Tcrtium autem quod haic notilia est, cognovimus secundum carnem Christum,
est mulua. Et hoc est « Et cogrwscunt : sednunc jam non novimus. Matth. xvi,
me mese. » Per benelicia enim mea cog- 17 Caro et sanguis non revelavit tibi,
:

noscunt manuin meam fide, et devotio- sed Patcr nieus qui in coilis est. I ad
ne, et graliarum actione. Jerem. xxxi, 34 : Corinth. ii, 10 : Spiritus omnia scruta-
Omnes cognosccnt me, a minimo eorum tur, etiam profunda Dei.
uscjue ad maximum, ait Dominus quia :

propitiabor iniquitati eorum. Osee, vi, « Et animam meam pono pro ovi-
3: Vivemus in conspcclu cjus. Sciernus, bus meis. »
sequcmurque ut cognoscamus Domi)ium.
Et quia mutua est hsec cognitio, ideo di- Ilccc quanta est hujus bcneplaciti no-
citur, Cantic. vi, 2 : Ego dilecto meo, el tilia, quod etiam animam ponit pro sic

dilectus meus mihi, scilicet dilectus meus sibi notis et eum noscentibus : quia po-
mihi intendit, ct ego illi inlcndo. Semper suit animam pro fratribus suis redimen-
cnim antc oculos l)onfe ovis cst pastor, dis. Ad Hcbr. u, 1 \ cl lo : l't per mor-
XXIV 27
418 D. ALB. MA(i. OIU). VRMl).

tem (leslrKcret eum qiii habebal morti.s cum filiis Isracl in Ecclesiam unam.
imperium, id est^ dinbolum : el liberaret Psal. Salvos nos fac,
cv, 47 : Domine
eos qui timore mortis per totam vitnm Deus noster, et congrega nos dc natio-
obuoxii erant serviluti. I .loannis, iii, nibus. lloc autem non per se fecit, sed
10 Quoniam ille, scilicel Christus, ani-
: pcr vicarios Apostolos, quos post se
niam suam pro nobis posuit, et nos de- pastores dedil : sicut per Paulum et
bemus pro fratribus animas ponere. Barnabam '.

Hoc enim quanivis non requiralur a Et illae gentes per Apostolos edoclae,
pastore, semper tamen exigitur quando « vocem meam audient, » hoc cst, exau-
grex qureritur ad lidei subversionem. dient, et ad fidem venient. Ad Romanos,
Aliter autem sine scandalo potest sal- X, 17 : Fides ex auditu : auditus autem
vare seipsum. Est tamen dilferenlia : per verbum Christi. Act. xiii, 48 : Au-
quia Cliristus animani suam posuit in dientes aulem Gentes gavisse stint, et

pretium redemptionis, Prolatus autem glorificnverunt verbum Domini : et cre-

homo non ponit

p.istor in pretium, sed diderunt quolquot eranl prseordinati ad
in moriendi exemplum, et fidei argu- vitam seternam.
mentum. Et ita pro nomine Christi ani-
ma ponitur. .Joan. xiii, 37 : Animam « Et fiet unum ovile, etc. »

meam pro te ponam.

« Unum ovile, » quod est est Ecclesia

« Et alias oves habeo, etc. »

fidelium receptaculum, « et unus pa-
stor, » qui est Christus in ccelo. Papa
Tangit hic cognilionem oves congre- autem in terra est Christi vicarius. Osee,

gandi. Quia enim unus ovium pa-

est I, 11 Congregabuntur filii Juda et filii
:

stor, et .Tudaeorum ct Gentium, omnes Israel pariter et ponent sibimet caput

:

oves in unum congregat. unum, et ascendent de terra. Ezechiel.

Et hoc est quod dicit : « Et alias xxxvii, 17 : Adjunge illa unum ad alte-
oves, » humiles, simplices, subjectas ani- rum iibi in lignum unum : et erunt in
mas, « habeo, >> jam in collatione Patris unionem in manu tua. Genes. xlix, 11 :

et prcedestinatione, qui Pater mihi crcdet IJgans, scilicet ligabit ad vineam pul-
Gentilium animas. Psal. ii, 8 ; Postula lum suum, ad vilem, et o fili mi, asi-

a me, et dabo tibi gentes haereditatem nam suam. PuUus autem cui nemo inse-

tuam. Malach. i, 11 '.

Ab ortu solis derat, signilicat Gentilem : et asina

usque ad occasum, magnum est nomen fraeno legis domita, signat .fudaeum.

meum in Gentibus. Matth. XXI, 7 : Adduxerunt asinam et

« Quse non sunt ex hoc ovili, » hoc pullum : et imposuerunt super eos vesti-

est, ex ovili synagogae secundum car- menta sua, et eum desuper sedere fece-

nem : quia non sunt ex circumcisione. runt. Ad Ephes. ii, 11 : Ipse, scilicet

Parum est ut sis mUd ser- Christus, est pax nostra, qui fecit utra-
Isa. XLix, 6 :

vus ad siiscitandas tribus Jacob, et fxces que unum.

Israel convertendas : ecce dcdi te in lu-
cem Gentium, ut sis salus mea usque ad
extremum terrse. me diligit Pater, quia
« Propterea
« Et illas, » de Gentibus, « oportet, »
ego pono animam meam, ut iterum
hoc est, opportunum est « me addu-
cere » in fidcm et promissiones patrum :
sumam eam.
ut in illa fide et promissionibus veniant Nemo tollit eam a me : sed ego po-

'
Cf. .\ct. xiii. 4:<.
 LN EVA.NG. JUAiVMS, CAP. X-i7, 18. il9

no eam a meipso, et potestatem habeo libera et ininus debita. » Et ideo haec

potestatem habeo oblatio gratissima fuit. Isa. liii, 7

ponendi eam, et ite- :

Oblatus esl quia ipse voluil. Et ibidem,

rum sumendi eam : hoc mandatum
t. 12 : Ipse peccata multorum tulit.
accepi a Patre meo. »
« Nemo tollit, » contra meam volun-
tatem^ «animam meum, « a
eam, »

Hic determinat quod mandatuni, et ad me : » quia vos non potestis eam tollere

quos pastoris actus mandalum habet nisi quando ego volo, cum impletum
Patris, cujus sunt oves, et qui pra?ordi- fuerit tempus praefniituni a Patre. Joan.

navit oves redimi et in unum ovile con- VII, 30 : Nemo misit in illum ma-
gregari. nus^ quia nondum venerat hora ejiis.
Dicit autem qualuor, scilicet, quod ad Non enim hoc subjacet infirmitatis ne-
redemptionem ovium non compellit cessilati, sed hoc est in ordinata per
aUud nisi dilectio Patris, cui per omnia seternam sapientiam voluntate. Psal.
consentit, et in nuilo cuntrariutur, sicut XXXI X, 8 et 9 : hi capite libri scriptum
Judaei ei imponebant. Secundo, ostendit est de me, ut facerem voluntatem tuam.
quod hoc hbera volunlale sponte fecit, Deus meus, volui, hoc est, ad hoc volun-
nec eum aliquis ad hoc compulit vel tarius veni, et non coactus per malitiam
coegit. Tertio, dicitquod in sua hoc est Judseorum. Genes. xlix, 9 : Requicscens
positum potestate, et non in persequen- accubuisti ut leo, et quasi leiena, quis
tium mala voluntale. Quaito, dicit hoc suscitabit e um '} cqvW, w&mo audebit. lle-
esse in obedientia Patris a cujus man- quievit enim ut leo vincens non victus,

dato numquani recessit. et quasi leaena discerpens invasores suos

Dicit ergo : « Propterea niey » secun- requiescit : quia Judseos se occidentes
dum humanani naturam, >< diligU Pa- discerpsit, et in oinnem ventum disper-
ter, » a quo sum. Et non est verum sit.

quod vos dicitis, Joan. ix, IG : Non est « Sed ego, » iibera voluntate, « pono
hic homo a Deo, qui sabbatiim non cu- eam, » per mortem, « a meipso : » quia
stodit. Joan. ui, 35 : Pater diligit Fi- ethoram morlis et modum mortis ipse-
liumy omnia dedit in manu ejits.
el met eligo. Joan. ni, 14 : Sicut Mogses
« Quia ego^ » voluntarius et non co- exaltavit serpentem in deserto, ita exal-
actus, « pono animam meam, » scilicet tari oportet Filium hominis. Et ideo
per mortem. Et ideo etiam se tradidisse quia omnia hsec eligendo cx sapientia et

dicitur (ihristus. Isa. mi, 12 Pro eo : iibera mortem^ et

voluntate, vincendo
quod, tradidit in mortem animam suam, mortis auctorem, passus est et mortuus
et cum sceleratis reputatus esl, et ipse intuitu redemplionis ovium, dicitur, Isa.
peccata multorum tulit. Jerem. xii, 7 : XI, 10 : f}i die illa erit radix Jesse, qui
Dedi dilectam animam meam in manus stal in signum populorum, ipsum gentes
inimicorum ejus. deprecabunlur , et erit sepulcrum ejus
Et ita pono eam ad tempus, « ut iie- gloriosum. Si enim coactus esset mori,
rum, » resurgens, « sumam eam, » ad non esset de radice Jesse nobilis et in-
opus glorificationis meorum : sicut prius vincibilis David noster manu fortis. Si
per animam operatus sum opus redeinp- victus esset malitia Juda?orum, non sta-
tionis. IJnde, Joan. xvii, 11), dicit : Pro ret in signum triumphale fidelium popu-
eis ego sancti/ico meipsum. Sanctificatio lorum. Si abjectus et punitus esset u^^
autein illa fuit in sancti sacrificii obla- blasphemus, non adoraietur et depreca-
tione pro ovibus. Sic ergo libere me relur a Gentibus. Et si esset imnmndus
olTero pro eis. (jregorius : « Servitia et insepultus, et abjectus sicut latro. non
ianto niugis sunt grata, quanto magis esset sepulcruni ejus venerabile el glo-
 420 D. ALB. MAC, OIU). PH.KD.

riosum. Xiino aulciu quia Nicil ul loo, « lloc mandalum accepi a Patre. »

ideo conservavit gencris sui radiccni :

quia slat in .«^ignuui, omnes vicil liostes : Quarlum quo ad omnia liaec
est, in

quia Dcus vcrus esl, adoratur ul iuiinor- ostendit esse luandalum Patris. VA i'ieo
talis : et quia pcrlecto opcrc rcdeniplio- nicndaces sunt qui dicunt euin mandata
nis requicvil, gloriam ;elernai quiclis Dci non cu.stodire.
pra^lendil sepulcruui. lloc esl ergo quod dicit : « lloc man-
dalum accepi, » iu muudum veuiens,
« a Palre, » qui patcrna cura et di-
« Potestatem habeo ponendi eam,
leclione ordinavit omnes rcdimeie. Ad
et potsstatem habeo iterum siimendi
Piiilip. II, 8 : Factus obcdiens, scilicet
eam : hoc mandatum accepia Patre, »
Patri, usque ad mortem, mortcm autem
crucis. Joaii. xvii, 11 : Calicem, quem
Tcrtium esl, in quo langit quam ad ea dedit mihi Pater, non biham illum ?
quae dicta sunt hahct polestatem, di-
cens : « Potestalem habeo, » virtute la-
tentis in carne divinitatis, « ponendi, »
« Dissensio iterum facta est inter ^
in pretium redeinptionis « eani, » scili-
Judaoos propter sermones hos.
cetanimam meani. IMalth. xxviii, 18 :

Data est miJii omnis potestas in coelo, el

Dicebant aulem multi ex ipsis : Dae- »
in terra. Act. ii, 24 : Qiicm Dens susci- monium habet, et insanit : quid eum
tavit, solutis doloribus in/erni, juxta audilis?
quod impossibile erat teneri illum ab eo. Alii dicebant : Hcfic verba non sunt _
Dolores inferni sunt vulnera et mors et
deemonium habentis : numquid dge-
ictus persequentium quaB ad inferos mit-
monium potest ca^corum oculos ape-
tunt. Hcec autem omnia solula sunt vir-
rire ? »
tute divinitatis : et ideo detineri in

morle non poterat Filius Dei.

Et potestatem habeo, » virtute ejus-
« Tangitur pars illa de dissensione
dem divinitatis, « ilerum sumendi eam, » exorta ex diclis Domini, non quod dicta
sicut diximus ad opus glorificalionis. sua dissensionein facerent, sed potius
Psal. XV, 10 el il Nec dabis sanctum : malitia Judaeorum obslinate latrans con-
tuum videre corruptionem. Notas mihi tra diclorum suorum veritalem.
fecisti vias vitie. Et ideo tantuni clcgit de Dicuntur autem hic duo, scilicct occa-

morte quanlum mors fuit via vitae. Et sio dtssensionis, et modus.

hoc fuit per triduum, in quo simpla Occasio disscnsionis tangitur cum di-
morte nostram duplicem curavit mor- citur : « Dissensio, » hoc est, in con-
tem, scilicet, culpai et pcenoe. Si enim traria sensio, a /acta est, » a maUlia
per necessitatem morlis corruptus iuis- eorum, « inter JudcBos » caecos et in ma-
set, et non a corruplione resurrexisset, litia obstinatos. Isa. lvii, 21 : A^on est
inulilis nobis mors ejus fuisset, et non pax impiis, dicii Dominus Deus. I ad
nos liberasset. Psal. xxix, 10 : Qux uti- Corinth. xiv, 33 Non est dissensionis
:

litas in sanguine meo, dum descendo in Deus, sed pacis.

corruptionem ? Resumat ergo citius ani- « Propter sermones hos, » quibus obs-
mam, et nos a corruplione secum ahs- tinata contradixit mahtia. II ad Corinlh.
trahat : ut cantemus slbi, dicentes illud II, 15 : Christi bonus odor sumus Deo,
Psalmislae, Psal. lvi, 9 : Exsurge, gloria in iis qui salvi fiunt, et in iis qui per-
mea, exsurge, psalterium et cithara : eunt. Aliis quidem odor morlis in mor-
rxsurgam diluculo. tem, et aliis odor vila' in vitam. Sicut
 LN KVA.M;. .KIA.N.MS, CAP. .\-2I), 11,12. 421

enim boiius oilor occidit scarabeuni qui sunt : loquimini nobis placentia. Eze-
slercore delectatur, et fovet apem qua chiel. III, 7 : Domus Israelnolunt audire
odoi'e floris pascilur : ita odore vitue te, quia nolunt audire me.
aeternse qui ex verhis (^hrlsti spargitur,
niali moriuntur, et boni vivilicantur. (( Alii dicebant : Hsec verbo, etc. »

Luc. 11, 34 : J'Jccc' posilus est hic in rui-

nam, el in resurrectionem multorum in « Alii dicebant, » devoti, verbis eju.s
Israel, et in sirjnum cui contradicelur. illuminali, et operihus conlirmati : « Mrc
verba non sunt dsemonium habenlis : »

« Dicebant autera multi ex ipsis, » quin potius imperium sunt da?monis

et potestatcm evacuantis. Daemon enim
Hoc est, de numero Judaeorum. Eccle. non estcontrariusdaemoni. Matth.xii, 26:
1, 13 : Percersi difficile corriguntur , et Si Satanas Satanam ejicit, adversus se
stultorum in/inifus est numerus. divisus est quomodo ergo stabit regnum
:

« Dxmonium habet. » Matlh. xii, 27 : ejus ? 3oan. vii, iG : Numquam sic locu-
In Beehebub, principe dfemoniorum, tus cst homo,homo. sicut hic
ejicit dsemonia '. Occasionem autem isti « Numquid dsemonium, » quod ho-
acceperunt ex lioc quod dicit : Potesta- mini nocet, et caecitati studet, et homini
tem habeo ponendi eam, scilicet animam est inimicum, (( potest csecorum » a nati-
meam, et potestatem habeo ilerum su- vitale « Impotentiam
oculos aperire ? »

mendi eam ^. Haec cnim reputabant enim habet. Et si posset, mala voluntate
verha obsessi, et impossibile esse, quod nou faceret, sed potius excaecaret. I Re-
aliquis compos rationis hoc diceret. gum, XI, 2 : In hoc feriam vobiscum foe-
Joan. VIII, 48 : Norme bene dicimus nos dus, ut eruam omnium vestrum oculos
quia Samaritanus es tu, et dxmonium dertros, ponamque vos opprobrium in
habes ? universo Israel. Ezechiel. xxiii, 25 Na- :

Signa enim atlribuebant doemoni, et sum tuwn et aures tuas prsecident,

verba dixerunt esse insaniae « Et insa- : et ciuse remanserint, gladio concident.
nit, » sicut dictum est de David, qui se Benericium ergo tale daemones nec pos-
et suos per insaniae formam liberavit. sunt, nec volunt praestare.
f Regum, XXI, 14 et l.j : Vidistis hominem
insanum : ([uare adduxistis eum adme...,
ut fureret rne praesente ? Sic dictum est
« Facta sunt autem Kncffinia in Je-
de Propheta qui venit ungere Jehu, ulto-
rosolymis : et liiems erat.
rem domus Achab, IV Re-
iniquitatis
gum, IX, 11 Quid venit insanus iste ad
:
« Et ambulabat Jesus in templo, in 93
te ? Sic dictum est de Paulo qui summoe porticu Salomonis. »

sapientiae vcrba prsedicavit, Act. xxvi,

24 : Insanis, Paule : mullse te litterse Hic aperto sermoiie ponit perabolaein-
ad insaniam convertunt. ductce explanationem.
autem duas partes in quaruni
Ilabet :

« Quid eum auditis? » prima dat apcrtam cxplanationem in :

sccunda, dicit contra hoc Judaeorum exci-

Hoc dictum fuit Pharisa^orum qui illis latam persecutionem, ibi, t- 31 « Sus- :

consenserunt. Isa. xxx, 10 Dicunt vi- :

tulerunt ergo lapides Judsei. »
denlibus : Nolite videre : et adspicienti- Adhuc, prima pars tres habet paragra-
bus : Nolite adspicere nobis ea ciuce recta phos in quorum primo, quando et ubi
:

'
Cf. i.nc. XI, i:;. Supra, >• 18.
122 I). \\M. MA(.. (151). IM{ Kl).

facla esl cx[)limati() desciibilur ; iu sc- Dclcrminal autem tcmpus, quando di-

cundo, qua^stio Juda^oruni ad cxplana- cit : « El liicms crat, » quia in deccmbri

tioneni provooans ostenditur, ibi, y. 24: luit, quando medium est hicmis. VA ideo
« Circumdcdcninl cryo cianJud.vi, etc. » tunc frigidis pcccatoribus magis crat ne-
In lertio, pleua teslilicatio verilatisosten- cessarium ul exhiberetur eis calor chari-

dilur, ibi, y. 2') : « /{cspoudif cis Jcsus : lalis in ignito eloquio Salvatoris. Eccli.
Loquor vobis, etc. » XLiii, 22 : Erigidus ventus Aquilo flavit,
Jn primo borum duo dicuntur, scili- ct gclavit crgstallus ab aqua. Matlh.
cet, festum propler quod venire in tem- XX IV, 12 : lic/rigesccl charilas multorum.
plum conveniebat, et locus ubi explana-
tio facta erat.
(< EtambulabatJesusin templo, etc. »>

Dicit crgo : « J-^acta sunt Encainia, »

hoc est, festum Encseniorum. Encaenia

autcm dicuntur innovationes conse- Detcrminat hic locum, diccns : « Am-
crantes. Et hoc festum institutum fuit bulabat Jesus, » ut omnibus offerret mo-
quando .ludas Machabaeus templum a nita salutis. Psal. xxvi, 6 : Circuivi, et
Gentibus recuperatum, Deo el sacri- immolavi in tabernaculo ejus hostiam
ficiis innovavit per dedicationem : sic- vociferationis.
ut legitur, II Machab. x, 1 et seq. « In porticu Salomonis, » hoc est, in

Attendcndum autem est^ quod sicut porticu quam juxta templum aedificaverat
legilur, III Kegum, viii, 1 et seq., ct Salomon ad orationcm non quod modo :

II Paralip. vii, 1 et seq., decimo die ibi esset, nisi in quibusdam vesligiis et

mensis septimi, scilicet, Septembris, Sa- ruinosis: sicutlegitur, II Paralip. vi, 13 :

lomon templum aedilicalum dedicuvit, et Siquidem fecerat Salomon basim seneam,

crant illo die duo fe.^ta : unum scilicet De- et posuerat eam in medio basilicse, ha-

dicationis, ct idlerum Expiationis. Fostea bcntem quinciue cubilos longitudinis, et

illo templo per regcm Babylonis subvcr- quinque cubitos latitudinis, et trcs cubi-
so, et allero per Esdram et Nehemiam tos altitudinis : stetilque super eam. In-
sediricato, dedicatum fuit in vere, die fra parum, tt- 13 et li Et deinceps :

duodecima mcnsis Martii, sicut legitur, flexis genibus contra universam multitu-
I Esdrae, vi, 16 ct seq. Quod cum An- dinem Israel, et palmisin ccelum levatis,
tiochus Epipliancs polluissct templum ait : Domine, Deus Israel, non est similis
sordibus idolorum, Judas Machabaeus tui, etc. Ibi ergo oravit, et ibi etiam
purgavit, ct restituit utensilia cjus die Jesus ambulavit, et ibi etiam discipuli
vigesima quinta mensis Decembris, poslca manserunt. Act. v, 12 : Erant
quem Judaei vocant Casleu '. unanimiter omnes in porticu Salomonis.
De hac ergo dcdicatione dicit « Facla : Ibi crgo ubi Salomon rcx oravcrat,
sunt Encsenia. » Duravit autem per octo ambulabat ut monila salutis daret et

dies, sicut legitur, I Macbab. iv, 56. pacis. Ab illa ctiam porticu in templo
Psal. xcii, 3 : Domum iuam decet san- vendcntes et ementes cjecit ^ Ibi etiam
ctitudo, Domine, in longitudiiiem die- hospitale pauperum aedificatum fuit, qui-
rum. Genes. xxviii, 17 : Quam terribilis bus semper Christus, sicut supra dictum
est, inquit, locus iste ! non esl hic aliud est, familiaris fuit.
nisi domus Dei, ct porta cosli. Et hoc si-
gnatum est, III Regum, viii, 11, ubi di-
citur, quod iniplcverat gloria Domini do- « Circumdederunt ergo eum Judsei,

mum Domini. et dicebant ci : Quousque animam

' Cf. I Machab, iv, 53 et secj. « Cf. Mattti. xxr, 12 ; Marc. xi, 13.
 JX i;VAN(i. .lOA.N.M s, CAi*. N:-2i, 2:;, 2(). t23

noslram tollis ? Si tu es Christas, dic ^xbi cubes in meridie, ne vagari incipiam

nobis palam. » post gregem sodalium tuorum. Joan. vni,

2.3 : Tu quis es ? Palam enim annuntian-
Secundum quo notatur quoestio
est, in dum est de veritate.
exigens responsionem interpretationis.
Duo autem dicit malitiosam circum- :

dationem, et astuliae qugestionem. « Respondit eis Jesus : Loquor vo- 25

Dicit Circwndederunt ergo
ergo : « bis, et non creditis, »
eum Judsei, » ut multitudine se arma-
rent quia veritate se nudos esse pro-
: Hic ponitur responsio veritatis de in-
fessi sunt. Eccli. li, 10 Circumdederunt : tontione parabolse inducta}.
me non erat qui adjuvarel.
undique, et Et in responsione ista duo dicuntur.
« Circumdederunt » ut tumultu oppri- , Unum est redargutio non credentium :

merent. Psal. cxvii, 12 Circumdede- : alterum aulem est proprietas audientium

runt me sicut apes, et exarserunt sicut verum pastorem Chrislum.
ignis in spinis : et in nomine Domini In primo horum tria dicit, scilicet,

quia ultus sum in eos. apertam veri pastoris denuntiationera,

« Circunidederunt » me, ne captus in per opera veritatis probationein, non ex
sermone possem effugere. Psal. xxi, 13: ovibus causam esse quam retinebant in-
Citcumdederunt me vituli multi, tauri credulitatis obdurationem.
pingues obsederunt me. Osee, xi, 12 : Dicit igitur : « Loquor vobis » quod
Circumdedit me in negotiatione Ephraim, ego sum Christus verus pastor et bonus,
et in dolo domus Israel. « et non creditis » mihi. Joan. viii, 46 :

« Et dicebant ei » dolose : ut vel ne- Si veritatem dico vobis, quare non cre^
garet veritatem quam saepe confessus fue- ditis rnihi ? Numer. xiv, 11 : Quousque
rat,veleam aperte diceret, et sic deblas- non credent mihi, in omnibus signis qiiae

phemia accusaretur. Psal. xxi, 17 Cir- :

feci coram eis ?
cumdederunt me canes multi consilium :

malignantium obsedit me.

a Opera, quse ego facio in nomine
« Quousque animas nostras tollis ? »
Patris mei, hsec testimonium perhi-

Ecce quoestio duas habens partes bent de me.

: in
quarum prima provocant ad responden- Sed vos non creditis, quianonestis ^^
dum. Est enim sensus Quamdiu tenebis : ex ovibus meis. »

in suspenso dubitationis ad te ? certifi-

candi enim sumus de te. Joan. i, 22 : Hic ponit per opera veritatis testifica-
Quid dicis de teipso ? Ibidem, vii, 4 : tionem, Et hoc est quod dicit : « Opera,
Nemo quippe in occulto quid facit, et quse ego facio in nomine Patris mei, » ne
quaerit ipse in palam esse. Proverb. xiii, videar esse contrarius Patri, et invoco
12 Spes quse differtur affligit animam
: : Palrem, et omnia refero ad Patrem :

lignum vitee desideriumveniens. Non au- « hdsc testimonium perhibent de me, »

tem amplius suspendendo nos affligas. quod sim Chrislus et verus pastor et bo-
Joan. I, 22 Quis es, ut responsum
;
nus. Joan. v, 35 : Opera quse dedit mihi
demus his qui miserunt nos ? Pater ut perficiam ea, ipsa opera quse
« Si tu es Christus, » sicut dicis de te, ego facio testimonium perhib&nt de me.
« dic nobis palam : » ut sciamus quem Joan. iii, 2 : Nemo potest hsec signa fa^
sequamur. Canlic. i, .5 : Indica mihi, cere quse tu facis, etc.
quem di/igit anima mea , ubi pascas.
 1). AU5. .MA(i. OHI). l'J{.i:i).

« Sed vos noM credilis, » culatas argento. Aurium enim habent

murenulas, (jiii illapsum sibi recipiunt
Ifoc est, infidelilatis veslrtC ohdura- pastoris vcrhuiii : qii.p, etiam muronula
tioiiein i'elinelis, « (jnia no)i cslis, » ncc lahitur demanu quando tenetur. Yernii-
esse vullis, « cx oiibiis mcis. » Agnus culi autem subtilem motum occulti elo-
enini ab agnosccndo dichis talia agnoscit. (|uii signant, quod tinnit in auribus sicut
Et quia agni non eslis, ideo signa certi- in argento. .luh, iv, 12 : Quusi furtive
iicantia divinitatem meam non agnosci- suscepit auris mea venas suswTi ejus.
tis. Jereui. ^ ui, 7 : Milvus in coelo cog- Genes. xxiV, 47 : Suspendi inaures ad
novit lenipiis siaan : turtur, el liirundo, orna^kdum jaciem cjus, et ar^nilias posui
etc. populus autem meus non cognovit
: in manibus ejus. Exod. xxiv, 7 Omnia :

judiciuni Domini. VA ideo agni agno- qux Dominus, faciemus, et

locutus est
scentes dici non possunt. Eccli. xxi, 18: erimus obedientes. I liegum, iii, 10 Lo- :

Audivit luxuriosus, et displicebit ilH,et quere, Domine, quia audit svrvus tuus.
projicirt illud post dorsum suum. I ad « Et ego cognosco eas, » familiaritatis
Corinlii. II, Ji : Animalis homo non el specialis gratiae agnilione quod spe- :

percipit ea (jux sunt Spiritus Dei : stul- ciale signum est boni pastoris. Unde mi-
titia enim est illi, quia spiritualiter exa- ralur Paulus quod post talem graliam
minatur. pastoris, aliquis avertitur ah ipso, ad
Galat. IV, 9 : Nunc autem cum cognoveri-
Deum, immo cogniti sitis a Deo, quo-
iis

*i7 (cOvesmese vocem meam audiunt, modo convertimini iterum ad infirma et

egena clementa, quibus denuo servire
etego cognosco eas : etsequunturme.
vultis? Apocal. ii, 2 : Scio opera tua, et
2s « Et ego vitam ailernam do eis, et
laborem, et patientiam tuam. In tantum
non peribunt in a^ternum. » enim novit oves, et opera, et passiones
ipsarum ovium, quod signat eas ad spe-
Hictangitur proprietas audicnlium ve- cialem defensionem ipsarum. Apocal. vii,

rum pastorem. 3 : Nolite nocere terrx ct mari, Qieque

Bicit autem Iiic quorum primum
sex : arboribus, ciuoadusquc signemus servos
est, quod ovis (qui est agnus) vocem pa- Dei nosfri in Jrontibus eorum. Ezechiel.
storis audit et agnoscit. Secundum est, IX, 4 Signa tliau super frontes virorum
:

quod ovis illa speciali gratia cognoscitur gementium et dolentium super cunctis
a pastore. Tertium est, quod ovis per abominationibus quie fiunt in medio
obedicntiam pastorem sequilur. Quar- ejus, scilicet civitatis. Oves enim propriaB
tum est, quod ex Iioc a pastore pra^mium siiiuari consueverunt.
rccipit viliE aBlernte. Quintuin, quod re- « Et sequunturme, » per imitationem :

cipiunt evasioncm inortis aeternae. Sex- quia cgo ante eas vado per exemplum.
tum autem, quod non patiuntur disper- IjUC. IX, 29 : Si quis vult post me venire,
sionem lupi. abnegef semefipsum, et tollat crucem
Dicit crgo : « Oves mese, » simplices et suam quotidie, et se([uafur me. Sic eiiim
subjecla? mihi, agnitivam in agnosccndo laciunl et oves.Abnegant se ut sint cum
naturam habentes, « vocem meam au- pastore tollunt formam pastoris, ut sint
:

diunt, » id esl, exaudiunt. Supra, f. 3 : configurati pastori sequuntur eum, ut :

Proprias oves vocat nominalim. \Li ideo sint sui parlicipes. Unde. Psal. xv, 1 et2,
ornamenlum habcntaurium. Cantic. i, 10 : secundum translationem IIieron)'mi '
:

Murenulas aureas /aciemus tibi, vermi- Serva me, Domine, (juoniam speravi in

* Vulgata habet : romena u,e, olc.

 IN KVAMl. .lOAN.MS, CAI». \-2H, 2t), :5(i. i2:;

le. Dixi Domino

Deus meus es tu, quu- : omnibus est : et nemu potest rapere
niam bonorwn meorum non eges. Bcne de manu Palris mei.
milii non cstsinc te. Scpluagintaliabent:
Ego et Paler unum sumus. » 30
« Conserva. » Et ideo sequunlur semper.
A(l Pliilip. Sequor aulem, si quo
III, 12 : Hoc aufem quod dixit probat : et ideo
modo comprehendam in quo el eompre- tria hic dicuntur. Proemillit enim conclu-
hensus sum. sionem quam intendit, et consequentei-
duplicem probationem inducit.
« Et ego- vitam eeternam do eis, etc. » Dicit ergo « Et non rapiet eas quis-
:

quam de manu mea. » Quasi diceret :

« El ego, » oplimus pastorum, qui non Tdeo non peribunt, quia « quisquam de
de ovibus quaBro paslum ut me pascant, manu mea » continente « eas » et con-
sed ut de me oves pascam, « vitam xter- servante, « non rapiel, » per aliquem
nam do eis, » per <"arnismeaepastum, ct violentum iinpulsum tentationis : quia
sanguinis potum, et Spiritus mei vivifi- non permittam quod ultra vires a mali-
calionem, et deitatis meae gratilicationem. gno ali(juid patiantur. I ad Corinth. x,
.loan. X, 10 : Egoveni ut vitam haheanl, 13 Eidelis Deus est, qui non patietur
:

et abundantius habeanl. ]l)idem, xvii, 2 : vos ientari supra id quod potcstis sed :

Ut omne quod dedisti ei, det eis vitam faciet eliam cum tentationc proventum,
xternam. Hanc enim in pastu sui cor- ut possitis susti}iere. Ei.idco si de manu
poris et sanguinis administrat : quasi li- propria inlirmitate excidunt, hoc non
gnum vita) dat eis in pastum. Joan. vi, erit imbecillitas manus, nec eliam vio-
38 Qui manducat me, et ipse
: vivet lentia liostis qui nulli ullra vires potest
propter me. ingerere tentationem. Sapient. iii, 1 :

« Et » ideo « non peribunt in seter- Justorum animie in manu Dei sunt, et

num., » quia a dextris statuuntur cumliis non tanget illos tormentum mortis.
qui non perlinent ad interitum. Matth. Deuter. xxxui, 3 : Omnes sancti inmanu
XXV, 33 Statuet oves quidem a dextris.
: illius sunt.
Et post pauca, y. 34 Tunc dicet rex his : Hoc autem probat cum dicit :

qui a dextris ejus erunt : Venite, bene-

dicti Pnlris niei, possidete paralum vo- « Pater meus, quod dedit mihi, ma-
bis regnum., etc. Joan. m, Ti : Ut omnis jus omnibus est ».
qui credit in ipsum non pereat, sed ha-
beat vitam selernam. Si ergo forte tem- Quidquid enim habet gignendo de-
poraliter aliquando tribulantur, et ad dit, et quod essem aequalis ei mihi dedit :

tcmpus videntur perire, non tamen per- et ideo idem posse cum eo habeo. Simi-
ibunt in teternum. Sapient. iii, 2 ctseq. : liter secundum humanain naturam ple-

Visi sunt oculis insipientium mori, el nitudinem gratise per unionem ad deita-
pestimata est afflictio exitus illorum, et tem dedit, et nulli Sanctorum lioc dedit.
quod a nohis est exterminium
autem : illi Joan. III, 3i : Non enim ad mensuram
sunt in pace et si coram hominihus tor-
: dat Deus spiritum. Joan. i, li : Vidi-
menta passi simt, spes illorum immorta- mus gloriam ejus, gloriam quasi unige-
litate plena est. niti a Patre, plenum gratio" et veritatis.
Psal. cxL, (> : Absorpti sroit juncti petrse
judices eorum. Omnes Sancti qui sunt
judices Ecclesiw, juncli petra?, hoc est,
« Et non rapiet eas quisquam de comparati Christo, qui est petra solida,
manu mea. a bono immobilis : sunt absorpti, hoc
^ Pater mous, quod dedit mihi, majus csl, nuUius comparationis.
420 1). ALI{. MAC. (HU). IMJ.KI).

« A7 » ideo « iwmu pofcst /a/jcre de (( Nec lupus rapil, nec lur lollit, nec la-

mami Patris mvi, » Iioc est, de ridelilate tro interficit : securus est de numero
et poU-state conlinenle eas, Et dedil mi- earum qui eas numeravit. »
lii aequalein esse sibi : eigo eliani nemo Ad hoc dicendum, quod sine priejudi-
polesl rapore de manu mea, sicul nec de cio videtur mihi dicendum, quod de
manu sua. Isa. viii, II : Quasi in manu iitriusque juslitia inlolligatur : pr.TScnti
/orli erndivit me, ne ireni in via popali scilicot, ol priedostinationis. Kt sicut di-

liujus. Ibidem, xlix, 10 : manibus

hi ctum quod aliquis oxcidit, non est de
osl
i/ieis descri/jsi te : muri tui coram oculis imbecillitate manus, sed do mobilitatc
hieis semper. Job, xvii, 3 : Libera me, et casu liberi arbitrii.
Domine, et pone me juxta te, et cujusvis Ad hoc autem quod concludit, quod
tna/ius pugnet contra me. prsedeslinatio secundum hoc necessita-
tem inducit. Dicendum, quod Iioc non
« Ego et Pater unum sumus. » sequitur. Nihil enim prohibet, quod im-
mobili prsedestinatione existentc, libe-
Secunda confirmalio sive probatio est rum arbitrium ad idcm mobiliter se ha-
ejus quod pr^Tdixit, quod oves de manu bet. Hoc aulem alibi habet ostendi quod
sua nemo rapit. Quia cum sit cum unum hic prolixius esset probare.
Patre, sicul do manu Palris nemo rapit,
ila nec de manu Filii. Una est enim ma-
nus, hoc est, poleslas utriusque. Dicit
«. Sustulerunt ergo lapides Judaei, ut
enim Chrysostomus : « Gum audis ma-
lapidarent eum.
num Dei, nihil carnale cogita sed crede :

unam esse Patris et Filii potestatem. » Respondit eis Jesus : Multa bona
Joan. XIV, 11 : Ego i)i Patre, et Pater opera ostendi vobis ex Patre meo :

in me est. Ibidem, xiv, 10 : Pater in me propter quod eorum opus me lapida-

ma/iens, ipse facit opera. Sic eliam in
tis?
hac vita tria sunt opera ovium ad pasto-
Responderunt ei Judaei : De bono
rem conversarum. Audiunt enira, cogno-
scunt, et sequuntur. Tria etiam quantum opere non lapidamus te, sed de blas-

ad futuram vitam pastor facit ovibus, et phemia, et quia tu, homo cum sis, fa-

unum ad vitam istam. Agnoscit enim cis teipsum Deum. »

signando eas hic dum vivunt, vitam dat

in sui fruitione, salvat ab interilu in Hic tangitur perseculio contra Ghri-
confirmatione, conlinet in manu in pro- stum excitata ])ropter beneficia quae pro-
teclione quod est summa salus ovium.
:
posuit.
Objiciunt autem quidam de hoc quod Dicuntur autem hic tria : ferocitas per-
dicit, quod « /lo/i rapiet eas quisqua//i de sequentium : secundo, quaestio benignis-
ma/iu sua. » Aul enim sic continet San- sima de causa persecutionis et ipsius
ctos in manu sua, secundum prsesentem causae crudelis expositio : et tertio, sa-
justitiam aut secundum prfcedestinatio-
:
pientissima exclusio furoris per osten-
nem. Si secundum prsesentem justitiam : sionem veritatis.
non videlur esse verum, quia niulti ce- Dicit ergo ; (( Sustuleru/it ergo lapi-
ciderunt ab illa, sicut Judas, et Mcolaus des Judxi, » et durissima intentione,
x\ntiochenus, et multi alii. Si autem se- « 2it lapidarent eu/n, » sicut, Levit. xxiv,
cundum praedeslinationem : lunc videlur 14, Doininus praDcepit blasphemum lapi-
quod imponat nocessitalem
praedeslinatio dari. Hoc enim fecerunt, quia corda eo-
salulis. Kt hoc videtur Augustinus di- rum duriora lapidibus erant, et emolliri
cere, qui supor hunc locum dicit sic : verbis sapientiae nonpoterant. Isa. xlviii,
 !

I\ KVA.XG. .lOA.NMS, CM». \-:;2, :V.\, Ai. ii:

i : Scivi quia diirus es tu, cl nervus fer- causa ad verilalem, sed ad turbae simpli-
reus cervix tua, et frons tua senea. Act. cis deceptionem ut factum eorum justum
VII, 51 : Dura cervice, et incircumcisis esse videatur : « De bono opere non la-
cordibus et auribus, vos semper Spiritui pidamus te. » Hoc falsum est : quia ni-
sancto resistitis. hil nisi bonum opus apparuit in eo.
I Petri, II, 22 : Qui peccatum non fecit,

« Respondit eis Jesus, etc. » nec invcjitus est dolus in ore ejus.
« Sed de blaspJiemia. » Hoc dicunt,
Secundum est in quo in qusestione be- cum ipsi potius blasphemi sint, attri-

nigna faclum ostendit inconveniens. Et buentes diabolo quod fieri non potuit
qugeritur causa lapidationis, ut ad cor re- nisi in Dei digito. Matth. xii, 31 : Omne
vertentes desistant ab incepto. peccatum et blasphemia remittetur ho-
« Multa bona opera, » ad vestram rninibus : Spiritus autem blasphemia
utilitatem, « oslendi vobis, » miraculo- non remittetur^.
sa, « ex Patre meo, » hoc est, ex virtute Tangunt tamen hoc quare eum blas-
Patris facta. Joan. v, 20 : Majora his phemum reputabant « Quia tu, homo :

demonstrat opera, itt vos miremini. Act. cum sis, » sicut vere fuit, « facis teipsum
X, 38 Petransiit benefacicndo,
: et sanando Deum. » Quod non est verum quia Pa- :

omnes oppressos a diabolo. Act. ii, 22 : ter generans fecit eum Deum, et non

Jesum
Viri Israelitse, audite verba hse.c : ipse seipsuin fecit Deum. Joan. v, 18 :

Nazarenum, virum approbatum a Deo Propterea magis quserebant eurn

ergo
in vobis, viriutibus, et prodif/iis, et Judsei interficore, quia non solum solve-
signis, c/ux fecit Deus per illum in me- bat sabbatum, sed et patrem suum dice-
dio vestri, sicut et vos scitis. bat Deum, seciualem se faciens Deo. Sa-
« Propter quod eorum, » scilicet ope- pient. 11, 16 : Prseferl novissima justo-
rum, « opus me lapidatis ? » Matth. rum, et gloriatur patrem se habere
xxui, 37 : Jerusalem, Jeriisalem, quse Deum.
occidis prophetas ct lapidas eos qui ad te

missi sunt, quolies volui congregare

filios tuos, quemadmodum gallina con- « Respondit eis Jesus : Nonne scri-
34
gregat piillos suos sub alas, et noluisti ptum est in lege vestra, quia Ego dixi:
Sic factum est innocenti Naboth, III Re- Dii estis?
gum, XXI, 10, ubi dixit Jezabel Edu- Deos, ad quos sermo
:

Si illos dixit
cite eum, et lapidale, sicque moriatur.
35
Dei factus est, et non potest solvi
Sic factum est innocenti Susannae '.

Joan. viii, 59 : Tulerunt ergo lapides Scriptura,

Juddei, ut jacerent in eum. Matth. xxui, Quem l^ater sanctificavit et misit in 36

35 : Ut veniat super vos omnis sanguis mundum, vos dicitis : Quia blasphe-
justus qui effusus
super terram, a est
mas, quia dixi : Filius Dei sum?
sanguine Abel justi usque ad sanguinem
Si non facio opera Patris mei, no- 37
Zacharise, filii Barachise, quem occidi-
lite credere mihi.
slis inter templum et altare,
Si autem facio, et si mihi non vultis 3S
« Responderunt ei Judeei, etc. » credere, operibus credite, ul cogno-
scatis et credatis quia Pater in me est,
« Ttesponderent Judsei, » de lapida-
et ego in Patre. »
tione causam assignantes, quae non est

Daniel. xiii, '28. « a. Marc. III, 28 el 29 ; Luc. xii, 10.

 »

'.2S I). AI.H. .M\(.. (HU). i»|{.Kl).

Ecce siipienti.P ro.sponsum oinnoni ij)sius. .lacobi, i, 18 : Voluntarie enim

pra^lendens palientiani. genuit nos verbo veritatis, ut simus ini-
El lial»i'l (luas parles, scilicet, rcspon- tium aliquod crealune ejus, Joan. i, 12 :

suni sapienti» el palienlite, nialitiaui Dedit ris potestatem filios Dei fieri, et

obniutescero facicns : ct obslinantani sic Doos csse. iMinus aulom videtur quod
nialitiani, (\UiV iiuando respondero non illos dical Dcos qui n(ui nisi parlicipa-
I»otest operibus, nialuni pro bono reddil. tive el per adorationein parlicipant Spi-
In res]>onso auleni duo sunt, scilicct, ritum divinum.
rosponsum per rationem Scripturse, et « /iV non potest solvi Scriptura, » lioc

responsio per opora domonslrata in di- est, non essc vora. iMatlb. v, 18 : lota
vina virtuto. lomm aut unus apex non prxteribit a
l*rimo ergo inducit Scripturam, et ex lcge. Tob. xiv, G : Non excidit verbum
illa arguil propositum. Domini.
-Dicit ergo : « Nomie scriptiim est, » a Ergo multo magis,
Spiritu sancto, « in lege vestra. » Lex
communiter bic dicitur pro his quaj in « Quem Pater sanctificavit, »

Veteri Testamento conlinentur : quia

1'ropbetia}, el Psalmi, ct totum aliud im- Hoc est, ab a^terno sanctum genuit.
plicite continetur. Eorum autcm dicitur Psal. cix, 3 : In splendoribus Sancto-
lex, quia ab eis fuit rccepta. In Psalmo rum, ex utero ante luciferum genui te.

autem lxxxi, Ij, continelur : « Ego Luc. I, 35 : Quod nascetur ex te san-

di.ii, » boc est statui, quia « Dii estis, » ctum, vocabitur Filius Dei.
per participationem deitalis et per adop- tf /iV misit in mundum, » ad mundi
tionem ^ Exod. vii, 1 : Constitui te sanctilicationem. Jerem. i, 5 : Prius-
(leum P/iorao)iis. Psal. xlix, 1 : Deus quam formarem in utero, novi te et
te :

(leorum, Dominus, locutus est. I ad Co- antequam exii^es de vulva, sanctificavi

rintb. vin, V) : Siquidem sunt dii multi, te. Et sic misit plenum Deum in mun-
et domini multi, sive in ccbIo, sive in dum. Isa. lxi, 1 Domini su-
: Spirilus
terra. per me, eo quod unxerit Dominus me.
Et cx illa aucloritate arguit a minori Multo magis, inquam, dicendus et cre-

sic : dendus esl Deus verus.

Miruni ergo cst et inconveniens quod
(( Si iilos dixit Deos, ad quos serrao « vos dicitis, » qui Scripturas nosse de-
Dei factus est, etc. » l)etis Quia blasphemas
: « » cum vos :

polius hoc uegando l)Ias[)bemetis.

« Si illos dixit Deos, » participalivc « Quia dixi, » quod Pater dixit :

et per adoptionem, « ad quos sermo Dei « Filius Dei SU777. » lloc negando eflice-

faclus est, » boc est, in operc complotus rer vobis similis mendax. Non ergo est
in ipsis, hoc est, qui sermonem Dei per- blaspbemia, sed veritas : quia si nomen
ceptum opere compleverunt, et sermo- ot res per aliquem modum convenit his
neni Dei cum alfectu audire merueruut. qui per parlicipationem dii sunt, mullo
1 Joannis, lu, 2 : Charissimi, nunc /ilii magis convenit ei qui per naturam est

Dei sumus : et nondum apparuit qiiid Filius Dei.

erinius, scilicel, ex nativitato divina.
Scimus quoniam cum apparuerit, simi- « Si non facio opera Patris mei,
les ei erimus, quoniam videbimus eum

sicuti est. Et sic erimus dii parlicipatione Quse nemo nisi Pater potest operari.

* Psal. i..\x\i, (i : Eijo di.ri ; l)ii eslis. el fiVn Excchi oiinen.

 |\ EVAiNO. JOANMS, CAP. X -5«, 3'.», iO. 429

Joan. XV, 2i : Si operanon fecissem in excusati : et positis operihus, condem-

eis qucv nemo alius fecit, peccatum non nandi pro inlidehtate.
habcrenl. Et supra, t. 22 : Nunc aulem
excusationem non hahent de peccato suo. « Ut cognoscatis et credatis, etc. »

« Nolite credere mihi, » quia opcia

oslendunt virtulem Dci in mc esse : sic- IIoc est intentum per modum conclu-
ut digitus ostendit rem demonslratam. sionis, sciHcet, ut sicut causa cognosci-

Exod. viii, 19 : Digitus Dei csl hic Luc. tur per effectum, sic ex modo quo facio
XI, 20 .•
Si in dif/ito Dei ejicio dxmo- magna, cognoscatis « quia Pater in me
nia, etc. Opcra cnim indicant deitatem, est, » per natuivT inseparal)ilitatem, et
et deitati cst credendum. sui consensus voluntatem in omnia facta
mca, « et ego in Patre, » sicut in eo a
quo habco naturam, et virtulem,. ct
«Si autem facio, et si mihi, etc. »
opus ct in nullo sum sihi contrarius.
:

Et sic credatis quia ego sum Deus : quia,

« Si autem facio » opera Dei Patris sicut dicitur, Isa. vii, 9 : Si non credide-
naturam in me ostendentia. Danicl. iii, rilis, non permanebitis. Sed hoc ad
99 et 100 : Signa et tnirabilia fecii apud respondet, .lerem. v, 3 : Induraverunt
me Deus excelsus. Placuit ergo mihi facies suas supra petram, ct noluerunt
prsedicare signa ejus, quia magna sunt : reverti. Isa. xxi^ 2 : Qui incredulus est
et mirabilia ejus, quia fortia : et regnum infideliler agit : et qui depopulator est
ejus regnum sempiternum, et potestas vastat.
ejus in generationem et generationem. Et hoc est quod sequitur :

Et ideo isti pejores fuerunt quam Nabu-

chodonosor gentihs.
« Et si niihi non vultis credere. » Di- « Queerebant ergo eum apprehen- ^^
cit autem « Non vuitis. » Quia dicit
: dere. »

Augustinus, quod ccetera potest homo

nolens, credere non nisivolcns. Si ergo Ostenditur enim hic qualiter pro lam
mihi non vultis ex tot et tantis operibus salubri doctrina et beneticio, malum
credere, saUem « opcribus credite, n quse captivitatis et mortis Christo intenta-
et modo quo ego ea facio, et facto ipso, bant.
in me naturam et virtutem Patris osten- Et habet tres particulas, scilicet, de
dunt et demonstrant. Unde, Isa. liii, 1, intentatione hdelium, de subductionc
de duritia istius infidelitatis exclamat ad Chrisli a manibus Judaeorum, et de de-
Patrem, dicens Domine, quis credidit : votione bonorum ad Christum venien-
auditui nostro ? et brachium Domini cui tium.
revelatum esf ? Brachium autem cst vir- Dicit ergo : « Quserehant ergo, » stu-
lus Patris, quod est Christus. Quasi di- diose et malitiose, « eum, ^) sine turbis,
ceret : Paucis est revelatum. Exod. x, 1 « apprehendere » per caplivitatem. Marc.
et 2 : Ego induravi cor ejus, et servo- XII, 12 : Quserehant eum tenere, et ti~

rum illius, ut faciam signa mea hxc in muerujit turbam. Joan. vii, 32 : Miserunt
eo : et narres in auribus filii tui, et ne- rninistros, ut apprehenderent eum.
potum tuorum. autem duas conse- Ilas
quentias induxit Christus quod sicut :

« Et exivit de manibus eorum.

causa est, qua destructa, destruitur ct :

Et abiit iterum trans Jordanera, in

qua posita, ponilur eilectus ita sciatur :
40
esse vice causoe ad inducendum fidem, eum locum ubi erat Joannes bap-
quod non cxislcnlihus opcribus, cssent tizans primum et mansit illic. » :
 . :

430 D. ALB. MAG. ORI). VWMi).

Liberatio esl Ghristi, polestalem ejus mus ad montem Domini, et ad domum

demonstraiis. Dei Jacob : et docebil nos vias suas, et
Et (licit (luo, scilicel, a quibus recossit, amfjulabimus in semitis suis.

et quo pcrvenit. Et dicebant, » comparationem inter

«

Dicit crj^o : t^ L^l cxivit de manibus Ghristum et Joanuem fucientes, et Gliri-

eonim. » Luc. iv, 3 : Ipse aidem, scilicet slum Joanni pra?ferentes « Quia Joan- :

Jesus, transiens per medium illorum nes quidem, » baptista, « signum fecit
ibat. Joan. vii, 44 : Nemo misit super nullum » quia, sicut dicitur, Joan. i, 8
: :

eum manus, scilicet quia nondum venit Non erat illc lux, sed ut lcstimonium
hora ejus. perhiberct de lumine. Ibidem, ui, 30 :

Illum oportet crescere, me autem minui

« Et abiit ab eis iterum trans Jor- ut ab ipso populus ad Ghristum dirige-

danem, » retur.
Attende, quod licet de officio Joannis
Quia testimonium Joannis multos
ibi quod nullum signum fecit, non ta-
fuerit

ad ipsum converterat, et ibi testimonium men sine signo in raundum venit annun-
Patris et columbtE apparuerat. tiatus per Angelum : de senibus ac diu
Et hoc est quod dicit : « In eum locum iufoicundis natus parentibus : in matris
ubi erat Joannes baptizans primum. » utero Spiritu sancto repletus : gestiens
Supra, lu, Erat Joannes baptizans
23 : in Salvatoris occursuin in spiritu et vir-
in /Ennon juxta Salim, quia aquse tute Elise sibi injunctum exsequens offi-
multie erant illic. Luc. iii, 3 : Venit in cium. Sed hoc Deus fecit ut magnitudi-
omnem regionem Jordanis, prxdicans ncm ejus ostenderet, ul idoneus testis
baptismum pcenitentix Ghristo fieret.

Hoc est ergo quod dicit.

« Omnia autem qutecumque dixit

Joannes de hoc, etc. »

41 « Et multi venerunt ad eum, et di-

cebant : Quia Joannes quidem signum « Omnia autem quiecumque » testifi-

nullum cando « dixit Joannes de hoc, » scilicet

fecit :

Ghristo, « vera erant. » Dixit autem quod

4« Omnia autem quaecuraque dixit
erat Filius Dei : et hoc verum fuit, et
Joannes de hoc, vera erant. Et multi omnibus Unde
causa veritatis aliis.
crediderunt in eum. »
Joannes lucerna erat per quam ad Ghri-
stum isti devenerunt. Joan. v, 35 : Ille
Tertium est, in quo notalur devotio crat lucerna ardens et lucens. Luc. xi,
fidelium simplicium primo, in advenlu :
33 : Nemo luccrnam accendit, et in abs-
ad Ghristum secundo, in collocutione
: condito ponit, neque sub modio : sed su-
Ghristi ad Joannem tertio, in veritate : pra candelabrum, ut qui ingrediuntur
testimonii Joannis de Ghristo quarto, : lumen videani '. Sic enim Deus exaltavit
in fide advenientium. Joannem in his quae dicta sunt quasi su-
Dicit ergo : « Et multi venerunt ad pia candelabrum auro splendidius : ut
eum, non tam corpore quam mentis
» lumen tcstimonii clarius ditlunderetur.
devotione. Psal. xxxni, 6 Accedite ad : Et ideo vera sunt quse testificatus esl.

eum, et illuminamini, etc. Isa. n, 2 et 3 : Joan. lu, 31 et seq. Qui de coelo venit,
:

Fluent ad eum omnes gentes, et ibunt super omnes est. Et quod vidit et audivit,
populi multi, dicentes : Venite, ascenda- hoc testatur : et testimonium ejus nemo

2 Cr. .McUlh. V, 1.1.

 :

IX EYANG. JOANNIS, CAP. XI. 431

accipit. Qui accepit ejus testimoniiim, Isaac et Jacob, in regno coelorum. Isti

signavit qiiia Deiis verax est. enim patres iidei fuerunt, in quorum
promissionibus per fidem Christi multi
« Et multi crediderunt in eum. » benedictionem salutis conserjuentur. Ge.
nes. XXII, 18 et xxvi, 4 : Benedicentur in
« Et miilti, » propter Joannem et semine tuo omnes gentes ierrae. Isa. xlix,
opera, « credidenint in eum. » Malth. 18 Leva in circuilu oculos tuos, ct vide
:

vni, 11 : Multi ah Oriente ct Occidentc omnes isti congregati sunt, venerunt

venient, et recumbenl cum Abraham ct tibi.

CAPUT XI.

Jesus La^arum quatuor diebus mortuum resuscitat, prcefatus multa cum discipU'
lis et cum Martha quapropter dum propter hoc miraculum multi in Chri-
:

stum crederent pimtifices et phariscei, inito constlio, slatuerunt eum occidere,

,

Caipha pontijice prophetante oportere Jesum mori, ne totus populus periret

Jesus autem secedit in ciritatem Ephrem.

1. Erat autem quidam languens, La- suis : Eamus in Judaeam ite-

zarus a Betliania, de castello rum.

Mari^ et Martha^, sororis ejus. 8. Dicunt ei discipuli : Rabbi, nunc
2. Maria autem erat, qu« unxit Do- qua^rebant te Judaii lapidare, et
minum unguento, et extersit iterum vadis illuc ?
pedes ejus capillis suis' cujus :
9. Respondit Jesus Nonne duode-
:

frater Lazarus infirmabatur. cim sunt hor^e diei ? Si quis am-

3. Miserunt ergo sorores ejus ad bulaverit in die, non otfendit,
eum, dicentes : Domine, ecce quia lucem hujus mundi videt.
quem amas infirmatur. 10. Si autem ambulaverit in nocte,
4. Audiens autem, Jesus dixit eis : offendit, quia lux non est in eo.
Infirmitas haec non est ad mor- 11. Hfec ait, et post ha^c dixit eis :

tem, sed pro gloria Dei, ut glo- Lazarus amicus noster dormit :

rificetur Filius Dei per eam. sed vado ut a somno excitem

5. Diligebat autem Jesus Martham, eum.
et sororem ejus Mariam, et La- 12. Dixerunt ergo discipuli ejus Do- :

zarum. mine, si dormit, salvus erit.

6. Ut ergo audivit quia infirmaba- i3. Dixerat autem Jesus de morte
tur_, tunc quidem mansit in eo- ejus illi autem putaverunt
:

dem loco duobus diebus. quia de dormitione somni di-

7. Deinde post hasc dixit discipulis ceret.

' Mattli. XXVI, 7 ;

\.\\c. vri. .17 ; Iiifra, xii, ^!.
\:V2 1). ALB. MA(.. OIU). VWMD.

14. Tunc ergo Jesus dixit eis mani- 29. Illa, ut audivit, surgit cito, et ve-
feste : Lazarus mortuus est ; nit ad eum.
i5. Et gaudeo propter vos, ut creda- 30. Nondum enim venerat Jesus in
quoniam non eram ibi. Sed
tis, castellum : sed erat adhuc in
eamus ad eum. illo loco ubi occurrerat ei Mar-
16. Dixit ergo Thomas, qui dicitur tha.
Didymus, ad condiscipulos : 3i. Judasi ergo qui erant cum ea in
Eamus et nos, ut moriamur domo, et consolabantur eam_,
cum eo. cum vidissent Mariam quia cito

'7- Venit itaque Jesus, et invenit eum surrexit et exiit, secuti sunt
quatuorjam in dies monu- eam, dicentes : Quia vadit ad
mcnto habentem. monumentum, ut ploret ibi.
18. Erat autem Bethania juxta Jeroso- 32. Maria ergo, cum venisset ubi erat
lymam quasi stadiis quinde- Jesus, videns eum, cecidit ad

cim. pedes ejus, et dicit ei : Domine,

19. Multi autem ex Judseis venerant si fuisses hic,non esset mortuus
ad Martham et Mariam, ut con- frater meus.
solarentur eas de fratre suo. 33. Jesus ergo, ut vidit eam ploran-
20. Martha ergo, ut audivit quia Jesus tem, et Juda;os, qui venerant
venit, occurrit illi : Maria autem cum ea, plorantes, infremuit
domi sedebat. spiritu, et turbavit seipsum.
2 I. Dixit ergo Martha ad Jesum : Do- 34. Et dixit Ubi posuistis eum ? Di-
:

mine, si fuisses hic, frater meus cunt ei Domine, veni, et vide.

:

non fuisset mortuus. 35. Et lacrymatus est Jesus.

22. Sed et nunc scio quia quaicumque 36. Dixerunt ergo Judai Ecce quo- :

poposceris a Deo, dabit tibi modo amabat eum.

Deus. 37. Quidam autem ex ipsis dixerunt :

20. Dicit illi Jesus : Resurget frater Non poterat hic, qui aperuit
tuus. oculos casci nau\ facere ut hic
I

24. Dicit ei Martha : Scio quia re- non moreretur?

surget in resurrectione in no- 38t Jesus ergo rursum fremens in

vissimo die '. semetipso, venit ad monumen-

25. Dixit ei Jesus : Ego sum resur- tum : erat autem spelunca, et

rectio et vita : qui credit in me, lapis superpositus erat ei.

etiam si mortuus fuerit, vivet- : 39. Ait Jesus : Tollite lapidem. Dicit

26. Et omnis qui vivit, et credit in ei Martha, soror ejus qui mor-
me, non morietur in ffiternum. tuus fuerat Domine, jam foe- :

Credis hoc? tet, quatriduanus est enim.

27. Ait illi Utique^ Domine ego

: : 40. Dicit ei Jesus : Nonne dixi tibi

credidi quia tu es Christus, Fi- quoniam si credideris, videbis

lius Dei vivi, qui in hunc mun- gloriam Dei?
dum venisti. 41. Tulerunt ergo lapidem Jesus au- :

28. Et cum hasc dixisset, abiit, et vo- tem, elevatis sursum oculis,
cavit Mariam sororem suam dixit Pater, gratias ago tibi
:

silentio, dicens : Magister adest, quoniam audisti me.

et vocat te. 42. Ego autem sciebam quia semper

' I.uc . XIV, 14; Snpra, v. 20. 2 Supra, IX, 6.

- Sufiia, VI, 40.
 : :

IN EVANll. JOANiXIS, CAF. \l-l. 4;{;^

me audis : sed propter populum unus moriatur homo pro po-

qui circumstat, dixi, ut credant pulo, et non tota gens pereat.
quia tu me misisii. 5i. Hoc autem a semetipso non dixit
43. Hiec cum dixisset, voce magna sed cum esset pontifex anni
clamavit : Lazare, veni foras. illius, prophetavit quod Jesus
44. Et statim prodiit qui fuerat m.or- moriturus erat pro gente :

tuus, ligatus pedes et manus 52. Et non tantum pro gente, sed ut
insiitis, et facies illius sudario filios Dei^ qui erant dispersi,
erat ligata. Dixit eis Jesus : Sol- congregaret in unum.
vite cum, et sinite abire. 53. Ab illo ergo die cogitaverunt ut

45. Multi ergo ex Juda^is, qui vene- interficerenteum.

rant ad Mariam et Martham, ct 54. Jesus ergo jam non in palam am-
viderant quae fecit Jesus, credi- bulabat apud Judeeos, sed abiit
derunt in eum. in regionem juxta desertum, in

46. Quidam autem ex ipsis abierunt civitatem quse dicitur Ephrem,

ad Pharisaeos, et dixerunt eis et ibi morabatur cum discipulis

qu« fecit Jesus. suis.

4-. CoUegerunt ergo Pontifices et 55. Proximum autem erat Pascha Ju-
Pharisgei concilium, et dicebant da^orum, et ascenderunt multi
Quid facimus, quia hic homo Jerosol^^mam de regione ante
multa signa facit? Pascha, ut sanctificarent seip-
48. Si dimittimus eum sic,omnes sos.
credent in eum : et venient Ro- 56. Qu£erebant ergo Jesum, et collo-
mani, et tollent nostrum locum, quebantur ad invicem, in tem-
et gentem. Quid putatis, quia
plo stantes :

49. Unus autem ex ipsis, Caiphas no- non venit ad diem festum? De-
mine',cum esset pontifex anni derant autem Pontifices et Pha-
illius, dixit eis : Vos nesciiis rissei mandaturn, ut si quis cog-
quidquam, noverit ubi sit, indicet, ut ap-
50. Nec cogitatis quia expedit vobis ut prehendant eum.

illuminationem (qua; in ante habitis

ostensa est), potenler est vivificati-
vum.
IN CAPUT XI JOAlNNlS Dividitur autem capitulum hoc in duas
partes : in quarum prima ostenditur vi-
ENARRATIO. vificativum esse Verbum cum omnibus
ad hoc pertinentibus. In secunda autem,
ostenditur qualiter ex hoc sedificata est
« Erat autem quidam languens, fides devotorum : et incitata in pejus
Lazarus a Bethania, de castello Mariae malitia excaecalorum, ibi, f. 45 : « Multi
et Marthae, sororum ejus. » ergo ex Judxis, qui veneranl ad Ma-
riam. »
Hic agitur qualiter Verbum incarna- Prima autem istarum parlium dividi-
tum per virtutem (quee probata est), et tur in quatuor : in quarum prima po

' Infra, xvui, 14.

XIIT
28
434 D. ALB. MAG. ORD. PRiEO.

nitur infirmi suscitandi descriptio, et altritum et consumptum facilius esset

infirmilatis ejus iacla ad Chrisluiu euun- suscitare. Kccii. x, Lunguor pro-
11 :

tialio : in secuuda, cx iufirmitate sumpla, lixior yraoul medicum. III Kegum,

apostolorum el discipulorum inslruclio, xvii, 17 : Erat languor fortissimus, ila

ibi, y. 7 « Dcinde posl hsex diiil disci-

: ut non remaneret in eo halitus.

pulis stiis : Eamus in Judieam iteruui. »

In tertia, pouunlur ea qu« faciunl ad « l.,azarus. »

istius miraculi impelralionem, ibi, >. 18 :

« Erat autem liethania juxla Jerosolij- Descriptio est a nomine, cujus si-

mam^ elc. » In quarta auteni, tanguutur gnificatio ab eifectu non est vacua :

ea qucC faciunt ad miraculi perfeclionem, quia Lazarus adjutus a Deo interpreta-

ibi, t. 31) : « Ait Jesus : Tollite lapi- tur. Psai. IX, 10 et 11 : Adjutor in oppor-
dem. » tunitatibus, in tribulatione. Et sperent
Prima liarum partium dividitur in i/i te qui noverunt nurnen tuum. Itcm,
duas, scilicet, in inlirmantis descriptio- Psai. xcni, 17 : Nisi quia Dominus ad-
nem, et infirmitatis denuntiationem, ibi, juvit me, paulo minus habilasset in in-
y. 3 : « Miserunt ergo, etc. » ferno anima mea.
Describitur iniirmus a nomine, ab in-
firmitatis quaiitate, a patria, a parenteia, « A Betiiania. »
a cognatorum devotione.
Dicit ergo : Describitur a patria, in qua dignitas
sua cognoscitur. Legitur enim casteilum
« Erat autern quidam ianguens,etc.» hoc et vicum quemdam in Jerusaiem, ad
eum et sorores pertinuisse jure haeredi-
Erat autem, » dum Dominus juxta
« tario, et ideo de caslelio iiio fuisse dici-
Jordanem mancret, absens a Lazaro cu- : lur : more vulgari de castris
sicut nobiies
jus absentia multis est causa infirmitalis : suis nati esse dicuntur. Aiiler aulem de
sicut absenlia medici muitis in corpore castelio, et non de villa vel rure dicitur
est causa pericuii. Psai. xv, 1, secundum esse ut civilis ad virlutem, et non rusti-
:

transialionem Ilieronymi : « Serva me, cus esse credalur. Tnde et nomen castelli
Domine, quoniam speravi in te : quo- Bethania vocabatur, hoc est, domus
niam bene mihi non est sine le *. » Deu- obedientise : quia legibus ibi et urbanita-
ter. IV, 4 : Vos qui adliseretis Domino tibus respubiica fuil obedienter ordinata.
Deo vestro, vivitis universi. Et ideo dicitur « a Bethania. » Proverb.
Quidam, » speciaiis faUiiliarilatis
« XXI, 28 : Vir obediens loquetur victorias.
cum Domino. Joan. xii, 2 Lazarus : I Regum, XV, 22 : Melior est obedientia
unus erat ex discumbentibus cum eo, quam magis quam
victimie, et auscultare
sciiicet cum Domino. offerre adipem arietum. Ex loco enim
lionorem habuit propter obedientiam
« Languens. » preeceptorumiegis.et virtutis civilitatem.
Psai. Lxxxvi, 3 : Gloriosa dicta sunt de
Quaiitas notatur inlirmitatis. Languor le, civitas Dei.
enim iongus angor est : quia et angustia
angil, et diuturnilate corpus atterit, et « De castello Maria3 et Marthae. »
viresconsumit et hoc dicitur ad magni- :

tudinem miracuii notandam quia non :

« De castello Marise et Marthse, >> quia

• Vulgata habet, Psal. xv, 1 et 2 : Conserva mino : Deus meus es tu, etc.
me, Domtne, qnonxam speravi in te. Dixi Do-
 L\ EVAiXG. JOAiNNIS, C\V. XM, 2. 433

inveritale iii divisione paternaj liyeredita- gnat vitaai activam : in qua tam virtutis
tis, Martha castelluni Iioc in sorteni heere- deleclatione in spe mercedis quam exem-
ditalis acceporat : Lazarus autem huei-edi- pli boni ostensione, semper homo ad
tateni paternam in Jerusalem acceperat : meliora provocatur. II ad Corintb. ix, 2 :

Maria autem Magdalum lenebat castel- Vestra semulatio provocavit plurimos.

lum. Sedtamen propter dilectionem soro- Ad Hebr. x, 23 : Non deserentes col-
ris et hospitahtatisgratiam.tres simulcum lectionem nostram, sicut consuetudinis
Martha manehant quia ipsa prudentior : estquibusdam, sed consolantes, et tanto
fait ad dispcnsandum. Et ideo etiam in magis quaiito magis viderilis appropin-
-receptione Domini, sola aliquando Mar- quantem diem. Maria autem interpreta-
tha nominatur. Luc. x, 38 et 39 : Intravil tur illuminatrix, et signat vitam con-
Jesus in quoddam casiellum : et mulier templativam qua homo illuminatur.
quxdam, Martha nomine, excepit illiim Apocal. xii, II Mulier amicta sole, et
:

in domum suam. Et huic erat soror no- luna sub pedibus ejus. Quia luminare
mine Maria. Joan. xii, 1 et seq. : Jesus noctis hujus vitae (quod splendorem
ergo, ante sex dies Paschx, venit Detha- hujus mundi significat) projicit sub pe-
niam, ubi Lazarus fuerat mortuus, quem dibus sororis ejus. Haec enim tria sunt
suscitavitJesus. Fecerunt autem ei cmiam quse Dominus libenter visitat : pceniten-
ihi : et Martha ministrabat, Lazarus vero tes, activos, et contemplativos : pceni-
iinus crat ex discumbentibus cum eo. tentes in gratia compunctionis, activos
Maria ergo accepit libram unguenti, etc. in profectu virtulis, et contemplativos
Quod autem dicilur, quod Marlha mini- in puritate veritalis. Eccle. iv, 12 : Funi-
strabat, non tam intelligitur de diligentia culus triplex difficile rumpitur.
obsequii quam de sumptuum administra-
tione.
« Sororum ejus, » quae speciali gratia
« Maria autem erat, quee unxit Do-
conjunctae erant Domino. .Maria enim minum unguento, et extersit pedes
sequens in via, ministrabat ei de faculta- ejus capillis suis : cujus frater Lazarus
tibus suis cum Joanna ct Susanna : sicut infirmabatur. »
legitur, Luc. viii, 2 et seq., et xxui, o3.
Martha autem minislrabat ei de via ve- Describitur hic a devotione cognato-
nienti indomo Lazarus autein erat de : rum : et inducitur illud memorabile fa-
amicis cum eo discumbentibus. clum quod fecit Maria.
Adhuc autem, ut dicit Ambrosius, Exponitur istud dupliciter, scilicet, pri-
Dominus Lazarum a mortuis suscitavit : mo quod Evangelista dicit his quibus scri-
fluxum restrinxit
in j\[artha sanguinis *
: bil Evangelium per anticipationem quasi :

de Maria autem seplem daemonia expu- ne ignorent quee sit ista Maria, quod ipsa
lit -. Et sic specialis amicitia erat inler erat, quse in ccena unxit Dominum un-
illos et ad Dominum. guento, antc sex dies Paschoe quod tam :

Ad haec autemLazarus a spiritualiter pretiosum erat quod multo sestimabatur

Deo adjutus, pcEnitentice signat vitam. prelium ejus. Joan. xii, 3 Et domus :

Isa. XLix, 8 In die salulis auxiliatus

: impleta est ex odore unguenti. Et haec
sum tui. II ad Corinth. vi, 2 Li die sa- :
videtur esse intentio Chrysostomi, qui
lutis adjuvi te, hoc est, in die pceniten- dicit, quod non fuit illa peccatrix quae
quando tibi sol verus illuxit. Martha
tiae, erat in civitate famosa in peccalis, quse
autem provocans interpretatur, quae si- unxit pedes Jesu ^ : sed alia et honesta

' Cf. MatUi. IX, 20 et seq. xvi, 9.

- Gf. Luc. VII, 37 et seq., et viii, 2; Marc. ^ cf, Luc. vii, 37 et seq.
43t; D. ALB. MAG. UIID. VlXALl).

de qua videntur diccre Origenles cl Ghry- autem liducialilcr senscrunt qnod secum
soslomus et Amljrosius, quod lioncsta portaret infirmitatcs earum : sicut dici-
fuerit scmpcr ctvirgo, et merilo castilulis tur, Jsa. Liii, 4 : Vere languores nojtros
Domino familiuris. Alii autcm sicut Au- ipse tulit, et dolores noslros ipse por-
gustinus, Grcgorius cl Beda dicunl, quod tavit.
non exponendum
est per anlicipationem,
sed quod Evangelista describit eam per
hoc quod fuit pcenitcns maxime pro- '
:
« Miserunt ergo sorores ejus ad
pter hoc quod dicitur, Luc. vni, 2, quod eunQ, dicentes : Domine, ecce quem
de Muria, quss vocatur Magdalene^ de amas infirmatur. »
qua septem dsemonia exicrani. Supcr
quod dicit Gregorius : « Septem daemo- Hic tangilur infirmitalis denuntiatio.
nia Maria habuit, qu(E univcrsis vitiis Et dicuntur duo, sciiicet, sororum ad
plena Sed ecce quia turpiludinis suse
fuit. Dominum consolatorem de fratre inlir-

maculas adspexit, lavanda ad fontem mante facta denuntialio, et responsio-

misericordite cucurrit. » Quod autcm isti nis Domini ad sorores consolalio, ibi,
peccatrici Dominus famiharis fuit, dicunt f. 4 a Audiens autem Jesus, etc. »
:

quod ut spem puenitentibus ingereret, In prima harum sex notantur, scili-

hoc fecit quod merito poenitentiae ad gra- cet, quod non per se venientcs per

liain familiarilatis divinae peccator redire nuntium Domino de fratre nunliave-

possit. Et hanc senlentiam tota tenet runt, quod ex sororio ailectu ad infir-
occidentalis Ecclesia. Nec est magnum si mum hoc fecerunt, quod ad eum a
de nominibus et qualilalibus personarum quo consolationem sperabant miserunt,
diversa scntiunt Doctores. quod mitlentes potentiam sanandi in eo
Hoc est ergo quod dicit secundum professee fuerunt, quod amorem quem
utrumque sensum : « Qure unxil un- ad inlirmum liabuit allegaverunt, quod
guento » poenitentiae Dominum *. Vel, infirmantem denuntiaverunt.
unguento devotionis '\ De istis unguen- Dicit ergo : « Miserunt ergo, » non
tis vide quae notata sunt, Luc. vii, 38. per seipsas venientes : ut et sexum re-
« El extersil pedes ejus, » lacrymis cognosceret, quem per terras discurrere
Hoc maxime
rigalos, « capiUis suis. » non dccebat : quia vagari putatur qui
concordat cum eis qui dicunt eam pec- discurrit. Proverb. vii, 10 et 11 : Mu^
catricem fuisse, quia hoc non legitur lier garrula el vaga, quietis impatiens,
nisi in Evangelio Lucae, vii, 37. Et haec nec valens in domo consistere pedibus
ibidem exposita sunt. suis. Unde, Genes. xxxiv, 1 et seq.,
Dina quae egressa est de domo patris
« Cujus frater Lazarus infirmaba- Jacob patriarchae, ut consideraret mu-
tar. » lieres regionis illius, oppressa est ab

Hemor, filio Sichem. Et ideo etiam

Haec omnia propter sequentia dicun- miserunt ut Domino reverentiam face-
lur, quod rationem liabuit
ut sciatur rent, ct inquicludinem et gravamen non
Dominus facicndi pro illis. Unde eliam procurarent si per seipsas venirent :

in fratre sorores infirmari insinuantur. quia Dominus de hospitiis eorum fuisset

H ad Corinlh. Quis infirmalur,

xi, 29 : gravatus. Act. ix, 38 : Miserunt duos
cl ego non infirmor ? quis scandaliza- viros ad eum, scilicet Petruni, rogantes :

tur, et ego non uror ? De Domino Ne pigriteris venire usque ad nos.

^ Cf. \a\c. VII, .37 et seq. 3 Cf. loan. XII, 3.

» Cf. Luc. VII, 36.
 IN EVANG. JOANMS, CAP XI-3, 4. 437

Sed objicitur contra hoc, quod supra, tuam dilectionem mereatur, sed quia
IV, 4() et seq., regulus increpatur, quia opus tuum et creatura tua est, cujus tu
noa quod absens curare pos-
credidit es factor, dilector, et reparator. Sapient.
set, sed oporteret eum ad infirmumde- XI, 25 : Diiigis omnia qux sunt, et ni-
scendere. hil odisli eorum quse fecisti : nec enim
Ad hoc dicendum, quodnon roga- isti odicns aliquid constituisti, aut fecisti.
verunt ut veniret, sed tantum ut infir- Hic ergo talis « infirmatur. » Psal.
mitas sibi innotesceret humano modo, vr, 3 : Miserere mei, Domine, quoniam
ut sanaret si vellet. infirmus sumsana me, elc, Infirmitas
:

Sed adhuc objicitur, quia si Deum enim amici ad misericordiam flectit.

credebant, sciverunt quod absens hoc Psal. xc, 15 : Cum ipso sum in tribu-
sciret sine nuntio. latione.
Ad hoc dicit Chrj^sostomus, quod non
adhuc plenam fidem habebant de deitate
ipsius, sicut nec Apostoli. Vel dicen-
« Audiens autem Jesus dixit eis :

dum, quod humano modo extrinsecus Infirmitas heec non est ad mortem,
hoc agebant ut citius ad misericordiam
: sed pro gloria Dei, ut glorificetur
flecteretur. eam.
Filius Dei per »
Sic ergo miserunt « sorores ejits^ »
quibus hoc ex sororio aflectu compete- « Audiens autem Jesus, » quia hu-
bat. Isa Lviii, 7 : Carnem iuam ne de.~ mano modo audire voluit quod semper
speieris,ad eum quem consolatorem et per deitatem dixU eis, » ad con-
scivit, «
salvatorem elegerant. Habacuc, iii, 18 : sohitionem earum per nuntium man-
E(jo autem in Domino gaudebo : et dando « Infirmilas hiec, etc. »
:

exsultaho in Deo Jesu meo. Quatuor dicit ad consolationem soro-

rum, et infirmi, scilicet, quod liberan-
« Domine, etc. » dus sit ab infirmitate, et quod gloria
Filii Dei revcletur ex liberatione, et
Professio est potestatis sanandi si quod hujus raeritum constituatur in
vult. Sapient. xii, 18 : Subest tibi, cum dileclione, et quod fardat venire pro
volueris, posse. Unde Augustinus : miraculi glorificatione.
« Posse habes arbitrii tui sic utrum sa- Dicit ergo : « Infirmitas hsec. » Ac si
nare velis. » El ideo etiam non rogant, dicat : Multis de causis, et multis gene-
sed innotescunt tantum, sibi quod uti-
ribus diff^erunt infirmitates.
lius videtur relinquentes. Ad Roman. Est eniin infirmitas quse est in genere
VIII, 26 : Quid dremus, sicut oportet, honestatis, et haec est appetenda : et est
nescimus sed ipse Spiritus postulat pro
:
quadruplex, scilicet, humilitatis, de qua,
nobis, hoc est, docet nos postulare. Formicse, populus
Proverb. xxx, 25 :

Et hoc est : « Ecce. » Quasi dice- qui prseparat in messe cibum

infirmus,
rent : In evidenti est, non fingit infir- hoc est, hoc tempore quamdiu
sibi,
mitatem. ad Corinth. 27 Infirma
licet mereri. I i, :

Ecce quem amas, » nec amares nisi

«
mundi elegit Deus, ut confundat fortia.
dignus csset amore. Proverb. viii, 17 :
Est infirmitas poenitentiae. Eccli. xxxi, 2 :

Ego diligentes me diligo, et qui mane Infirmitas gravis sobriam facit animam.
vigilant ad me, me. Alia invenient
Psal. cxLVi, 3, secundum litteram Aqui-
etiam ratione, quia non tantum te amat :
lae : Qui sanat contritos corde, et alli-
quia hoc non satis dignum est ut ex hoc
gat contritiones eorum *. Est infirmitas

* Eadem cst littera in Vulgata.

138 1). A1J5. MA(.. OHI). VW.VA).

patienlitr. II ad Corinlh. \n, : Virtus randum in bono. I Regum, ii, 3 : Quae

in infinnitate perjicitur. Quia (licilur, multos habcbat filios iti/irmata est.

Jacobi, I, 4 : Patientia opus pcr/cctiim Omnes autem hai infirmitatcs sunt per
habct. II ad Corinlh. xii, 1) : JAbenter Deum relevanda?. Ad Roman. viii, 2(3 :

gloriabor in in/innitatibus nicis, ul Similiter et Spiritus adjuvat infirmita-

inhabitct in me virtus Christi. Est ctiani tcm nostram.
infirmitas compassionis. II ad Corinth. Est autem infirmitas alia, scilicet^ pas-

XI, 29 : Quis in/irmatur, ct cgo non in- sibilitalis pcBnae, et est supporlanda : et
firmor ? I ad Corinth. ix, 22 : Factus est quadruplex. Est enim poenae contra-
sum infirmis in/irtnus, ut infirmos lucri- ctce propter primam proevaricotionem.
/acerem . Psal. Qui propitiatur omnibus
cii, 3 :

Adhuc autem, est infirmitas perversi- iniquitatibus tuis, qiii sanat omnes in-
tatis culpae delestanda : et hoec iterum firmitates tuas. Ad Roman. xiv, 2 Qui :

est quadruplcx, scilicet, cupiditalis.Eccle, infirmus est, olus manducet, hoc est,
V, 12 et 13 : Est et alia infrmitas pessima quem infirmitas fomitis deprimit, non
quam vidi sub sole divitids conservatse : incentiva libidini procuret, sed ad mo-
in malum domini sui. Pereunt enim in dum oleris infrigidativa. Est iterum
a/flictione pessima. Est ilerum carnalis infirmitasassumpta ad nostram repara-
voluptatis. Isa. xxiv, 7 : Luxit vindc- tionem. Isa. liii, 3 Vidimus eum,... :

mia, infrmata est vitis, higemuerunt novissimum virorum, virum dolorum, et

omnes qui lcetabantur corde. Tertia est scienlem infirmitalem. Tertio, est infir-

elationis. Isa. xxiv, 4 et 5 : Luxit, et mitas inflicta ad purgationem. Psal.

de/luxit tcrra, et in/irmota est :... et XV, 4 : Multiplicatai sunt infirmitates
terra infccta cst ab habitatoribus suis. eorum, postea accclcraverunt. Et quarto,
Est quarto infirmitas obslinationis. infirmitas immissa ad glorige Dei mani-
Deuter. vii, 15 : Au/eret Dominiis a festationem : sicut hic, et Joan. ix, 3 :

te omnem languorem : et infirmitates Neque hic peccavit, neqiie parentes ejus :

JEggpAi pessimas, quas novisti, non sed ut mani/estentur opera Dei in illo.

in/eret tibi. Pessima autem infirmitas Propler hsec ergo dicit : « Lifirmitas
saeculi est obstinatio in malis. hxc. » Alise enim multis fiunt et multis

Adhuc autem, est infirmitas sequelae de causis.

peccati, quae infirmat hominem ad vi- « ad mortem, » secundum
Non est

tanda mala : et ha?c ilerum est quadru- quod mors est omnimoda privatio vitee :

plex, scilicet, ad resistendum malo quia ad gloriam Dei vivet. Ad Galat.

culpae. Tliren. i, 14 : Lifirmata est vir- II, 20 : Vivo autem, jam non ego :

tus mea : dedit mc Dominus in manu vivit vero in me C}i7'istus. Quod autem
dc qua non potcro surgerc. Isa. xl, 30 : mmc vivo in carnc, in fide vivo Filii

Juvenes in infirmitate cadent. Secundo, Dei, qui dilexit me, et tradidit semet-

ad sustinendum malum poena?. I ad ipsum pro me. Isa. xl, 29 : Qui dat
Thessal. v, 14 : Consolamini, pusil- lasso virtufem, et his qui non stmt for-
lanimes, .<iuscipite infirmos. Ezechiel. titudinem et robur multipUcat.
xxxiv, 4 : Quod itifirmum /uit non Sed qualiter haec dixit Dominus, cum
consolidnstis. Quia tales consolandi et infirmitatem mors sit secuta?
juvandi sunt. Tertio, est infirmitas ad Adhuc autem, Qualiter non scanda-
bene agendum. Lnde, Eccli. xxxi, 27 : lizatae fuerunt contra Christum sorores,

In omnibus operibus luis esto velox, videntes quod contra verbum Christi
ct omnis infirmitas non occurret tibi. raorluus fuit infirmus?
Ad Roman. xn% 1 : Infirmum autem in Ad haec et similia dicit Chrysostomus,
fidc assumilo. Est <]uarto ad perscvc- (juod cum dicil : « Non est ad mortem, »
 IN EVANG. JOAXMS, CAP. Xl-o, G, 7. m
intelligitur de vera morte quae est pri- nem secundum humanam naturam eum
valio vilfB cum impotenlia redeundi. provocabat. Regum, i, 26 Doleo
II :

Ab isla autem morle praeordinatus fuit super te, fraier mi Jonatha, decore ni-
reditus ad vilam, ad gloriam Dei mani- mis et amabilis super amorem mulie-
feslandam. rum. Sicui mater unicum suum amat
Ad aliud dicendum, quod foemince filium, ita ego te diligebam.
non scandalizabantur, quia sciverunt
quod posset suscitare eum. Ad Hebr.
« Ut ergo audivit quia infirmaba-
XI, 19 ; Arbilrans quia et a mortuis
tur, etc. »
suscitare poiens est Deus. Unde etiam
infra dicit Marlha, t. -2 : Nunc scio
quia qusecumque poposceris a Deo, da- Hoc est quartum quod dispensative
bit tibi Deus. factum est, ut mors ejus certificaretur ;

Sic ergo dicit quod inlirmitas haec ne si brevi tempore fuisset mortuus,
non est ad mortem. stupidus et non mortuus esse putaretur :

« Sed pro gloria Dei » non quidem : sicut in syncopi aliquando accidit, et

in seipso secundum deitatem, sed « 7(t syncopizantes post spatium quadraginta

glorificetur Filius Dci per eam, » qui duarum horarum reverluntur. Et idco,
infirmus ex carne assumpta videtur. « tu}ic quidem mansit in eodem lo-
Tob. XI, 17 : Benedico fe, Domine, Deus co, »quo comprehendit eum nuntius,
in

Israel, quia tu castigasti me, et tu sal- « duobus diebus, » postquam nuntius

vasti me. Visa enim resuscitatione, erit recessit ab eo, et in die tertia a recessu
apud homines Pllius Dei gloriosus, qui nuntii cepit iter ad ipsum. Exod. xix,
tam magnifica facit opera. I Regum, 10 et 11 : Sanctifica illos hodie et cras,
II, Dominus mortificat et
6 :
vimficat, laventcj[ue vestimenta sua : et sini parati
deducit ad inferos et reducit. in diem teriium, Ista ergo fuit mansio-
nis ratio, scilicet, quia hoc ad sancti-
ficationem fidei ordinabatur.
« autem Jesus Martham,
Dilig-ebat Et sic terminata cst prima pars de

et sororem ejus Mariam, et Laza- infirmi descriptione el infirmitatis de-

nuntiatione.
rum.
Ut ergo audivit quia infirmabatur,
tunc quidem mansit eodem loco duo-
« Deinde post haec dixit discipulis
bus diebus. »
suis : Eamus in Judseam iterum.
Dicunt ei discipuli : Rabbi, nunc S
Tangitur hic dilectio, quse maxime
hoc miraculum promeruit. queerebant te Judsei lapidare, et ite-
Unde Diligebat autem Je-
dicit : « rum vadis illuc ?

sus, » propter specialem profectum fidei Respondit Jesus Nonne duodecim

:
9
in eis et devotionem, (( Martham., »
sunt horse diei? Si quis ambulaverit
actuosam, sororem ejus Mariam, »
« et
in die, non ofTendit, quia lucem hujus
contemplativam, « ei Lazarum, » in
figura pcenitentium. Sapient.
mundi videt.
vii, 28 :

Neminem diligit Deus, nisi eum qui Si autem ambulaverit in nocte, lO

cum sapientia inhabitat. Et, ibidem, ofTendit, quia lux non est in eo.
27 Per nationes in aninas sanctas Haec ait. »
1/1. :
11
se transfert, amicos Dei et prophetas
consiituit. Et htTc dilectio ad compassio- secunda
Ileec est pars, in qua in-
 »

liO D. ALB. MA(j. OHI). PH/EI).

sli'uuntur (liscipuli do islius iuliruiilatis n, y : Qui se dicunt Judseos esse, et non

dispensaliva immissione. su7it, sed sunt sijnagoga Satanx.
Kt habel duas parles : in quarum « Lapidare^ » hoc est, ad lapidan-
prima discipulos inslruil dc ilinere ad dum. Joan. x, 31 : Sustulerunt crgo la-
infirmum in secundaaulem, instruunlur
: pides Judasi, ut lapidarent eum.
de infirmilate, ibi 5'. 11 « Post lisec '• « Et iterum vadis iliuc? » Non conlra-
dijcit ris : Lazanis amicus noster dor- dicunt, sed inquirunt ut illuminationem

mit. » accipiant. Psal. civ, 4 : Quxrite Domi-

Prior aulem harum dividitur in tres num, confirmamini
et : quxrite facicm
partes : in quarum piima discipulis eun- ejus semper. Qua^ritur enim facies Do-
dum esse in .ludseam proponitur : in mini, quando quaeritur veritas in dictis
secunda, de hoc illuminatiu a discipulis et factis.

expetitur : in tertia aulem, de hoc plena

ratio apcritur. « Respondit Jesus : Nonne duode-
Dicit ergo Deinde post hsec, etc. »
: a. cim sunt horte diei? »

« Deinde, » postquam duos dies post re-

cessum nuntii ibidem manserat, « dixit « Respondit Jesiis, » desiderantibus
discipulis, » quia de omnibus actibus discipulis lumen doctrinae impendens :

Christi erant instruendi. Dicit enim Gre- « Aonne duodecim sunt horse diei ? »

g^orius, quod omnis Chrisli actio nostra Quasi diceret : Sic sunt. Quia, sicut di-

est instructio. ximus in antc liabitis_, sex signa emer-

gunt in die inter occasum et ortum, et
« Eamus iterum in Judaam. » quodlibet habet gradus triginta, qui sunt
sexies duodecim. Quindecim autem
enim prius ivimus in Judaeam
Sicut gradus ascendendo, horam faciunt. Et
ad erudiendum per verbum, ila iteralo sic duodecim horae diei artilicialis fiunt.
eamus et ad sanctificandum et signum Hae autem horae etiam in die spirituali
vilse ostendendum. Psal. cxni, 2 Facta :
quo Sol justitiae diem perficit, erunt inter
est Judaea sanclificatio ejus, Israel pote- ortum suum et occasum suum de quo :

stas ejus. II Paralip. xx, 17 : Juda et dicitur in Psalmo cxn, 3 A solis ortu :

Jerusalem, nolite timere, neque pavea- usque ad occasum laudabile nomen Do-
tis cras egrediemini contra eos, et Do-
: mini.
minus vobiscum. Tunc enim in pro-
erit Prima hora, naturae sanctificatio in
cessione cum. palmis, cum turbis quae assumpta natura.
egressae fucrant in occursum sibi, intra- Secunda hora, mundi illustratio in na-
vit de Bethania, ad quam nunc ire dis- tivitate ex utero Virginis : de quibus
posuit. duabus dicitur in Psalmo xvni, 6 In :

sole posuit tahernaculum suum, in assu-

« Dicunt ei discipuli : Rabbi, etc. mendo plenam lumine naturam : et ipse

tamc[uam sponsus procedens de ihalamo

« Dicunt ei discipuli, » illuminatio- suo, in nativitate de Virginis utero.
nem expetentes : « Rabbi, » qui es ma- Tertia fuit, concupiscentiae repressio
gister docens nos de omnibus, « nunc, » in circumcisione : et ideo tunc vocatus
hoc- est, jampridem. Et significat nunc est Jesus, quia salvum fecit jam in signo
propinquum in pra-terito. populum suum a peccatis eorum ', quae
« Quserebant, » secundum suae mali- ex fomilis concupiscentia contracla sunt.
tiae intentionem, « te Judeei. » Apocal. Quarta fuit, sui pro nobis oblatio, per

• Cf. Matth. I, 21.

 IN EVANG. JOANNIS, CAP. Xl-9, 10. \\ Ui
quam in sancta sumus introducti in in Domino. Hujus diei aurora ante diem
Tpapanti Domini. Malach. iii, 1 : Stalim fuit annuntialio facta ad Beatissimam
veniet ad templum sanctum suum Domi- Virginem, Cantic. vi, : Quge est isla

nator quem vos quseritis. Psal. xlvh, 10 qude progreditur quasi aurora consur-
et Suscepimus, Deus,
11 :
misericor- gens ?

diam tuam in medio templi tui. Secwi' Istce ergo sunt duodecim horse diei^ in

dum nomen luum, etc. quibus illuminamur, in quibus homo ad

Ouinta fuit, coelestis illuminatio lidei, opera illuminatur. Psal. ciii, 22 et 23 :

in nos transfusa, et nos ducens ad ipsum Ortus estsol, et congregati sunt, et in cu-
in stella quae duxit iMagos in ejus radiosa bilibus suis collocabuntur : quia lucem
illuminatione. Matth. ii, 2 : Vidimus mundi non sustinent bestiales. Exibit
stellam ejus in Oriente, et venimus, sci- homo ad opus suum, qui ralionalis est :

licet cum muneribus, adorare eum. et ad operationem suam usque ad vespe-

Sexta fuit in ablutione peccatorum per rum.

baplismum, quando aquas sanctificavit
nobis. Joan. i, 33 Super quem videris :
« Si quis ambulat in die, »

Spiritum descendentem et manentem su-

per eum, hic est qui baptizat. Hoc est, proficit in iuce harum hora-
Septima hora est victoria super tenta- rum, intelbgens quid, quando operan-
torem in jejunio et tentalione. Ad Hebr. dum est vel agendum,
non offendii, » «

IV, 16 : Adeamus ergo cum fiducia ad pedes ad otTendiculum impingendo :

thronum gratise ejus. Et ibidem supra, quia videt quo pedem ponat. Sapicnt.
j|r. 13 : Non enim habemus Pontificem xvii, 19 Omnis enim orbis terrarum
;

qui non compati infirmitatibus

possit limpido illuminabatur lumine, et non
nostris : tentatum autem per omnia pro impeditis operibus continebatur. Exod.
similitudine, absque peccato. x, 23 Ubicumque habitabant filii Is-
:

Octava hora est Verbum erudiens et rael, lux erat.

illuminans. Psal. cxviii, 130 : Declara- Et hoc est quod sequitur : « Quia
tio sermonum tuorum illuminat. lucem hujus mundi videt, » quoe eum
Nona est factum exempli et miraculi dirigit. Corporalis quidem corporaliter,

fidem confirmans. Matth. v, 16 : Sic et spiritualis spiritualiter. Proverb. iv,

luceat lux vestra coram hominibus, ut 11 et 12 : Ducam te per semitas cequila-

videant opera vestra bona, etc. Proverb, tis quas cum ingressus fueris, non ar-
:

IV, 18 : Justorum semita quasi lux ctabuntur gressus tui, et currens non
splendens procedit, et crescit usque ad habebis offendiculum.
perfeclam diem.
Decima est hora Passionis ad vespe- « Si autem ambulaverit in nocte,
rum declinans. Psal. xxix, 6 : Ad ve- elc. »
sperum demorabitur fletus.
Undecima est hora mortis, quando ob- « Si autem ambulaverit, » proficiendo
tenebrari mundus incepit, nisi quod tunc in pejus. U ad Timolh. iii, 13 : lyali ho-
divinitas fortissime coruscavit. Matlh. mines, et seductores, proficient in pejus :

XXIV, 27 : Sicut exit fulgur ab oriente et errantes, et in errorem mittentes.

paret usque in occidcntem, ita erit et « hi nocte, » quae a nocendo dicitur.

adventus Filii hominis. Jerem. xiu, 16 Date Domino Deo ve- :

Duodecima est hora sepulturse. Eccli. stro gloriam antequamcontenebrescat, et

XXIV, 45 : Penetrabo omnes inferiores antequam offendant pedes vestri ad
partes terrm, et inspiciam omnes dor- montes caliginosos qui sunt otfendicula :

mientes, et illuminabo omnes sperantes pecorum ex timore procedentes, Sa-

 ii: I). \\M. y\\(,. OHI). IMLED.

pienl. wii, 20 : Soli.s oulon iUls, scili- Diclum Domini cst : « Lazarus amicus
cet impiis, siiperposiln eral gravis nox, nosler tlormit. wEt quod dicit : v Laza-
imngo lenebrarum qitee siiperventitra riis, » Dco esse ad-
signal ipso nominc a
illis eral. Psal. xxxiv, : Fial via illo- juvandum. l*sal. lxxxv, 17 Fac mecum :

rum lenebrx.^ cl lubricitm : el Angelus signum in bomtm, iit videant qui ode-
Domini persequens eos. Proverh. iv, 19 : runl me, et confundanlur, quoniam lu,
Via impiorum lenebrosa nesciunt ubi : Domine, adjuvisti me, et consolatus es
corruant. I Joannis, ii, 9 :(Jui odil fra- me.
trem suum in tcnebris est, et in tenebris Ex hoc autem quod Amicus, » dicit : «

ambulat, ct ncscit quo eat, etc. : quia illo dicit adjuvandi voluntatem. Quoniara
lumen spirituale non videt. quia amicus, voluntas est ad hoc quod
Et « offemlit. » Sapient. xvii, 2 : Vin- adjuvetur amicus : quia amicorum est
culis tenebrarum et longx noctis compe- idem vellc et idem nollc. Eccli. vi, 13 :

diti, etc. Aniico fideli nulla esl comparatio, et

« Quia liix in eo non est, » qucB illu- non est digna pondcratio auri et argenti
minet gressus suos. Joan. ui, 19 : Dile- contra bonitatem fidei illius.
xer?fnt homines magis tenebras quam « Dormit, » quia quod naturse est
htcem : erant enim eorum mala opera. mors, hoc est Christo somnus : quia ita

Et sensus est : Quia ego sum lux, et ideo de facili sicut a somno suscitantur homi-
video gressus meos : nec vos otrendilis, morte per Christum
ncs, ila de facili de
mecum euntes et me sequentes. homines suscitantur. Unde, ^latlhtei, ix,
24, quando de morte suscitare vellet
« Heec ait. » puellam, dixit : Non
mortua puella, esl

sed dormit. Est enim dormitio sive som-

« Hsec ait, » ad instructionem susci- nus ligamenlum sensuum in primo sen-
piendo. silivo, a quo sensus et motus in omnia

organa sensus et motus diffunditur. Et

ideo dormitio, licet vitam ponat interio-
« Et post haec dixit eis : Lazarus ribus, hsec non est vita nisi vegetabilis
amicus noster dormit : sed vado ul a in quibusdam partibus suis, sicut in nu-

somno excitem eum. trire et augere. Sed tamen immobilitas

est vitae sensibilis et motivse de loco ad

Dixerunl ergo discipuli ejus : Do-
locum : qui motus vocatur processivus.
mine, si dormit, salvus erit.
Et ideo similitudo est morlis, per hoc
13 Dixerat autem Jesus de morte ejus :
quod quidam sicut mors et
est stupor :

illiautem putaverunt quia de dormi- sicut epilepsia. Sicut autem ralio obe-
lione somni diceret. » dienlialis rcmanet in organis exterioribus
ad vitam, quae fluit a primo sensitivo,
Hic instruit discipulos de infirmitate recipiendam in vigilia : ita in corpore
et morle Lazari. toto remanet ratio obedicntialis in mor-
Et haljet duas partes. Primo enim in- tuo ad vitam, quse a primo fonte vivit,
struit eos de morte suh somni simiiitudi- recipiendam quando Deus imperaverit.
ne. Secundo, accipit causam instructionis Et ideo mors ipsa, dormitio esl quaiitum
aperte, ihi, t. 14 : « Tunc ergo Jesus ad auctorem primum vitae. I Regum, ii,

dixit eis manifeste, etc. » 6 Dominus mortificat ct

: vivificat, de-
In prima harum tria continentur, sci- ducit ad inferos et reducit. Sapient. xvi,
licet, dictum Domini, expetitio illumina- 13 : r?< es, Domine, qui vitee et mortis
tionis de dicto, et interpretatio Evange- habes potestatem. Isa. xxvi, 19 : Exper-
listse. giscimini, et laudalc, qui habUntis in
 .

IN EVAXG. .lOAXMS, CAI». .\M2, 1:5, li, 1,;. U3

pulvere, quia ros lucis ros tuus, et ler- tentionem Christi in verbis suis non con-
ram gignntum detrahes in ruinam. siderantes, « quia de dormitione somni »
Et hoc est quod sequitur: « Vado ut a naturalis « diceret. » Matlh. xv, IG :

somno excitem eum. » Ac si dicat Hgec : Adhuc et vos sine intellcctu ad

estis. I

est mihi causa rcditus : non ut vadam ad Corinth. xiii, 11 : Cum essem parvulus,
lapidantes sicut vos putatis. Et ideo con- loquebar iit parvulus, sapiebam ut par-
lidite, quia nec modo ad malignantes vulus, cogitabam ut parvulus.
vado, quos vos timetis : et tale facio
signum ex quo confunduntur et mali-
gnari non audebunt. Psal, lxxxv, 17 Tunc ergo Jesus dixit eis mani-
: «
14
Fac rnecum signum in honum, iitvideant feste : Lazarus mortuus est :

qui oderunt me, et confundantur

Et gaudeo propter vos, ut credatis, 15
« Dixerunt ergo discipuli ejus,
quoniam non eram ibi, Sed eamus ad
etc. »
eum.
Haec est ergo expetitio illuminationis. Dixit ergo Thomas, qui dicitur Di- le
« Domine. » Profilentur Dominum dymus, ad condiscipulos : Eamus et
qui curandi habet potestatem. Et alle-
nos, et moriamur cum eo.
gant signum curationis naturale : ut non
sit opus ire, propterea ut Christus curet
Venit itaque Jesus, et invenit eum IV
ipsum : quia vehementer timuerunt illuc
quatuor dies jam in monumento ha-

ire et venire. bentem. »

Et hoc est : « Si dormit, etc. » i\on

multam angustiam patitur intus, quia Tunc ergo Jesus dixit eis mani-
«

materialis magna febris resolveret som- feste, » hoc est, sine metaphora.
num et induceret insomneitatera. Nunc Et incipit hic inslructionis de morle
autem somnus h'gavit humidum nutri- pars secunda, et dividitur in tria. Quia
mentale, et nutrit membra et sic con- : primo declarat mortuum, et quod ex hoc
fortata digestione humoris, et conforlato instruendi sunt discipuli ad verilaiis in-
corpore, sanatur infirmus, Et hoc modo tellectum. Secundo dicit, quod nec ad-
istud discipuli inducunt. Ac si dicant :
huc invenit promptos ad eundum. Tertio,
Non est periculosa infirmitas, et signa tangit qualem veniens invenit defun-
jam apparent convalescentiae nec opor- : ctum,
tet quod eamus iterum istius infirmilatis Dicit autem in primo duo, scilicet,

occasione. Unde Dominus cum vellet a quod declarat Lazarum mortuum, et ex

labore recreari corpora discipulorum, hoc instruendos discipulos ad intelligen-
dicit, Matlh. xxvi, 45 : Dormite jam, et dum.
requiescite. Psal, iv, 9 : In pace in idip- Dicit ergo « Lazarus mortuus est, »
:

sum dormiam, et requiescam. morte corporis, defunctus vita naturje.

Psal. Lxxxi, 7 Vos autem sicut homi-
:

« Dixerat autem Jesus, etc. » nes moriemini. W Regum, xiv, 14 :

Omnes morimur, et quasi aqux dilabi~

« Dixerat autem Jesus, » intendendo, mur in terram.
« de morte ejus, » quem dormire dixerat.
Act. vii, 60 : Cum hoc dixisset, obdor- « Et gaudeo propter vos, »

mivit in Domino. Psal. cxxvi, 2 : Cum

dederit dilectis suis somnum. Hoc quamvis mortuo per compas-
est,
« Illi vero, » scilicet discipuli, « puta- sionem condoleam, tamen propler ve-
verunl, » adhuc carnalcs existenlcs, in- stram gaudeo a?dificationeui. Ad Philip.
44i D. ALB. MAG. OHI). PH/ED.

11, 17 Et si inwiulur siipra sacri/iciian,

: Hoc esl, geminus sive duhius quia :

ct obsequimn jiilei vestr.v. gautleo, et qui in fide non est solidatus, semper cor-
cum/ratulor onmihus vobis. Exod. xvin, de duo contiadictoria geminat, et tre-
in

9 : Lvtatus est Jelliro super omiiibus bo- pidal inter duo neutri adhaerens plene,
:

nis, tjuas fearat Domimis Israeli. sed semper timens conlrarium eventuni.
Gauiloo auleiii « ut credatis, » hoc est, Iste enim plus aliis solitus erat timere,

ad lUloin instructionein liahealis et acci- el plus in lide duhitahat. Et ideo hunc

piatis, « i/iioniani non eram ibi : » el cuiu descrihit ab eo quod in corde patiebatur :

revelo vohis ahsentia, a nullo niihi re- lamen pro se et aliis loquehalur.
velala, incipiatis credere (|uod niliil me Dixit autem Ihomas « ad condiscipu-
lalel : el sic aedilicainini ad h(hMii nicae los, » quia propter reverentiam ad Chri-
divinilatis. Et sic exponit Glossa. Joh, stuni non dixit, tiniens rcprehendi :

XLii, 2 : Scio quia omnia potes, et nulla « rJamus et nos, ut moriamur cum eo. »

te latet cogitatio. Ac si diceret Satis non est quod iile

:

Yel, « Gaudeo propter vos quoniam mortuus est, nisi et cum illo per manum
non eram ibi, » ut videatis quid facit persequentium nioriamur. Et sic dixit
spirituahs hominis a nie elongatio. Psal. ex timore. Et hoec est expositio Chryso-
cxviii, loo : Longe a peccatoribus salus. slomi, et vera secundum litteram : quia
Illi enini qui a vita se elongant moriun- et, Joan. xx, 23, dixit : Nisi videro in
tur. Deuter. iv, 4 : Vos qui adhwretis manibusejus fixuram clavorum, el mit-
Domino Deo vestro, vivitis universi. tam digitum nieum in locuni clavorum,
Vel, « Gaudeo propter vos quoniam et mittam manum meam in latus ejus,

non erarn ibi, » ut viso alTectu meo ad non credam. Glossa lamen dicit quod
resuscilationem, aedilicemini ad charita- hoc dixit ex alTectu. Unde dicit « Ecce :

leni : et visa polestale in niiraculo, eedi- verus amantium atTeclus : vel cum ami-
ficemini ad fidem majestalis. De primo, co vivere, vel cuni amico mori. » II Re-
Proverb. viii, 17 : Ego diligentes me di- gum, xviii, 33 : Quis mihi tribuat ut
ligo, et mane vigilanl ad me, inve'
qui ego moriar pro te ? Et haec est lectura
nient me. De secundo, Eslher, xiii, 9 : Auguslini.
Domine, rex omnipotens, in ditione tua
cuncta sunt posita, et non est qui possit « Venit itaque Jesus, etc. »
lUcB resistere voluntati, si decreveris sal-
vare Israel. Hic tangit qualem defunctum invenit.
« Venit itaque Jesus, » appropinquans

« Sed eamus ad eum, » per misericordiam. Matth. viii, 7 : Ego

veniam, et curabo eum.
Ut loci approximatio in corpore meo « Ef invenit, non tam exterius quam
»

ostendat habitare deitatem. Aliter enim interius in compassione, « ewn, » mise-

ila ahsens ut praesens miraculum perfice- rum defunctum et fcetentem. Deuter.
rem. Joan. xiv, 23 : Ad eum veniemus, xxxii, 10 : Invenit eum in terra deserta,
et mansionem apud eum faciemus. Deu- scilicetab omni bono derelicta loco : m
ter. IV, 7 Non est alia natio lam gran-
: horroris, in niorte et vastx soHtudinis, :

dis, quae habeat deos approximantes sibi, a Sanctorum societate.

sicut Deus noster adesl cunctis obsecra- « Quatuor dies jam in monumento ha-
iionihus nostris. bentem, quia primo die venit nuntius,
»

et duobus sequentihus mansit ihidem, et

« Dixit ergo Thomas qui dicitur Di- die quarlo venit Jesus. Et isti sunt qua-
dymus. » tuor dies, ut dicit Chrysostomus.
Significant autem hi quatuor dies,
 irS EVANG. JUAiNNIS, CAP. Xl-i8, 1<J, 20. 44a

quatuor peccali aggravallones, scilicet, poterant ad impetrandum miraculum, et

consensus, operis, consuetudinis, et blan- multitudo eorum qui convenerant.
dimenti quo peccator fovetur in pecca- Dicit ergo : « Erat autem Bethania, »

tis, mors animoe. Job, iii, 11

quae sunt locus in quo defunctus fuit, a jiixtaJe-
et 12 Quare non in vulva mortuus
: rosolymam, » quae erat metropoiis, in
su7n ? egressus ex utero non statim per- qua mullee erant personee solemnes, co-
ii ? Quare exceptus genibus ? cur lacta- ram quibus facere miraculum multum
tus uberibus ? In vulva enim mori, est fujt ulile ad tidem.
mori per peccatum in consensu et dele- Quasi stadiis quindecim.
„ » Sta-
ctatione antequam procedatinpublicum. dium autem est octava pars milliarii.
Mori egressum ex utero, est deleri pec- Et ideo non dislabat ad duo milliaria
catum in opere, antequam procedat ad passuum, et erat valde propinquum : et
consuetudinem. Exceptum aulem geni- ita de facili etiam delicatce personee pot-
bus mori,est peccatum deleri,quando jam erant convenire ad spectaculum. Joan.
per consuetudinem et scandalum exci- XII, 9 : Cognovit turba multa ex Ju-
pitur genibus multorum. Lactari autem daeis quia illic est, scilicet Jesus : et
uberibus piaesumptionis et desperationis, venerunt, non propter Jesum tantum^
est blandiii sibi in peccatis.Vel ideo,quia sed ut Lazarum viderent, quem suscita-
magna Dei misericordia hoc indulgeat, t,// a mortuis.
et hoc verbum praesumplionis. Vel
est Et hoc est quod sequitur ;

ideo, quia magna juslitia hoc non indul-

geat, et ideo in dulcedine peccati sit « Multi autem ex Judseis venerant,
remanendum : quia alia spes boni post elc. »
hanc vitam non habeatur. Et tunc qua-
triduanus est, et foetct mortuus. « Multi autem ex Judxis venerant, »
lloc est ergo quod dicit. ab Jerusalem et ab aliis vicinis locis,

« ad Mariam el Martham, » sorores de-

funcli, « ut consolarentur eas de fratre
c< Erat aulem Bethania juxta Jero- suo. » Eccli. VII, 38 : Non drsis ploran-

solymam quasi stadiis quindecim. tibus in consolatione. Nobiles enim erant

personae et ideo plures convenerunt.
Multi autem ex Judseis venerant ad
:

Ad Uoman. xu, lo et Ki : Gaudere cum

Martham et Mariam, ut consolarentur
gaudentibus, flere cum flentibus. Idip-
eas de fratre suo. »
sum invicem sentientes. Jerem. xxxi, 10 :

Quiescat vox tua a ploratu, et oculi tut

Hic incipit pars, quae est de hujus mi- a lacrymis, quia est merces operi tuo.
raculi impetialione. Sic amici Job condixerant ut pariter ve-
Dividitur autem in tres partes : in nientes visitarent eum, et consolarentur '.

quarum prima describitur impetrantium

multitudo secunda autem, describi-
: in
tur impetrantium devotio fidei, ibi, t-
« Martha ergo, ut audivit quia Jesus
20 « Martha ergo, ut audivit, etc.
: >>

Tertio autem ponit impetrandi modum, venit, oecurrit illi : Maria autem domi
ibi, 5'. 33 : « Jesus ergo, ut vidit eam sedebat. »

plorantem, elc. »

In prima duo dicuntur, scilicet, locus Describit hic devotionem fidei impe-
unde muitoD solemnes personae convenire Iranlium : primo Marthae, deinde Mariae,

» Job, II, H.
 441) 1). AMi. MAC. 0|{I). iM{.i:n.

ibi, jl'. 29 : « lUa aulein ul audivit, Sed et nunc scio quia quoecumque
etc. » poposceris a Deo, dabit tibi Deus. »

Devotio Alarlhic dcscribilur in tribus,

scilicet, in occursu, in fulei profectu, in Hic ostenditur devotio impelrantium.

sororis in atljutoriuni vocalionc. Habct autem tres paragraphos : in

Dicil ergo : « Marlha autcm, » qua,' (luorum [)rinio ostcndilur lldes imper-
semper seduhi in obsequio Doniini fuit, fecta quai est incipienlium sive incipiens :

« ut audivit. » Facile enini audilur quod in secundo, ostenditur lides proliciens :

dosideralur audiii. Job, iv, 10 : Vocem in terlio, lides perfccta ad impetrandum.

quasi aurse. lcnis audivi. III Rcguni, In primo horum duo sunt, in quorum
XIX, 12 : Et post ifjtiem sibiius aurx tc- primo proponitur lides praesentiae Christi

fiuis, ibi enini erat Dominus. mortem fratris excludentis : in secundo,

(f Quia Jcsus venit, » Agga?i, ii, 8 :
fides eliam post mortem quod voluerit,
Veniet Desideratus cunctis gentibus. impetrantis.

« Occurrit ei, » quia nihil est satis Dicit ergo : « Domine, si fuisses hic, »
feslinum desideranli, Et ideo occurrit et localiter prsesens, « frater meus non
inlroitum in domum non exspectavit. fuisset mortuus, » Patet, sicut dicit

Amos, IV, 12 : Prseparare in occursum Chrysoslomus, quod non sensit de eo

Dei iui, Israel. nisi sicut de viro sancto cujus prsEsentiae

nocumentum non appropinquat. Hoc si-

« Maria autem domi sedebat. » gnatum est, Exod. xii, 23, ubi prsesens
fuit sanguis agni, dixit Moyses : Trans-
« iVaria » nescicns quia Jesus in venien- cendet Dominus ostium domus, et 7wn
do sinet percussorem ingredi domos vestras,
erat, quia soror fuit ila festina ad oc-
currendum quod hoc non indicabat sorori, et Ixdere. Ezechiel. ix, 6 Super quem :

viderilis thau, ne occidatis. Et si ita de-

nisi prius occurreret. « Sedebat autem

domi, » ne discursus esset sibi causa fenditsignum Christi, credebat quod

lasoiviae sicut fuerat : ct ut sequestrata a multo magis defenderet prsesentia Jesu
tumultu, melius verborum Domini memo- Christi.

riam habere possel : quia aliam consola-

tionem preeter quarn in verbis Domini « Sed et nunc scio quia, etc. »

non habebat. De primo dicitur, Thren.

111, 28 : Sedebit solitarius, et tacebit, « Sed et nunc scio, » fidei certitudine,

quia levavit super se. De secundo, Ge- et experimenti probatione per alia signa
nes. XXV, 27 : Jacob, vir simplex, habi- qua3 fecisti, « quia qusecumque poposce-
tabat in tabernaculis. De tertio dicitur, ris a Deo, » scilicet Patre, « dabit tibi

Osee, II, 14 : Ducam eam in solitudinem, Deus. » Attende autem quod modica
et loquar ad cor ejus. Jerem. xxxi, 22 :
adhuc in fide, putabat Fiiium Dei postu-
IJsqucquo deliciis dissolveris, filia vaga ? lalione indigere, ut Patris virtule perfi-

Quievit enim in contemplatione. Sapient. ceret quod a seipso non posset. Ad Hebr.
viii, 16 : Intrans in domum meam, con- V, 7 : Exauditus est pro sua reverentia.
quiescam cum illa : non enim habet Ill Regum, 111, 3 : Postula quodvis ut
amaritudinem conversatio illius, nec dem tibi.

tiedium convictus illius.

« Dicit illi Jesus : Resurget frater

^l « Dixit ergo Martha ad Jesum : Do- tuus.

mine, si fuisses hic, frater meus non Dicit ei Martha : Scio quia resurget
fuisset mortuus. in resurrectione in novissimo die. »
 IN EVANG. JOANNIS, CAP. Xl-23, 2i, 2.;, 2U. i47

Ecce de lidei profectu. primo ponitur, et postea fides perfecla

Et duo dicunlur : excitatio scilicet ad dcscribilur.
fidei profectutn, et fidei profectio. Dicit ergo in primo quatuor : in quo-
De piimo dicit : « Resurget frater rum primo, causa perfecta resurrectionis
imis. » I ad Corinth. xv, 22 : Sicut in et vita3 in Christo esse dicitur : in se-
Adam omnes moriuntur ita el in , cundo, credenti lioc, possibilitas impe-
Christo omnes vivificabuntur Job^ xiv, . trandi resurrectionem morluorum osten-
7 et seq. Lifjnum habet spem : si prse-
:
ditur : in terlio, prtemiuni talis fidei

cisum fuerit, rursum virescil, el rami signatur : in quarto, Marthai consensus

ejus pullulant. Si senucrit in terra radix ad talem fidem requiritur.
ejus, et in pulvereemortuus fuerit trun- Dicit ergo Jesus : « Ego sum, » per
cus iliius, ad odorem aquae germinabit. causam, « resurrectio et vita, » hoc est,

Lignum aulem homo prsecisus per mor- sum causa resurrectionis et vitae. I ad
tem, quod germinat ad vitam ad odorem Tliessal. iv, 13 : Si enim credimus quod
gratice divinse^ quse per aquam signatur. Jesus mortuus est et resurrexit, ita et

Deus eos qui dormierunt per Jesum ad^

« Dicit ei Martha : Scio quia resur- ducet cum eo. Ideo enim dicilur primo^
get, etc. » genitus mortuorum '
: quia sua resurre-
ctio in fide credita, causa est resurre-
« Dicit ei Martha, » per fidem resur- clionis mortuorum, ut dicit Augustinus.
reclionis excitata et proficiens : « Scio, » Apocal. I, 5 : Primogenitus mortuorum,
fidei cerlitudine, « quia, y> scilicet cum et princeps regum terrse. Sic etiam est
aliis, « resurget in resurrectione » om- causa vita?. Joan. x, 10 : Ego veni ut
nium communi, « in novissimo die » vitam habeant, et abundantius habeant.
hujus mundi. Job, xiv, 12 : Donec atle-
ratur ceelum, non emgilabit, nec consur- (i Et omnis qui vivit, etc. »
get de somno suo. Job, xix, 25 : In no-
vissimo die de terra surrecturus sum, etc. Tangit liic fidei illius prxmium : quia
Et est ac si dicat, ut dicit Glossa : enim jam perfecla, vivit. Habacuc, n, 4 :

Communem resurrecUonem scio. Justus autem meus in fide sua vioet.

De hac autem incerla, « Et credit in me, » hoc est, credendo

tendit in me, « non morietur in seter-

num : quia etsi corporaliter moritur ad
tempus, non tamen moritur sic ut in
« Dicit ei Jesus : Ego sum resurre-
seternum moriatur. Sic enim moriuntur
ctio et vita : qui credit in me, etiam
damnati in a^ternum, ut numquam per-
si mortuus fuerit, vivet :
ser-
moriantur. Joan. vni, 32 : Si ciuis
Et omnis qui vivit et credit in me, monem meum non gustabit servaverit,
non morietur in seternum. Gredis mortem in seternum. Joan. ni, 15 Ut :

hoc? omnis qui credit in ipsum non pereal,

sed habeat vitam seternam. Osee, xnr,
Ait illi : Utique, Domine : ego cre-
14 De manu mortis liberabo eos, de
:

didi quia tu es Christus, Filius Dei

morte redimam eos.
vivi, qui in hunc mundum venisti. »

« Gredis hoc ? »
Hic tangit de fide perfecta ad impe-
trandum. Et excitatio ad talem fidem Elicit ad hanc perfeclam fidem con-

Apocal. I, 0. Cf. ad Coloss. i, 18 : Primoge- nity>i ex inortuis.

 U8 D. ALB. iMAG. OKI). PILED.

sensum, eui fidei nihil est impossibile apud Dominum fideliter deponens suse
impetrare. Marc. i.v, 22 : Si polcs cre- fidei confessionem, « abiit, » a Domino
dere, omnia possiOilia sunt credenli. ut eliam soror consolarelur, « et voca-
Mallh. xvii, 11) : Si Jiabuerilis fidemsicut vit Mariam, » quae domi sedebat, « so-
grunum sinupis, dicetis monti huic : rorem suani. » Isa. xl, 2 Loquimini ad
:

Transi liinc iliuc, el transibit : et nihil cor Jerusalem, et advocate eam. Apocal.
impossibile erit vobis. xxii, 17 ; Qui audit, dicat : Veni.
« Silentio, dicens : » quia non decet
d Ait illi : Utique, etc. » mulieres clamosas esse. Adhuc aulem,
quia.Iudu3i pra^sentes erant, et noluit ut
Hic in fiJem perfeclam preebet consen- audircnt ne per eos prsesentia Jesu de-
:

sum jam suflicicnler per erudilioncm nuntiaretur. Isa. xxx, 15 In silentio et :

elevala. in spe erit fortitudo vestra. Thren. iii

« Uti(/ue, Doniine. » Malth. .w, 28 : 26 : Bonum est prsestolari cum silentio

O mulier, magna est fides tua : fiat tibi salutare Dei.
sicut vis.
Et explicat hanc fidem, dicens : « Ego « Magister adest, etc. »

credidi, » fiimiler credens et simpliciter

confitens, « quia tu es, » qui in natura Maluch. iii, 1 et 2 : Ecce venit, dicil

humana lates, « Christus. » unctione Domi?ius exerciluum. El quis poterit co-

deilatis unctus, « Filius Dei, » a Palre gitare diem advcntus ejus ?

natiis ante omnia seecula, « qui » natus El vocat te. » Quamvis enim non sit
«

ex muliere Virgine, factus sub lege_, « in

scriplum, tamen ex imperio Domini in-

hunc mundum » visibilem « venisti, » telligitur Marthse esse injunclum : quia

per carnis assumplionem. Et haec est

noluit quod Judaei infideles gaudio illius

fides perfecta quantum ad hunc articu- visitationis interessent vocati, quia vo-
lum : et ideo ipsa ullerius ad fidem non catione Domini non erant digni. Malach.
instruitur. Matth. xvi, 16 : Tu es Chri- 111, 1 Statim veniet ad templum suum
:

stus, Filius Dei vivi. Et ideo sicut Petro Dominator quem vos quserilis, etc. Quia
dantur daves, contra ille vere estDominus, qui vitae et morlis
istius confessionis

quas non praevalent portie inferi : ita habet potestatem.

clauslra mortis quse defunctum detine-

bant, adversus istam fidem nihil potne-
runt, sed defunctum quem absorbuerant « Illa, ut audivit, surrexit cito, et

reddiderunt. Psal. cvi, 16 et 17 Con- : venit ad eum.

trivit porlas sereas, et vectes ferreos con- Nondum enim venerat Jesus in ca-
fregit. Suscepit eos de via iniquitatis stellum sed erat adhuc
: in illo loco
eorum.
ubi occurrerat ei Martha.
Judaei ergo qui erant cum ea in

W «

cavit
Et cum
Mariam sororem suam
haec dixisset, abiit, et vo-
silentio,
domo,
vidissent
et consolabantur
Mariam quia
eam,
cito surrexitet
cum

dicens : Magister adest, et vocat te. » exiit, secuti sunt eam, dicentes : Quia
vadit ad monumentum, ut ploret ibi.
Tertium quo ostenditur devotio
est in
Maria ergo, cum venisset ubi erat
Marthee quia non soia voluit esse in
:

consolatione Dei, sed et sororem vocat Jesus, videns eum, cecidit ad pedes

ut secum consoletur. ejus, et dixit ei : Domine, si fuisses

Et hoc est « Et cum hsec dixisset, »
: hic, non esset mortuus frater meus. »
 Ii\ EVANG. JOAiNMS CAP. XI 2!J, 30, 31, 32. 449

Tangit liic devolionem MariaB. rant ad domum ejus, « et consolahantur

Dicuulur aulein liic Iria, scilicet, de- eam. » Job, ii, 11 : Condixerant enim
votio in occurrendo, compassio Judaeo- ut pariter venientes visitarent eum, et

rum in comilando, et fides perfecta in consolarentur. Item, xxix, 2.5 : Eram

adorando. moerentium consolator.
primo duo sunt, scilicet, quod ve-
fn « Cum vidissent iMariam, » tristem,
lociter occurrit, et locum in quo occurrit « quia cito surrexit, » desiderio occur-
describit. rendi. Psal. liv, 7 : Quis dahit milii
J)icit ergo : « llla, » Maria scilicet, pennas sicut columhse, et volaho, et re
« ut audivit, » hoc est, postquam a quiescam ? Isa. i.x, 8 Qui sunt isti, qui :

Martha nuntium de vocatione accepit, ut nuhes volanl. et quasi columhic ad

« surrexil^ » a quicte contemplationis, fenestras suas ? Quia ferventi desiderio
c( cito, » per desiderii velocitatem. Psal. omnis velocitas tarda videtur.
cxvui, 32 :Viam mandatorum tiiorum « Secuti sunt eam, » Mariam, « di-

cucurri, cum dilatasti cor meum. Isa. centes, » compatiendo ei. Job, xxx, 23 :

XL, 31 : Current et non lahorahunt, am- Eleham quondam super eo qui afflictus
hulahunt et non deficient. erat.
« El venit ad eum. » Isa. xxvi, 9 : « Quia vadit ad monumentum, ut plo-
Anima mea desideravit te in nocte, sed ret ihi. » Genes. l, 1 : Cernens Joseph,
et meo in pnecordiis rneis de
spiritu patrem suum esse mortuum, ruit
scilicet

ma)ie vigilaho ad te. Psal. xm_, 3 Quan- : super faciem patris flens, ct deosculans
do veniam? ct appareho ante faciem cum. Talcm cnim alfectum voluit Deus
Dci ? impendi sanctis palribus, ut sciretur
quam utilis fuit vita eorum^ cujus pri-
« Nondum enim venerat Jesus in vatio tanto iuctu plorabalur.
castellum, elc. »
« Maria ergo, cum venisset, etc. »

Scilicet ut ex distantia loci ubi occur-

rerunt probaretur devotio i"a?minarum « Maria ergo » Magdalena, « cum ve-

sanctarum : « sed erat adhuc in illo nisset » extra castellum, « uhi erat Je-
loco, » stans et exspectans; « uhi occur- sus, » exspectans ad se venientes sorores,
rerat ei Martlia. » Psal. cxxxi, fj : In- ostendens fidei suse devolionem, « videns
venimus eam in campis silvai. Cantic. eum, cecidit ad pedes ejus, » prona ado-
II, 1 : Ego flos campi. In latitudine enim rans eum, in recognilionem suse divini-
campi, extra Judi3eos, paganorum incolas tatis. I ad Corinth. xiv, 25 : Cadens in
se prsesignavit vocaturum. A pagis enim faciem adorahit Deum, pronuntians
pagani vocantur. Ideo etiam extra por- quod vere Deus in vohis sit. Psal. cxxxi,
tam passus est. Ad Hebr. xiii, 12 et 13 :
7 Adorahimus in loco uhi steterunt
:

Jesus ut sanctificaret per suum sangui- pedes ejus.

nem popuhnn, extra portam passus est. « Et dixit ei : Domine, si fuisses hic,
Exeainus igitur ad eum extra castra, etc. » Idem est quoddixit Martha, eadem
ifnproperium ejus portantes. fide et simili devotione « frater meus :

non mortuus, » quia in prsescntia

fuisset
« Judaii ergo qui erant cum ea in vitae locum mors habere non polest. I ad
domo, etc. >. Corinlh. xv, oi- : Ahsorpta est mors in

victoria. £t est sensus ac si dicat. Aliqua

Describitur liic comltantia compatlen- indignitas nostra tuam demeruit preesen-
tium : et illi erant Judsei vicini et amici tiam et ideo mors ingressum ad nos
:

et cognati (quia nobiles erant) qui vene- habere potuit : quia propter nostrum
xiiv 29
 150 D. ALB. MAG. ORD. PH^D.

aliqiiod inaluin iiioiilum lu elongalus a cem cumftefu, quam audierunt yEgijptii,

iiobis fui.sli. Thrcn. i, IG : Idcircn c<jo omnisque domus Pharaonis.
ploraus, cl oculus nwus (leiluccns aquas, « Et turbavif semetipsum, » quia
quui loiKje faclus esl a tne consolator, contra ralionem nuUus motus in ipso
converiens animani meam. fuil : et ideo molcstia eum non vicit sed :

ipsc in sc turbationcm lieri voluit, ul

humanum oslenderel alfectum ad ami-
cos. Genes. xmii_, 3U Commota fuerant
33 « Jesus ergo, ut vidil eam ploran-
viscera ejus siiper fratre suo.
:

tem, et Judajos, qui venerant eum

ea, plorantes, infremuit spiritu, et « Et dixit : Ubi posuistis eum, etc ?
turbavit semetipsum.

34 Et dixit : Ubi posuistis eum? Di- « Dixif, » jam inclinatus ad volunta-

tem suscilandi : ut luminosos oculos di-
cunt ei : Domine, veni et vide.
rigeret ad mortuum, et sic suscitaret
35 Et lacrymatus est Jesus. »
eum. Eccli. xxiv, 4:} Inspiciam omnes
:

dormientcs, ct illuminabo omnes spe-

Tangitur hic niodus quo impetratum rantes in Domino. Michoeae, vii, 8 et :

est miraculum. Cum sedero in Dominus lux

tenebris,
Tanguntur autcm hic tria compassio :
mea est. Iram Domini portabo, quo-
ploranlium, et plangentium defuncli niam peccavi ei. Sic clamavit ad priinum
amicorum, quibus comjiassus est Do- in peccatis mortuum, dicens, (jlenes. iii,
minus aedilicalio adstantium, ct dispo-
: 9 ct 10 Adam, ubi es? Qui ait : Vocem
:

sitio loci sepulcri visi a Domino. tuam audivi in paradiso et timui eo :

In primo horum dicit tria : lacryma- quod nudus esscmy et abscondi me,
tionem ex compassione, quoestioncm de quasi in spelunca sepultum.
loco sepulcri ex suscilandi voluntate, et « Z)<c?/??^ci » intercessores ejus : « i)o-

Ircmitum et turbationem suiipsius ex mine, veni et vide. » « Veni, » per com-

morlis horrore. passionem accedcns, « ct vide, » tene-
Dicit ergo : « Jesus ergo ut vidit, » bras miseriai sublevans. Exod. m, 7 :

affeclu humano, quod ante noverat ex Vidi afflictionem populi mei in Ai^gyp-
deitatis virtute, « eam plorantem, » Ma- to : et clamorem ejus audivi. Isa. lxiv,
riam quae eum diligebat, et ideo dilige- 12 : Numquid super his confinebis tc,

batur ab eo. Luc. vii, 47 : Remittuntur Domine : taccbis, ct affliges nos vehe-
ei peccata multa, quoniam dilexit mul- menter ?
tum.
« Et Judmos, )) amicos ejus, « qui « Et lacrymatus est Jesus. »

crant cum ea,n in dolore, ^^ plorantes. »

Gcnes. vi, : Tactus dolore cordis in- Psal. XLi, 4 : Fueruni mihi lacrgmse
trinsecus. Osec, xi, 8 : Conturbata est mex panes die ac nocte. Thren. i, 2 :

poinitudo mea. Plorans ploravit in nocte, etc. Luc. xix,

« Infrcmuit spiritu. » Infremere spl- 41 ct i2 : Videns civitatem flevit super
ritu, est fremerc dolendo intus in spirilu illam, dicois : Quia si cognovisscs et

et compaticndo. Gcnes. xlv, Nonsepol- 1 :

tu, etc. Magis onim, ut dicit Hierony-
erat ultra cohibere Joseph multis coram mus, llevit miseriam condilionishumance
adstantibus. Sic enim iste verus Josepli, quam mortem amici. Jerem. ix, 1 : Quis
humanum demonstrans affectum, et ve- meo aquam, ct oculis meis
dabit capiti
ram naturam passibilem in luctu ami- fontem lacrgmarum, et plorabo die ac
corum. Gcnes. xt.v, 2 Elevavitque vo- : nocte interfectos filise populi mei ?
 L\ EVANG. JOAiNNlS, CAP. X1-3G, 37, 38. 431

« Dixerunt ergo Judsei : Ecce quo- ut morerelur, plus factuni est utmorluus

modo amabat eum. suscitaretur. hoc enim probalur Pcr

r. 1 r „,^t • • . quod eum quem amabat, mori non per-
^
Quidam autem ex insis dixerunt
, '
^
•
. . . . ^^ .

, misit nisi dispensative, et mortuum sus-

Non poterat hic, qui
^ n aperuit
r oculos
'
•
citavit
•.
m
• i i
declarationem suae
,• i
giorioe.
•

r>

ca3ci nati, facere ut hic nou more- Qgg^^ ^.jj^ 14 .

^y^ ^^^,.^. ^^^^^ ^ ,„^,.^
,

retur ? morsus tuus ero, inferne!

Jesus ergo rursum fremens in se-

metipso, venit ad monumentum : erat « Jesus ergo rursum fremens in se-

autem spelunca, et lapis superpositus metipso, etc. »

erat ei. » n l i x .• •,
Jbremebat, extra sonum i
lugcnlis emit-
tens. Turbatur intus, miseriam condi-
Tangit circumstantium ex pietate sua tionis humanoe considerans, in quam in-
sediricationem. cidit ex peccato : et rursus lacrymalur,
Piimo autem tangit ffidificalionem quoe lacrymse de interioribus ad exte-
bonorum dicentium « Ecce quomodo : riora prorumpunt. .fob, iu, 2i : Tam-
amabat eum, » hoc est, quanta pietate. quam imuidantes aquse^ sic rugitus
Hic est enim verus amiciliae affectus, meus. II Regum, xvm, 33 : Rex flevit.
affligi in malis amici. Osee, xiv, 5 : Di- Et sic loquehatur vadens : Eili mi Absa-
licjam eos spontanee, quia aversus est lom ! Absalom fili mi ! Quis mihi tri-
furor meus ab cis. Joan. xv, 15 : Vos buat ut ego moriar pro te^ Absalom fili
dixi amicos, quia ciuaecumque aiidivi a mi ! fili mi Absalom!
Patre meo, nota feci vobis. Voiit ad monumentum, » hac motus
(f

misericordia, et impulsus compassione.

« Quidam autem ex ipsis dixerunt, Quarit Chrysostomus : Quare non ab-
etc. » sens curavit sicut supra, Joan. iv, 49,
hlium reguli?
Quidam ex minus bene affeclis circa Respoxdet : « Si absens curasset, non
fidem majestatis ejus « Non poterat. » : constaret per ipsum factum miraculum.
Glossa : « Potuit, sed noluit : quia plus Et ideo veniens Et et pra:'sens curavit.
est mortuum suscitare^ quam ne more- quod dicilur de filio rcguli, hoc factum
retur facere. » Unde etiam dubitando fuit ad erudiendain et elevandam ad
per modum qusestionis hoc proponunt, fidem reguh incrcdulitalem. »
et allegant potentiam ejus in miraculis. Sed adhuc objicitur, quia, Isa. xlu,
« Hic qui aperuit oculos cxci nali. » 4, dicitur : Non erit tristis, necjue tur.
Joan. IX, 39 : In judicium ego in hunc bulentus.
mundum veni, ut qui non vident vi- Sed ad hoc dicendum est sicut sa-pe
deant, et qui vident cseci fiant. responsum est, quod est tiislilia, passio,
« Eacere, » prseservando a niorte, et tiistilia propassio, sicut dicil lliero-
« ut ct hic, » scilicet hic Lazarus, « non nymus. Propassio esl qua^ afficit natu-
moreretur. » Mhms enim est praeservare ram, sed non abjirit ralioncm et hasc :

eum a morte qui vivit, quam redderc et cecidit in Chiislum, qui vcre et veram
restituere roembrum quod jam periit. habuit naturam humanam. Ea autem
Et hoc modo carnales argumentabantur qua? passio est, allerat naturam, et abdu-
qui virtutem ejus limitatam esse puta- cit, et ejicit rationem : et heec in Chri.
bant, et facilius facere quod minus est stum non cccidit : et de illa dictum Isaiae
quam id quod mojus est. Et hic est error. intelligitur.

Unde Augustinus : « Qui voluit facere Sed contra hoc iterum objicitur, quia
4;j2 I). ALB. iMAG. OHI). VHMD.
hic dioilur, y. 33 : « Tiirhavit semetip- cies montes, hoc est, supcrbiue tumores,
sum : » crgo vidclur quod turbalus fuit quibus contcmnitur pra^ccptor ct prffice-

intus : et noii cst turbatio nisi quaudo pta. Et sic armatus contra peccalum ve-
ralio ol)aubilatur : (M-go ratio a lucc nit ad monumcntum ejus qui est susci-
sua abducta fuit, quia omne quod lur- tandus. Unde Glossa : « Fremas et tu in

balur quictcni amitlit cl sercnita- le, si vis rcvivisccre. »

tcni. Attende cliam, quod ter Dominus flc-

Ad hoc autcm ilerum secundum II ic- visse legitur. Luc. xix, il, super civita-
ronvmum cst dicendum, quod falsum tcm vanitatis llcvit : liic super Lazari
supponitur in objcctionc : quia turbatio suscitationcm. FJcvil in compassione sui
propassio rationis sercnitatem non im- in saciilicii oblatioiic pro tolius mundi
pedit nec abducit, sed afficit sensibilcm redemptionc : docens nos dellerc peccati
animam in sensum doloris vcl compas- occasionem, qufe cst mundi vana concu-
sionis. pisccntia : docens nos dcflere privatio-
Et si qua?ritur, Quarc tunc vocatur nem vitae, quae cst vitae CEtcrnse per sepa-
turbatio ? Diccndum, (|uod serenum rationem a Dco carentia : docens nos flerc

sensibilis est in continua jucunditatc dul- in devotioneorationis,cum ofTcrimusDco

cedinis, et affectio contrarii illam turbat spirilum contribulatum. De primo, liUC.
sercnitatcm. xix, 41 : Videns civitatoji, scilicet Jeru-
Si aulcm qua^ritur, IHrumhsec turba- salem, flevit super illam. Psal. cxxxvi,
tio ad rationem devcnit? Dicendum, 1 Supcr flumina Bahijlonis illic sedi-
:

quod ad rationis judicium devenit, et ad mus et flevimus, cum recordaremur

ordinem : quia nihii praiter ralionis ordi- Sion. De secundo, Joan. xi, 3.j : Lacry-
nem potuit esse in Christo, sed afTectus matus est Jesus. Job, xvi, 17 : Facies
ejus fuit in ratione : ut est in natura mea intumuit a fletu, et palpebrse meic
ejus quod erat j^assibile. Et ex hoc nihil caligaverinit. De tertio, ad Hebr. v, 7 :

sequitur inconvcniens. Et quia a rationc In diebus carnis sux, preccs supplicatio-

ordinata fuit, ideo dicitur quod scipsum nesque ad eum qui possit illum salvum
turbavit. Haec autem alibi a nobis deter- facere a morte, cum clamore valido ct
minata sunt. lacrymis offcrens, cxauditus est pro
Attendc autcm, quod primo fremit ct sua reverentia. Isa. xxxviu, o : Audivi
turbalur, secundo dicitur quod lacryma- orationem tuam , et vidi lacrymas
tur, et lertio,quod iterum fremit sed : tuas. Osee, xu, 4 : Flevit, et royavit
non dicitur quod turbetur. Primo enim eum.
docet fremitum ad cordis compunclionem Adhuc attendendum, quod Dominus
et turbationem. Joel, ii, 12 et 13 Con- : tres morluos suscitavit : unum in domo,
vertimini ad me in toto corde vestro, in pucllam : unum in porta civitatis coram
jejiinio, el fletu, et in planctu. Ecce frc- turba, rilium vidua? : tertium in scpulcro
mitus. Et scindite corda vestra. Ecce quatriduanum. Quod signat tria gcnera
turbatio compunctionis. Secundo lacr}'^- peccatorum. IMortuus enim in domo, si-
matur, ad delicti expiationem et ablutio- gnificat peccatum in cordis delcctationc
nem. Psal. vi, 7 : Lavaho per singulas et conscnsu mortuus autem in porta ci-
:

noctes lectummeum : lacrymis meis stra- peccatum in opcre quod

vitatis, significat
ium meum rifjaho. Tcrtio frcmit, ad in- pcr organa sensus in scandahjm procedit
dignalionem reHquiarum peccati. llaba- proximorum autem significat
: terlius
cuc, 111, 12 : In fremitu conculcahis ter- pcccatum in consuetudine, quod jam foe-
ram, hoc est, fumantem tcrrenitatem in tct et oppressum molc ponderata maloe

vapore peccati in furore, hoc est, in in-

: consuetudinis. De primo, Exod. xii, 30 :

dignatione contra pcccatum, ohstupefa- Neciue enim erat domus in qua Jion jace-
 IN EVANG. JOANNIS, CAP. XT-38, 39, 41. 453

ret niortuus^. l)e secundo, Isa. iii, 5 : « Ait Jesus : Tollite lapidem. Dicit »9
Irruct populus, vir ad vlrum^ et unus- ei Martha, soror ejus qui mortuus fue-
quisque ail proximurn suum. l)e tertio
rat : Domine, jam fcBtet, quatridua-
dicitur in Psalmo v, 11 Sepulcrum pa- :

nus est enim.

tens est guttur eorum. ]\lattli. xxiii, 27 :

Similes estis sepulcris dealhatis^ cjuss a

Dicit ei Jesus : Nonne dixi tibi quo- 40
foris parenl hominihus speciosa, intiis niam si credideris, videbis gloriam
vero plena sunt ossihus mortuorum et Dei?
omni spurcitia : quia ab omni peccato Tulerunt ergo lapidem. » 41
potest suscitare Deus, et potens est gra-
tia Dei. Isa. xxvi, 19 : Vivent morttd Hic tanguntur ea quse ad hiijus niira-
tui, interfpcti mei resurgenl. culi faciunt perfectionem.
Dividitur autem hfec pars in quatuor
« Eratautem spelunca, etc. » partes : in quarum prima ostenditur
quia is qui suscitandus est, vere est de-
Tangit hic sepulcri dispositionem. functus et corruptus : in secunda, propo-
Quod autem dicit : « Erat autem spc- nitur suscitandi modus, ibi, t- 41 : « /e-
lunca, » ideo dicit, ne suffossum sepul- sus autem, elevatis sursum oculis, etc. »
crum putaretur in quo alius vivus sub- In tertia, ponitur suscitationis effectus,
intraverit : ut sic sophisticummiraculum ibi, f. 44 : « Et statim prodiit, etc. » In
credcretur. quarta autem et ultima, ponitur hujus
Et quod dicit : « Et lapis » grandls miraculi fructus, ibi, t- 45 : « Multi ergo
« superpositus, etc, » ideo dicit, ne alius ex Judseis., etc. »
superius, kipide remoto, subintrasse cre- In prima harum tanguntur quatuor,
datur. Spelunca autem hciec, barathrum scilicet, demonstratio defuncti fcetidi per
signat desperationis, in eo qui spirituali- lapidis sublationem, ut prius videatur
ter est mortuus. Proverb, xviii, 3 : Im- corruptus, et sic idem sciatur suscitatus
pius, cum in profundum venerit pecca- et non alter : in secundo, per suggestio-
torum, contemnit. Isa. xxiv, 17 : Eormi- nem Marthae ostenditur esse corruptus
do, et fovea, et laqueus super te, qui lia- et ideo ffrtidus : in tertio, ostenditur in
Formido conscienlise ad
hitator es terrse. his major gloria in visa suscitatione : in
aperiendum fovea, barathrum despera-
: quarto, ponitur sublalio lapidis, ut cor-
tionis ad absorbcndum laqueus, vir- : ruptus omnibus ostendatur ad miraculi
tus sententia? finalis ad tenendum in commendalionem.
poenis : et lapis superposilus, ut exspirare Dicit ergo : « Tollite lapidem, » ut
foetor non
posset, qui in morte spirituali omnes videant foetidum mortuum et cor-
obdurationem signat cordis ad non poe- ruptum. Ad hoc enim fcetet secundum
nitendum. Thren. iii, 53 Lapsa est in : litlerain, ut omnes corruptum oculata
lacum vita mea, et posuerunt lapidem fide viderent. Secundum autem mysle-
super me. II Regum, xviii, 17 Et tule- : rium significat ablationem obdurationis
runt Ahsalom, et projecerunt euminsal- cordis, qui a Domino est suscitandus.
tu in foveam grandem, et coynportave- Ezechiel. xxxvi, 26 Auferam cor lapi- :

runt super eum acervum lapidum ma- deum de carne vestra, et daho vohis cor
gnum nimis. ni, 13Ad Ut non Hebr. : carneum. Hoc etiam signat, ut dicit
obduretur quis ex vohis fallacia peccati. Glossa, onus veteris legis esse removen-
rsal. xGiv, 8 Nolite ohdurare corda
:
dum, et gratiam esse praedicandam. II ad
vestra.
Corinth. iii, 3 : Non in tahulis lapi-

' Cf. Sapient. xviu, ii ef seq.

ioi n. ALB. MA(1. OHI). PILEI).

deis, scd iii lalntlis cordis carnulihus. lur ad gloriam miracuU. Et hoc ideo vo-
lui primuni licri, Joan. ix, 3 : Ut mani-
« Dicit ei Mnrlha, soror ojus qui festentur opera Dei in illo. Eccli. xxxvi,

mortuus fuerat. » 7 : Glorifica manum et bracliium dex-

trum. Joan. i, li : Vidimus gloriam
TToc dicitur, iil oslondatur ut illa de ejus, gloriam quasi unigeniti a Patre.
dclunclo lcilia ncquaquani diceret, nisi

vcra essent. « Tulerunt ergo Inpidem. »

« Dominc, jam fiplct, » eo quod intns
corruptus est. « Tulerunt lapidem, » ut omnibus dis-
«Qualriduanus esl enim. » Tantum positio defuncti revelaretur. Psal. xcvii,
cnim tempus in tcrra calida, magnam 2 : Xutum /ecit Dominus salutare suum :

interiorum adducit corruptionem.Tnterio- in conspectu gentium revelavil justitiam

liljus autem corruptis, non est pofsibi- suam.
lilasaliqua ad vitam : quia intcriora sunt
vasa vitae,non exteriora in quibus
et

fortc adliuc figuram mortuus rctincbat,

« Jesus autom, elevatis sursum ocu-
Isa. XIV, 19 Tu autem projectus es de
:

lis, dixit : Pater, gratias ago ti])i quo-

sepulcro tuo, quasi stirps inutilis pollu-
tus, et obvolutus cum his qui inlerfecli
niam audisti me.
sunt gladio, et descendcrunt ad funda- Ego autem sciebam quia semper me
menta laci, quasi cadavcr pufridum. In audis : sed propter populum, qui cir-
mortuo autem spiritualiter signat foetor cumstat, dixi, ut credant quia tu me
malum odorcm opinionis. Qualriduanum
misisti.
enim essc, est in delectatione et con-
Haec cum dixisset, voce magna cla-
sensu et completa voluntate, qua' sunt
una dies mortis : secunda autcm, mala mavit : Lazare, veni foras. »

operatio : tcrtia vero, in corruptione

aliorum prop dalio : quarla autem, Tlic secundo dicit suscitandi modum.
consueludinis obduratio. Joel. ii, 20 : Dicuntur autem duo, scilicet, concor-
Ascendet ffjstor ejus, et ascendet putredo dia Filii ad Patrem in operibus miracu-
ejus. Kmos, Ascendere fecipu-
iv, 10 : lorum, et vox habens virtutem susci-
tredinem castrorum vestrorum ad ?iares tandi.
vestras non redistis ad me, dicit Do-
: et primo horum quatuor
Dicit ergo in :

minus. Iloc autem dixit Martha, et non oculorum enim elevatione ostendit quod
Maria quia acliviE plus competit curam
: omnia sua rcfert ad Patrem in secundo, :

habere conversionis animarum quam de hoc quod secundum humanam natu-

contemplativse. rani a Patre habot, gratias agit : in ter-

tio, cerliludinem omnium quae operari

« Dicit ei Jesus, etc. » vult facienda ostendil : in quarto, Hnem
hujus gratiarum aclionis aperit.
Tcrtium quo ostendilur quod
est, in Dicit crgo : « Jesus autem, » auctor
tolum hoc ordinalur ad gloriam Dei ma- salutis, « elevatis oculis, » ut se et sua
nifostandam : Nonne
« dixi tibi, » suj)ra ad Patrem dirigere sc ostenderet, « sur-
parum', « quoniam si credideris, » quia sum, » in cadum : ut ostenderet se in
nihil est impossibile credcnli^ « videbis nullo coileslibus obviare. 11 Paralip. xx,
gloriam Dei, » quia hoc totum ordina- 12 : Iloc solum hnbemus residui, ut ocu-

^ .Sup)'a, ^v. 2:; ft\ sofj. * Cf. F.uc. xviii, 27 ; Marc. ix, 22.
 1\ EVANG. JOANNrS, CAP. XI-41, 12, 43. 4aa

los nostros dlrigamtis ad te. Job, xvi, Hic ostendit vocem quce suscitandi
21 : Ad Deiim stillat oculiis meus. Da- liabet virtutem.

niel. xiii, 35 : Qusn flens suspexit ad cce- Dicit autem : « Vocc magna, » potius
lum : erat enim cor ejus fiduciam ha- virtute, quam clamoris intensione, « cla-

bens in Domino. mavit. » Psal. lxviii, 4 : Laboravi cla-

mans, raucse factae sunt fauces mese.
« Pater, gratias ago tibi, etc. » Ilsec vox dicitur vox tubae, I ad Thessal.

IV, 15 : In voce Archangeli, et in tuba

I ad Thessal. v, 18 : ht omnibus gra- Dei descendet de ccelo : et mortui qui in
tias agite. Christo sunt, resurgent primi.
if. Quoniam audisti me. » Ad Hebr.
V, 7 : Exauditus est pro sua reverentia. « Lazare, veni foras. »
Joan. III, 35 : Pater diligit Filium, et

omnia dedit in manu ejus. Et ideo Fi- Loquitur sicut ad vivum : quia ipse
lium semper audivit : quia Fiiius non est cui omnia vivunt, et cui non percunt
fecit in opere redemptionis nisi quod Pa- moriendo corpora, sed mutantur in me-
ter priFordinavit. lius. Ad Roman. iv, 17 : Vocat ea qu/e
non sunt, tamquam ea qux sunt. Vocat
« Ego autem sciebam, etc. » autem nominatum, in signum gratiae.
Exod. xxxiii, 17 Teipsum novi ex no- :

Ego sciebam, » ab SBterno^ « quia

« mine, etc. Vocat ad se, in signum fami-
semper me audis. » Et ostendit miraculi liaritatis et clementite. IMatth. xi, 28 :

certitudinem. Ostendit enim in lioc quod Venite ad me, omnes qui laboratis et
non tantum habuit potestale n faciendi onerati estis, et ego reficiam vos. Vocat
quod volebat, sed etiam scient am quid extra ciausuram sepulcri : ut sciat se
facturus esset antequam faceiet. Joan. vocari ad libertatem. Ad Galat. v, 13 :

VI, 6 Jpse enim sciebat c/uidesset ja-

: Vos autem in libertatem vocati estis,

cturus. fratres, tantum ne libertatem in occasio-

« Sed propter populum, cjui circum- nem detis carnis. Sic ergo jam incipit
stat, dixi. » Aperit quare sic gratias agit, impleri quod dixit, Joan. v, 28 Venit :

quia ad noslree fidei sedificationcm. hora, in qua omnes qui in monumentis

1 Joannis, Advocatum habe-
ii, 1 et 2 : sunt, audient vocem Filii Dei, etc. Luc.
mus apud Patrem Jesum Christum ju- vii, 14 : Adolescens, tibi dico, surge.
stum et ipse est propitiatio pro peccatis
: Act. IX, 40 : Tabitha, surge.
nostris. Ad Roman. viii, 34 Christus : Objiciunt tamen hic, ut dicit Chryso-
Jesus, qici est ad dexteram Dei, qui stomus, haeretici Ariani dicentes, quod
etiam interpellat pro nobis. .non virlute propria, sed virtute orationis
« Ut credant » virtutem tuam in me, suscitavitLazarum et sic inferior est :

videntes « quia tu me misisti, » ad vo- Patre, a quo hoc impetravit per oratio-
luntatem tuam in mundo peragendam. nem.
Eccli. xxxvi, 4 et 5 : In conspectu no- Sed ad hoc respondet Chrysostomus,
stro magnificaberis in eis : ut cognoscant quod ex littera hoc ostenditur non esse
te, sicut et nos cognovimus te. Isa. xl, veium. Sed iii orationc ostendit quod ad
5 : Videbit omnis caro pariter quod os Patrem (sicul dictum est) omnia dirigit.
Domini locutum est. Et, Luc. iii, G : Vi- Et lioc patet, quia nemo gratias agit de
debit omnis caro salutare Dei. hoc quod adhuc non recepit Christus :

autem hic ante miraculum gratias agit.

« Hffic cum dixisset, etc. » Adhuc autem, Nemo scit ante oratio-
ncm se exauditum esse : CJiristus au-
 4oG 1). AIJ}. INIAd. OIU). V\{/F.D.

tem ante oralionem se exauditum dicit. ciei anima? ad contcmpiationem ccetc-

Adliuc autom, Nemo scil se semper stium. Tsta» enim sunt reliqui<'P pecca-
fore exaudiendum. 1^1 lioc etiam Christus toruni, iu (juihus liomo est, etiam
hic dicit. postquam resurgit a peccato per vitam
Patet crg;o quod virtutc propria susci- graliae remissionis peccatorum. I^roverb.
tavit : et ideo dicil : « Veni /oras. » Non V, 22 : Funibus peccatorum suorum
dicil : lU)g(), Pater, ul eum resuscites. constringitur. Isa. v, 18 : TVp qui trahi-

Sed ista fecit ut diximus, ut se concor- tis iniqidtatem in /iniicnlis vanitatis, et

dem Patri in omnihus demonslraret. qunsi vinculum plaustri peccatum. 11 is

difficullatibus ligatus liomo et permanons

in peccato non dissolvitur sed sentcn-:

tia fertur in eum, qua dicitur, JMatth.

44 « Vll statim ijrodiit qui fuerat mor-
xxH, 13 : Ligalis nianibus et pedibus
tuus, ligatus pedes et manus institis,
ejus, mittite eum in tenebras cTteriores :
et facies illius sudario erat ligata.
ibi erit- fletus et stridor dentium. Simili-
Dixit eis Jesus : Solvite eum, et sinite ter sudarium non aufertur a cordibus
abire. » eorum qui a pcccato non resurgunt.
II ad Corinth. iii, 15 Velamen positum :

Tangitur hic miraculi quod fecit Domi- esl super cor eorum. Ad Hebr. ix, 8 :

nus effectus. Hoc significante Spiritu sancto, nondum

Dicuntur autem tria, scilicet, quod propalatam esse sanctorum viam.
prodiit, qualis prodiit, et quibus solven-
dus exhibetur. « Dixit ei Jesus, etc. »

Dc primo Et slatim, » quia

dicit : «

sicut dicit Ambrosius supra Lucam :

Dixit discipulis suis, quibus in Petro
ftNescit tarda rerum molimina Spiritus dixit, iMatth. xvi, 19 : Quodcumque li-

sancti gratia. » Tn hoc enim differt mi- gaveris super terram, erit, etc.

raculum ab eo quod sensim sine sensu <( Solvite eum, » IIoc est ministerium
fit per naturam. sacerdotum. Christus enim a morle ab-
« Prodiit qui mortuus fuerat, » ad vo- solvit, ligando ad poenam expiationis
cationem Domini. Job, xiv, 15 Vocabis : quam non determinavit. Sacerdotes au-
me, et ego respondebo tibi operi ma- : tem ligant ad poenam satisfactionis,

nuum tiiarwn porriges dexteram. absolventes a parte pcenae qua ligatus ad

« Ligatus pedes et manus institis^ » ut eos prodiit. Matth. xxi, 2 : Solvite, et

sciatur idemeisdem paramentis

esse in adducile mihi. Quia tamen non solvunt
quibus erat sepultus. Et ideo addit « Et : aliquem, nisi prius eum iigent ad salis-
facies ejus sudario erat ligata : » quae factionem : quia per satisfactionem in
signa cognoscebanl qui eum sepeliverant. usu bonse operationis, solvuntur vincula
Spiritualiter autem, quando Dominus difficultatum ad operandum, et inlelli-
per gratiam suam hominem a morte sus- gendum, et volendum, et contemplan-
citat, adhuc ligatus est ad pcenam ex- dum : ideo dicitur, Isa. xlv, 14 : Vincti
])iationis. Pedes autem sunt affectus, et manicis pergent, et te adorabunt, teque
inlellectus : et horum ligamen, difficul- deprecabuntur. Psal. cxlix, 8 Ad alli- :

tatem significat cognoscendi verum, et gandos reges eorum in compedibus, et

amandi sive voleundi bonum. Manus au- nobiles eorum in manicis ferreis. Fer-
tem signant poteslatem operandi opera rum enim domat, et similiter poena salis-
virlutis : et harum ligatio signat diffi- factionis injuncla a sacerdote et quando :

cultutem ad opera virtulum. Sudarium sacerdos ligat aliquem illa poena, stalim
autem super caput signat velamen fa- absolvil eum a p^ena difficultalum prse-
 : :

IN EYANG. JOANNrS, CAP. Xf-4o, 48. 437

dictarum. Ilinc esl quod Dominus, Luc. existenles, qui falsa simulatione consola-

xvu, 14, dixit leprosis jam mundatis : tionis venerant ut explorarent Cliristum
Ife, ostendile vos sacerdotibus. Et, quia sGepe illuc vcnire consueverat
I^Fattli. vni, 4 : Vade, ostende ie sacer- ipse et discipuli. Ad (jlalat. ii, 4 : Pro-
doti, et ojjer nuimis qiiod prxcepit pter siibintroduclos falsos fratres, qui
Moijses, in testimonium illis. Beda di- suhintroierunt explorare lihertatem no-
cit : « Potuit ligamenta solvere qui stram quam habemus in Christo Jesu.

mortuum suscitavit : sed propter unita- « Abierunt, viam erroris,

» in « ad
tem Ecclesise et individuam charitatem, Pharis,ieos » mahgnoset invidos.
dixit ministris : Solvite eum, quia sine « Et dixerunt eis, » tristi vultu ac la-

unitate Catholicse lidei, ot charitatis Ec- ceralo corde,« ciuse fecit Jesus, » quia in
clesiasticce, peccata non solvuntur. » hoc tam magnifico facto multum con-
Et sinite abire, » liberum in vin-
« fusi fuerunt : et sic inviti magnalia
culis, tamen obedientiie CathoHcae Ec- Cliristi praedicaverunt. Isa. xii, 4 Notas
:

clesiae (ne amplius pcccet) custodilum. facite in popiilis adinvcntiones ejus :

Luc. VII, 50 : salvam fecit

Fides tua te rnementote quoniam excelsum est nomen
vade in pace. Dixit autem hoc ne pute- ejus.
tur phantastice surrexisse, sed vere,
quando libertatem sui haberet ad opera
vitae. Psal. cxxni, 7 Laqueus confritus « Collegerunt ergo Pontifices et
4r
:

est, et nos liberati sumus. Pharisa?! concilium, et dit^ebant :

Quid facimus, quia hic homo multa

signa facit ?
« Multi ergo ex Judaeis, qui vene-
Si dimittimus omnes cre- eum sic,
rant ad Mariarn et Martham, et vide- 4«
dent in eum et venient Romani, et
:

rant quee fecit Jesus, |crediderunt in

tollent nostrum locum et gentem. »
eum.
Quidam autem ex ipsis abierunt ad
Hic tangitur persecutio facta in Chri-
Pharisffios, et dixerunt eis qufe stum propter miraculum.
fecit Jesus. » Dividitur autem hiiec pars in quatuor
partes : in quarum prima de interfectione
Tangitur hic fructus miraculi : primo Domini quoeritur consilium, et conci-
in devotis, et secundo in indevotis. lium coIHgitur in secunda autem, da-
:

Dicit ergo : « Multi ergo ex Jud<eis, » tur a Caipha consihum, et proposito eo-
quia non omnes, « ciui venerant ad Ma- rum satisfaciens, et saluti omnium
riam et Martham, » sorores, causa con- expediens, ibi, t. 49 : « Unus autem ex
solationis, « et viderant » mirabiha ipsis, etc. » In tertia autem, onjnium
« quse fecit Jesus. » Job, ix^ 10 : Qui unanimis consensusfit ad consilium illud
facit magna, et incomprehensibilia, et perficiendum, ibi, t. 53 « Ab illo ergo :

mirabilia, quorum non cst numerus. die, etc. » In quarta et ullimaparte osten-
« Crediderunt in eum. » Act. xui, 48 : ditur, qualiter student perficere in opere
Crediderunt quotciuot eranl prseordinati quod malo consilio deliberaveranl, ibi,
ad vitam seternam. Et islis signum fuit y, 50 « Quxrebant ergo Jesum. »
:

causa salutis. Prima harum partium subdividitur in

quatuor in quarum prima conciiium
:

« Quidam autem ex ipsis, » culligilur in sccunda, consilium in

comniuni concilio qua?rilur, et ratio
Scilicet Judaeis, invidi, et cxploratores quod de hoc sit ipsis necessariuin consi-
'y.t 8 n. ALH. MAG. ORI). PRyED.

lium allegalur : in lcilia, ratio aniisf^io- provenitcx angustia invidiue, quaCliristo

nis obedientiie populi ad Clui.stuni con- in gratia miraculorum llorenti, Judaei
vorsi, proponitiir : in quarta, tiinor invidebant. Act. Quid faciemus iv, 10 :

quom ad Komanos liahebant doscrilti- hominihus islis ? quoniam quidem no-

lur. tum signum factum est pcr eos omni-
Dicit ergo : « Collefjcrunt cvfjo Ponti- hus Iiahitantibus Jcrusalem : manife-
fices, » in quibus fuit aucloiitatis praicmi- stum cst, et non possumus negare.
ncntia, « ct Pliaris.ri, » qui alios oxcel- Omnibus istis de causis isti contristali,
lobant signo roligionis ut ox zelo boni et constricli et angustiati dicunt :

facere vidorontur. Isti ergo collegerunt « Quid facimusl » Ac si dicorent : In glo-

« concilium. » Concilium a conciliando ria istius nos et depauperati, ct destituti
dicitur, quia conciliati orant in unum ma- propriis ofliciis, el sine gloria apud ho-
lum consensum. Isa. viii, 10 : Initeconsi- mines eirecli sunius. Sapient. ii, 21 :

lium et dissipohitur: loquimini verhum, Ui£c cogilaverunt, cl erraverunt : excas-

etnon fiet, quia nohiscum Deus. Hoc con- cavit enim illos malitin eorum. PsaL
cilium fuit synagoga Satanae. Apocal. ii, Lxui, 7 : Defccerunt scrutanfes scrutinio.
9 Se dicunt Judcvos esse, et nonsunt, sed
:

sunt synagoga Salanx. Eccli. xxi, 10 : « Quia hic homo, etc. »

Stuppa collecta sijnagoga peccantium.
Psal. XV, i : Non congregaho convcnti- Rationem proponunt quare neccssa-
cula eorum dc sanguinihus (adversus rium sit consihum « Quia hic homo :

Jesum). Act. iv, 27 : Convenerunt vere multa signa facit. » (Jucm in tanto mi-
in civitate ista, adcersus sanctum pue- raculo Deuni esse cognoscere poterant,
rum tuum Jesum, queni unxisti,... fa- adhuc excopcali hominem vocant. II ad
cere qux manus tua decrevit fieri. Psal. Timolh. ui, 8 : Ifomines corrupti mente,
11, 1 : Quare fremuerunt gentes, et popu- reprohi circa fidem.
li meditati sunt inania ? « Multa signa facit. » Ecce Christum
« Et dicehant, » quserentes consilium. vere facere signa cognoscunt : et ideo
Genes. xlix, G : In consilium eorum non per invidiam quaerunt occidere. Joan. in,

veniat anima mea. Isa. i, 13 : Iniqui 2 : Nemo potest Iisec signa facere quse tu
sunt coetus vestri. facis, nisi fuerit Deus cum eo. Ex his
enim signis credere debuerunt : et ipsi

« Quid facimus ? » econtra corde pessimo occisionem ipsius

machinati sunt. Ad Ilebr. ii, 4 : Conte-
Ecce inquisitio mali com-
consilii in stante Deo signis et portentis, et variis
muni proposita. Est autem verbum an- virtuiibus, et Spiritus sancti distributio-
gustiali dicere Quid faciam ? Yel, quid; nibus secundum suam voluntaiem.
faciemus? Angustia autem haec provenit
extribus, scilicet, avaritia quia lucrum : « Si dimiltimus eum sic, etc. »

in populo amittere timuerunt. IJnde ille

avarus dixit, Luc. xii, 17 ; Quid faciam, « Si dimittimus eum sic » libere proce-
quia non haheo cpio congregem fructus dere miraculando.
meos ? Secundo, provenit ex limore Et assignatur hujus perversitatis ratio
amiltendi administrationem officii et di- ex amissione lucri, et dominationis
gnitatis. Unde, Luc. xvi, 3^ dixit villicus eorum in populo. Et hoc est : « Omncs
iniquitatis, videns se esse dcstituendum credcnt in eum, » et avertcnlur a nobis.
a poleslate adminislrationis rerum do- Jerem. xxxviii, 4 : Rogamus ut occidatur
mini sui : Quid faciam, quia dominus homo iste : de industria enim dissolvit
meus aufert a me viUicaiionem ? Tertio, manus virorum bellantium qui reman-
 liV EVANG. JOANNIS, CAP. Xl-tO, .»5.3. 439

serunt in civitate hac, etmanus universi Tangitur hic consilii datio in quo
popnli, loquens ad eos. Hoc istos in corde omncs concordaverunt.
angustiavit : quia illi qui pugnaverant Dicitur autem liic Iria : descriptio dan-
pro eis, loqui pro Cliristo incipiebant, et lis, consilium datum, et divina dispo-
ab eis recedebant. Joan. xii, 19 : Videtis sitio ordinans ut talibus verbis formare-
quia nihil proficimus ? ecce mundus totus tur.
posl eum abiit. Dicit autem : Unus autem ex ipsis, »

Ei venient Romani,
a y> (\\n edictum singularisdignitatis, et singularis astutioe,
posuerant quod nulla gens sibi regem vel ct singularis malitiae. Ezecliiel. xxi, 23 :

dcum conslituat sine auctoritate ipso- Tu autem, profane, et impie dux Israel,
rum : « pfnnam nostroe
et tollent » in cujus venit dies in iempore iniquitatis
praesumptionis si in regnum per favorem prcefinita.
populi proliciat, « nostrum locum, » in « Caiphas nomine : » qui investigator
quo nos dominamur, « et gentem, » qute interpretatur : quia majoris fuit astutiae

nobis modo obedit. Proverb. xxix, 25 : ad investigandum qualiter malum conce-

Qui timet hominem cito corruet. Et hoc plum perlicerelur. Job, v, 27 : Ecce hoc,
factum est istis, ut dicit Augustinus, quia ut investigavimus, ita est. Quod audi-
occiderunt Christum, nelocum et gentem tum, mente pertracta. Ad hoc enim, pro-
amilerent. Etex ipso per Titum et Vespa- posuit, ut omnes in comnmni hoc mente
sianum romanos principes, et locum et perUciendum pertractarent.
gentcm amiserunt. Numer. xxiv, 24 :

Venient in trieribus de Italia, supera- « Cum esset pontifex anni illius. »

hunt Assgrios, vastabuntqiie Ilebrgeos, et

ad exiremum etiam ipsi peribunt, Malth. Attende quod prinio constituit Deus ut
xxiii, 38 : Ecce relinquetur vobis domus unus esset summus
mortuo Pontifex, cui
vestra deserta. Proverb. x, 2i : Quod alius succederet sicut legilur, Numer. :

timet impius veniet super eum : deside- xx, 2.j et seq., deEleazaro, qui ipsi Aaron
rium suum jiistis dabitur. priino et summo sacerdoli est substitu-
tus. Deinde, crescente ambitione eorum,
et non sustinenlo principatum unius,
« Unus autem ex ipsis, Caiphas no- fecit Davidutessent viginti quatuor sum-
qui per vices minislrarent,
mine, cum i
esset pontifex anni illms,
.-c •
•II- mi
"" sacerdotes,
''"^^'^
^schisma '
n
mter eos
,. ., . ^, .,. .
,
ne contentio et tieret :

dixit eis : \ os nescitis quidquam,

^ . . •. t r» i- q u- •.
^ ' sicut legitur,
i
I Parahp. xxiv, 6, ubi sic
Nec cogitatis quia expedit vobis ut igg^ui. .
^^ fH^isit eos David, id est Sa-
unus moriatur homo pro populo, et doc de filiis Eleazari, et Ahimelech de
non tota gens pereat. filiis Ithamar, secundum vices suas in
Hoc autem a semetipso non dixit :
ministerium. Postea vero, quando rever-
^entes de captivitate Babylonica empti-
sed cum esset pontifex anni illius,
, . .. , , ., tium fecerunt sacerdotium sicut legitur, :

prophetavit quod Jesus moriturus , ,, 2 ai , .. •

^ ^ ^
, ,
I Machab. vii, o, quod Alcimus erat dux
1

erat pro gente :

eorum, scilicet impiorum, qui volebal

Et non tantam pro gente, sed ut f^eri sacerdos. Tunc emerunt a potestate
filios Dei, qui erant dispersi, congre- publica sacerdolium, sive a regibus S)--
garet in unum. rise, sive a Romanis et tunc emerunt ad :

^^"M^us annuum, vel plus secundum

Abillo ergodiecogitaveruntutin-
quod cum potcstate pangere potuerunt.
P ,

Et tunc proptci\,| cognationein Annas

et Caiphas sacerdotium emptum admini-
 :

460 n. AI.Il. MA(1. OMI). IMl.ED.

strabant : quia unus (>rat socer alterius, corcle, ut a Doinino abscondatis consi-
et unus uno anno, et alter alio anno lium : quonim snnl in tetiebris opera, el
administraltat : luoriiiu liahentos coni- (/icun/ : Quis videt nos ? ct f/uis novit
mune, et consiliuiu iacienles in uuum. nos ? Percersa cst lia^c vestra coyitalio.
Anno ergo passionis Dominicoe principa- J*sal. lxxxi, 5 AWaerw/// ncqtie
: intclle-
l)atur Caiphas. xerunt: in tcncbris ambulant,
Et hoc est quoil dicit : « Cum esset « Quia expedil vobis, n id est, intentio-
po)ttifex atitii autem lioc
illius. » ])icit ni vestrie, « iit utius itioriatur /lomo, »
tribus rationibus quarum una ct prima
: qui (ul dicebant) omncs commovet, el a
est, ut iuleili^^alur quod ex hoc primam noi)is averlit, n pro po/tu/o, » qui mori-
vocem liabuit in consiiio, et ideoprimum lurus et dispcrdendus forel si iste proll-

proposuil. Secunda causa fuil, quod vox ceret : « ct, » sic mortuo illo, « noti tota
sua niagis autiientica fuit et facilius alios ffcns pereat, » scilicct per Romanos. Je-
in consensum attraxit. Osee, xiii, J : Lo- rcm. xi, J9 : Cogitavcriint supcr mc
(jtietitc Epliraitn,h.ocQS>i,YQ'^(i, horror in- cotisi/ia, dicetites : Mittatnus /igtium iti

vasit Jsrac/ : el deliquit in Baa/. \\cz\\. patiem cjus, cradamus eum de terra
ct

XIII, 28 : Dices locutus est, el omnes ta- viventiutn, ct tiomcii ejus non memoretur
cuerunt,et vcrbum i/lius usque ad nubes amp/ius. (jienes. xxxvii, 20; Venite,
perducent. TcriMi causa est spiritualis, occidatnus cum... : cttunc apparebil quid
quia proptcr figuram qua pontificatus i//i prosint somnia ^zm. Quse enim dixe-
ejus pontificatum Ecclesia} figurabat, re- runt Proplietae de ipso, somnia reputa-
verenliam habuit ponlificatus synagogae bant.
apud Deum, quamvis esset sinioniacus :

et ideo honore pontificii dedit ei Deus « Hoc autem non dixit a semet-
proferre talem sermonem, qui significa- ipso, etc. »
ret utilitatem passionis Dominicae. Inde
etiam, Act. xxni,.'), cum Paulussummum A^erbum est Evangciistae ostendentis,
sacerdotem se jubentem percutere male- quod etiamsi mala intentione hoc dixe-
dixisset, excusabat maledictum propter rit, Spiritus sanctus tamen in verbum
reverentiam sacerdotii, dicens : Nescic- prophetiae consilium inflexit et formavit.
bam, fratres, quia princeps est sacerdo- Unde dicit : « IIoc a scmetipso, » hoc
tum. Saul etiam, T Regum, xix, 24, pro- est, a spiritu proprio suai malignitatis,
phetavil non ex vitae meriro, sed per re- « non dixit, » in ea verborum significa-
verentiam regalis dignitatis ad quam tioue qua protulit. u Scd cutn csset ponti-
unctus fuit. Et lioc est ergo quod dicit fcx anni i//ius, » ob reverentiam ponti-
« Cum esset Pontifex anni i//ius. » ficatus, « prophetavit, » lioc est, verba
« Di:rit eis, » malo quidem animo, et quamvis inspiratio-
prophetiae protulit,
ignorans quod verba salutis omnium pro- uem propheticam non acceperit, « (yw«a
ferret : Jcsus, » auclor salutis, « moriturus erat
pro gente » tota Judaeorum, ne originalis
« Vos nesciLis quidquam, nec cogi- peccati reatu periret. II ad Corinth. v, 15 :

tatis, etc. » Pro omnibus mortuus cst Christus, ut

et qui viviint, jam non sibi vivant, sed ei
More superborum, aliorum inventa qui pro ipsis mortuus est. Apocal. i, o :

vituperando annihilat primo, et tunc suis Di/cxit nos, et /avit nos a pcccatis nostris
infiuere conatur consilium. Isa. v, 21 : in sanguine suo.
Vse qui sapientcs estis in oculis vestris, ct
coram vobismetipsis prudetttcs \ Item, « Et non tantum pro gente, etc. »
XXIX, 15 et IB : Vae (jui profundi estis
 IN EVANG. JOAAXlS, CAP. XI-52, 33. 461

« Pro gente » illa Judaeorum, Isa. xlix, tellectualem penitus nuUam habuit : quia
G : Paruin est ut sis mihi serviis ad susci- nescivit quod verba ejus ad mundi salu-
tandas tribus Jacob, et foices Israel con- lem utilia fucrunt. Et sic videtur quod
vertendas : ecce dedi lucem Gen-
te in nuUo modo prophelavit.
tium, ut sis salus mea usque ad extre- Ad hoc dicendum, quod iste peccavit
mum terrse. tale dando consilium quia verba quse
:

Et hocquod sequitur « Sed ut

est : protulit ad duo referri polerant, et duas

filios Dei » omnes in toto mundo ad causas habcbant vcritatis. Una erat,

graliam prsedestinationis, quos Deus in quod expediebat ad malitiam Judaeorum

filios adoptionis formandos, praevidit consequendam, et ad tollendam occasio-
conformes luturos Fiiio suo. Ad Roman. ncni Judseornm, propter quam Romani
VIII, 29 et 30 : Quos prsescivit, et pricde- si vellent, possent tollere locum et ijen-

stinavit conformes fieri imagini Filii tem, sicut supra verba illaexposita sunt.
sui, ... hos etvocavit. Secunda erat, quod ad salutem mundi
« Qui erant dispersi, » in multos cul- expediebat, sicut verba illa Evangelista
tus, et in multos deos, ct diversas exposuit. Caiphas autem in scnsu et

voluntates,el modosvivendi, « co/i^rre^rft- intcntione prima ista verba protulit, et

ret in unum, » per iidem religionis Chri- ideo pcccavit.

s['\anse. Salvos nos fac, Do-
Psai.cv, 4:1 :
Ad aliud diccndum, quod utiiitatem
mine Deus nostcr, et congrega nos de redcmptionis in verbis illis Caiphas non
nationibus : ut confiteamur nomini san- intellexit, nec intendit.
cto tuo, et gloricmur in laude tua. Eze- Ad quod ulterius quaerilur, dicen-
id

chiel. XXXVI, 24 Tollamvos de gentibus,

:
duni quod Caiphas proplietavit ct ta- :

et congrcgabo vos de universis terris, incn propheta non fuit in aliquo genere
scilicet in quibus dispersi estis, et addu- prophetiic, sicut probat objectio : sed
camvos in terram vestram. Jerem. xxiii, habuit actum prophetaj in annuntiando
7 et 8 : I^on dicent ultra \ Vivit Domi- gratiam futuram. Et ideo sicut linguse
nus qui eduxit filios Israel de tcrra Ralaam motor fuit Spiritussanclus,
asinae

ALggpti,sed Vivit Dominus qui eduxit : quando voluit ut annuntiaret dc futura

et adduxit semen domus Israel de terra gratia : ila linguam islius movit ad ver-
aquilonis, et de cunctis terris ad quas ba quae pronuntiaret dc gralia redemp-
ejeceram eas illuc, ethabitabunt in terra tionis. Et talis propheta qui nihil inspira-

sua. Joan. x, IG : Alias oves habco, etc. tionis vel visionis habet, propheta voca-
\sdi.yii, i2: Congregabil profugos Israel, tur stultus et insanus. Osee, ix, 7 :

et dispersos Juda colligct a quatuor pla- Scitote, Israel, stultum proplictam, insa-
gis terrse. num virum spiritualem, propfer mul-
Hic orilur queestio. Et videtur, quod titudinem iniquitatis tuse, et multiludi'
Caiphas hocconsilio meruit, ex quo non a nem amentipc. Deus enim seepc utitur ma-
seipso, sed a Spirilu sancto hoc dixit. lis aclibus hominum in bonum : et ita

Adhuc autem, quia consilium hoc fecit hic, sicut Balaam libenter populo
ulilc fuit ad totius mundi salulem. maledixisset verbis suis, quae Deus sem-
Quaeritur etiam ulterius, in quo gc- per praeter suam intcntionem adbonum
ncre prophetiae iste prophetavit, Istc inRexit '. Numer. xxiv, 13 Non potero :

enim non habuit visionem sensibilem : praeterire sermonemDominiDei mei.Vis-

quia illa in littera fuisset expressa. Nec que enim ad linguam in talibus operatur

habuit imaginariam proptcr

visionem Spiritus sanctus : et non operatur ad
eamdem rationem. Visionem autem in- sensum, vel imaginationem, vel intelle-

'
Cf, Nuraer. xxiii et xxiv passim.
 4(i2 1). ALB. AIAG. ORD. mA^D.
clum : itleo noii sunl [(topliola?, quumvis \ 2 : Tu insidiaris animse mess ut auferas
propliolent. Psal. xmv, 2 : Luujiia mea eam.
calatnus scrihx relociter scribentis. « In Ephrem, »
civitatem quie dicitur
vel Ephrata, secundum Ghrysoslomum :

a Ab illo ergo die, etc. >» quiaab ubertato terraB locus iiomen acce-
pit quia Eplirem vel h^phrata frugi/era
:

Ecce consensus in consilium. vocatur.Ihi enim Chrislus veri)0 pavitin-

« Ab illo erijo die, » quo datum ost con- colas, et facile cuni tanta mullitudine di-

silium ot consensus in ipsum, « cojitace- scipulorum, coi-poralem pastum invenit.

runt, » vias quoerontcs « ut inlerficerent « Et ihi morahutur, » ad teinpus,
cuin. )) Anle (juidem etiam cogitaverant, « cum quos desolatos
discipulis suis, »
sodnon unanimiler consenserant sed : in Iribulationc dimittere noluit. I Re-
modo omnes cogitaveruut, ct vias ad lioc gum, xxu, 2 Coiivenerunt ad eum, sci- :

quaesierunt. Isa. viii, 12 : Oninia quse lo- licet David, omnes qui erant in angustia
quitur populiis iste, conjuratio est, Unde constituti et oppressi sere alieno et ama-
et Domiiius improperatprincipibus loluin ro animo eorum princeps.
: et factus est
maiuni quod fecit populus, Jerem. xxiii, Isa. viii, 18 Ecce ego et pueri mei quos
:

22 : Si stetissent in consilio meo, et nota dedit mihi Dominus,

fecissent verba mea populo meo, aver-
tissem utique eos a via sua mala, el a
cogitationibus suis pessimis. « Proximum autem erat l^ascha Ju- ^
dseorum, et ascenderunt multi Jero-
solymam de regione ante Pascha, ut
ol « Jesus ergo jam non in palam am-
sanctificarent seipsos.
bulabat apud JudcEos, sed abiit in re-
Quccrebant ergo Jesum, et colloque- g
gioiiem juxta desertum, in civitatem
bantur ad invicem, in templo stantes :

quee dicitur Eplirem, et ibi mornbatur

Quid putatis, quia non venit ad diem
cum discipulis suis. »
festum ? Dederant autem Pontifices et

Pharisaei mandatum, ut si quis cogno-

Hoc est secundum istius partis, in
quo exemplo suo nosdocet Clirislus quod verit ubi sit, indicet, ut apprehende-
in personali persecutione declinemus ra- rent eum. »

biem furentium contra nos, quando grex

noii quaeritur. Incipit liic quarta pars, in qua ostcn-
Et dicit tria, scilicet, Chrisii occulta- ditur qualitcr hoc quod diffinitum erat
tionem, Chrisli declinationem, et disci- consilio, perficere conati sunt.
pulorum consolationem. Dicit autem tria : temporis scilicet

Dicit ergo : «•Jesusergojam,y) dato opporlunitatem, Judseorum inachiuatio-

consilio, «non palam apud Judseos » illos nem, et malili;e auctoritatcm. 'I

qui consenscrunt illis, « ambulabat ». In Dicit erijo : « Proximum erat autem

iigura hujus, Josue, u, 6, legitur quod Pascha Judseorum, quod quartadecima »

Ilahab fecit ascendere viros, scilicet nun- die ab Apostolis ad vesperum celebraba-
tios Dei, in solarium domus suse^ et abs- tur. Dicit autem « Judeorum, » ad dille-
condit eos. Isa. xvi, 3 : Ahsconde fu- rentiam Paschoe Christianorum, quod
gienies, et vagos neprodas. non semper illo die celebratur. Matth.
« Sed abiit in regionem » ubi amicos xxvi, 2 : Scitis quia post biduum Pas-
habuit, V. juxta desertum, » non erat
ubi cJia fiet, et Filius Iwminis tradetur ut
frcquentia insidiautium. I Regum,xxiv, crucifigatur. Hopc ergo solcmnitus Pas-
 IN EVANG. JOANMS, CAP. Xl-56. 463

chae fuit proxima, quando jam homiiies Sic ergo qujerebant <(./e.9?«n. » III Ile-

ascendere ad festum inceperunt. gum, xix, 10 et 14 : Dereliclus siim ego

Et hoc est quod sequitur « Et ascendc : soius, ef quserunt animam meam ut au/e-
runt multi Jerosolijmam ». Psal. cxxi, rant eam.
4 : Jlluc enim ascenderunt tribus, tribus <^EtcoUoquebanturadinvicem,intem'
Domini, etc. plo stantes, » in quo debebant liberari
« De rcfjione () illa, ubi morabatur Do- etiam nocentes, tractabant ibi de occi-
minus Jesus « ante Pascha, » hoc est, sionc innocentis. Matth. xxi, 13 : Do-
ante festum solemnitatis forte per octo mus mea dornus orationis vocabitur :

dies, vel plures : « ut sanctificarent, •»

vosautem fecistis illamspeluncamlatro-
hoc est, mundarent « seipsos » ante le- num. Isa. i, 15: 3Janus vestne sanfjuine
stum ut purificati festum possent cele-
:
plewe sunt. Et prsecedit Cum extende- :

brare. Nullus enim immundus Pascha co- ritis manus vestras, avertam, oculos mcos
medere audebat. Numer, ix, 10 et 11 : a vobis : el cum multiplicaveritis oratio-
liomo qui fuerit immundus super anima, nem, non exaudiam.
sivc in via procul in gente vestra, faciat
Phase Domino inmense secundo. Eiideo «Quid putatis, quia non venit ad
prseveniebant festum,ut mundati ante in diem festum ? »
festo apparerent. Et inter illos qusereba-
tur Jesus et discipuli ejus : quia scieba- Ita inler se tractabanl. Erat enim
tur quod ipse praicipue mundus inter consuetus quod ante alios horam praeve-
alios apparere solebat. nit, ut prodesset de longe venientibus,

Et hoc est quod sequitur : qui ante festum ad festum properabant.

Et hoc quod dicunt « Quia non ve-
est :

M Qua^rebant ergo Jesum, etc. » nit, » hoc est, quia non prsevenit sicut
alia festa preevcnire consuevcrat. Vole-
*i Quicrebant ergo, » inter illos ante bant enim ante festum, antequam coiive-
festum ascendentes, Jcsum, » ut occi- « niret popuhis, Cbristum occidisse. Unde,
derent, festis sanguinem innocentem mi- Matth. xxvi, 5, dicebant : Non in die fe-
scere cogitantes : ut impleretur quod di- sto, ne forte tumultus fieret in populo.
citur, Tob. ir, 6: Dies festi vestri conver- Proverb. i, II et 12 : Veni, iiisidiemur
ienturin lamentatio)iem et luctum. Unde sanguini, abscondamus tendiculas con-
Chrj^sostomus : « Ili venerant in exterio- tra insontem frustra : deglutiamus eum
ribus se mundarc, et interioribus per ho- sicut infernus viventem, et integrum
micidium sanguinemsc coinquinare. »
et cjuasi descendentem in lacum.
Et hoc est quod dicit « Quaerehant er- :

(70 » ut inventum tcnerent, et ut occide- ^, , , . ,. ..r. , ...

•^
. ,
. 1 ,
. « Dederant enim i-*ontihces et Pna-
rent non ut mvento crederent, et mven-
,

tum sequerentur. Et ideo de talibus dicit ^^^^^ mandatum, etc. »

Isaias, lxvi, 3 Qui immolat bovem, qua :

siqui interficit virum : qui mactat pecus, Et hoc habebant auctoritalem ut

in
quasi qui excerebrat canem : qui offert quiUbct apprehenderet eum sicut Saul :

oblatiotiem, quasi qui sanguinem suil- de David ', etsicut Aman de Mardochceo -.
lum offerat : quirecordatur thuris, quasi « Ut si quis cognoverit iibi sit : » quia
qui benedicat idolo. Jerem. xi, 15 : Nimi- timebant quod in aliam formam arte ne-
([uid carnes sanctse auferent a te malitias cromantica se transformaret, et sic eva-
tuas, in quibus gloriata es'? deret. JMarc. xiv, 44 : Quemcumque oscu-

^ Cf. I lieguni, xxn, 6. "^

Cf. Estlier, ni, i et seq.
10 i- I). ALB. MAG. OHI). PU.E1).

latus luero, ipsv esl, teuete eum el ilu- hus abscoidilur... Quod si etiam in
cite caute. lerram se abstruserit, perscrutabor eum
« Indicet, » poleslali itublicae, « iit in cunctis millibus Juda. 111 Rcgum,
apprehendcroit vum » niiiiislii [lubliciE xviii, 10 : Non est (jens aut regnum quo
poleslalis. 1 Rcguni, xxni, 23 : Conside- non miserit dominus meus, scilicct

ratc ct vidcte omnia latibula ejus in qui- Acliab,/ e requircns.

CAPUT XII.

Apnd Martha/n et Layarum receptus, unguento a Maria ungitur, murmurante

Juda fure : cogitariait aiitem principes sacerdotum etiam La^^arum occidere :

Jesus asello pcctus, cum Jionore Jcrusalem ingreditur et gentilibus eum vi- :

dere cupientibtis, dicit horam suoi clarijicationis instare, sed granumfrumenti

prius mortijicandum vox Patris auditur de clarificando nomine suo : prin-
:

ceps hujus niundi foras ejiciendus : de excojcatione Judojorum prophetata ab

Isaia : in Christo hoftoratur aut spernitur I^ater.

1. Jesus ergo, ante sex dies Paschae, 7. Dixit ergo Jesus : Sinite illam, ut
venit Bethaniam', ubi Lazarus in diem sepulturai mew. servet
fuerat mortuus, quem suscitavit iliud.
Jesus. 8. Pauperes enim semper habetis
2. Fecerunt autem coenam ibi et
ei : vobiscum me autem non sem-
:

Martha ministrabat Lazarus , per habetis.

vero unus erat ex discumbenti- 9. Cognovit ergo turba multa ex Ju-
bus cum eo. daeis quia illic est : et venerunt,
3. Maria ergo accepit libram unguenti non propter Jesum tantum, sed
nardi pistici, pretiosi, et unxit ut Lazarum viderent,quem sus-
pedes Jesu, et extersit pedes citavit a mortuis.
ejus capiliis suis : et domus im- 10. Cogitaverunt autem principes sa-
pleta est ex odore unguenti. cerdotum ut et Lazarum inter-
4. Dixit ergo unus ex discipulis ejus, ficerent,
Judas Iscariotes, qui erat eum 11. Quia multi propter illum abibant
traditurus : ex Judaiis, et credebant in Je-
5. Quare hoc unguentum non veniit sum.
trecentis denariis, et datum est 12. In crastinum autem, turba multa,
egenis? qucc venerat ad diem festum,
6. Dixit autem hoc, non quia de ege- cum audissent quia venit Jesus
nis pertinebat ad eum, sed quia Jcrosolymam,
fur erat, et loculos habens, ea i3. Acceperunt ramos palmarum, et
quoe mittebantur portabat. processerunt obviam ei, et cla-

* Matth. XXVI, 6; Maic. xiv, 3.

 !

IX EVAXG. JOAXMS, CAI». XII. t63

mabant Hosanna! Benedictus

: ctum alfert. Qui amat animam
qui venit in nomine Doraini, suam, perdet eam et qui odit :

rex Israel animam suam in hoc mundo, in

14. Et invenit Jesus asellum, et sedit vitam geternam custodit eam-.
super eum, sicut scriptum 26. Si quis mihi ministrat, me sequa-
est ' : tur : et ubi sum ego, illic et mi-
i5. Noli timere, Sion ecce rexfilia : nister meus erit. Si quis mihi
tuus venit sedens super pullum ministraverit, honorificabit eum
asin^. Pater meus.
16. Hfec non cognoverunt discipuli 27. Nunc anima mea turbata est. Et
ejus primum : sed quando glo- quid dicam ? Pater, salvifica me
rificatus est Jesus, tunc recor- ex hac hora, Sed propterea veni
dati sunt quia hfec erant scripta horam hanc.
in

de eo, et haic fecerunt ei. 28. Pater, clarifica nomen tuum. Ve-
17. Testimonium ergo perhibebat tur- nit ergo vox de coelo : Et cla-
ba, quai erat cum eo quando rificavi , et iterum clarifica-
Lazarum vocavit de monu- bo.
mento, et suscitavit eum a mor- 29. Turba ergo quje stabat et audie-
tuis. rat, dicebat tonitruum esse fa-
18. Propterea et obviam venit ei tur- ctum. Alii dicebant : Angelus ei

ba, quia audierunt eum fecisse locutus est.

hoc signum. 30. Respondit Jesus, et dixit : Non

19. Pharisiei ergo dixerunt ad semet- propter me htec vox venit, sed
ipsos : Videtis quia nihil pro- propter vos.
ficimus? ecce mundus totus post 3i. Nunc judicium mundi nunc est :

eum abiit. princeps hujus mundi ejicietur

20. Erant autem quidam gentiles, ex foras.
his qui ascenderant ut adora- 32. Et ego si exaltatus fuero a terra,
rent in die festo. omnia traham ad meipsum.
21. Hi ergo ad Philip-
accesserunt 33. Hoc autem dicebat, significans
pum, qui erat a Bethsaida Ga- qua morte esset moriturus.
lilaice, et rogabant eum, dicen- 34. Respondit ei turba Nos audivi- :

tes : Domine, volumus Jesum mus ex lege, quia Christus ma-

videre. net in aiternum^ : et quomcdo
22. Venit Philippus, et dicit Andre^e : tu Oportet exaltari Fi.
dicis :

Andreas rursum et Philippus lium hominis? Quis est iste

dixerunt Jesu. Filius hominis ?
23. Jesus autem respondit eis, di- 35. Dixit ergo eis Jesus Adhuc mo- :

cens : Venit hora ut clarificetur dicum lumen in vobis est.

Filius hominis. Ambulate dum lucem habetis,
24. Amen, amcn dico vobis, nisi gra- ut non vos tenebrai compre-
num frumenti cadens in terram hendant : et qui ambulat in te-
mortuum fuerit, nebris ncscil quo vadat.
25. Ipsum solum manet si autem : 36. Dum lucem habetis, credite in lu-
mortuum fuerit, multum fru- cem, ut filii lucis sitis. Hsec lo-

*
Zachar. ix, 9. Cf. Matth. xxi, 7 ; Marc. x[, 7; IX, 24 et XVII, 33.

Luc. XIX, 35. ' PsaL cix, 4 et cxvi, 2 ; Isa. xl, 8 ; Ezechiel
- Matth. X, 39 et xvi, 25 ; Marc. viii, 35 ; Luc. XXXVII, 25.

XXIV 30
m ]). MM. M\(j. OHI). IMI/EI).

cutus cst Jesus : et abiit, et 44. Jesus autem clamavit, et dixit :

abscondit se ab eis. Qui credit in me, non credit in

37. Cum autem tanta signa fecisset me, sed in eum qui misit me.
coram eis, non credebant in 45. Et qui videt me, videt eum qui
eum. misit me.
38. Ut sermo Isaiit prophetoe imple- 4("). Ego iux in mundum veni, ut om-
retur, quem dixit Domine, : nis qui crcdit in me in tenebris
quis credidit auditui nostroPet non maneat.
brachium Domini cui revelatum 47. Et si quis audierit verba mea, et
est* ? non custodierit, ego non judico
Sl). Propterea non poterant credere, eum : non enim veni ut judicem
quia iterum dixit Isaias: mundum, sed ut salvificem
40. Excitcavit oculos eorum, et indu- mundum.
ravit cor eorum, ut non videant 48. Qui spernit me, et non accipit
oculis, et non intelligant corde, verba mca, habct qui judicet
et convertantur, et sanem eos". eum.Scrmo quem locutus sum,
41. Hsec dixit Isaias, quando vidit ilie judicabit eum in novissimo

gioriam ejus, et locutus est de die'.

eo. 49. Quia ego ex meipso non sum lo-

42. Verumtamen et ex principibus cutus, sed qui misit me Pater,

multi crediderunt in eum : sed ipsemihi mandatum dedit quid
propter pharisaeos non confite- dicam, et quid loquar.
bantur, ut e synagoga non eji- 50. Et scio quia mandatum ejus vita
cerentur. Kterna est. Qua; ergo cgo lo-
43. Dilcxerunt enim gloriam homi- quor, sicut dixit mihi Pater,
num magis quam gloriam Dei. sic loquor.

ficationein^ et in Verbo sanctificante, et

in passione ([uae per sanguiucm sancti-
ficat.

L\ (AFET XII JOANNIS ~

Et ideo in tres partes dividitur.
Prseparatoria enim in hoc capitulo et

ENARRATIO. in sequenti determinantur. Verbum au-

tem sanctificansa decimo quarto capitulo
proponitur. Sanctilicatio auteni per pas-
sionem u decimo octavo usque ad vigesi-
« Jesus ergo, ante sex dies Paschai,
mum seriatim describitur.
venit Bethaniam, ubi Lazaras fuerat
Preeparutoria autem ad sanctificatio-
mortuus, quem suscitavit Jcsus. »
nera, sunt duorum modorum. Quaedam
enim prseparant per modum instructio-
Ilic maiiifestatur Vcrbum ut sanctili- nis, etqueedam per modum significationis
cativum. Haec autem sanclificatio tripiex sacramentalis. l)e his ergo quai prffpa-
est : est enim iii prseparatoriis ad sancti- rant per modum instruclionis, agilur in

* Isa. Liii, 1 ; ad Roman. x, 16, vni, 10 ; Act. xxviii, 26 ; ad Roman. xi, 8.

' Isa. VI, fl ; Matlh. xiii, 14 ; Marc. iv, 12 ; Luc. ' Marc, jtvi, 16.
 L\ EVANG. JOANiXIS, CAIV XU-1. 467

hoc capitulo duodecimo. De his aulem Hoc decima luna mensis Aprilis,
est,

quse praparant per modum sanctiflcalio- hoc est, in sahbato ante ramos pahiia-
nis sacramentaUs. agitur in capitulo deci- rum, quando, sicut legitur, Exod. xu,
mo tertio. 3 et seq., prseceptum est ut agnus immo-
Ea autem quoe prseparant per modum landus a grege separatus inferretur in

instructionis, omnia instruunt de sancti- domos eorum qui per sanguinem agni
licatione prseparante ad sanctificationem erant sanctilicandi. Exod. xii, 3 : Decima
Passionis. die niensis hujus tollat unusquisque
Et hsec habent tres differentias. Primo agnum per familias et domos suas. Ex
enim inducuntur spectantia ad famihares, convenientia ergo hujus temporis mone-
hoc est, Judaeos. Secundo, inducuntur bat ad preeparalionem sanctificationis :

spectantia ad sanctiiicationem Gentilium, quando etiam in Veteri Tcstamento

ibi, ^. 20 : « Erant autern quidam Gen- agnus sanctificans ad sanctificandos afTe-
tiles, etc. Tertio autem, inducuntur ea rebatur. Genes. ii, 2 Complevitque :

quae faciunt ad hoc quod inexcusabiles Dcus die septimo opus suum quod fece-
sint, qui se ex ista doctrina ad sanctifi- rat : et requievit die septimo ah universo
cationem non proeparaverunt, ibi, y. 37 : opere quod patrarat. Et ideo etiam sex
« Cum autem tanta signa fecisset, dies in opere recreationis insumpsit Deus
etc. » ad prseparationem, ut septimum sanctifi-

Prima harum partium dividitur in caret,hoc est, diem veneris sequentem

duo, penes duo quibus preeparanlur ad post sabbalum palmarum, hoc est, ante
fidem palientis et passionis sciiicet. Pra?- palmas. Ideo etiam post iter suum per-
paranlur enim ex cuena Lazari cum eo, fectum, hora sexta sedit super fontem ^ :

cujus comestione verum esse miraculum quia sex diebus prseparavit nosfram
probatur, et ex solemni occursu turbae ablutionem, et lunc fonte nos lavit san-
introducenlis eum in Jerusalem : et boc guinis sui.
tangitur ibi, t. 9 : « Cognovit ergo turba Hoc est ergo quod dicit : « Jesus ergo,
multa, etc. » ante sex dies Paschse, » hoc est, solemni-
Adhuc aulem, prlor pars dividitur in tatis Paschalis, qua3 fuit luna decima
tres partes in quarum prima prsepara-
: quarla ad vesperam. Et hoc fuit in quinta
tio venientium ad fidem sanctificationis feria ad noctem.
describitur a convenienlia temporis, et
loci : in secunda, a convenientia coenGP,
« Venit Bethaniam, »
et ejus quod factum est in coena ministe-
rii : in terlia autem, praeparantur ab
instructione murmurantium contra efTu- Li domum obedienlise, tamquam in

sionem unguenti. Secunda incipit ibi, castra adductus agnus : ut ex ipso loco

t. 2 « Feccrunt ergo ei ccenam ihi. »

:
sciretur illud Apostoli, ad Philip. ii, 8,

Tertia, ibi, y. 4 : « Dixit ergo unus ex quod faclus est ohediens, scilicet Patri,
discipulis suis, etc. » usque ad mortem, et in nullo contrarius.
Primo dicit tria tempus scilicet, et lo- :
Nec mortem passus est quam non ex
cum, et causam adventus ex quibus :
Unde etiam alii
obedientia Patris elegit.
maxime aliquem conveniebat praeparari. dixit, Matth. xix, 17 Si vis ad vilam :

Tempus quidem dicit :

ingredi, serva mandata : quia nemo
sanguine Christi sanctificalur, nisi qui
« Jesus ergo, ante sex dies Pas- mandata obsorvat. Siceigo etiam ex loco
chee, » prseparat ad sanctificationcm : sicut et

* Joan. i\, 0, it.

 iOS I). ALB. MAG. 0J{1). l>K^:i).

('liristus ad niorlem devenit per obedien- mento. (jenes. xun, IG : Introduc viros
liam. domum, et occide victimas, et inslrue
convivium, quoniam mecum sunt com-
« Ubi Lazarus fuorat mortuus, quena esluri in meridie, hoc est, in plenae chari-

suscilavit Jesus. » tatis et verilatis fervore. Levi quidem

Domino paravil convivium magnum '.

In quo signalur (juod saiiguis vivilica- Simoii eliam leprosus paravit pran-
livus est, queni erat fusurus. VA hoc est diiim '.
Sed nunc isli ((pnain pra?pa-
terliuin in quo ex facto illo, ad futurani raverunt. l*rimuni cst in conversione
prifiparabat sanctilicationcm. Ezechiel. peccatorum, secundum est in devotione
xxxvu, 13 : Cifm aperuero sepiilcra ve- pienitentium, tertium cst iu sanditate
sfra, et eduxero vos de tumulis vestris, obedientium. Et hiudatur etiam hic islo-

popule meus. rumtrium hospitahtas secundum sensum

moralein, qui tam laute Dominum cum
sua familia exce])erunt. Ad Hebr. xni, 2 :

« Feoerunt autem ei oo^nam ibi : et Hospitalitatem nolile oblivisci : per hanc

Martha ministrabat, I^azarus vero enim placuerunt quidam, Angelis hospi-
•'

unus erat ex discumbentibus cum eo. tio reccptis : sicut Ahraham % et Lot "'.

Sic ergo patct quod ex ipsa ccrna praepa-

Maria ergo accepit libram unguenti
rat ad sua? cccnae sanctificationem.
nardi pistici, pretiosi, et unxit pedes
Jesu, et extersit pedes ejus capillis « Et Martha minisirabat, etc. »
suis : et domus impleta est ex odore
unguenti. » Martha per quam activa vita designatur
quee in coena fructilicante ministrat : cjuia

Inducit hic prajparationen) a ccena et per ministerium virtutis in activa vitaho-

factis in caMia : et ideo in duo divi- mo ad C(pnam sanctam prieparatur. Psal.
ditur. cxxvii, 2 : Labores manuum tuarum quia
Facta autem in ccena distrihuuntur manducabis, etc. Luc. x, iO : Martha
per tria, scilicet, factuni Marthae, factum aulem satagebat circa frequens ministe-
Lazari, et factum Maria^. rium. Ad Hehr. vi, 10 et 11 : Non enim
Dicit ergo : « Fecerunt autem ei cw- injustus Deus, iit obliviscatur operis
nam ihi. » Fecerunt ccenam amici devo- vestri, et dilectionis quam ostendistis in
lissimi. Coena autem ultima refectio est nomine ipsius, quia ministrastis sanctis,
diei : et ideo hanc fecerunt in memoriam et ministratis. Cupimus autem unum-
jam in proximo passuri Domini : quae quemque vestrum eamdem ostentare sol-
coena refectionem signat in deliciis sacra- Hciludinem ad expletionem spei usque in
menti Domini, quod quinto die ab illo fincm. Advertendum est autem, quod
daturus erat in ccenam. Apocal. in, 20 : mulier clari generis et dives, non mini-
Ego sto ad ostium, et pulso : si quis strasset per seipsam nisi charo affectu
aperuerit mihijaunam., intrabo ad illum, hoc faceret, et magnam exinde exspecta-
et cum illo, et ipse
ccenabo mecum. Debet ret sanclihcationem.
enim homo de suis virtutibus primo pa- fMzarus vero erat unus ex discum-
«

rare Domino refectionem in corde ante- bentibus cum eo, » ut cx hoc, quod post
quam gustet coenam Domini in sacra- suscitationem suam puhlice cil)um sume-

' Cf. Luc. V, 29. * Cf. Genes. xvm, 1 el seq.

2 Cf. Marc. xiv, 3. ^ Cf. Genes. xix, 1 et seq.
' Vulgala iiabet hititerunt.
 IN EVAN(i. JUANNIS, CAI». XIT-3. 469

ret, non phantastica sua rosuscitatio Cenes. viii, 21 : Odoratus est Dominus
esse probarelur : ct ex lioc exeniplo odorem suavitatis, et benedixit eis. Item,
scirent omnes Christum esse morluo- XXVII, 27 : mei sicut odor
Ecce odor filii

rum vivilicatorem per corpus suum quod agri pleni, cui benedixit Dominus,
in ccena erat exhibiturus : sicut dicilur, « Pistici. » Graecum est, et latinc sonat

.loan. VI, 58 Qui maiidiicat me, et ipse

: fidelis quia nullo vitio fuit admixtum,
:

vivet propter me. Hinc est quod, Marc. sed omnia ienitiva erant, quae ad confe-
V, 43, dixit dari illi, scilicet puellae, ctionem ejus sunt recepta. Eccli. xxxviii,
manditcare. 7 Unguentarius faciet pngmenta suavi-
:

tatis.
« Maria ergo accepit libram un- <i Pretiosi, » quia toto quod habere
guenti, etc. » potuit comparati. iMatlh. xin, 46 : Ven-
didit omnia qusp habuit, et emit eam.
« Maria ergo^ » quae slatum prielendit
vitce contemplativse, i^acccpit libram un- « Et unxit pedcs Jesu, etc. »

guenti. » Libraautem poiidus estduarum

marcharum. l'nguentum autem erat odo- Qui pedes eam a diabolo exemerant.
riferum, et lenitivum. Odoriierum autem Luc. VII, 38 : Stayis relro secus pedes ejus,
propter species lenitivum aulem pro- : scilicet Domini, lacrgmis cwpit rigare
pter pinguedinen, et peQetrativum pro- pedes ejus, et capillis capitis sui terge-
pter calorem, et vaporativum in omnem bat. Mabacuc, iii, o : Egredietur diabo-
domum propter spiritualitatem, et gra- lus ante pedes ejus. Et de hoc, Luc. vii,
tum sive placens propter odoris suavita- 38, a nobis multa sunt notata *. Pedes
tem. Primum autem refertur ad virtutum autem lassatos, et laesos in via, unxit prae
odorem, II ad Corinth. ii, 18 Christi : membris caeteris, et primo.
bonus odor sumus Deo. Secunduni refer- « Et extersit capillis suis, » quia illi

tur ad orationis devotionem, Psal. lxii, erant molliores ad tergendum et ideo :

6 : Sicut adipe et pinguedine repleatur ut ornalum naturae. converteret in devo-

anima mea, et labiis exsultalionis lau- tionem gratiae.Adhuc autem, ut ea quae
dabit os meum. Tertium autem refertur fluunt a mente, tamquam capilli a capite,
ad charitalem, Cantic. viii, G Lampades : designaret esse retorquenda iii obse-
ejus lampades ignis atque flammarum. quium Dei, et Redemptoris nostri. et
Quartum vero ad intellectum spiritualem redemptioiiis nostrae. Cantic. iv, 9 : Vul~
comparatur, ex quo iiomo ad omnes bona nerasti cor meum, soror mea, sponsa :

fama dilfunditur, Canlic. i, 2 : Fragran- vulnerasli cor meum uno oculorum

in
tia unguentis optimis. tuorum, et in uno crine colli tui, hoc
« Nardi. » Nardus, ut dicit Isidorus, est, charitate atTecistime propter simpli-
frutex est humilis et calida, quae folia ha- citatem oculorum me conlemplantium,
bet acuta in spicas superius porrecta, et propter simplicitatem tuarum cogita-
et spicflB magis sunt odoriferae et
illae :
tionum quae in me conlinuo diriguntur.
signat charitatis Christi hu uilitatem, qua Hoc enim modo devotionis exlergitur a
pro nobis est passus. Cantic. 1,11: Dum pedibus Chrisli quidquid in eis lassitudi-

esset rex in accubitu suo, nardus mea nis et tarditatis est, quibus ad nos ali-
dedit odorem suum. Coram summo enim quando tardat venire.
rege nardus huiniiis charitatis odorem Objicitur autem hic de conlrarietale
ludit ut illectus odore suavilalis, omni-
: aliorum Evangelistarum. Nam, Mattli.
bus pro quibus passus est, benediceret. XXVI, 2, dicitur, quod/;oA/ biduum Pascha

Cf. edilioriem lianc novam Operum W. Al- berli, Tom. XXII.

470 n. ALIJ. MA(;. 0I{|). PH.KI).

fuit, (juautlo Maria Doiuiimin unxil, cl corporis Clirisli, qu c cst coeua perfoctae
nou aiitc sex tlios Paschae. Siniilitcr, sanclilicationis .

iMarc. XIV, 1, qui prjeuiiltil liuic facto,

quod rrnl l^nscha ct azyma pont hi-

duiini,
« Dixit ergo unus ex discipulis ejus,
Atl hoe autcni (licoudum, quod pro
Judas Iscariotes, qui erat eum tradi-
ccrto sic factum est ut hic dicitur : scd
turus :
alii I*iVaugclistGe narrant istud factum per
rccapituhilioncm, ponentcs in sccunda Quare hoc unguentum non veniit
ccena quod facluin est in prima. Kt hoc trecentis denariis, et datum est ege-
signant vcrba. Marci, xiv, 'J, qui dicit nis .'

sic : Cnm es.sct BctJiani.r, in domo Sinio-

Dixit autem lioc, non quia de egenis
nis lcprosi, et recumberet, venit mulier
))ertinebat ad eum, sed quia fur orat,
hahens alnbastrum unrjucnti nardi spi-
alahastro, effudit
et loculos habens_, ea quoe mittebantur
cati pretiosi, ef fracio
super caput ejus. Constat autom quod portabat. »

ultimaccenaiuil in Jerusulem : et ideo per

recapitulationem est dictum ab aliis. Hic incipit instructio tertia quae est
Adhuc autem objicitur, quod alii Ires ad sanctihcationem proeparatoha, ex his
Evangelista} concorditer dicunt, quod. quae respondet Dominus murmuranti de
ipsa unguentum cfTudit super caput ejus effusione unguenti.
recumbentis. iric aulcm dicitur quod autem in tria. Primo enim
Dividitur
elludil supra pedes. tangit murmuralionem, secundo mur-
Ad lioc aulem dicit Augustinus, quod murantis secundum malitiam descriptio-
utrumque factum est : sed primo effudit nem, tertio hujus mulieris factum com-
suprapedes, sicut hic dicitur : elTudit au- mcndatur.
tem quamdam partem, quia pedcs magis « Dixit crgo ?mus, » qui malitia erat
indiguerunt; et postea residuam partem unicus ab omnibus aliis exceptus, « ea;

cfTudit super caput ipsius, ut pcr totum discipulis cjus, » solo nuinero, non
corpus dislillaret : praesignans quod un- mcrito. II ad Corinth. xi, 26 : Periculis
guentum gratiee sanguinis ojus in totum in falsis Jratribus.
corpus m3'sticum esset desccnsurum. « JudaSy » falso nomine : quia Judas
l*sal. cxxxii, 2 : Sicut unguentum in cn- cnnfitens interpretatur. Ad Titum, i, 16 :

pite, quod descendit in harham, barbam Confdentur se nossc Deum, Jactis autem
Aaron, hoc est, in Apostolos qui Christo negant. Joan. vi, 71 : Ex vobis unus
capiti adh.Tercnt, et dcsccndit in orain diaholus cst.

vestimcnti ejus, lioc cst, in quoslibet « Iscnriotcs, » hoc est, talis villae

ctiam inferiores de vestimento Christi civis, quse iuterpretatur memoria mor-

quod est Ecclesia. tis : quia mortem Domino conlinuo
meditabatur.
« Et domus impleta est ex odore un- Et hoc est quod sequitur : « Qui
guenti. » erat eum Et ex hoc ipso
traditurus. »
tradendi firmavit propositum ut pre- :

Quod signat odorem sanctitalis Christi tio sanguinis recuperarot quod prelio
implcsse Ecclesiam : ad qucm odorem nnguonti sibi perditum reputavit. [Indc
omnes festinanl. Cantic. i, 3 : Curremus odor ungueuti qui aliis erat in vitam,

in odorem ungucntorum tuorum. isli fuit in morlom. II ad Corinth. ii,

ITsec ergo sunt facta eorum, quorum 15 et 16 : Christi bonus odor sumus
quodlibot instruit aliquid dc ccena fulura Deo, in iis qui salvi fiunl, et in iU
 : :

L\ EVANrr. JOANNIS, CAP. XI 1-5, fi. 471

qui pereimt. Aliis qiiidcm odor mortis « Et datum est egenis. » Hoc diclt ut
in mortem : aliis autem odor vitse in se por hoc juslificaret corarn homini-
vitam. bus : quia Dominus dixerat, Luc. xi,

Est autem objectio, quia, ^[allh. xxvi, II : Quod superest, date eleemosynam.,
(S, dicitur : Videntes aulcm discipuli, et rcce omnia munda sunt vobis. Toh.
indignati sunt, dicentes : Ut quid per- iv, 1) : Si multum tibi fuerit, abundan-
dilio hsec '
? Ergo non solus iste mur- ter tribue : si exiguum tibi fuerit, etiam

muravit. c.riguum libenter impertiri stude. Pro-

Ad lioc dicendum, sicut dicit Beatus \erh. xx\[, 20 : Manumsuam aperuitino-
Augustinus, quod in veritate solus Judas pi, etpalmas suas extendit ad pauperem.
ex intenlione istam murmurationem in- Ex his credebat quod subtrahendum erat
cepit autem ignorantes causam, ex
: alii corpori Christi, et dandum esset egenis
simplicitate consenserunt. Et ideo no- non attendens quod dicitur, ad Roman.
minat isle solum Judanl. Alii autern xiii, 7 : fiedditc ergo omnibus debita.
factum et non intentionem facti consi- Marc. xii, 17 ; Heddite igitur quse sunt
derantes, dicunt quod omncs alii mur- Cxsaris Csesari.
muraverunt. Inde et maUtiam ipsius detegit Evan-
Et hoc est gelista, dicens :

Quare hoc unguentum non ven- « Dixit autem hoo, non quia de
iit, etc. ? egenis, etc. »

Ecce murmuratio. « Dixit autem hoc, » scilicet Judas,

Et duo dicit. Gonquerilur enim per- « non, » hac intentione, « quiadeegenis
ditionem ejus quod corpori Doniini ex pertinebat ad eum. »

pietate est impensum. Et ne hoc note- Sed objicitur, Imo perlinebat, quia
tur ab his qui circumstabant, allegat bursarius Domini erat : et ideo ex officio
misericordiam in pauperes. Siinile ali- pauperibus solitus erat dare. Joan. xiii,

quid faciunt qui omne quod per devo- 23 et seq., putabant Apostoli quod in-
tionem impenditur Deo in oratione vel jungeret Dominus quod aliquid daret
ei

contemplatione, dicunt esse pcrditum, egenis, cum diccret Dominus Quod :

dicentes nos semper debere intendere facis, fac citius.

utihtatibus proximorum. Et hoc est Sed ad hoc dicatur, quod est pertinen-
quare hoc unguentum non venditur. tia ex officio, et lioc modo bene perti-
Matth, XXVI, 9 : Potuit eniin, islud bat ad eurn : et pertinentia ex cura
venumdari multo, ct dari pauperibus. afTectuosa, et sic non pertinebat ad
« Trecentis denariis. » Marc. xiv, o : tum : quia non curabat de miseria ege-
Plus quam trecentis
Sed non denariis. norum. Thren. iv, 3 : Filia populi mei
determinatur quanti plus venumdctur. crudelis quasi struthio in deserto, quse
Et Scriptura de minuliis non curat. etiam de propriis non curat. Sed ovis
Decima autem trecentorum denariorum sub prsetextu pauperum furabatur, et
est trigesima denarii. Et quia vidit sub- dixit se pauperibus erogasse.
tractum sibi esse pretium unguenti, re- Kt hoc est quod sequitur : « Sed quia
cuperavit in pretio Domini quod perdi- fur erat, » quia semper vohiit clani
tum reputavit in unguento. IJnde, Marc, furari. Et sic etiam de pretio unguenti
XIV, 4 : IJt quid perditio istn unguenti voluit subtrahere.
facta est ? Unde autem habuil subtrahendi facul-

' Cf. Marc. xiv, 4.

172 I). ALIi. MA(1. OHI). Pr^^D.

talom, siilxlil ; « FA hnbehat, » e\ ofli- scq., ubi Petrus posuit alios ad procu-
cio sil)i proturalionis injunclo, « locu- randuin viduas, ministerio quotidiano
lo.s, » hoc ost, bursas, o ct ea quse » ah toniporahum. De so aulem dixit : Nos
aniicis lidelihus « mittchantur » Do- vero orationi ct ministerio verhi instan-
mino in solatia sumptuuni, a. poi'tahat y> tcs crimus.
cuni Domino. Vol, « portahat, » ut dicit Ad aliud diccnduin, (jiiod quando
(ilossa, hoc cst, as[)ortahat et lurahatur. commissi sunt ei loouli, fur non orat,
Joan. X, iO : Far non venit nisi ut sed justus socundum pra^sontem ju-
furetur, ct mactct, et perdat. Tsa. m, 14 : stiliam : et ideo postea facultatem Jia-

Vos depasti estis vineam, ct rapina pau- hens, factus est fur. In quo nos docuit,
peris in domo vestra. Osec, vii, 1 : quod in eleclionihus sufficit nobis prae-
Fur inffressus est spolians, latruncu- sentem juslitiam altendcre : quia de
lus foris, Ouanti putas sunt in Eccle- futuris qualis quis erit non possumus
sia factum Judae detestantes, et tamen scire.
continuo Judae malitiam exercentes ? Ad aliud dicendum, quod ideo non
Hahentes enim facuUates Ecclesiae, ex corripuit, quia non scivit ut homo, sed
injuncto otficio loculos Christi habent : ut Dous : doccns nos nullum debere
et ea quse vel divino cultui, vel paupe- corripere dc bis quse iion nisi ut Deus
ribus erogare deherent, j)roprio retinere scimus.
qusestui nou reverentur. Luc. xix, 21 : Ad quod prodere non
aliud dicendum,
Tollis quod non posuisti, et mctis quod debuit ea quae tanlum ut Deus scivit.
non seminasti '. Genes. xxxi, 1 : Tulit Unde Glossa « Novit furem, sed non
:

Jacoh omnia qux fuerunt patris nostri, prodit : docens tolerare malitiam. »

et de illius facultate ditatus, factus cst Adhuc autem ulterius quaeritur, Cum
inclytus. Haec est vox querulantium Dominus miserit dicipulos, dicens Ni- :

pauperuin de Priolastis Ecclesiarum. Ad hil tuleritis in via % qualiter ipse ha-

Ephes. Qui furahatur, jam non
IV, 28 : buit secum loculos ? quia ipse videtur
furetur : magis autem lahoret, opcrando dehuisse confirmasse exemplo quod do-
manihus suis quod honum est, ut haheat cuit verbo.
unde trihuat necessitatem patienti. Adhuc autem, quia dixit, JMatth. vr,

Sed ohjicitur hic, quod videter hoc, 31 : Nolite crgo solliciti esse, dicentes :

quod cum Dominus sciret Judam esse Quid manducahimus , aut quid hihe-
furem, non dehuit ei loculos commi- mus ?
sisse quia ex hoc sibi dedit peccandi
: Adhuc autem, ibidem, 5'. 34 ; Nolite
facultatem, et faciendi damnum sibi et sollicili esse in crastinum.
pauperihus. Adomnia jam satis alihi est re-
haec
Adhuc autem, Quare non corripuit sponsum. Sed hic dicendum, quod non
eum, cum sciret talem ? prohihuit secum portare nisi in prima
Adhuc autem, Quare non prodidit missione quando misit ad Judaeos,
eum, cum latitatio in tantum vergcret apud quos scinper fuit reposita decima
damnum ? pauperum ad quam recipiebantur. Quan-
Ad hajc dicendum, quod et similia do autem ad alios misit, et quando jam
Dominus de temporalihus semper nos exosi fuerunt hominibus, dedit aucto-
minorem curam habere docuit. Et ideo ritatem portandi loculos '.

contemptibiliores ad curam temporalem Adaliud dicendum, qaod loculos por-

ponere docuit : sicut patet, Act. vj^ 2 et tari voluit, ne discipuli cogerentur esse

' Cf. Malth. x.xv, 24. 3 Cf. Luc. XXII, 35 et 36.

* F.uc. IX, .'<.
 IN EVANC,. .lOAiNNfS, CAW Xll-7, 8. 47;i

solliciti sollicitudinc sutlocante verbuin tum, sed servaluni, quia signilicat eos
Dei. llnde Glossa super illud Matthoei, delibulos unguento glorioe resurrectu-
IV, 11 : Ci(i Angeli ministrnbaiit « Lo- ros : servatum est quod ungitur
ideo
culos habebat in sumptus pauperum in me, quia gloriam in qua resurgam de-
condescendens infirmis. » signat : et quod sic erudit ad lidem non
estperditum, sedservatum. Etsicestsen-
sus : <( Sinite illam ut servet, » scilicet

« Dixit ergo Jesus : Sinite illara, ut non perdat, « in diem sepnltiirse mese, »
"^ qua die suam habebit signihcationem.
in diem sepulturfo mece servet illud.
''"^^' Marc xiv, 8 Pra^venit ungere
Pauperes enim semper habebitis
:

corpiis meiim m sepulturam.

vobiseum
VUU10..U111 : me
ixio autemw. noii semper ,, j- •» r •
I
Hoc est ergo quod i
dicit. In
i r-
liujus ligu-
habebitis. » ram, Genes. l, 2, SosQ^^h. prxcepit servis
suis medicis ut aromatibus condirent
Hic ponitur facti hujus commendatio, patrem.
et per hoc proditoris subocculta admo- Et de cura pauperum subjunxit Jesus,
nitio. Matth. xxiii, 23 : Hxc oportuil facere,
Et habet duo, scilicet, commendatio- et illa non omittere.
nem facti circa seipsum, et eruditionem
ejus quod in pauperes debet fieri. « Pauperes enim semper habebitis
De primo dicit « Sinite illam, » in: vobiscum, etc. »
oflicio pietatis quod fecit circa me. Et non

dicit : Sinite,ut sit unum de permitten- Deuter. xv, 11 :Non deerunt pauperes
dis, sed potius de concedendis et commen- in terra habitationis tuse. Et injungit hic
dandis. Sed hoc dicit propter fremitum provisionem pauperum. Unde, Marc.
discipulorum, qui fremebant in eam '.
xiv, 7, additur : Cum volueritis, potestis
« Ut in diem sepulturse mese servel Hlis benefacere.
illud. » « Me autem non
semper habebitis, »
Sed quomodo est servatum quod jam secundum prsesentiam corporalem licet, :

erateffusum? sicut dicitur, Matthsei, xxviii, 20 Ecce :

Ad hoc dicunt quidam, quod partem ego vobiscum sum omnibus diebus usque
servavit quam Judas vendere voluit : et ad consummalionem sseculi, secundum
dc illa parte in die sepultura^ ungere Do- praesentiam divinitatis et gratiam guber-
minicum corpus proposuit. Et hoc nihil nationis. Et ideo mihi impensum non
est: quiatunc, sicutlegilur, Luc. xxiv, 1, reputetis perditum. Joan. xvi, 10 : Alo-
et Marc. xvi, 1, nova aromata cum san- dicum, et jam non videbitis me : et ite-

ctis aliis mulieribus emit, ut venientes runi modicum, et videbitis me, quia
ungerent Jesum. Ideo dicendum est, quod vado ad Patrem. Similiter respondit lle-
servatum dicitur, quod non est perdi- rodi queerenti eum interticere, Luc. xui,
tum. Perditum autein Judas putavit, 32 : Dicite vulpi illi : Ecce ejicio dsemo-
quod est ex pietate in corpus Cliristi nia, et sanitates perficio hodie et cras,
effusum. Contra quod dicit Jesus : « Ut et tertia die consummor Vult enim pro- .

servet, » non perdat opus quod fecit, ditori innolescere, quod pra^sciat mortem
(( diem sepulturse mese, » quia tunc
in etlioram mortis, et quod non sit in pote-
ungendus essem si feritas Judseorum state proditoris eum tradere, nisi quando
permitteret. Et ideo sicut in sepultura elegerit : et per hoc cognoscat eum esse
morientium non est perditum unguen- Deum, et resipiscat ci malitia.

'
Marc. XIV. 4.
 . »

171 I). Al.|{. MAf;. ORD. PH/ED.

9 « Cognovit ergo lurba mullfi ex labanf. Hoc est enim maximum miracu-
Jiida^is quia illio est, et venerunt :
lorum, quod j)utrefaclum el fcetidum ic-

non propter .lesum tanlum, sed ut

suscilavit. euim curiositate ducti
Isti

luerunt, sed non fiiit mala illa curiosilas,

Lazarum viderent, quem suscitavit a
ox qua ad hdem induci potuerunt. Joan.
mortuis.
VI, 2 Et sequcbatur cum multitudo
:

10 Gogitaverunt autem principes sa- magna, quin videbanl signa ([ua' facie-
cerdotum ut et Lazarum interficerent» bal snper his qui in/irmabanlur.
11 Quia multi propter illum abibant
e.\ JudLcis, et credel)ant in Jesuin. »
« Gogitaverunt ergo principes sa-
cerdotum, etc.

Ific ponit iuslructioiiem ad sanguiuis « Principes sacerdotum, » in quibus

sui sauclificalionein, por factum proces- lesidebat aucloritas excitati ad perse-
sionis qua iu Jerusalem esl honorilice quendum ex concursu turbie conflucntis,
doduclus. « cogitaverunt ut et Lazarum inter/ice-
J)ividilur aulem heec pars in duas rent. y> Sed, ut dicit Augustinus :

partes : in quarum piima tangitur con- « Stulta fuit cogitatio, quia poterat re-
ventus turba' miraculum fa- propter suscitare interfeclum, quem prius resus-
ctum in secunda aulem tangitur pro-
:
citavit fcetidum ot putrefactum. » Isa.

cessio turbae cum laude deducenlis eum, XIX, 11 : Stulli prinripes Taneos, sapien-
ibi, y. 12 « In crastimim autem turba
:
tes consiliarii l^haraonis dederunt consi-
tnulta, etc. » lium insipiens. I ad Corinth. i, 19 :

Prima subdividilur in duo in quorum :

Perdam sapientiam sapientium, et pru-
primo tangitur turbai cum admiralione dentiam prudentium reprobabo. Isa,

congregatio : in secundo, inde excitata XXX, 1 : Vse, fiiii desertores, dicit Do-
sacerdotum maligna machinatio. minus, ut faceretis consilium, et non ex
In primo horum tanguntur quatuor, me, et ordiremini telam, et non per spi-
scilicet, cogitatio trahens, et quod de rilum meurn
Judseis qui signa petunt fuit turba, quan-
lilas turbae, et signum quod maxime mi-
« Quia multi proptor ipsum abibant
labantur.
ex Judicis, etc. »
Dicit ergo : « Cognovit ergo, » per
famam publicam, « turba multa, » quae
ex tota terra propter festum PaschsD ce- « Abibanl, » ad illum. I ad Corinth. i,

lebraudum convenerat, « (/uia illic, » 22 : Judm signa pelunt, etc.

hoc est, Bethauioe, « esset. » Isa. ii, 2 et «Et credebanl in Jesum, » convicti
3 Fluent ad eum omnes genies, et ibunt
: signo maximo, et inducti ad lidem. Luc.
popicli multi, et dicent : Venite, ascen- VI, 1'.» Omnis turba qwerebal eum tan-
:

damus ad rnontem Donwii, et ad do~ gere, quia virtus de illo exibat, et sana-
nium Dei Jacob et docebit nos vias : bat omnes. Jerom. xxxi, 8 I^cce ego ad- :

suas, ef ambulabimus in semitis ejus. ducam eos de lerra Aquilonis, el congre-

Isa. LX, '^ : El ambulabunt gentes in lu- gabo vos ab exlremis terrse : inler quos
mine tuo, rt roges in splendore orlus erunt Ccccus et claudus, prsegnans et pa-
tui. riens simul, coetus magnus reverlenlium
« Et venerunt non propter Jesum lan- huc, Hoc ergo modo mulli veniebant.
tur.i, sed ut Lazarum viderent quem » aiarc. VI, 31 Erant enim qui veniebant
:

Dominus « suscitavit a mortuis : » et sic el redibant mulii, el nec spatium man-

suscitar«tem et suscitatum videie deside- ducandi habebani.

 IN EVANd. .lOANMS, CAP. MI-12, 13 47.5

« In crastinura autom, tarba multa, xviu, 31 : Ecce ascendimus Jerosolymam,

quff! venerat ad diem festum, cum au- rt consummabuntur omnia quse scripta
sunt pcr proplietas de Filio hominis *

dissent quia venit Jesus Jerosolymam,

Acceperunt ramos palmarum, et
« Acceperunt ramos palmarum.etc.
processerunt obviam ei, et clama-
bant : Hosanna! Benedictus qui venit Rami palinarum sunt signa victorise.
in nomine Domini, rex Israel ! » Levit. xxui, 40 ; Sumetis vohis die pri-
mo Jructus arboris pulclterrimx, spalu-
Hic tangit exauditioneni ex proces- lascjue palmarum, et ramos ligni den-
sione. sarum frondium, et salices de torrente^
Et dividitur hoec pars in quinquc par- et hctabimini coram Domino Deo vestro.

tes : in quarum prinia dicit, qualitcr Fructus enim arboris pulcherrimse, est
turba obviuni (iliristo honorifice proces- fructus crucis. Rami autem ligni densa-
sit ; in secunda ostenditur, qualiter Jesus rum fiondium, sunt rami sanctorum
cum eis Jerusalem rediit : in tcrtia, qua- Doctorum, quia folia emitlunl puh-herri-
liter discipuli in hoc verificatam Scriptu- ma, hoc cst, fidei, et Scripturae verba.
ram post passionem et resurreclionem Spatuhie autem palmarum sunt extensio-
cognoverunt : in quarfa, qualiter devoti nes crucis, victoriam signilicantis. Can-
de turba propter suscitalionem Lazari, tic. VII, 8 ; Dijoi : Ascendam in paimam,
verilali testimonium perhibuerunt ; in et apprehendam fructus ejus. Psal. xci,
quinta, qualiter indevoti cum Pharisa?is 13 : .lustus ut palma florebit. iMatth.
de hoc scandalizali fuerunt. XXI, 8 : Alii csedebant ramos de arbori-
prima haruni quatuor dicuntur,
In bus, et sternebant in via.
scilicet, qua intentione turba^ ad diem « Et processerunt ei obviam, » in sig-

festum venerunt, qua^, de Christo audie- num quod tola terra et mundus retlorere
runt, qualiter ei obviam processerunt, et debcbat sul) ipso, II Regum, xxiii, o :

quid in laudem ejus decantaverunt. Cuncta salus mea, subaudi est, et omnis
Dicit ergo : « In crastinum autem, » volunlas : nec est quidquam ex ea quod
quod erat dies Dominica palmarum, ante non germinet.
quinque dies festi Paschoe. Genes. xxx,
33 Respondehit milii cras justilia mea.
: « Et clamabant : Hosanna ! etc. »
De talibus obviantibus (^hristo dicitur,
II Paraiip. xx, 17 ; Cras egrediemini « Clamnhanl^ » inlensalaude devotio-
contra eos, et Dominiis erit vobiscum. nis laudanles ; « Ilosanna I )-)
Ilierony-
« Turha multa, r> de omnibus tribubus mus Hosanna tantum est ac si dicatur
: « :

Israel, ad diem /e-

« qucc convenerat Osi anna. Osi autem interjectio optantis,
stum » Paschee. III Hegum, vin, 2 : magis affectum signans quam intelle-
Convenit ad regem Salomonem universus cluin, et tantum valel Utinam salve- :

Israel in solemni die. Exod. xxni, 17 ; mur quia anna est gratia. Vel, salve-
:

Ter in anno apparebit omne masculi- inur. Ac si dicat Obsecramus ut in gra- :

num coram Domino Deo tuo. tia tua salvemur. »

« Cum audissent quia Jesus venit Je- « Benedictus, » hoc est, onini benedi-
rosob/mam, » lamquam agnus immo- ctionc plenus,» qui venit, » in signorum
landus pro salute mundi. Luc. xni, 33 ; magnalibus, « ui nomine Domini, n Iioc
Non capit prophetam perire extra Jeru- est, in notaniine Doniini : quia ex operi-
salem : Jerusalem enim voluitpati. Luc. l)us nota polenliiE ejus ostenditur. Luc.

1 Cf. Matth. XX, 18.

 .

47 f; I). A\A\. iM\(i. ORI). PIl/En.

XIX, 37 cl 3S : Caipcnmt omnes lurb;e domilus calcilraret, tunc super asinam

disciimlorum yaudcutcs laudare Deum sedit. l*^go lamen non puto esse vcrum,
voce inafjua, super omnilnis (juas cide- quod aTKjuod animal quantumcumque
rant inrtutibus, dicenles : llenedictus cjui indoniitum calcitrarel cui insiderel Do-
venit rex in nomine Domini! pax in coi- minus sed scio et credo propler verita-
:

lo, ct gloria in excelsis ! tem ScripturjE, ot [)ro[)tcr mystorium,

« llex Israel. » (jloriam doitalis suiit totum esse faclum quia asina Judseos, :

prolossi, nunc auteni confitontur justi- et pullus Gontiles significat. Et ideo |)ri-

tiani repnandi. Jorem. xxni, .")

: Jicfjna- mo insodit asina^, quam })rinio legis Irae-
bil rcx, el sapiens erit. Psal. n, (i : Efjo no domuorat, ot postea pullo (cui nullus
autcm conslitutus sum rc.r ab co super hon)inuni insidorat, hoc est, gontilitati)

Sion, rnontcm sanctum cjus, prsedicans por 7\poslolorum pra^dicationem : sicut

prxceptum ejus. Luc. i, 32 Dabit illi : diximus supra Matthffium, xxi, 7, et \

Dominus Deus scdem David, patris super Lucam, xix, 30 '.

ejns, etc. Daniel. vn, li : Potcstas ejus,

potestas ;eterna, non auferetur,
cjuas et (i Sicut scriptum est, etc. »

regnum ejus, cjuod nun corrumpelur

Haec sunt verba Evangelistae, dicentis
qualiter ex hoc Sciiptura sit verificata.
Zachaiiae, ix, 9 Exsulta salis, filia
4 « Et invenit Jesus asellum, et sedit
:

Sion.
super eum, siout scriptum est :

« Noli iimere, fiiia Sion, » hoc est,

1» Noli timere, filia Sion : ecce rex Ecclesia, quae est filia speculationis aeter-
tuusvenit sedens super puUum asina». nae veritalis, Sophon, iii, l-i et Lj :

^» Ilaec non cognoverunt discipuli ejus Lauda, filia Sion : jubila, Israel : Ise-

primum : sed quando glorificatus est iare, et exsulta in omni corde, filia Je-
rusalem. Abstulit Dominus judicium
Jesus, tunc recordati sunt quia haec
tuum, avertit inimicos tuos : rex Israel ^
erant scripta de eo, et haec fecerunt
Dominus in medio tui, non timebis ma-
ei. »
lum ultra. Isa, xxxiii, 22 Dominus le- :

gifer nosier, Dominus rex noster, ipse

Rcce secundum, in quo ostenditur salvabit nos.
qualiter Christus cum eis redivit in Jeru- Et hoc est quod dicit : « Ecce rex tuus
salem. Ostendit autem in hoc Scriplurse venit. » Apocal. xix, 16 : Rex regum, et
veriiatem, allegoriae signilicationem, et Dominus dominantium. Undc eliam co-
suam humilitatem. ronam spinoam pro diadeinate voluit
Dicit ergo « Et invcnit
: Jesus, etc. » portare, et arundinem pro sceptro, et

Breviter Iransit quod alii Evangelislae crucem super humerum pro throno.
plene scripserunt, qualiler de Betphage Cantic. ni, 1 Egredimini et videie,
1 :

misit duos discipulos, et qualiter asina et filise Sion, regem Salomoncm in diade-

pullus adducti sunt ad eum, et qualitor male quo coronavit illum mater sua.
Apostoli vestimenta sua super asinam « Sedens super pullum asinae, » quod

posuerunt, et eum dosuper sodere foce- novum erat, quia (jentilibus indomitis,
runt. Quod autem hic dicit quod « invc- et nullo frfeno legis domesticatis incopit
nit asellum, » intelligi dicunt quidam, insidere. Zachar. ix, 9 : Super a.sinam et

quod ])rimo insedit pullo : sed cum in- super pullum filium asinx. Et htec in

* Cf. expositioneni datain, Mattii. xxi, 7 et editionis nostrae.

Luc. XIX, .30. Tom XXI et XXIII liujusce novae
 li\ EVAXG. JOx\NMS, CAl\ XII-1(J, 17, 18, 19. 477

antehabitis exposita sunt, et super Mat- monium perhibuit veritati de facto mira-
thaeuni, xxi, 7, et super Lucani, xix, culo.
30 : et non oportet quod ibi dicta, hic Et lioc est cum eo
quod dicit : « Quce
repetantur '. rrat » [{elhaniee, « quando Lazarum vo-
cavit de monumento. et suscitavii eum a
« Hacc non cognoverunt discipuli moriuis. Act. x, 39 : Nos tesies sumus
ejus primum, etc. » omnium quse fecit in regione Judxorum
ei Jerusalem. Act. i, 8 : Eritis mihi le-
« lidec non cognoveriint, » proptcr car- stes in Jerusalem, ei in omni Judsea, el
nalitatem, « discipuli cjiis primum, » Sumaria, et usque ad ultimum terrx.
quaindiu ('arnales erant, « scd quandu
glorificdtus est Jesiis, » per yloriam corpo- « Propterea et obviam veait ei tur-
ris in Resurrectione, per gloriam et locum ba, etc. »
in Ascensione, et per gloriam missionis
Spiritus sancti in Pentecoste. Supra, vii, Turba procedens de Jerusalem quai ad
39 : Nondum enim erat Spiriius datus, diem festum celebrandum convenerat.
quia Jesus nondum erat glorificatus. Amos, IV, 12 Prseparare in occursum :

« Tunc recordati sunt. » Luc. xxiv, Dei tui, Israel.

45 : Tunc aperuit illis sensum, uf intel- Quia audieriini eum fecisse hoc sig-
«

ligerent, scilicet Scripturas. num, » quia maxime quod traxit eos,

« Quia hsec, » in Propheta, « scripla signa fuerunt. Joan. iv, 49 : Nisi signa
erant de eo. » Luc. xxiv, 44 : Necesse est et prodigia videritis, non creditis. I)a-
impleri omnia quae scripta suni in lege niel. 111, 99 et 100 : Signa et mirabilia
iMogsi, et Prophetis, et Psalmis de me. fecii apud me Deus excelsus. Placuii
« Ei hcBc fecerunt ei, » secundum ergo miJii pnedicare signa ejus, quia
Scripturae prsehnitionem. Matth. v, 18 : magna suni : et mirabilia ejus, quia
lota iinum aut unus apex, etc. Luc. xxii, fortia : el regnum ejus regnum sernpi-
37 : Ea qme sunt de me finem habent. iernnm, ei poiestas ejus in generaiionem
et generaiionem.

« Testimonium ergo perhibebat tur-

« Phariscci ergo dixerunt ad semet-
ba quee erat cum eo quando Lazarum 19
ipsos Videtis quia nihil proficimus .'

vocavit de monumento, et suscitavit

:

Ecce mundus totus post eum abiit. »

eum a mortuis.
Propterea et obviam venit ei turba, Ultimum est hujus secundae partis, in
quia audierunt eum fecisse hoc sig- quo ostenditur excitata esse invidia Pha-
num. » risaeorum ex beneficiis aliorum.
« Pharissei ergo dixerunt ad semetip-
Istud dicitur per recapitulatioriem : sos, » qaia ad alios aperte dicere non au-
quia hsec est causa omnium prseceden- debant. Undc, Matth. xxvi, 5 : A^on in die
lium. fesio, ne forie iumultus fierei in populo.
(( Testimonium ergo perhibebat lur- Act. vii^ 54 : Audientes autem hsec, dis-

ba. n Turba intelligitur illa multitudo secabaniur cordibus suis, et stridebani

.ludaeorum quaj fuit cum sororibus de- dentibus in ewn. Job, v, 2 : Parvulum
functi, ad consolandum eas : et illa testi- occidit invidia : quia se aliorum bonis

* Vide enarrationem in Matth. xxr, 7 et in nis nostroe.

Luc. XIX, 30. Tom. XXI et XXIIl novie editio»
 ,

[1H 1). AlJi. .M.\(.. om). l'H.Kh.

irpuliit niiiiorari. Proverl». .\iv, 30 : Pu- (luarum prima oslenditur sanclilicalio

tiedo ossium inviditi. ad Gentiies esse facienda in secunda :

autem, ostenditur lioc voce Patris lestili-

« ViiJetis (luia nihil proliciraus. » catum, il»i, v. 28 : « Venit erijo vox de
coelo, ctc. »

IMofecluiu enini uliorum invidi suuni In primo quatuor continentur : prinio

repulanl defecluui : ot dum malam suam desiderium scilicet Genliiium ad sanctili-
conso(juunlur volunlalem, lunc repulant cationem : secundo, modus sanctilicans,
se prolicere. II ad Timolli. u, Ki et 17 : il)i, y. 23 : « .fcsus uutcm rcspondit cis

Mulluiii pi-oficiuid nd impielatem : et diceiis : Venit hora, etc. » Tertio, per

seniio eorum ul cancer serpit. Ibidem, (juid (let sanctilicatio, ihi, \. 27 : « Nunc
ju, 13 :Mali homines et seductores pro- autem anima mea lurhata cst. » Quarto,
ficient in pejus : errantes, et in errorem ad hoc ponit ralionem, ibi, y. 28 : « Pa-
miltentes. ter., clarifiea nomeii tuum. »

Quare ergo dicunt quod non proli- In primo iiorum tria dicuntur, scilicct,
ciunl? II ad Timolli. lu, Sed ultra *•• : Genlilium devotio ad inlercessores, Gen-
non proficient, insipientia cnini eorum tilium accessio, et iutercessorum apud
manifesta erit omnibus. Dominum interpellatio.
Dicit ergo : « Kranl auiem Gentiles
« Kcce mundus totus post eum quidam, » hoc est, ex Gentibus prose-
abiit. » lyti, maxime de (ialihnpa Gentium : quia
illi saepe viderant signa Christi, et audie-
Quod magis est verum de futuro quam ranl docentcm, « ex his qui ascende-
de praesenti, sicut et Caiplias ignorans rant Jerosolymam in festo, « ut udo-
»

proplietavit. Daniel. vu, 14 : Omnes po- rarenl. » Jam enim lidem et ritum unius
puli, tribus, ct linyuai ipsi servient. Dei assumpserant.
Psal. xviu, 5 : In omnem terram exibit « In die festo. » Totum reputabatur
sonus eorum, et in fincs orhis terrse verba teinpus quo ante festum ad sanctiticatio-
eorum. Isa. lx, 10 : Geiu et reynum nem praeparaverant. Simile est, Zacliar.

quod non servierit tibi peribit. vii, 2 et 3 : Miserunt ad domum Dei,

Sarasar, et liogommelech, et viri qui
erant cum eo, ad deprecandam faciem
Domini ut : dicerent sacerdotihus domus
»o « Erant autem quidam gentiles, ex
Domini exercituum, et prophetis, lo-
his qui nscenderant ut adorarent in
ciuentcs : Numquid flendum esl in quinto
die festo. mense, vel sanctifcare me debeo, sicut
Hi ergo accesserunt ad lUiilippum, jam fccimultis annis? Isti enim erant
21
qui erat a Bethsaida Galilaiai, et roga- proselyti qui deprecabantur in teniplo,

Domine, volu- et sanctiticabant se jejuniis, et pro capli-

bant eum, dicentes :

vitate liabylonica abbrevianda. Act. vui,

mus Jesum videre.
27 et 28 : Eteccevir /Ethiops, eunuchus,
Venit Philippus, et dicit Andrea? :

99 potens Candacis reginae yEthiopum, qui

Andreas rursum et Philippus dixerunt erat super omnes yazas ejus, venerat
Jesu. » adorare in Jerusalem. Et revertebatur
sedens supra currum suum, leyensque
Hic incipit pars illa in qua oslenditur Isaiam Prophetam. Item, Act. x, 1 et2 :

sanctilicatio sanguinis fore propaganda Vir quidam erat in Ceesarea, nomine

ad Gentiles. Cornelius, centurio cohortis cjwr dicitur
Dividilur aulem in duas partes : in Italica, reliyiosus , ac timens Deum cum
 L\ EVANG. .lOANMS, CAP. XI 1-21, 22. 479

omiii ilomo siia. Tales ergo multi crant « Kt 1'Ogabant eum diceiites, etc. »
inter (ientiles devoti, qui idola non ado-
ravcrunt '.
sieut etiam multi Samaritano- Ecce devolio propter (juam digni erant
rum^ qui Christum audierant. Quia exauditione.
etiam Salomon, cum templum a-difica- Domine, volumus Jesum videre. »
«

vit, orabat ut tales in templo orantes Tria ponunt in verbis ad intercessorem :

exaudirentur, IIT Regum, viii, 11 et 42 : reverentiam, dicendo : « Domine ». In

Alietiigeua qui non est de popiilo tno corde profitentur devolionem^ cum di-
Israel, cum voierit et oraverit in hoc cunt : « Volumus. » In Christo dicunt se
loco, tu exaudies in ctelo. Sic ergo in a[)petere visionem, dicendo : « Jesum
ascensu ad orationis locum, oslenditur videre. » Preelatis enim honor reveren-
devotio Genlilium. tiae exhibendus est qui sunt nostri man-
ductores. Augustinus : « Honore Prjela-
« Hi ergo accesserunt ad Philip- tus coram vobis sit. » Ad Hebr. xiii, 17 :

pum. » Obedite prsepositis vestris, et suhjacete

eis enim perviyilant, quasi ratio-
: ipsi
Secundum est de accessu ad interces- nem pro animahus vestris reddituri.
sores : quia se non reputabant dignos iit « Volumus. » Devotionem exponunt

per seipsos vonirent. Gradatim enim cordis. Voluntas enim afFectus est cor-
proficiunt : quia Gentiles ad Philippum, dis. II ad Corinth. v, 8 : Audemus au-
Philippus ad Andream, hi simul ad Chri- teni, et honam voluntatem hahemus ma-
stum. (jis peregrinari a corpore, et praesentes
Et hoc est Hi ergo, » scilicet Gen-
: « esse ad Deuni. Daniel. ui, 41 et i2 :

tiles, n accesserunt ad Philippum, » sic- Quivrimus facicm tuam. Ne confundas

ut ad intercessorem et anadotum. Qui nos. Isa. XXVI, 9 : Anima mca desidera-
enim extra perceptionem sunt sacramen- vit te i)i nocte, sed el spiritu nieo in prx-
torum, indigent anadoto, ut diclt Dio- cordiis meis de mane vigilabo ad le. Ac
nysius, sicut, JNIatth. xxi, I, ad Jcsum si dicant : Tota voluntate, et totaanima,
per discipulos asellus est adductus. Ad et toto spiritu ad hoc vigilamus, ut vi-
Philippum auteni accedunt tamquam ad deamus faciem Cliristi.

notum et compatriotam, natum a Betli- « Jesian., » Salvatorem salutis auclo-

saida Galila^ie, in qua (jientiles illi habi- rcm, « videre. » Hunc enim Angeli desi-
tabant. Fuit autem Philippus benignus derant videre : nam hujusmodi visus Ise-

et fervens ut multos ad fidem Christi tificat.Hunc viderebeatitudinem conlert,

converteret : cujus signum est quod, gaudiuiu spirituale infundit, consummat
.loan. I, 45^ statim adduxit Nathanael : justitiam, facit in homine radicari im-
et, Act. VIII, 27, adduxit eunuchum Can- mortalitatem, fugat ignorantise tenebras.
dacis reginae. Et ideo ad eum accesserunt De primo, I Petri, i, 12 : In quem desi-
prse aliis. Unde et os lampadis interpre- derant Angeli prospicere. De sccundo,
tatur, qui ab ore suo illuminabat eos qui Luc. X, 23 : Beati oculi, qui vident quse
in tenebris et inumbra raortis sedent, vos videtis. De tertio, Job, xxxiii, 26 :

ad dirigendos pedes eorum in viam pa- Videhit faciem ejus in juhilo. Tob. v,
cis '.
12, per contrarium : Quale gaudium
« Qui erat a Bethsaida Galihvse. » niihi erit, qui in tenehris sedeo ? De pro-
Locum pro ratione aliegat propter quem posito, Eccle. xi, 7 : Dulce lumen, et

ad ipsum plusquam ad alium accesse- delectabile est videre oculis solem. De

runt. quarto et quinto, Sapient. xv, 3 : Nosse

' Cf. Luo. I, 79

m) 1). ALIi. MA(1. OHl). VWMD.
/c, consiunmatii juslUKi csl : clsciic ju- silium quierens de faciendo vel nuu la-
stitiam ct virtutrm tuam^ railix cst im- ciendo, et auxihum quterens de ])roli-

murtalitatis. Dc soxlo, iMichopae, vii, S : ciendo si faoicndum judicaret. I'k(lc. iv,

Cum scdcra iu lcnchris, Dominus lux 9 : A/clius cst dfios essc simul quam
nwa cst. unurn : haboit cnim emolumenium so-
Islo ost ad vivciuluiu decorus, oculis cictatis su/f. Luc. x, 1 : Misit illos bi-
gratus, adspcctu gratiosissimus, et toli nos ante facicm suam, in oinncin civila-
animse dcsiderabilissimus, l)c primo, lem locum quo erat ipse venturus. Si-
et

Psal. XLiv, 3 : Spccios7is forma prai /iliis gnilicat autem Philip])us veritatem, quia

Jwminum. Dc secundo, Gantic. ii, 14 : os lampadis dicitur Andreas vcro viri- :

Ostcndc mihi faciem tuam,... facics tua lis, signilicat virtutom quae duo intel- :

decora. Ksther, xv, 17 Valde mirabilis : lectum et atTcctum Christo adducunt in

es, domine, el facics tua plena yratia- convcrsione animaruni. Proverb. xvm,
rum. I)c tertio, Cantic. v, 10 : Guttur 19 : Frater qui adjuvalur a fratre quasi
illius suavissimum, el totus desiderabi- civitas firma.

lis. « Andrcas rursum el PliiHppus dixe-

Hic visus salvat a perditione, illuminat runt Jesu. » Unde dicit Plolomaeus Phi-
in veritate, confumat in virtutc. Dc pri- losophus in Proverbiis Almagesti : « In-

mo, Genes. xxxii, 30 : Vidi Deum Jacie tercessor est petentis ala, » Matth. xviii,

ad faciem, et snlva facta cst anima mea. 19 : Si duo ex vobis consenserint super
De secundo, Luc. ii, 30 : Viderunt oculi terram, de omni re (luamcumfjue petic-
mei salutarc tuum. Et seijuilur, y. 32 : rint, fiet illis a Patre rnco qui in coelis

Lumen ad revelationem gentium, ctc. esl. Zachar. iv, 14 : Isti sunt duo filii

De tcrtio, Psal. xxxi, 8 : In via hac qua olei, qui assistunt dominatori universa;
(jradicris, firmabo supcr te oculos meos. tcmc. Isti enim et miscricordes et iliu-

Hunc crgo « volumus videre. » ininantes fuerunt in convcrsione Genti-

lium.
c< Venit Philippus, et dicit Aii-

drece, etc. »
« JesLis autem respondit eis, dicens :

Secundus ^aadus processionis ad Jc- Venit hora ut clarilicetur Hlius homi-

sum. Andreas enim magis famiUaris erat nis. »
Domino quam Philippus : et idco illius

consilio et auxilio tentat adducere Genti- Hic tangitur modus praeparationis Gen-
les Dominum. Gausa autem hujus
ad tilium ad sanctilicationem.
lisesitationis quod non slatim adducit, Tangit autcm tria : modum per ineta-
erat, quia ex factis Domini ad utramque phoram, modum per metaphorcE expla-
partcm habuit rationem. Dixerat enim, nationcm, et modum per exemplum.
Matlh. X, 5 In viam gentium ne abicri-
: In metaphora tria dicit : gcnus rei in

tis. Et ex hoc putare potuit quod eos quo sumitur metaphora, factum, et fru-

autem civitatem
nollet videre. Intraverat ctum.
Samaritanorum :etbenigne curavit ser- Circa prinium dicit : « Nisi (jranum. »

vum Centurionis fiham Chananeae Sy- '

: In grano enim frumenti sumit mctapho-
rophcenissae curavit a dsemone^ Et cx ram. Et quia grano frumenti se compa-
benignitate Domini eestimare potuit quod rat, sacramentum Eucharistiae de
ideo
etiam nunc recipiendi erant bcnigne : et alio conJici non potest grano. Est autem

sic ha^sitando accessit ad Andream, con- uttendendum primo, quod non compa-

' Cr. .Matlh. VIII, 0-13. 2 Cf. Marc. vii, 20.

 IN EVANG. JOAAMS, CAP. Xll-2:3, 21-, 2o. 481

rat se paleee Chrislus, quia illa est cibus num frumenti cadens in terram mor-
jumentorum. Dicitur enim, (jrenes. xxiv, tuum fuerit^
2.J Paleariim et fceni plurimum esl
:
Ipsum solum inanet : si autem «55
apud nos. Et igni apta ad comburen-
mortuum fuerit, multum fructum
dum vacua etiam est et sonora. Quia
:

pompa affert. »
multi sunt vacui sonantes in

mundi jumentis insipientibus in pabulo

propositi. Isa. xi, 7 Leo quasi bos pa-
: Duplicem adhibct confirmafionem :

leas comedel, hoc est, superbus et insi- quia et spiritualia vult adstruere per
piens qui in mundo laborat, vacuis pa- temporalia, et vitam per mortem : qua)
scitur ad peccati nutrimentum. (Juod an- videntur opposita.
tem ignibus aptse sunt dicitur, Luc. iii, . Et hoc est quod dicit : « Nisi granum
17 : Paleas comburet igni inexstingui- frumenti, » scilicet, granum frumenti
bili. Sic ergo noii coinparat se paleiie, sed inter grana cibo naturali convenientia,
grano frumenti. solum perfectum est, figura columnale,
Sed tamcn prsemitlit, diccns : colore rubeum, quantitate magnum, in
substantia purum, complexione conve-
niens ad nutriendum, dulce ad gustum,
« Venit hora ut clarificetur Fiiius
praestans et adhserens membris nutrimen-
hominis, »
tum.
Solum enim perfectum est granum :

lloc est, ut clarilas cjus diirundatur quia siligo viam habet ad illud_, et est
amplius quam diflusa est. Et idco tali infirmior ad istud : sicut cstera metalla
metaphora claritalis usus est in Isaia, ad aurum. Et sic Christus, solus perfe-
xLix, 6 Dedi te in lucem Geniiinn, ut
: animarum. Zachar. ix, 17
ctus est cibus :

sis salus mea usciue ad extremum terne. Quid enim bonum ejus est, et quid pul-
llsec est enim claritas ejus de qua dici- chruni ejus, nisi frumentum electorum,
tur, Candor est enim
Sapient. vii, 26 : et vinum germinans virgines ? hoc est,
lucis xternse, Nubes enim intidehlatis frumentum (quod perfectuni est) perfe-
Judffiorum obstabat, quod in ciaritate ctos facit et vinum sanguinis quod facit
:

sua sol iste redire non poterat. Sed mo- virgineas mentes.
do exhibentibus se (jentibus ad fideni, De figura columnali, quae componilur
venit hora ut clarilicetur. Matlh. v, 15, ex proprietate caloris, et virtute coelesli :

ut lucerna ponatur super candelabrum, quia calor prolongat, et virlus coelestis

et non amplius abscondatnr sub modio, inducit rotunditatem : et hsec duo signi-
hoc est, in tcrminos unius £;entis cohi- iicant charitatem cum conversione coe-
beatur : ut luceat omnibus, non Judj^is lesli : et ideo iste panis coelestis vocatur.
tantum, scd omnibus qui in domo sunt, Sapient. xvi, 20 : Paratum panem de .

lioc est, in mnndo. IT Machab. i, 22 : ccelo prsestitisti illis sine labore, omne

Tempus a/fuit cjuo sol refulsit, qui prius delectamentum in se habentem, et omnis
erat in nubilo. Modo cnim nie occidendo saporis suaviiafem. Ex coelo enim habet
repellunt verbum : cl tempus est et
ideo quod habet in se omne delectamentum.
hora, quod Filius hominis in Genlium Et in hoc habet figuram coeli in quo est
vocatione clariiicetur. Isa. lx, 3 : Ambu- omne delectamentum.
labunt Gentes in lumine tuo. De colore rubeo extra, et intra niveo
Quomodo auteni hoc fiat, dicit :
candido propter patientiam sanguinis et

innocentiai candorem. Cantic. v, 10 :

Dilectus meus candidus et rubicundus :

«. Amen, amen dico vobis^ nisi gra- electus ex millibus.

XXIV 31
 . ,

iK2 I). Ain. MAd. (UU). IMM:!).

I)e quaulitiile nia^uiUuliuis, ul dicit « Cadens iii terram. »

Augusiiuus, accij)ii'U(la est quaulitas vir-

lutis : et ideo desideiatur ad cibuui : llic langit fructum in (|uo lit mclapho-
quia magnuni existens magnam prijeslat ra3 similitudo. b^sl aulcin hic casus se-
virtulem, sicut dicitur, Deuter. xxxni, minationis in terram : qui casus (hjbet
28 : Oculus Jacob in lcrra frumcnti el esse dispersus, et ordinatus, et lcmpore
vini, ca^lif/uc caligabu7it rore. l\sal. ciu, debilo faclus, et in terram non lapidcam,
1") : Panis cor hombiis con/irmat. Quod non in viam, ncc iiiter mahis stirpes :

non facit nisi ex magna virtute. sed in terram bonam, cultam, pinguem,
l)e puritate substantise ipsius dicitur, calidam, Immectatam, aequatam. Et hoc
Genes. xlv, 18 omnia : Ego dabo vobis quidem debel esse sparsum, ut qucehbet
bona ^Egi/pti, ut comedatis medullam terra granum suum liabeat : quia con-
terriB. MeduUa enim terrae est frumen- gesta semina putrcscunt, sparsa autcm
tum depuratum, quod in isto mundo in fructum multipHcantur. IJnde, Maltli.
(ubi est mieror et lenebrre) non habetur xiii, Exiit qui seminat, seminare,
•')
:

nisi in corporc Christi. hoc est, spargere semen suum. Et ita hic
De complexione convenienti ad nu- vult dicere quod spargendum sit hoc
triendum : eo quod, sicut dicunt medici, granum in agrum cordium GcntiHum.
ciliusomnibus aliis cibis nutrit. Ezechiel. De ordine autem dicitur, Isa. xxviii,
xxvii, 17 Juda et lerra Israel ipsi in-
: 25 I^onet triticum pcr ordincm. Quia
:

stitorcs tui in frumento primo balsa- : omnia secundum ordinem debent heri,
mum, et mel, et olcum, cl resinam pro-^ ut dicitur, 1 ad C-orinlh. xiv, iO'. Et
posuerunt in nundinis tuis. .luda est sine ordine etiam id quod bonum esse
terra conlitentiutn in laude : Israel au- videtur, non est acccptum. \ ad Corinth.
tem terra rectorum in justitia, in opere, XV, 2.3 : U)iusquisc/ue in suo ordine.
quse est in terra Ecclesiie : quae propo- Tempus autcm debitum seminandi hoc
nunt frumentum primum, convenientis- granum Verbi incarnati, est quando
simum ad nutrimentum tidelium,quod aperta sunt corda audicntium. Eccle. xi,
est balsamum in odore famae, mel in () : Mane semina semen tuum, et vespere
dulcedine gratise, oleum in devotionis nc cesset manus tua c/uia ncscis c/uid :

liinguedine, resina in adhirrentia perse- magis oriatur, Jioc aut illud : et si

verantiae. Et hoc proponitur spirituali- ictrumque simul, melius erit. Eccle. iii,

bus emptoribus in nundinis Ecclesise, ut J : Omnia tempus habent. Et ideo dici-

seipsos commutcnt pro ipso. quod ex ore fatui re-
tur, Eccli. XX, 22,
De dulcedinc ad gustum dicilur in probabitur parabola, non enim dicit il-
Psalmo cxLvii, 14 Adipe frumentisatiat : lam in iempore suo. Sic ergo cadit sc-
te. Adcps aulcm dulcis est valde. Fsa. lv, mcn in terram, quje est cor bonum.
2 Delectabitur in crassitudine anima
: Quod enim cecidit in petrosa, hoc csl
vestra. in corda dura, nulhi pictale infusa, na-
De quod nutrimentum
hoc autem lum nou liabebal humorem
aruit, et quia
pr.iestat quia membris adha;ret, dicitur, pietatis, non convaluit -. Quod autem se-
Joan. VI, 57 Qui manducat meam : cus viam strepitus mundani faslus, ceci-
carnem, et bibit meuni sanguinem, in me dit, volucres cceh, sciUcet da^mones, in
nianet, et ego in illo. viis «'loriae comederunt. Quod v6ro inter
Et ideo comparat se grano frumen- spinas soUicitudinis curse divitiarum,
ti. suffocatum est '.

' I ad Coriiitli. xiv, 40 : Oinuid honesle cl se- Cf. Mattii. xiii, :;.

cnndinn onliiiem fianl. J

Cf. ibidera, iV. <> cl 7.
 li\ EVANG. JOANxMS, CAP. Xll-2i, 2.5. 483

Terra autem bona cst disciplina cor- rore virtulis. Jerem. xvii, 8 : I^rit quasi
porali culta. Ad Hebr. xii, 11 Omnis
: lignum quod transplantatur super aquas,
autem disciplina in prsesenti quidem non quod ad humorem mitit radices suas.
videlur esse (jaudii, sed mceroris : postea lloc est quod dicit « Ipsum solum :

autem fructum pacatissimum exercitatis manet. » Et non diu manet, quia pu-
per eam reddet justitise. Pinguis autem trescit. Et ideo expcdit ut moriatur :

est terra pingucdine devotionis et mise- et sic in gloriam venit fructus resurre-
ricordicB. Isa. v, 1 : In cornu filio olei. ctionis. I ad Corinth. xv, 42 et seq. :

Translalio Theodocionis liabet : « In loco Seminatur in corruptione, surget in

pingui. » Calida autem est calore dile- incorruptione. Seminatur in ignobili-
ctionis Austro afflata. Cantic. iv, 16 : tate, surget in gloria. Seminatur in in-
Surge, Aquilo : et veni, Auster : perfla firmitate, surget in virtute. Seminatur
hortum meum, et fluant aromata illius. corpus animale, surgei corpus spiritale.
Humecta huniore lacrymarum pro pecca- H ad Corinth. ix, 6 : Qui seminat in
tis, et praesentis vitae incolatu et mise- henedictionihus, de benedictionihus et

rioe, et pro dilatione patrise. Judicum, i, metet, scilicet vitam seternam.

15 Dedit Caleh irriguum inferius, et
: autem « mortuum fuerit, » omnibus
Si
irriguum superius. ^quata est per modis qui dicti sunt, « multum fructum
eequanimitatem patientice et concordiae. affert. » Isa. iv, 2 Erit germen Domini :

Isa. xxvui, 25 : Nonne cum adgequaverit in magnificentia et gloria, et fructus

faciem ejus, scilicet terrse, seret gith, et terrae enim germinat in
suhlimis. Sic
cgminum sparget ? et ponet triticum, hoc Gentibus quod orbem replet. Isa. xxvii,
est^ frumentum, quo valles, id est, hu- 6 : Florebit et germinahit Israel, et re~

miles, abundabunt, sicut dicit Psalmista, plebunt faciem orbis semine. Sic mulli-
Psal. Lxiv, 14 Et valles abundabunt
; plicatur in utilitate proximorum. Joan.
f7'ume}2to : dum moiites, hocest, superbi, IV, 3.J : Videte regiones, quia albcc sunt
destituentur. jam ad messem. Multiplicatur in fructu
beatitudinis. Psal. cxxv, 5 Euntesibant :

« Mortuum fuerit. » et flebant, mittentes semina sua.

x\dhuc tangit fructum cui comparatur

« Qui amat animam suam, perdet
seminatio fidei. Ad litteram enim gra-
eam : et qui odit animam suam in hoc
num seminatum moritur in esse indivi-
duali, ut multiplicetur in mullo fructu
mundo, in vitam eeternam custodit
suae specici. Et sic Christus moritur in eara. »
se, ut in multis resurgat. Moritur autem,
ut dicit Augustinus, in cordibus Judwo- Hic incipit explanalio metaphora?.
rum, ut rcsurgat in lide Gcntium. Mori» I''t tangit duo : unum in perdendo ani-
tur non sua quserens, ut resurgat in mam, aliud in custodiendo. Dicit ergo
fructum proximorum. Moritur nudus, quod granum seminatum, in sui substan-
resurgit multiplici decore vestitum. I ad tia perditur : quia ternTe tempcstatibus
Corinth. xv, 36 et seq. Insipiens, tu : vel frigori et calori morlilicantibus,
quod seminas non vivificatur, nisi prius ipsum exponitur propter fructus.
moriatur. Et quod seminas, non corpus Simililer ergo « Quicumque amat :

quod futurum est seminas, sed nudum animam suain, » taiDquam granum
granum, ut puta iritici, aut alicujus quoddain verbo Dei ad germen habens
cseterorum, Deus auiem dat illi corpus potenlidm si amat eam ad fructum me-
:

sicut vult. Ita granum illud sive incarna- ritorum et proximorum, « perdet eam, »
tum Yerbum resurgit vestitum omni vi- hoc est, his quibus perditur exponat
 1 :

18 l). AI.I{. MAC. OHI). IMI.EI).

eain, lioc csl, o.xsilio, |)auporlati, Iribiila- vita vestra est ahscondita cuin Christo in
tioni. llis enirn pertlilur anima, hoc est, Deo. Et de fructu sic mortui per odium
aniinalis vita : qnia illa vivere (|ua?rit in anima; suhdit, y. 4 : Cum Christus appa-
deliciis carnis. Eccli. .wiii, 'W : Si prss- ruerit, vita veslra, tunc et vos apparc-
stes aninue luse concupiscenlias ejus, fa- hitis cum ipso in gloriu.
ciel te infjaudiuni inimicis tuis. Siccniin
ilicitur liic a>ii)/ia. Dicitur etiani anivia
ab animeitate^ qua? est substantia spiritua- « Si quis milii ministrat, me se-
lis, quie esl interior homo in corde de :
.quatur. »

quo dicitur, Isa. xxvi, U : Aninia mea

dcsideravit te in nocte. Kt sic dicit Psal- Dat exemplum implendi hoc quod
mista, Fsal, x, Qui aulem diligit ini-
(> : dixit in scipso.
quilatem odit animam suam. Et est sen- Dicit autem duo, scilicet, exemplum
sus Sicut ego ul granum morior propter
: de perditione animae in hoc mundo sive
fructum, ita quicumque imitator meus seminationis grani, et exemplum de
esse voluerit, mortificantibus se exhi- fructu.
beat, ut fructum airerat : ex quo corda De primo dicil : « Si quis mihi mini-
Gentilium se praeparant ad seminis sus- strat, » hoc est, nomine, officio, etalfectu

ceplionem. Inde dicit, Matlh. ix, 37 : queerit esse meus minister : ille « me
Messis quidem multa, operarii autem sequatur, » scminando se et perdendo
pauci. Et, Joan. iv, 35 : Videte regiones, animam : sicut cgo me scmino et perdo
quia alhse sunt jam ad messem. animam, tribulationibus eam pro salute
Et per oppositum hoc iterum demon- mundi exponondo. I ad Corinth. iv, 1 :

strat : Sic nos existimet homo ut ministros

« Et animam suam in Jioc
qui odit Christi, et dispensatores mysteriorum
mwido, » abstrahens eam ab his in qui- Dei. Isa. lxi, G : Ministri Dei nostri, di-
bus mundus delectatur, « in vitam. .xter' cetur vohis. Proverb. xiv, 3.^ : Acccptus
nam, hoc est, in fructu vitse a^ternai,
» est regi minister intelligens : iracun-
« custodit eam, » ubi numquam perditur diam ejus inutilis minister sustinebit.
de ceetero. Judicum, v, 9 Cor meum : E^st autem inutilis qui propter amorem
diligit principes Israel. Qui propria vo- animalis vitse et bona domini dissipat, et
luntale ohtuUstis vos discrimini, henc- fructum quem facere posset, negligit.
dicite Domino. Et, ibidem, v, 2, dicit : Luc. XVI, 1 : Diffamatus est villicus apud
Qui sponte ad pericula ohtulistis animas illum, scilicet dominum suuin, quasi
vestras, hencdicite Domino. Isa. xlix, 7 : dissipasset bona ipsius. JMalth. xvi, 24 :

ILec dicit Dominus ad contcmptihilcm Si quis vult post mc vcnire, ahneget se-
animam. Ibi habent Septuaginta : « San- rnetipsum, etc. llinc est quod in spe fru-

ctilicate eum qui dcspicitanimam suam. » ctus de lioc ministerio mortis anima>
rson ita, ut dicit Augustinus, quod aliquis Paulus glorialur, ad Galat. vi, 17, di-
sibi morlem inferat : sed ita quod pro ocns : nemo mihi molcstus sit
Decsetcro
fructu meritorum et praemiorum, ad uti- ego cnim stigmata Domini Jcsu in corpo-
litatem proximi se tribulationibus expo- rc meo porto.

nat. Ad Iloman. xiii, 14 : Carnis curam

ne feceritis in desideriis. Ad Galat. v, 17 :
« Et ubi sum ego, illic et minister
Caro concupiscil adversus spiritum, spi-
meus erit. Si quis mihi ministraverit,
ritus autem adversus carnem. Heec cnim
sibi invicem adversantur, ut non quae-
honorificabit eum Pater meus. »

cumque vullis illa facitatis. Sic dicitur,

ad Coloss. III, 3 : iMortui enim estis, et Hic tangit de fruclu in praemio dupli-
 I.\ EVAMJ. .lOAA.M S, CAP. Xll-2(>, 27, 28. 48^5

citer, scilicet, in fructu dignilatis, cl in Pater, clarifica nomen meum. » «S

fructu lionoris.
Dicit ergo : « Et ubi sum ego, » in Tangit bic per quid iiet ista seminalio :

diynilatis et cxallalionis prtEmio, « illic, » quia per passionera turbationis quie in

in fruclu beatiludinis el dignitatis, (c et pi'oximo sibi imminebat. Conlinuat au-
minislcr meus erit. » Matth. xxiv, 28 : tem ad praecedens. Quia dixerat de per-
Ubicumque fuerit corpus, illic congreya- dilione el odio sensualis animae, et ideo
bunlur et aquil-v. Joan. xiv, 3 : Accipiam bujus turbationem oslendit in seipso
vos ad meipsum, ut ubi sum ego, et vos oninibus ministris sequentibus.
sitis. Joan. xvii, 24 : Pater, quos dedisti autem quatuor animse scihcet
Dicit :

mihi, volu ut ubi su7n ego et illi sint turbationem, rationis regimen in turba-
mecum, ut vidennt claritalem meam. tione, orationem ad Patrem, et turbatio-

nis utilitatem.
« Si quis mibi ministraverit, etc. » Dicit ergo : « Nunc anima mea, » sen-

sualis, c( turbataest » : etideo ad modum

« Si quis mi/ii ministraverit, » ut prius odientis me habeo ad ipsam, et semino
dictum est, in animse odio, et sui semi- granum in lacrymis. Matth. xxvi, 38 :

natione et rnortificatione. Regum, iii, I Tristis esl animn mea usque ad mortem.
1 :Puer Samuel ministrahat Domino Marc. XIV, 33 Coepit pavere et tsedere.
:

coram IJeli quia prius erat a Deo '

: Matth. XXVI, 37 Cuepit contristari et :

poslulalus. Numer. viii, 24 et 26 Mini- : mcestus esse. In hoc enim ostendit in se

strent, scilicet levittB, in tabernaculo esse sensualem animam quae refugiebat
eruntquc ministri fralrum
f-nederis :... mortis pericula. Psal. vi, 3 et 4 : Contur-
suorum intahernaculo foederis, ut custo- bata sunt omnia ossa mea : et anima mea
diant qux sihi fuerint commendata. turbata est valde. In hoc ergo similis est
« Honorif.cabit eum Pater meiis. » nobis eflectus.
Glossa Ul ibidem sit adoptatus ubi
: «

est unicus, hoc est, in throno regni se- « Et quid dicam? »

deat sicut ego passione merui tbronum

:

regalem. » Apocal. in, 21 : Qui vicerit, Non est verbum angustiati, sed ver-
daho ei sedere mecum in throno meo : bum ex ratione eligentis. Et boc est :

sicut et ego vici, ct sedi cum Patre meo « Quid dicam ? » Glossa : « Scio quid
in throno ejus. Sapient. iii, 15 : Bono- agam. » Job, xxiu, 17 Non perii propter :

rum laborum gloriosus est fructus. Luc. imminentes tenebras, nec faciem meam
XII, .37 : Trnnsiens ministrabit Hlis. operuitcaligo. Acsi dicat Non recedam :

Estber, vi, II : Sic honorabilur quemcum- a cepto proposito propter timorem peri-
que voluerit rex honorare. Jn sedibus culorum sed ex ratione sensualitatem
:

enim duodecim sedentes cum Domino ju- superans, voluntatem meam voluntati
dicabunt. Sapient. x, 10 llonestavit ilium : divinse conformabo. In hoc nobis dans
in laborihus,et complevil labores illius. exemplum ut similiter faciamus. II Pa-
ralip. XX, 12 Cum ignoremus quid
:

agere debeamus hoc solum liabemus re-,

sidui, ut oculos nostros dirigamus ad

« Nunc anima mea turbata est. Et
te.
quid dicam ? Pater, salvifica me ex Et hoc est quod dicit :

hac hora, Sed propterea veni in ho-

ram lianc. « Pater, salvifica me ex hac hora, »

'Cf. I Hegum, ii, 18

480 n. Aij^ MA(.. oi{i). pn.Ki).

lloc est, salva mc, ctluccns ex liac quarum prima oslendilur piir Palris tcsti-
liora anj.i:ustice. Oin^m orationcni, ul di- inonium quod ad (lcntcs derivanda cst
cunt aiiti(iui l*ia'[>ositivus cl (lulichnus, sanguiuis sancliUcatio, pcr Iransituin a
fornuibal ratio pro scnsualilalc : sicut .ludaeis ad (icnles : in sccunda, hoc Tigu-
advocalus alicujus in causa proponcret rativc describitur in lacto, ibi, y. 3(5 :

pro aliquo, qui nesciret advocare pro « Ilsec locutus est cis Jesus, etc. »
scipso. Matlh. xxvi, 3!) : Patev ml. s'i Prima harum liabct tres partes : qua-
possibile cst, transcat a nXe calix isfe. rum prima dicil crclcstis vocis testifica-
Jul), V, l.j : Salvum faciet cgenum a tionem, secunda de voce ortam discre-
gladiu oris eoimm, cl de manu violcnti pationcm, tertia autem intcntionis vocis
pnuperem. Job, xxii, 30 : Salvahitur cxplanationem.
innocens : snlvabifur aulem mundifia Dicit igitur : « Venit ergo vox » Pa-
manuum suarum. Iris, « de ccelo, » summo in aerc so-
« Sed proptrrca., » supplc, ut pcr pas- nans : sicut enim sonuit in baptismo per
sioncm clariliccr, « vcni in hanc horam » sacramenti regcncrationis sanctificatio-
passionis. Ad Jlcbr. xii, 2 : Adspicientes ncm '
: ct sicut sonuit in monte transfi-
in aucloremconsummatorcm, fidei ct gurationis per gloriae ostcnsionem -. Ilic
Jcsum, qui proposifo sibi gaudio susti- autem testimoniuin perhibet ad sangui-
nuit crucem, confusione contempta : nis sanctificationem.
atque in dextera scdis Dei sedct. Et in Et hoc est « Et clarificavi, : » in bap-
hoc palet quod voluntate passus cst, licet tismo et transfiguratione, « ct iterum
sensualitas mortem abhorruerit. Isa. Liii, clarificabo. » Psal. xvii, 14 : Intonuit de
7 : Oblafus cst quia ipse voluit. Psal. Dominus, et Altissimus dedit vo-
coelo

Liii, 8 : Voluntarie sacrificabo libi. ccm suam. Exod. xix, 16 Cceperunt :

audiri tonitrua, et micare fulgura, Cla-

« Pater, clarifica nomen tuum. » autem eos veritatis participatio.
rificabit

Judicum, V, 31 Qui diligunf te, sicut sol :

Tu enim clarificaberis, me a mortuis in ortu suo splendct, ita rutilcnt. Joan.

suscitando : quia in hoc nomen tuum, id xiii, 31 : Nunc clarificatus esl FiUus ho-
est nota potestalis tuae quam prsedicavi, minis, et Deus clari/icatus est in eo.
apud omnes clarificabitur. Daniel. ui, 32 :

Bcnedictum nomen glorise tux sanctum.

Ezechiel. xxxvi, 22 : Non propter vos ego « Turba ergo quae stabat et audierat, o
faciam, domus Israel, sed proptcr nomen dicebat tonitruum esse factum. Aiii di-
sanclum meum. Et infra, t. 32 Non :
cebant : Angelus ei locutus est. »
proptcr vos ego faciam, ait Dominus
Deus : notum sil vobis. Psal. xl, 11 : Tu Hic ponit de voce audita disceptalio-
autem, Domine, miserere mei, et resusci- nem.
ia me : et relribuam eis. Habet autcm duas partes quarum :

una quae intelligere non potuit, sed tan-

« Venit ergo vox de eoelo : Et clari- tum sonum audivit, dicebat tonitruum
ficavi, et iterum clarificabo. » esse.
Et hoc est quod dicit « Turba autem :

Hic inducitur derivandae ad Gentiles quse stabat, » coram Domino, « et au-

sanctificationis testimonium. dicrat » sonum sine syllabarum dislin-

Pars ista dividitur in duas partes : in clione, « dicebat tonitruum esse fa-

* Cf. Malth. III, M\ .\farc. i, H et I.uc. iii, - Cf. Matth. xvii, 5 et Liic, ix, 33.
22.
 |.\ KVyXNd. .lOANNIS, (]\\\ XIT-29, ?>0, .31. 487

ctiim : » lamen hoc dicebant facluni esse lem et praesentiam : sed s[jeculalores /acti
propter Dominum. 1 Roj^uni, ii, 10 : illius tnagniiudinis. Accipiens enim a
Dominum formidahunt adversarii ejus^ Deo Palre lionorem et gloriam, voce de-
et super ipsos in coelis lonabit. Item, lapsa ad eum hujuscemodi a magnifica
ibidem, vii, 10 Intonuit Dominus fra- : gloria Hic est Filius meus dilectus, in
:

gore magno super eos. Apocal. viii, n : (/uo mihi complacui : ipsum audite.

Facta sunt tonitrua, et voces.

a Alii autem dicebant : » qui voces « Nunc judicium est, etc. »

arliculatas intellexerunt : ct illi plus-

quam alii ad intellectum coelestium dis- Ostendit in quo propter eos lacta est
positi sunt Angelus ei locutus est. »
: « vox ista, quia pro eis.

Angeli enim semper ad ministerium se « Nunc, tempore passionis,

» isto

exhibuerunt Christo et loquehantur ; « judicium est mundi, » non condemna-

prsecipue in agonia passionis pro eo. tionis, sed discretionis. Quia discernehat
Luc. XXII, 43 : Apparuit Angelus de inter poteslatem tenehrarum, et pote-
coelo, confortans eum. Matth. xxvi, .53 ; slatem lucis : et pro mundo, liberando a
Anputas quianonpossumrogare Patrem potestate tenebrarum, judicabitur. .Joan.
meum, et exhibebit mihi modo plus xiv, 30 : Venit princeps mundi hujus, et

quam duodecim legiones Angelorum. in me non habet quidquam, Psal. xxxiv,

1 et 2 : Judica, Domine, nocentes m,e :

expugna impugnantes me. Apprehende

« Respondit Jesus, et dixit : Non arma et scutum, etc.

propter me hsec vox venit, sed prop- Nunc, » hoc tempore passionis,
«

ter vos. **princeps hujus mundi, » hoc est, dia-

,T • 1- •
L 1- bolus, qui isti mundo (qui in mundanis
Nunc iudicmm est mundi nunc : , .,^ . . . . .

nominibus consistit) principatur, « eji-

princeps hujus mundi ejicietur ^-^^^^. ^^^.^^ Ezechiel. xxix, 4 Extra-
,, :

loras. ))
ham te de medio ftuminum tuorum, Hoc
dicit de diabolo quem Christus extraxit
Hic tangitur explanatio intentionis virtute sua3 passionis de cordibus flui-
vocis. dorum inconstantium et mortalium ho-
Et habet duas partes. Ponit autem ex- minum. Job, xi., 20 An extrahere poie- ;

planationem, et de explanatione subor- ris leviathan hamo, aut armilla perfo-

tam soivit dubitationem. rabis maxillam ejus ? Hamo enim
Jn prima dicit quatuor : in quorum deitatis (quem gluttire voluit in passione
primo dicit vocantis de coelo intentio- diabolus, dum manum extendit in eum
nem : in secundo, ostendit intentionis in quo nihil juris habuit) extraxit de
illius per eirectum significationem : in possessione eorum quos ante habuit : et
tertio, innuit pcr quid ad efTectum per- armilla ornamenti dexterse Dei Patris
ducit intentionem : in quarto, Evangelista (quae ipsa et quoddam ornamentum est
omnium illorum explanationem dicit. ejus passionis) perforavit maxillam dia-
De primo dicit : « Non propter me, » bolica) potestatis, et inde traxit ex fauci-
qui testimonio nun indigeo, « venit hsec bus ejus quos ante quieto jure possedit.
vox, » de coelo testificans, <i sed propter Job, xxvi, 13 : Ohstetricanie manu ejus,
vos, » qui indigetis testimonio : ut ediictus est coluber tortuosus, Luc. xi,
sciatis quod non sunt fabul.ne qu£B dico, 22 et 23 : Cum fortis armatus custodit
sed veritas. II Petri, i, 16 et 17 : Non atrium suum, inpace sunt ea quae po.<;si~

doctas fahulas secuti, notam fecimus det. Si autem fortior eo superveniens

vobis Domini nostri Jesu Christi virtu- vicerit eum, universa arma ejus auferet
 188 I). \\A\. MAd. Ohl). PI{.KI).

/// ijuibus conlidebat, ct spolia cjus dis- Interpretatur Kvangclisla omnium

tribuet '. quai dicebat intentionem.
« Signans qua mortc essct mori-
turus, » quia morle exaltationis per

3* crucem : ut morte significaret, qualiter

« Et ego si exaltatus fuero a terra,
propter bumilitatem crucis cssot exal-
orania traliam ad me ipsum.
tandus, ut exaltaret suos. Ad IMiilip.
:t:t Hof! autem dieebat, significans qua II, II : Propter quod et Deus exaltavit
morte esset moriturus. »
illum, etc.

Tangit nioduiu per quem adiniplol)i-

tur, dicens : « Et egn si exaltatus fuero « Ilespondit ei turba : Nos audivi- 31

a terra, » in cruce : ut modus mortis
mus ex lege, quia Christus manet in j

significet exallationem redemptionis.

ffiternum : et quomodo tu dicis : Opor-
Joan. m, 14 et 15 : Sicut Moyses exal-
tavit serpcntern in deserto, ita exaltari tet exaltari Filium hominis? Quis est
oportet Filiiim hominis, ut omnis qui iste Filius hominis? »

credit inipsum non pereat, sed habeat

vitam xternam. Isaiae, lii, 13 Ecce in- :
llic ponilur, suboiia dubitalione, dis-
teliiget servus meus, cxaltabitur et clc- ceptatio cum sua cxplanationc.
vabitw\ ct sublimis erit valdc. Num- Plabet autem duas partes, scilicet, do
quam enim adoo sublimis apparuit suborla dubitationo, et ejusdem solu-
virtus ejus, sicut quando in cruce exal- tione.
tatus fuit : quando ccelum et terra et In suborta dubitatione dicit duo : legis
totus mundus clamaverunt virlulem ejus in contrarium allegationem, et de quo
eximiam. Psal. xx, 14 Exaltare^ Do- :
intoUigatur quod dixit, inquisitionem.
mine, in virtute tua : cantabimus et Dicit ergo Nos audivimus e'x
: «
psallemus virtutes tuas. Cantic. vii, 8 :
lege, otc. » Lox enim liic non dccalogus,
Dixi Ascendam in palmam, et appre-
:
nec quinquc Moysi vocantur sed libri :

hendam fructus ejus. totuin Velus Testamentum, in quo libri

« Omnia traliam ad meipsum » pcr Prophetarum continentur. Isa, ix, 7 :

fidei devotionem quam excitabo in cor- Super solium David, et super regnum
dibus Genlilium per verbi praedicatio- ejus scdebit, ut confirmet illud et corro-
nem, et per signorum virtutem. boret in judicio et justitia, amodo et

Dicit autem
Omnia, » quia eliam : « usque in sempiternum. Daniol. vii, 14 :

Gentiies qui ante non trahebantur ad se Potcslas ejus, potestas geterna, quae non
traxit. Ad Roman. lu, 30 Unus est :
auferclur, et regnum ejus, quod non
Deus, qui justificat circumcisionem ex corrumpelur. Et haec dicta sunt de divi-
fide^ et prceputiuni per fidem. Cantic. nitate Cbristi qua? finem non babet.
1, 3 : curremus in
Trahe me, post te Luc. I, 32 : Dabit illi Dominus Deus
odorem unguentorum tuorum. Osee, xi, sedem David, patris ejus.
4 In funiculis Adam traham eos, in
:

vinculis charitatis. Joan. vi, 44 Nemo : « Et quomodo tu dicis, »

potest venire ad me, nisi Pater qui misit
me, traxerit eum. Hoc est, dicendo intelligis : « Oportet
exaltari Filium hominis, » in quo nos
« Hoc autem dicebat, etc. » non nisi unam intelligimus naturam : ot

* Cf. Marc. iii, 27.

 IN EVAN(.. .lOAXNIS CAW XII-:5i, 35, 30. m
idco iicsciinus quoinodo mancal in ujler- Augustiaus autcni cxponil sic Ad~ : «

num, et quoniodo sit in cruce exaltalus huc, » dum estis incipienles, « modicum
moriturus. Exaltatio in crucc facit victo- lurnen, » hoc est, imperfectum Qdei
riam super mundi principcm : sicut dici- luincn, « in vobis est, » quia mc non
tur, Exod. XVII, 11 : Cum levaret Moyses pulalis una nalura subsistere,
nisi in

maniis, vincebat Israel autem pau- : sin cum ego subsislam in duabus naturis. Et
lulwn remisisset superahat Amalec. ,
hsec est ihodica lides. Aj)ocaI. iii, 8 :

Isa. Lxv, 2 Expandi manus meas tnta

: iModicam habes virtutem. A[atth. xiv, 3 :

die ad populum incredulum. Modicde fidci, quare dubitaslV}

« Ambulate, » hoc est, prolicite in
« Quis est iste Filius hominis ? » virlute, fide et sanctitatis illuminatione,
« durn lucem, » me scilicet prcesenlem,
Hoc est, cujus naturse est, qui et exal- « habetis. » Vel, in prtesenti vita dum in
taripoterit moriens, et manere in seter- fide proficere potestis. Proverb. iv, 18 :

num? Non enim secundum unam natu- Justorum semita quasi lux splendens
ram hsec competunt ei : tamen hoc procedit, et crescit usque ad perfectum
signatum cst, ad Hebr. xi, 21, ui)i Jacoij dicm. Diversimode enim in luce prolici-
adorabat fastigium virgse Joseph^ signans tur. I ad Corinth. xv, 41 : Alia claritas
futurum esse ahquando pendere Deum, solis, alia claritas lunse, et alia claritas

ab omnibus adorandum in virga^ fasti- stellariim : stella enim a stella differt

gio, hoc est, in crucis cacumine. Haba- in claritate. Cantic. vi, 1) : Vrogreditur
cuc, III, 4 et 5 Cornua in manibus ejus.
: quasi aurora consurgens, pulchra ut
Hypallage, hoc est, manus ejus iu corni- luna, electa ut sol, terribilis ut castro-
bus crucis ibi abscondita est fortitudo
: rum acies ordinata.
ejus. Anle faciem ejus ibit mors, fugata « Ut vos tenebrse » inlidclilatis, vel
passione crucis ; et egredietur diabohis mortis per cor obstinatum, « non com-
ante pedes cjus, fugatus etiam virtute prehendant. » Job, xxix, 2 : Splendebat
crucis. lucerna ejus super caput mcum : et ad
lumen ejus ambulabam in tcnebris.
Jerem. xiii, 16 : Date Domino Deo
« Dixit ergo eis Jesus : Adhuc mo- vestro gloriam, antequam co)itenebre-
dicum lumen in vobis est. Ambulate scal, cl antcquam offendant pedcs vcstri

dum lucem habetis, ufc non vos tene- ad montes caliginosos. Psal. liv, (5 :

Timor et tremor venerunt super me, et

brae comprehendant : et qui ambulat
contexerunt me tenebrx : vel infidelitalis
in tenebris nescit quo vadat.
secundum Augustinum, vel morlis se-
Dum lucem habetis, credite in lu- cundum Chrysostomum. Thrcn. iii, 2 :

cem, ut filii lucis sitis. » Me rninavit et adduxit in tenebras, et

non lucem.
Solutio est dubitationis.
Dicit autem tria, scilicet, ad inodicum « Et qui ambulat, etc. »

lucis comprehensionem, ad perfectum

cornprehensionis invilationem, et invita- Ecce damnum quod incurrit qui in
tionis rationem. luce non prolicit : quia « qui ambulat, »
Dicit crgo eis : « Ad/iuc modicum. » vitfe hujus passibus, « in tenebris »
Chrysoslomus dicit, hoc est, ad modicum ignorantise et caecitalis, « nescit quo
tempus, « lumen, » hoc est, ego qui sum vadat, » quia nescit ubi cadit, faciendo
lumcn, « in vobis est, » quiapostquinquc et non cognoscendo. Job, m, 23 : Viro
dics recedam a vobis. cujus abscondita est via, et circumdedil
I!)0 I). ALI5. MM\. OIU). PirKD.

cinn Deus lenehris. .Idun. xi, Ht : Q^ii coiiili /aciem meam a lc, cl indif/nalus
ambnlaveril iii noclc, o/fendil, quia sum. .loan. viii, "»!) : ,/csus aulcm abs-
Itix non esl in eo. condil sc, d cxicil dc lcmplo.
VA idco,

« Diim liicem halielis, etc. » « Gum autem tanta signa fecisset

coram eis, non credebant in eum.
« Dtnn lucem liabclis » pra^scnlem in
Ut sermo Isaia; prophetic implere-
concopta fide, « credilc, » lioc est cre-
tur, quem dixit : Domine, quis credi-
dendo proficile, « in lucem, » ut lendatis
dit auditui nostro? et brachium Do-
in lidci perfectam illuininalionem. Ad
|{oman. xiii, 12 et 13 : Abjiciamus ergo mini cui rev.elatum est? »

opera lenebrarum, el induamur arma

lucis. Sicul in die honesie ambulemus. Hic tangit inexcusahilitatem non cre-
II Pelri, I, 1!) : Cui bene/acitis ailen- dentiiim, qui se sanctificationi sanguinis
dcnies, quasi lucernse lucenli in caligi- non piieparaverunt.
noso loco, doncc dies illucescal, ci luci- Dividitur autem iii duas partes in :

fer oriatur in cordibus vestris. quarum prima ostcndit inlidelitatis eo-

« Ui filii lucis sitis, m a Palre lumi- ruin excaicationem : in sccunda, osten-
num in formam lucis formati et gene- dit eorunidem in judicio inexcusabilita-
rati. Ad Kplies. v, 8 : Eratis aliquando tcin, ihi, >'. 44 « ./esus autem clamavit :

tenchrse, nunc autem lux in Domino. Ut ei dixit, etc. »

filii lucis ambulalc. Isaiae, lx, i : Adhuc autem, prima dividitur in Ires
Surge, illuminare, Jerusalem, quia partes in quarum priina dicit quod cae-
:

venit lumen tuum, Isa. ii, 5 : Ambule- citas infidelitatis eorum non curahatur
mus in lumiiie Domini. pcr signoruni qua? Christus fecit magni-
tudinem : in secunda, ostcndit ad hoc
« Haec locutus est Jesus : et abiit, prophetiae congruilatem, ihi,jl'. 38 : « Ui
et abscondit se ab eis. » sermo Isaise propJielse implereiur. »

In tertia, per culpam ipsorum oslendit ad

Ilic typo facti ostendit esse quod credondum eorum impossibilitatem, ihi,

docuit. ^. 311 : « Proptcrca non poicranl cre-

Dicit ergo : « Ilxc, » ad illuminatio- dere, etc. »
nem gentium, « locutus csi Jcsus, t, qui In prima parte dicit sic : « Cum »

est lux vera illuminans omnem hominem Christus « ianta signa, » hoc est, tam
venientem in hunc mundum '.
magna signa, sicut fuit suscitatio Lazari,
« Et abiil, » recedendo a Judaeis per- et alia quainplura, « fecisset, » propria
secutorihus suis, « et abscondit se ab virtute, « coram eis : » et haec signa
eis, »faciem cognitionis ejus eis suhdu- erant innegahilia et incontradicihilia,
cendo. Quod excfficationem corum si- « non » tamen « credebani in eum. » Et
gnabat, et transitum fidei a Judaeis ad hoc praefiguratum fuit, Exod. iv, 1, uhi
riontes. Deuter. xxxii, 20 : Ahscondam dixit Moyses ad eos missus Non cre~ :

faciem meam ah eis, et consideraho no- dent mihi, neque audient vocem meam,
cissima eorum-. Ad Roman. xi, 2'J et 2() : sed diccnt : Non apparuit iihi Dominus.
Cceciias ex parte contigit in Israel, doncc Act. VII, 51 : Dura cervice, et incircumci-
pleniludo gentium intraret, et sic omnis sis cordibus et auribus, vos semper Spi-
Israel salvus fieret. Tsa. lvii, 17 Abs- : ritui sancio resisiitis.

' Joan. I, 9.
 1\ KVANCr. JOANXIS, CVP. Xll :}S, 30, i2, i3 491

« Ut sermo Isaia) prophetse implere- dixit : Domi)ie ', quis credidit auditui

tur, etc. n
nostro ? quod a te audivi-
» hoc est, ei

mus, vel ex parte tua auditum populo

Hoc secimdum, ubi ostenditur ad
est nuntiamus. Moc enim Filius tuus dixit
hoc prophetiee congrultas. Deus enim sermonibus nostris probatum, Abdiae,
qui simplici visione el non visionis oau- y. Auditum audivimus a Domino
1 : :

sahtate videt, etiam maha quse futura et legatum ad gentes misit. Jerem. vii,

sunt, isti Prophet?e futura revelavit. Et 25 et 20 Misi ad vos omnes servos

:

sic easermo proplieticus enuntiavit. meos prophetas per diem consurgens di-
Ethocest quod dixit « Utsermo, ctc. » : luculo, et mittens et non audierunt me, :

Ut aliquando notat causam finalem, sic- neque inclinaverunt aurem suam.

ut cum dico Oro ut vitam setcrnam pro-
: « Et hrachium Domini, » hoc est,

merear. Aliquando autem non notat Christus brachium fortitudinis Dei in

causam iinalem, sed tantum terminum prodigiis, et signis ostensum, « cui, »

ad quem opus ahsque intentione ope- hoc est, quam paucis « revelatum est, »

rantis tcrniinatur : sicut cum dicitur : ex Judseis? Ezechiel. iii, 7 : Domus Is'
Iste vadit in aquam ut submergatur. rael nolunt audire te, quia nolunt au-
Yel, isle dimittit stabulum apertum ut dire me : omnis quippe domus Israel at-
equus pcrdatur quia sepe perditio equi
: trita fronte est et duro corde. De brachio
sequitur ad apertionem stabuh, et sub- dicit in Psalmo xcvii, 1 : Salvavit sibi
mersio ad introitum in aquam cum ta- : dextera ejus, et hrachium sanctum ejus.
men nec intratur in aquam ut submerga- Et, Psal. cxvii, 16 Dextera Domini /e-
:

tur, nec stabulum apertum dimiltilur cit virtutem, dextera Domini exaltavit
propter hoc ut equus perdatur. Ita etiani me.
hic, non notat causam, sed termi-
w^
num quia non propter hoc revelatio-
:

nem accepit Isaias ut non crederent, nec « Propterea non poteranl credere, 39
isti propter hoc non crediderunt ut Isaias quia iterum dixit Isaias :

verum diceret. Sed quia isti hoc non Excaecavit oculos eorum, et indura- 40
crediderunt, Deus pra^vidit simplici vi-
vit cor eorum, ut non videant oculis,
sione, et Isaiee veritatem revelavit : et
et non intelligant corde, et conver-
istinon crediderunt. Et unum sine omni
causalitate secutum est ad aliud. Et hoc
tantur, et sanem eos.

est quod dixit Praepositivus in tahbus, Heec dixit Isaias, guando vidit glo- 4B
quod ut est terminale, non causalo, vel riam ejus, et locutus est de eo.
consecutivum. Verumtamen etexprincipibusmulti 43
Sic ergo dicit « Ut sermo, » quia hoc
:
crediderunt in eum : sed propter
secutum est sermonem Isaise^ et sermo-
Pharisseos non confitebantur, ut e sy-
nis veritas apparuit in isto : cum tamen
sermo veritatem non trahat ab inspira- nagoga non ejicerentur.
tione divina qua hoc prsevidit. Sed quia Dilexerunt enim gloriam hominum 43
sermo dependebat ad futurum, ideo cum magis quam gloriam Dei. »

factum est in opere, veritas sermonis

ostensa fuit. Et hoc est « Ut sermo : Ilic incipit secundum.
Isaise prophetse impleretnr, » secun- El quorum primo tangit
dicit tria : in
dum quod a futuro dependebat secun- impotentiam eorum ad credendum in :

dum enuntiationem factam, « quem secundo, auctoritatem laudat quam in-

' Gf. Isa. Liii, 1. Verbum Domine non pst in propliplia Tsaiip.
-'i'.l2 I) AMi. MAC. OIU). IM5/K1).

(lucil ad lidc j)i()l)aiuluiu : leilio, a ycne- (jens quie non audicit voceni Domini Dei
ralilale non crodenliuiu quosdani cxcipit sui, nec recepit disciplinam.

qui iu occullo credideiunt in Chri- « Et induravit cor eorum. » l^jccli. m,

stum. 27 : Cor durum hahehit male in novis-

Dicit ergo : « J'roplerea non potera^U simo. Exod. iv, 21 : E(jo indurabo cor
credere, » scilicel in Chrislum. ejus,et non dimitiet populum.Ad lloman.
Sed ohjicitur, quia non si polerant IX, 18 Cui vult miseretur, et ([uem vull
:

credere, non est eis imputandum. VA hoc indurat. Nullum aulcni indurarc vult
non est verum. nisi quia obicem ponit erroris, vel malae

Ad hoc dicendum, quod est non possc volunlatis.

ex naturali impotentia, vel excaecationis Kt lioc cst : « Ne videant oculis » cor-
violcntia et hoc non posse excusat a
: dis vcritatem, quos clausit error malae
lolo hanc impotentiam isti non ha-
: et dispositionis. Proverh. xxx, 17 : Ocu-
huerunt. Kst aha impotentia, qua3 est ex lum ([m suhsannat patrem, et qui de-
contrarii hahitus dispositione : sicut ille spicit partum matris suie, effodiant eum

qui contrariis principiis alicujus scientiae corvi de torrentibns, et comedant eum

imhutus est, non potest crcdere verita- filii aquilae ! Sic Juda^i subsannaverunt
tem scientiai illius et hfec impotentia : Patrem Deum, et despexerunt Pilios ma-
est magis quam simplex ignoranlia vitu- tris Ecclesiae lideles : et ideo nigri dffi-

perabilis, et imputatur dupliciter, scili- mones corvi sufToderunt eis oculos cor-
cet, quia non potest, et quia non credit. dis, et niii aquilae, scilicet Romani, quo-
El hanc isti hahucrunt quia ita erant : rum signum est aquila, comcderunt eos.
imbuli errorihus carnahs scnsus in lege, « Et intelVujant corde, » quia corde
et tradilionuni suarum, quod principia dehuerunt videre principia, ct cx illis

veritatis erant eis incredihilia : et ideo intelligere dictorum Christi veritatem.

veritatem rccipere non potuerunt. Omnis enim veritas enunliata, suis cog-
« Quia iterwn dixit *. Isaias » Nec noscitur principiis, sicut diximus. Ad
impotentia credendi veritatem causahat Roman. i, 21 et 22 : Obscuratum est in-

dicti Isaia^, nec e converso, sicut supra sipiens cor eorum : dicentes enim se esse

dictum cst, unum in opere secutum est sapietites, slulti facti sunt. Eccli, xxv,
ad aliud. 24 : vultum suum tamquam
Ohcsecat
« Exaecamt oculos » cordis eorum »,
« ursus, et quasi saccum ostendit in medio
hoc est, excaecari permisit. Deus enim proximorum^. Ad Ephes. iv, 18 Tene- :

non excajcat ejiciehdo aliquid ah oculis, bris obscuratum hahentes intelleclum,

sed lumen non immittcndo vel quando : alienati a via Dei, per ignorantiam quK
non est qui veht recipere, vel quando esl in illis, propter csecilatem cordis ip-
est qui obicem ponit lumini. Job, xxiv, sorum
13 : Ipsi fuerunt rehelles luniini, et « Ut convertantur, » compuncti corde
nescierunt vias ejus. de errore suo. Jerem. v, 3 : Ilenuerunt
« Et induravit cor eorum, » eo quod accipere disciplinam, induraverunt fa-
obicem ponentibus auditum suum non cies suas supra petram, et noluerunt re-
immisit. Sapient. ii, 21 : Kxcsecavit illos verti. Jerem. viu, 4 et 5 Numquid qui :

malitia eorum. Jerem. vii, 28 : Haec est cadit non resurget ? et qui aversus est

' Isa. VI, 9 el 10 : Et duLil, scilicet Dominus : suo iulelliijat, et convertatnr, cl saneui eum.
Vfide, el dices populo huic : Audile audioifefi 2 VulguLa habet, Eccli. xxv, 24 et 2o : OhcX'
me, et nolite inlelli(jere ct videte visionem, ct : cat vultum suum tamquam ursus, et quasi sac-
noVde coijnoscere. Excxca cor populi liujus, ct cum ostendit. Jn medio pro.rimorv)ri cjus iu(je-
aures aijgruva, et oculos ejus claude : ne forle muit vir cjus, etc.
videat oculis suis, et auribus suis audiat, et corde
 \N i:VAX(J. .JOANNIS, CAl». Xll-il, i2, 413. 193

no)i revertetiir ? Quare ergo aversus est do locutus est de eo » Isaias vel Domi-
populus meus aversione contentiosa ? nus, boc est, quando locutus est ad litte-

Apprehenderunt mendacium, et nolue- ram de hoc facto excaecationis, et obsti-

runt reverti. nationis Judaeorum.
<( Et sanem eos, » in intellectu et affe-

ctu pcr veritalem et virtutcm. Jerem. x, « Veruintamen ex principibus multi

19 : Vx milii super contritione mea, pes- crediderunt in eum, etc. »
sima plaga mea. Ego autem dixi :

Plane Iisec infirmitas mea est, ct portaho Multi ex principibus, » sicut Nico-
"

illam. Jercm. xxx, 12 Insanabilis fra- : demus, (jamaliel, Joseph ab Arimalhgea,

ctura tua, pessima plaga tua. et alii quamplures sicut dicitur, Joan. :

lu, 1 et vii, 82 : et, Matth. xxvii, 57, de

c( Ha3c dixit Isaias, etc. » Joseph ab Arimathsea.
(( Sed propler Pharisieos non confile-
Commendatio est inductse de Isaia hantur. » Hic exprimit PhariscEOs
non et
auctoritalis. Non enim quocumque tem- pontifices quia Pharissei propter zelum
:

pore dixit verba istius auctoritalis, sed sua; religionis Christo magis fuerunt in-
quando vidit Dominum sedentem super fesli.

solium excelsum, et elevaium^ . In quo Non confitebantur, ut e sgnagoga, »

((

notatur excsecationis istius judicium. tamquam excommunicati, « non ejice-

Dicilur autem ibidem, in cadem vi- rentur. » Joan. ix, 22 Jam enim con- :

sione, quod templum est impletum fu- spiraverant Judsei, ut si c/uis eum co)ifi-
mo, et commota sunt superliminaria terelur esse Christwn, extra sg)iagogam
templi a voce clamantis^ In quo signifi- fieret. Hoc tamen fuit timoris humaiii,
catur templi et sacerdotii et sacrilicio- qui abjiciendus fuerat. Marc. viii, IIS :

rum Judyeorum abjectio. Quwrit autem Qui me co)ifcssus fuerit et verba mea, i)i

hic propheta dicens : Usqucquo, Domi^ goicratioic ista adultera et peccatrice,

ne ? et respondet Dominus : Donec deso- et Filius ho)nhiis co)\fmidetur eum, cum

lentur civilates abscjue habitatore, et do- voierit in gloria Patris sui cum A)igeHs
mus sine homine, et terra relinciuatur sa)ictis. Luc.Omnis quicwnque
xii, 8 :

deserta^. Inquo pro peccato quod com- confessus fuerit me coram ho)ninihus, et
miserunt contra Dominum notatur Ro- Filius hominis co)ifitebitur illum coram
manorum captivitas. Angelis Dci, elc. Qui auton me )iegavc-
In eadem etiam visione clamabant Se- rit coram homi)iihus etc. ,

ruphim stantia super sohum : Sanctus, Hujusmodi autem imperfectionis sub-

sanctus, sanctusDominus, Deus exerci- infert causam, dicens :

tuum plena est omnis ferra gloria

:

ejus'. In quo notatur de univcrsa terra (( Dilexerant enim gloriam homi-

Gentium vocatio ad fidem Domini. Et num, etc. »
hanc revelationem recepit Isaias cum
visione glorite Domini et ideo magis : Cloriam quam dant homines in digni-
est authentica quam alia. tatibus, el honoiibus, ct laudibus huma-
Et hoc est quod dixit : « Hxc dixit nis. Quo)nodo vos potestis
Joan. v, 44 :

Jsaias, cjuando vidit gloriam ejus, » hoc credere, qui gloria))i ab i)ivicet)i accipi-
est, apparentem Dominum in gloria ju- tis, et gloria))i quce a solo Deo cst )io)i
dicii, omnia ista decernentem : « et f[uan- f[U<eritis ? Ad Calat. i, 10 ; Si adhuc ho-

1 Cf. Isa. VI, 1. ' Il)id., >. 11,

2 Ibi(ieni, vi, 4. ^ Ibid., y. 3.
 »91 D, AMi. .MA(.. ()\{\). PM.i:i).

minibus placereni, Chrisli .scmis iioii cs- enim ridelis reducit (idelesad Patiem. VX
scui. Psal. i.ii, (i : Con/usi siml^ ([no- (|iiia unus cst in alio, Pater iu Filio, sic-
nidin Deus sprevit eos. ut lux in sjdondore, idco dicitur, Joan.
« Mdijis (juani gloriain Dei. » Soli 111, 'M') : Qui incredulus est Filio, non
eniin Deo debctur gloria. I ad Tiniolli. i, vidcbit vitam, sed ira Dei manet supcr
17 : Soli Deo honor cl gloria. Isa. xmi, eum. Et lioc ideo est, quia ille etiam in-
S : Gloriam meam allcri non dabo. credulus cst J*atri, qui in virtutc sapien-
Itein, dixit Paulus ad (jalalas, vi, 14 : ti;c b'ilii demonstraur.
Mihi absit (jloriari, nisi in cruce Domini
nostri Jesu Chrisli. « Et qui videt me, videt eum qui
misit me. »

« Jesus autem clamavit, et dixil autem ha^c, rationis cst rellcxa}

Nisio
4t :

ad visum corporcum, quo miracula et

(^^ui credit in me, non credit in me,
opcra ejus vidcbantur : quia operibus
sed in eum qui misit me.
visis, cognoscebalur virtus a qua opera
l>t qui vidct me_, videt eum qui mi- processerunt. autem
45 Yirtute cognita,
sit me. » cognosccbatur deitas cujus crat virtus,
sicut pcr digiti demonstralionem. Et hoc
Hic ostendit non credentiuni (ihristo est quod dicitur, Joan. xiv, 9 et 10 :

inexcusabilitatem. Qui Palrcm. Non cre-

videl me, videt el
Et ista pars habet duas partcs : in dilis quia cgo in Palrc, et Palcr in me

quarum prima auctoritatem sui conlir- est ? Demonstratio enim Patris est Filius.

mat et conformat scrmonis : in sccunda Et ideo, Luc. xi, 20, digitus Dei dicitur :

autem ostendit,quod illc scrmo inevita- Si in digito Dei cjicio diemonia, profecto
bilitcr convincit non credcntes de judi- pervenit in vos regnuin Dci : lioc cst, in

cio condemnationis, ibi, y. 47 : « Et si demonstratione deitatis Patris. Sed forte

quis audicrit verba mea, cl non custodic- Judsei dicunt, quod demonstralam tan-
rit, etc. » tam deitatis lucem viderc non poterant.
Adhuc autem, in prima liarum dicit Sed ad hoc respondet IJeatus Augusti-
tria in quorum primo fidei in ipsum
: nus : « Si quis alii digito solem deinon-
confirmatur auctoritas : in secundo, lidei straverit, etille solcm non viderit, culpet
certitudo : in tertio autem, fidei veritas. potius oculi sui lippiditatem quam digili

Dicit ergo : « Jesus autcin clamavit, dcmonstrationem. »

ct dixit. » Intensionem devotionis nolat

vis clamoris. Psal. lxviii, 4 : Laboravi
clamans, rauae /actie sunt fauces rnex.
« Ego lux in mundum veni, ut om-
« Qui credit in mc, » tendens per nis qui credit in me in tenebris non
lidcm in me, non crcdit in mc » pri- « maneat. »

vatum, et a Patrc separatum quia Pa- :

ter in me manens, facit opera ex quibus Ostendit hic dictorum suorum et fidci

credit : « sed in curii qui me misit, » veritatem : et quia luminosa sunt dicta,
scilicet Patrem : quia al) illo habeo vir- m iraculis lamquam luce plcnae manife-
tulem et substantiam operum propter stationis dcmonstrata.

qute credit. Et sic sua prima est auctori- Et ideo dicit : « Ego » sum « lux »

tas, propter quam credit. Joan. xiv, 1 : illuminans ad fidei veritatem omnem ho-
Creditis in Dcum, et in me crcdite, Sic minem venientem in hunc mundum '.

* .loan. I, 0.
 IN EVANG. JOANXIS, CAP. XII-40, 47, 50. 495

« In imindum vcni. » Est autem lux ma- J^]t habet duas partes. Jn prima osteu-
nifestativa veritalis, dissolutiva algoris, dil quod ipse talem in judicio non judi-
causativa vitse spiritualis, adductiva re- cabit. Sed ne putetur perlransirc judi-

floritionis. cium, ostendit quis judicabit eum, ibi,

De primo horum dicitur, Joan. i, 9 : y. i8 « Qui spernit me, etc. »
:

llluminat omnem hominem vetiientem in Tn primo duo dicit, scilicet, quod non
hunc mundum. De secundo, Job, xxxvni, judicat, et propter quod non judicat
24 : Indica mihi per quam viam spariji- eum.
iur lux, dividilur seslus super terram ? Dicit ergo « El si quis audierit ver-
:

De tertio, ad Ephes. v, 14 : Exsurge a ha mea, » probata per Scripturas, et

mortuis, et illuminabit te Christus, hoc miracula, non custodierit ea, « per
« et

est, ad vitae lumen prsebc te quod viviti- lidei devotionem, et testimonium ope-
cabit ad vitam seternam. Et hoc est quod rum. Jacobi, i, 22 : Estote faciores
dicit De alio iion dicitur Lux
Glossa : ^ : verbi, et non auditores tantum, etc.

venit in mundum, nisi de eo qui illumi- Psal. cx, 10 : Intellectus bonus omnihus
nat omnem hominem venientein in hunc facientihus eum.
mundum. » « Ego non judico eum, » judicio con-
« Ut omnis qui credit in me, « lucem demnationis nunc. Joan. iii, 17 : lYon
quee venit in mundum, « in tenehris » enim misit Deus Eilium suum in mun-
dubietatis, et ignorantiae, et infidelitatis, dum ut judicet mundum, sedut salvetur
« non maneat. » Joan. viii, \'l : Ego sum mAindus per ipsum. In futuro autem ju-
lux mundi : (lui sequitur me, non am- dicabit eum, quia de illo judicio dicitur,

buldt in tenebris. Item, Joan. i, 5 : Lux Joan. V, 22 Neque Pater judicat quem-
:

in tenebris lucet, et lenehrse eam non quam : sed omne judicium dedit Ei-
comprehenderunt. iio, etc.

Et hoc est quod sequitur : enim

« No/i.

veni, » in hoc adventu, « ut judicem

« Et si quis audierit verba mea, et

mundum, sed ut d in isto adventu per
gratiam redemptionis, « saivificem mun-
non custodierit, ego non judico eum :

dum. » Ideo dicitur, I ad Corinth. iv, 5 :

non enim veni ut judicem mundum, Noiite tempus judicare, quoad-

ante
sed ut salvificem mundum. usque veniat Dominus, qui et iiiuminabit
Qui spernit me, et non accipit abscondita tenebrarum, et manifestabit
verba mea, habet qui judicet eum. consiiia cordium. I ad Timolh. ii, 4 :

Sermo quem locutus sum, Qui omnes homines vuil saivos fieri, et
ille judica-
ad agnitio)iem veritatis venire.
bit eum in novissimo die.

Quia ego ex raeipso non sum locu-

« Quis spernit me, etc. »
tus, sed qui misit me Pafcer, ipse mihi
mandatum dedit quid dicam, et quid K Qui spernit me, » in mc, vel in

loquar. meis. Ad Hebr. x, 28 et 29 : Irritam

quis faciens iegem Mogsi, sine uila mi-
Et scio quia mandatum ejus vita
seratione duobus vcl tribus testibus mo-
ajterna est. Qua3 ergo ego loquor, sicut
ritur : magis putatis deteriora
ciuanto
dixit mihi Pater, sic loquor. »
mereri supplicia, qui Eilium Dei concui-
caverit, et sanguinem testamenti poiiu-
Hic tangit qualiter oflendeiis ip8um, tum duxerit, ei spiritui gratix contume-
qui tantse est auctoritatis, ct veritatis, in iiam feceritl I Regum, ii, 30 : Qui
judicio est inoxcusabihSi contemnunt me, crunt ignobiies.
 ,

'.t
iiii; I). ALH. MA(i. n|{|). IMLKH.

Kl ndit (tccipit vcrba iiica, olc. » Oslcn-

« (( Quia eg-Q a meipso non sum locu-
ilitnr iii quo sjxTuilur, quiii verha sua lus, elo. »
.")"
iion accipiunl. Arl. vii, : Coiilintic-
rioit aures nou
siins. ,\oiv\u. \ii, iii : ICt Quia cgo a meipso, » privatus a
«

amlicruiil, ctc. Ad llebr. .\ii, \\) Excu- '.

l*atrc, « )t(/ii loculns sum. » .loaii. vii,

saverunt sc, ne eis /ieret verbuni. Quidani I ()Mca (loctrina non est mea, sed cjus
:

erj^^o conlinenl aures por iion audiendi (jui misil nir, scilicol Patris. Idoo,
voluntateni : sicut prohanl Ires indactie Mallli. x, 20, cl dc aliis (|uisuum pio-
auctoritates. Quidain autcni liabent ad poniint doctrinam dicit : \on vos eslis
sermonem dis|)lic(Miliani, proptcrca quia qui loquimini, sed Spiriius Patris vestri
vitio conlrario liabcnl inrccfain aiiiinali- qui loquilur in vobis.
tatem. J^ccli. x.xi, IH : Audivit hiuurio- « Sed qui misit me Paler. » Juau. xiv,
sus, ct displiccbit illi, et projicict illud 10 : Paler in nie manens,ipse /acit opcra.
post terguni suuni. Quidam aulcm non Luc. XII, 12 : Spiritus sanclus docebit vos
curant, quia reputant simplex. Ill Ue- in ipsa liora, qiiid oporteat vos dicere '.

gum, XIV, U : Me projecisli post corpus « Ipse milti niandatum dcdit quid
tuuni. Quidam auteui contemnunt pro- dicam » in mcipso, in corde sermonem
pter superbiam et fastum saeculi, 1 Ke- formando, « et (juid loquar » ad alios,
gum, XV, 20 : Projccisti sermoneni Do- seriuonem proponendo. Psal. lxxxiv, 9 :

inini, ct projiciet te Dominus ne sis rex Audiam quid lo(piatur in mc Doininus

super Israel. Deus.
II ic ergo talis « liabct qui Judicet
eum, » non quidem ut judex sapientiam « Et scio quia mandalum ejus, elc. »
dictando, sed sicut adversarius accusa-
tionem conlra eum proponendo et pro- « Et scio, » [)er natani a Palre scien-
bando. tiam, quia ego ipse suin genilus a sa-
picntia ingenita : unde per indivisam ab
eo scientiam scio « quia mandatum ejus, »
" Sermo enim quem looutus
quod milii venienti in mundum injunxit,
sum, etc. »
« est vita ap.terna, » hoc est, causa vitae
oeternaj in redemplis. Kzechiel. xx, 11 :

Sermo in (|uo oinnibus doctrinam Dedi eis prsecepta, quse facicns liomo
tidei ct vitse ostendi, (( illc Judicabit vivet in eis. Unde, Ezechiel. xviu, *.), de
eum, » non nunc in primo advcnlu, sed servante inandata dicitur : Vita vivet, ct
« in yiovissiyno dic, » vcl vitae su?e, non morietur. Mallh. xix, 17 : Si vis ad
quando judicium tiet de anima vel « i)i :
vitam ingredi, serva mandata. Psal.
novissimo die » mundi, quando judicium xxxiii, \'i : Quis esl liomo (jui vult
fiet dc mundo. Daniel. vii, 10 Libri :
vitam, diligit dies viderc bonos?
aperti sunt. Apocal. xx, \'l Et vidi :

mortuos, magnos el pusillos;...et Judi- (( QucG ergo ego loquor, etc, »

cali sunt niortui ex his qux scripta

crant in libris. Zacliar. v, 1 et 3. Ecce (iOnclusio cst ex omnibus praediclis.

volumcn volans :... quia omnis /ur, « Quse ergo ego loquor, » docens in
sicut ibi scriptum est, Judicabitur, mundo, « sicut dixit milii Pater, » qui
otc. sum Verbum ojus, « sic loquor. » Ad
Hujus autem ostcndit causam cum Ilebr. 1, 2 ; Novissime diebus istis locu-
dicit : tus est nobis in Filio.

' Cf. .Marc. .\iii, 11.

 IN EVANG. JOANNIS, GAP. XIII. 497

GAPUT XIII.

Jesus a cccna prxcinctus, lavat pedes discipulorum, renuente primum Pe-

lijiteo

tro, exhortans ut idem invicem faciant : proditorejn suum Joanni indicat :

quo post buccellam egresso, dicit se clarijicatum : de novo mandato dilectio-

nis : Petro trinam prcedicit sui abnegationem.

1. Ante diem festum Paschae, sciens 10. Dicit ei Jesus ; Qui lotus est, non
Jesus quia venit hora ejus ut indiget nisi ut pedes lavet, sed
transeat ex hoc mundo ad Pa- est mundus totus.Et vosmundi
trem, cum dilexisset suos, qui estis, sed non omnes.
erant in mundo, in finem di- 11. Sciebat enim quisnam esset qui
lexit eos '. traderet eum : propterea dixit :

2. Et coena facta, cum diabolus jam Non estis mundi omnes.

misisset in cor ut traderet eum 12. Postquam ergo lavit pedes eorum,
Judas Simonis Iscariotaa, et accepit vestimenta sua, cum
3. Sciens quia omnia dedit ei Pater recubuisset iterum, dixit eis :

in manus, et quia a Deo exivit, Scitis quid fecerim vobis?

et ad Deum vadit, i3. Vos vocatis me Magister, et Do- :

4. Surgit a coena,et ponit vestimenta mine et bene dicitis, sum et-

:

sua, et cum accepisset linteum, enim.

prtecinxit se. 14. Si ergo ego pedes vestros, Do-
lavi

5. Deinde mittit aquam in pelvim, et minus et Magister, et vos debe-

ccepit lavare pedes discipulo- tis alter alterius lavare pedes.
rum, et extergere linteo quo i5. Exemplum enim dedi vobis, ut
erat pra^cinctus. quemadmodum ego feci vobis,
6. Venit ergo ad Simonem Petrum. ita et vos faciatis.
Et dicit ei Petrus Domine, tu : 16. Amen, amen dico vobis, non
mihi lavas pedes? est servusmajor domino suo :

7. Respondit Jesus, et dixit ei Quod : neque apostolus major est eo

ego facio, tu nescis modo, scies qui misit illum'.
autem postea. 17. Si heec scitis, beati eritis si feceri-
8. Dicit ei Petrus : Non lavabis mihi tis ea.

pedes in aeternum. Respondit 18. Non de omnibus vobis dico : ego

ei Jesus Si non lavero te, non
: scio quos elegerim sed ut :

habebis partem mecum. adimpleatur Scriptura Qui :

9. Dicit ei Simon Petrus Domine, : manducat mecum panem, le-

non tantum pedes meos, sed et vabit contra me calcaneum
manus, et caput. suum. '.

' Matth. XXVI, 2 , Marc. xiv, 1 ; Luc. xxii, 1. 3 PsaL XL, 10.
* Matth. X, 24 ; Luc. vi, 40 ; Infra, xv, 20.

XXIV 32
 .

498 D. ALB. MAG. OHI). IMLEI).

ly. Amodo dico vobis, priusquam aut cgenis ut aliquid daret.

fiat, ut cum factum fuerit, cre- 3o. Cum ergo accepissct ille buccel-
datis quia ego sum. lam, exivit continuo. Erat au-
20. Amen, amen dico vobis, qui acci- tem nox.
pit si quem miscro, me accipit : 3i. Cum ergo exisset, dixit Jesus :

qui autem me accipit, accipit Nunc clarificatus est Filius ho-

eum qui me misit'. minis, et Deus clarificatus est

21. Cum hasc dixisset Jesus, turbatus in eo.

est spiritu, et protestatus est, et 32. Si Deus clarificatus est in eo, et
dixit : Amen, amen dico vobis, Deus clarificabit eum in semet-
quia unus ex vobis tradet me-. ipso : et continuo clarificabit
22 Adspiciebant ergo ad invicem disci- eum,
puli, htesitantes de quo diceret. 33. Filioli, adhuc modicum vobiscum
23. Erat ergo recumbens unus ex dis- sum. Queeretis me : et sicut
cipulis ejus in sinu, Jesu, quem dixi Juda^is ego vado, vos
: Quo
diligebat Jesus. non potestis venire ^ et vobis :

24. Innuit ergo huic Simon Petrus, et dico modo.

dixit ei : Quis est de quo di- 34. Mandatum novum do vobis, ut di-
cit? ligatis invicem* : sicut dilexi
25. Itaque cum recubuisset iile supra vos, ut et vos diligatis invicem.
pectus Jesu, dicii ei : Domine, 36. In hoc cognoscent omnes quia
quis est? diseipuli mei estis, si dilectio-
26. Respondit Jesus Ille est cui ego : nem habueritis ad invicem.
intinctum panem porrexero. Et 36. Dicit ei Simon Petrus : Domine,
cum intinxisset panem, dedit quo vadis ? Respondit Jesus :

Jud^e Simonis Iscariota^. Quo ego vado, non potes me

27. Et post buccellam,introivit in eum modo sequi sequeris autem :

Satanas. Et dixit ei Jesus : postea.

Quod facis, fac citius. 37. Dicit ei Petrus : Quare non pos-
28, Hoc autem nemo scivit discum- sum te sequi modo? animam
bentium ad quid dixerit ei. meam pro te ponam \
29. Quidam enim putabant, quialocu- 38. Respondit ei Jesus : Animam
los habebat Judas,quod dixisset tuam pro me pones ? Amen,
ei Jesus Eme ea qua^ opus : amen dico tibi, non cantabit
sunt nobis ad diem festum : gallus, donec ter me neges.

» Matlh. X, 40 ; Luc. x, 16. * Levit. XIX, 18 ; Matth. xxit, 39 ; Infra, xv, 12.
* Matth. XXVI, 21 ; Marc. xiv, 18; Luc. xxii, ^ Matth. XXVI, 33 ; Marc. xiv, 29 ; Luc. xxii,

21.
l. 33.
* Supra, VII, 34.
 IN EVANG. JOANNIS, CAP. XllI-1, 409

quarto, ostendit quod in hac doctrina cst

omnis dilectionis sua; complementum.
Dicit ergo :

IN CAPUT XIII JOANNIS

« Ante diem festum Paschae, »

ENARRATIO.
Hoc est, azymorum, cujus
ante diem
vespera erat quartadecima Luna ad ve-
« Ante diem festum Paschffi, sciens sperum, hoc est, ante diem ccenae, quando
Jesus quia venit hora ejus ut transeat agnus immolabatur ad vesperum sicut :

Exod. xu, 2 et seq. In hoc

proecipitur,
ex hoc mundo ad Patrem, cum dile-
enim Pascha doctrinam perfectionis erat
xisset suGS, qui erant in mundo, in
expedieus exhibere discipulis et Apo-
finem dilexit eos. »
stolis. Ante totum ergo diem festi, et ante
omnia quae fuerunt facta in festo,
Hic incipit pars de praeparatione ad « sciens Jesus, » et praesciens sicut Deus.
sanctificationem passionis et sangainis EccH. XXIII, 29 : Domino Deo antequam
Domini, ex instructione sacramentorum. crearentur omnia sunt agnita : sic etpost
Et quia sacramenta haec committuntur perfectum respicit omnia, Joan. xviii, 4 :

discipuUs, ideo hic instruit discipulos ad Scie?is omnia quse ventura erant super
hujusmodi prseparationem, cum in prae- eum.
cedenti capilulo instruxerit communiter, « Quia venit hora ejus, » non electio-
et discipulos et alios, tam Gentiles quam nis stellarum vel fati, sed impletionis sa-
Judaos. cramentorum : quando omnia quse dicta
Dividitur autem islud capitulum penes et praefinita sunt de eo, adimpleta sunt.
ea quae facta sunt in ccena quando Chri- Joan. VII, Tempus meum nonclum ad-
6 :

stus dedit corpus suum. Et hsec sunt duo venit : tempus autem vestrum semper
memoranda facta, scilicet, humilitatis in est paratum. II ad Corinth. vi, 2 Ecce :

lotione peduni, et charitatis in exhibibi- nunc tempus acceptahile, ecce nunc dies
tione corporis sui et sanguinis. Primo salutis. Haec enim fuit hora Christi
ergo agit de instructione humilitatis, se- quantum ad operationem salutis, et fuit
cundo de instructione charitatis, ibi, hora adversariorum quantum ad imple-
f. 21 : « Cum hsec dixisset Jesus, turha- tionem suae malitiae et malae voluntatis.
tus est spiritu, etc. » Luc. xxu, 5ti Haec est hora vestra, et :

Prima harum dividitur in tria : in potestas tenehrarum.

quorum primo ponit convenientiam
temporis per quam venit ad hanc doc- « Ut transeat ex hoc mundo ad
trinam : in secundo, ponit factum ex quo Patrem. »

format doctrinam, ibi, f. 2 : n Et ccena

facta, etc. » In tertio autem, format ex Hoc est enim factum in festo signa-
facto doctrinam ad humilitatem inclinan- tum. Exod. XII, 11 : Est enim Phase, id
lem, ibi, y. 12 : « Postquam ergo lavit est, transitus Domini. Sic enim transivit
pedes eorum, etc. » antiquitus per vEgyptum, suos liberans
In primo quatuor dicit : in quorum et protegens, et introivit ad Patrem, ofTe-
primo tangit tempus ex festo huic doc- rens sanguinem suum sicut agni immo-
trinae congruum : in secundo, ponit id lati pro nobis. Ad Hebr. ix, 2i : Non in
quod est in ipso festo significatum : in manufacta sancta Jesus introivit, exem-
lertio, tangit quod est istius doctrinse pla vc?'orum, sed in ipsum coelum, ut
proprium motivum el causativum : in appareat nunc vultui Dei pro nobis.
300 D. ALB. MAG. OHI). PH.KI).

Mors uulein Douiini (licitur tnDisilus, dilectione, et in finem doni dati cx dilc-
quasi propria polcstale Iransiens : nam ctione.
nus(juani a niortis vinculis vel inleini De fine perseverantiae est, quod usque
clauslris detentus fuit, sed omnia lalia ad mortem non interrupit dilectionem :

per mortem el irifernum Iransiens ad et mors dilcctioncm non tcrminavit, sed

vitam confrefrit. Psal. cvi, 10 ct 17 : in aeternum dilcclionem continuavit.

CoiitrivU porlas sereas, ct vectes /erreos Cantic. viii^ (i et 7 : Fortis est ut mors
conjrcgil. Siisccpit eos de via iniquitatis dura sicut infrrnus semulatio :
diicctio,
eorum. lampadcs ejus lampades ignis atque
flammarum. Aquas multse,, hoc est,
« Gum dilexisset suos. » inundationes passionum, non potucrunt
exstinguere charitatcm, scilicet Dei.
« Cum dilcxisset suos » in omnibus, In finem autcm consummationis in
et in opere el in tempore. Proverb. xvn, dilectione dilexit : quia ad summum cha-
17 : Omni tcmpore diligit qui amicus ritatis dilexit. Psal. Omnis cxviii, 90 :

est. Osee, xiv, 5 : Diii(/am eos sponta- consummatio7iis vidi finem, latum man-
meus ab eis.
nee, quia avcrsus est furor datum tuum nimis. Omnis enim con-
Suos autem dicit qui nullum alium dile- summatio factorum finita cst. Spiritus
xerunt praeter eum, qui nullum alium autem charitatis Christi nimis est latus,
dilectorcm habucrunt nisi eum, et qu quia linem non habet. Joan. iii, .34 Non :

nihil qusesierunt praeter dilectioncm ejus enim Deus dat spiritum ad mcnsuram.
Solum enim diligil Deum, qui nihil con In finem autcm operis in dilectionc
tra eum diligit. Psal. xvu, 2 : Diligam te facli dilexit quia opus majus esse non
:

Domine, forlitudo mea. Ipse etiam di potuit. Et in finem perfectionis fuit, quod
lector eorum fuit. Deuler. xxxiii, 3 pro amicis ad salutis effectum, et pro
Dilexit populos, omnes sancii in manu omnibus ad salutis sufficientiam mortuus
illius sunt. Hi nihil quaerunt nisi dile- fuerit. De primo dicitur, Joan. xv, 13 :

ctionem. Unde Augustinus : « Dilig te, Majorem iiac dileciionem nemo habet,
Domine, etc. » Cantic. viii, 7 : Si dederit ut animam suam ponat quis pro amicis
homo omnem substantiam domus suse pro suis. De secundo dicitur, ad Roman. v,
dilectione, quasi nihil despiciet eam. 8 et 9 Commendat autem charitatem
:

Sic ergo cum dilexisset suos « qui suam Deus in nobis, quoniam cum ad-
erant in mundo, » quamvis non essent huc peccatores essemus, secundum tem~
de mundo : et ideo dilectione Dei indi- pus Cliristus pro nobis mortuus est.
gebant. Dc mundo non
Joan. xvii, 16 : De iine autem doni dati ex dilectione
sunt, sicut et ego non sum de mundo. In est, quod dcdit sui corporis et sanguinis
mundo enim esse, est concupiscentiis sacramentuin. Cantic. v, 1 ; Comcdite,
mundanorum involvi. Joan. xv, 19 Si : amici, et bibite : et inebriamini, charis-
de mundo fuissetis, mundus quod suum simi.
eral diligeret quia vero de mundo non
: Sic ergo « in finem diiexit eos. »

estis, propterea odit vos mundus. Et idco Unde Gregorius : « inefi"abilis circa
Christi dilectione indigebant. nos tuae charitatis dilectio, ut servum
redimcres, Fihum tradidisti. » Ad Ro-
(( In fmem dilexit eos. » man. viii, 32 Etiam proprio Fiiio suo
:

non pepercit, scilicct Deus, sed pro nobis

In finem perseverantiae in dilcctione, omnibus tradidit ilium.
ut dicit Chrysoslomus, in finem consum-
mationis in dilcctione, et in finem operis
in dileclione, et in finem pcrfectionis in « Et coBna facta, cum diabolus jam

I
 li\ EVANG. JOANNIS, CAl>. Xlll-2, 3. 501

misisset in cor ut traderet eum Judas lus, ))auctor omnispcrversitatis, ajam, »

Simonis Iscariotse, in coena : quia etiam beneficium exhibi-

tionis coense, et conccenationis cum
Sciens quia omnia dedit ei Pater in
Christo. non revocavit eum a malitia,
manus, et quia a Deo exivit, et ad
sicut dicit Chrysostomus. Psal. xl, 10 :

Deum vadit. »
Homo pacis meas, qui edebat panes meos,
in quo speravi, magnificavit super me
Flic jam incipit pars secunda. Ponit supplantationem.
autem hic factum ex quo format doc- Cum ergo diabolus sic sua tentatione
trinam. « misissel in cor, » non ita quod aliquid
Habet autem duas partes in quarum : a se ipso creatum injecerit : sed sic quia
prima dicit ad factum liumilitatis Christi de suo per suggestionem immisit sic, ut
prseparationem in secunda aulem, in
: inlenderet cogitalionem qua3 intus erat.
facto Christi descrlbit humilitatem, ibi, Fecit quod dicitur in Psalmo Lxxvn,
t. 4 : « Swgit a coena, » 49 : Immissiones per angelos malos. Et
Adhuc, in prseparatione sunt quatuor : ideo dicit : « In cor, » et non, in corde :

coence, scilicet typicae perfectio, Judae ad quia non in corde erat creans, sed citra
tradendum Dominum a diabolo perfecta cor, insidiando circumvolans, et suaden-
lentatio, omnium a Deo Patre Christo do blandiens, ut dicit Gregorius : ut
facta traditio, Filii ad Patrem per opus suam perficeret voluntatem. Matth. xni,
redemptionis reditio. 23 : Inimicus homo hoc fecit, scilicet,

Dicit ergo : « El coena facla, » non quod superseminavit zizania bono se-
quidem corporis et sanguinis Domini, mini, quod Christus saepe in corde Judse
sed Veteris Testamenli coena, quse fuit in seminavit. Inimicus autem homo dicilur
oblatione et comestione agni typici. diabolus : quia saepe tentando ad humana
Causa autem quod prius agnum cum
fuit se conformat ut decipiat. Act. v, 3 Cur :

discipulis comedit antequam lavaret eos : tentavit Satanas cor tuuni ? hoc est, ten-
quiaagnus ille cum non esset nisi ligura- tando decepit.
lis, non exigebat lotionem. Corpus autem Ut traderet ewn, » scilicet Chri-
«

dominicum non datur, nisi prius lotis lo- stum, Judseis. II Machab. v, 13 Qui :

tura expialionis. Tsa. lu, 11 et 12 : Mun- legum et patrise fuit proditor.

damini, qui fertis vasa Domini. Quoniam aJudas, Simonis Iscariotas >•> iiVms. Pa-
non in tumultu exibitis, etc. Isa. i, 16 : terenimejus Simon dicebatur Iscariotes,
Lavamini, mundi estote^ auferte malum hoc est, talis civitatis civis, quse memoria
cogitationum vestrarum ab oculis meis. mortis, ut in ante habitis diximus, inter-
Hac ergo ccena agni typici peracta et facta, pretatur. Luc. vi, 13 : Elegit Judam
quia coena est ultima comestio post quam Iscariotem qui fuit proditor.
non est alia, statim inchoavit novam le- Sic ergo perfecto animo prodendi in
gem.Levit. xxvi, 10 Comedetisvetustis- :
proditore,
sima veterum, et vetera novis superve-
nientibus projicietis. « Sciens quia omnia dedit, etc. »

« Gum diabolus jam misisset, etc, » « non Judas, sed Jesus,

Sciens, » « quia
omnia dedit ei Pater in manus, » hoc
est in potestatem. Potuit declinare pro-
Secundum est, in quo notatur perfe- ditorem si voluisset, vel Apostolis mani-
ctio traditionis per completam maiitiam festare corrigendum, vel eliam interfi-
esseapud proditorem. ciendum : sed noluit, ut ostenderet
Et hoc est quod dicit : c Cum diabo- propria voluntate se pati, et non para-
 102 D. ALR. MAG. ORD. PR.™.
tum csse ad ulliononi vfl sui (lefensio- l*^t dicil quatuor, scilicet, surrectionem
noni, s('(l polius ad sui volunlatcm vol ad obsc(|uii humilitatcm, impedientium
bonelicii cxliihilionem et obsequium : ut a sc remotionem, expedientium assum-
pci- Jiumilitatcm rcvocarct obscquii, si ptionem, ct obsequii inchoationem.
vellct : si autcm nollct, non cogeretur. De priino dicit : « Surgit, » ut servire
Ad Romaii. xii, 19 : Non vosmeiipsos esset enim qui formam
paratus. Ille

defcndenles, charissimi, sed dale locum scrvi acccperat, modo humilium actum

ir.c. Scriptum enim Mild vindicta, est : servi exhibuit. Ad Philip. ii, 7 Semet- :

ego retribttam, dicit Dominus. llac ergo ipsum exinanivit, formam servi acci"
de causa dicit : <( Sciens, » ul Dcus. Job, piens. Matth. xi, 29 : Discite a me, quia
X, 13 : JIxc celas in corde iuo, iamen mitis sum et humilis corde.
scio quia iinivcrsorum memineris. « autem ad transeundum,
Surgii »

Quia omnia
« dedii ei Pater hi quia agnus typicus a stantibus comede-
manus, » hoc est, in potestatem. Joan. batur. Et sic docuit suos paratos esse ad

iii, 35 : Pater diligii Filium, ei omnia transeundum. Psal. cxxvi, 2 : Surgite

dedit in manus ejus. Matth. xxxviii, 18 :
postquam sederitis ,
qui manducatis
Daia esi ynihi omnis potestas in coslo et panem doloris. Panis enim doloris est
in terra. Estlicr, xui, 9 : hi ditione iua ccena passionis. Isa. xxi, 3 : Pone men-
cuncta sunt posila, el non esi qui possii sam, contemplare in specula comedentes
tuse resisiere voluniaii. et bibenies : surgiie, principcs, etc.

(i Ei quia^ » hoc est, sciens ctiam Sic crgo « surgit a coena)) agni typici,

Jesus « quia a Deo exivit » veniens in sicut diximus, signans quod de hac ccena
mundum, vel per Eeternam generatio- non est amplius gustandum. Matth.
nem. Joan. viu, Ego ex Deo processi
i-2 :
xxvi, 29 No)i bibam amodo de hoc ge-
:

ei veni, scilicet inmundum. Item, iii, 2 : nimine viiis, usque in diem illum cum
Scimus quia a Deo venisii Magi- illud bibam vobiscum novum in regno
ster. Patris mei, hoc est, in sacramento Eccle-
« Ei ad eum vadit, » omnia quse per siae.

opus redemptionis acquisivit Patri re- Hoc est ergo quod dicit.

ducens. Joan. xvi, 3 Vado ad eum qui :

misit me.liemt ibidem, j;r..28 Exivi a : « Et ponit vestimenta sua. »

Patre, ei veni in mundum : iierum relin-

quo mundum, ct vado ad Pairem. Et est Ecce impedimentorum ablatio, quae
sensus : Cum omnium esset potens, et impediebant obsequii diligentiam. Unde
sciret quia in humilitate venit, et in hu- minislrantes /jr^cm^e dicunlur. Luc. xii,
militate humana formam vivendi dedit : 37 : Prsecingei se, ei faciei illos discum-
voluit etiam in finem non potenter malo bere, ei transiens ministrabii illis. Ilaec
proditoris resistere, nec horam in qua tamen positio veslimentorum signat sy-
impleturus crat sacramentum passionis nagogae qua aliquando vestitus fuit de-
effugere, sed suis successoribus patien- positionem. Illa enim aliquando in
tiae et humilitatis exemplum relinquere. patribus et prophetis fuit decoris sui
Et ideo omnia prsesciens et potens, vestimentum : modo autem in pessimis

successoribus sorduit, et ab operibus suis

eum impedivit : et ideo hoc vestimen-
tum deponit.
4 « Surgit a C(Dena, et ponit vesti-
autem Hieronymus, quod Chri-
Dicit
menta sua, et cum accepisset linteum,
stus quater vestimcntum deposuit sed :

praecinxit se. tribus vicibus resumpsit. In ccena enim

Deinde mittit aquam in pelvim. » deposuit, et resumpsit : illusus a militibus
 IN EYANG. JOANNIS, CAF. Xlll-i, 5. )03

deposuit, et resumpsit : flagellatus a ante faciem Domini, puer, accinctus

praeside ad columnam deposuit, et re- ephod lineo. Eccle. ix, 8 : Omni tempore
sumpsit : nudatus in cruce deposuit, et si?2t vestimenta tua candida. Apocal. iii,

non resumpsit. 5 Qui vicerit, sic vestietur vestibus al-

:

Prima depositio vestium quge cito re- bis. PsaL ciii, 21 Amictus lumine sicut :

sumpta est, significat separationem eo- vestimento. Inter colores enim plus lu-
rum qui recedentes a Christo cito redi- minis habet ille qui albus vocatur. In
erunt : sicut Petrus qui per negationem signum hujus, EzechieL ix, 3, dicitur
recessit, et ad primum Christi respectum quod ille qui signum crucis et passionis
redivit quidam alii ex Apostolis et
: et liberandis impressit, indutus erat lineis,
discipulis, sicut Thomas. Secunda depo- et atramentarium scriptoris habebat in
sitio significat illos qui recedentes non lumbis suis.
redeunt nisi per specialem Spiritus sancti
visitationem : sicut illi qui per tidem in « Deinde miitit aquam in pelvim. »

Penlecoste adChristum redierunt,quando

visibiliter Spiritum sanctum receperunt, « Aquam » expiationis sordium, quae
et ideo diutius exspectaverunt. Tertia de- significat gratiam sanguinis intus expi-
positio et resumptio significat eos qui antem. EzechieL xxxvi, 23 : Effundam
non nisi in fme vitse suse vel in fine super vos aquam mundam, et mundabi-
mundi revertentur. Quarta depositio et mini ab omnibus inquiname72tis vestris.
non resumptio significat eos qui num- Unde Glossa : « Aquam mittit, » quia
quam revertentur, sed in peccatis mo- sanguinem in terram etTudit, ut vestigia
rientur. In omni autem i&ta depositione credentium mundaret. » Misit autem
spirituali deponitur vestis sordida, et re- aquam « in pelvim. » Pelvis autem istani
sumitur candida et luminosa, quse in ob- continens expiationis aquam effunditur,
sequio Christi non impedit, sed promo- ut vestigia tidelium laventur. Hajc est
vet et proficit ad purificationem. Psal. pelvis quae facta est ad usus ablutionis
XXIX, 12 : Conscidisti sacciim meum, et sacerdotum, sicut legitur, Jerem. lu, 19.
circumdedisti me Isetitia. Significatur Missa ergo aqua in pelvim,
autem istud, Zachar. m, 4 : Auferte ab
eo, scilicet a Jesu sacerdote magno, « Et coepit lavare pedes discipulo-
vestimenta sordida. Genes. xlt, 14 : rum, et extergere linteo quo erat prse-
Eductum de carcere Joseph totonderunt, cinctus. »
ac veste mutata, obtulerunt ei, scilicet
regi. Hic incipit ministerium humilitatis.
Et hoc dupliciter describitur, scilicet,

« Et cum aecepisset linteum, etc. » simpliciter, et secundum reverentiam

quam Petrus exhibuit.
Tangit expedientium ad obsequii as- Sirapliciter autem cum dicit « Et :

sumptionem : et hsec sunt linteum, pel- coepit lavare, » hoc est, lotionem discipu-
vis, et aqua. lorum inchoavit. Et sunt hic tres opi-
Primo, linteo se praecinxit. Et hoc est niones, quarum una est Chrysostomi,
quod dixit « Et cum accepisset linteum,
: qui dicit, quod inchoavit a proditore : ut
prxcinxit se. » Luc. xii, 37 : Prascinget primam exhibens humilitatem, a prodi-
se, et faciet illos discumbere. Linteum tione revocaret sed non valuit, quia :

autem istud significat byssum candoris confirmatain malilia ejus perlinacia fuit.

innocentiae et jusliticationis Sanctorum : Eccle. VII, 14 : Considera opera Dei,

quia illo absterguntur sordes vitiorum. quod nemo possit corrigere quem ille
I Regum, II, 18 : Samuel ministrabat despexit. Alii dicunt quod incipit a mi-
 50i D. ALH. MA(i. OHI). PII.KI).

noribus, ct porvenil us»nie ad primos. Et Et dicit ei Petrus : Domine, tu mihi

hoo (liouiil projder vcrhutn Domini, lavas pedes?
Maltli. xx, l() : Sic ernnt novissimi pri-
Respondit Jesus, et dixit ei : Quod
mi, et primi novissimi. Augustinus
ego facio, lu nescis modo, scies au-
autem dicit, quoJ incepit a Petro quia :

major fuit et princeps Apostolorum. tem postea.

Unde ("ilossa (juis nesciat primum : v» Dicit ei Petrus : Non lavabis mihi
Apostolorum esse Petrum? » Etsicordi- pedes in aeternum. »
natur liltera cum dicit : « Coepit » hoc
ministerium liumilitatis inchoando, et « Vmit ergo, » ministerium inchoan-
renit cum linteo et pelvi ad Simoncm do : ut dicit Augustinus. « Ad Simonem
Petrum. Petrum, » qui summus inter alios fue-
Dicit ergo : « Cfppit lavare pedcs dis- rat : et ideo fuit ab eo inchoandum. Ad
cipulorum. » Matlh. xx, 28 : Filius ho- Roman. xni, 7 : Cui honorem, honorem.
minis non venil ministrari, sed mini- Dicit ergo Dionysius, quod lex divini-
strare, cl dare animam suam redem- tatis est, per prima media, et per ultima
ptionem pro multis. Sic ergo formam media reducere. Et sic fecit Christus,
servi accipiens, etiam aclum servi proe- incipiens a principe Apostolorum, sicut
tendit. Unde propter nimiam Immilita- Daniel. x, 11, Angelus praecepit Da-
t'3m dicit, llabacuc, iii, 2 : « Conside- nieli : Sta in gradu tuo. Et sic prophe-
ravi opera tua, et expavi '. » Quis enim tice praedixit Psalmista, Psal. xlvii, 14 :

non expavesceret ])ominum majestatis Distribuitedomos ejus, etc. Sic fratres

ad pedes pauperum servorum procum- Joseph sederunt coram eo, primogenitus
bere, et pedes eorum lavarc? Psal. lxxx, juxta primogenita sua '.
7 : Manus ejus in cophino servierunt : et Et sic hic tangitur specialiter reve-
lingua ejus inter principes loquebatur rentia Petri ad Dominum pedes lavan-
sapientiam. tem.
« Et extergere linteo c/uo » ipse « erat Et tanguntur in hoc duo, scilicet, re-

prsecinctus, » hoc est, mundo candore verentia Petri, et obedicnlia.

quo se praecinxit, quod niliij poterat Reverentia habet duos paragraphos :

umquam immunditiae aspergi in ipsum. unum quidem de Petri reverentia : se-

Sapient. vii, 24 et 25 : Attingit, scilicet cundum autem de dispensationis instru-
sapientia, ubique propter suam mundi- ctione.
tiam,... Nihil inr/uinatum in eam incur- Dicit ergo : « Et dicit ei Petrus, » ex
rit. Bene enim illum prcecingi candore reverentia et pavescens deitatem et ma-
competebat, quia, sicut dicit Sapien- jestatem : « Domine, tu milii lavas
tia, Candor est lucis seternse,
VII, 26 : pedes ? » 7\c si dicat : Tu majestatis Do-
et speculum sine macula Dei maje- minus cceli et terrae, Dominus in omni-
statis, et imago bonitatis illius -. Hoc bus, qui leprosos mundasti, caecos illu-
ergo lintco munditiae cinctus fuit, quo minasti, et omnia genera morborum et

omnium discipulorum sordes abster- mortis curasti. Tu, inquam, talis ac

geret. tantus, mihi misero pauperculo humili
piscatori lavas pedes ? quod sordidius et

infimum in corpore meo est membrum.

« « Venit ergo ad Simonem Petrum. Ac si dicat verba Apostoli, adHebr. xii.

' Vulgata habet, Habacuc, iii, 2 : Domine, Vapor est virtutis Dei, et emanatio qusedam est

aiidivi orationem tuam, ct limui, elc. claritatis omnipotentis Dci sincera, etc.
» Dicitur eliam de sapientia, Sapient. Vii, 2u : ' Genes. xliii, 33.
 .

IN EVANG. JOANNIS, CAP. Xlll-T, 8. 50")

21 : sum, et tremehundus
Exterritus citur, Matth. xiii, 11 : Vobis datum est

Sic Moyses, Exod. iii, G, prope timuit nosse mysteria regni coelorum, illis au~
accedere ubi Dominus apparuit. Quo- tem non datum, nisi in parabolis.
est

modo ego sustinebo ut mihi pedes lavet IVicendum, quod hoc verum est tem-
Dominus majeslatis ? Psal. cxxxi, 7 : pore debito, quo prae caeteris acceperunt
Adorabimus iu loco ubi steterunt pedes spiritum illuminationis. Et hoc sigaatum
ejus. Non hactenus procubuit ante nos, est, Daniel. xii, 9, cum dixit Angelus Ga-

ut pedes lavaret Dei Filius. Dictum est briel : Vade, Daniel, quia clausi sunt si-

Moysi, Exod. hi, d : Ne appropies huc : gnatique sermones, usque ad prsefmitum

solve calceamentum, scilicet pecualis tempus. Preefinito a Deo tempore omnia
pellis : quia locus in quo stas, propin- haec discipulis et non aliis sunt revelata.
quus Domino, ierra sancta est. Et quo- Sicut enim primus homo per superbiam
modo suslincbo quod procumbens appro- cecidit, et omnis posteritas in ipso.
pinquot mihi Dominus in lotionem Psal. XXXV, 12 et Non veniat mihi
13 :

pedum, et intimum obsequii humani pes superbise^ et manus peccatoris non

officii mihi exhibeat ? moveat me. Ibi ceciderunt qui operantur
IIoc est ergo quod interrogando dicit : iniquitatem. Ita oporluit quod per humi-
« Domine, tu milii lavas pedes ? » Dixit litatem secundi parentis resurgeret ge-
patriarcha Jacob, Genes. xxxviii, 17 : nus humanum. Jacobi, iv, 6 Deus su- :

Quam terribilis est locus iste I whi Do- perbis resistit, humilibus autem dat gra-
minus apparuit, et non terrebitur pulvis, tiam. Et hoc scivit postea Petrus,
ante cujus pedes procumbit coeli et terrae quando cognovit humilitatem Crucifixi.

Dominus et Deus ?
« Dicit ei Petrus : Non lavabis,
« Respondit Jesus, et dixit ei, etn. » etc. »

Dixit Jesus sicut illuminator dispen- « Dicit ei Petrus, » non ex obstina-

sationis, quam exhibens, formam humi- tione, sed ex humillima reverentia quam
litatis assumpsit et officium « Quod : habuit ad Christum, tamen aliquantulum
ego facio, forma humiUtatis quam
» in indiscreta « Non lavabis mihi pedes in
:

exhibeo, et purilicatione quam impendo, seternum. » Hoc quidem dixit Petrus,

« tu nescis modo, » quam scilicet neces- sicut dicilur, Luc. ix, 33 : Nesciens quid
sarium est vobis humilitatis exemplum : diceret. Non enim adhuc scivit, quod
quia post totum illud, adhuc cum Luci- qui non lavatur a Christo, illotus et im-
fero superbient, qui vicarii et sucessores mundus permanet : et solus ille munda-
Christi existunt. Aliter enim non potuit tur, cujus pedes animse, hoc est, intel-

nostrae superbijje tumor curari nisi per lectus et affectus mundantur. Psal. l, 9 :

maximam humilitatem Redemptoris. Lavabis me, et super nivem dealbabor.

Matlh. XI, 29 : Discile a me, quia mitis Oportet enim intellectum lavari ab
sum et humilis corde. Hic est ludus quo errore, et atrectum ab illicito amore et

David manu fortis, et adspectu desidera- a peccato. NuUus enim lotor est horum
bilis, deposito vestimento, in ephod pedum nisi Christus. Unde, Job, ix, 30
lineo lusit ante arcam. II Regum, vi, et 31 '.
Si lotus fuero quasi aquis nivis,
22 Ludam,
: et vilior fiam plus quam ei mundissimge manus
fulserini velui
factus sum : et ero humilis in oculis mese, iamen sordibus intinges me, ei
meis. ahominabuntur me vesiimenta mea.
« Scies autem postea, » quando Spiri- Nulla enim purificatio est sacrificiorum
tum acceperis illuminationis. vel sacramentorum Veteris Testamenti
Sed objicitur in contrarium quod di- (quaj tamen de coelo sicut nix descende-
 »

ouo
OG I). ALB. MAG. ORD. ViiMD.

lunt), neque purilicalio virtuluni quae luti corpus aqua munda : teneamus spei
vesliunt, naturalium sivc civiliuni, quu? nostrse con/essionem indeclinabilem.
liomineni expurgent : nisi expiatio fidei
Chrisli sit adjuncta. « Dicit ei Simon Pelrus : Domine,
Lnde et lioc Hominus innuit, sub- non tantum pedes, etc. »

dens :

« Dicit ei Simon Petrus, » qui modo,

sicul dicit Glossa, territus de periculo
« Respondit ei Jesus : Si non la- salutis, Simon, id est, obe-
didicit esse

vero te, non habebis partem mecum. diens : concussa enim erat petra solida
de tanto periculo.
9 Dicit ei Simon Petrus Domine, :

Domine, non tantum pedes meos, »

«
non tantum pedes, sed et manus, et
hoc est, afTectus et extrema mea, quae
caput.
taclu terrae sordibus inquinantur, « sed
fO Dicit ei Jesus : Qui lotus est, non et manus, » hoc est, opera mea quae jam
indiget nisi ut pedes lavet, sed est in discussione tua sunt posita : et tiraeo

mundustotus. » quamvis me de his non redarguat con-

scienlia : « et caput, » hoc est, mentis
« Respondit ei Jesns, « purificationem cogitationes quas etiam tiraere incipio.
gratiae quse per Christum facta est prae- Job, IX, 28 : Verebar omnia opera mea,
signans. Joan. i, 17 : Gratia et veritas sciens quod non parceres delinquenti.
per Jesum Christiim facta est. Job, IV, 17 Numquid homo, Dei compa-
:

« Si 710)1 lavero /e, » quod jam prae- ratione, justificabiiur ? Unde licet Petrus
signo in pedum lotione. excederet obediendo plus quam Christus
Et dicuntur tria : damnum non loto- peteret,tamen non peccavit in verbo,
rum, Petri ad lotionem desiderium, et sciens quod omnis homo purificalione
sufticientis lotionis ostensio. affectuum et operum et inlentionura in-
Dicit ergo : « Si non lavero te, » in digeret.
pedibus afTectuum. Zachar. xin, 1 : Erit
fons patens domui David, et habitanti- « Dicit ei Jesus : Qui lotus est, etc.

bus Jerusalem, in ablutionem peccatoris

et menstruatse. « Dicit ei Jesus, » eliara de hoc facto

« Non habebis partem mecum, » hoc dans illuminationem Qui lotus est. » : «

est, in sorte beatitudinis quara acquiro Hic Chrysostomus accipit arguraenlum,

per opus redemptionis, quam sortera quod discipuli ante hoc fuerunt baptizali,
sive partem non nisi loti et mundi me- quamvis non legatur ubi baptizati fue-
cum poterunt oblinere. Levit. xiii, 38 : runt aliter (ut dicit) loti non diceren-
:

Lavabit aqua ea quse pura sunt, et mun- tur. In hac autera lotione baptisrai con-
da erunt. Numer. xix, 13 Quia aqua : sepelitur horao Christo ut expietur. Ad
expiationis non est aspersus, immundus Roraan. vi, 4 : Consepulti enim sumus
erit, et manebit spurcitia ejus super cum per baptismum in mortem.
illo

eum. Et ideo partem non habebit me- Lotus ergo sic per baptisraum, « non
cum. Haec enim ablutio significat ablu- indiget nisi ut pedes lavet, » hoc est,
tionem factam per aquam quse exivit extrema quibus terram attin-
vitae istius

cum sanguine de latere Christi, quae git propter sordes quasdam venialium

lavit omnes sufficienter a conscientia adhaerentes. Thren, i, 9 Sordes ejus in :

mala. Ad Hebr. x, 22 et 23 Accedamus : pedibus ejus, hoc est, in intellectu et

cum vero corde in plenitudiiie fidci^ alfectu. Disponendo enim haec terrena,

aspersi corda a conscientia mala, et ab- intellectus sordidatur per cogitationera.

 , .

IN EVANG. JOANNIS, CAP. XIII-11, \2, 13. 507

et atlectus per amorem temporalium. Sciebat ut Deus, nam omnia scivit

I Regum, XXI, ^ : Via hsec polluta est, antequam tierent. Joan. xviii, 4 Sciens :

sed et ipsahodie sanctificabilur in vasis, Jesus omnia quse ventura erant super
hoc mundabitur post baptismum
est, eum
vestrum. Ergo non indiget aliquis nisi ut « Propterea dixit : Non estis mundi
crebra ablutione confessionis et lacry- omnes. »

marum emundet pedes affectuum de Videtur autem contrarium hujus quod

terrena contagione terrenorum in cogi- dicitur, Isa. lxlv, 6 : Facti sumus ut
tatu et amore. immundus omnes nos, et quasi pannus
« Sed est mundus totus. » II ad Ti- menstruatse universse justitise nostrse.
moth. II, 21 \ Si quis emundaverit se ab Et, ibidem, -^. 6 : Cecidimus quasi fo-
vas in honorem sanctificatum
istis, erit lium universi, et iniquitates nostrse quasi
et utile Domino, ad omne opus bonum ventus abstulerunt nos. I Joannis, i, 8 :

paratum. Si dixerimus quoniam peccatum non ha-

bemus, ipsi nos seducimus, etc. III Re-
gum, vui, 46 : Non est homo qui non
« Et vos mundi estis, sed non peccet.

omnes. Ad hoc dicendum, quod inteUigitur de

immunditia originali et mortali. Sed
Sciebatenim quisnam esset qui tra-
auctoritates inductae de venialibus intel-
deret eum : propterea dixit : Non estis
liguntur. Et illae sunt sordes pedum,
mundi omnes. » quas hic lavat Christus : quia nemo diu
mundus manet ab illis, et oportet illa

Post instructionem Petri convertit continuo mundare. Malach. iii, 3 : Se-

sermonem ad omnium instructionem : debit confians, et emundans argentum :

quia omnes lavando pertransivit. Et ideo et erunt Domino offerentes sacrificia in

dixerunt quidam quod in lotione pedum justitia. Tamen Judas inter istos fuit
ultimus fuit Petrus, quia statim post sicut malum corrumpens : quod etiam
Petrum omnes alloqui incipit. Et dicunt erat exterminandum ab eis, sicut sor-
hi quod proditor primus fuerit, qui ut dilies pedum, hoc est, pedibus concul-
superbus et temerarius prius se ad hoc canda et ejicienda. I ad Corinth. v, 13 :

opus exhibuit, et quia etiam de inferiori Auferte malum ex vobis ipsis. Et, ibi-
gradu fuit. dem, f. 7 Expurgate vetus fermen-
:

Dicit ergo : « Et vos mundi estis, » tum, ut sitis nova conspersio sicut estis ,

quia a me mundati. I ad Corinth. vi, azymi. Job, i, 6 Cum venissent filii Dei :

11 : Abluti estis, sanctificati estis, sed ut assisterent coram Domino, affuil in-
justificati estis in nomine Domini nostri ter eos etiam Satan. Sicut, Zachar. iii,

Jesu Christi, et in Spiritu Dei nostri. 1 : Stabat Satan a dextris ejus, scili-
Sed non omnes. » Joan. vi, 71
« : cet Jesu magni sacerdotis, ut adversa-
Nonne ego vos duodecim elegi ? et ex retur ei. Et forte ista litteralis est causa
vobis unus diabolus est ? Et virtute qui- quare lavit pedes discipulorum, ut nihil
dem locutionis monet proditorem qui illis adhaereat de Jud.-E proditione et
conscius erat sibi et tamen non ex- : avaritia.
presse prodidit. Et tamen per hoc totum
non revocatur malitia.
Et
« Postquam ergo lavit pedes eo-
13
est quod subdit Evangelista :

rum, et accepit vestimenta sua, cum

« Sciebat enim quisnam esset qui recubuisset iterum, dixit eis : Scitis
traderet eum. » quid fecerim vobis ?
 iOS D. ALH. MA(}. ORl). VHMl).

%jg Vos vocalis me : Magister, et Do- « Vos vocalis me, etc. »

mine ; el bene dicitis, sum etenim.

Tangit sui ad discipulos magnitudinem
15 Si ergo ego lavi pedes vestros, Do-
tam in sapicntia quam in potestate.
minus et Magister, et vos debetis alter
De sapicntia dicit sic « Vos vocatis :

alterius lavaro pedes. me Maf/ister, » proptcr sapienliae excel-

:

fe Exemplum enim dedi vobis, ut lentiam. Ad Coloss. n, In quo sunt '6 :

quem.admodum ego feci vobis, ita et omnes thesauri sapientix et scientise, sci-

vos faciatis. » licct Dei, ahsconditi. Joan. ni, 2 : Scimus

quia a Deo venisti Magister. Matth. xxu,
Hic post cxenipluni humilitatis ponit 1() Magister, scimus quia verax es, et
:

inslructionem, ab cxemplo acceptani. viam Dei in veritate doces.^ etc. Act. xvii,
Et dividitur hsec pars in duas partes. 24 : Coili et terrse cum sit Dominus.
In prima provocat ad imitandum, per- Esther, xni, 11 : Dominus omnium es.
suadcns imitalionem a minori. Tn se- Matth. xxiii, 10 : Magister vesier unus
cunda autem, rationem confirmat per est, Christus.
similia quaedam inducta, ct per consi- « Et Doniine, » quantum ad potesta-
dcralionem prtEmii, et per proditoris dc- tem. Dcutcr. vi, 13 : Dominum Deum
testalionem. tuum timehis, et illi soli servies. Apocal.
Dicit ergo : « Postquam lavit pedes XIX, 16 : Habet in vestimento et in femore
eonim, » quod ad humilitatem pertine- suo scriptum : Rex regum, et Dominus
bat obsequii, et ad purificationcm ccenoe dominantium.
corporis sui : de qua lotione sponsa glo- « Et bene dicitis, » hoc est, reverenter
riatur, Cantic. v, 3 : Lavi pedes meos, ct verc dicitis.

quomodo inquinaho illo ? « Sum etenim » Magister et Dominus.

« Et accepit vestimenta sua. » Isa. Et de Magistro quidem dicitur, Isa. l, 4 :

Lxi, 10 biduit me Dominus vestimentis

: Erigit mihi aurem, ut audiam quasi
salutis, etindumento l/etitice circumde- magistrum. De Domino autem dicit,
dit me. Quia laetitia est in resumptione Joan. XX, 28 : Dominus meus, et Deus
suorum, quos peccatis eorum exigen- meus.
tibus deposuerat. «

« Et cum recubuisset iterum, » ut a

« Si ergo ego lavi pedes vestros
quielo doctrina imitationis proccdere vi-
deretur. Cantic. i, 11 : Dum esset rex in
Dominus et Magister, etc. »

accubitu suo, nardus odorem mea dedit

suum, hoc cst, odorem amoris ct humi- Quod minus erat debitum. Luc. xxii,
htatis. Iterum autem dicitur discubuisse, 27 Ego iti medio vestrum sum sicut qui
:

quia tunc discubuit ad coenam corporis ministrat.

sui, ad quam discipulos pcr loturam « Et vos, » discipuli et servi qui vicem
expiationis preeparavit. habetis Domini et Magistri, Praelati scili-
« Dixit eis, » instruens ad imitationem cct, « debetis » hujus exemplo provocati,
humiUtatis : « Scitis quid fecerim vo- « alter » conservus « alterius » conservi
his ? » hoc est, quantam humilitalcm « lavare pedes, » ct ad oinne obsequium
exhibucrim vobis ? Ad Philip. ii, 5 Iloc :
humihtalis. Eccli. iii, 20 : Quanto magnus
sentite in vobis, quod et in Christo Jesu. es, humilia te in omnibus. I Petri, v, o :

« Scitis » ergo, quia scire et advertere Deus superhis resistit, humilihus autem
debetis. ad Corinth. ii, 12 Accepimus
1 : dat gratiam. Ad Roman. xu, 16 : Non
Spiritum qui ex Deo est, ut sciamus quae alta sapientes, sed humilihus consentien-
a Deo donata sunt tiobis. tes.

I
 IN EVANG. JOANNIS, CAP. XIIl-lG, 17, 18, 19. 509

Quis major est, qui recumbit, an qui mi-

« Exemplum enim dedi vobis, etc. » Nonne qui recumbit ? Hoc
nistrat ? est
unum per quod terra commovetur si ali-

Provocat per rationem exempli. Exem- quando contingat. Proverb. xxx, 21 et

plum enim proponitur ad imitandum. seq. Per tria movetur terra... : Per
:

Exod. XXV, 40 Inspice^ et fac secundum

: servum, cum regnaverit : per ancillam,
exemplar quod tibi in monte monstra- cum fuerit hseres dominae suse : et per
tum est. Cantic. viu, 6 : Pone me ut stultum, cum saturatus fuerit cibo.
signaculum super cor tuum, etc, hoc «Neque Apostolus, » hoc est, nuntius,
est, sicut signum exempli, ad quod di- « major eo qui misit illum, » cum ipse
riges intentiones cordis, et vires brachii est nuntius. Et est secunda comparatio a
tui in opere tuo. Ad Hebr. xii, 2 : Adspi- qua trahit similitudinem. Malth. x, 1 :

cientes in consummato-
auctorem fidei et Elegit duodecim, quos et Apostolos no~
rem, Jesum. Ad ipsum enim sicut ad minavit. II Pro Chri-
ad Corinth. v, 20 :

exemplum semper est respiciendum. 1 ad sto legatione fungimur, tamquam Deo

Corinth. iv, 16 Imitatores mei estote, : exhortante per 7ios. Et ideo sicut ego,
sicut et ego Christi. Dominus, Magister et Mittens, humiliavi
Ut quemadmodum ego feci vobis,
« » me, et vos humiliari debelis.
humiliando me sub vobis_, « ita et vos, »

inferiores me existentes, « faciatis » vobis « Si hffic scitis, beati eritis si feceri-

invicem. Act. i, 1 : Caepit Jesus facere et tis ea. »
docere. Joan. xii^ 26 Ubi sum ego, illic :

sit et minister meus. Ad Hebr. iii, 1 :

« Si hsec scitis, » quia hsec in me vi-
Fratres sancti, vocationis coetestis parti- distis. Et « si scitis ea, » in imitationis
cipes, considerate apostolum et pontifi,- effectu, (( beati eritis si feceritis ea. » Et
cem cojifessionis nostrse, Jesum. Ille invitat hic a consideratione prsemii. Ja-
enim nobis proponitur in humilitatis cobi, i, 25 : Qui perspexerit in legem
exemplum. perfectam libertatis, et permanserit i)i

ea, no?i auditor obliviosus factus, sed

factor operis, hic beatus in facto suo erit.

« Amen, amen dico vobis, non est Matth. VII, 24 : Omnis qui audit verba
mea hsec et facit ea, assimilabitur viro
servus major domino suo : neque apo-
sapienti, qui sedificavit domum suam su-
stolus major est eo qui misit illum.
pra petram.
Si hsec scitis, beati eritis si feceritis

ea. »

« Non de omnibus vobis dico ego

:
19
Hic inductam Immiiitatis rationem scio quos elegerim. »
conlirmat similitudinibus congruis.
Et ponit duas, a duabus comparationi- Hic inducit proditoris detestationem :

bus sumptas majoris scilicet ad mino-

: ut ex consideratione pericuii, moneat ad
rem, et servi ad dominum. humilitatem contra prsesumptionem. Et
De prima dicit : « Amen, amcn dico hoc quidem necessarium erat quia sicut :

vobis. » Dupliciler conlirmat : quia et di- dicitur, Luc. xxii, 24 : Facta est contentio
vinse et humanse rationis sermone. inter eos, quis eorum videretur esse ma-
« Non est servus, » creatus et emplus. jor. Et ideo etiam in Luca, similia his
Psal. cxv, 10 : Ego servus tuus, et filius quce hic dicuntur, inducit ad humilitatem
ancillse tuse. exhortans.
« Major domino suo. » Luc. xxii, 27 ; Circa hoc autem dicit tria : in quorum
 :

510 D. ALH. MAG. OHH. IMLKD.

primo ostondit bonorum eleclionem in : Deus naturalibus ramis non pcpcrcil, ne

secundo, prodiloris priescitani detesta- forte nec tibiparcat.
tionem in tertio autem, successorum
:

(quos ad liumililatem monel) auctorita-

tem. « Sed uL adimpleatur Scriptura :

Dicit erj^o : « Non de omnibiis vohis Qui manducat mecum panem, levabit
dico, » scilicet quod haec facturi silis ad
contrame calcaneum suum.
meritum seternae beatitudinis. Matth. xx,
16 : Midli sunl vocati, paiici vero electi.
Amodo dico vobis, priusquam fiat, i
Ad Homan. ix, G et 7 : Non omnes qui ex ut cum factum fuerit, credatis quia
Israel sunl, hi sunt Israelitx, nequc qui cgo sum. »

semen sunt Abralne, omnes filii, scilicet

Abrahae. Ostendit proditoris praescitam reproba-

tioncm ab aeterno, et a Christo. Ab aeter-
« Ego scio quos elegerim. » no, quia per propheliam, Propheta enim
ante praedixit : a Christo autem, quia
Scio, inquam, praescientia aeterna, qua eam Christus antequam fieret clare prae-
scitur malum deficiens ab arte aeterna, nuntiavit.
quod intentionem artificis ex sua culpa De primo dicit : « Sed ut impleatur
non consequitur : sicut lumen solis si in- Scriptura. » Ut consecutionem et non
tellectuale esset, sciret et ea quae suo ra- causam notat quod dicit, sicut in ante
dio constituet ad formam luminis, et habitis delerminatum est.
etiam ea quce deficiunt, quod formam ita « Impleatur, » per effectum. Signum
luminis non consequunlur. lllustrat enim enim vanum est, quando non respondet
defectum deficientis, absque eo quod in- ei signatum. Tob. xiv, 6 : Non excidit
stituat vel causet ipsum. Ad Roman. viii, verbum Domini, Matth. v, 18 : lota
29 et 30 : Quos prsescivit et prsedestinavit unum aut unus apex, etc.
conformes fieri imaginis Filii sui, etc. « Qui manducat mccum panem. » Pa-
Quos autem prsedestinavit, hos et voca- nis enim ille antonomastice suus est qui
vit, etc. est corpus ejus. Et illum, sicut dicit Au-
CoNiRA hoc objicitur quod, Joan. vi, guslinus, Judas cum aUis discipuhs usque
71, dicitur : Nonne ego vos duodecim ad sumptionem Sacramenti manducavit.
elegi ? et ex vobis unus diabolus cst ? Et tanto beneficio charitatis ingratus,
Ergo Judas cum aliis est electus. « levavit, » machinando calcem ut forti-
Ad hoc dicendum, quod est electio ad ter conculcaret et hoc est « Calcaneum
: :

dignitatem, et haec est humana et : est suum, » quod privata malitia suum fecit,
electio ad gratiam finalem, quae, sicut « contra me, » hoc est, in vitae meae de-
dicit Augustinus, est separatio hnalis a trimentum. Hanc enim lilteram Psalmus
massa perdilionis et haec cst divina : : XL, 10, habet, ubi nos habemus : Et-
quia solus Deus scit quis finahter a massa enim homo pacis mex, in quo speravi,
perdilionis sit separandus. Prima ergo qui edebat panes meos, magnificavit su-
electione electus est Judas secundum per me supplantationem. Supplantare
praesentem justitiam : ut instruat quod enim est conculcare. Quamvis enim
homo in tali electione ad praesentem ju- Christus pateretur ut victima Dei, et
stitiam debet respicere. Secunda autem oblatum pro nobis munus, tamen Judas
electione est reprobatus : ut ostenderet putavit totum Chrisli nomen in conlem-
quod homo de prasenti justitia non de- ptum et obHvionem per suam ducere
bel praesumerc. Ad Roman. xi, 20 et 21 proditionem. 1 Regum, ii, 29 Quare :

Noli altum sapere, sed time. Si enim calce abjecisti victimam meametmunera
 :

IN EVANG. JOANNIS, CAP. Xm-20, 21, 22, 23. 511

mea qiise pi'3ecepi ut offerrmtur in tem- misero, me accipit. » Dicit beneficio

plo ? Daniel. vii, 7 : Bestia terribilis mandato, et
hospitalitatis, et obedientiae

quarta, atque mirabilis, et fortis nimis : reverentise exhibitione. De primo dicit,

dentes ferreos habebat magnos, comedens ad Galat. vi, 6 Commuriicet is qui ca^
:

atque comminuens, et reliqua pedibus techizatur verbo, ei {[ui se catechizat,

suis conculcans . Hgec enim bestia Judam inomnibus bonis. De secundo, Luc. x,
significat, qui sacramentum sumendo 10 Qui vos audit, me audit. De tertio,
:

comedit panem Domini, qui furando ad Hebr. xiii, 17 : Obedite prsepositis

comminuit facultates Domini, qui pecca- vestris,

to tradilionis intendit conculcare vitam Et hoc est quod sequitur : « Me acci-

et nomen Domini. pit. » Matth. XXV, iO : Quamdiu fecistis
uni ex his fratribus meis minimis, mihi
« Amodo dico vobis priusquam fiat, fecistis.

etc. » « Qui autem me accipit, accipit eum

qui me misit : » quia Pater est in eo,
Hoc est, ex nunc prsenuntio vobis, an. substantia et virtute et opere. Et ipsa
tequam compleatur : quia ego, ut Deus, persona Patris (quia Pater est) cognosci-
praescio istud. Isa. xlvi, 10 :Annuntians tur in Filio : quia intellectus unius rela-
ab exordio novissimum, et ab initio quse tivorum est in altero. Matth. x, 40 : Qui
necdum facta sunt, dicens. Joan. xiv, recipit vos, me recipit : et qui me recipit,
29 Et nunc : dixi vobis priusquam recipit eum qui misit me. Luc. x, 16 :

fiat. Qui vos spernit, me spernit. Matth. x,

Ut cum factum fuerit credatis. » Isa.
V 41 Qui recipit prophetam in nomine
:

XLViii, 3 Priora ex tunc annuntiavi, et

: prophetse, mercedem prophetse accipiet.
ex ore meo exierunt, et audita feci ea. Sic ergo ad humilitatem formavit quos
Hoc est : « Quia ego sum. » Qui vere suee potestatis successores reliquit.
sum, solus habens immortalitatem, et
lucem inhabitans inaccessibilem '. Quia
licet iste me prodat ad morlem carnis, « Gum ha3c dixisset Jesus, turbatus
««
non aufert permanentiam deitatis. Et li- est spiritu, et protestatus est, et dixit
cet in occulto moliatur proditionem, ta-
Amen, amen dico vobis, quia unus
men latere non potest lucem inaccessibi-
ex vobis tradet me.
lera : sicut dicitur, I ad Timoth. vi, 16.
Adspiciebant ergo ad invicem disci-
Isa. XLV, 19 : Non in abscondito locutus 2»
sum, in loco terrse tenebroso. puli, heesitantes de quo diceret. »

Hic instruit discipulos ad charitatem.

« Amen, amen dico vobis, qui acci- Et hoc totum factum est in secunda ccena

pit si quem misero, me accipit : qui corporis sui, quando corpus suum disci-
pulis tradidit, et celebrandum ab eis sa-
autem me accipit, accipit eum qui
cramentum praecepit, el instituit, sicut
misit me. »
patuit, Matth. xxvi, 22 et seq., et Luc.
xxii, 16 et seq. Hoc autem semiplene hic
Tangit auctoritatem electorum succes- dicitur, quia scivit Evangelista quod in
sorum suorum, et tangit praemium in eis aliis hoc perfecte describitur.
qui suscipiunt. Dividitur autem haec pars in tres par-
De primo dicit : « Qui accipit si quem les : in quarum prima describitur scelus

* I ad Timotli. VI, 16.

 »

ol2 D. ALB. MAG. ORD. PRiED.

proditoris, conlra charitalom agenlis : ia « Et protestatus est, et dixit, etc. »

secunda, describit claritatcni corporis

myslici ex dulcedine charitalis dihgibilis, Admonitorie, volens miserum a sce-
ibi, y. 31 : « Cwn erijo cxisset, dixil Je- lere revocare « Amen, amen dico vobis. »
:

siis. » In tertia, ponit institutioneni cha- Dui)liciter conlirmat ; quia non tantum
ritalis, ibi, ^. 33 : Filioli, adhtic modicum ex praescientia, sed ex signis traditionis
vobiscjim siim. jam traditor in malitia confortabatur, et
In prinia liarum dicit tria, scilicet, tur- cresccbat in pcrtinicia pervcrsitatis,
bationis quoe ex facto proditoris fulura « Quia unus, » exceptai ab aliis malitiaj,

erat protestationem, discipulorum ex « ex vobis,non merito sed numcro.

»

protestatione faclam luesitationcm^ et Matth. XXVI, 21 Unus vestrum me tra- :

proditoris quamdam admonitoriam reve- diturus est, scilicet in ista nocte. Marc.
lationem, XIV, 18 : Amen dico vobis, quia unus ex
In primo horum duo sunt : turbatio, vobis tradet me, qui manducat mecum.
et protestatio. Psal. Liv, 15 Qui simul mecum dulces
:

Turbationcm exprimit et in se, ct in capiebas cibos, elc. Per hoc tamen non
modo. prodidit, quia onmes secum in eadem
In se exprimit eam, dicens : mensa comederunt : sed voluit ut Judam
« Cum hcsc dixisset, » de institutione sceleris sui conscientia induceret : qui i

discipulorum ad Immililatem, « tiirbatus latere nihil posset eum, qui occulta cor-
est, » ut ostenderct se verum hominem, dis sui prolestari posset : et sic Deum
in qucm caderet turbatio propassionis : tradere pertimesceret. enim
Conscius
ut in ante habito capitulo cst notatum ipse sibi de se putare deberet omnia
et determinatum. Maxime ex poenitcntia dici.

traditoris qui interim mortem ejus ma-

chinabatur. Psal. vi, 3 et 4 : Conturbata « Adspiciebant ergo ad invicem dis-
sunt ossa mea. Et anima mea turbata cipuli, etc. »
est valde.

« Spiritu. » Per hoc tangit modum :

Tangit de verbo Domini inter innocen-
quia ipse spiritu suo in se fecit istam tesortam haesitationem.
propassionis turbationem : quia nihil in Et hoc est « Adspiciebant ergo, »
:

60 fuit quod non esset electum et ordina- quasi novo stupore percussi, « ad invi-
lum rationabili voluntate. Et ideo, Ge- cem discipuli, » ut quisque disceret ab
nes. vii, 2, signilicatus est per arcam, in alio scelus^ de quo sibi non erat conscius.
qua omnia animalia, hoc est,
(ut dicit) Ac si diceret quilibet illud Apostoli, I ad
animales motus pacali fuerunt. Job, v, Corinth. iv, 4 : Nihil mihi conscius sum,
23 : Bestice terrse pacificge erunt tibi, hoc sed non in hoc justi/icatus sum. Quia
est, bestiales motus, qui in aliis pugnant plus credo verbo Filii Dei de me quam
contra Christum. Christe, tibi in cor- mihipsi.
pore tuo erant pacillcae, et omnino spiri- Et hoc est : « Ilsesitantes, » sive dubi-
tui obedientes. Et^ ibidem, f. 24 : Et tantes, « de quo diceret. » Dubitatio
scies quod pacem habeat tabernaculum enim timor cordis fuit, quia sermonem
tuum. Chrisli verum esse non dubitabant :

Sic ergo « turbatus est spiritu » ex quem enim semper veritate firmatum in-
Judee prsesenlia. Unde Glossa : « Exem- venerant. Et ab alia parte innocentes
plum praebuit ut condolentes aliis turbe- conscientia de crimine non redarguebat.
mur, quia miseriis Judae compatiens Unde, Matth. xxvi, 21 : Contristativalde,
fuit. ca-perunt singuli dicere : Numquid ego
sum, Domine ? Et hoc quidem primo
 IN EVANG. JOANNTS, CAP. XIfI-2i, 23, 2G. 513

dixerunt quod Judas quserens

: ila et dltionem tuam^ et timui. Domine, opus
dixit, ibidem, 5^, 25 Numquid e(/o sum, :
tuum, in medio annorum vivi/ica il-

Rabbi? Et rcspondit Dominus Tu di- : lud, etc. Et ha^c est litleralis exposi-

xisti. Per quod etiam Dominus eum non tio.

prodidit qaamvis ille ut protervus quae-

:
Tamen moraliter notantur hic quatuor
sierat. Dicendo enim Tu dixisti com- : : causae hujus recuhitus in sinu Domini,
mune est nec per hoc tangitur nisi ille
:
ne temeritati Joannis adscribatur qua- :

qui sibi conscius est de crimine. rum una est terror verbi dominici, se-
Post interrogationes autem singulo- cunda estdehcatio cibi assumpti, et tertia
rum facta sunt quse hic dicunlur. afTectus amoris praecipui, quarta exces-
sus contemplationis verbi Domini.
De prima causa jam ante dictum est.
« Erat ergo recumbens unus ex dis- Psal. liv, 6 Timor et tremor venerunt
:

cipulis ejus'in sinu Jesu, quem dili- super me, et contexerunt me tenebrae.

ffebat Jesus. ^^ secunda causa est, quia cibus dulcis

Innuit ergo huic Simon Petrus, et S^"^^;'^^^

somnum suavem, et somnus re-

^ 1- .< n . ,
,
clinationem sive recubitum inducit et :

dixit ei Quis est de quo

^ : dicit ? •
r •
^ r • .• j
sic intusus mtus duicedme sacramenli,
r

Itaque cum recubuisset ille supra recubuit in pectore Domini. Psal. iv, 9 :

pectus Jesu, dicit ei : Domine, quis /n pace in idipsum dormiam, etc. Can-
est? » tic. V, 2 : Ego dormio, et cor meum vi-
gilat. De tertia causa dicitur, Cantic.
Tangitur hic admonitio, etcommunis, vni^ 3 : Qwe est ista quse ascendit de
quamvis non notabilis, nisi apud semet- deserto, deliciis affluens, innixa super di-
ipsum efficiebatur revelatio proditoris. lecium suum De quarta causa
? dicitur,

Et dicuntur hic tria, scilicet, signum Daniel. x, 10 Domine mi, in

: visione
admonitivae revelationis secundo, aug- : iua dissolutse sunt cornpages mese, et ni-

mentum malitiee proditoris, ibi, f. 27 : hil in me remansit virium. Et terrori

« Et post buccellam, elc. » Et tertio, quidem adscribitur destitutio cibo au- :

tempus excsecalioni suse congruum, ibi, tem quies, amori recubitus, et contem-
i. 30 : « Cum ergo accepisset ille buccel- plationi sinus. Unde Augustinus : « Ab
lam. » ipso sacro dominici pecloris fonte pota-
In prima harum partium dicuntur vit Evangelii fluenta. »
quatuor, scilicet, descriptio ejus cui fit Et hoc est quod dicit : « Quem dilige-
revelalio, quaestio facta ad illum Simonis bat Jesus. » In principio liujus libri qua-
Petri, et Joannis ad Christum, et signum tuor sunt assignatee causoe quare hunc dis-
revelationis hujus secreti. cipulum diligebat Jesus K Et ibidem de-
Dicit ergo : « Erat autem recumbens, » terminatur qualiter Chrislus Jesus Do-
hoc est, reclinatus, « icnus, » unice inter minus noster, unum plus, et alterum
alios sermonibus istis territus, et seip- minus diligit nec oportet quod ista re-
:

sum sustinere non valens, eo quod ter- petantur. II Regum, i, 2(3 : Frater mi
rore erat resolutus, « ex discipulis Jonatha, decore nimis et amabilis super
ejus, » qui disciplinam charitatis, et amorem mulierum. Canlic. viii, 6 : For-
mansuetudinis, et Immilitatis Cliristi tis est ut mors dilectio.
perfecte fuerat irnitatus, « in sinuJesu, »
sicut innixus super eum quem dilexit. « Innuit ergo huic Simon Petrus,
Habacuc, ni, 2 et 3 : Domine, audivi au- etc. »

' Cf. Prooemium in Evangelium Joannis.

XXIV 33
 514 I). ALU. MA(j. OUD. lM(yED.

« binuil ert/o huic, » hoc ost, .loanni, llic lanji^itur revelalionis signum.
« Siuio)! Petrus, » Probahile csl lios duos In hoc aulorn signo duo dicuntur, sci-

inter alios luisse plus famihares : et ideo licet, sij^amm, ct j)er opus ejus quid sig-

innuisse saepe invicem, el contulisse de num designat designatio.

secretis. .loan. xxi, 20 : Conversus Pe- Dicit ergo : « ///e esl cui ego intinctum
trus, vidit illum discipulum quem dili- panem Sunt aulem hic duae
porrexero. »

fjebat Jesus, scquoitcm, qui et recuhuit opiniones. Una dicit, quod intinctus pa-
i)i cwna super pectus ejus, el dixit: Do- nis iuit corpus Christi intinctum in san-

inine, quis est qui tradet te? guine. Unde Augustinus, in Originali
super locum istum « Quid miraris si :

« Et dixit ei : Quis est de quo di- Judse datus est panis (Ihrisli per quem
cit? n mancipatur diabolo : cum videas e con-
trario Paulum datum Angelo diaboH,
Sed quaeritur, Quare Pelrus per seip- per quem perficitur in Ghristo ? Ita et
sum non qusesivit ? bono raalum profuit, et malo bonum
Ad quod dicendum secundum Chry- ofTuit. Sed corripitur qui non dijudicat

sostomum, quod bene fuit apud Domi- corpus Christi quo niodo damnatus esl,
:

num tantge famiharitatis sicut Joannes, qui ad cjus mensam fingens se amicum,
sed tamen Christus hoc ab eo celavit : inimicus accedit. Si reprehensione tangi-
quia tanti zeli fuit Pctrus pro Domino, tur negligentia convivantis, qua poena
quod si proditorem discrete cognovisset, percutitur venditor veritatis? » In (jlossa
pro certo ante proditioncm interfecisset tamen quae Augustino imponitur, dicitur
eum. Sed hoc noluit Dominus, ne dis- quod panis intinctus non fuit corpus
pensatio divini consilii impediretur. Ad Christi sed ante tamen cum aliis sumpse-
:

Roman. xii, 11) Date locum ine. Scrip- : rat corpus Christi, et post etiam sumpsit
tum est enim Mihi vindicta, ego retri-
: buccellam qua designatus est Joanni. Et
buam. ideo non dicunt verum qui dicunt Judam
corpus Domini non sumpsisse quia :

« Itaque cum recubuisset ille supra sccundum ambas istas opiniones sumpsit
peclus Jesu, etc. » corpus Domini. Magister autem in Hi-
storiis dicit, quod quia Judae in delrimen-
<- Itaque curn recubuisset ille, » scilicet tum suae salutis panis intinctus porrige-
ioa.nnes,(( suprapectusJesuyK.\oh,\xxni, balur, idco hostia corporis Domini
lo et Per somnium, in visione no-
lli : Christi sanguine intincta nulli exhibetur.
cturno, quando irruit sopor super homi- Glossa : « Panis intinctus significat Jud*
nes, et dormiunt in lectulo, tunc aperit fictionem : quia fictus amicus venit ad
aures virorum, et erudiens eos instruit coenam. Quae enim tingunlur non mun-
disciptina. dantur, sed inficiuntur. Si autem aliquod
« Dicii « Domine,
ei, » ausu familiari : bonum significat fictio, eidem bono in-
quis est? » Psal. cxviii, 18 Domine, re- : gratum non immerito consecutaest dam-
vela oculos m.eos, et considerabo mira- natio. » Sapient. i, 5 : Spiritus sanctus
bilia de lege tua. Psal. l, 8 : Incerta et disciplin/e e/fugiei /ictum : ei auferet se
occulia sapieniix tu<e manifestasti mihi. a cogitaiionibus quse sunt sine intellectu,
et corripietur a superveniente iniquitate.

^», « Respondit Jesus : llle est cai ego

*« « Et cum intmxisset panem, etc. »
intinctum panem porrexero. Et cum
intinxisset panem, dedit JudcC Simo- « Et cum intinxissel panem, » quem
nis IscariotcC. » , soli Judie porrigebat, sicut innuit Glossa,
 IN EVANG. JOANNIS, CAP. XllI-27, 28. 515

« dedit Jiidx Simotiis Iscariotie. »Gon- Sed Deus qui inspcctor est cordis, his
trarium vidctur, Matth. xxvi, 23 Qui
: legibus non subjacet. Et ideo cui vult
intingit meciim manum in. paropsidcy rcvelare poterit. Sicut peccatum llcli sa-
hic me tradet. cerdotis SamueH revelavit '. Et pecca-
Sed ad hoc dicendum, quod utrumque tum David Nathan prophetse revelavit -.

verum fuit : quia et Judas intinxit, et Et haec solutio est pro certo vera. Unde
eumdem Dominus Judee intinctum por- etiam Christus hoc rcvelavit his quibus
rexit, et illa vice nuUus ahus intinctum profuit ad fidcm suae dcitatis, et ad pro-
accepit. fectuni cautionis.
Yidetur autcm quod Judam Dominus
pcr hoc prodidit : quia non interest
utrum aliquis prodatur occulte noniine,
Et post buccellam, introivit in
vel circumscriptione signi, quod nulli
«
^^
eum Satanas. Et dixit ei Jesus : Quod
alii potest convenire.
facis, fac citius. »
Dicendum ad hoc, quod non prodidit :

quia illud signum comune fuit. Omnes

enim secum de catino intinxerunt. Unde, Hicpost tot remedia tangitur augmen-
Luc. xxii, 21 Veruntamen ecce manus
: tum maliti* proditoris.
tradentis me mecum est in mensa. Et si- Dicuntur autcm hic tria, scilicet, ma-
militer omnium Apostolorum manus litiae augmcntum, proditionis opus accc-
secum in eadem mensa fuerunt. Dicunt leratum. l^^t hoc significat Evangehsta a
lamen quidam salis hene, quod aliud est discipulis non esse intellectum.
de crimine facto, et de crimine futuro Dicit ergo: « Et post huccellam^ » hoc
aliud. Grimen enim factum non dehet est, post panem intinctum quem intra
prodi, sed corripi secundum modum qui ceHam huccse conclusit, « introivit in
descrihitur, Malth. xvui, 15 : Si pecca- eum Satanas. » Introivit autem non illa-

verit 171 te fratrer tuus, vade et corripe bendo : quia Deus solus, ut dicit Beda,
eum inter te et ipsum solum. Deinde ad- illabi potest in animam : sed per aug-
hibendo alios conscios criminis, per quos mentum malitise, et persuasionis effe-
convincendus est si negaverit, ut dicit ctum. Psal. cviii, (5 : Constitue super
Augustinus et deinde corrigcndus est eum peccatoreyn : et diabolus stel a dex-
ah Ecclesia. Crimen autem futurum quod tris ejus. Diaholus enim antonomasticc
non est nisi in voluntate, et propter peccator dicitur : quia omnc opus suum
quod non condemnalur homo in judicio peccatum est. Joan. xiii, 2 : Cum diabo-
humano, potest ad cautelam caute reve- lus jam misisset in cor ut traderel eum
lari, et ut caveatur^ et ut ille a proposito Judas Simonis Iscariotae. Ante enim
revocetur, dummodo in judicio contra possederatdiabolus eum quanlum ad vo-
talem non procedatur : quia de sola vo- luntatem : postea possedit eum quantum
luntate in judicio humano non judicalur. ad voluntatem confirmatam : ita quod'
Et hanc opinionem ego prohabilem traxit eum diaholus ad maleficium sicut
valde dico. suum mancipium. Joan. vi^ 71 : Ex vo-
Adhuc autem, est alia opinio dicendo, bis unus diabolus est.

quod aliud est de Deo, et ahud est de ho-

mine. Homo enim ex sui sohus scientia, « Et dixit ei Jesus, etc. »

nullum penitus dehet revelare : quia

cum in judicio prohare non possct, revc- l^ccc tradilionis acccleratio. (( Quod
latio sua ad nihilum pcnitus esset utilis. facis, fac citius. » Glossa : « Non prse-

' Cf. l Uojmini, 111. 11 et sp([. 2 Cf. II Hef.;um, xir, 1 ct seq.

 ^

D. ALB. MAG. OIU). IMl/ED.

riKi
quod non fuit intcllcctum. « Quia locu-
malum, uobis
pradicil Ju(l3e
copil, seil Loculos
non lam loshabcbat Judas. » Glossa u :

honum quia Imc vuU cilo licri,

:

habet in quihus ohlata scrvabantur,

suo-
lestinando in illius pocnam, quam in sa-

Hi Mcs rum necessitatihus, et ahorum indigen-

lulem lidclium. Pn.verb. >>
i, :

quo dalur forma EcclesisB

cl fcstinanl liis in
illorum ad malum curnml,
:

necessaria, quae videtur non

Christus cnim scivandi
ut cffnndant sanguincm. pro ter-
fidcUum. Al.a dcl)cre cogitare de crastino, ne
festinavit ad salulem justitiam
FcstinavU nt renis serviat, vcl limore inopiaj
Psal. xvm, l>
translalio, :

descrat. » Et hoec omnia in ante habitis

Luc. xii, ot)
nigas ad currcndam viam.
.

dicta suntct dctcrminata.

Proverb. xxx,
hahco baptizari, ct
quomodo
JJaptismo diviiias nc de^
8 et 9 : Mendicitatcm ct
coarctor usquc dum pcrficiatur. meo tantum viciui
deris mihi : tribue
illiciar ad
neccssaria : ne /orie saliatus
discum- negandum, et dicam Quis est Domi-
Hoc auLem nemo scivit :
«
29 nus? ct egcstate compulsus, furer,
et
bentium ad quid dixerit ei. hoc est
loculos pcrjurem nomcn Dci mei. Et I
Quidam enim putabant,quia Et ea qucB mitlebantur in
30 ei Jesus
quod dicit.
habebat Judas, quod dixisset
:
amic.s
sohitium sumptuum a tlddibus
Eme opus sunt nobis ad diem
ea qua^ Chrisli, portabat ut piompla
essent tem-
»
festum : aut egenis ut aliquid
daret. pore necessitatis. W
Pulabant crgo quida.Ti quod Dominus
signum fuit
intendissct, et « dixis-
Hic oslendit qualitcr hoc sermone suo hsec
vcrbum quod con- sermone suo « Eme
i..nolum, ct similitcr set ci Jesus, » illo :

secutum est signum et ideo in communi

:
ca qux nobis opus sunl, » in cibis et sa-
esse ignotum :

ad diem fcstum Paschee,

quidem prius ostendit criliciis, « »
quod d.versi- quia simile
secundo autem oslendit qui in c-astino inslabat :

ubi dicitur
est intcrprctatum.
:
mode factum cst, Joan. iv, 8,
Hoc crgo, » scihcet civitatcm, ut
Dicit aulem : « Discipuli cjus abierant in
hoc est, intel-
diclum, c< ncmo scivit, »
cibos cmerent.
in ccena, « ad darct. » Hoc
lexit, « discumbcntium »
« Aut ui cgcnis aliquid
» qaamvis omnes quia in islos solos
quid dixcrit ci :
aUi intcrpietabantur :

aliquod bonum pecuniam subm.s-

scircnt quod non nisi
duos usus Christus
Job, xxxiu, IG et
seq. :
Inslrmt
erogare. Tob. iv, 7 Ex
dixit. sam consucvit :

homincm ab his eleemosgnam, etc.

disciplina, ut avcrtat tua substantia fac
qux fccit, ct libcret cum de supcrbia,
Provcrh. ni, 9 lionora Dominum de :

cjus a corruptwne. de primitiis omnium

crucns animam tua substantia, et
hoc scelerc quamvis in manu
Unde Dominus in fructum tuarum da ei, scilicet
tamcn paticnler semper pie
caute monuerit Judam, paupcrum. Innoccntes enim
maniiestavil. Isa. lv.i, 11 quod noE
:

non interprclantur omnc diclum,

'

tacuit el
cogitasti in corde tuo, quia cgo
Ncquc cst expresse malum.
ct quasi non vidcns. Psal. xxxvii,
taccns
Factus sum sicut homo non au-
15 :

diens, ct non, etc. (( Cum ergo accepisset ille buccellam

autem nox. »
exivit continuo. Erat
enim putabant, etc. »
« Quidam
Tprtinm est ubi tempus congruun

="^'
fe.iKavi' '" 9'»«.
. Vu)gala liabel, Psal. xv,n, :

ll
 Ii\ EVANG. JOAXMS, CAP. XIII-31,32, 33. 517

Dicit quod ex bono pro-

autem tria : Dicuntur autem hic quatuor, scilicet,
ficit in malum, quod exivit exinde con- quis clarilicatur, et quid in ipso clarili-
sorlium bonorum, et tunc fuit lempus catur, et quis est clarificans, et accelc-
tenebrosum. ratio clarificationis.
Dicit ergo : « Cuin ercjo accepissct » Sicut autem supra, capitulo vii, no-
de manu Domini, « ille, » scilicet Judas, tavimus, dupliciter clarificatur Christus ;

« buccellam » intinctam. I ad Corintb. in se, et in suis membris. Et de utraque

XI, Qui enim manducat el bibit in-
29 : clarificatione hic loquitur.
digne, judicium sibi manducat et bibit, Dicit ergo : « Cum exisset, » sicut

non dijudicans corpus Domini. impurum separatum a puro, « dixit Je-

« Exivit continuo. » Glossa : « Aperle sus, » de suo et de mystico corpore :

a Domino recedit. » Genes. iv, 16 : « Nwic clarificatus est, » in se in causa,

Egressus Cain a facie Domini, liabitavit non in etfectu, « Filius hominis, » quia
profugus in terra. Cain intorj)retatur modo inchoata cst traditio passionis,
possessio. Et sic Judas pro pretii posses- cujus merito ex congruo datur ei clari-
sione exivit a Doo, communi bono-
et tas Resurrectionis et Ascensionis. Simi-
rum congregatione. IV Regum, v, 27 : liter et incorpore mystico est clarifica-
Egressus est ab eo leprosus quasi nix : tus quia Judoe exitus, malorum a bonis
:

quia totus lepra perditionis erat rc- significat segregationem. De primo,

spersus. Joan. XII, 23 : Venit hora ut clarificetur
Filius hominis. De secundo, Luc. iii,
« Erat autem nox. » 17 : Cujus ventilabrum in manu ejus,
et purgabit aream suam. Mattli. xiii,

Nox tenebrosa, quia lux vera in corde 30 : Colligite primum zizania, et alli-
suo occubuerat. Glossa : Nox congruit
« gate in fasciculos ad comburendum :
sacramento. » Erat enim cum exivit triticum autem congregate in horreum
filius tenebrarum, faciens opera tenebra- meiim.
rum. Sapient. xvu, 3 : Ignis quidem « Et Deus, » Pater, « clarificatus est
nulla vis poterat illis lumen prsebere, in eo. Cujus enim voluntatem semper
»

nec siderurh limpidse ftammse illumi- perfecit in terra Filius hominis, ille
nare poterant illam noctem horrendam. modo bealificando eum in corpore, et

Job, iii, G : Noctem illam tenebrosus suos purificando, plena se charitate in

turbo possideat. Ibidem, f. 4 : Dies ille ipso demonstrabit. Joan. xvii, 4 Ego :

vertatur in tenebras :... et non illustre- te clarificavi super terram : opus con-
tur lumine. summavi, quod dedisti mihi ut faciam.
c( Clarificatus est Deus in eo, » quia

per multam suae virtutis operationem,

« Cum ergo exisset, dixit Jesus :
se etiam in passione sua et morte de-
Nunc clarificatus est Filius hominis, monstrabit.
et Deus clarificatus est in eo.
« Si Deus clarificatus est in eo,
Si Deus clarificatus est in eo, et
etc. »
Deus clarificabit eum in semetipso :

et continuo clarificabit eum. »

Sicul jam dictum est, clarificatus est

claritale virtulis in passione morlis in

Tangitur hic clariHcatio corporis diU- corpore proprio, et in separatione ma-

gibilis, quod instiluitur hic ad formam lorum a bonis in corpore myslico : tunc
charitatis, a qua separatus est qui contra « et, » hoc est, « Deus Pater clarificabit
charitatem est operatus. illum, » scilicet Filium, « in seipso. »
 518 I). ALH. MA(l. OHI). VWA^D.

(ilo.ssa : (' l't liuinana natura Vcrbo Glossa, (|U()d dictio diminutiva notat iii

unila, otiam iminortalitato donotur. » eis adhuc virlutom diminutionis. Ac si

Joan. XVII, 5 : Clarifica me tu, PalcVy dicat : Modo eslis filioli, alifjuando cum
apud tcnietipsum. virtute crescetis, eritis lilii. I ad (>oriiith.

« AV codinuo, » sinc loniporis intcr- XIII, 11 : Cum essem parvuius, ioquebar

positionc, « clari/icabit rum : » quia sua ut parvuius, sapiebam ut parvulus, co-
Hosurrcctio non dilTertur usque ad coni- gilabam ut parvuius : ((unndo autem
niuncm omniuni rosurrectionem. Psal. factiis sum vir, evacuavi qwe erant par-

XV, 10 et 11 Nec dabis snnctum tuum: vuli. Ad Galat. iv, 19 : Filioii mei,
videre corruptioncm. Nolas milii fecisli quos iterum parturio, donec, etc. Isa.
vias vitx, ndimpiebis mc, etc. Act. iii, XLVi, 3 et 4 Qui portamini a meo utero, :

13 Deus patrum nostrorum clarificavit

: qui gestamini a mea vuiva. Usque ad
Filium suum Jesum, quem vos quidem scnectnm cgo ipse, et usciue ad canos ego
tradidistiSf et negastis ante faciem Pi- portabo : ego feci, et ego feram : ego
lati. portnbo, et saivabo.
« Adluic modicum tcmpus 'vobiscum
sum, » cum statim immineat mihi capti-

34 « Filioli, ndhuc modicum vobiscum vitas et passio et mors. .loan. xvi, 1(5 :

sum. QutLTetis me : et sicut dixi Ju-

Modicum, non videbitis me. Sed et jam
coNTRA hoc est quod dicitur, Matth.
daeis : Quo ego vado, vos non potestis
XXVIII, 20 Fcce ego vobiscum sum om-:

venire, et vobis dico modo. »

nibus diebus, usque ad consummatio-
nem siecuii. Sed hoc jam ante solutum
II ic tangit instructionem ad charita- est : quia hic loquitur de praesentia cor-
tem, porali : ibi autem de praesentia divini-
In parte autem ista tria dicuntur : in tatis in gubernatione gratise.

quorum primo se ostendit cliaritatis « Quxretis me, » desiderio soquendi.

mandatum ultimo dare, ut amodo cor- Cantic. III, 1 : Quaesivi quem diiigit

dibus discipulorum infigatur : in sc- anima men. Psal. civ, 4 Quxrite Do- :

cundo, dat ipsum charitatis mandatum, minum, et confirmamini, etc.

ut dilectione cor informelur, ibi, 5'. 34 : « Ft sicut dixi Judrvis, » quamvis
« Mandatum novum, etc. » In tcrlio, aliter et alia de causa dixerim eis. Dixi
praesumptio Petri de Christi dilectione et enim Judaeis sine determinatione tem-
signo dilectionis refraenatur, ibi, t. 3() : poris : quia nec modo nec umquam pot-
Simon Peirus. »
« Dicit ei erant me sequi, nec consequi, propter
Tn primo horum dicuntur quatuor obstinatam malitiam habitam.
'
animi sui
quorum piimum est teneritudo dile- Vobis autem dico cum determinatione
ctionis ad filios ostensa : secundum, se- temporis.
paratio sui ab ipsis : tertium, voluntas Sic ergo Judaeis dixi haec verba :

sequendi Christum in discipulis infir-

ma : quartum, ex spe perficiendi volun- « Quo ego vado, vos noii potestis
tatem perfectio charitatis promissa. venire. »
Primum notatur in hoc quod dicit :

« Filioii. » Priscianus enim dicit quod Joan. viii, 21 : Fgo vado, et quxretis
aliquando dicuntur diminutiva prse fa- me, pcccato vestro moriemini. Quo
et in

miliaritate et amore. Et ita loquitur hic ego vado, vos non potestis venire. Matth.
Christus. Sapient. xvi, 21 : Substantia VII, Muiti dicent mihi in iiia
22 et 23 :

tua dulcedinem tuam quam in fiiios die Domine, Domine, nonne in nomine
:

habes ostendebat. Dicit tamen quaedam iuo propiu'tnvi77ms el in nomine tuo dx-
 IN EVANG. JOANiMS, CAP. Xlll-:3i, 35. 510

monia ejeclmus, elc. ? Et liincconfikbor gatur eliam inimicus in lioc quod cst
illis Quia num^iuam novi vos. Malth.
: proximus, quia per naturam est in eo-
XXV, 11 et 12 Domine, Domine, aperi
: dem autem sunt de eodem
parente : qui
nobis, At ille respondens ait Amen dico : parente proximi sunt, quia sunt in uno
vobis, 7iescio vos. Sic ergo vobis dixi et et primo gradu conjuncti et hoc noii :

Jadceis. inlellexerunt carnales veteris legis. Et

ideo Lex dicil : Diliges amicum tuum,
« Et vobis dico modo. » etc.

Alia causa est, quia novis exemplis

Hoc est, dico vohis quod non poleslis dictum est confirmatum. Ad Roman. v,
ad me venire modo, sed poslea venietis 8 et 9 Commendat autem charitatem
:

ad me. Causa autem quare modo non suam Deus in nobis, quoniam cum ad-
potestis, est impotenlia vestra : quia huc peccatores essemus, Christus pro tio-

non adhuc Spiritus sancti recepti-

estis bis mortuus est.

biles ad robur, sicut notavimus supra, Terlia causa est, quia novo spirilu
capitulo vu. Ad Ilebr. u, 15 Timore : observatur. Prius enim servabatur spi-
mortis per tolam vitam obnoxii erant ritu servitutis, modo autem spiritu liber-
serviluti. Et oportet vos per charitatem tatis ; ita quod etiam gaudenter diligalur
ab illo limore liberari. Joannis, iv, 18 I : inimicus, nec etiam vindicta petatur ab
Timor non est in charitate : sed perfecla ipso, et benefacit ei si indiget. Matth. v,
charitas foras mittit timorem, quoniam 44 : Diligite inimicos vestros, benefacite
timor poenam habet. £t ideo, Luc. xxiv, his qui oderunt vos, et orate pro perse-
49, dicit :quoadusque
Sedete i?i civitate, quentibus et calumniantibus vos.
induaniini virtute ex allo. Quia modo Quarta causa est, quia Spirilu omnia
estis infirmi postea autem percepto: innovante, est hoc mandatum novum.
Spiritu saneto, ad robur perriciemini. Hoc est dicere, quia innovat per efle-
Et tunc dicetis illud Apostoli, ad Roman. ctum ut possit impleri. Apocal, xxi, 5 :

VIII, 38 et 39 : Certus sum quia neque Dixit qui sedebat in throno : Ecce nova
mors, neque vita, neque angeli, neque facio omnia. Dicit Glossa, quod sedens
principatus, neque virtutes, neque in- in Ihrono est Spirilus sanctus. Psal. l,

stantia,neque futura, neque fortitudo^ 12 : Spiritum rectum innova in visce-

neqne altitudo, neque profundum, neque ribus meis.
creatura alia poterit nos separare a cha- Quinta causa est, quia in novitate
ritate Dei, quae est in Christo Jesu Do- formie facit impleri omnia praecepta. lloc
mino nostro. enim quod prius erat in factis tantum in

lege factorum (quae ma- respiciebat ad

num, et non ad animum) nunc autem
lex charitatis implet ex animo, et nul-
« Mandatum novum do vobis, ut
lum ponit finem. Plus enim vult ex
diligatis invicem : sicut dilexi vos, ut
aflectu facere, quam lex praecipereposset
et vos diligatis invicem. »
in opere. Et in hac intentionc dicitur :

Latum mandatum tuum nimis '. Cantic.

Novum dicitur proptcr sex causas, qua- I, 2 : Adolescentulx dilexerunt te nimis.
rum una est in (ilossa. Quia licet etiam Genes. xxix, 20 : Videba)itur iili pauci
vetus sit, ut invenilur, Levit. xix, 18 : dies prse amoris magnitudine. Psal.
Diliges amicum tuum sicut teipsum : Lxxvi, 11 : Dixi : Nunc cwpi, etc.
tamen hic novus additur modus, ut diii- Sexta et ultima causa est, 'quia cum

'
Psal. cxvm, 90.
:i20 J). ALI{. MA(.. OKI). PR.i:!).

novum .sil quotl suo principio ;i quo corde, quando niandalum ad inlimum
trahit esse, esl propinquius : niliil cst ponetrat aneclum.Ponitur autem supcr
quod ita nos nostro principio propin- biachium qujindo totis virihus in opere
quos facil sicut dilcctio, quaj nos pr£B ostcnditur mandatum dc dilcctione. Hinc
omnihus l)co conjungit. Unde, Isa. vi, est quod, II ad Corintli. ix, 2, Paulus
2 : Seraphim slabaiil super illud, scili- dicit Acliaicis : Achaia parala esl ah
cci super Ihronum Dei, immediale apud amio priBlerito. Nunc vero et facto osten-
Deum consistentcs. Scraphim autcm in- dite : quia parum est dicere se diligere
tendentes vol ardenles signant vel so- proximum in corde, nisi ostendat man-
nant. Cantic. viu, 6 ct 7 : Lampades dalum in opere. I Joannis, iii, 18: Non
ejiislampades ignis alque flamrnarum. diVujamus verbo, neque lincjua sed opere ,

AqUcT multiB non potuerunt exstinyuere ct veritate.

cAa/77«/em, scilicet Dei. Ifoc ergo mandalum est « novum : »

Dicit ergo : quia, sicut diximus, est suo principio
propinquum. I^^st et ideo forte ad salvan-
« Mandatum novum do vobis. » dum omnibus pcrfcctuni. Ilaec cnim
in

omnia habet id quod suo principio est

Dicuntur autem hic tria, sciUcet, man- propinquum, hoc est, senio vcl antiqui-
datum dilectionis, forma, et signum. tate virihus non est destitulum, hoc est,
De mandato dicit tria, scilicet, man- perfectum et integrum, in nullo per ve-
datum ipsum, et innuit esse novum, et tustatem corruptum. Ad Hebr. viii, 13:
de quo sit mandatum. Quod antiquatur et senescit, prope inte-
De primo dicit « Mandalum. » : rilum est. De fortitudine quidem chari-
Mandatum autom dicitur quasi manu lalis dicitur, Cantic. vni, G : I^rtis est
datum, quia opere quod per manum si- ut mors dilectio. Non quin fortior sit
gnatur, debet esse probatum. Unde Gre- charitas quam mors, sed quia nulli for-
gorius : « iVobatio dilectionis, exhibitio tiori poterit comparari. De integritate
cst operis. » Amicorum enim idem est autem dicilur, Jacobi, i, 4: Sitis perfecti
velle et nolle, ut dicit Tullius. Nec me et integri, in nullo deficientes. Sic ergo
diligit, qui contraria voluntati mese opc- est « novum. »
ratur. Joan. xfv, 23 : Si quis diligit me, Objicitur aulem de hoc quod dicitur,
sermonemmeumservabit. Sic enimApos- 1 Joannis, n, 7 Non mandatum novum
:

tolus, ad Roman. xin, 10 : Plcnitu- scribo vobis, sed mandatum vetus quod
do legis est dilectio. Quia secundum quod habuistis ab initio. Sed hoc jam solutum
ibidem, ji. 8, dicitur : Qui diligii proxi- est: quia quamvis vetus sit ab antiquo
mum, legem implevit. Quia quidquid lex auctoritate Dei mandatum, tamen non
charitatis prsecipit, totum in opere pro- invoteravit sicut alia. Sed omnia alia

ximo impendit. Ifinc est quod, Deuter. moralia innovavit, sicut diximus quia :

xxxni, 2, dicitur : In dextera ejus ignea cseremonialia consumpta sunt vetustate,

lex. Ignea enim lex in dextera, est lex sed moralia servabantur in velustate
charitalis invirtute operis. Hincest quod, timoris, et votustate litterae. Sed manda-
Cantic. vin, (5, dilectus meus clamat ad tum dilectionis omnia innovat, ut ser-
me Pone me ut signaculum super cor
: vcntur in spiritus novilate, ut diximus.
tuum, ut signaculum super brachium Et ideo dicitur charitas legis plenitu-
iuum, quia fortis esi ut mors dilectio. do. Ad Roman. xin, 10: Pleniludo ergo
Clamor enim dilecti est intensio devotio- legis est dilectio. Hoc ergo modo est

nis, et fervor implendi de dilectione « novum. »

mandati quod sicut signaculum, hoc
:

est, sigillum profundatum ponilur in « Do vobis. »

 Ii\ EVANG. JOAiNNIS, CAF\ XIII-35. .521

Ecce mandali hujus auclorilas : quia gis obhgat. Et ideo diligens ab obliga-
ipse summus promulgat Imperalor : nec tione diiectionis numquam deobligatur.
praecipit, sed dat : quia nisi ipse det, im- Et ideo omni soluto debito, manet adhuc
pleri non potest. llnde Augustinus : « Da dcbitum dilectionis. Tnde Paulus Phi-
quod jubes, et jube quodvis. » Dat enim lemoni scribit: Et teipsum mihi debes '.

Spiritum dilectionis quo mandatum in Ad Uoman. i, 14 et 15: Sapientibus et insi-

impletur. Ad Ephes. iv, 8 Dedit dona :
pientibus debitor sum. lla, quod in me,
hominibus. Esther, ii, 18: Dona largiliis promptum est vobis, supple_, debilum
estjuxta magnificentiam, principalem. iUud semper solvendum.
Luc. XI, 13 Pater vesler de coelo dabil
:

spiritum honum petentibus se. Dal ergo « Sicut dilexi vos, ut et vos diligatis
liberaliter sive gratis, dat affluenter, dat invicem. »
dulciter^ dat utiliter. De primo dicit,

Matth. X, 8 : Gratis accepistis, etc. De Ilsec est forma mandati, quod exem-
secundo, Jacobi, Dat omnibus af-
i, 5 : plum iii auclore dilectionis accipimus.
fluenter, ct non improperat. Dc tertio, Ipse autem dilexit nos, nostram praeve-
Psal. Lxvii, 11 : Parasti in dulcedine tua niens dilectionem, nostram vincens di-
pauperi, Deus : quia non nisi in dulcedi- lectionem ex sua dilectione. De primo
ne dat. Quod omnia dulcia facit, etiam dicitur, I Joannis, iv, 9 et 10 In hoc :

quae amara sunt in seipsis. Eccli. xxiv, apparuit chariias Dei in nobis, etc.

27 Spiritus meus super mel dulcis.

: In hoc non quasi nos
est charitas,
Spiritus autem suus constat, quod est dilexerimus Deum, sed quoniam ipse
spiritus dilectionis. De ulilitate autem prior dilexit nos. De secundo dicitur,
istius doni est quod dicitur, ad Ilebr. xir, Joan. vii, 38 : Flumina de ventre ejus
10, scilicet quod Pater coelestis erudit ad fluent aqu3e vivx. Et subdit Evange-
ipsum quod utile est in recipiendo san- lisla, ji. 39 : IIoc autem dixil de Spi-
ctificationem ejus. ritu, quem accepturi erant credentes in
Sic ergo « do vobis, » eum. Sic ergo ipse creat spiritum di-
lectionis in nobis. NuUus enim spiritus
« Ut diligatis invicem. » fluit et refluit nisi spiritus dileclionis.

Unde Chrysostomus : « Cum Spiritus

Ecce de quo est istud mandatum. Di- sanctus cor intraverit, omni fonte magis
cit autem duo : transitionem dilcctionis, manat et prolicit, non deficit. » Et fluit,

et retransitionem. Qui enim amat, re- cum sit Spiritus dilectionis : et refluit,

amari petit.Unde Hermes Trimegistus quia amor transit et relransit, ut dixi-

dicere dicitur « Monas monadem genuit,
:
mus. De tertio dicitur in Psalmo cxv,
et in sc refleclitardorem. » Proverb. viii, 12: Quid retribuam Domino pro omni-
17 : Ego diligentes me diligo, Sicut enim bus quse retribuit mihi ? Pro tanta enim
dicit quod exstasim faciens
Dionysius, dilectione nihil possumus rependere :

est divinus amor, hoc est, extra positio- quia nostram excedit in infinitum ; et

nem quiacor amantis ponit extra aman-

: ideo debitores nos sibi, et ipse non nobis
tem in amatum, et cor amati per reada- debitor constituitur. Deuter. xxxui, 3 :

mationem in amantem primum. Et hoc Dilexit populos, omnes sancti in manu

nolat per duo qua? dicit Ut diligatis : «t
illius sunt : quia debitores sibi consti-
invicem. » Ad Roman. xiii, 8 Nemini :
tuti.
quidquam debeatis, nisi ut invicetn di- Sic dixit dc forma dilectionis,
ligatis, IIoc enim debitum solvendo ma-

* Ad Philom. i*. 19.

 :

:\22 I). ALB. MAG. OIU). l>I{^:i).

30 « In hoo oogaoscent omnes quia « quia mei discipuli estis^ » disciplinis

discipuli mei estis, si dilectionem lia- mcis imhuti, et de schola mea instructi.

bueritis ad invicem. »
Dcutcr, xxxiii, 3 : Qui appropinquant
pedibus ejus, accipienl dedoctrina illius.

Eccc islius dilcctioiiis dat signuin : Appropinqualur autcm pedibus per hu-
quia in ipsa cognoscitur disciplina Christi. milcm charitatem, quia charitas semper
Dicit anteni duo: signatuni, etsignum. appropinquat. Undc peccatrici quae ap-
Dioit aulem hoc sitrnum csse gencrale propinquavit pedihus Jcsu, Luc. vn, i".
cum dicit : « /)i hoc cognoscent omnrs. » dictum est ; lieynittuntur ei peccata mul-
Et hoc est signum generale, cerlum, et ta, quoniam dilexit multum.
convertihile. (lenerale autem, quia om- « Si dilectionem habueritis ad invi-
nihus convenit discipuHs et non aliis. cem. » IJoc cnim est quod maximc desi-
De primo dicilur : Omnes Christi dis- derat Dominus ut habcamus. Luc. xii,

cipulihoc signacuk) cognoscuntur. Et 49: Ignem veni mittere in terram, etquid

hoc signatum est, Josue, m, 17 et seq., volo nisi ut accendatur? In hac schola
uhi dicitur, quod signavit Raiiah domum dixit se eruditum Jeremias, Thren. i, 13,
et lamiliam suam omnihus Dei amicis uhi dixit : De excelso misit ignem in os-

ut cognosceretur per vittam coccineam, sibus meis, et erudivit me. Ezechiel. x,

per fencstiam domus suae pendentem. 2 : Effunde, scilicet prunas ignis, super
Yitta enim est charitas quse ligat. Gocci- civitatem, hoc est, omnium tide-
super
nea autem est per ruhorem charitatis. lium et discipulorum meorum universi-
De certitudine autcm est, quia sola tatem.
charitas est signum certum salutis. Ad
Ephes, IV, 30 : Nolite contristare Spiri-
tuni sanctum Dei, in quo signati estis. c< Dicit ei Simon Petrus : Domine, 39
In signum autem redemptionis, signacu- Quo ego
quovadis? Respondit Jesus :

tum istud redemptio est: quia, sicut dicit

vado, non potes me modo sequi : se-
Augustinus, charitas sola distinguit inter
queris autem postea.
filios regni, et filios perdilionis, hoc est,

inter discipulos Christi, et eos qui sunt Dicit ei Petrus : Quare non possum S8
de schola diaboli. te sequi modo? animam meam pro te

De convertihilitate autem signi intelli- ponam.

gitur hoc quod dicit Apostolus, T ad Co- Respondit ei Jesus : Animam tuam 39
rintli. \iu, non ha-
2: Charitatem si
pro me pones? Amen, amen dico tibi,
buerOf nihil sum. Super quem locum di-
non cantabit gallus, donec ter me ne-
cit Bernardus « Si hahuero magnam
:

magnus sum ges. »

charitatem, parvam, : si

parvus sum : si nullam, nullus sum. Tan-

tus enim quilihet in disciplinatu Christi Hic incipit de rcfroenatione pra^sump-
est, quauta est charitas sua. » Et ideo tionis Petri.
charitatis via discitur inler discipulos Dicuntur autem quatuor : in quorum
Christi, quia excellenter indicat discipli- primo ponitur qusestio admirabilis Petri:

nam Christi. Ad Ephes. in, 19 : Scire in secundo, ostenditur responsio prae-

etiam supereminentem scientise charita- sumptionem Petri rcfraenans : in tertio,

tem Christi. Charitas enim Christi emi- ponitur Pctri dc se praesumptio: in quar-
net super omnem scientiam quae habe- to, ponitur ostensio imbecillitatis Pctri.
tur de Christo : et convertibiliter est si- Dicit ergo « Dicit ei Simon Petrus. »
:

gnum disciplin» Christi. Audierant enim Christum dicentem, su-

pra, y. 33 Quo ego vado, vos non
In hoc ergo signo cognoscent omnes :
pot-
 :

IN I<:VA\G. JOAXNIS, CAP. XII 1-37, 38, 39. 523

estis veidre, supplc, niodo. Et miraba- Vincti manicis pergent, et le adorabunl,

tur : quia tunc in fervore dilectionis erat teque deprecahuntur.
totus Simon, hoc est, obediens : sed in
fortitudine charitatis totus non erat Pe- « Dicit ei Petrus, etc. »

trus, hoc est, inmiobilis et lirmus.

Dicit Dominc, quo va-
ergo Simon : « Adhuc de fervore obedientiae Simonis

dis ? » quod te sequi non possum per praesumens, et petrae iirmitatem nondum
imitationem. Malth. viii, 19 Sequar :
expcrtus Quare non possum te sequi
: «

te quocumque ieris. Et hoc dixit ille modo ? » Nescivit quod diclum est, Sa-
qui vires suas nondum fuerat exper- pient. ix, 15: Corpus quod corrumpitur

tus. aggravat animam. Et ideo dicitur, 1 ad

« temeritatem Pe-
Respondit Jesus, » Corintii. iii, 1: Ego non potui vobis lo-

ivi rehasnans Quo ego vado, non pot-

: <i qui iamquam spiritualibus, sed quasi

es me sequi modo, » hoc cst, hoc tempo- carnalibus, etc. Et sequitur, :i\ 2: Non-
re propter Passionis difficuUatem, et tuas dum enim poteratis, sed nec nu?ic qui-
charitatis imperfectionem. Psal. lxxvi, dem potestis.

20 : In mari via tua, ei semitx tuse in « Animam meam pro te ponam, » hoc
aquis multis, et vestigia tua non cogno- est, vitam dabo pro te defendendo. Ver-
scentur. Mattli. xvi, 24: Siquisvultpost bum est fervoris Simonis. Marc. xiv, 31
me venire, abneget semetipsum, et tollat Etsi oportucrit me simul commori iibi,

crucem suam, et sequatur me. Yia ergo 71071 te 7iegabo. IV Regum, ii, \ : Vivit

difficihs est ad sequendum. Ad Hebr. v, Dominus, ei vivit a7iima tua ! quia non
11: iWobis grandis sermo, et ininterpre- dereli7iqua7n autem adhuc
te. Petrus
tabilis ad dicendum, quoniam imbecilles incxpertus vires suas, dixit tamen id ad
facti estis ad audiendum. quod ex ofllcio pastorum postea teneba-
Ne aulem faciat ex difficultate sequen- tur praedicare. I Joannis, iii, 16: Quo-
di desperantem, subdit : i^ Sequeris au- niam ille a7iimam sua77i 'p^^o 7iobis po-
ion posiea, » cum Spiritum ad robur suil, et 710S debemus pro fratribus ani-

fartitudinis acceperis. Tunc enim fiet mas po7iere.

quoddicitur, Act. iv, 33 : Viriute mag7ia

reddebani Aposioli iestimonium resur- « Respondit ei Jesus, etc. »

reciionis Jesu Christi, Domi^ii nosiri :

et graiia mag7ia erat i7i om)iibus illis. Hanc inexperientiam potius quam te-
Tunc sequeris, spiritu contra persecutio- raeritatem Simonis refraenans, et sibi
nes et timorem mortis confortato. Joan. suam debihtatem ostendens : « A^iimam
Dominus Petro Cum esses
XXI, 18, dixit : tua77i, » hoc est, vitam « pro me po^ies?»
jimior, ci7igebas te, ei ambulabas ubi Ac si dicat : Considera teipsum, quia
volebas : cimi autem se/iueris, e,rie7\des prsesumis ultra vires tuas.
ma7\us tuas, et alius ie ci7\get, et ducet « Ame7i, a7ne7i dicoDuplicem tibi. »

te quo iu non vis. Et subdit Evangelista, adhibet confirmationem utfortius animo :

t. 19: Hoc cmtem dixii, sig7iifica77S qua suo im^rimailur. « A^07i ca)iiabit gallus, »
morte clarificatu7'us esset Deum. Spiritus hoc est, gallicinium unum non perficiet
enim alligat hominem virtute sua, ut a gallus, « do7\ecterme 7ieges. » Marc. xiv,
timorem passionum, et
Christo propter \^{S :Priusqua77i gallus vocembis dede7'it,
spem temporalium recedere non possit. ter me es 7iegaturus. Luc. xxii, 31 et 32 :

Et ideo robur Spiritus Deum sequi facit. Si7no7i, ecce Sa7iaias expetivit vos ui cri-
Act. XX, 22 : Ei 7iwic alligalus ego Spi- braret sicui iriticum : ego autem rogavi
ritu, vado in Je7'usalem, quse i7i ea ven- pro te, ut 7ion defciat fides iua : ei tu
tura sinf 7)iihi ignorans. Isa. \lx, 1 i : aliqiiando co7iversus confir77\a fratrcs
:i2 \ D. ALB. MAG. ORD. mMD.
/»/0*. Cilirisli onim oratio impolravit quod JIoc est crgo quod dicit de charitalis
negando non tolus abscederet, sed red- inslitutione.
iens robur Spiritus acciperet, ct sic Et haec de capitulo decimo tertio.
alios conlirmaret.

CAPUT XIV.

Cotisolando discipulos ait inultas in dotno Patris esse mansioneSj seque nirsum
illos assumpturum ; Thomcu dicit se esse viam, veritatem et vitam ; Philippo
autem, Patrem in se videri ; illosque accepturos quidquid suo nomine petierint,
et se alium Paracletum a Patre eis missurum ; docet quis ipsum diligere di-
cendus sit, et qualem pacem relinquat discipulis, qui de ipsius discessu merito
gaudere deberent.

1. Non turbetur cor vestrum. Credi- biscum sum, non cognovistis

et
tis in Deum, et in me credite. me ? Philippe, qui videt me,
2. In domo mei mansiones
Patris videt et Patrem. Quomodo tu
multse sunt. Si quo minus, dicis Ostende nobis Patrem ?
:

dixissem vobis Quia vado pa- : 10. Non creditis quia ego in Patre, et
rare vobis locum. Pater in me
Verba quas ego
est ?

3. Et si abiero, et praeparavero vobis loquor vobis, a meipso non lo-

locum, iterum venio, etaccipiam quor. Pater autem in me ma-
vos ad meipsum, ut ubi sum nens, ipse facit opera.
ego, et vos sitis. 1 1. Non creditis quia ego in Patre, et
4. Et quo ego vado, scitis, et viam Pater in me est?
scitis. 12. Alioquin propter opera ipsa cre-
5. Dicit ei Thomas : Domine, nesci- dite. Amen, amen dico vobis,
mus quo vadis : et quomodo qui credit in me,opera qua? ego
possumus viam scire? facio et ipse faciet, et majora
6. Dicit ei Jesus Ego sum : via, et horum faciet, quia ego ad Pa-
veritas, et vita. Nemo venit ad trem vado.
Patrem, nisi per me. i3. Et quodcumque petieritis Patrem
7. Si cognovissetis me, et Patrem in nomine meo, hoc faciam, ut
meum utique cognovissetis : et giorificetur Pater in Filio'.
amodo cognoscetis eum, et vi- 14. Si quid petieritis me in nomine
distis eum. meo, hoc faciam.
8. Dicit ei Philippus : Domine, i5. Si diligitis me, mandata mea
ostende nobis Patrem, et sufficit servate.
nobis. 16. Et ego rogabo Patrem, et alium
9. Dicit ei Jesus : Tanto tempore vo- Paraclitum dabit vobis, ut ma-

' Malth. VII, T et xxi, 22; Marc. xi, 24; Infra, ivi, 23.
 1

IN EVANG. JOAiNNIS, CAP. XIV- 1 o2o

neat vobiscum in asternum, 24. Qui non diligit me, sermones

17. Spiritum veritalis, quem mundus meos non servat. Et sermonem
non potest accipere, quia non quem audistis, non est meus,
videt eum, nec scit eum. Vos sed ejus qui misit me, Patris.
autem cognoscetis eum, quia 25. Haec locutus sum vobis, apud vos
apud vos manebit, et in vobis manens.
erit. 26. Paraclitus autem Spiritus sanctus,
18. Non relinquam vos orphanos : auem mittet Pater in nomine
veniam ad vos. meo, ille vos docebit omnia, et
19. Adhuc modicum, et mundus me suggeret vobis omnia qucccum-
jam non videt. Vos autem vide- que dixero vobis.
tis me, quia ego vivo, et vos 27. Pacem relinquo vobis, pacem
vivetis. meam do vobis non quomodo :

20. In illo die vos cognoscetis quia mundus dat, ego do vobis. Non
ego sum in Patre meo, et vos in turbetur cor vestrum, neque
me, et ego in vobis. formidet.
21. Qui habet mandata mea, et servat 28. Audistis quia ego dixi vobis : Va-
ea, ille est qui diligit me. Qui do, et venio ad vos. Si diligere-
autem diligit me, diligetur a me, gauderetis utique quia
tis

Patre meo : et ego diligam vado ad Patrem, quia Pater

eum, et manifestabo ei meip- major me est.
sum. 29. Et nunc dixi vobis priusquam
22. Dicit ei Judas, non ille Iscariotes: fiat, ut cum factum fuerit, cre-
Domine, quid factum est, quia datis.
manifestaturus es nobis teip- :>o. Jam non multa loquar vobiscum.
sum, et non mundo? Venit enim princeps mundi
23. Respondit Jesus, et dixit ei Si : hujus, et in me non habet quid-
quis diligit me, sermonem quam.
meum servabit : et Pater meus 3 Sed ut cognoscat mundus quia
diliget eum, et ad eum venie- diligo Patrem, et sicut manda-
mus, et mansionem apud eum tum dedit mihi Pater ', sic fa-
faciemus. cio. Surgite, eamus hinc.

Dividitur autem in duas partes : ia

quarum prinia sermo proponitur exhor-
IN CAPUT XIV JOANNIS tationis ad fidem et sanctitalem : in
secunda autem, suffragium orationis po-
ENARRATIO. nitur ad sanclitatis confirmationem, ibi,
cap. xvii, i : « IIxc lociitus est Jesus^
et sublevatis oculis, etc. »

«Non turbetur cor vestrura. Credi- Dividitur autem prima pars in tres
tis in Deum, et in me credite. » partes : in quarum prima instruit ad
perfectam fidem : in secunda, ad chari-
Hic incipit informatio discipulorum tatis perfeclioneni, ibi, cap. xv, 1 :

ad sanctitalem per sermonem. « Ego sum vitis vera, etc. » In tertia

Act. II, 23.

 I). \\M. iMAd. nui). |»U.i:i).

autein, ({uia dosolali craiil por trislitiani lari oportebat : quia alitcr tola Ecdcsia
Passionis, instruit eos do spe lulura^ fuisset dcsokita. Isa. i, l) : Nisi Domi-
consolalionis, luni per Paraclilum niit- nus cxcrcituum rcliquissct nobis semcii^
tenduni, tum per seipsum in proximo quasi Sodoiita /uisscinus, ct quasi Go-
rcsurrccturum. Et lioc incipil ihi, cap. morrha similcs csscmus :

XVI, ') : « /I^vc autctn ab iiiiiio iton diui

vohis^ elc. » tt Non turbelur (;or veslrum, nequc
Prima harum partium dividilur in formidet '. »

duas : in quarum prima confortat ad

(idem (|uod de rccessu suo conlurhati, Duo sunt in corde, scilicet, intcllcctus,

non vacillcnt in fide : in secunda autom, cl afTcctus. Proptcr intellectum dicit :

ut magis consolcntur^ ostendit qualiter « Aon turbetur. » Propter alTcctum

per fidcm opcrantem per dilectioncm dicit Ncque formidcl. n
: «

praeccdentcm posscnt scqui ipsum, ii)i, Turbatur cnim id quod obtcnebratur,

i\ lo : « Si diligitis mc, mandata iiiea ut Ron possit viderc quid agat. Et hoc
servatc, etc. » est (juando dubietas lumen intellectus

Adhuc autem, prior pars dividilur in agentis obnubilat, ut non j)ossit in eo

trJa in quorum primo cxhortatur nc
: lumenclarum verilatis vidcre. Luc. xxiv,
fides vacillct ex recessu Chrisli per 38 Quid turbati cstis, et cogitationcs
:

mortem : quia in rccessu cst utilitas ascendunt in corda vestra ? Ilaec autcm
praeparationis ad beatitudinem. Secun- turbatio screnitatis cordis eorum, cau-
do, quod ipsc cst ad locum
ostcndit sabatur ex recordatione subtractionis
paratum via per morlem. Tertio, osten- dulcissimae j)r;jesentiae Christi corpora-
dil pcrfectae fidei potcstatcm. Secunda lis. Job, xxni, VS . A facie cjus tur-
incipit ibi, y. 4 « Et quo ego vado, : batus sum, et considcrans eum, timore
scitis, elc. » Tcrtia vcro ibi, y. 12 : sollicitor. IMagina cnim fuit causa turba-
« Amen, amcn dico vobis : Qui crcdit tionis quando videbant quod a tam im -
in mc, ctc. » piis, tam pius et justus Dominus occum-

Adhuc autcm, prior harum habet bere debuit. Proverb. xxv, 20 Fons :

quatuor paragraphos : in quorum primo turbatus pede et vena corrupta, justus

confortationcm ponit nc fidcs vacillet : cadens coram impio.
in secundo, dat rationem ex utiiitate « Ncquc formidct. » Formido cst
suae praecessionis in mansionem beali- affectus trepidatio, quae inducit virium
tudinis : in lertio, infallibilitatem osten- trepidationem ct tremorem. Isa. xxi, 3
dit sui sermonis : in quarto aulem, et 4 : Corrui cum audircin, contur-
utilitatem allegat consolalorise suae re- hatus sum cum vidercm. Emarcuit cor
versionis. Secundum est ibi, y. 2 : meum : tcnebrse obstupcfeccrunt me.
« Jn domo Patris mci, etc. w Tcrlium, Hicc cnim onmia facit hominc for-
in

ibi, y. 2 : « Si cjuo minus, ctc. » mido. Psal. liv, : Timor et tremor

Quarlum, ibi, y. d : a Et si abicro, vencrunt supcr mc, ct contexerunt me
etc. » tcncbrsc. Sic ergo turbati et formidantes
In primo horum dicit duo : conforta- a terrore recessus Domini ab eis.

tionem, et id quod accipilur in conforta- Econtra Dominus

dicit « Non tur- :

tione. bctur cor vestrum, » quanlum ad intcl-

Dicit ergo discipulis suis, quos ut lectum, ne tenebretur ad videndam fidci

semcn futurae Ecclesiae praecipue confor- veritatem : « ncquc formidet, » quau-

« Hfcc verba, neiiuc formidel, inveiiiunlur in Vulgata tiabet tantum : Non turbetur cor re-

eodeni capilulo, y. 27 : in lioc ijrimo versiculo strum.

 !

IN EVANG. JOANiNlS, CAl». XIV-1, 2. o27

tum ad (limillendam fidei constantiam. sine inipediniento, removeri oportet im-

Proverb. xii, 21 Non contristahit ju- :
pedimenta et otFendicula per Christi

stitm quidquid ei acciderit. Proverb. san^uinem. Cherubim enim et flani-

xxviii^ 1 : Justus quasi leo confidens, meum gladium atque versatilem coUo-
absque terrore erit. cavit Dominus ad custodiendam viam

Dicit autem : « Non iurhetur cor ligni vitse, quae per sanguinem oportet
veslrum, » quia corde constante, to- removeri.
tum corpus constans erit. lloc est enim Et hocquod dicit. Bene dico, quod
est

principium vitae, et motus, et sensus, et cor veslrum non formidet quia « in :

omnium aliorum. Et ideo in illo est domo Patris mei, » quae receptaculuin
totum. Proverb. iv, 23 : Omni custodia est commune omnium beatorum. Psal.

serva cor tuum, quia ex ipso vita pro- XXV, 8 : Domine, dilexi decorem do-
cedit. mus tuse, etc. Baruch, in, 24 : Israel,

Contra duplicein autem morbuni cor- quam magna est dornus Dei, et ingem
dis, unam proponit medicinam, dicens : locus possessionis ejus ! Psal. lxxxiii,
5 : Beati qui liahitanl in domo tua,
« Greditis in Deuni, etc. » Domine : in ssecula sai^ulorum lauda-
hunt te.

Duo enim dicit, quoruni unum con-

sequens est ex alio.
« Mansiones multse sunt. »
Primuni est, quod dicit : cc Creditis
in Deum, » per assensuni fidei, quem
in Deum vos confortantem habetis : Quia secundum ditTerentias meritorum
consequens est, ut in me credatis, quia sunt etiam distinctiones prcemiorum. Et
ego sum Deus. illae sunt. mansiones in quibus requie-
Et hoc est : « Et in me credile. » Et scunt beati (ideles : ita quod non cadit
ideo est sicut dico vobis : quia utilitas. in eis turbatio mundi. Psal. xxx, 21 :

magna vobis et omnibus fidelibus ex Proteges eos in tahernaculo tuo, a con-

transitu meo proveniet. Fides enim in tradictione linguarum.
Patrem omnipotentem confortat lides : mansiones sunt excubite fidelium,
Istse

in me omnem veritatem omnia pro- sunt absconsiones divinorum secreto-

missa verificat : et ideo turbationem rum, sunt pulchritudines divinorum lu-
pellite, et ad veritatem meam cor sere- minum, sunt ordines Angelorum Deo
autem
nate. Credentes in Deum Patrem assistentiuin, sunt protecliones victo-
omnipotentem, formidinem projicite, et rum, sunt promptuaria omnium volu-
in potentia virtutis ejus corde forti state. ptatum.
Ad Ephes. vi, 10 : Confortamini in Do- De excubiis dicitur in Psahno cxvii,
mino, et in polentia virtutis ejus. 15 : Vox exsultationis et salutis in ta-
bernaculis justorum.
De absconsionibus, sitiiiliter in Psal-

« In domo Patris mei mansiones mo XXX, 21 : Ahscondes eus in ahscon-

dito faciei tuse, a contradiclio)ie komi-
multaB sunt. »
)ium.
De pulchritudinibus dicitur, Numer.
Tangit hic rationem confortationis ex xxiv, 5 : Quam pulchra tabernacula
ulilitate sui transitus. Quia quamvis ab tua, Jacoh ! et toitoria tua, Israel
a-terno in domo Patris receptacula bea- De ordiuibus Angcloium dicitur, Deu-
torum sint distincta per praedestina- ter. xxxn, 8, secundum aliam transla-
tioncm, tainen ut beati iutrcnt in ea tionem Statuit terminos populorum
: <(
:;2s I). .\M{ MAG. ORD. VWAID.
juxta numerum Angclorum Doi '. » gum, X, 7 : quod mcdia pars
J*robavi
De proloclionibu.s securissimis victo- mihi nunfiafa non fuerif. Major est
rum do mundo triumj)liantium, in Psal- sapientia ct opera fua quam rumor
mo Lxxxiii, 2 ct 3 : Quam dilecta quem audivi, scilicet iii mea.
terra
tabernaciila tua, Domine virtutiim ! Dico ergo : « Si quo minus, » supple,
concupiscif, ef r/eficit anima mea in esset, (( dixissem vohis, » hoc cst, vobis
atria Domini : cor meum ct caro mea lidelibus (idebter annunliassem : « Quia
exsultaverunt, ctc. vado, mortcm,
)) perparare vobis ((

De promptuariis, iterum in Psalmo locum tam pulchrum ct dcloctabilem.

»

cxLiii, 13 Promptuaria eorum plena,

: Quamvis cnim mansioncs jam sint in
eructantia ex hoc in illud. Ilcm, Psal. domo, quantum ad prcedeslinationem
XXXV, 9 : Inehriabuntur ab ubertatc aeternam tamen et a me, et a vobis
:

domus tuae, etc. oportet eas parari. A me quidem per

Ibi cst sinus Abrabae in roquie beato- opus rcdcmptionis, quo removentur ob-
rum pauporum, ut paupertatis oblivi- slacula : et a vobis per inerita, quibus
scantur. Luc. xvi, 22 : Factum est mcreamini bcatitudinis praemia.
autem ut moreretiir mendicus, et porla- Sic ergo « vado » utiliter « vohis
retur ab Angelis in sinum Abrahse. parare locum. » Isa, xlix, 20 : Augu-
Ibi exsullabunt sancti in gloria, Iseta- stus cst mihi locus, fac spatium mihi
buntur in cubilibus suis -. Ibi enim ut habitcm. Quia peccatum locum facit

constituit Deus lucidissimas mansiones angustum ad intraiidum, et lioc non

in quibus requiescunt Sanctorum ani- potuit fieri nisi per Ghristum. IV Re-
mse sicut dicitur in visionibus Esdrae.
:
gum, VI, 1 et 2 : Ecce locus, in cpio

Tantus crgo decor mansionum vos con- habitamus coram /<?, angustus est no-
fortet, quia viam ad illum sanguine meo bis. Eamus usque ad Jordanem, et
preeparabo. lollant singuli de silva materias sin-
gulas, ut sedificemus nobis locum ad
(( Si quo minus dixissem vobis :
habitandum. Et in hoc signatur praepa-
Quia vado parare vobis locum. » tio qua singuli sibi praeparant mansiones

per bonorum meritorum operationem.

Altera ratio est, sumpta a sormonis Sic ergo non turbemini, neque for-
sui veritate in quem credunt : quia in midetis in dictis meis : quia vera sunt
Deum credunt. si minus esset quam quod per mortem
Unde dicit : « Si quo minus, » hoc vobis aetcrnas praeparo mansiones, ego
est, si aliquo minus esset quam dixit. lidcliter dixissem vobis.
Unde liltera quamChrysostomuslegit

habet : « Si autem non, » hoc est, si

non esset sicut dixi vobis : tunc pro
« Et si abiero, et pra?paravero vobis
certo « dixissem vohis, » sicut amicis.
locum, ileram venio, et accipiam vos
Nollem enim quod vitam illam perdcre-
tis nisi perdendo istam, meliorem inve-
:
ad meipsum, ut ubi sum ego, et vos

niretis. 1 ad Corinth. xv, 19 : Si in sitis. »

hac vita tantum in Christo sperantes

simus, sumus omnibus
rniserabiliores Ecce quarto inducit sermonem con-
hominibus. Nunc autem mullo plus in solatorium ex sui ad mansionem comi-
re, quam ego dixerim vobis. III Re- tatu, et in mansione beatudinis societate.

' Vulgata habet, Deuter. xxxii, 8 : ConstiluU racl..

terminos populonim juxta numcrum liliorum Is- ' Psal. cxlix, 5.

 IN EVANG. JOANNIS, CAP. XIV-3, 4. 529

Et ideo dicit tria : praecessionem sui uxorem ianium dilexit eam, ut

; el in

ad loci pra3parationem, adventum sive dolorem, qui ex morte mairis ejus acci-
reditum ad nostri assumptionem, et sui derat, temperaret. Isaac enim Christus,

nobiscum in beatitudine perpetuam so- Rebecca Ecclesia primitiva, tabernacu-

cietatem, lum domus aeterna, Sara quoque syna-
Dicit ergo : « Et si abiero » a vobis gogae primo erat ad habitandum exhi-
per prgesentiam corporalem per morlem. bila, et postea Ecclesiae data, qute uxor

Ad Hebr. ix, 24 : Non in mamifacta in uno spiritu conjuncta, a Dei Fiiio

sancta Jesns hitroivit, exemplaria vero- accipitur, et pro synagoga diligitur.

riim sed in ipsum cwlum, nl appareat
: Etiam istud signatum est, Cenes. xliii,
nunc vultni Dei pro nobis. Ad Hebr. 1(), ubi dixit Joseph de Iratribus suis :

VI, 19 et 20 : Ad interiora velaminis, Iniroduc viros domum, et occide victi-

ubi priBcursor pro vobis iniroivii Jesus, mas, et instrue convivium, quoniam me-
secundum ordinem Melchisedech von- cum comesturi suni meridie. Et, Exod.
tifex factus in seiernum. XV, 17 : Introduces eos, et planiabis
Si ergo sic abiero, « ei prseparavero in monte hserediiatis tuse, firmissimo
vubis locum, » per impedimentorum et habitaculo tuo quod operatus Domine, es,

obstaculorum remotionem et pretii solu- Sic ergo accipiam vos ad meipsum,

tionem, sicut diximus. Sic enim superna « ni ubi sum ego, » in lumine beatitu-
Jerusalem sedificatur ut civitas per man- dinis, « ei vos sitis. » Ecce perpe-
siones beatorum. Psal. cxxi, 3 et 4 : tua Christi societas. Apocal. xxi, 3 :

Jerusalem, quse sedificatur ui civitas, Ecce iabernaculum Dei cum hominibus,

etc. enim ascenderunt tribus, tri-
I/liic et habiiabii cum eis, et ipsi populus
bus Domini. Quia tribus Dei habitant ejus eruni, et ipse Deus cum eis erit
in mansionibus Dei. Propter hoc Petrus eorum Deus. Ezechiel. xlviii, 33 : No-
videns in lumine transfigurationis istas men civitatis ex illa die, Dominus ibi-
beatorum mansiones, et omnibus dele- dem. Tunc fiet id quod dicitur, Act.
ctamentis mundi exutus, in ipsis per- xvii, 28 : In ipso vivimus, et movemur,
manere desiderabat^ dicens, Matth. xvii, ei sumus. Joan. xii, 26 : Ubi sum ego,
4 : Bonum est nos hic esse : si vis, illic ei minisler meus erit.

faciamus hic tria tabernacula, tibi

nnum, Moysi unum, et Eliae unum. Si
ergo talem locum vobis praeparavero « Et quo ego vaclo, scitis, et viam
per mortis pretium, scitis. »

« Iterum venio, etc. » Hic ostendit confortationem et consola-

tionem discipulorum per vise ad beatitu-

« Iterum venio,tempore resurre- » dinem certitudinem quia ipse est via :

ctionis, et tempore mortis singulorum eorum ad beatitudinis mansiones.

vestrorum, et tempore extremae discus- Dividitur autem haec pars in duas
sionis. Habacuc, ii, 3 Si moram fe- :
partes in quarum prima certam propo-
:

cerit, exspecta illum^ quia veniens ve- nit esse viam in secunda, de via obje-
\ niet, etnon tardabit. ctam sibi removet dubitationem.
:

« Et accipiam vos ad meipsum, » Dicit ergo : « Quo ego vado, scitis, »

ita quod ego ipse educam vos de mun- quia qusedam vise certitudo est per cer-
do. Et hoc signatum est, Genes. xxiv, tum lerminum, ideo illam praemittit di-
67, ubi dicitur, quod Isaac introduxii cens « Quo ego vado, sciiis, » per vir-
:

eam, scilicet Rebeccam, in iabernacu- tutes omnium operum et passiones et

lum Sarse matris suse el accepil eam , intentionum ad Patrem, ut objeclum et
XXIV 3i
 530 n. ALB. MA(i. OUI). PH.^I).

causam bealiludinis in niansionibus sin- Et his duobus Thomas duphcem opponit

guloruni. .loan. xvi, .'>
: Vado ad eum dubitationcm.
(/ui tnisit me : el nemo ex vobis inlevro- Il^t habet duas paites. Primo proponi-
(jal me : Quo vadis ? lla enini esl clarus tur dubitatio, et sc(Mindo ad dubitationis

reccssus nieus, quod neino inlerrogans proposita; remotioucm (^iiristi ihumina-

dubilabil, scientibus cunclis ai)sque dubi- tio.

tatione, quia ad Palrem el ad locum bea- Dicit ergo : « Dicit ei Tlujmas, » cui
titudinis vado. Joan. in, 13 : Nemo competit, hoc est, quia Didymus sive

ascendit in coelum, nisi qui descendii de dubius dicebatur. (J^uia etiam postquam
coelo, Filius hominis, qui est in ccelo. Et Ciuistus se viam per passionis sacramen-
hoc signatur, Act. i, 9, ubi dicitur : Vi- tum paraverat, et beatitudinem Resur-
dentibus illis elevatus est. Quod enim adhuc dubilabat. Joan.
rectionisattigerat,
omnibus patuit, cunctis videntibus est XX, 25 Nisi videro inmanibus ejus fixu-
:

impletuni. ramclavorum, et mittam manum meam

« El viam scitis, » quia ego sum osti- in latus ejus, non credam. Hsec tamen

um et via, sicut, Joan. x, 9, dicitur. dubitatio dispensatoria fuit : quia nobis

Non est alia via ad beatitudinem nisi profuit ad majorem viae distinctionem.
ego in sacramentis quap perfeci, et ver-
bis que docui, et exemplis quce praebui, « Domine, nescimus quo vadis. »

et miraculis quibus omnia confirmavi.

Joan. X, 9 : Per me si quis introierit, Domine. » ()uem Dominum profitetur,
«

salvabitur : et ingredietur , et egredielur, eidem se debere obedire credit. Psal. viii,

etpascua inveniet. Proverb. iv, 18 Ju- : 2 Domine Dominus noster, quam ad-
:

storum semita c/uasi lux splendens pro- mirabile est nomen tuum in unive?'sa
cedit, et crescit usque ad perfectum diem. terra !

Isa. XXVI, 7 Semita justi recta est, rectus

:
Nescimus quo vadis. » Directe negat
(f

callis justi ad ambulandum. Et ibidem,
t. 8 In semita judiciorum tuorum, Do-
:
mine, sustinuimus
quod Christus verum esse dixerat. Sed
dicendum quod uterque verum dixerat.
te, etc. Christus enim dixerat quod se (qui via

Sicergo « viam scitis. » est) noverant. Thomas autem negat quia :

licet Christum noverit, tamen de Christo

sub mentione viae dubitabat et quserit. .•

Sicutqui noscit Choruscum, non oportet

« Thomas Domine, nesci-
Dicit ei :

5 quodnoscat eum sub forma venientis.

mus quo vadis: et quomodo possumus Sic ergo dicit « Nescimus quo vadis, »
:

viam scire ? » quia licet sciamus quod ad Patris beati-

tudinem vadis, non tamen scimus Pa-
Hic incipit secundum in quo removet trem sub ratione termini sive finis viae
tuge et ideo nescimus quo vadis. Pro-
dubitationes sibi de certitudine vige ob- :

jectas.
verb. XXX, 18 et 19 : Tria sunt difficilia

Sunt autem duse, quarum una oritur mihiy quartum penitus ignoro viam
et :

aquilae in cvelo, viam colubri supra pe-

ex alia. Una quidem Thomse, et alia Phi-
lippi.
Iram, viam navis in medio mari, et viam

llla quee est Thomae, est duplex secun- viriin adolescentia. Via enim aquilse in

dum duplicem viae certitudinem a(^hristo ccelo, esl via Fihi Dei secundum deita-

descriptam. Describit enim viam per cer- tem, in ccclestibus nobis praeparandis. Via
titudinem termini, quando dixit : Quo colubri supra petram, est via Christi se-

ego vado, scitis. Descripsit terminum viae cundum quod est Dei sapientia, supra so-
per transitum quando dixit : Viam scitis. lidum veritatis doctrinaj divinorum se-
 IN EVANG. JOANNIS, CAP. XIV-o, G, 7. 531

cretorum. Via navis in medio mari, est quem attingit, Et illa est bona via. Et
via humanitatis Ghristi in amaritudinc quoad ista tria dicit Ghristus tria de se :

mundi, nos ad siccum et solidum seterni- « Ego sum via, » qua per me ut tritum
tatis portans. Via viri perfecti in gratia exemplum virtutum transitur. Ego sum
et sapientia inadolescentia, est via Ghri- « veritas, » in doctrina in qua numquam
sti carnem assumcntis ex adolescentula deviatur. Ego sum « vita, » quoad deita-

Virgine. Et de his viis quaeritur a Sanctis, tem, in qua quicumque per me venit, in
Psal. Lxxvi, 20 : Vestigia tua non cog- sempiternum vivet. Et hoc intendit se-
noscentur. cundum litteram.
De primo dicitur, ad Roman. v, 2 :

« Et quomodo possumus viam Per quem, scilicet Jesum, habemus

scire ? ». accessum adPatrem. Matth.vii, 1 i : Quam
angusta porta, et arcta via est, quse
Quia via scitur, et quaeritur, per ter- ducit ad vitam ! et pauci sunt qui inve-
minum et fmem ad quem ducit. Joan. niunt eam. Baruch, iii, 3 : Si in via Dei
III, 8 : Nescis unde veniat, aut qiio vadat. ambulasses, habitasses ulique in pace
Job, xxvHi, 7 : Semitam ignoravit avis, sempiterna. Proverb. x, 17 : Via vitse CU'
nec intuitus est eam oculus vulturis. Avis stodienti disciplinam. De veritate autem
enim Ghristus est, cujus semita carnali- dicitur in Psalmo lxxxviii, 3.3 : Quse
bus ignorata est. Vultur etiam Ghristus procedunt de labiis meis non faciam
est, quia vultur a volendo dicitur, eo irrita. II ad Gorinth. i, 18 et 19 ; Non
quod escam concupiscit, et longe perci- est in illo Est et Non... Sed Est in illo
pit : et hujus oculos quibus vias suas di- fuit. Et infra, Quotquot enim
t. 20 :

rigit, carnales non intuentur. Baruch, promissiones Dei sunt, in illo Est ideo :

III, 20 et 21 : Viam disciplinse ignorave- et per ipsum Amen Deo ad gloriam no-

runt, neque intellexerunt semitas ejus. stram. Amen autem idem est quod veri-
Et, ibidem, t- 23 Viam autem sapien-
: tas. Apocal. iii, 14 : Uaec dicit Amen,
tise nescisrunt, neque commemorati sunt testis fidelis et verus, qui est princi-
semitas ejus. pium creaturse Dei.
De vitaautemdicitur, Deuter. xxx, 20 :

Ipse est vita tua, et longitudo dierum

« Dicit ei Jesus : Ego sum via, et ve- tuorum. Joan. x, 10 : Ego veniut vitam
ritas, et vita. Nemo venit ad Patrem, habeant, et abundantius habeant. Joan. i,

nisi pep me. » 4 : In ipso vita erat, et vita erat lux ho-
minum,
(' Si cognovissetis me, et Patrem
Hsec ergo est expositio litteralis.
meum utique cognovissetis : etamodo
Inveniuntur autem et alise sanctorum
cognoscetis eum, et vidistis eum. »
Doctorum expositiones accommodatae et

bonse. Augustinus : « Ego sum via »

Ecce illuminatio dubitationis. quserentibus, « veritas » invenientibus,
Dicit autem tria : viae certiticationem, « et vita, » sine morte pervenienti-
certificationis probationem, et certam ter- bus.
mini viae demonstrationem. Adhuc autem, Augustinus : « Ego
Dicit ergo : « Ego sum via, et veritas, sum non errans quserentibus. Psal.
via »
et vita. » cvi, 4 Erraverunt in invio et non in via.
:

In via tria sunt per quse cognoscitur et « Verilas » non fallens invenientibus.
determinatur, scilicet transitus qui debet Psal. cxLiv, 13 : Fidelis Dominus in
esse tritus, et rectitudo qua sine errore omnibus verbis suis. « Vila » indeficiens
deviandi, itinerantes deducit, ct lorminus pervenientibus. Luc. x, 42 : Maria opti-
.-^32 D. Al.n. iMA(;. ()|{i), V\\A']\).

inaui partem elegil, f/u,r non oHloetiir llic dat cerlam termini viae demonstra-
ab ea. tionem, dicens : « Si cognovissetis me, »

Adliuc aulein, « lujo sum via » ducens. secundum deitatem in operibus, et modo
Proverb. iv, 11 el 12 Ducam te per se-
: opcrum meorum facile cognoscere posse-
mitas cequitatis, guas cum inr/ressus jue- tis, « et Patrem rtieum, » qui unum in dci-

ris, non arctabuntur gressus tui, et cur- tate mecuni est, « utique cognovissetis, »
rens non habebis offendiculum. « Veri- quia opera nostra indivisa sunt, sicut in-
tas n lucens ad ingrediendum. Malach. divisa est virtus et substantia qua opera-
IV, 25 : Orietur vobis timentibus nomen mur. Joan. v, 17 : Pater meus iisque
rneum Sol justitiic, et sanitas in pennis modo operatur, et ego operor. Item, xiv,
ejus. « Vita » pascens. Joan. x, 1) : In- 10 : Pater in me manens , ipse facit opera.
gredietur, et egredietur, et pascua inve- Ideo quia Filius manifestat Patrem, dici-
niet. tur, ad Hebr. i, 3 : Qui cum sit splendor
«Ego sum via » in exemplo. Joan. gloricB, et figura substantiie ejus. Sa-
XIII, 13 Exemplum dedi vobis^ etc.
: pient. VII, 25 et 26 Vapor est virlutis :

« Veritas » in promisso. Psal. lxxxiii, 35 : Dei, et emanatio qusedam est claritatis

Quse procedunt de labiis meis non fa- omnipotentis Dei sincera : et ideo nihil
ciam irrita. « Vita » in praemio. Ad Ro- inquinatum iti eam incurrit candor est :

man. vi, 23 : Stipendia peccati mors : enim lucis setrense, et speculum sine ma-
gratia autem Dei, vitaseterna. cula Dei majeslatis, et imago bonitatis
Hujusvise determinationem ponit, cum illius. El ideo per ipsum Pater cogno-

subjungit : scitur : quia per identitatem essentise

unum est secuni.
« Nemo venit ad Patrem, nisi per
me. » « Et amodo cognoscetis eum, etc. »

« Nemoad Patrem, » ad quem

venit « Cognoscetis eum, » accepto Spiritu
omnesperaliquam viamvenireintendunt, sancto, qui revelabit vobis omnia quae
« m^i/^e/* me
ducentcm, sicut viaducit.
» dixi vobis. Joan. xiv, 2(5 : Paraclitus
Quia nec ad cognitionem Patris venitur Spiritus sanctus, quem mittet Pater in
nisi per me. Joan. i, 12 : Unigenitus nomine meo, ille vos docebit omnia, et
Filius, qui est in sinu Patris, ipse enar- suggeret vobis omnia quaecumque dixero
ravit. Matth. xi, 27 : Neque Patrem quis vobis. Statim enim quia carnali afreclu
novit, nisi Filius, et cui voluerit Filius deposito accipietis Spiritum sanctum. In
revelare. Similiter ad Patrem remune- Spiritu auteni sancto omnia ista qute
rantem in vila, nemo venit nisi per me. modo non intelligilis, cognoscetis. I ad
Et sicut dicitur, Joan. y.,'6i) Ego et Pa- : Corinth. xm, 10 : Cum veneril quod
ter unum sumus. Et per id, quod est in perfectum est, evacuabitur quod ex parte
me via et visibile, venitur ad vitam divi- est. II ad Corinth. iii, 18 : Nos vero omnes
nam, quae est in deitate Patris et mea. revelata facie gloriam Dornini specu-
Ad Ilebr. x, 10 et seq. : Habentes itaque, lantes, in eamdem imaginem transfor-
fratres, fiduciam in introitu sanctorum mamur, a clarilate in claritatem, tani'
in sanguine Christi, quam initiavit nobis quam a Domini Spiritu.
viam novam et viventem per velamen, id « Et vidistis eum., » quia me viso se-
est, carnem suam, et sacerdotem ma- cundum cognitionem deitatis, vidistis in

gnum super domum Dei accedamus cum

: eadem visione Patrem. Sicut de duobus
vero corde in plenitudine fidei, etc. omnino similibus dicitur si unum isto- :

rum duorumvidisti, vidisti et alterum. Et

« Si cognovissetis me, etc. unus videtur in altero : quia utriusque
 :

liN EVAi\(i. .lOAiWIS, CAP. XIV-8, U. 533

est una substantia, ct una virtus, et una « Dicit ei Jesus : Tanto tempore vo- e
operatio quae videtur esse in opere. Et biscum sum, et non cognovistis me ?
secundum relationem unus est in intel-
me, videt Pa-
Philippe, qui videt et
lectu alterius. Genes. xxxii, 30 : Vidi
trem. « Quomodo tu dicis : Ostende
Deum faeie ad faciem^ et salva facta
est anima mea. nobis Patrem ?

Non creditis quia ego in Patre, et 10

Pater in me est? Verba quse ego lo-
c< Dicit ei Philippus : Domine, quor vobis, a meipso non loquor. Pa-
ostende nobis Patrem, et sufficit no- ter autem in me manens, ipse facit
bis. » opera.

Non creditis quia ego in Patre, et II

Hic incipit Philippi dubitatio quae ori- Pater in me est.

tur ex prsecedenti. Dixit enim Christus in Alioquin propter opera ipsa credi-
solutione praecedentis quaestionis, ubi
te. »
Christus terminum vise se demonstravit,
quod si cognoscerent Christum, cogno-
scerent et Patrem. Ideo Philippus qusesi- « Dicit ei Jesus, » ad illuminationem
vit de Patre sub ratione Patris, quod Pa- suse dubitationis : « Tanto tempore,
ter sibi ostenderetur. etc»
Hac autem dubitatio duas habet partes, Dicit autem hic quatuor : Philippi re-
scilicet, petitionera Philippi, illuminatio- dargutionem, Philippi illuminationem,
nem Domini. et ex illuminatione iteratam non intelli-

Petitio autem Philippi duo continet : gentis redargutionem, et illuminationis

unum quidem quod desiderabat, alterum rationem.

autem est professio, quse hic sufficiebat. Dicit ergo arguendo Philippum :

Dicit ergo « Domine, ostende nobis

: « Tanto tempore vobiscum sum, » osten-
Patrem. » Ac si dicat Ex quo dicis Pa- : dens vobis meam et Patris operationera,
trem esse eum ad quem vadis, et in quo et virtutem, et substantiam : « et, » per
est terminus nostrse beatitudinis. illa, « non cognovistis me. » Ac si dicat:
« Et sufficit nobis. » Ac si dicat : Nihil Hoc mirum est valde : quia, « qui videt
ultra quserimus. II ad Corinth. iii, o : me, videt et Patrem meum, » sicut jara

Sufficientia nostra ex Deo est. I ad antedictum est. Et ideo mirum est, quod
Corinth. xv, 28 Deus omnia in
: XJt sit hoc toties a me auditum non cognovistis.
omnibus. Ethoc dixit Philippus quiaPa- :
Causa autem hujus, quod tanto tempore
trem in ratione Patris, non cognovit :
perfecte non cognovit eum, tangitur,
quamvis cognovit Deum in ratione Dei, Luc. XXIV, 10 Oculi illorum tenebantur
:

et per opera Christum Deum esse cogno- ne eum agnoscerent. Id autem quo tene-
verit. Philippus enim, sicut inpraeceden- banlur, velamcn carnis et infirmita-
fuit

tibus diximus, rudis fuit. Et licet cogno- tis, quo semper cogitare et dubitare co-

verit Deum in ratione Dei, tamen non co- gebantur. Quia et si Petrus aliquando
gnovit sub distinctione personarum et : etiam pro se confitebatur et pro ahis, di-

ideo indigebat illuminatione ampliori : et cens ; Tues Christus, Filius Dei vivi\ ta-

illam sicut pius doctor exbibet sibi Chri- men iterum propter infirmitatem carnis
stus. resorbebatur ad fidei modicitatem. Et
Unde subditar propter illara carnis assuraptam infirmi-

> Matth. XVI, 16.

 .

534 D. ALB. MAG. OUD. PUJiD.

lateni, seuipor Patrein melioi'em l''ilio esl. Exod. xxxiu, 20 : Non videbit me
credebant : et ideo, ut dicit (Uossa, nec homo, et vivet.
Filium peifecle cognoverunt, quia in
Dei nalura Filius est anjualis l^atri. Et « Quomodo tu dicis, etc. »
ideo qui Patrem Filio meliorcm credit,
nec Filium cogiiovit esse Filium per na- Tu, inquam, electus Apostolus, tot
turam. Sed Abraham perfecte cognovit, doctrinis imbulus, tot miraculis contir-
de quo dicitur, Genes. xviii, 2, quod ap- matus, tot revelationibus illuminatus :

paruerunt ei tres viri stuntes ante eum : . cum sis unus de illis, de quibus dixi,
ct ndoravit in terram. Sed quia hoc ex- jMatth. xiii, 11 : Vobis datum est nosse
pressius ostensum est Pliilippo quam mysteria regni coelorum.
Abraha;, ideo est reprehensione dignus,
quia non cognovit. (( Quomodo tu dicis : Ostende nobis
Patrem ? »
« Philippe, qui videt me, videt et Pa-
trem meum. » « Tu » ergo talis, « quomodo dicis, »

hoc est, dicere poteris : (( Ostende nobis

« Philippt', qui videt nie, » per opera Patrem ? » cum toties tibi Pater in de-
esse Deum, « videt et Patrem, » quia monstrationibus operum ostensus sit.

Deus incommunicabile est nomen, et Joan. XVII, 6 : Pater^manifestavinomen

deitatis natui-a nulli nisi uni secunduni tuum hominibus, quos dedisti mihi. Si
substantiam conveniens. Et ideo qui autem putas quod ad sensum Pater de-
cognovit deitatem in Filio, cogno- monstrabilis sit, erras : quia supra, iv,

vit eam in Palre : quia Pater et Fi- 24, dictum est : Spiritus est Deus : et eos,

lius unum sunt in natura, sicut dictum qui adorant eum, in spiritu et veritate
est et notatum superius supra capitulo x. oportet adorare, et etiam cognoscere.
Haec autem visio est ex reflexione in- Joan. V, Neque speciem ejus um-
37 :

lellectus super sensum quia sensui pa- : quam vidistis, neque vocem ejus um-
tebant opera, intelleclus ex eequalitati- quam audistis. Isa. xl, 18 Quam ima- :

bus et quantitatibus et modis operum, ginem ponetis ?

distribuebat in ipso virtutem divinam.
Et cum virtus infinita non possit alicui « Non credis quia ego in Patre, etc. »

communicari creaturae, per hoc ostendi-

tur quod in ipso erat potentia divina et Ac si dicat : Si non credis, hoc mirum
substantia divina. In hoc autem quod est, (( quia ego in Patre, » sicut unius
missus erat, et omnis missus ab aliquo naturse acceptse a Patre, sum in Patre,
mittitur : et sic mittentis inlelligitur « et Pater in me est, » sicut auctor di-
persona. Et cum natura mittentis non vinae generationis, mihi suam naturam
potest esse in misso nisi per generatio- communicans.
nem, intelligitur quod mittens est Pa- Et sic solvitur objectio quam quidam
ter. objiciunt. Quia dicunt : Si Filius est in
Et istaest consequentia ex contextione Patre, et Pater est in Filio : ergo Filius
sermonis : « Qui videt me, » scilicet Fi- est in seipso. Ethoc non est intelligibile,

lium, discreta cognitione, « videt et Pa- quod aliquid sit in seipso : sicut dicit
trem. » Joan. viii, 19 : Si me sciretis, Philosophus. Patet enim quod hoc non
forsitan et Patrem meum sciretis. Aliter sequitur. Quia licet una et indivisa natura
autem visione corporali Pater videri non sit, per quam Filius est in Patre, et Paler
potest. Unde, I ad Timolh. vi, 16 Quem : in Filio : tamen modus habendi naturam
nullus hominum vidit, sednec viderepot- illam, secundum rationern inlelligendi
 IN EVANG. JOAiNNIS, CAP. XIV-KMJ, %3 f\ K»
12.

non estidem. Filius enim in Patreestper nium dant in coelo : Pater, Verbum, et

modum naturam illam a l*atre recipien- Spiritus sanctus : et Iti tres unum sunt.
tis. Et Pater est in Filio, per modum na- Joan. xvn, 21 : Sicut tu, Pater, in me,
turam illani per fluxum communicantis. et ego in te, ut et ipsi in nobis unum sint.
Et ideo non sequitur quod Filius sit in
seipso, quod est in Pa-
propter hoc « Alioquin propter opera ipsa cre-
tre qui est in Filio. Quia tunc sequere- dite. »
tur quod Filius naturam illam acciperet
a seipso quod est haeresis dlorum, qui
: « Alioquin, » supple, si non simplici-
dicebant quod idem generat seipsum : ter creditis, sine alio vos inducente ad
quod dicere videbatur Abbas Joachim in fidem, « propter opera ipsa credite, »
Libello qui in concilio fuit condemnatus. quia illa vos sufficienter ad fidem indu-
Joan. X, 38 Ut cognoscatis et credatis
: cunt.
quia Pater in me est, et ego in Patre. Ad intellectum istorum et omnium
Joan, 1, 1 : In principio erat Verbum. eorum quae supra, cap. v, vni et x, de
Hoc enim sic supra expositum est, quod ista doctrina dicta sunt, oportet intelli-
Filius est in Patre per inditferentiam gere, quod nulla sapientia et nulla scien-
substantiae. tia est causa entis, nisi sola sapienlia
et scientia divina : ita scilicet quod sit
c( Verba quee ego loquorvobis, etc. » causa entis universaliter. Et quicum-
que ostendit quod sua scientia est causa
Illuminationis prsebabitse ponit hic entis universaliler , ubicumque vult,
perfectam rationem, dicens : « Verba quandocumque vult : ille sufficientissi-

quae ego locjuor, » quee tantum habent me ostendit se esse Deum, Omnis enim
effectum, quod quidquid dico, statim humana scientia causatur ab ente, et
sit : quod non convenit nisi verbis Dei. ideonon potest esse causa entis. Goiistat
« Vobis, » ad vestram utilitatem ex- autem quod sapientia, et scientia mani-
pressa et a vobis audita. Psal. cxl, 6 : nifestantur in verbis : quia, sicut dicit

Audient verba mea, etc. Damascenus, verbum est angelus intelli-

« A meipso non loquor » private, quia gentiee. Et ideo quod verbum est causa
sic effectum non haberent : « Pater au- entis, habet a sapientia et scientia a qua
tem in me manens, » per substantiam, procedit. Verbum autem Ghristi ubicum-
« ipse, » ut auctor, « facit opera » in que voluit, fuit causa entis in omnibus
me. Sicut enim est indivisa natura, ita creaturis : ergo processit a sapientia et
indivisa operatio. Joan. v, 36 : Opera scientia, quse prima semper causa entis
quse ego facio^ scilicet in nomine Patris est, fuit, et erit ergo ipse Deus fuit, Et
:

mei, testimonium perhibent de me. Et ideo dixit, Joan. vn, IG : Mea doctrina
per opera probatur virtus et essentia : non mea, sed ejus qui misit me. Et
est
et sic potestis in operibus videre Patrem. hicdicit, quod verba efficiunt opera, quae
entia creata mutant et constituunt : et
« Non creditis quia ego in Pa- ideo verbum esse in potestate. Matth.
tre^ etc. » vn, 29 : Erat, scilicet Jesus, docens eos
sicut potestatem habens. Et sic intelle-
Quasi dicat : Tu non loqueris tanlum ctus sermo lectionis istius de necessitate
pro te, sed pro omnibus aliis, « ciuia concludit id quod Dominus ostendit. Et
ego in Patre, et Pater in rne est ? » confutatur perfecte ha;resis Ariana, quse
Quasi diceret : Mirum est, si hoc post identitatem substantise in Patre, et Filio
tot et tanta opcra visa non creditis. esse denegavit.
I Joannis, v, 7 : Tres sunt qui testimo- Attendendum etiam est, quod Philip-
 :

o3G D. ALB. MAG. OKI). PK^D.

pus, sicul (licil (ilossa, uou iulliuc por- opeiandum quai ego facio, ct ipse faciet
fectus in lido, uou iutellexil Firunu oui- ca quoties ulile judicabitur. Marc. xvi,
nino simileni Patii. VA quia Iioc quaui- 17 et 18 : Signa cos qui crcdidcrint, lunc
vis nou esset miruni, quia adhuc pleue sequentur : /// /lomine meo dsemonia
nou fuit illuminalus : tamen quia verge- ejicient,linguis loquentur novis, serpentes
bat aliquantulum ad arianaui lueresim, tollent : ct si morti/erum quid biberint,
ideo Christus ul detestaus ha^rcsim futu- non eis nocebit. Act. ii, 19 : Dabo pro-
ram, contra Philippum fortiter et dure digia in coslo sursum, et signa in tcrra
fuit invectus. deorsum, etc. '. Ad Hebr. ii, 3 et 4 : Ab
eis qui audierunt, in nos confirmata est,
« Amen, ameii dico vobis, qui crediL contestante Deo signis et portentis, et

in me, opera quae ego facio et ipse fa- variis virtutibus, et Spiritus sancti distri-

ciet, et majora horum faciet. » buiionibus secundum suam voluntatem.

Sed hic qua^ritur, Utrum hoc intelligi-
llic tertio perfectaB ostendit lidei po- lur de l)ei demonstratione fidei foriua-
causam ilhus, ibi,
testateni, et potestatis tse vel informis. Videtur quod non primo
t- 13 « Quia ego ad Patrem vado. »
: modo : quia multi fecerunt signa qui non
In primo horum tria dicit, scihcet, scr- liabueruut nisi hdeiu informeiu : sicut
monis dicendi contirmationem, lidei in habetur, Matth. vii, 22 et 23 .•
Multi di-
potestate demonstrationem, et demon- cent mihi in illa die : Domine, Domine,
strationis quantitatem. nonne in nomine tuo prophetavimus, et in

De primo dicit ; « Amen, amen dico )iomine tuo dsemonia ejecimus, et in no-
vohis, V) duplici utens confirmatione : quia mine tuo virtules multas fecimus ? Et lunc
fides est supra rationem Jiouiinis in via, confitebor illis Quia numquam novi vos.
:

sicut dicit Richardus, et infra intehigen- Si autem de lide informi inlelligitur, hoc
tiam veritatis in patria. Et sic ex parte videtur inconvenicns : quia per illam
etiam indiget conhrmatione. Job, iv, 4 : non inliabitat Spiritus sanctus in nobis :

Vacillantes confirmaverunt sermones tui, cum tamen ipse sit mirabilium operator,
etgenuatrementiaconfortasti.XA^XomAn. sicut supra diximus.
IV, 20 et 21 : Coiifortatus est fide, dans Ad hoc dicendum, quod in veritate in-
gloriam Deo plenissime sciens quia quae-
: telligitur de fide formata non mortua :

cumque promisit, scihcet Deus, potcfis per quam mirabilium operator inhaljilat.
est et facere. Ad hoc autem quod oljjicitur de malis
« Qui credit in me, » hoc est, fidei fidem informem habentibus, et miracula
devotioneassentiens meae veritati, tendit facieutibus. Dicendum, quod isti non in
in me. Joan. vn, 38 et 39 Qui credit in : Spiritu eos inhabitante signa faciunt, sed
me,sicut dicit Scriptura, flumina de ven- in Spiritu iuhabitante Ecclesiam, cujus
tre ejus fluent aquse vivse. Hoc autem sanctitatem miraculailla ostendunt, sicut
dixit de Spiritu, quem accepturi erant dicit Gregorius : et in Ecclesia fidem aedi-
credentes in eum. Spiritus autem Deus, ficant. Sed extra fidem Deus numquam
acceptus, mirabiiium operator est. fecit miraculum, ut dicit Augustinus. Et
Et hoc est ideo pontifices haereticorum mumquam
aliquod miraculum fecerunt.
« Opera quae ego facio et ipse fa- Et si objicitur quod Antichristus qui
ciet. » extra fidem erit, miracula faciet. Dicen-
dum, sicut dicitur, II ad Thessal. ii, 9,
Hoc est, eumdem Spiritum habebit ad quod veniet in signis et prodigiis. Signa

* Cf. Joei. ji, 28 et seq.

 ;

IN EVANG. JOANNJS, CAP. XlV-12, 13, 14. :)37

autem mendacia non sunt simplicltcr si- Ouo ergo ad modum^ qui prsedictus
gna sicut nec operationes maleficorum
: est, dicit :Et majora horum Jaciet. »
«

vcra signa sunt, ut dicit Augustinus. Joan. V, 20 Et majora his demonstra-

:

Si autem qua?ritur, quare modo cre- bit ei opera, ut vos miremini.

dentes in Christum signa non faciunt ?
Dicendum, quod nec Chrislus omni tem-
pore fecit, sicut ipse dicit, Lue. iv, 27 : « Quia ego ad Patrem vado.
Mulli leprosi erant in Israel siih Eliseo Et quodcumque petieritis Patrem 13
propfieta : nemo eorum mundatus
et
in nomine meo, hoc faciam,ut clarifi-
est nisi Naaman Syriis. Signa enim non
cetur Pater in Filio.
Qunt, nisi ordinante sapientia divina ad
sedificationem fidei : et ut vel personse
Si quid petieritis me in nomine meo, 14
sanctitas, vel Ecclesiae demonslretur. Et hoc faciam. »

quando hoc tempus Deus prseviderit,

tunc signa fiunt. Et ideo signa dicuntur, Ecce causa majora faciendi.
quia non sunt sanctitatis causa, sed in- Et dicit tria, scilicet, Christi in fide
dicia. Et ideo quando Deus vult indicare exaltationem, et Christi sufiragium per
sanctitatem, tunc fiunt^ et non in alio orationem, et Patris in Filio gloriosam
tempore. Et ideo fiebant tunc, et modo declarationem et glorificationem. Et his
fiunt, etsemper fient. Crebrius tamen fie- tribus concludit in fine, nominis sui glo-
bant in primitiva Ecclesia quam modo ricationem. Hoc tamen quartum sequi-
quia tunc magis fuerunt necessaria, ut tur ex tribus praemissis.
sanctitas Christi demonstraretur quam Dicit ergo : « Quia ego, » non solum
modo. in me, sed etiam in cordibus vestris,
Et hoc est quod dicitur :
« ad Patrem vado, » hoc est, in aequali-

tate Patris credor esse in vobis. Et hsec

« Et majora horum faciet. » est fides perfecta, quse conferetur vobis
in collatione Spiritus sancti. Et ideo
Videtur autem hoc ipsum falsum : quia dixit, Joan. vu, 39 : Nondum erat Spiri-
non legitur aliquis sanctus majus vel tus datus, quia Jesus nondum erat glori'
cequc magnum fecisse, sicut fuit susci- ficatus. Tunc enim lides facla est sicut
tatio Lazari mortui foetidi et putrelacli. granum sinapis, et ideo tunc omnia potuit.
Sed ad hoc dicendum, quod Apostoli IJnde dixit, Matth. xvn, 19 : Si habueritis
non majora fecerunt in quantitate operis, fidem sicut granum sinapis, dicetis monti
sed in quodam modo faciendi. Quia Chri- huic Transi hinc illuc, et transibit et
: :

stus vel tactu, vel verbo, vel voluntate, nihil impossibile erit vobis. Marc. ix, 22 :

velquia ipse, vel aliquid ejustangebatur. Omnia possibilia sunt credenti. Et hinc
Et sic miracula fecit. Petrus autem qui est quod redarguit Magdalenam, Joan.
vicarius ejus fuit, ad umbram suam mi- XX, 17 Noli me tangere, nondum enim
:

racula perfecit. Act. v. 13 : Ut, venienle ascendi ad Patrem nieum. Exaitatio

Petro, saltem umbra illius obumbraret enim fidei, mirabilium impetrat opera-
quemquam illorum, et liberarentur ah tionem. Psal. Lxin, 7 et 8 : Accedat
infirmitatibus suis. homo ad cor altum, et exltahitur Deus.
Et hoc est quod dicit : uEt majora ho- (( Ad Patrem vado, »
rum faciet, » quoad modum operandi
propria potestate, sine clave, et quoad « quodcumque petieritis
Et Patreni
virtutem sanandi a peccato nullus um- in nomine meo, hoc faciam. »
quam Christum sequi potuit in miracu-
lando sicut in antc habitis est ostensum.
: l*etilur enim Pater : et Christus faciet.
 : » :

538 D. ALH. MAG. 0111). FH.El).

Dicit eniin : « QnQdcumque, etc. j» « Si quid petieritis Patrein meum in

Non enini esl de |)elil)ilil)us, etiamsi bo- nomine meo, hoc faciam. »
nuin est (juod [)etitur, nisi sit de perti-
nentibus ad salutem. Non enim in no- Tunc invocabis, et Do-
Isa. Lviii, 1) :

mine (vhristi, lioc est, in notamine peti- minus exaudiet, scilicet, quando nota
tur, nisi nota ('diristi in ])etito exprima- nominis in te rclucet, et in petito. Je-
tur. Hoc autem et in lide ct ad saluteni rcin. XXIX, 12 : Invocabitis me, et ibitis :

petitur : quia Christus salutem operatur, et orabitis me, ct ego exaudiam vos.
sicut et Jesus Salvator interpretatur. Joel, II, 32 : Omnis quicumque invO'
i\latth. VII, 7 : Pelile, et dabitur vobis caveril nomen Domini, salvus erit.

quxrite, et invenietis : pulsate, et ape- Sic ergo ostenditur potentia fidei per-
rictur vobis. Psal. Lxn, o : Sic benedi- fectae et vivae.

cam te in vita mea : ct in noniine tuo

levabo manus meas. In nomine enim
Christi omnia impetrantur : dum nota « Si diligilis me, mandata mea ser-
nominis Christi, et in petente, et in pe- vate. »

tito demonstratur. Et hujus causa dici-

tur, Joan, iii, 35 : Pater diligit Filium, In capitulo isto toto intendit consolari
et om7iia dedit in manu ejus. Et ideo discipulos, ne in fide propter transitum
ubicumque estnota Filii in petente, et in suum ab eis vacillent. Et hoc quidem
petito, illud statim facit Filius, accepta fecit in principio capituli : sed interpo-
a Patre potestate. Joan, xi, 42 : Ego sitis paucis de illuminatione dubiorum,
sciebam quia semper me audis. Ad fecerat quamdam digressionem : et illa

Hebr, v, 7 : Exauditus est, scilicet in digressione jam exposita, revertitur ad

ornnibus, pro sua reverentia. propositum, et ostendit iterum consola-
tionem : quia per fidem operantem per
ddectionem, perfectum robur accipiunt
« Ut glorificetur Pater in Filio,
sequendo Christum.
Dividitur autem haec pars in duas
Hoc est, ut gloriosus appareat in Filio partes in quarum prima oslendit robur
:

Pater : quia in ipso, omnium bonorum et consolationem quam accipiunt per

dandorum nobis est auctoritas. Jacobi, i, fidem operantem per dilectionem : in se-

17 Omne datum optimum

: et omne cunda autem redit ad principium quod
donum perfectum desursum est, descen- intendit, et ostendit, quod ex hoc debent
dens a Patre luminum, Unde dici-
etc. magnam contra vacillationem suam ac-
tur, Act. iii, 13 : Deus patrum nostro- cipere confortationem, ibi, t. 27 : « Non
rum glorificavit Filium suum Jesum. turbetur cor vestrum, neque formidet. »

Gloriosus enim apparet Pater in Filio : Adhuc, priorharumin duas dividitur

quoniam ad invocationem nominis ejus partes in quarum prima ostendit, quid ex
:

omnia concedit. Quia tunc apparet quod fide operante per dilectionem ad sequen-
omnia quae fecit Filius, ad gloriam Pa- dum Christum confortationis accipiunt :

tris perfecit, et in nullo contrarius fuit sed quia una confortationum est, quod
eidem. Isa. xxii, 24 : Siispendent super taliter crcdentibus manifeslat seipsum,
eum omnem gloriam dornus patris ejus. et de hoc Judas dubitavit, ideo in se-
Matth. V, 16 : Ut glorificent Patrem ve- cunda parte de hoc Judae illuminat du-
strum qui in crjelis est. bitationem, ibi, t- 22 : « Dicit ei Judas,
Ex omnibus ergo his quasi concluden- non ille Iscariotes. »
do dicit Adhuc, prior harum in duas suhdivi-
ditur in quarum prima dicit confortan-
:
 IN EVANG. JOANNIS, CAP. XIV-15, 16, 17. 539

tiaeum qui habet fidein per dilectio- et in tota mente tua. Et : Diliges proxi-
nem in secunda autem ponitur signum
: mum tuum sicul teipsum. Haec enim si

ei qui talem lidem habet in ipsum, ibi, servantur, lex impletur. Ad Roman. xiii,

f. Qui habel mandala mea^ etc. »

21 : (( 10 : Plenitudo legis est dilectio.

Adhuc, prior harum habet quatuor pa-

ragraphos. Primo enim ponit prseceptum
credenti in eum ruie ilL^, quae per dile- « Et ego rogabo Patrem, et alium 16
ctionem operatur : secundo, Paracliti Paraclitum dabit vobis, ut maneat
promittit consohitionem, ibi, i'. 10 : « El vobiscum in eeternum,
ego rogabo, etc. » Tertio, per suum redi- Spiritum veritatis, quem mundus 17
tum iterum promittit consolationem, ibi,
non potest accipere, quia non videt
5^. 18 « Non relinquam, etc. » Quarto,
:

secretorum propter hoc prsemittit reve-

eum, nec scit eum. Vos autem cog-
lationem, ibi, t. 20 : In illo die, etc. »
noscetis eum, quia apud vos mane-
Dicit ergo : bit, et in vobis erit. »

« Si dilig-itis me. » Ecce hic sic diligenti promittitur con-

solatio ex dono Spiritus sancti.
Ac si dicat : Dixi vobis quod si credi- Et dicunlur hic duo, scilicet, descrip-
tis in Deum, et in me credite '. Hoc tio Spiritus consolantis, et manifestatio
autem heri non potest nisi per fidem quse suiipsius, non mundo, sed eis qui acci-
perdileclionem operatur. « Si » autem sic piunt.
per dilectionem veritatis « diligitis me. » Describitur autern per quinque, scili-

Dihgenti enim nihil est difficile. Genes. cet, per dantem, per operationem, per
XXIX, 20 : Videbantur illi pauci dies prse mansionem, per naturam, et per illumi-
amoris magnitudine . Quantumcumque nationem. .

enim laboriosi sunt dies, amor non De dante autem duo innuit, scilicet,
sentit. Ergo cum probatio dilectionis sit impetrantem, hic enim quodammodo
exhibilio operis : charitas enim, ut dicit dat : et dantem per auctoritatem.
Gregorius, magna operatur si est : si Dicit ergo : « Ego rogabo. » Ego
autem renuit operari, charitas non est. quidem secundum quod homo : quia se-
Ergo si diligitis me,
(( » cundum quod Deus, ego do et rogor
cum Patre. Joan. xvii, 9 : Ego pro eis
(( Mandata mea servate. » rogo. Non pro mundo rogo.
Sed contra hoc esse videtur quod di-
Mandatum ejus servatur quando opere citur, Joan. xvi, 26 et 27 : Noji dico
impletur. II Joannis, i, : IJxc est cha- vobis quia ego rogabo Patrem de vobis :

arnbulemus secundum mandata

ritas, ut ipse enim Pater amat vos.
eyW.Deuter. xi, 1 Ama Dominum Deum : Ad hoc autem dicendum, quod licet
tuum, et observa prsecepta ejus et cere- roget pro nobis secundum quod homo,
ni07iias, judicia atque mandata. Joan. v, non tamen dicitur rogare ita quod pre-
3 : HsecestcharitasDei, ut mandata ejus cibus flectat Patrem ad hoc, quod faciat
custodiamus : et mandata ejus gravia id quod ex afTectu proprio facere non
non sunt. Primum enim et maximum cogitavit : quia Pater ex affectu proprio
mandatum est, ut dicitur, Malth. xxii, sic in Filium credentes diligit. Et hoc est
37 38 Diliges Dominum Deum tuuni
et :
quod dicit : Non dico vobis quia ego
ex toto corde tuo, et in tota anima tua. rogabo Patrem de vobis : quia non est

* Sup['a, y. 1.
."4(1 1). ALH. iMAG. OIID. VW.m.

opus : quia per se paratus est faccre : ct De sccundo dicilur, INIatth. x, 20 : Non
idco non cst contrarium. Sic ergo rogat cnirn vos estis qui loquimini, sed Spiri-

oum qui ox allVclu proprio paratus cst ius Patris vestri qui loquilur in vobis.

facerc (lilcotoribus l''ilii quidquid pctunt. Dc tertio, Joan. xv, 2G : Cum venerit
Sic crgo quando oratio l'"ilii concordat Paraclitus, quem cgo mittam vohis a
aircctui l*alris, ccrta est cxauditio. Paire, ille iesiimonium perhibebii de
« Palrem » ego rogo, qui patcrno af- me. Et ibidcm, xvi, 8 : Cum venerii ille,
fcctu vos diligit, et libentcr pro omnibus scilicct Paraclitus, arguct mundum de
illis qui ad iormam lUiorum in spiritu peccalo, ei de justitia ci dejudicio.
adoptionis formali sunt, exaudit. Sa- I'lst autem hic objeclio. Quia paracUlus
pient. XVI, 21 : Suhstantia enim iua sive advocatus mediator est inter judi-
(lulcedinem tuam quam in filios hahes, cem judicandum
et Spiritus autem :

ostendehat. sanctus non est mediator, sed Filius.

Ad hoc autem dicendum, quod aliud
« Kt aUum ParacUtum dabit vobis. » est mediare, et aliud est esse mediato-
rem. Mediare enim cst subvenire et in-

In hoc notatur quod primo dedit Fi- tcrcedere, et generaliter mediationis

lium in Paraclilum, hoc est, advocatum et actum exercere : et hoc modo bene me-
consolatorem. Advocatum, ut patrocinc- diat Spiritus sanctus, sicut patuit in au-
tur in causa nostra apud judicem Deum. ctoritatibus inductis.Mediatorem autem
C.onsolatorem, ut consolaretur in pres- esse, est personam mediantem et in me-
sura mundi tormentorum. De primo
et dio existentem habere et hoc non con- :

horum dicitur, I Joannis, ii_, 1 Advoca- : venit nisi Filio : quia ille per duas quas
tum hahemus apud Patrem, Jesum habet naluras manum mitlit in ambo-
Christum justum et ipse est propitiatio : bus. I ad Timoth. ii, .5 : Mediator Dei et

pro peccatis nostris. Ad Ilcbr. vir, 25 : liominum, homo Christus Jesus.

Semper vivens ad interpellandum pro « Dahit vohis » gratis quia hoc datur :

nohis *. Ad Roman. vni, 3i Qui est ad : quod gratis datur. Ezechiel. xxxvi, 26 :

de.tteram Dei, qui etiam interpellat pro Spiritum novum ponam in medio vesiri.

nobis. Numer. xi, 17 : Au/eram de Spiriiu tuo,

De consolatione vero dicitur, Isa. lxi, tradamque eis, scilicet septuaginta viris.

2 et 3 : 6^/ consolarer omnes lugentes : ut Luc. XI, 13 : Pater vesler de coelo dabit
ponerem lugentihus Sion, et darem eis spiritum honum petentihus se.

coronam pro cinere, oleum gaudii pro « Ut maneai vohiscum, » consocianter,

luctu, pallium laudis pro spiritu moero- et pro vobis advocans, et non deserens
ris. vos, « in seternum. » Numer. xi, 2o :

Sic ergo Christus fuit nosler paracli- Cumque requievisset in eis spiriius, sci-
tus. licetDomini, prophetaverunt, nec ultra
Alius autem paraclitus est Spiritus cessaveruni. Non enim sicut a Saule, sic a
sanctus, qui eUam est advocatus et con- vobis recedet. I Regum, xvi, 14 : Spiritus
solator. Advocati enim officium est tri- Domini recessit a Saul, ei exagitahat eum
plex, scilicet, postulare judicem, loqui spiritus nequam a Domino. Adhuc au-
pro reo accusato, et arguere de delicUs. tem, non recedet a vobis pro carnis con-
De primo dicitur, ad Roman. viii, 26 : cupiscentia quia carnalem concupiscen-
:

Spiritus postulai pro nohis gemitihus tiam in vobis domabit. Pro hac non
inenarrabilihus, hoc est, docet nos po- requievit, sed rccessit ab originali mun-
stulare. do, tempore diluvu. Genes. yi, 3 :Non

' I Joannis, iv, <J : Filiuin suwn unigenitum misit Deus in mundum, utvivamus per eum.
 Ii\ EVANG. .lOANiMS, GAl». XIV-17 o4l

permanehit spirilus meus in homine, Quem mundus accipere non potest, »

«

qtiia caro est. quia mundum, hoc est, mundanos exagi-

Adhuc autem, pro inquietudine ambi- tant tres spiritus nequam, qui paulo ante
tionis et avaritise a vobis non recedet, inducti sunt. Apocal. xvi, 13 Etvidi de :

sicut recessit a submersis in aquis dilu- ore draconis, et de ore bestise, et de ore
Columba enim reversa est in arcam,
vii. pseudoprophetse , spiritus tres immundos
cum non invenisset ubi requiesceret pes in modum ranarum. Sunt enim spiritus
ejus '. daemoniorum, et ideo non accipit. II ad

A multis enim aliqua istarum trium Corinth. vi, 15 et 16 : Quae conventio

causarum recedit, scilicet, propter ama- Christi ad Belial? ... Qui autem consen-
ritudinem irae et invidise, sicut a Saul : sus templo Dei cum idolis ?

et propter inquietudinem ambitionis et Objicitur autem in contrarium, Sa-

avaritise, sicut a submersis in mundi va- pient. 1, 7 : Spiritus Domini replevit or-
nitatibus : vel propter immunditiam libi- bem terrarum. Sed ad hoc dicendum,
dinis, sicut a mundo originali. Requievit quod orbis terrarum ibi dicuntur tideles,
autem super lumen veritatis, sicut in humiles, et stabiles, et fructificantes sicut

prophetis, ut in auctoritate inducta. terra, et patientes, quando conculcantur

Requiescit super salvatos, per gratiam tribulationibus. Sic ergo mundus qui in
virtutis. IVRegum, ii, 15 : Requievit spi- maligno est positus, non potest eum acci-
Eliseum, qui interpreta-
ritus Elise super pere. Sapient. i, 4 In malevolam ani-
:

tur Dei mei salutare : quod competit mam non introihit sapientia, vel spiritus
salvatis per gratiam virtutis. Requiescit sapientiee, nec habitahit in corpore subdi-

super florem conversationishonestae. Isa. to peccatis.

XI, 1 et 2 : Flos de radice ejiis, scilicet Vel, « 7ion potest accipere, » hoc est, a
Jesse, ascendet. Et requiescet super eum me tollere, sicut me tollit per mortem
spiritusDomini. Sic ergo requiescens, carnis ad tempus : quia ille est immor-
manebit vobiscum in seternum. talis, et ideo super vos requiescens sede-
bit. Act. II, 3 : Seditque supra singulos
« Spiritum veritatis, etc. » eorum Spiritus sanctus.
Et sic apte subungit :

« Spiritum. Ecce descriptio per natu-

» « Quia non vidit eum, » oculis corpo-
ram : quia Spiritus est qui cordibus no- reis, « nec scit eum, » scientia cordis.
stris essentialiter illabitur, et facit corda Ccecitas enim mundi tanta est, quod nec
flammantia igne charitatis. Ad Roman. videt Spiritum cognitione aperta, nec
V, 5 : Charitas Dei diffusa est in cordibus scit eum cognitione per signa. Joan. iir,

nostris per Spiritum sanctum, qui datus 8 : Spiritus ubi vult spirat : et vocem
est nobis. ejus audis, sed nescis unde veniat, aut
« Veritatis. » Est descriptio per lumen quo vadat. Act. xix, 2 : Sed neque si
quo splendet per veritatem
intellectus, in Spiritus sanctus est, audivimus. Et simi-
quam docet. Joan. xvi, 13 Cum autem : liter ille qui natus cst ex Spiritu el spi-
venerit ille Spiritus veritatis, docehit vos ritualis, a mundo non cognoscitur. I ad
omnem veritatem. Unde etiam Prophetas Corinth. ii, 15 : Spiritualis, scilicet ho-
qui sunt Doctores, inspirare dicitur, et mo, judicat omnia : et ipse a nemine ju-
ad amorem accendere, et ad verilatem dicatur. Et ibidem, t- H : Quse Dci sunt,
dicitur illuminare. Sapient. vii, 27 : Per nemo cognovit, nisi Spiritus Dei.
nationes in animas sanctas se transfert,
amicos Dei et prophetas constituit. « Vos aufcem cognoscetis eum,etc. »

* Genes. viii, 9.
512 D. ALH. iMAG. OIU). PR/El).

« Vos aiitem, » spiritualos, « cognosce- Qualiler aulom cognoscent ostendit,

iis eiim, » por oporationos ol si^-^na, et cum dicit :

per consciontiiT inlormationom. l-]l liujus Qida apud vos jnancbit, » requie-
«

rationom dicit l'aulus, 1 ad Corinth. ii, scons, non dislractus. Manobit autem in
12 : non spirituni Inijus niundi acce-
A'os j^ratia pr.ovonionte, et oporanle, quae cst
pimus, sed Spiriium (/ui ex Deo esl, ul in alTectus informatione.
sciamus quae a Deo donata sunt no- « Ei in vobis erit, » in gratia subse-
bis. quonto ot cooperanle, hoc est^ in illa quas
aulom objoctio de hoc quod dici-
Kst elicit oporationes meritorum, et confortat
tur, Ecclo. IX, 1 Nescit homo utrum : contra tentationes insurgentos. Dicit
amore an odio digniis sit. Ergo vidotur onim Augustinus, quod praevenit ut veli-
quod nomo scit utrum habeat Spiritum mus, et subsequitur ne frustra vclimus.
sanctum. Psal. lviii, 11 : Misericordia ejus pr/eve-
Adhuc, I ad Corinth. iv, 4 Niliil mihi : niet me. Et iterum, Psal. xxii, Kt mi- () :

conscius sum, sed non in hoc justificaius sericordia ejus subsequetur me omnibus
sum. Videtur ergo quod si etiam nihil diebus vitas mese. Operando enim et prae-
mali dicet nobis conscientia, non propter veniondo, facit gratiam intus. Et subse-
hoc sit certum de nostra salute vel justi- quendo et cooperando, exercet gratiam
ficatione. in opera, et victorias tentationum. Et de
Ad hoc dicendum, quod pro certo Spi- his duobus dicit Psalmista, Psal. lxxxiv,
ritus sanctus cognoscitur in nobis per 9 : Audiam quid loquatur in me Domi-
suas operationes, quse sunt credeie, spe- nus quoniam loqueiur pacem in
Deiis,
rare, et diligere, et prophetare, et hujus- plebem suam, et super sanctos suos, et
modi. Sed nescitur utrum hujusmodi in eos qui convertuntur ad cor. Et hoc
operationes sint gratiae gratis datse, vel quidem facit manendo per conscientiae
gratum facientes : quia ist;e gratiffi fre- informationem. Et alibi dicit, Psal. cxlui,
quenter in similibus actibus demonstran- 1 : Qui docet manus meas ad proelium,
tur : et ideo nescitur utrum amore
aliquis et digitos meos ad bellu7n. Quod facit
vel odio dignus sit. Potest tamen ex per exorcitium bonorum operum contra
hujusmodi, si adsit excusans a peccato impugnationes viliorum.
conscientia, vehementer praesumi quod
sit aliquis in statu salutis.
Ad primum ergo objectum, dicendum Non « relinquand vos orphanos : ve-
est quod non est idem, in se habitare niam ad vos.
Spiritum sanctum, et esse dignum amore ^(jhuc modicum, et mundus me
sive vita «terna : quia Spiritus sanctus .
^^^ ^-^^^ y^^ ^^^^^ ^. ^^j.^ ^^^
scitur frequenter inesse per gratiam gra- ...
,.,,,,.,
datam, ut dictum
tis
»
est.
quia
^ eeo vivo, et vos vivetis.
°
.

'
,

Ad aliud dicendum, quod verum est ^^ i^lo ^i^ vos cognoscetis quia ego

quod si non reprehendat conscientia, sum in Patre meo, et vos in me, et

signum est quod aliquis sitdignus amore. ego in vobis. »

Sed est signum fallibile propter simili-

tudinem multam gratiae gratis datae ad Aliam hic ostendit tahler credentibus
gratiam gratum facientem quando utra- : confortationern, sive promittit et hoc :

que gratia accipitur ad similes actus : per suiipsius praemissam visitationem. In

sicut credere ex fide informi, et credere secundo, mundo negat hanc gloriae suae
ex fide formata : et sperare ex spe infor- visionem. Terlio, consolatur suos per sui
mi, et spe formala : et diligere ex amore visus salutarem consolationem.
naturali, ot <;haritale, Dicit orgo : « Non relinquam vos or^
 L\ EVAXG. JOANXIS, CAP. XIV-10,20. 543

phanos, » hoc est, pupillos : quia pu- quoniain ipsi Deum videbunt, Job, xui,
pillus est qui non habet patrem. Ac si 5 : Auditu auris audivi te : nunc autem
dicat Ego sum vobis pater me mortuo
: : oculus meus videt te. Luc. x, 23 : liea-
eritis quasi pupilli. Sed habete fiduciam, ti oculi, ciui vident quas vos videtis.

dummodo in me credatis. Ego non tan- « Qnia ego vivo, » de caetero non mo-
tum consolabor vos per Spiritum san- riturus. Ad Roman. vi, 9 et 10 : Christus
ctum sed etiam post triduum resurgens,
: resurgens ex mortuis jam non moritur :

non relinquam vos orphanos sive pu- mors illi ultra non dominabitur. Quod
pillos. Thren. v, 3 : Piipilli facti sumus enim mortuus est peccato, mortuus est
absquepatre, matres nostrse quasi vidux. semel : quod autem vivit, vivit Deo. Sic
Psal. cxLv, 9 : Pupillum et viduam susci- ergo ego vivo, ethancvitam perviventem
piety hoc est, fidelem et Ecclesiam ma- in me habeo deitatem, per quam habeo

trem pupillorum. Psal. x sec. Hebrseos, potestatem ponendi animam meam et

i 4 : Tibi derelictus est pauper : orphano iterum sumendi eam : sicut dictum est.

tu eris adjutor. Sicut autem ego vivo, « et vos vive-

« Veniam ad vos, » apparendo post tis, » in ultima resurrectione : quamvis
Resurrectionem. Joan. xvi, 22 : Iterum modo vivatis in gratia, et postea in gloria,
autem videbo vos. Matth. xxvi, 32 : et in futuro corpore et anima gloriosi.
Postquam autem resurrexero prsecedam , Joan. V, 2(3 : Sicut Pater habet vitam in
vos in Galilaiam. semetipso, sic dedit et Filio habere vi-
tam in semetipso. I ad Timoth. vi, 1(5 :

« Adhuc modicum, et mundus, etc. Qui solus habet immortalitem, et lucem

inhabitat inaccessibilem. Sic ergo ego
« Adhuc modicum » tempus : quia tan- vivo : et illa vita gloriosae Resurrectio-
tum tempus ejusdem noctis et partis diei nis vobis erit causa vivendi : et sic vos
crastinae usque ad nonam : « et mundus » vivetis. Joan. xi, 26 : Omnis qui vivit
immundus me jam non videt, » in pree-
« et credit in me, non morietur in seter-

sentia carnis. Modo autem sive jam num. Ad Coloss. iii, 3 et 4 : Vita ve-
dicit : quia in futuro judicio videbit ju- stra est abscondita cum Christo in Deo.
dicem vivorum et mortuorum. Joan. Cum Christus apparuerit, vita vestra,
XIX, 37 : Videbunt in quem transfixe- tunc et vos apparebitis cum ipso in
runt. Jam autem hoc praesenti tem- gloria. Ad Galat. ii, 20 : Quod autem
pore, negabitur eis visio mea quse nunc vivo in carne, in fide vivo Filii
vobis exhibebitur ad magnam consola- Dei, qui dilexit me, et tradidit semet-
tionem. Joan. vu, 33 et 34 Adhuc : ipsum pro me.
modicum vobiscum sum, et vado ad eum
qui me misit. Quaeretis me, et non inve- « In illo die vos cognoscetis quia
nietis, etc. *. Isa. xxvi, 10 : Misereamur ego SLim in Patre, etc. »
impio, non discet justitiam in terra
et :

sanctorum iniqua gessit, et non videbit « In die illo » pleni3e illuminationis

gloriam Domini. post Resurreotionem, « vos cognosce-
tis » quod modo creditis ex verbis
id
« Vos autem videtis me, etc. meis. Tunc enim aperientur sensus ve-
stri, ut intelligatis Scripturas. Luc.
« Videtis me, » sodalibus et jucundis XXIV, 45 : Tunc aperuit illis sensum,
ocuUs. Matth. v, 8 : Beati mundo corde, ut intelligerent Scripturas. Gognoscetis

* Cf. eliam, Joan. viii, 24 : Dixi vobis quia derilis quia ego sum, moriemini m peccato ve-
moriemini in peccatis veatris : $i enim non credi- siro.
?U4 I). ALH. MAG. OIU). IMt.EI).

autein por ruleni illuniinatam, qufc mo- vos, nisi in me manseritis. In hac qui-
(lo crcditis pcr lidem in npnij^mate obs- dem visitatione lides jungit, spes infigit,
curilatis oxistentem, aulem etIMene et charitas conglutinando unit ; et inser-
per speciem et specie cognoscetis quando tus in vite palines, socius radicis et
perlicietur unio vestri ad me in gloria, humoris et vitis eflicitur. Act, xvii,
quae nunc inclioata est in gralia. Tunc 28 : In ipso enim vivimus, et movemur,
enim iletquod dicitur, ad Corinth. iv, I et sumus.
5 : Veniet Domimts, qui et illitminabil « /iV ego in vobis, » per gratiam in-
ahscondita lctiet)ranim, ct manifestahil liabitans, et per virtutem operans, Je-
consilia cordiiim : el Innc laus eril rem. xiv, 9 Tu autem in nohis es, Do-
:

unicui(/ue a Deo. mine, et nomen sanctum tuum invocatum

Et hoc est : « Cognoscetis » quod est super nos, ne derelinquas nos. II ad
modo quaeritis, « quia ego in Patre » Corinth. xiii, 3 : An experimentum
meo « sum, » per essentise inditTeren- quieritis ejus, qui in me loquilur Chri-
tiam quam haheo cum ipso, a quo sum stus, qui in vobis non infinnatur, sed
per suhstantialem generalionem, Tdeo poiens esl in vubis ? Omnia ergo ex
enim dictum est, Joan. i^ 18 : Unige- tunc cognoscelis.
nitus Filius qui est in sinu Patris,
ipse enarravit. Essentia enim Patris
per hoc quod ego sum ab ipso^ non « Qui habet maiidata mea, et ser-
91
dividitur. Omne cnim quod exit ab alio,
vat en, ille est qui diligil me. Qui
per exitum illum dividitur. Aut dividi-
autem diligit me, diligitur a Patre
tur per materiam divisam, sicut filius
hominis a patre homine. Aut dividilur raeo : et ego diligam eum, et mani-
per specificam difrerentiam, sicut divi- festabo ei raeipsum. »

genus secundum esse in speciebus.

ditur
Neutrum autem potest cadere in divi- Ponit hic signum ejus qui talem ha-
nam naturam propter simplicitatem bet fidem quse per dilectionem operatur,
ipsius. Et ideo et in me, et in ipso, qui in tot et tantis confortatur et conso-
substantia secundum se et secundum latur.
esse substantiale manet indivisa quam- : Et dicit hic duo. Ponit enim hic si-

vis ego floream, et procedam ab ipso in gnum, et secundo ostendit multa hona
esse personali, sicut verbum floret ex quae a Deo consequitur merito talis fidei

intellectu universaliter agente : idem et charitatis.

tamen sum in substantia cum ipso, Dicit ergo : « Qui habel mandata
sicut supra dictum est super illud ; Iii mea, » hoc est, praecepta manu mea
principio erat Verbum \ Sic ergo cog- data quicumque habet in memoria : non
noscetis me esse in Palre meo : quia solum vos, sed etiam quicumque credi-
et per hoc tangitur unitas essentialis, et derit per vos : et sic « habet » in memo-
distinctio personalis. ria « mandata, et servat ea » in opere,
« El vos in me » esse cognoscetis. hoc est, ita memoratur ut servet in opere.
Glossa : « Sicut palmes in vite. » Quia Yel, « Qui habel, » faciendo, « ei ser-
sicut ex radice, ex me trahitis et graticB val, » perseverando. Vel, « Qui habet »
nulrimentum, et operationis et fructi- sermone, « et servat » in factis sive in
ficationis virtutem. Joan. xv, 4 : Sicut moribus. Yel, « Qui habel, » audiendo,
palmes non potest ferre fructum a se- « et servat, » faciendo.
metipso, nisi manserit in vite : sic nec De primo horum dicitur, Luc. xii,

Vide supra explanationes in y. 1, cap. I.

 IN KVANG. JOANNIS, CAF. X1V-2I, 22. 343

47 IUe servus qui cognovit volunta-

: ideo hoc dicit, quia Paler et Filius inse-
tem domini sui, et non fecit secundum parabiliter diligunt. Deuter. xxx, 3 : Di-
voluntatem ejus, vapulabit multis. Et e lexit populos, omnes sancti in manu
converso, Psal. cx, 10 : Intellectus illius sunt. Osee, xiv, 3 Diligam eos :

honus omnibus facientibus eum. spontanee, quia aversus est furor meus
De secunda expositione dicitur, Matth. ab eis.

xxiv, 13, et x, 22 : Qui perseve)'averit

usque in finem, hic salvus erit. Ad Hebr. (( Et ego diligam eum. »

XII, 7 : In disciplina perseverate. Tam-

quam filiis vobis offert se Deus. Ecce secundum. Refertur ad efleclum
De terlia, Act. i, 1 : Coepit Jesus gratiae redemptionis quem in ipsum de-
facere et docere. Matth. v, 19 : Qui rival Filius. Ad Ephes. iir, 19 : £// possi-
fecerit et docuerit^ hic magnus vocabi- tis... scire etiam supereminentem scientise

tur in regno coelorum. charitatem Christi, ut impleamini in

De ultimo dicitur, Jacobi, i, 23 et 24 : omnem plenitudinem Dei. Apocal. i, 3 :

Si quis auditor est verbi et non factor, Qui dilexit 7ios, et lavit nos a peccatis
hic comparabitur viro consideranti vul- nostris in sanguine suo.
tum nativitatis suse in speculo : consi-
deravit enim se, et abiit, et statim « Et manifestabo ei meipsum. »
oblitus est qualis fuerit. Et ibidem,
t. 22 : Estote factores verbi, et non Tertium est. (jilossa : « Hsec visio erit
auditores tantum ,
fallentes vosmetipsos. merces lidei. » Est tamen consolatoria
« Hic » ergo talis, tali signo descri- manifestalio in apparitione post Resur-
ptus, « est qui diligit me, » opere et rectionem, aedificatoria in mente per il-

veritate, et non lingua et verbo tan- luminationem, gloriosa in bealitudine

tum. Psal. cii, 17 et 18 : Justitia illius per apertam visionem. De prima dicitur.
in filios filiorum, his qui servant testa- Joan. XX, 20 : Gavisi sunt ergo discipuli,
mentum ejus, et memores sunt mandato- viso Domino. Sic consolatus est Simeon
rum ipsius ad faciendum ea. Aliter enim viso salutari corporaliter, Luc. ii, 30 :

dicitur illud Isaiae, xxix, 13 : Appro- Viderunt oculi mei salutare tuum. De
pinquat populus iste ore suo, et labiis secunda dicitur in Psalmo lxxix, 2 et 3 :

suis glorificat me, cor autem ejus longe Qui sedes super cheruhim, manifestare
est a me. I Joannis, ui, 18 : Non diliga- coram Ephraim, Benjamin, et Manasse.
mus verbo, neque lingua, sed opere et Hoc est coram Praelalis, qui per Ephraim
veritate. accipiunlur, quia reges de Ephraim in
regno decem tribuum regnabant et :

« Qui autem diligit me, etc. » coram religiosis, qui per filium dexterae,
Benjamin, accipiuntur : quia dexterae,
Tangit ea quae ab ipso recipit taliter hoc est, seternis intendunt : et idiolis
diligens. simplicibus fidelibus, qui per Manassen
Et sunt tria, scilicet, dilectio Patris, accipiuntur, qui frequenter spiritualium
dilectio Filii, et Filii manifestatio. obliviscuntur propter terrenorum sollici-
De primo dicit : « Diligetur a Patre tudinem. De tertia manifestatione dici-
meo.)i Haec autem dilectio est in Spiritu tur, I Joannis, iii, 2 : Similes ei erimus,
adoplionis, quem accipit a Patre, per quoniam videhimus eum sicuti est.
quem formatur in filium et hajredem
tanti Patris. Infra, Joan. xiv, 23 : Pater
meus diliget eum, et ad eum veniemus, « Dicit ei Judas, non ille Iscariotes :

et mansionem apud eum. faciemus. Et Domine, quid factiim

«»
est, quia mani-
XXIV 35
 » :

346 I). \\M. M A(i. OHl). PH/EI).

festalurus es nobis teipsum, el non prium revelatorom et perfectiorem esse

naundo ? Spiritum mittendum, ibi, 5'. 25 « II;ec lo- :

cutus sum vobis, etc. » In tertia oslendit,

Hic tangilur illun)inalio ad inlerroga- quod illo adveniente, sui venient ad pa-
tionem .lu(l;i' Aposluli. Quia onim dixe- cem cordis, ot nullu dubitatione vel per-
ral Dominus, quod A[)ostolis ct non aliis turbationc amplius inquietabunlur, ibi,
Doininus orat manifostandus : nescicns t. 27 : « Pacem relinquo vobis, etc. »
Judas disposilionem gloriosi corporis, In prima haruin dicuntur quatuor : in
quod se visibile oxhibet quibus vult et :
quorum primo ostendit, quod charitas
apud eos quibus manifestari non vult, est causa distinctionis inter eos quibus
remanet invisibile quaerit, quae sit hu- : manifestatur ct non manifestatur in :

jus rci causa? secundo, tangit modum manifestationis :

Dividitur autem haec pars in duas par- in lerlio, dicit causam ex parte eoruin
tes : in quarum prinia ponitur quaestio : quibus non manifestatur : in quarto,
in secunda autem quaestionis illumina- ostendil rationem quare Pater secum
tio. manifestatur.
Dicit ergo : Dicit ergo : « Si quis. » Gonjunctio
a Dicil ei Judas » Apostolus. Et dis- conditionalis notat raritatem et dignita-
tinguit a proditore secundum quod dicit : tem Christum diligentium. Matth. xx,
« Xan ille Iscariotes, » sed vero nomine 10 : MuUi sunt vocati, pauci vero electi.

Judas, qui in confessione et glorifica- « DiUgit, » lioc est, dilectione in me

tione nominis Christi remansit. Genes. transit. Cantic. v, (> : Anima mea lique-
XLix, 8 : Juda, te laudabunt fratres facta esl, ut locutus est, scilicet dilectus.
iui. Jerem. xx, U : Faclus est in corde meo
« Domine, qiiid factum est » circa te, quasi ignis lestuans, claususque in ossi-
cum vero modo nobis et aliis sis visibilis, bus meis, non sustinens.
et defeci, ferre
« quia teipsum manifestaturus es nobis » « Sermo7iem meum servabit, » hoc est,
tibi adhserentibus, « et non mundo ? » mandata ad faciendum ea, sicut supra
Dixisti enim, supra. t. 19 : Adliuc mo- dictum est. Sermonem enim servat, qui
dicum, et mundus me jam non videt. meditando intelligit, et afficiendo circa
Vos autem videtis me, quia ego vivo, et ipsum diligit, et opere exemplum oslen-
vos vivetis. Queerit autem Judas pro se dit, et aiium ad idem faciendum inducit.

et omnibus aliis, quia talis gloria adhuc Deuter. vi, 6 et seq, Erunt verba hsec, :

erat eis incognita. Causa autem hujus quse ego prsecipio tibi hodie^ in corde
dicti fuit, Matth. xui, 11 : Vobis datum tuo : et narrabis ea filiis tuis... Et ligabis
est nosse mtjsterium regni coelorum, illis ea quasi signum in mcmu tua. Proverb.
autem non est datum. Sed ipsi de hoc VI, 21 et 22 Liga ea in corde tuo jugi-
:

non contulerunt. ter^ et circumda gulturi tuo, scilicet, ad

loquendum cum eis. Cum ambulaveris,

gradiantur tecum, supple, in profectu..
« Respondit Jesus, et dixit ei Si Isa. XLiv, o Domini ego sum
Iste dicet
93
:
: :

quis diligit me, sermonem meum ser- et ille vocabit in nomine Jacob et hic :

vabit. » scribet manu sua Domino, etc. Dicet :

autem confessione oris, et invocabit affe-

Hic incipit secunda pars, et dividitur ctione voluntatis, et scribet charactere
in Ires partes : in quarum prima osten- operis.
ditur, quod tota causa est in dilectione,
quae discernit gentem sanctam a non
sancta .• in secunda, dicit hujus rei pro- « Et Pater meus diliget eum^ et ad
 »

IN EVAiNG. JOANNIS, CAP. XlV-23, 2i, 2;i. 547

eum veniemus, et mansionem apud « sermones meos non scrvat. » Psal. xlix,
eum faciemus. 19 : Projecisti sermones meos retrorsum.
Qui noji diligit me, sermones meos
Et supra, ^. 18 ; Cum adulteris portio-
nem tuam ponebas. Jerem. v, 28 : Prse-
non servat. Et sermonem quem au-
terierunt sermones meos pessime. Et ideo
distis, non est meus, sed ejus qui mi- ad gaudium meae manifestationis num-
sit me, Patris. quam admiltentur. Et hoc signatum est,
Genes. xlv, 1, ubi Joseph prsecepit ut
Tangit modum manifeslalionis, et di- egrederentur cuncti foras, scilicet y^gvp-
cit tria : motivum ad manifestationem, tii^ et nullus interesset alienus agnitioni
manifestandi advenlum, et manifestati mutuse.
mansionem.
De primo dicit : « Pate}- meus diliget « Et sermonem quem audistis non
eum, » propter me : et hsec dilectio mo- est meus, »

vebit ad manifestandum se illi. Joan.

XVI, 27 : Ipse Pater amat vos, quia vos Private a Patre, exclusa persona
me amastis. Joan. ni, 16 : Sic Deus di- Patris. Et tangit hic rationem quare
lexit mundum,
Filium suum unige- ul cum Judas non peteretnisi de Filii mani-
nitum daret. Jerem. xxxi, 3 In chari- : festalione, Christus adjecit etiam de ma-
tate perpetua dilexi te. nifestatione Patris, dicens : « Et sermo-
Et ad eum veniemus, » e^o et Pater.
« nem quem audistis, » qui instruit ad
Et tangit adventum manifestandorum. fidem, et erigit ad spem, et accenciit ad
Genes. xviii, 3 Si inveni gratiam in : dilectionem, « non meus, » exclusa
est

oculis tuis, ne transeas servum tuum. Et persona Patris. Joan. iii, 34 Quem mi- :

hoc est in Spiritu sancto, et gratia. Et sit Deus, verba Dei loquitur. 1 Petri, iv,

ideo Spiritus sanctus eliam venit. Genes. 11 '.Si quis loquitur, quasi sermones Dei.
XIX, 2 : Obsecro, domini, decUnate in Joan. VII, 16 : Mea doctrina non est
domum pueri vestri, et manete ibi. Et mea, sed ejus qui misit me.
haec est historia de apparitione Trinita- « Sed ejus qui misit me, Pat?'is. »

tis. Joan. viii, 43 Quare loquelam meam :

Et mansionem, » gratia non trans-

« non cognoscitis ? Supra enim, t. 42,
eunte quantum ad nos, « apud eum fa- dixerat Jesus Ego enim ex Deo pro- ;

ciemuSy » et in gratia et gloria. 1] ad cessi et veni. Item, xu, 49 : Ex meipso

Corinth. vi, 16 : Inhabitabo in illis, et non sum locutus, sed qui misit me, Pa-
inambulabo inter eos : et ero illorum ter, ipse niihi mandatum dedit quid di-
Deus, et ipsi erunt mihi populus. Psal. cam, et quid loquar.
Lxvii, 19 : Etenim non credentes, cre-
dentes tamen, inhabitare Dominum
Deum. Psal. cxxxi, 14 : Hsec requies mea, « Hgec locutus sum vobis, apud vos «5
etc. Ezechiel. xliii, 7 : Locus solii mei, manens. »

et locus vestigiorum pedum meorum, ubi

habitabo in medio filiorum Israel in Scilicet secundum praesentiam carnis.
seternum. Et incipit hic secunda pars, iii qua di-
cit hujus manifestationis perfecliorem.
« Qui non diligit me, etc. » Paraclitum.
Et dicit hic duo. Facit enim primo in-
jam habet quare ego non
IUe causam tentionem doctrinae suae. Secundo, dicit
diligam eum, et ita non manifestabo quod illuminator ad illam plene inteili-

meipsum ei, quia ille est inimicus meus : gendam eratmittendusaPatre Paraclitus.
 nl8 n. ALH. MAG. ORD. PR.ED.
« Dicit ergo : « Ilsec » omnia quae au- spiritus. Spirilus adhuc dicitur qui a
distis, « locutits siim vobis, » corporali- carne averlit. Luc£e, xxiv, 39 : Spirilus
ler ore ad os loquens. Exod. xxxiii, 11 : ca}'nem et ossa non habet : sed simplex
Loquchalur Dominus ad Moi/sen facie est, et in veritatc consislit. Joan. iv, 24 :

ad /aciem, sicut solet loqui Iiomo ad Spiritus est Deus : el cos, qui adorant
amicum suum '. Isa. l, 4 : Mane erigit eum, in spiritu et veritate oportet ado-
mihi aurem, ut aiidiam quasi magi- rare.
strum. « autem dicilur quia mun-
Sancius » :

« Apud vos manens, » in pra?sentia dus ab omni inquinamenlo et liber, quia

carnis. Baruch, iii, 38 : In terris visus fortis, quia divinis intentus. De mundilia
est, et cum honwnbus conversatus est. habet quod carni et sanguini reluctatur,
Joan. I, 14 : Verbum caro factum est, et dc fortitudine quod a conlrario non vin-
habitavit in nobis. citur, de consensu divinorum quod legi
Dei consentit, et eam operatur. De pri-
mo modo sanctitalis dicit Dionysius in

Paraclitus autem Spiritus sanctus, libro de Divinis nominibus : « Sanctitas

20 «
est ab omni inquinatione libera et per-
quem mittet Pater in nomine meo,
fecta De fortiludine sive
munditia ^ »
ille vos docebit omnia, et suggeret vo-
firmilate dicitur quod est sancitum sive
bis omnia quaecumque dixero vobis. »
confirmatum. De tertio modo sanctitatis
dicitur a Phiiosopho, quod sanctitas est
Tangit hic tria : nomen, auctorem, virtus scire faciens quee ad Deum justa
doctrinam. sunt. Et ideo dicitur, Isa. vi, 3 : Sanctus,
Nonien autem duplex. Paraclitus est Dominus, Deus exeixi-
sanctus, sanctus

advocatus : quia advocat pro nobis, et tuum. Quia sanctum dicitur tripliciter,
consolalur nos. De primo dicit, Luc. ideo dicitur Spiritus sanctus.
XXI, 15 : Dabo vobis os et sapientiam, Tangit autem aucloritatem ipsius

cui non poterunt resistere et contradicere quando dicit : « Quem miiiet. » Et per

omnes adversarii vestri. De consolatione eum qui mittit, tangit auctoritatem

autem dicitur, I ad Corinth. i, 4 Qui :
Patris : et per eum in cujus nomine ve-
consolatur nos in omni tribulatione no~ nit, tangit auctoritatem Fibi. Et ideo di-

stra. cit : « Quem mitiet Pater in nomine

Secundum nomen est Spiritus san- meo. »

ctus. « Spiritus » autem dicitur : quia Dicit ergo :

spirat, quia vivificat, quia illuminat :

quia occultus est, et a carne et a san-

« Quem mittet Pater in nomine meo,
guine non percipitur. De primo dicitur, etc. »

Joan. III, 8 : Spiritus ubi vuU spirat.

Spirat autem ad gralise informationem. Ad Galat. iv, 6 : Misit Deus Spiritum

Filii sui in corda vestra, clamantem :
De vivificatione dicitur, Joan. vi, 64 :

Spiritus est qui vivificat. De illumina- Abba, Pater.

tione, Job, xxxu, 8 : Ui video, spirilus De nomine autem dicitur propter in-

est in homnibus, ct inspiratio Omnipo- vocationem nominis Jesu. Act. iv, 12 :

tentis dat intelligentiam. De occulta- Non est in alio aliquo salus '.
nec enim

tione, Joan. iii, 8 : Nescis unde veniat, aliud nomen est sub coelo dalum homini-
etc. Eccle. xi, 5 : Ignoras quse sit via bus, in quo oportct nos salvos fieri.

* Cf. Numer. xii, 8. cap. <2.

' S. Dio.NYsius, Lib. de Divinis nominibus,
 Ji\ KVANG. .lOANNlS, VAV. XIV-26, 27, 28. 549

« Ille vos docehit omnia. » Docet ergo Dicit aulem duo : pacem relinqui, et
ad intellectum quae Filius docuit. Et ideo pacem dari.
dicitur, Joan. xvi, 15 : De meo accipief, De primo dicit : « Pacem relinquo vo-
et annuntiabit vobis. Non enim potest bis. » Luc. 11, 14 : In terra pax homini-
de eo quod est Filii accipere, nisi proce- bus bonse voluntatis. Isa. lxvi, 12 : Ec-
dat ab ipso. Et omne quod est, et habet, ce ego declinabo super eam quasi flumem
et potest, et facit, habet ab ipso. Illum pacis, hoc est, abundanter et affluen-
Spiritum accepisse, didicisse est. Quis ter.

enim hominum scit quse sunt hominis, « Pacem meam do vobis, » hoc est,

nisi spiritus hominis, qui in ipso est ? conscientiae de csetero tranquillitatem :

Ita et quse Dei sunt, nemo cognovit, nisi quse vobis hactenus negata fuit. Ad Phi-
Spiritus Dei, sicut dicitur, I ad Gorinth. lip. IV, 7 : Pax Dei, quse exsuperat om-
11, 11. Et ibidem, t. 10 : Spiritus omnia nemsensum, custodiat corda vestra., etc.
scrutatur, etiam profunda Dei. Et ideo Ad Roman xiv, 17 : Non est regnum
eliam profunda docet eum qui Spirilum Dei esca et potus, sed justitia, et pax, et

Dei acceperit, Sicergo « docebit omnia.» gaudium in Spiritu sancto. Haec est
(( Et suggeret vobis omnia. » Grego- vera conscientise tranquillitas in testimo-
rius : « Non dicitur suggerere quasi de nio Spiritus sancti.
subtus ingerat scientiam, cuni sit sequa-
lis Patri et Filio, sed quia ingerit eam « Non quomodo mundus dat, etc. »
de occulto. » Job, iv, 12 : Quasi furtive
suscepit auris mea venas susurri ejus. Tangit modum dandi pacem istam.
Unde dicit Dominus^ Matlh. x, 27 : Quod Mundus autem dat extra, non intus dat :

in aure auditis, prsedicate super tecta. pacem falsam, sicut erat Judae fallax

Quaecumque dixero vobis. » Omnis

« osculum. Isa. lvii, 21 : Non est pax im-
enim consonantia est inter Patrem et Fi- piis, dicit Domitius. Sapient. xiv, 22 :

lium et Spiritum sanclum. Et quod a In magno viventes inscientise bello, tot et

Patre accipilur, et Filius protestatur, tam magna mala pacem appellant.

hoc et per Spiritum veritatis docetur et « Ego do vobis » veram pacem, et vero

suggeritur. Unde, Thren. i, 13 : De ex- modo dandi. Quia de interius, et ad Deum,

celso misit ignem in ossibus meis. etadconscientise quietem.eta vobis inse-
I Joannis, u, 27 Et non necesse habetis ut
: parabilem, et inter bella manentem. Ad
aliquis doceat vos : sed sicut unctio ejus Ephes. II, 14 : Ipse est pax nostra, qui
docet vos de omnibus, et verum est, et fecit utraque unum. Psal. iv, 9 : In pa-
non est mendacium. ce in idipsum dormiam, et requiescam.
Sic ergo per fidem operantem per dile-
ctionem, habebitis et manifestationem, et
tranquillitatem dulcedinis et nihil vobis
« Pacem relinquo vobis, pacem :

deerit.
meam do vobis : non quomodo mun-
dus dat, ego do vobis. »

« Non turbetur cor vestrum, neque

« Pacem relinquo vobis. » Glossa : formidet.
« Iturus ad Patrem. » Hsec autem pax Audistis quia ego dixi vobis : Vado, 9S
est reconciliatio ad Deum quam fecit Fi-
et venio ad vos. Si diligerelis me, gau-
lius eundo ad Patrem. Islud est tertium,
in quo ostenditur quomodo cor in donis derelis utique quia vado ad Patrera,
istis quietatur : ita quod ulterius nihil quia Pater major me est.

requirit. Et nunc dixi vobis priusquam fiat, SO

 :;:;o I). ALB. iMAG. ()|{|). PU.KI).

iil cum faoLura fuerit, credatis. « Si diligeretis me, etc. »

3() Jam noi) multa loquar vobiscum.

Secunda consohilio quia « si dilige-
Venit enim princeps mundi hujus, et
:

relis me, » praecepla quibus vos inslilui

in me non habet quidquam.
servandu, « (jauderetis utique, » quia
31 Sed iit oognoscat mundus quia di- per hoc crcscit gaudium vestrum, « quia
ligo Patrem, et sicut mandatum dedit vado ad Patrem, » apud quem etiam se-
mihi Pater, sic facio. Surgile, eamus cundum immanilalcm summum est gau-
hinc. )) dium. llnde Glossa « Quia humanae na- :

lura3 congratulandum cst, quae lcvalur ad

Ex his oiDiiibus redit ad principium dcxtcram Palris. » Ad noman. xn, 15 :

istius exhorlatiunis. Gaudere cum gaudentibus, flere cum

autcm in ultima partc quinquo
Dicit :
/lenlibus. In hoc enim spes gcneratur

et prsemillit omnibus exhorlationem a quod ahi levabuntur ad bona poliora

qua inchoavit sermonem, dicens « Non : beatiludinis. Isa. xxxv, 10 : Venient in
turbetur cor vcstrum, » quoad vcrilatis Sion cum laude : Iselitia sempiterna su-
inlellectum, quod non trcmal intellcctus per caput eorum : gaudium et lcetitiam

a fidei veritalc. Quando enim rara et alta obtinebunt, el /ugiet dolor et gemi-
dicuntur, ad quoe homo non polest, aU- tus.

quando est turbatio inlellectus et quae- :

« Quia Pater, major me » aetcrnus, «

rit inlelleclus de modo quo fieri possint. cst. » Secundum humanam enim natu-

Lucae, i, 29 : Quas cum audisset, turbala ram minor sum Patre, et sum conformis
est in sermone ejus, et cogitabat qualis vobis : et ideo in me exaltamini, et hoc
esset ista salutatio. Tob. xii, IG : Cum debcret vobis esse gaudium. Psal. xx,
haec audissent, turbati sunt : ct tremen- 1 i : Exallare, Domine, in virtute
tes ceciderunt in /aciem suam. tua, etc. Ililarius autem hanc proposi-
Neque /ormidet, » quoad tremorem
« tionem contra Arium cxponit de divini-
aHectus. Ac si dicat Neque propter hoc : tale Fiiii hoc modo « Quod licet Pater :

moveamini a proposito concepto pcr major sit propter generationis auctorita-

meam doctrinam. Deuter. xx, 8 : Quis tem, sequitur tamen quod Fiiius non sit

est Jiomo /ormidolosus, et corde pavido ? minor : quia generatio substantialis non
vadat, et suam,
revertatur in domum est ad minoritatem, sed ad aequalitatcm.
ne pavere /aciat corda /ratrum suorum, Quia unumquodquc quod naturaliler ge-
sicut ipse timore pcrterritus est. nerat, tale gcnerat alterum, quale 'est

ipsum unum in substantia et virlute na-

« Audistis quia ego dixi vobis, etc. » turali. » Sed haec expositio non est lit-

teralis, facta est per instanliam ad obje-

Quinque subjungit consolantia, quse clionem haeretici.

turbationem et formidinem excludant.

Primum est quod audientibus diclum « Et nunc dixi vobis, elc. »

est eis, quia « vado » recedens, non

semper a vobis separandus, sed in proxi- Terlium consolatorium : quia mani-

mo reversurus sum. « Etvenio ad vos, » festalio suae divinitatis est, quod con-
et post resurrectionem, et in judicio se- tinf^entia de futuro praedicere potest :

cundum corporalem prascntiam. Joan. sic confirmalur fides suae divinita-

et

XVI, 22 : Iterum videbo vos, et gaudebit tis. .. .:

cor veslrum. Genes. xvin, 10 : Revertens Et hoc esl quod dicit « Et nunc dixi
:

veniam ad te in tempore isto, vita co- vobis » haec, « priusquam /iant, » quod

milf. non possem facere nisi luce divinitatis

 Ii\ EVANG. JOANiNIS, CAP. XIV-:30, 31 551

mefe, et eliam potestate : « ut cum fa- VI, 12 : Nu}i est nobis colluctatio adversus

ctum fuerit » in eflectu, sicut preedixi, carnem et sanguinem, sed adversus prin-
« credatis, » lioc est, fidem confirmatam cipes et potestates, adversus mundi rectO'

habeatis. Joan. xiii, 19, eadem quse hic res tenebrarum harum, contra spiritualia
verba continentur sunt ferme '. Luc. nequitise, incoelestibus. Unde de diabolo
XXIV, 44 : floec sunt verba qiise locutus dicitur, Job, xli, 25 : Ipse est rex super
sum ad vos cum adhuc essem vobiscum : universos filios superbise.
quoniam necesse est impleri omnia quae jam venit cum suis satelliti-
Iste ergo

scripta sunt in lege Moysiy et prophetis, bus, quorum dux est Judas traditor, « et
et psalmis de me. in me non habet quidquam » juris, ut
Si autem quaeritur, Quid est hoc quod ex ahquo debito patiar sed patior ex :

dicit : c( Credatis, » cum etiam ante Patris obedientia, et libera mea chari-
lidem habuerunt? tate : quia lisecduo non repugnant : quia
Dicendum, quod extunc pleniorem re- mea ad Patris voluntatem
charitas est
ceperunt. Dicit enim Augustinus, quod implendam. Joan. xn, 31 Princeps hu" :

fides Apostohirum cum Christus hsec jus mundi ejicietur foras. Luc. xi, 22 :

cum eis loqueretur, fuit parva : et cum Si fortior eo superveniens vicerit eum,
moreretur, penitus fuit nuUa. Cum au- universa arma ejus auferet, in quibus
tem ea quae dixit complerentur, fides confidebat, et spolia ejus distribuet ^. Et
eorum refecta est et aucta. ita in quod habere se
omnibus amittit
gaudebat, per hoc quod in me solum
« Jam non multa loquar vobis- manum extendit.
cum, etc.
« Sed ut cognoscat mundus, etc. »
Quartum est consolatorium : quia non
recedit ad passionem, sicut pro crimini- Quintum est consolatorium : quia ex
bus, sine sponte sua, ut latro percussus, quo princeps mundi non pro scelere me
sed potius innocens et voluntarlus : in punit, consolatio vobis debet esse, quia
queni, quia mundi princeps manum mi- ex voluntate Patris, ut vos redimamini,
cum nihil in
sit, eo juris haberet, jus palior.
suum in omnibus amittere meruit : et Et hoc est quod dicit : Princeps in me
ideo consolalio est de tali redemptione. nihil de suo invenit : sed ideo a vobis
Hoc est ergo quod dicere intendit. transeo ad mortem, « ut mundus » to-
« Jam non multa loquar vobiscum. » tusquem redimo, « cognoscat, » per fi-

Et hoc propter vestrani imbecillitatem. dem et gratiarum aclionem, (( quia ego

Joan. xvi, 12 : Adhuc multa habeo vobis diligo Patrem, y> et non sum man- ejus
dicere, sed non potestis portare modo. datis contrarius, sicul mihi imponunt
Ad Hebr. V, ii De quo nobis grandis :
Scribse et Pharisaei, sed potius eum di-
sermo, et ininterpretabilis ad dicendum, ligo.
quoniam imbecilles factiestis ad audien- « Et niandatum dedit mihi Pa-
sicut
dum. ter, » de redimendo mundum per mor-
« Venit jam in ministris mali-
enim, »
tem, « sic facio. » Ut, inquara, hoc totus
tise suae, accepta a Deo licentia, « prin- mundus cognoscat, « surgite » a loco
ceps hujus mundi, » scilicetdiabolus, qui quo adhuc Hber sum, et fugere
isto, in
habet principalum in mundanis, niunda-
possem si vellem, « eamus hinc » occur-
nam potestatem habenfibus. Ad Ephes. rere traditori et tortoribus meis, quia

' Joan. XIII, 19 : Amodo dico vohis, priusquam siim.

fiat, ut cum factiim fuerlt, credatis qiiia ego ^ Cf. Maltli. xii, 29; Marc. iit, 27.
)\:\2 I). ALH. MA(i. OIU). VHA^D.

ego nieipsum oHerre volo. Ad Pliilip. ii, autcni sul)dilur « Surgite, eamus hinc, »
8 : Facliis csl obcdiens iisquc admorlem, dicit essc dictum ad Apostolos, ut se-
clc. 1 Pelrl, 11, 23 : Tradebat aulem ju- cum recedcrent a loco, in quo eum spe-
dicanti se injuste. Joan. xviii, 4 et seq.: culatus fuorat, ne proditor superveniens
Proccssit, ct dixit eis. Quem qu,Tritis ? impcdirot residua sermonis qu.ne adhuc
licspondcrunt ei : Jesum Nazarenum... Apostolis propononda fuerant.
Jicspondit Jcsus : Dia:i vobis quia ego Unde sic quaerit : « Numquid ne tre-
sum : si ergo me quseritis, sinite hos pidavit quod Judas veniens illuc detineat
abirc. discipulos? Absit. Cur ergo surgere fa-
Chr)'soslomi aulem lectura variatur ab cit? Quia timcbant discipuli, tum ratione
ista. enim sic punclat litteram In
Ipse : temporis, tum ratione loci. Ducit ergo
mc princeps hujus mundi non habet eos in alium locum, ubi quasi in luto au-
quidquam. » Istud non variatur. « Sed diant : magna enim erant audituri. » Lit-

ut cognoscat mundus quia ego diligo Pa- tera videtur esse convonientior.
trem, et sicut mandatum dedit mihi Pa- Per tot ergo et talia ad fidei firmita-
ter, sic facio. » llic facit versum et : tem discipulos est exhortatus.
non variatur a priori expositione, Quod

CAPUT XV.

Christus piti^, Pater agricola, discipuli vero palmites : prxceptiim Christi de

mutua dilectione frequenter iteratum : apostoli amici Christi, quibus secreta
suacommunicapit, et elegit eos ut fructum perpeluum offerrent ; quos roborat
adversus mundi odium ac persecutiones, dicens Judceos excusationem non ha-
bere depeccato suo.

1. Ego sum vitis vera, et Pater meus 5. Ego sum vitis, vos palmites : qui
agricola est. manet in me, et ego in eo, hic
2. Omnem palmitem in me non fe- fert fructum multum : quia sine
rentem fructum, tollet eum : et me nihil potestis facere.
omncm qui fert fructum, purga- 6. Si quis in me non manserit, mit-
bit eum,ut fructum plus afferat. tetur foras sicut palmes, et are-
3. Jam vos mundi estis propter ser- scet, et colligent eum, et in

monem quem locutus sum vo- ignem mittent, et ardet.

bis'. 7. Si manseritis in me, etmeaverba
4. Manete me, et ego in vobis.
in in vobis manserint, quodcum-
Sicut palmes non potest ferre que volueritis petetis, et fiet

fructum a semetipso, nisi man- vobis.

serit in vite, sic nec vos, nisi 8. In hoc clarificatus est Pater meus,
in me manseritis. ut fructum plurimum afferatis,

' Supra, xiir, 10.

 Ii\ EVANG. .JOANNIS, GAP. XV. .^53

et efficiamini mei discipuli. 19 Si de mundo fuissetis, mundus

g. Sicut dilexit me Pater, et ego di- quod suum erat diligeret quia :

lexi vos. Manete in dilectione vero de mundo non estis, sed

mea. ego elegi vos de mundo, prop-
10. Si prsecepta mea servaveritis, ma- terea odit vos mundus.
nebitis in dilectione mea, sicut 20. Mementote sermonis mei, quem
et ego Patris mei pr^ecepta ser- ego dixi vobis : Non est servus
vavi, et maneo in ejus dile- major domino suo '',
Si me per-
ctione. secuti sunt, et vos persequen-
11. Hasc locutus sum vobis, ut gau- tur^ : si sermonem meum ser-
dium meum in vobis sit, et vaverunt, et vestrum servabunt.
gaudium vestrum impleatur. 21. Sed hasc omnia facient vobis pro-
12. Hoc est prasceptum meum, ut di- pter nomen meum, quia ne-
ligatis invicem, sicut dilexi sciunt eum qui misit me.
vos*. 22. Si non venissem, et locutus fuis-
i3. Majorem hac dilectionem nemo sem eis, peccatum non habe-
habet, ut animam suam ponat rent nunc autem excusatio-
:

quis pro amicis suis. nem non habent de peccato

14. Vos amici mei estis, si feceritis suo.
quae ego praecipio vobis. 23. Qui me odit, et Patrem meum
i5. Jam non dicam vos servos, quia odit.
servus nescit quid faciat domi- 24. Si opera non fecissem in eis quae
nus ejus. Vos autcm dixi ami- nemo alius fecit, peccatum non
cos, quia omnia qua^cumque haberent nunc autem et vide- :

audivi a Patre meo, nota feci runt, et oderunt et me, et Pa-

vobis. tremmeum.
16. Non vos me elegistis*: sed ego 25. Sed ut adimpleatur sermo qui in
elegi vos, et posui vos ut eatis, lege eorum scriptus est Quia :

et fructum afferatis : et fructus odio habuerunt me gratis*.

vester maneat ut quodcumque : 26. Cum autem venerit Paraclitus,
petieritis Patrem in nomine quem ego mittam vobis a Pa-
meo, det vobis. tre, Spiritum veritatis, qui a

17. Haec mando vobis, ut diligatis in- Patre procedit, ille testimonium
vicem^ perhibebit de me\
18. Si mundus vos odit, scitote quia 27. Et vos testimonium perhibebitis,
me priorem vobis odio habuit. quia ab initio mecum estis.

* Supra, XIII, 34 ; ad Ephes. v, 2 ; I ad Thes- 4 Supra, xiii, 16 ; Matth. x, 24.

sal. IV, 9. ^ Matth. XXIV, 9.
* Matth. xxviii, 19. « Psal. XXIV, 19.
* I Joannis, iii, 11 et iv, 7, ' Luc. XXIV, 49.
 :

:VM I). ALIi. MAl^. ORl). VHALU.

veraB noii liabet simililudinem : quia non

facit uvas ad vinum gaudii, sed labru-
scas : uvam lellis ct botruin amarissi-
L\ CAPUT XV JOANNIS mum. Isa. v, 2, i : Krspeclavil ut facercl
uvas, el jecil labruscas. Deuter. xxxii,
ENARRATio. 32 ct Uva eorum, uva jellis^ el hotri
33 :

amarissimi. Fel draconum vinum eo7'um,

ei venenum aspidum insaiiabile.

(i Ego sum vitis vera. » Inde sensus est « JiJ(/o sum, » per :

comparationem metaphoric* simililudi-

llic secundum superius inductam di- nis, « vilis vera. ».
visionem agitur de perfeclionc cliarita- Est autem secundum naturam vilis
tis secundum hoc capitulum istud
: et adhuc notandum, quod est vitis masculi-
dividilur in duas partes in quarum : na, strictum habens folium, et palmitem
prima agitur de dilectione Dei. In secun- fuscum, malleolos parvos, ancas subti-
da aulern de dilcctione proximi, ibi, y. les, el palmiles pauciores, uvam graci-
12 « Hoc esl prseceptum meuni, ut di-
: lem cum folle forti, et vinum subtile et
ligatis invicem. » dulce et clarum. Et est vitis foeminina,
Prima harum partium dividitur in tres folium habens tenue et lalum, palmites
parles in quarum prima per metapho-
: mullos, et magnos malleolos corticis al-
ram describilur, quod in Deo manendo bi^ botrum magnum, uvam magnam, et

sit fructilicandum : secundo, qualiter hoc et ancas grossas et longas^ uvam ma-

ilat, ibi, t- ^ '•

« Sicut palmes non potest gnam cum tenui corio, et vinum aqueum
ferre fructum, etc. » Tertio tangitur for- ventosum et multura : et vocatur vitis

ma, qualiter in ipso utiliter ad fructum sclava. Alia autem vilis masculina, vo-
maneatur, ibi, t- •• : « Sicut dilexit me caiur vitis franco)iica : et in hebraeo vo-
Pater, etc. » catur vitis soreth. Quando ergo Christus
In prima harum partium duo dicuntur. dicit se per comparalionem vitem veram,
Proponitur enim metaphora, et secundo intelligit quod sit comparalivam habens
•innuitur adaplatio, ibi; y. 3 : « Jam vos proprietatem ad vitem soret.h, quifi est
mundi estis, e-tc. » vera vitis in omni proprietate vitis. Et
Adhuc autem, primo in metaphora ideo dicit : « Ego sum vitis vera, »

duo inducit, scilicet, vitem, et cultu- Vitis autem proprietates accipiuntur,

ram. tum in ligno, tum in palmilibus, tum in
De vite ergo dicit ancis, tum in raccmo, tum in botro, tum
in uva, tum etiam in loco planlationis.
« Ego sum vitis vera. » De cultura autem, et palmitibus, et fru-
ctu in propriis locis dicemus.
Videtur autem quod non sit verum Lignum autem est rarum et substan-
statim quod dicit : quia Christus non di- tia multum medullosum respectu suee

cxinv vitis per proprietatem, sed per me- quantitatis, et non videtur crescere per
taphoram. Igitur sicut non sequitur : tunicas ab imo sursum, sicut alia ligna :

Ilomo est platanus : ergo est platanus sed potius a centro videtur mittere suum
vera. Ita nonsequitur: Christusest vilis: nutrimenlum ad circumferentiam in cir-
ergo est vitis vera. cuilu. Cortex tamen longitudinaliter
Ad hoc respondet Augustinus, quod adhaeret ligno. Habet autem multos no-
Christus non dicitur vitis vera, nisi per dos et id quod est de nodo ad nodum
:

oxclasionem vitis, quae metaphorice est vocatur malleolus : quia tumorem habet
falsa. Et illa est quae metaphorice vitis in exlremitate ad modum mallei. Est
 IN EVANG. JOANNIS. CAP. XV-1 555

autem lignum plus frangibile quam scis- bentes alimenta, et quibus tegamur, his
sibile, et est valde multum imbibens contenti simus. Mullitudo autem nodo-
humorem, et ille in ligno porum digeri- rum est in ligno, ut diu stans in eis
tur ab aqute sapore. Heec est ergo ligni nutrimentum melius digeratur : et Iioc

natura. refertur ad mentem Prselati, qui diu

Et ista moraliter adaptantur Prselato : mente tcnere debet ea quae concipit do-
quia metaphorice fuerunt in Christo. nec ea digerat, hoc est, dirigat ad ratip-
Fuit enim contemptibile lignum per nem veritatis, et regulam rectitudinis :

humilitatem. Isa. liii, 3 : Quasi abscon- anlequam ad membra miltat ea quae

ditus vultus ejus, et despectus. Fructuo- concipit. Talis vilis fuit bealissima
sum per operuni multiplicitatem et ani- Virgo. Luc. Matcr ejus, scilicet
II, 51 :

marum conversionem. Osee, x, 1 : Vitis Maria, conservabat omnia verba hsec in

frondosa Israel, fructus adsequatus est corde suo. Malleoli autem ex quibus
ei. Eccli. xxiv, 23 : Ego quasi vitis componitur, pondus significant doctrinee
fructificavi suavitatem odoris. Raritas et dispulationis : quibus et perfidia hae-

autem substantiae ligni facit hoc quod resis conteritur et malilia perversorum.
multorum sit receptivuni et hoc ad : Jerem. xxiii, 29 : Numquid non verba
misericordiam referlur per quam multi mea sunt quasi Dominus, et
ignis, dicit
in corde recipiuntur. Luc. vi, 36 : Estote quasi malleus conterens petram ? '

misericordes, sicut et Pater mi- vester Quod autem plus est frangibile quam
sericors est. Illa enim parat omnibus in scissibile, reFertur ad constantiam et pa-
cordis visceribus locum. Genes. xlu, tientiam qua Sancti frangi pos-
fidei, in

36 : In me hgec omnia mala reciderunt. sunt, sed scindi non possunt quia occidi :

II ad Corinlh. xi, 29 : Quis infirmatur, possunt, sed avclli non possunt, Ad

et ego non infirmor ? quis scandali- Hebr. xi, 33 : Sancti... per fidem vice-
z.atur, non iiror ? Medullositas
et ego i'unt regna, operati sunt justitiam,
refertur ad devolionem quia medullo- : adepti sunt repromissiones, etc. Quod
sitas quaedam intimorum pinguedo est autem multum imbibit humorem, sitim
irrigans alia circumstantia. Job, xxi, signat et famem justitiae et superimple-
24 :• Ossa illius meduilis. irrigantur. tion,em ipsius. Matth. v, 6 : Beati qui
Psal. Lxu, 6 : Sicut adipe et pinguedine esuriunt et sitiunt justitiam, qupniam
repleatur anima mea. Quod nutrimen- ipsi saturabuntur. Eecli, xxiv, 29 Qui
:

tum non ponil ab imo ad superius, sed edunt me, adhuc esurient : et qui bibwit
ab intimis a centro cujus signum est : me, adhuc Quod autem illum
sitient.
quod ubicumque inciditur, invenilur humorem parum ab aquae humore di-
cellatum : cujus cellae centrum est in gerit, refertur ad castitatem sobrietatis.
medio medullae : et radii albis lineis ad Ad Ephes. v, 18 : Nolite inebriari vino,
superficiem diriguntur : et hoc signat in quo est luxuria. Proverb. ix, 5 : Bi-
quod gratia cordis in veritate et virtute bite vinum quod miscui vobis. Eccli. xv,
spiritualibus nutritur, et de corporeis 3 : Aquse sapientifv salutaris potavit
fomenlis non curat, Deuter. viii, 3 : illum.
Non in solo pane vivit homo. Et, Sa- Haec ergo est ligni natura Christo
pient. XVI, 26 : Non nativitatis fructus adaptata, et vicariis ejus Praelalis prin-
pascunt homines, sed sermo tuus hos qui cipaliter, et per consequens cuilibet
in te crediderint conservat. fideli.

Quod aulem corticem habet ab imo Pampinus autein lalus el intercisus,

ad superius porrectum, signat quod non ad fructus cooperimentum et protectio-

ulilur inferioribus nisi ad exteriorum ne- nem datur viti : et lioc refertur ad verba
cessitalem. 1 ad Timolh. vi, 8 : Ila- quae quidem lata sunt in materia doctri-
n:u\ I). Ai.ir MA(;. (HU). vn/ED.

nae et priedioalionis : intercisa auteni iu et parochias in quas omnes por-

villis :

auditorium capacitatihus, cjuando cuili- tare debet Prjelatus per charitatem et

bel hoc quod sibi compelit proponitur : gubernationem. Psal. lxxix^ 10 et seq. :

el sunt prolegentia fructus quando se Implevit, scilicet vilis, terram, Operuit

opponunt inipugnationibus et impugnan- montes umbra ejus, et arbusta ejus ce-
tibus. Psal. 1, Folium ejus non de-
:\ : dros Dei. Extendit palmites suos usque
fluet et omnia quxcumque facict pro-
: ad mare, et usque ad flumen propagines
sperahuntur. Ezechiel, xlvu, 12 Erunt : ejus.
fructus ejus in cibum, et folin ejus ad Sic ergo per significationem Christus
medicinam. est vitis vera. Et hoc est quod dicit :

Ancse autem vitis quibus capit et te- « Ego sum vitis vera. »

net conjuncta, sunt bonae conversa-

tiones, relata^ ad dulcedinem congruen- « Et Pater meus agricola est. »
tiae ad quemlibet hominem : quia illa

dulcedine conversationis omnes attra- Hic tangit culturam vitis.

hunt et tenent : quia per ipsam cuilibet Tangit autem tria : cultorem, et cul'
congruunt. Gregorius : « Debet conso- turam, et explanationem melaphorae.
lantis animus ei quem consolatur con- De cultore dicit : « Paler meus agri-
gruere : ut congruens inhsereat, et in- cola est. » Agit enim in agro vineae, ut
hoerens trahat, trahens et ab eo in quo plantetur et fructificet. Et ideo dicit
est removeat, et ad seipsum informando Apostolus, I ad Corinth. iir, 9 : Dei
teneat. » I ad Corinth. x, 32 et 33 : agricultura estis, Dei sedificatio estis.

Sine offensione estote Judseis, et gen- Colendo autem in agro, agrum indigen-
tibuSf et ecclesise Dei : sicut et ego per tem eligendo in loco pingui, plantando
omnia omnibus placeo, non quxrens ad latus montis, versus meridiem vi-
quod mihi utile est, sed quod multis, ut neam soli exponendo, de vitibus nobi-
salvi fiant, Hujus signum est, quod anca libusvineam plantando, maceriam circa
plus habet de sapore vini quam lignum vineam faciendo, torcular in vinea ex-
vel pampinus : quia talis dulcedo facit struendo, turrim in ea ad vineae defen-
hominem aliis saporosum, et quasi sionem aedificando, vineam impinguan-
quoddam condimentum, do, vineam compluendo, locum irro-
Racemus vocatur quo per cocty- id in rando, vites putando, terram fodiendo,
lidones proprio plurimae uvee fundan- uvas maturando, et maturas coUigendo,
tur et hoc signat procurationis curam
: merum exprimendo, et vinum in cellaria
quae in Praelato debet esse, in qua qui- collocando.
libet locum inveniat in quo in vite fun- Et hoc modo Pater agricola est. Indi-

detur. Daniel. iv, 9 : Esca universorum gens autem ager est qui ad alienum cul-
in ea. Matth. xxiv, 45 : Quis, putas, est tum non est adhibitus : et hoc cor est,

fidelis servus et prudens, quem consti^ quod diaboli cultui vel mundi non man-
tuit, etc. cipatum est : quia, sicut dicitur, H ad
Uva autem quemlibet significat fide- Corinth. vi, 13 : Quas conventio Christi
lem in vite constitutum per vitis susten- ad Belial? Levit. xix, 19 Agrum tuum :

tationem. Et sic omnes fideles per exem- non seres diverso semine. Hinc est quod,
plum Praelati sunt in Christo. Sapient. Jerem. i, 10, preecipitur : Ecce constitui
xviii, 34 : In veste poderis quam habet, te hodie super gentes et super regna, ut
totus erat orbis terrarum. evellas, et destruas, et disperdas, et dis"
Botri autem signant fidelium congre- sipes, et xdifices, el plantes, scilicet
gationes per familias quidem in laicis,
:
postea.
per conventus in canonicis et monachis, Pinguis autem locus est per conscien-
 IN EVANG. JOANNIS, CAP. XV-l. oo7

tiae devolionem. Isa. v, 1 : Vinea facla quia rex est et ratio indicans. Et hanc
esl dilecto in cornu filio olei. Et est lit- vineam compluit Pater per doctrinani
tera Vulgatae. Septuaginta autem litlera legis, et Prophetarum et irrorat ra- :

habet : « In loco uberi. » tione gratiae suae. Isa. xlv, 8 : Rorale,

Latus autom montis est allitudo vitae coeli, desuper, etc.

per justitiam. Jerem. xxxi, 23 : Bene- Vites autem putat superflua paupe-
dicat tibi Dominus^ pulchritudo justi- ribus erogando. Luc. xi, 41 : Quod SU'
tise^ mons sanctus. perest, date eleemosynam : et ecce omnia
Versus meridiem autem, ubi est calor munda sunt vobis. Putare, est scandala
in lumine et flatus austrius : est secre- amputare. Cantic. ii, 12 : Tempus puta-
tum contemplationis in lumine veritatis, tionis advenit. Matth. xviu, 9 : Si oculus
et calore charitatis, et consolatione tuus scandalizat te, erue eum et projice
sancti Spiritus. Propter heec enim tria abs te : bonum tibi est cum uno oculo in
dicitur, Eccli. xliii, 4 : Tripliciter sol vitam intrare, quam duos oculos haben-
exurens montes, radios igneos exsuf- tem mitti in gehennam ignis.
flans, scilicet, in veritate, charitate, et Terra autem foditur sarculo disciplinse
Spiritus sancti consolatione, corporalis. Ad Hebr. xii, 7 : In disci'
Vites autem nobiliores moraliter qui- plina perseverate. Tamquam filiis vobis
dem sunt virtutes, si vinea est anima : o/fert se Deus. I ad Corinth. ix, 27 :

vel \ites sunt animae, si vinea est Eccle- Casligo corpus meum, et in servitutem
sia. Jerem. ii, 21 : Ego plantavi te vi- redigo : ne forte, cum aliis prsedicave-
neam electam, omne semen verum. Alia rim, ipse, etc.
littera habet : « Vineam sorech » quod : Uvarura autem maturatio est fructus
est genus vitis optimae. gaudiorum aeternorum perfectio qui :

Maceriam lacit circa vineam custo- fructus permanet. Joan. xv, 16 Posui :

diam Angelorum, et Praelatorum bono- vos ut eatis, et fructum afferatis, etc.

rum et circumfodit per timorem et de
: : Alioquin immatura uva est acris et
his duobus dicitur, Isa. v, 2 Et sepivit : acerba quae signat fructum immaturum.
eam^ etc. Jerem. xxxi, 29 : Patres comederunt
Turris autem in ea, nominis Domini uvam acerbam, et dentes filiorum obstu-
invocatio, et sacra^ Scripturae munitio. puerunl.
Isaise, v, 2 : ^dificavit turrim in medio Haec uva colligitur, quia fructus in spe
ejus. Cantic. iv, 4 : Sicut turris David remunerationis coelestis reservatur. II ad
collum tuum, quse sedificata est cum Timoth. i, 12 : Scio cui credidi, et cer^

propugnaculis mille clijpei pendent ex : tus sum, etc. Sic cum Domino coUigit,
ea, omnis armatura fortium. Proverb. qui, sicut dicitur, Joan. iv, 30, congre-
xvui, 10 : Turris fortissima nomen Do- gat fructumin vitam seternam. Qui au-
mini : ad ipsam currit justus, et exal- tem non cofligit, perdit. Matlh. xii,
sic
tabitur. 30 Qui non congregat mecum, spargit.
:

Hanc vineam impinguat per peccati Vinum autem merum exprimere, est
considerationem et detestationem. Luc. quotidie conscientiam duscutiendo puri-
XIII, 8 : Mittam stercora, si quidem fece- ficare. I ad Timoth. i, 5 : Charitas est de
rit fructum. corde puro, et conscientia bona, et fide
Torcular autem quod vinum exprimit non ficta. Psal. lxxiv, 9 : Calix in manu
et vinacia separat, est dijudicalio sui in Domini vini meri, plenus mixto. Vinum
confessione ubi impurum a puro sepa- autem spiritualium gaudiorum, quod est
ralur. I ad Corinth. xi, 31 : Si nos~ pars regni ccelorum. Ad Romanos, xiv,
metipsos dijudicaremus, non utique ju- 17 Non est regnum Dei esca et potus,
:

dicaremur, Haec sunt torcularia regis :

sed justitia, et pax, et gaudium in Spi^
:i58 D. ALH. MAC,. OHI). PH.KI).

rilu sancto. P.sal. cm, I;) : Viuinn t.Tfi- spcrantes. Et de iflis duobus dicitur in
ficat cor liominis. Psalmo Lxxix, 17, ui)i de vinca agitur :

lloc vinum in cclla vinaria reponitur Inccnsa ir/ni et suffossa, ab increpatione

quando ad ulilitaleni fideliuni in secreto vultus tui poribwit. Incensa enim igni
cordiutn collocalur. Cantic. ii, 4 : Intro- sunt, ul dicil Augustinus, quos amor
duxil ine in cellnm vinariam, scilicet suimale inflammal. Suflossa autem sunt
rex, ordinavit in me cliarilatem. quos limor et pusilianimitas liumiliat.
Sic ergo « Pater meiis agricola est. » Superflua autem a quibus purgandaesunt
JMatth. XV, 13 Omnis plantatio, quam
: vitcs, sunt curjE nimite temporahum
non plantavit Pater meus coelestis, era- quibus spiritualis fructus impedilur.
dicabitiir. Psal. r.xxix, 15 et 10 : Visita II ad Timoth. ii, 4 : Nemo militans Deo
vineam istam : et perfice eam quam implical se ncgotiis sxcularibus, ut ei
plantavit dextcra tua. Exod. xv, 17 : placeat cui se probavit.
Introduces eos, et plaiitabis in monte
hsereditatis tu<v, etc. « Et oranem qui fert fructura, etc. •>

« Omnem qui fert fructum, » sicut

« Omnem palmitem in me non fe- discipuli et Apostoli, « purgabit eum. »

Glossa « Purgabit, mundando corda,

rentem fruotum, tollet eum et om- :
:

Spiritum veritatis infundendo. » De

nem qui fert fructum, purgabiteum,
primo, Act. xv, 9Fide purificans cor- :

ut fruclum plus afTerat. »

daeorum. De secundo, Act. ii, 4 Re- :

pleti sunt omnes Spiritu sancto, et

Tangit hic modum privandi vites du- caeperunt loqui variis linguis, prout
pliciter, scilicet, tollendo et amputando Spiritus sanclus dabat eloqui illis. Eze-
inuliles palmites, et purgando utiles. chiel. xxxvi, 8 : Ramos vestros germi-
Dicit ergo : « Omnem palmitem, etc. » netis, et fructum vestrum afferatis po-
Sunt in vite duplici ex causa palmites pulo meo Israel.
Quidam enim sunt luxuriantes,
inutiles. « Ut fructum, » virtutis ct animarum
ex aquoso humido multum crescentes, conversionis, « plus afferat. » Eccli.
et ideo niliil fruclificantes : et illi sunt in XXIV, 22 : Rami mei honoris et gratiee.
toto toUendi, et signant illos in Ecclesia Cantic. ii, 13: Vinese florentes dederunt
quise dant luxui et concupiscentiis, quos odorem suum.
a tali vita oportet praescindi, ut vitium
resecetur in natura. Et hoc signatur,
Deuter. xxi, 20 et seq., ubi prsecipitur Jam vos mundi estis propter
« ser-

quod filius contumax, luxuriis et comes- monem quem locutus sum vobis.
sationibus vacans, lapidetur, ut malum Manete in me, et ego in vobis. »

auferatur a terra justorum. 1 ad Coi'inth.

v, 13 : Auferte malum ex vobis ipsis. Tangitur hic explanatio metaphorse.
Secunda amputatio est quando ampu- Tangit autem duo. Similitudinem de
tantur superflua, quae vel combusta sunt cullura adaptat, et ad manendum in vite

ariditate, vel deslructa nimia tenuitate, invitat.

vel superflua sunt pondere supra vires Dicit autem : « Jam vos mundi estis, »

vitis. Primi significant eos quos ignis id est, mundati. Et hoc dicitur, Malach.
avaritiae succendit et adurit, ut nutri- lu, 3, sub aliametaphora Sedebit con- :

nientum vilis totum ad se trahant, nimis flans., et emundans argentum :... et

56 et non proximum amantes. Secundi erunt Domiyio offerentes sacrificia in
significant pusiilanimes et jam pene de- justitia.
 :

IN EVANG. JOANNIS, CAP. XV-3, 4. 559

« sermonem quem locutus

Propter aperta est secus aciuas, et ros morabitur
sum vobis. » Sermo enim Dei in sacra- in messione mea. Jerem. xvii, 8 : Ad
mentis et in doctrina mundat et sancti- humorem mittit radices, et in tempore
ficat. Et si verbum detrahatur ia sacra- siccitatis non erit sollicilum, nec ali-
mento ab elemento, elementum nihil quando desinet facere fructum. Ad
facit. Joan. xvii, 17 : Sanctifica eos iti Ephes. III, 17 : Christurn habitare per
veritate. Sermo tuiis veritas est. I ad Ti- fidem in cordibus vestris.

moth. IV, 5 : Sanctificatur per verbum

Dei et orationem. Sermo enim Dei sive Sicut palmes non
« polest ferre
verbum, ut dicit Augustinus, est cum
fructum a semetipso, nisi manserit
amore notitia, et per amorem accendit
affeclum et incendit, et consumit pur-
in vite, sic nec vos, nisi in me man-
gando in afTectu et per notitiam illu-:
seritis. »

minat intellectum, et propellit tenebras

erroris, et dubietatis ab intellectu : sic Hic tangitur qualiter in Deo manendo
mundat ulrumque, intellectum scilicet, est fructificandum.

et affectum. Psal. cxvm, 140 Ignitum : Dicit autem tria : in quorum primo
eloquium tuum vehementer et servus : simililudinem resumit ad vitis et palmitis

tuus dilexit illud. Et sic purgat et mun- comparationem : in secundo, dicit illius

dat, accendit et illuminat. Psal. xi, 7 : comparationis spiritualem rationein : in

Eloquia Domini eloquia casta, argen- tertio_, ostendit ex hoc ad fruclum eos
tum igne examinatum : et propter hoc accipere potestatem.
est a terrenitale aflectus probatum sep- Dicit ergo in primo duo, scilicet, simi-
tuplum, hoc est, per septemplicem spi- litudinem in opposito, et similitudinem
ritum, in proposito : adaptans in opposito sic :

« Sicut palmes non potest ferre fructum

« Manete in me_, et ego in vobis. » a semetipso, nisi manserit in vite, » eo
quod fonte humoris destitutus est. Sa-
« Manete » ergo sic mundati « in pient. IV, 5 Confringentur rami incon-
:

me. » Invitalio est ad manendum : quia summati et fructus illorum inutiles, et

:

sic in vobis non est impediens ad fru- acerbi ad manducandum, et ad nihilum

ctum. apti. Tsa. xvi, 8 Domini gentium exci- :

« Manetc » ergo « in me » per chari- derunt flagella ejus usque ad Jazer

:

talis inserlionem. Ad Roman. xi, 17 • pervenerunt. Domini gentium sunt dse-

Insertus es in illis, et socius radicis et mones, et excidunt per suggestionem
pinguedinis olivx factus es. Ad Ephes. peccati palmites vitis : et ideo dicuntur
III, 17 et seq. : In charitate radicati et ad Jazer pervenisse, quod incendium in-
fundati, ut possitis comprehendere cum terpretatur : quia concupiscenlia peccati
omyiibus sanctis quse sit latitudo, et lon- incenderunt.
gitudo, et sublimitas, et profundum : « A semetipso » ergo non facit fru-

scire etiam supereminentem scientise cha- ctum, sed per hoc quod manet in vite
ritatem Christi, ut impleamini in om- « sic nec vos » poteritis spiritualiter
nem plenitudinem Dei. Quia sic bono fructiticare, « nisi in me manseritis. »

humore implelur palmes ad fructifican- Jerem. xvii, 7 et 8 : Benediclus vir qui

dum. confidit Domino, et erit Dominus
in
« Et ego in vobis, » supple, manebo, fiducia ejus. Et erit quasi lignum quod
in vos fundens Spiritum et gratiam : transplantatur super aquas, quod ad
quibus sicut succo bonitatis meae infusi humorem mittit radices suas. Ideo di-
fructificetis. Job, xxix, 19 : Radix mea citur, Isa. xi, 10 : Radix Jesse, qui stat
Jifin D. ALB. iMAG. OHI). PH/ED.

in signum populonnn, ipsupi gentes tum cnim de vino efTundit haec vitis,
deprccabuntur. quod et asellus {^entilis, el asina syna-
gof^ai vino laetitite ejus onusti rcccdunt.
Et ideo ibidem, Genes. xlix, 11, dici-

« Ego sum vitis, vos palmites : qui

tur : Lavabit in vino stolam suam, et in

sanguine uvse pallium suum. Sanguis

manet in me, et ego in eo, hio fert
autem uvae, sanguis Ciirisli est qui de :

fructum multum : quia sine me nihil

uva corporis Christi expressus, lavat
polestis facere. » stolam propriae conversalionis, et pal-
lium charitatis quo ad calorem operitur
Prosequitur similitudinem in propo- proximus.
sito.

« Ego sum, » qui ministro humorem « Qui manet in me, etc. »

spirituaHs et aeterni gaudii, qui cor Iseli-

fico, qui llduciam bona? spei reddo, qui « Qui manet in me, » per charitatem.

saeculi tristitias pello, qui inebriando I Joannis, iv, Qui manet

16 : in chari~
saecularium obhvisci facio, qui calorem tate, in Deo manet, et Deus in eo.

charitatis infundo. De primo dicitur, Ju- « Et ego in eo, » sicut ministrans suc-
dicum, IX, 13, dixit vitis : Numquid cum humoris unde Iructificat. Unde,
possum vinum meum^ quod Ise-
deserere Joan. XVII, 26 : Ut dilectio qua dilexisti
tificat Deum et homines. De secundo in me, in ipsis sit, et ego in ipsis.
Psalmo cm, 15 Vinum Ixtificat cor : c< Hic fert fructum multum, » me
hominis. De tertio, 111 Esdra?, iii, 18 : minislrante virtutem ad fructificandum.
Viri, quam prsevalet vinum omnibus Isa. IV, 2 : Erit germen Domini in ma-
hominibus qui bibunt illud / ^oh, xxxu, gnificentia et gloria, et fructus terrse

19 : En meus quasi mustum

venter sublimis. Ezechiel. xlvm, 12 : Non de-
absque spiraculo, quod lagunculas no- ficiet fructus ejus : per singulos menses
vas diruinpit. Ex hoc enim quod efticit afferet primitiva.
bonae spei homines, confidentes et fortes « Quia sine me nihil potestis facere. »
facit, ut dicit Aristoteles '. De quarlo Isa. XXVI, 12 : Omnia opera nostra ope-
dicitur, Proverb. xxxi, 6 et 7 : Datesi- ratus es nobis, Domine. Osee, xiv, 8 :

ceram moerentibus, et vinum his qui Germinabunt quasi vinea : memoriale

amaro sunt animo. Bibant, et oblivis- ejus sicut vinum Libani.
cantur egestatis suse, et doloris non re-
cordentur amplius. De quinto dicitur,
Cantic. Guttur tuum, sicut vinum
vii, 9 :
<i Si quis in me non manserit, mit-
optimum, dignum dilecto meo ad potan-
tetur foras sicut palmes, et|arescet, et
dum, labiisque et dentibus illius ad
ruminandum. Ruminans enim non re- colligent eum, et in ignem mittent,

cordatur alterius. De sexto dicitur, Can- et ardet. »

tic. II, 4 : Introduxit me, sciiicet rex,

in cellam vinariam, ordinavit in me Dicit hic similitudinis inductae spiri-

charitatem. tualem rationem : et primo in opposito,
Sic ergo sum vitis, abuude omnibus deinde in proposito.
vinum leetitiae etfundens. Genes. xlix, Dicit ergo : « Si quis in me non man-
11 : Ligans ad vineam pullum suum, et serit, » divisus a me per peccatum et
ad vitem, o fili mi, asinam suam. Tan- schismata quae procurat in Ecclesia,

' ARtsTOTELEs, Lib. III Ethicoium.

 IN EVANG. JOANNIS, CAP. XV-fi, 7, 8. o61

« niilletiir foras, » extra societatem bo- bum, quod potestsalvare animas vestras.
norum et beatorum. Matth. xxii, 13 : I Joannis, ii, Qui dicit se : in ipso
Miliite eum in tenebras exteriores : ibi manere, dehet, sicut ille ambulavit, et

erit /letus et stridor dentium. Ad Roma- ipse ambulare.

nos, XI, 20 et 21 : Noli altum sapere, « Quodcumque volueritis petetis, »

sed time. Si enim Deus naturalibus ra- quia tunc non petetis nisi in volunlate
mis non pepercity ne forte nec tibiparcat. vitis, et in conformitale spiritus ejus qui
Alioquin et tu excideris « sicut palmes » ministratur vobis a vite : « et fiet vo-
abscissus, « et arescet » iste palmes, hu- bis. » Deuter. iv, 7 : Deus noster adest
more gratiaset vitGedeslitutus. In epistola cunctis obsecrationibus nostris. Isa. lviu,
Judae, t. 12 : Arbores autumnales^ in- \) : Tunc invocabis, et Dominus exau-
fructuosse, bis mortuse, eradicatse. diet : clamabis, et dicet : Ecce adsum,
« Et colligent eum. » Glossa : « Mes- autem conlra hoc quod di-
Objicitur
sores Angeli. » Malth. xiii, 41 : CoUi- citur, 11 ad Corinth. xu, 7, qaod petiit

gent de regno ejus ornnia scandala. llaec Paulus pro stimulo carnis amovendo, et
autem coUectio est, quando mali et slulti noii est exauditus. Sed ad hoc saepe
peccatores sirnul ligabuntur ut fasciculus responsum est, quia pelitio hsec non fuit
unus, et projicientur in infernum. Isa. de pertinentibus ad salulem.
XXIV, 22 Congregabuntur in congrega-
:

tione unius fascis in lacum, et clauden-

tur in carcerem. " ^ii hoc clarificatus est Pater meus,
S
« Et in ignem, » seterni incendii, ut fructum plurimum afTeratis, et effi-
« mittenl » illi qui collegerunt : « et » ciamini mei discipuli. »
ibi <( ardet » in perpetuuni. Ezechiel. xv,
2 : Fili hominis, quid fiet de ligno vitis ? Hic ostendit quod ex hoc quod in
Et parum infra, f. 4 Ecce igni datum : Christo manent, ad fruclificandum acci-
est in escam utramque partem ejus : piunt potestatem. Virtus enim a Patre
consumpsit ignis, hoc est, corpus et ani- per Filium ministratur, Pater aulem li-

mam : et medietas ejus, scilicet, con- benter ministrat per Filium virlutem
junctum, redacta est in favillam. Da- per quam ipse clarilicatur.
niel. III, 22 : Fornax, scilicet Babylonis, El hoc est quod dicit : « In hoc clari-
succensa erat nimis, videlicet malleolis Pater meus, » non in se, sed
ficatus est
quse sunt sarmenla vilis. in membris meis in quibus clara virtus :

ejus apparet. AHa littera habet : « Glo-

rihcatus. » Isa. lx, 21 : Gerrnen planta-

« Si maiiseritis in me, et verba mea ^*'^'^'^ '^^^*' ^/^"^ ^«""^ ^^«^ «^ Olori-
- . . , . ficandum. Matth. v, IG : Videant opera
in vobis manserint, quodcumque
^
vo- '
,
s i -c , r, ,
^ vestra bona, et gtorificent Patrem ve-
lueritis petetis, et fiet vobis. »
^^^.^^ ^^. -^^ ^^^-^ ^^^^
Ut fructum plurimum afferatis, » in
«

Tanjjrit
'O'
hic rationem simiUtudinis in conversione animarum et fructu bono-
proposito dicens : « Si manseritis in rum operum. Isa. lx, 22 : Minimus erit

me, » per dilectionem. I ad Corinth. vi, in mille, et parvulus in gentem fortissi-

17 : Qui adhseret Domino, unus spiritus mam. l Petri, u, 9 : Gens sancta, popu-
est. lus acquisitionis , ut virtutes aniiuntietis
« Et verba mea in vobis manserint, » ejus qui de tenebris vos vocavit in admi-
per quse succus bonitatis et veritatis rabile lumen suum. Populus enim ac-
meae ad vos pertransit. Jacobi, i, 21 : quisitionis est populus plurimse fructifi •

In mansuetudine suscipite insilum ver- cationis.

XXIV 36
 5G2 I). AIJ5. MAG. OUI). IMLEI).

« Kt, » pcr lioc, (c officiamini niri « A7 cfjo dilcxi vos, » sic dans vobis
(lisci/)uli, » lioc esl, imitaloies. .loaii. ainoiis doiium quod cst Spiritus san-
vni, 31 el 32 : Si vos riKuiscrilis in scr- ctus. I .loannis, iii, 1 : Vidcte r/ualem
inonc nico, verc discipiili mei erilis, cl charitalcm dcdit nobis Pater, ut filii IJei
coynoscelis veritatem, cl vcritas liberabit nomincmnr et simus. Fdii aulcm Dci non
vos. Discipulus oniin inagislri esl iiiii- sumus nisi per Spirilum adoptionis ac-
lalor. Magislcr aulcm ad hoc vciiil ul ccptum a Filio.
iiuctum faccret : cl discipuli ad iioc sunt
inslituti ut cuni in iioc scquanlur. .loan. « Mancte in dileotione mea. »

XV, IG : Postii vos ut eatis, ct /riictum

a/feralis, et /ructiis vestcr niancat. Ecce invilatio ad manendum in dilc-
Hoc est ergo quod dicit. ctione. Manet autcm homo in dilcctione
pcr idcm nolle ct idcm velle : quia con-
formilas voluntatum conservat dilcctio-
« Sicut dilexit nie Pater, ct ego di- ncm. Dcutcr. 5 Diliges Dominum
O vi, :

lexi vos. Manete ia dilectione mea. » Deum tuum cx toto cordc tuo, ct cx tota
anima tua, et ex toia /ortitudine tua.
Tangitur forma qualitcr ad fructiPican- Sic cnim mancs in dilectionc, quando
dum utililer in Cliristo maneant. totum cor, hoc cst, voluntatcm ejus
Dicit autcm iiic tria : in quoi'um pri- amore liabes ardentcm, Lucae, xxiv, 32 :

mo dicit qualitcr pcr cum dilectio Patris Nonne cor nostrum ardens erat in no-
descendit in discipulos : secundo, dicit bis ? Quando totam mcntcm ac memo-
qualiter manent in ipsius dileclione : riam ejus liabcs amorc ejus altentam.
tertio, quo fine et fructu. Tiiren. iii, 20 : iMcmoria memor ero, et
In primo liorum dicit duo, scilicet, tabescet in me anima mea. Quando to-
qualiler dileclio Palris pcr cum venit ad tam animam tuam (quae intellcctualis
discipulos, ct ponit invitationcm ad ma- cst) vcritate ejus liabes luccntem. Isa.

nendum in dilectionc. LViii, 11 : Implebit splendoribus ani-

Dicit ergo : « Sicut dilcxilme Pater. » mam tuam, et ossa iua liberabit. Quan-
Pater, ut dicit Hilarius dupliciter amat do totam virtutcm tuam in gratia liabes
ct diligit Filium : ct essentialitcr, et no- opcrantem, et nulla parte otiantcrn. Quia
tionalilcr. De essentiali dilectionc non dicit (jiregorius, quod charitas magna
dat similitudinem, sed de notionali : operatur si est : si vero operari renuit,
quia Patcr diligit Filium Spiritu sanclo, charitas non est. Gcnes. xxix, 20 : Vide-
et sic Filius diligit discipulos Spiritu banlur illi pauci dies prse amoris magni-
sancto. Qua?- dilectio quamvis sit csscn- tudine.
tialis, co quod connotat cfTectum in Sic crgo manete in me.
creatura : tamen connotatur in co di-
lectio notionalis, quia spirat eis Spiritum
sanctum : ita quod per ipsos datur Spi- « Si prsecepta meu servaveritis,
ritus sanctus in collatione sacramenlo- manebilis in dilectione mea, sicut et
rum ab ipsis facta. fit sic illa simililudine
ego Patris mei prcccepta servavi, et
dicitur liic : « Sicut dilcxit me Patcr, ct
ego
maneo in ejus dilectione.
dilexi vos, » poncns in ministerio
quo detur Spiritus sanctus a Dco, non Heec locutus sum vobis, ut gaudium
tamcn a voI)is. Joan. iii, 3G Patcr di- : meum iii vobis sit, et gaudium ve-
ligilPilium, et omnia dcdit ei in ma- strum impleatur. »
nus ejus. Matlii. iii, 17: Ilic est Filius
meus diicctus. Dicit hic signum, qualiter quis infalli-
 IN EVANG. JOANiNIS, CAP. XV-10, II, 12. )63

biliter manet in dilcctionc, et in ipso. impleatur, » sic quod in nulla sui paite

Et dicit duo : signum scilicet, et signi dolore miscebitur, ncc luctu occupctur.
infallibllcm rationem. Vcl, « Gaudium impleatur, » hoc cst, de
Signum dicit : « Si prxcepta mea ser- I)leno et summo et implentc vos habca-
vaveritisy » quia prccceptum est signuni lur bono : sicut de Dco. De primo dici-

suse voluntatis : et non diligit qui dcfor- tur, Isaia), Gaudebit sponsus
lxii, 5 :

mcm habet voluntalcm. Sic crgo « ma- supcr sponsam, ct gaudcbit supcr te Deus
nebitis in dilectionc mca. » I Joannis, tuus. Chrislus sponsus est, et Ecclesia

III, 18 : lYon diligamiis vcrbo, ncquc sponsa : qui gaudct quando fit catholica,
lingiia, scd operc et vcritate. Joan. xiv, hoc est, universalis. De secundo dicitur,
23 : Si quis diligit me, scrmoncm Isa. Lx, 5 : Videbis ct afflues, et mirabi-
meum servabit. tur, ct dilatabitur cor tuum. De tcrtio
dicitur, Matth. xxv, 21 ct 22 : Inti^a in
« Sicut et ego praccepta Patris mei gaudium domini tui. Joan. xvi, 24 :

servavi, etc. » Pctite, et accipietis, ut gaudiuni vestrum

sit plenum.
Signi dati dat hic infallibilcra rationem.
Ad Philip. II, 8 : Factus obediens, scilicet

Patri, usque ad mortem. Joan. iv, 3i :

IIoc est pra3ceptum nieum, ut dili- jj^
Meus cibus est ut faciam voluntatcm cjus gatis invicem, sicut dilexi vos. »

qui misit me, ut perficiam ejus opus.

« Et manco in ejus dilectione, » pcr Hic incipit exhoitari ad dileclioncni
conformitatem voluntatis. Joan. xiv, 31 : proximi.
Ut cognoscat mundus quia cgo diligo Dicit hic septcm, scilicet, dilectionis

Patrem, et sicut mandatum dedit mihi pra?ceptum, dilcctionis modum, dilectio-

Pater, sic facio. Surgitc, eamus hi?ic. nis quantilatem secundum virtutis
Dilectio enim vinculum est cordium, nec actum, dilectionis signum, dilectionis
unum dimiltit discordare ab alio. cfTectum, plcna3 dilectionis officium, ct
dileclionis vim apud Deum. Et ha3c per
« Hffic locutus sum vobis, etc. » ordinem in littera continentur. Et con-
tinetur in eis quidquid continet secun-
A fine hoc ostendit dicens : « llssc, » da pars hujus capituli.
scilicet omnia quoe dixi, « locutus sum Dicit ergo : « IIoc est prseceptum
vobis, » qualiter in rne mancalis, nec mcum, ut diligatis, etc. » In hoc notatur
visa morte mea a me separemini hac de : dilectionis preeceptum. Et in hoc notantur
causa, « ut gaiidium meum in vobis sit. » tria, scilicet, ab aliis praeceptis hujus
Gaudium cnim meum est de fructu ani- prcecepti discretio, ct in omnibus aliis
marum et profcctu ridelium. Vcl^ « Gaii- praeceptis directio, et hujus pra^cepti in
dium mcum, » quod est in me, quia hoc Deo prffi omnibus aliis cxemplaris prae-
est gaudium purum ct munduin. Ad monstratio. Primum iinportatur per pro-
Philip. IV, 4 Gaudetc in Domino scm-
:
nomem quod significantiam no-
: IIoc,
pcr : iterum dico, gaudete. Isa. lxi, 10 : tat et discretionem. Discretum autem est
Gaudens gaudebo 17% Domino, et e.rsul- ab aliis in tribus, scilicet, quia unit om-
tabit anima mea in Deo meo. Item, xxxv, nia ut radix, quia implct alia ut forma
10 : Gaudium et Isetitiam obtinebunt, et ct motor, ct quia perficit alia ut finis.

fugiet dolor etgemitus. Per hoc quod est radix, nutrit et nutri-
« Et gaudium vestrttm implcatur, » mentum dilcctionis administrat. Per hoc
ut ubique fides prcedicetur : quia tunc quod est motor et forma, format ad me-
erit gaudiuin plcnum. Vel, « Gaudium ritum virtutis. Per Iioc quod est finis,
5(U 1). Al.n. lMA(i. OIU). IMLKI).

perlicil ad coiniilcinonUim vila' spiritiia- de charitalc : sicut dicitur, 1 ad Corintli,

lis. l)o ])riin() ilicit Grcyorius : « i^raMc- Mii, 1 cl scq. Si linguis homimwi lo-
ptii Doiniirua inulta sunt, et unuin, Mul- quar, Angidorum, charitatcm autem
/!

ta sunl pcr virtutcm opcris, uiiuin in ra- non hahram, faclus sum velut ,t's sonans,
dice dileclionis. » Ad Ephos. iii, 17 et aut cgmhalum tinniens... Kl si hahucro
18 : In charilale railicali cl /undali, ul onDicmfidem, ila ut monles transferam,
possitis comprehendcrc cum omnibus charitalcm autemnonhabuero, nihilsum.
sanctis, elc. Sic dicil Sapientia, Kccli. Et si dislrihuero in cihos pauperum om-
xxiv_, 10 : /{adicavi in populo honorifi- ncs facultates meas, ct si tradidero cor-
cato. Populus enim lionorificalus, cst pus meum ita ut ardcani, charitatem
populus sanctorum : in quo sa[)ientia ra- autem nonhabucro, nihil mihi prodesl.
dicat per cliaritalem honestutis praece- Mensura ergo ct forma omniuin hono-
ptorum. Itcm, iu eodem, y. 13 In elc- : rum cst ex charitate. Et ideo ipsa sicut
ctis mcis viitte radices. De secundo dicit forma discernit inter filios regni, ct filios
Bcatus Augustinus, quod forma praece- j»oiditionis, et datformam merendi om-
ptorum est cliaritas, qua omnia infor- nibus operibus et ideo est regula mo-
:

mantur pra?cepta ad virtutem mercndi. ruin et operationum, Ad Galat, vi, 1(5 :

Et ideo dicit : « Ilabe charitatem, et fac Quicumque hanc rcgulam scculi fuerint,
quidquid vis. » Forma haec movet ad pax super illos, et misericordia, el super
opera prseceptorum, et urget et agit ad Israel Dei. Sic igitur cst praeceptum,
omnia implenda. Unde, H ad Corintli, v, prae caplum ad regulam operatio-
aliis

14 : Charitas Christi urget nos. Ad num, sicut ars quaidam et forma ad

Iloman. viii, 14 Quicumque Spiritu Dei
: operandum. Et hoc etiam modo dicitur
agwdur, ii sunt filii Dei. Quod autem mater omnis boni, Eccli, xv, 2: Ohvi-
movet cum impctu dicitur, Ezechicl. abit illi quasi mater honorificala :

I, 20 Quocwnquc ihat spiritus, illuc

:
quae omnes alias virlutes regit et rcgulat,

eunte spiriiu, et rotsg pariter elevabantur sicut mater lilias regit ct regulat.
seq7ientes eum. Et supra, y. 17 : Non rever- Hoc est ergo praeceptum
tehantur cum amhularcnt. In hac forma
totam legem informat et implet. Ad Ro- « Meum, »

man, xiii, 10 Plenitudo legis est dile-

:

ctio. De tertio dicit, I adTimoth. i, .5 Fi- : Tribus de causis. Meum quidem, quia
nis prsecepti est charitas de corde piiro, et a me spirituahler implelum, Meum,
conscientia bona, et fide non ficta. Quia quia inter me et Patrem exemplariter
omnia preecepta ad charitatem quasi ad praemonstratum, Mcum, inquam, quia
finem referuntur : quia propter charita- spiriluali signo dcsignatum, I .Toannis,
tem implentur magis quam propler de- IV, 10 : In hoc esl charilas, non quasi nos
hitum. Hoc etiam prseceptum novum est, dilexerimus Deum, sed c/uoniam prior
ct vetus. Sed de hoc jam in antehahitis ipse dilcxit nos : ct ideo nihil hgavit
diclum est, cum nisi charilas. Jerem. xxi, 3 : In
« Uoc est ergo prxceplum rncum. » charitate perpetua dilexi te : ideo altraxi
tc miscrans. Perpetua autcm charitas
« Preeceptum, » non prsevcnitur vel dono vel merito : ct

ideo niiiil csl in ea nisi charitas. Nostra

Id est, quod ante captum, sive pro autem est debita, et ideo non est pura
principio acceptum ad regulam aclionum. charitas. Hoc crgo spccialiter a Christo
Quia principium et regula cst cliaritas est impletum.
onmis boni in nobis et nihil est bonum : l^^st etiam lioc prceceptum in Patre et

perfectum, nisi in quantum in sc habet Filio sicut in primo exemplari praemon-

 TN EYANG. JOANiXrS, CAP. XV-12. 56.5

stratum. jMulua enim est dilectio inter Sic ergo dicitur : « Uoc est psaeceptum
Patrem et Filium. Et haec dileclio est meum. »

nexus quo sibi invicem Pater et Filius De quo autem sit praeceptum dicit :

connectuntur quod in nuUo alio est prae-

:

ceptorum. I Joannis, iv, 7 : Charissimi, « Ut diligatis invicem. »

diligamus nos invicem, quia charitas ex

Deo est : et omnis qui dilir/it, ex Deo na- Quia, sicut in anlehabitis diximus, di-

tus est, etcognoscit Deum. Cognoscit au- lectio est transiens et retransitivus affe-

tem Deum, sicut exemplatum cognoscit ctus. Tn quo quatuor notantur, scilicetj

exemplar. Ilinc est quod, Cantic viii, quia est alTectus primus, qui est causa

6, quod dilectus mcus cla-

dicitur omnium aliorum alTectuum : est etiam
mat ad me Pone me ut signaculum su-
:
alTectus intimus, et est alTectus dulcissi-

per cor tuum. Signaculum cst sigil- mus,et ignitus.

lum sive signum profundatum, ut dicit De primo dicit Augustinus, quod cum
Gregorius. Nec charitatem dilectus in quatuor sint alTectus naturales, scilicet,

cor sponsae imprimeret, sicut sigil- spes, timor,gaudium, et trislitia quod :

lum in cera, nisi dileclionis apud se omnes causantur ex amore. Et ideo pri-
primam figuram et formam habe- mus affectus est amor dilectionis sive

ret. charitatis. Ideo praeceptum de dilectione

« Meum » etiam, quia speciali signo dicilur primum maximum. Matth.
et

designatum. Signum autem dilectionis xxn, 37 et 38 : Diliges Dominum Deum

infallibile, quod ex dilectione Christus tuum et toto corde tuo, Hoc est
etc.

extra se in hominem sit transpositus. maximum et primum mandatum. Et

Hocenim, ut dicit Dionysius et Damasce- quia dilectio Dei et dilectio proximi ex
nus, fecit philanthropia. Cantic. vi, 4 : eadem procedunt charitate, ideo dicitur
Averte oculos tuos a me, quia ipsi me secundum mandatum (quod cst de dile-
avolare fecerunt.\i\\^(iX\Q enim est trans- ctione proximi) esse simile huic -. Ideo
ponens diligentem in dilectum primo : ergo ex dilectione praecipit : quia post
cor tangit, secundo calorem facit, tertio hoc, alTectum Deo
proximo vincit et
et :

vulnerando scindit, quarto liquefacit, et illo alligato ad Deum et ad proximum,

quinto violenter transponit in idquod nihil vanum in spe vel timore vel gaudio
diligit : ut cum illo sit, et non secum vel tristitia relinquitur. Hinc est quod in
apud seipsum. Unde ex dilectione homi- Levitico, xxiii, 15 et seq., in festo Pente-
nis dicit, Zachar. ii, 8 : Qui tetigerit vos, costes (quod est festum amoris) praecipi-
tangit pupillam oculi mei. De calore di- tur nobisquod primitias igne coctas Do-
citur in Psalmo xlix, 3 ; Ignis in con- mino ofTeramus quia praemia cordium :

spectu ejus exardescet. Unde Moysi ap- nostorum, alTectus dilectionis sunt quae
paruit in flamma ignis De tertio, '. in igne Spiritus sancti tosta, hoc est,
Cantic. iv, 9 Vulnerasti cor meum,
: fervore devotionis, debemus ofTerre.

soror mea, sponsa : vuinerasti cor meum Intimus autem est alTectus : quia nihil
in uno oculorum tuorum, etc. Et ibi ita profundatur in corde sicut amor.
dem, III, 10 Media charitate constravit.
: Quod ostendit carnalis affectus lenocinii,
De quarto, Cantic. v, G : Anima mea li- quem medici spo)? appellant quia desti- :

quefacta est, ut dilectus locutus Dc est. tuit et sensum aliquando, et

vires, et

quinto, Psal. lxii, 9 : Adhxsit anima frequenter mortem inducit. Hoc autem
mea post te. multo plus facit amor divinus, extensus

'
Exod. III, 2. huic : Dilifjes proximwn tuutn sicut teipsni}].
^ Matth. XXII, 39 : Secundtun autem ^imHe est
V l* t^
D. Al.B. iM\r,. ORD. PRyEn.

iii DtMiiii (•( in pioxiinum. Illf cniin plus etc. Ergo diligatis inviccm, ut dilcclionis
profundalur : ct dc hoc alToctu diclum c&t debitum sempc^r solvatur, et ut ignis
a Psalinista, Psal. i.xwiii, i: CoiicupLscif, charitatis magis ac magis acccndatur cx

ct (Icficit (iiiiuui iiica iii (iliia Duiiiini. inuluis provocationibus charitalis.

Concu])iscentia eniin liwc bona concupi- lloc est ergo praiceptum : « Ut dili-

scentia est, quoe est ainoris. Defectus au- gatis inviccm. »

tcni dcstitutio esl in non lial)cndo aina-
tum ad votum. Et in lioc afTectu dictum « Sicut dilexi vos. »

est illud Ganticorum, v, 8 : Adjuro vos,

filici' Jentsalem, si invenerilis dilccluin Ilapc qua mandatum debet

est forina
meum, uf nunficfis ei quia amorc lan- scryari. Esl autem luec forma sic intclli-
gucu. gcnda, quod diligamus gratuito muncrc
Est ctiam alTectus dulcissimus, qui charitalis, in quo nos Christus dilcxit :

etiani laboriosa et amara sua condit dul- diligamus inviccm in co quod (^hristus
cedine. Eccli. xxiv, 27 : Spiritus mcus dilcxit in nobis diligamus invicem ad :

super mcl dulcis, et hecreditas mea supcr hoc ad quod nos Christus dilexit diliga- :

mel et favum. Conslat autcm quod Spi- nms inviccm ordine quo nos Christus
ritus est Spiritus charitatis. Hujus signum dilexit diligamus invicem ex eo quod
:

quod Jacob scrviens pro Rachel sep-

est, nos Christus dilexit.
tem annis apud Laban, laborem non Primum est in eo quod non empta vel
scnsit pcnitus, potitus optatis nuptiis. promerita charitatc Christus nos dilexit.
Gencs. xxix, 20 : Vidcbantur illi pauci Osee, XIV, 5 : Diligam eos spontanee,
dics prx amoris magnitudine. Ilachel hoc est libera voluntatc, quae nec empta
autem spiritualis boni in Deo et proximo est nec pretio prsevenla. Ad Roman. xi,

significat dilectionem. 35 : Quis prior dedit illi, et relribuctur

Ilis ergo de causis dicit : « IIoc cst ci '
? IlaBC est causa quod dicitur, ad
prseceptum meum, ut diligatis invicem, » Ephes. IV, 8 : Dcdit dona hominibus. Et
ut ab uno in alium transeat amor, et re- intellexit de donis amoris : quia amor
transcat in primum, et itcrum in alte- cum dono donari vult, vel ipse cadit a
rum, Et haEiC non dclicient umquam. Sic ralione doni et amoris, emptum et meri-
enim semper solvitur amoris debitum, tum a judicc ad dandum ct amor vult
:

et solvendo quilibet amplius obligatur ad esse liber et non coactus. I Joannis^ iv, 1)

debendum. Ad Roman. xiii, 8 Nemini : et 10 : In hoc apparuit cJiaritas Dci in

quidquam debcatis, nisi ut invicem dili- nobis, quoniain, etc... In hoc est chari-
gatis. Et, ibidem, y. 7 Reddite omnibus : tas, non quasi nos dilcxerimus Deum,
debita, scilicet amoris. Ergo debilum sed quoniam ipse prior dilcxit wo^.Quin-
quod plus ct debetur, solvendo semper imo cum contra amorem cjus inimici-
debelur et amans ab ilio numquam ab-
: tias exerceremus, ipse commendabilem
solvitur. in nobis impcndit charitatcm gratuitam
Adhuc autem, ex quo amor ignis est, et liberam. Ad Ronian. v, 8 et 9 Coin- :

et in rellexionibus ignis magis

magis et mcndat autcin charitatcm suam Deus in
sestuaas incenditur : oportet etiam quod nobis, quoniam cum adhuc peccatorcs
amor transiens et retransiens accendatur cssemus, secundum tempus Christus pro
et confortetur. Isa. l, 11 : Accincti nobis mortuus est. Et infra, y. 10 Si :

flammis^ ainbulate in lumine ignis vc^ cnim cum inimici cssemus, reconciliati
stri, et in flammis quas succendistis. Luc. sumus Dco pcr mortem Filii ejiis, etc.
xn, 40 : Ignem vcni mittere in tcrram, Id autem quod Christus in nobis di-

» Cf. Sapieiit. ix, 13; Isa. xl, 13 ; 1 ad Co- rintli. ii, 10.
 Ii\ EVANG. JOANNIS, CAP. XV-12. 367

lexit, est salus nostra et bona vita. Pec- discipuli formam dilectionis imilari vo-
calum cnim in nobis non dilexit, sed vir- lumus. Vitam enim corporalem debe-
tutem et bonum et ut universaliter
:
di- mus pro fratribus ponere : quia anima
catur, simililudinem suam : quia et ipsa fratris melior est quam vita nostra cor-
dilectio similium est, ut dixit Empedo- poralis. I Joannis, iii, 16 : In hoc coynovi-
cles,quia dissimiliaad invicem se odiunt nms charitatem Dei, quoniam ille ani-
et pugnant. Unde, Joan, xv, 19 Si de : mam suam pro nobis posuit : et nos de-
miuido fuissetis, mundus qiiod suum bemus pro frairibus animas ponere.
erat diligcrct. Itaque si ex Deo estis, Anima autem ibi vocatur animalis vita.
Deus quod suum est, hoc est, divinum, Jn hoc enim notatur ordo charitatis. Et
in vobis dibgit. Judicum, v, 9 : Cor sicut ipse pro nobis se Patri obtulit, ita
meum diligit principes Israel. Principes nos in devotione orationis pro salute
autem Israel sunt principes piincipatum proximorum oirerrc debemas. Ad Ro-
tenentes, et habilantes inter rectissimos manos, i, 9 et 10 : Testis mihi est Deus,...

Deum videntes. Sapient. vii, 28 : Nemi- quod sine intermissione memoriam vesiri
nem diligit Deus, nisi eum qui cum sa- facio semper in orationibus meis obse-
pientia inhabitat. Quia talia similitudi- crans. Tl Machab. i, 6 : Ilic sumus oran-
nem Christi perficiunt in nobis. Et hoc tes pro vobis. Jacobi, v, 16 : Multum
etiam in nobis invicem diligamus ut vera ua/e^ deprecatio jusli assidua. Animam
dilectio possit appellari. Et ideo dicunt autem in pretium offerre, sicut Christus,
Philosophi Aristoteles quod
et Tullius, omnino non possumus anima : quia
vera dilectio non nisi super honestum nostra prctium esse non potest. Sed si
fundatur. Et haec est similitudo Christi pretium facimus, tunc est hoc ipsum bo-
in nobis, in his quce ad virtutem perti- num, quod Christo habemus, Patri cce-
nent etad bonam vitam. lesti pro proximorum oITerre salute ut :

Diligamus etiam invicem ad hoc quod in nos ea quse debent, suscipiamus : et

nos Christus dilexit. Hoc fuit, ut dicit pro eis pretium quod debent, solvamus.
Augustinus, vita a?terna, ad quam nos II ad Corinth. xii, l.j : Ego libentissime
secum possidendam dilexit : et ideo nos impendam, ct superimpendar ipse pro
translati esse dicimur in regnum suae di- animabus vestris. Genes. xxxi, 39: Quid-
lectionis. Ad Coloss. i, 1.3 : Eripuit nos quid furto peribat, a me exigebas. Simi-
de poiestate tenebrarum, et iransiulit in Htcr quidquid in nobis est fortitudinis,
regnum Filii dilectionis suse. ad hoc extendere debemus ut animas
Diligamus inviccm ordine quo Chri- proximorum liberare de manu diaboli
stus nos dilexit. Hic autem omniasua or- possimus. Job, xxix, 17: Conterebam
dinari ad dilectionem nostram retulit, molas iniqui, et de dentibus illius au-
vitam corporis pro animabus nostris ferebam prsedam.\W.(i^Vim,\.Y\y, ?>^)'. Et
exponendo, scipsum Patri pro nobis leonem et iirsum interfeci ego servus
offerendo, animam in pretium nostrae tuus. Ursus enim est (qui mel sequitur)
redemptionis tribuendo, virtutem suae mundi concupiscentia. Leo (qui violenter
divinitatis contra fortem qui nos detine- opprimit) saevitia diaboli a quibus Dei :

bat exercendo, de sanguine suo et cor- fortitudine proximos liberamus. Et ideo

pore nobis alimentum spirituale paran- contra eos qui vires ad talia non exhi-
do verba protulit, viam salutis nos
: bcnt dicitur, Ezechiel. xni, 5 : Non
erudiendo : opera fecit, nobis exemplum ascendistis ex adverso, neque opposuistis
virtutis et salutis dando : miracula mul- murum pro domo Israel.
ta etiam fecit, nos in fide confirmando. Similiter, sicut Christus convivium de
Sic ergo ct nos omnia nostra ad utili- se paravit, sanguinem in potum, et cor-
tatem proximi referamus, si sicut boni pus in cibum dando ita nos non corpus
:
im T). ALB. MA(.. OHn. Vn/ED.

ct sanguincin, scd faculfalcs quiljus cor- « Mnjoi-em liao dileotionem nemo

pus ct sanj::uinoni sustcnlanius, (lchenms Imbet, iit animnra suam ponat quis
in cscain ct |i()tiiin ct vcstiincntum ex-
pro amicis suis. »
liilxTc : ut |trol)einus quoniam charitas
in nohis cst. 1Qui ha-
Joannis, iii, 17 :

buerit subs/antiam hiijus mundi, et vi- Tanj^itur hic quanlitas dilcctionis.

derit jratrem suwn, elc. Ycrhis jjedili- Habet autem dilectio sive chaiilas qua-
cando. Ad Kphes. iv, 29 Omnis sermo :
drupliccm quanfilatem, scilicct, intensi-
malus ex ore vestro non procedat sed :
vam, cxtensivam, operativam, etperfecfi-
si quis bonus ad sedificationcm fidei^ ut vam. Intcnsiva cst quantitas lalitudinis
det gratiam audientibus. Sic cxcmplis secundum amhitum amplitudinalcm ex- :

bonis exempla virlutis trihucnda sunt. tcnsiva cst (|uantitas longiludinis sccun-
Matth. v, 1() Luceat lux veslra coram
:
dum extcnsionem potcstalis : operativa
hominibus, ut videant opera vestra bo- est quantitas magnitudinis secundum
na, Quamvis autem miracula lacere
ctc. opcrum dcmonstrationem potcntiona-
non possumus quihus vita ct lides proxi- Icm perfectiva est quantitas secundum
:

morum confortctur, dico tamen fjuod progressum charitalis ad stafum, ut ifa

mirahilia possumus facere, quia verhis dicam, consummafivum ad divinae cha-
nostris possumus monstra placarc, in ritatis simililudinem.
fcmpore iracundia? reconciliationcs fa- Quantifas inlensiva est magna, niajor,
cere : sicut dicitur, Eccli. xliv, 17 : /n maxima. Haec enim intenditur in chari-
iempore iracundise factus est reconcilia- quem facit in anima charita-
tatis calore
tio. El, Eccli. XLV, 2 : In verbis suis tem habente. Hanc enim hopc urit, et est
monstra placavit. Faccre autem de leo- magna hanc omnibus praeter amatum
:

nibus homines et de monstris, mirahi- desideriis destituit, et est major : hanc

lium est dcmonstratio et operatio. Eccli. occidit et peroccidit quod nihil sui in se
xxxi, 8 ct : Beatus dives qui posi au- vivat, sed tota vivit in amato, et est ma-
rum non abiit, nec speravit in pecunia xima.
ei thesauris. Quis est hic, et laudabimus De prima dicitur, Luc. xxiv, 32 :

eum ? fecit enim mirabilia in vita sua. Nonne cor nostrum ardens erat in nobis ?
Talibus enim mirabilihus, non minus Psal. xxxviii, 3 : Concaluit cor meum
quam miraculis confirmalur fides. Iste intra me, etc.
est perfectus ordo charitatis quem a De secunda, DanieL x, IC : hi visione
Christo accepimus. Cantic. ii, 4 : Intro- tua dissolutse sunt compages mese, et ni-

duxit me rex in cellam vinariam : ordi- hil in me remansit virium. Haec enim
navit in me charitatem. fuit visio ex toto corde dilecti. Hoc affe-
Diligamus etiam invicem ex eo quod ctu diclum est illud Canticorum, ii, 3 :

nos Christus dilexit, hoc est, ex simili Fulcite me floribus, stipate me malis :

charitate : ut omnia in fcrvore cJiaritatis ([uiaamore langueo. Fiorihus enim vir-

pro proximo faciamus : ita ut nos ad tutum amati desiderahat lulciri, destituta
hoc aliud non inclinet quam charitas : vi amoris : ul saltem odore virtufum di-
quia tunc omnia sunt Dco accepta. Sicut lecti fulciretur ad vilam gratiae. Malis
enim dicitur, Apocal. i, 5 Dilexii nos, : autem, hoc est, fructu dulcedinis memo-
et lavit nos a peccatis nostris insangui^ie riae operum ejus, desiderabat stipari : ut
suo. Ad ilehr. xiii, 1 : Charitas frater- sic desiderio destilufa_, ad opcra erigerc-
nitatis maneat in vobis. tur. Haec est major.
Sic ergo « diligatis invicem, sicut di- Detertia dicitur, Cantic. viii, () : Fortis
lexi vos. » est ut mors dilectio, dura sicut infernus
semulatio : kuripades e.jus lampades
 IN EVANG. .10 ANNIS, GAP. XV-13. 569

ignis aiqiie flammanim, etc. Nullam commisso animam tuam ponas ? Hsec est
enim admittit consolationem refrigeran- ergo charitas.
tem, nisi ut vivat in dilectione. Tali af- Est autem adhuc charitatis quantilas
fectu dictum est illud Apostoli, ad Ga- perfecliva sive consummativa, quae, sicut

lat. 11, 20 : Vivo aidem, jam non erjo : dicit magna est incipiens,
Augustinus,
vivit vero in me Christus, qui dilejit me, major est proficiens, maxima est perfe-
et tradidit semetipsum propter me. Illa cta. Incipiens quidem malum abominatur

est ergo charitas maxiina. propter dilectum. Proficiens ctutem bo-

autem extensiva est etiam
Charitas num operatur propter dilectum. Perfecta
magna, major, maxima. Magna enim autem nihil diligit praeter dilectum. De
est, qui diligit amicum. Major est, qui primo dicitur, ad Roman. xiii, 10 : Di-
diligit eum qui amicitias non exhibuit. lectio proximi malum non operatur. De
Maxima autem, qui diligit inimicum. De secundo, ibidem, xiii, 10 : Plenitudo le-

prima dicitur, Levit. xix, 18 Diliges :

gis est dilectio. De tertio, ad Philip. i,

amicum tuum. Et est proxima dilectioni 23 Desiderium habens dissolvi, et esse

:

naturali. De secunda dicitur, Sapient. cum Cliristo, multo magis melius. II ad

XI, 25 : Diligis omnia quss sunt, et nihil Gorinth. v, 8 Audemus autem, et bo-
:

eorum odisti qu/e fecisti. Haec enim imi- nam voluntatem habemus magis peregri-
tatur homo qui omnia diligit. De tertia nari a corpore, et prsesentes esse ad Do-
dicitur, Luc. vi, 27 : Diligite inimicos minum.
vestros, benefacite his qiii oderunt vos. Hoc est ergo quod dicit : « Majorem
Et propter hoc dicit Psalmista, PsaL hac dileciionem nemo habei^ ut animam

cxviii, 96 : Omnis consummationis vidi ponat quis pro amicis suis. »

finem : latum mandatum tuum nimis. Objiciunt autem quidam hic, quod
Haec est ergo maximacharitas secundum major charitas est quod quis animam pro
latitudinem. inimicis ponat quam pro amicis. Et hoc
Tertia est operativa in quantitate ope- quidem fecit Ghristus. Ad Roman. v, 8

rum : magna, quando beneta-

et haec est et 9 : Commendat charitatem suam Deus
cit de suo major, quando benefacit de
: in nobis, qitoniam cum adhuc pecca-
seipso maxima autem, quando mori-
:
secundum tempus Christus
tores essemus,

tur pro proximo. De prima dicitur, pro nobis mortuus esl. Et intra, ^. 10 :

III Joannis, f. 6 : Fratres testimonium Si enim cum inimici essemus, reconciliati

reddiderunt charitati tuse in conspectu sumus Deo per moriem Filii ejus, multo
Ecclesise. Gharitas autem hsec est, quia maqis reconciliaii, salvi erimus in vita

sua fratribus impenderunt. Ad Hebr. vi, ipsius.

10 : Non injustus est Deus, ut oblivisca- Sed ad hoc valde convenienter respon-
tur operis vestri, et dilectionis quam det Augustinus, quod amicus hic dicilur,
oslendistis in nomine ipsiiis, cjui ministra- et qui habitualilate et habitu amicus est,

stis sanctis, et ministratis. De secundo et qui est amicus actu. Et sic Ghristus
dicitur, Luc. vi, 30 : Omni petenti te, tri- efTeclive non est mortuus nisi pro amicis.
bue. De tertio dicitur, Joan. x, 15 : Ani- Quia etiam qui inimicus est actu, habi-

mam t?ieam pono pro ovibus meis. Ideo tualitale est amicus, et pro illo est mor-
dictum est Petro, Joan. xxi, 15 : Simon tuus : sicut antequam con-
Paulus fuit

Joannis, diligis me plus his ? scilicet, verteretur. Vel posset dici, quod suffi-
plus quam tua ? Simon Joannis, diligis cienter pro omnibus mortuus est et :

me plus his ? scilicet, plus quam tuos ? amicis, et inimicis efficienter autem non
:

ut pro me etiam de teipso facias plus est mortuus nisi pro amicis.
quam pro tuis ? Simon Joannis, diligis Adhacautem objicitur, quod non vide-
me plus his ? ut scilicet pro grege tibi tur esse satis charitati quod mille aniinas
 o70 D. ALB. MAG. OniX l»RyED.

])uiiLrt'[. ciiiii aiiiiiKiiii iiiaxiiiia cliarilas comparat diloctionem suam ad nos di-
ponat. lectioni adultercc, quae seinpor respicil ad
A(l lioc autom iloruni diconduni cst, virum alienum cum tamen viri sui di-
:

quod non |)onilur ad hoc islud signuin lcctione non sit digna. Osee, iii, 1 :

quod major non sil scd

cliaritatis idoo, : Adliucvade, cl diligc mulierem dileclam
idoo, (juia majori cl forliori non potuit nmico et adullcram, sicut diligit Domi-
comparari. VA lioc est quod dicit « Ut : nus filios Israel, et ipsi respiciunl ad
animam suam ponat quis pro amicis dcos alicnos, et dili(junt vinacia uvarum.
suis. » Vinacia autem sunt nullum gaudium in
De autem animce Cliristi
positionc se hahentia, quaecumquo in hoc mundo
multasupra docimo capilulosuntnolala '. diliguntur. Ilac ergo amicitia est digna-
tionis.
Ipsa autem amicitia per diflinitionem
f4 « Vos amici mei estis, si feccritis est omnimoda consensio voluntalis.
quae ego prsecipio vobis. » Unde, Psal. liv, 15 /m domo Dei ambu- :

lavimus cum consensu. I ad (jorinth. xiv,

llic tangit dilectionis si<inum. Signum 33 : Non est dissensionis Deus, sed pacis.
autem dileclionis, est impletio mandato- Per hunc autem consensum volumus
rum. Dicit enim Oregorius, quod proba- omne quod Deus vult, et ipse vult quod
tio dilectionis est exliibitio operis. nos volumus hoc supposito quod dixi-
:

Vidondum autem est quid sit hic ami- mus, quod amicitia vera fundata sit su-
cilia, qu.-fi proprictas amicitiae, et quod per honestum. De consensu autem no-
signum ipsius. stro ad Deum dicitur, ad llebr. x, 3G Vo- :

autem Tullius, quod amicitia est

Dicit luntatem Dei facientes, reportetis promis-
divinarum humanarumquo rorum pari sionem. De consensu Dei ad nos dicilur
cum voluntate conscnsus. Quamvis ha?c in Psalmo cxliv, 1'.> Voluntatem ti- :

descriptio in multis secundum Aristote- mentium sefaciet,el deprecationcm eorum

lem sit reprehensibilis : sed hoc nos ad exaudiet, etsalvos faciet eo.s. Deuter. iv,

pr^Esens non curamus : quia amicitiavere 7 : Deus noster adest omnihus obsecra-
es\f consensus rationabilis dilectionis ad tionibus noslris. Ilaec est ergo verae ami-
omne id quod est honestum, et dissensus citise consensio.
ad omne quodhonesto videtur esse con- autem proprium est, quod
Amicitioe
trarium et in his nullo modo derelin-
: vohmtas Dei sit voluntas eorum. Unde,
quere amicum, Hic ergo patet, quod unus Isa. Lui, 10 Voluntas Domini in manu
:

amicorum pendetex secundumvo-

altero ejus dirigetur. Quia amicus Dei aliam
luntatem. Prgeceptum autom signum vo- nescithabere voluntalcm nisi Dei. Joan.
luntatis ost. Nec aliter scirepossumus Dei IV, 3i : Meuscibus est ut faciam volun-
volunlatem nisi per praeceptum et consi- tatem ejus qui misit me. Malth. xxvi, 30 :

lium.* No)i sicui ego volo, sed sicut iu, supple,

In hoc aulem verho quatuor notantur^ vis.

scilicet, dignatio Dei nobiscum, connexio, Amicitiai autemsignum eslquod dicit:

connexionis ipsius appropiatio, et signum

quod dat in littera. (( Si feceritis quse ego praecipio vo-
Dignalio notatur in hoc, quod cum inR- bis. »

nitse sitdignitatis,nostervult esse amicus,

cumamicitia relatio sit paritatis. Deuter. Si enim non facerent quae praecipit,

xxxiii, 3 : Dilexit populos, etc. Tdeo non consonarent voluntates : et sic amici

' Vide supra, x, 11 et soq.

 IN EVANG. JOANNIS, CAP. XV-15. S71

non essent. Quid aufem

Luc. vi, 46 : et est servus servili tirnore : et est servus
vocatis me Domine, Domine, et non fa-
: serviens spe mercedis. Primus est bonus,
ciiis quae of/co .^ Amanli enim impossi- secundus intus malus el extra bonus, ter-
bile est leges amoris non custodire quia tius impcrfectus, sed tamen bonus et uti-

amor vincit et ligat voluntatem : et li- Primum facit servi humilitas, secun-
lis.

gata voluntas dedectinon potest. Et ideo dum necessitas, tertium autem cupiditas.
dicit Ovidius : Primus est fidelis in commisso, et pru-
densin dispensatione commissi, constitu-
Omnia vincit araor : et noc cedamus aniori. tus ad custodiam honoris domini sui.
Matlh. XXIV, 45 Fidelis servus et pru'
:

Observatio enim mandatorum ex obe- dens, quem conslituit dominus suus sii-

dientise debito iinem habet, quando ea per familiam suam. Eccli. xxxiii, 31 Si :

quae debet implevit. Observantia vero est tibi servus fidelis,sit tibi quasi anima

mandatorum dilectionis, finem non ha- tua. In secundo, sicut dicit Beda, vivit
bet, quia nihil est satis diligenli. Et in peccandi voluntas, et sequeretur peccati
hac parte comparatur igni. Quia sicut opus si speraretur impunitas ; et ideo
dicitur, Proverb. xxx, 15 : Numquam ille serviliter est servus. Tcrtius aulem
dicit : Sufficit. Psal. cxviii, 96 : Latum actum servi exhibet, sed ad domum non
rnandatum tuum nimis. Cantic. i, 2 : pertinet, sed expleto ministerio de domo
Adolescentulse dilexerunt te, supple, ni- egreditur. Luc. xv, 17 : Quanti mer-
mis. cenarii in domo patris mei abundanl
panibi^s /Pvimus diligitur, secundus loco
curvatur, et tertius propter utilitatem to-
« Jam non dicarn vos servos, quia leratur. Primus jam incipit esse liber et
amicus, secundus manet servus, terlius
servus nescit quid faciat dominus
autem libertatis amicitiam commutat
ejus. Vos aulem dixi amicos, quia om-
pretio suae cupiditatis. Unde de secundo
nia quajcumque audivi a Patre meo, « Jam non dicam vos
et tertio dicitur :

nota feci vobis. « servos ».

« Quia servusnescit, » per spiritum li-

Hic tangit verce dilectionis effectum, bertatisetcharitatis,«5'M«V//rtcm^^omw?«

quod de servis facit amicos. ejus. » Filii enim et amici unum habent
Dicit autem liic quatuor, scilicet^ servi- consensionis spiritum, quem non iiabent
tutis de csBtero abnegationem, abnega- servi : et ideo non com-
secreta servis
tionis causam, amicitiae perfectionem, et mittuntur. Dominus enim quaedam facit
verae amitise consensum. in seipso, et quaedam facit in creatura
Dicit ergo : « Jam, » scilicet ex nunc : mundi. Et illa quidem qu» facit in
quia aliquando fuistis quando ex
servi, seipso, sunt quae- ad vitam et aeternum
timore serviebatis : sed ex nunc projeci- gaudium et beatitudinem pertinent. Isa.
stis timorem. Ad Hebr. n, 15: Ut libera- lxiv, 4 : Oculus non vidit, Deus, abs-
ret eos qui timore mortis per totam vi- que te, quse parasti exspectantibus te.

tam obnoxii erant servituti. Ad Roman. I ad Corinth. Oculus nonvidit, nec

ii, 1) :

vui, 15 : Non accepistis spiritum servi- auris audivit, nec in cor hominis ascen-
tutisiterum in timore, sed accepisiis spi- dit, quaipraeparavit Deus iis qui diligunt
riium adoptionis filiorum, in quo clama- illum. Quae autem facit in creatura mun-
mus : Abba (Pater). di sunt creatio, dispositio, et ornatus et :

ixJam, » ergo ex nunc, « non dicam haec sunt quae nota sunt omnibus, etser-
vos servos. » Est servus sua reputatione vis. et aliis. De primis ergo dicit, quod
servus in animo, et actu libere serviens : servus secundo et tertio modo nescit
 •i72 n. ALH. MA(.. OKD. IMl/EI).

scientia aj)[)rol)alic)nis, quid luciat sil)i et <( Non vos me olegistis : sed ego ele-
aniicis (loiiiiiius ejus. Luc. xix, t2 ; Quid gi vos, et posui vos ut eatis, et fructum
si quidem in liac
cogtwrisses et tu, et
afforatis, et fructus vester maneat : ut
die tun, quie nd pacem tibi ! nunc au-
tem nbsvonditn sunf nb oculis tuis.
quodcumque petieritis Patrem in no-

Maltli. XI, 2o ct 20 : Con/iteor tibi, Pater, mine meo, det vobis. »

Domine coeli et terrx^ quia abscondisti
luec a snpientibus et priidentibus, et Plenae dilectionis tangit dignitateni, et
reeelasti ea parvulis. Ita, Pater, quoniam oflicium amicis cominissum.
sic fuit placitum ante te. Tangit autem tria : gratuitam esse
clectionem, et ad dignitatcm ct oflicium
« Vos autem clixi amicos. » esse eleclionem, ot ollicii [)ropriuiu
actum et fructum.
Quia amico qui custos est animi tui tute Dicit ergo : « No7i vos me elegistis. »
secreta panduntur: quia in bonis amici Contrarium autem illud videtur, Deu-
sui gaudet et in malis tristatur. Ad Ro- ter.xxvi, 17 : Dominum elegistihodie, ut
man. xii, 15 et Ki : Gaudere cum gau- sit tibi Deus tuus.SosxiQ, xxiv,22 ; Testes
doitibus, flere cum flentibus. Idipsum inquit, vos estis, ciuia ipsi elegeritis Do-
invicem sentientes.Idem enim spiritus minum ut serviatis ei. Cantic. v, 10 .*

est inamore amicorum. Sapient. vii, 27 : Dilectus meus candidus et rubicundus,

Per nationes in animas sanctas se trans- electus ex millibus.
fert, amicos Dei et prophetas constituit. Sed ad hoc dicendum est, quod est
Joan. 111, 29 : Amicus
qui stat, sponsi, electio liberi arbitrii sine coaclione ali-
et audit eum, gaudio gaudet propter vo- cujus rei acceptio hoc modo eligimus
: et
cem sponsi. Talibusergo omnia communi- Dominum ad servicndum ei et de hac :

cantur. Servis autem communicare cst electione loquunlur induclffi auctoritates.

sanctum dare canibus, et margaritas Est etiam electio a massa perditionis
spargere antj porcos '.
praevisa ab seterno separatio : et haec est
« Quia omnia, » ad salutis fruclum divina eleotio quanoselegit. AdEphes. i,

et consolationem pertinentia,
amicitiae 4 : Elegit nos in ipso ante mundi con-
« qusecumque audivi a Patre meo, » ut stitutioncm, ut essemus sancti. Est item
Verbum procedens a nolitia sua, « nota electio ad prselationis officium ex supe-
feci vobis, » tum per sermonem instruc- rioris vocatione. Sic electi sunt in Aposto-
tionis quaefeci
preesensincorpore,tumper latum et officium. Luc. vi, 13 : Vocavit
Spiritum intus docentem et suggerentem, Jesus discipulos suos : etelegit duodecim
quod faciam postquam fuero in vobis ex ipsis, quos el apostolos nominavit. Et
glorificatus. Joan. viii, 32 : Cognoscetis de hac loquitur hic : quia hoc fecit in si-

veritatem, et veritas liberabit vos. Psal. gnum plenae dilectionis quod ipsos in
L, 8 : Incerta et occulta sapientix tu;e officio posuit. Et de hac tertia electione
manifestasti mihi. Barucb, iii, 37 : Hic dicit :

adinvenit omnem viam disciplinie, et « Non vos me elegistis, » ut ego,

tradidit illam Jacob, puero suo, et Js- postea aliquo merito praicedente, elige-
rael, dilecto suo. Sapient. vii, 13 et 14 : rcmvos : « sedego, » gratuitae dilectionis

Sapientiam sine fictione didici, et sine afTectu, « elegivos. » Deuter. vii, 0:

invidia communico, et honestatem illius Te elegit Dominus Deus tuus, ut sis ei
non abscondo. Infmitus enim thesaurtis populus peculiaris de cunctis populis qui
est hominibus. sunt super terram. Deuter. x, 15 : Elegil,

* Cf. Mattli. VII, 6.

 IN EVAXG. JOANMS, CAP. XV-Ki, 17 1573

scilicet Doininus Deus, semcn eorinii, Oratio enim est petitio decentium a Deo,
scilicet patruni, posl eos, id est vos, de Damascenus. Quandocumque
sicut dicit
cunclis genlibus, sicul liodie comproba- enim decentia pctimus^ tunc exaudimur.
tur. Decentia sunt et describuntur, Afatth. vi,
« Et posui vos,» \n ministerio stabiles 33 : Quserilc primutn regnum Dei et

et utiles. I ad Timoth. i, 12 : Fidelem justitiam ejus, etc.

meexistimavit, ponens in minislerio. 1 1 ad « Ecce a quo petendum ab

Patrem. » :

Timoth. I, 10 et 11 : Destruxit quidem eo qui libenter exaudit. Mallh. vi, 9 :

mortem, illuminavit autem vitam et in- Pater noster, qui es in ccelis. Luc. xi, 13:

corruptionem per evangelium in quo po- Pater vester de coelo dabit spiritum bo-
situs sum ego prsedicator, el apostolus, et num petentibus se.

magister gentium. « In nomine nieo. qua » Ecce pietas in

« Ut eatis, » proiiciendo etdiscurrendo oratio exauditur. In nomine autem, hoc

ubique. Ezechiel. i, 14 : Animalia ibant est, in notamine ut nota Filii spiritua- :

et revertebantur, in similitudinem ful- liter sit in petente, quia tunc exaudilur.

guris coruscantis. Marc. xvi,20 : lUi au- Psal. Liii, 3 : Deus, in nomine tuo sal-
tem profecti, preedicaverunt ubique, Do- vum me fac, Item, Psal. lxu, .j : In no-
mino cooperante et sermonem con- mine tuo levabo nianus nieas.
firmante, sequentibus signis. « Det vobis, » abundanler et sine du-

Et fructum afferalis. » Psal. cxxv,

« bitatione. Jacobi, i, 5 Dat omnibus af- :

Euntes ibant et flebant, mitlentes se-

: fluenter, et 7ion improperat. De certi-

mina sua, etc. Jacobi, v, 7 Ecce agri- : tudine autem ibidem dicilur, t>'. 6 et
cola exspectat prctiosum fructum terrse, 7 Postulet autem in fide nihil hsesitans:
:

patienter ferens donec accipiat tempora- qui enim hsesitat similis est fluctui ma-
neum et serotinum, hoc est, in gratia ris, Cj[ui a vento movelur et circumfertur.

temporaneum, et in gloria serotinum. Non ergo sestimet homo ille quod acci-
Matth. xui, 8 : Dabant fructum, aliud piat aliquid a Domino.
centesimum, aliud scxagesimum, aliud Hoc est ergo quod dicit.
trigesimum, Omnibus autem his subjungit conclu-
d. Et fructus vester maneal: » quia in sionem quod invicem diligant :

temporalibus fructum quaerere nondebe

tis, sed in aeternis quae permanent in vitam

ceternam. xuv, 11 et seq.

Eccli. Cum :
« Hsec mando vobis, ut diligatis in- 19
semine eorum permanent bona hsere- : vicem. »
ditas sancta nepotes eorum, et in testa-
mentis sletit semen eorum : et filii eo- Hic incipit tertia pars iiujus capiluli.
rum propter illos usque in leternum ma- Et dividitur in duas partes : in quarum
nent. prima resumit necessariam quam ad in-
vicem habeant dilectionem. Secundo,
« Ut quodcumque petieritis, etc. » ostendit hujus dilectionis necessitalem.
Dicit ergo : « Hsec mando, » id est,
Quatuor dicit generalitatem : petitionis, per exemplum manu do dilectionem, « ut
ralionem petitionis, pietatem petitionis, diligatis invicem, » quia aliter nullum
et certitudinem exauditionis. habebitis solatiuin nisi in vobis invicem
De generalitatedicit : v.Quodcumque. » habealis diloctionem. Absque autem di-
Marc. XI, 24 : Credite ciuia accipietis, et lectione nonpotestis in vobis invicem so-
evenient vobis. Ad Hebr. v, 7 : In omni- latium et consolationem habere. I Petri,
bus exauditus est pro sua reverentia. II, 17 : Fraternitatem diligite. Ibidem,
« Petieritis. » Ecce ratio petitionis. IV, 8 : Ante omnia autem mutuam in vo-
 571 I). ALH. MA(1. OKI). l>Kj:i).

bisincti/^si.s cJiaritatcm contiiiKani habeii- cunlur imindaiii, qui diviliis, ct tloliciis,

tes^ (juia chaiilas opcrit nuiltitii(lincin ot honorihus sunt dedili. Jacobi, ir, (i ct
pcccatoruin. Ad l'>phcs. iv, 3 : Solliciti 7 Nonnc divites per polentiani oppri-
:

scrvarc unitatcni spiritus in vinculo pa- munt vos, el ipsi pcrlrahunt vos ad ju-
cis. Vincuhiin auleni pacis, hoc csl, vin- dicia ? Nonne ipsi blasphcmant bonum
cicns ad pacein. IJnitas Spiritus htcc nst nomen, quod invocatum est super vos?
charilas inuluji qu.T discipulos lijj^al. « Scilote (/uoniam me priorem vobis
odio habuil : » et sic vos non cstis causa
odii, sed cj^^o. Iloc aulcm cst gloriosum
\% « Si mundus vos odit, soitole quia «i Domino vcstro odio hahcamini.
pi*o

*^^ Rcyum, xxn, 8: licmansit vir unus

me priorem vobis odio babuit.
o- j pc^' f/iiem possumus interroqare Domi-
mundus quoaj
p 1-
«a . 1 •

Si de mundo fuissetis, / ,. .

num : sed ego odi eum, cpiia non pro-

suura erat diligeret : quia vero de ^kcial mihibonum, sed malum. Kmos,
mundo non estis, sed ego elegi vos de y, JO: Odio habuerunt corripientem in
mundo, propterea odit vos mundus. » porla, el lo(/uentem pcrfecte abominati
sunt. Jonse, i, 12 : Tollite me, ct miltilc
llic tangitur secundum propter quod in marc, et cessabit mare a vobis : scio
necessaria est cliaritas. enim cgo quoniam propler me tempestas
Et langit duo, scibcet, mabtiam mun- hsec (jrandis venil super vos. ()[)tinmin

di in persecutione insurgentis, et contra enim est, causam persecutionis omnium

hsec armaturam discipuU vcri patientis, habcre Dominum.
ibi, XVI, 1 ; « ILvc locutus sum vobis, ul
non scandalizemini. » « Si de mundo fuissetis, etc. »
Adhucautem, prior harum dividitur in
tres partes in quarum prima mabtiam
: Eccc aliud solalium, scilicet mundi
mundi exaggerat in secunda, inexcusa- : dissimilitudo : quod est bonum virlulis,
bilitatem mundi in malitia ista manifc- quia mundus iotus in maligno positus
stat, ibi, 5\ 22 « Si non venissem, etc. » : csl '. Et ideo quem odit niundus, exlra
Interliaautcm, promittit Spiritum contra malignum est, et dissimilis maligno. Et
ha^c omnia docentem ct confortantem, hoc cst : a Mundus quod suum est, » in
ibi, y. 20 « Cum autem vcnerit Para-
: vohis « diUgerel. » Jacobi, iv, 4 : Nesci-
cliius, etc. » tis cjuia amicilia hujus sseeuli inimica
Adhuc autem, in prima in qua maliliam est Dei ? Quicurnque ergo voluerii ami-
nmndi manifestat, duo dicit, scilicet, cus csse sseculi hiijus, inimicus Dei co7i-
nmndi odium, cl rationcm odii. Secundo^ slituiiur. Genes. xxxvii, 4 : Oderant eiim,
seipsum ponit cxemplum, ibi, y. 20 : sciWcci haitrcii, nec poierant ei quidquam
« Mementote sermonis mei. » pacifice locjui. Eccli. xiii, 19 : Omne ani-
Adliuc autem, in prima istarum dicit mal diligit simile sibi. Ibidem, xxvii,
unum : et tria contra illud quod in con- 10 : Volatilia ad sibi similia conveniiaii.
clusione dixit, proponit. « Quia vero non estis de mundo, » pcr
Primum autcm quod dicit : similitudinem alTectus et operis. Joan.
« Si mundus vos odit. » I Joannis, iii, xvii, 16 : De mundo non sunt, sicui ego
13 et li: Noliie mirari, fratres si odit non sum de mundo. Apocal. xviii, 4 :

vos nwndus. Nos scimus cjuoniam irans- Exite de illa, populus meus, ut 7ie par-
lati sumus de moric ad vitam, (luoniam iicipes sitis deliciorum ejus, ei de plagis
diliginius /ratres. 3Iundus autem hic di- cjus non accipiatis.

' I Joauiiis, V, 19.

 :

IN EVANG. JOAiNMS, CAP. XV-20, 21. o75

« Sed ego elegi vos de miindo. » I Ma- « Si rae perseouti siint, etc. »

chab. V, 17 : FAige iibi viros, et vade, et

libern fratres tuos in GaliUeam. Eccli. « Si me persecuti sunt, » qui suni Fi-
XLV, 20: Ipsum elegii ab omni viventc, lius, Donunus, et Magislcr, « ei ros per-
offerre sacrificium Deo, incensum, et bo- sequeniur, » eamdem caus.im perseculio-
num odorem. nis habentes in vos. Luc. xxiii, 31: Si
« Propterea odit vos mundits, » hoc in viridi ligno hsec faciunt, in arido quid
est, quod ego in vobis elegi, odit mun- /iet ? Si enim Pater non praeservat a per-
dus. Proverb. xix, 7 : Fratres hominis sccutione Filium, nec servos ejus a tali-
pauperis oderunt eum, insuper et amici bus praeservabit. Jerem. xv, 15 Tuere :

procul recesseruni ab eo. Joan. v, 7 : me ab his qui persequuntur me. Ilem,

Non potest mundus odisse vos : me autem xvii, Confundanlur qui me perse-
18 :

odit, quia ego tesiimonium perhibeo de quuntur, et non confundar ego : paveani
illo, quod opera ejus mala sunt. illi, et non paveam ego induc super eos :

diem affiictionis, et duplici contritione

contere eos. Psal. cviii, 17 : Persecutus
''^hominem inopem et mendicum, et
« Mementote sermonis mei, quem
,..,.,..
eco dixi vobis Non
.

est servus ma
.

or
compunctum corde mortificare.
^
:
^^ ,r ,,i
<i ht vos persequeniur. » Mattn. v, 10:
domino suo. Si me persecuti sunt, et ^^^^- ^^- persecutionem paiiuntur prop-
vospersequentur: sisermonem meum tcr quoniam ipsorum est
jusiitiam,
servaverunt, et vestrum servabunt. regnum cmlorum. Marc. xm, 9 Tradent :

Sed hsec omnia facient vobis prop- vos in conciliis, ei in synagogis vapula-
^'^'^' "^ '^"''; pr^^sides stabitis
ter nomen meum, quia nesciunt eum '"^^^f
^^
. ., propter
r r me, in iesiimonium illis.
qui misit me. » •>

« Si sermonem meum servave-

Secundum est in quo se ponit in exem- runt, etc. »

plum.
Et dicit duo : quorum primo ea quee
in Hoc est secundum : cl dupliciter expo-
dixit revocat ad memoriam in secundo, ; nilur, scilicet, « Si servaveruni, » (idc et
ostendit ex diclis prsedictam esse eis, devotione et opcris impletione. Vel, « Si
mundi in persequendo malitiam. servaverunt, » hoc est, insidiose obser-
\)\c\i Bv^o'. (iMementote sermonis mei, vaverunt. De primo dicilur, Joan. viii,

quem ego dixi vobis, 1> hoc est, prfedixi iS: No)i poiesiis audiresermonem meum.
vobis. Dcuter. iv, 9 : N^e obliviscaris ver- Provcrb. i, 24 : Vocavi, et roiuistis : ex-
borum, qux videruni oculi tui, et ne iendi manum meam, ei non fuit qui ad-
excidanide corde iuo cunctis diebus vitx spiceret. De secunda expositione, Marc.
tux. iK, 2 : eum. Matth. xxii,
Ipsi observabant
15 Abeunies Pharisxi consilium inie-
:

« Non estservus major domino suo.» runi ui caperent eum, scilicot Jesim, in
scrmone.
lloc etiam supra, xiii, 10, prsedixit. Et « Et vcstrum servabunt. » lloc simi-
ideo quod factum est Domino, non est liler dupliciter exponilur sicut primum :

mirum si etiam fit servo. quia per contrarium loquilur : quia sicut
Et dicit tria per ordinem, scihcet, pcr- suum non servaverunt, ila nec Aposlo-
secutionem ipsam, contemptum sermo- lorum sermonem servabunt el sicut ser- :

nis, etcausam persecutionis. monem Chrisli observabant, ita et Apo-

De primo dicit stolorum sermoncm observabunt. De
 :;76 n. \\M. M AG. OHD. IMLEh.

piiiiH), Acl. xiii, iO : \'obis opurlebal Nescierunl , ne<iue intellexerunt : iti le-

lirimum lo</ui rerbutn Dei, sed (/uoiiiam nebris ambulant. Isa. xxviii, 7 : Prss vi-
repellilLs illud, el itidiytws vos judicalis tto nescierunt, ct prx ebrietate errave-
ieteruic vitx, etc. Ezecliiol. iii, 7 : Do- rutit, hoc est, quia ebrii lucrunt inani
mus Israel uolutit audire te, c/uia itolutit gloria iiiundi^ ami)itionc, ot cupiditalo.
audire vie. l)c obseivaliuno qua Apo-
stoli ct discipuli observabunlur, Psal.
cxxxix, I) : Juxta iter scatidalum posue- « Si non venissem. et locutus fuis-
runt tnihi, hoc est, cum onine (lictam sem eis, peccatum non haberent :

Apostolicuin vcri ratione sit perlcclum,

nunc autem excusationem non ha-
tamen otTondiculum quaerit qiii sermo-
bciit de peccato suo.
nem observando pcrvcrlit. .lerciii. xviii,
18 : Percutiatiius eutn lingua, et noti Qui me odit, et Patrem meum odit.')

attcndamus ad utiicersos sermones ejus.

Psal. XI, 3 : Vatia locuti sunt imusquis- Tangit peccati inevitabilitatem dupli-
que ad proximum suum : labia dolosa iti cem : ex sermone, et ex opere.
corde et corde locuti swit. Ex sermone quidem tangit tria : cau-
sam inexcusabilitatis, ipsam inexcusahi-
« Sed haec omnia facient vobis.etc» litatem, et malitiio radicem.
l)e primo dicit : « Si non venissem,, »

llic tertio tangitur causa propterquam quia tunc per absenliam meam se excu-
patiuntur. sassent. Joan. i, 11 : In jtropria vetiil, et

Et hoc est quod dicit : « Sed hxc om- sui eum noti receperutit. Joan. v, 43 :

tiia, » perseculiones, et sermoniscontem- Ego veni iti notnine Patris mei, et non
ptus, et observationes, u facient vobis, » recepistis me.
persequendo vos, « propter nomen « Et locutus fuissetn eis, » sermone
meum, » impugnandum scilicet, ut per divino qui fuit in potestate. Verbum
hoc notitianominis mei de terra delea- enira quod construit et vivificat crealu-
tur. Act. V, 40 Convocantes Apostolos,
:
ras, oportet quod sit nuntius intelligen-
csesis omnino loque-
detiutitiaverunt ne tiae agenlis et divinse : quia ille solus in-
retitur in nomine Jesu. Abominabile tellectus potest haec facere : sicut, Laza-
enim eis fuit nomen Salvatoris. Actuum, re, vetii foras '. Et, Volo, mimdare ^ : et
VII, 57 : Cotitinuerutit aures suas, et itn- hujusmodi. Et ideo haec ioculio Verbum
petum fecerutit imanimiter iti eum, scili- divinum indicabat, sicut in ante habitis
cet in Stephanum. diximus hoc etiam de facili per ratio-
: et
« Quia nesciunt eutn qui ttie misit. » nem cognoscere poterant. Unde, Joan.
Quia quamvis sciant eum in ratione Dei, vui, 43 et 42 Quare loquelam mcam:

non tamen sciverunt eum in ratione twn cogtioscitis?... Ego ex Deo processi
mittentis. Et hoc ideo fuit, quia scire no- et veni. Ac si dicat : Ego ipsa veritate
luerunt. Aliquam enim ignorantiam ha- verborum ostendo quia ex Deo naturali-
buerunt propter velamen carnis quam- :
ter processi.
vis de facili scire potuissent ex virtute Peccatum noti haberent, etc, » sup-
«
operum quae liebant. Joan. viii, 19 : ple, tantum quantum modo habent. Quia
Neque me scitis, neque Patrem meum : niulli sunt ad quos Christus non per se,
si me sciretis, forsitati et Patretn meum nec per Apostolos venit, nec loculus est
I ad Corinth. xv, 34
sciretis. Igtioran- :
eis tamen per hoc non excusantur,
: et
iiam Dei quidatn habent. Fsal. lxxxi, .j: quinimo damnanlur merito malo suae in-

* Joan. XI, 43. ^ Mattti. VIII, 3; Luc. v, 13.

 IN KVANG. JOANNIS, CAP. XV-23, 2i, 25. 577

Sed non tanlum habcnt dani-

fidelilatis. litas, confirmata ex odio malignitas, et
nationis,sicut illi ad quos Ghristusper se, Scripturee de hoc auctoritas.
vel per Apostolos venit : et verba poten- De primo dicit « Si opera non fecis'
:

tissima ipsius audierunt. Jerem. v, 28 : sem ineis, » propria virtute, non persup-
Prxlerieriml sermones meos pessime. pHcationes et exorcismos, « quse nemo
Act. XX, 20 et 27 : Conlestor vos hodier- alius fecit, n quantum ad operis modum,
na die, quia mundus sum a sanguine et quantum ad hoc quod est interius cir-

omnium. Non enim suhterfugi quominus ca animam, remitlendo peccata: et extra,

annuntiarem omne consilium Dei vohis. curando inlirmilates operatus sum. Ta-
Ad Ilebr. ii, 3 et 4 : Quomodo nos e/fu- lem enim modum operandi nuilus ha-
giemus, si iantam neglexerimus salutem, buit. «Peccatum non haberent, » tantum
qusecum initium accepisset enarrari per quantuiu nunc habent. Dcuter. xxxii, 3
Dominum, ah eis qui audierunt, in nos et i Date magnificentiam Deo nostro.
:

con/irmata est, contestante Deo signis et Dei perfecta sunt opera. Psal. cxvu, 1(3:
portentis, et variis, virtutibus, et Spiri- Dextera Domini fecit virtutem. II Ma-
tus sancti distributionibus secundum chab. lu, 36 Testabatur omnibus ea
:

suam voluntatem? quse sub suis oculis viderat opera magni

Dei.
« Nunc auleni et viderunt, » et post
« Qui me odit, et Patrem meum
visum talium operum, adhuc « et ode-
odit. »
rtint me, et Patrem meum » in me com-
parentem quia virtutem meam et suam
:

Ecce peccati radix, odium recipere Beelzebub attribuebant. Psal, cxi, 10 :

veritatem non permisit. Eccli. xxxiii, 2 : Peccator videbit, et irascetur, dentibus

Sapiens non odit mandata et justitias. suis fremet et tabescet. Sapient. ii, 15 :

Isa. 1, 4 : Blasphemaverunt Sanctum Gravis est nobis etiam ad videndum.

Israel, abalienati sunt retrorsum. Apocal. xvi, 10 et 11 : Commanducave-
« Et Patrem meum odit, » quia odium runt linguas suas prse dolore : et hlas-
illud ad Patrem revertitur cum non sit :
phemaverunt Deum coeli. Hoc enim pro-
in me causa odii, nisi virlus et honor prium est odientium, quando vident
Dei Patris. Psal. lxxiii, 23 : Superbia bona iUius quem odiunt, et ab odio no-
eorum qui te oderunt ascendit semper. lunt resipiscere.
Psal, cviii, 5 : Posuei^unt adversum me
mala pro bonis., et odium pro dilectione « Sed ut adimpleatur sermo, etc. »
mea.
Sed toluni prsescivit Spiritus sanctus,
et inlege prsedixit, « ut adimpleatur, etc»
« Si opera non fecissem in eis qua3 Conjunctio ut quae hic ponitur, adjuncti-
nemo alius facit, peccatum non habe- va est, non causalis : sicut diximus in
antehabitis.
rent nunc autem et viderunt^
: et ode-
Adimpleatur sermo qui in lege eo-
«
runt et me, et Patrem meum.
rum scriplus est. » Lex extenso nomine
Sed ut adimpleatur sermo qui in dicitur hic, quae tolum vetus comprehen-
lege eorum scriptus est : Quia odio dil Testamentum, quod ipsi totum pro

habuerunt me gratis. » lege et regula vitae sua3 susceperunt. Psal.

xviii, 8 :Lex Domini immaculata, con-
Hic tangitur inexcusabiUtas ex parte vertens animas, etc. Animas etiam con-
operum. vertit et sapientiam prseslat quidquid in
Tanguntur autem hic Iria : inexcusabi- Veteri Testamento conlinetur.

XXIV 37
 :

578 I). AI.U. J\IA(i. OIU). I»U/EI).

« Qtdti txiit). » (irciioriiis : « Odiuin cl munduin dci jx-ccato inlidclilalis con-

csl invL't(!rata ira. » (Jnia maliliani pcM'- vinc(Mi(h), (!t vos consolahitur dc omni-
scquendi honos, dios C.hristi praenuntian- hus (|Uie cx odio vobis infcrentur. .loan.
tes a Patrihus Iraxerunl. Kl idco sicut, xvi, 8 : II lc art/uet mwuhim dc peccato,
Luc. m, 7, dicitur, (jcnimbia viperarinn et dc juslilia, ct de Jtidicio. Illum eum-
dicunlur. dem hahehitis ctiam consolatorcm. Act.
« Ilabuentnt rne gralis. » Lilotc cst tro- II, \\ licplcti sunt omnes Spiritu sancto,
pus ubi niinus dicitur ct plus si^niflcatur. et cwpcrunt lo(/ui variis liufjuis, prout
(Juia odio hal)ucrunl cum pro multis hc- Spiritus sancttis dahat clot/ui illis.

ncliciis, pro (juihus cum diligere del)e- (( Qucm e(jo tnittam. » Ncc miltere
hant. Isa. v, 2 : Exspectavi tit faceret possct nisi ab ipso procederel. Quia, sic-
uvas, et fecit lahrtiscas. Psal. cviii, 4: ut dicit Augustinus, mitti cst cognosci
Pro eo ut nic (Hlitjercnt, tletrahehant quia ah alio sit.

mihi. Jerem. xviii, 20 : Numquid rcddi- « vobiscum sit.

Vohis, » ut

lur pro hono malum, (juia foderunt fo- « A Palre, » in quo est auctoritas

veam animse mcx ? missionis. Est cnim s[)iiitus Filii, sicut

Alia liltera hahet hic : « Quia oderwit dicilur, ad Roman. viii, 9 : Si quis spi-
mc (jratis '. » Sed idcm est sensus. ritum Christi no)i liahct, hicnoti cst ejus.
Ad (jialat. iv, (j : Misit Deus SpiriiiDn
Filii sui in corda vesira, clamutiiciti
20 « Gum autem venerit l*araclitus, Ahha, Paicr Non potcst constructio ad
-.

aliquam causain rcduci quia genitivus

quem ego mittam vobis a Patre, Spiri- :

non construitur cum nominativo nisi ad

tum veritatis, qui a Patre prooedit,
causam efficientem, qua^ in divinis non
ille testimonium perhibebit (ie me. secundum rationem
est, nisi principii
oy Et vos testimonium perhibebitis, pcrsonae procedentis ad pcrsonam dc qua
quia ab initio mecum estis. » procedit. Et ideo necessario convincitur
quod Spiritus sanctus sil a Filio, sicut

Tangit contra lanlum ohstinationis procedens ab ipso. Dicuiit tamen (jlraeci,

malum, Paracliti consolationem. quod Spiritus cst Filii sicut termini, hoc

Et tangit tria : Paracliti missionem, est, quo terminatur Spiritus sancti

in

Paracliti contra perfidiam restitutionem, proccssio. Hoc autcm non cst dictum nisi

ct Apostolorum per Paraclilum teslili- pcr similitudinein s[)iritus corporei : quia

cationem. quando nostrum verhum procedit de

Circa primum dicit quatuor : quorum inlellcctu nostro, tunc ad pronuntian-
primum est Paracliti advcntus promis- dum formalur iu spiritu corporeo : et

sio. Secundum, Paracliti a Filio missio. illc spirilus (ut dicunt) terminatur in

Terlium_, Paraclili veritatis immohilis vcrbo. Scd hoc niliil esl quia tunc :

ostensio. Quartum, Paracliti a Patre pro- etiam non esset Spirilus Verbi secun-
cessio. dum quod Verhuin manifestatur extra.
J)icit crgo : « Cum autcm. » Ac si
Et hoc Verhum carnem induit, et non
dicat: Ita, sicut dixi, odio contrame gras- cst Spiritus, Verbi setcrni Spiritus. Vel,

santur, sed non diu proficient quomodo si dicas quod est ffiterni Verbi, tunc

me occidendo putant proficere. aternum Verbum seipso sine Spirilu non

« Autcm, » pro sed, « cumveneril Pa- posset a I*atre proccdere : quod est ab-

raclitus, » qui ct advocatus et consola- surdum. Jilt idco illa dictio stultissima ct

tor pi'o mc advocahit in mundo, et eus,

priEsumptuosissima est. Si autem dicunt

'
Cf. Psal. x\iv, 11). - Cr. ad Honian, viii, 1 1.
 :

IN EVA\(i. .lOAWIS, CAI». XV-2(i, 27. m

quod Filius csl terniinus iii quo Spirilus XLii, 3 : Emitte lucem tunm el veritntem
rcquiescil, hoc iterum nihil cst. iXon tuam.
enini cst Spirilus formans Filium in l*'i- « Qui a Patre procedit. » Nec a Patre
liuni : sicut patris carnalis spiritus for- simplicis substantiae aliquid procedere
mat lilium in filium : quia cx hoc iterum potest, nisi per essentialcm pi-ocessio-
scquerclur quod Spiritus esset princi- nem : et ideo Spiritus sicut et Verbum
pium Filii. Si aulcm nec isto modo, nec ejusdcm cssentia3 et substantiae est cum
ullo requiescit in Filio,nisi Spiritus acci- i^alrc. Cum (lul.cm dicitur, « riuod a Pa-
piatur pro donis f^ratiai : (juia tunc rc- tre procedil, » oportct quod etiam a Filio
quiescit in Filio liomine, non distractus procedat. In omni natura nusquam invc-
a Patre : sed sinc termino super Filium nitur aliquis spiritus esse alicujus, nisi
qui substantialiter generatur ab ipso non quia ab ipso procedat cujus est spiritus.
rcquiescit : ita quod Palrem non re-
in Diccre ergo quod Spiritus est Filii, et
llectatur. Cum ergo non reflectitur in non procedens a Filio, est dicere id cujus
Patrem nisi a Filio procedens^ oportet simile in nuUa natura invenitur. lloc
de necessitate quod ita sit Spiritus Filii, autem rcgulariter est heeresis, attribuere
quia procedit a Filio. Deo cujus contrarium in tola natura ma-
Sic ergo dicit: « Quem ego millam nifestatur sicut si diccrem, quod idem
:

vohis a Paire. » llnde etiam supra dixi- generat seipsum : quia nulla natura seip-
mus : Quem mittet Pater i)inomine sam gencrat ut sit. A siinili ergo istud
meo ', F]t hoc signatum est, Numer. xi, est dicere hseresim, quod Spiritus est ali-
17, ubi dicitur : Auferam de spiritu tuo, cujus, et quod tamcn non procedit ab
tradamque eis, scilicct septuaginta viris: ipso. Sic ergo Spiritus procedit ab ipso.
signans quod de Spiritu Christi dabat Sic ergo Spiritus procedit a Patre et Fi-
fidelibus in septuaginla duabus linguis. lio. tamen Filius quod procedit a
Dicit
Joel, 11, 28 : Effundam spiritum meum Patre^ quia ad Patrem omnia sua rcfcr-
super omnem carnem : et prophetahunt re consuevit, a quo et ipse Filius proce-
filii vestri et filige vestrse. Isa. lix, 21 : dit. Et hoc est quod dicit « Qui a Palre :

Spiritus meus qui est in te, et verhn mea procedit. » Dicit cnim Augustinus, quod
quse posui in ore tuo, non recedent de Pater est principium divinitatis, non de
ore tuOf et de ore seminis tui..., amodo principio. Psal. cni, 30 : Emittes spiri-
et usque in sempiteimum. ium tuum, et creahuntur : ei rowvahis
faciem terrse.

« inquam, Spiritus « lestinw-

Ille, »
« Spiritum veritatis, etc. »
nium perhibebit de me, » ad inimicorum
convictionem. Act. v, 32: Spiriius san-
Doctorem et tcstem. Joan. xiv, 2() ctus, quem dedit Deus omnibus obedioi'
Ille vos docehit omnia, et suggeret vohis tibus sibi. Ad Roman. viii, IG : Ipse
omnia qusecumquc dixero vohis. Et ideo Spiritus tesiimonium reddit spiriiui no-
hunc Spiritum accepisse, didicisse est stro, quod sumus filii Dei.
omnem veritatem. Et quod tcstis est, di-
citur, I Joannis, v, 6 : Spiritus est qui « Et vos testimonium perhibebi-
testificatur quoniam Christiis est veritas. lis, etc. »
Joan. \, 33: Super quem videris Spiritum
descendentem, et manentem super eum, « Et vos, » eodem Spirilu impleli et
hic est qui haptizat. Et ideo in luce datur confortati, « testimonium perhibebitis. »
quic est omnium manifcslativa. Psal. xVct. IV, 33 : Virtute magna reddebant

Joan. xiv, 26.

 : :

580 D. AMi. MAli. OUI). Pll.ED.

Apusluli leslimutiitun resiurectiuiiis Jesu Opurtet eryu ex liis viris, qui iwbiscum
Chrislif Duinini nustri : el tjratia rnaijna sunt cuiKjrejali in uinni lempure, quo in-
erat in uinnihus illis. Acl. i, 8: PJritis travit et exivil inler nos Dominus Jesus,
mihi testes in Jerusaleni, et in umni Ju- incipiens a baptismatc Juannis usquc in
diea, et Samaria, et ustjue ail ulliinuin dicin qua assumplus est a nobis, testem
terric. resurrcctiunis ejus nubiscum fieri unum
ft Quia ab iniliu » pnfdicalionis mew ex istis. Pcr illos enim ct Spiritum mali-
« meeum cstis, » el omnia vidislis, ct tia odiciitiuni ad niliiUim rcdigetur.
cerli testes esse poteslis. Act. i, 21 et 22:

CAPUT XVI.

Discipulis prccdicit futuras persecutiones, et quod eis expediat ut ipse vadat,

quo veniat Paraclitus qui mundum arguat, ipsosque duceat, et Christum cla-
rificet : declarat quod dixerat, Modicum, et jam non videbitis me, etc. ; ad-
dens simiHtiidinem de muliere pariente ; hortatur iit a Patre petant ipsiiis no-
mine ; pra.'dicitque ipsorum fugam.

I. Haec locutus sum vobis, ut non 9. De peccato quidem, quia non cre-
scandalizemini. diderunt in me
•2. Absque synagogis facient vos : 10. De justitia vero, quia ad Patrem
sed venit hora, ut omnis qui vado, et jam non videbitis me :

interficit vos, arbitretur obse- u. De judicio autem, quia princeps

quium se proestare Deo. hujus mundi jam judicatus est.

3. Et haec facient non vobis, quia 12. Adhuc multa habeo vobis dicere
noverunt Patrem, neque me. sed non potestis portare modo.
4. Sed hcec locutus sum vobis, ut i3. Cum autem venerit ille Spiritus
cum venerit hora eorum, remi- veritatis, docebit vos omnem
niscamini quia ego dixi vobis. veritatem. Non enim loquetur a
5. Hsec autem vobis ab initio non semetipso : sed qufecumque au-
dixi, quia vobiscum eram. Et diet loquetur, et quai ventura
nunc vado ad eum qui misit sunt annuntiabit vobis.
me et nemo ex
: vobis interrogat 14. Ille me clarificabit, quia de meo
me Quo vadis
: ? accipiet, et annuntiabit vobis.
(j. Sed quia haec locutus sum vobis, i5. Omnia qu^ecumque habet Pater,
tristitia implevit cor vestrum. mea sunt. Propterea dixi Quia :

7. Sed ego veritatem dico vobis : de meo accipiet, et annuntiabit

expedit vobis ut ego vadam : si vobis.
enim non abiero, Paraclitus 1(3. Modicum, et jam non videbitis
non veniet ad vos si autem : me : iterum modicum, et vi-
et
abiero, mittam eum ad vos. debitis me, quia vado ad Pa-
8. Et cum venerit ille,arguet mun- trem.
dum de peccato, et de justitia, 17. Dixerunt ergo ex discipulis ejus
et de judicio. ad invicem Quid est hoc quod
:
 IN EVANG. .lOANMS, CAP. XVT-1, 2. 381

dicit nobis non : Modicum, et accipietis, ut gaudium vestrum

videbitis me et iterum modi- : sit plenum.
cum, et videbitis me et Quia : : 25 . Hasc in proverbiis locutus sum
vado ad Patrem? vobis. Venit hora cum jam non
i8. Dicebant ergo Quid est hoc quod :
in proverbiisloquar vobis, sed
dicit : Modicum? nescimus quid palam de Patre annuntiabo vo-
loquitur. bis.

19. Cognovit autem Jesus quia vole- 26, . In illo die in nomine meo petetis :

bant eum interrogare, et dixit non dico vobis quia ego ro-
et
eis De hoc queeritis
: inter vos, gabo Patrem de vobis :

quia dixi Modicum, : non vi-

et 27. . Ipse enim Pater amat vos, quia
debitis me : et iterum modi- vos me amastis, et credidistis
cum, et videbitis me. quia ego a Deo exivi.
20. Amen, amen dico vobis, quia pio- 28. Exivi a Patre, et veni in mun-
rabitis, et flebitis vos, mundus dum
iterum reiinquo : mun-
autem gaudebit vos autem con- : dum, et vado ad Patrem.
tristabimini, sed tristitia vestra 29. Dicunt ei discipuli ejus : Ecce
vertetur in gaudium. nunc palam loqueris, et prover-
2 1 . Mulier cum parit, tristitiam habet, bium nullum dicis.
quia venit hora ejus cum au- : 3o. Nunc scimus quia scis omnia, et
tem pepererit puerum^ jam non non opus, est tibi ut quis te in-
meminit pressurae propter gau- terroget : in hoc credimus quia
dium, quia natus est homo in a Deo existi.
mundum. 3i. Respondit eis Jesus : Modo credi-
22. Et vos igitur nunc quidem tristi- tis?
tiam habetis iterum autem vi- : 32. Ecce venit hora, et jam venit, ut
debo vos, et gaudebit cor ve- dispergamini unusquisque in
strum, et gaudium vestrum ne- propria, et me solum relinqua-
mo tollet a vobis. tis^ : et non sum solus, quia
23. Et in illo die me non rogabitis Pater mecum est.

quidquam. Amen, amen dico 33. Htnec locutus sum vobis, ut in me

vobis, si quid petieritis Patrem pacem habeatis. In mundo pres-
in nomine meo, dabit vobis'. suram habebitis sed confidite, :

24. Usque modo non petistis quid- ego vici mundum.

quam in nomine meo. Petite, et

Absque synagogis facient vos. »

9
IN CAPUT XVI JOANNIS Hic armat discipulos ad patientiam
contra persecutionem odii malignorum.
ENARRATIO. autem quatuor. Primum est quod
Dicit
dicit, quod non conturbentur cum vene-

rint, Secundum est quod prsedicit, quod

« Hcto locutus sura vobis, ut non passuri sint. Tertium est quod dicit, qua
scandalizemini. intentione ad hoc moveantur. Quartum

» Matth. vii, 7 et xxr, 22 Marc. xi, 24 Luc. Matth. XXVI, 31

;
; -
: Marc. xiv, 27.
XT, 9 : Supra, xiv, t3 ; Jacohi, 1, 'i.
 .

:;s2 I). ALii. iMA(.. oHi) Pi;.i:n.

est rausii prtBilicationis liorum, ul iu inv- quaiu maK'ficos liomincs el nocivos.

nioria icuuiueal a|iii(l cos quod ipse talia « arbitrelur obsequinm se pr,-eslare Dco.»
ut Dous pra'scivit. Act. i\, 2: /^etiit ab eo epistolas in Da-
Dicit criio : « II.cc locnln.s sian vobis, » mascum ad sijnagogas, ut si quos inve-
ad ulilitaloui vcstraiu, vos ])raeruuuicus : nissel /lujns viie viros ac mulieres, vin~
quia ouiuia lupc ul Deus suiu pra'sciens, ctos perduceret in .Jerusalem
« nf non scandalizeniini, » lioc est, cou-
lurbeuiiui, coj^ilaiites apud vos quod ex « lOt b<i'c tacient vobis, etc. »

vocatioiic uiliil uisi passiones et mortes

liabcatis. Malth, xviii, 7 : Accesse est « hl /uL'c facient vobis, » ca de causa,
nl veninnt scandala. Verumlanien vxho- « quia nonnoverunt I^alrem, neque me, »

mhii iUi per qnem scainlalum venit. Isa. qui sum in J*atre sicut Pater in mc est.

VIII, 13 ct It : Dominum exercituum Ad Uomaii. x, 2 Tcstimonium per/iibeo

:

ipsnm sa?ictificate : ipse pavor vester, cl illis quod semulationem IJei habent, sed
ipse terror vester, et erit vobis in sancti- non secu)u/um scientiam iynorantes :

ficationem : lapidem autem ojfemio-

in enim justitiam Dei, et suam quserentes
nis, et in petram scandali, duabus domi- statuere, justitias Dei non sunl subjecti,
bus Israel. Et ideo credentes beuefacere ex iguoran-
tia notitiae (jjirisli et ignorantia J*atris

« A])sque synagogis, etc. » qui operatur in Filio, persequeiilur dis-

cipulos.
Tamquam excommunicatos et exleycs
« /acient vos. » .loan, ix, 22 : Jam con- « Sed haec locutus sum vobis, etc. »
spiraveranl .Judxi, ut si quiseuni confite-
retur esse C/iristum, extra sjfnagotjam « Sed hxc, » scilicet qua? dixi dc per-
fieret. 1 ad Coriiitb. iv, 13 : Tamqnam secutioiie, « locutus sum vobis, » ut Deus
purgamenta liujns mundi facti sumus, omnium futurorum prffiscius: « ut cum
omnium'peripsema usque adhuc. veneril /lora eorum, » quando complebi-
tur, « reminiscamini » lunc « quia ego y>

nunc « dixi vobis. » (loulinentia cnim

verborum Doiuini conlirmat tidem iu
« Sed venit hora, ut omnis qui in-
ipsum, et immobililat cor a dictis, et fa-
terficit vos, arbitrctur obsequium se
cil ut ea etiam qutc ab liostibus fiaiit mi-
praistare Deo. enim (jrcgorius, quod
nus l«daut. J)icit
Et htcc facient vobis, quia non no- jacula pru3visa miiius feriunt nos
3 « : ct

verunt Patrem, neque me. tolerabilius muudi mala suscipimus, si

4 Sed haec locutus sum vobis, ut conlra baec pcr pnescientise clypeum
cum
praestitum pra^munimur. » Deuter. viii,
vonerit hora eorum, reminiscamini
1 1 Cave ne quando obliviscaris Domi-
:

quia ego dixi vobis. »

ni Dei tui, elnegligas mandata ejus, eic.
I^sal. XXI, 28 Rcminiscentur et conver-
:

Tangit liic intentionem eorum. tentur ad Dominum iiniversi fines terrx.

Et tangit duo : intentionem ad Deum, JIoc est ergo quod dicit ad conforta-
et intentionem ad proximum. tionem discipulorum.
De primo dicit: Sed
« venit hora, »
scilicet perfidiaB, de qua dicitur, Luc.
53
« Haec autem vobis ab initio non
XXII, : Ii;ec est hora vestra, et poteslas
loiebrarum. dixi, quia vobiscum eram. Et nunc
« l'l omnis qui inlerficil vos, » tam- vado ad eum qui misit me : et iiemo
 ,

IN EVANG. JOANNIS, CAP. XVr-5, G. 583

ex vobis interrogat rae : Quo vadis? Et subjungit causam^ dicens Quia : «

Sed quia haec locutus sum vol)is, vohiscmn eram : » et praesentia mea vo-

tristitia implevit cor vestrum. »

bis fuit consolatio contra omnem tribu-
lationem, Mattli. i.x, 15 : iSumquid pos-
swit fHii sponsi lugcre quamdiu cum il-

Hic incipit oedificare ad s[teni discipu- lis est sponsus. Venient autem dies cum
los quos ante confortaverat ad fidem et auferetur ah eis sponsus, ft tunc jejuna-
ad cliarilatem. bunt. Joan. xvn, 12 : Cum essem cum
Dividitur autem Ikec pars in tres par- eis,ego servahnm eos in nomine meo.
tes, secundum quod ad tria per spem *

elevat discipulos, scilicet, per Spiritus « Et nunc vado ad eum qui misit
sancti promissam consolationem : per me. »
iteratam sui visitationem, ibi, ji. K) :

« Modiciim, et jam non videbilis me : » Et hoc Redeo ad Patrem. Et hoc

est :

et per Patris certam in omni petitione est secundum quod signat reditus sui
exauditionem, ibi, t- 23 Amen, amen
: « manifestationem ad Patrem. Tob. xii,

dico vohis, si qiiid petieritis Patrem in 20 : Tempus est ut revertar ad eum qui
nomine meo, elc. » me misit. Eccle. i, 5 : Oritur sol et occi-

Adbuc autem, prior liarum dividitur dit, et ad locum suum revertitur. Haec
in quinque partes in quarum prima : enim sunt tria officia Solis justitise. Ori-
necessarlam ostendit Spiritus sancti con- tur enim nascendo, occidit moriendo, et
solationem : in secunda, utilitatem : in in circulos cceli Trinitatis revertitur
tertia, modum : in quarta^ ostendit dis- ascendendo.
cipulorum perfectionis supplementum : Et nemo ex vohis interrogat me : Quo
«
in quinta, ostendit ad Filii testimonium vadis ? » Ac si dicat Adeo erit manife- :

suge consoiationis profectum. Secunda stum ex signis et fide fidelium oculorum,

incipit ibi, f. 7 : « Sed ego veritatem quod omnes scient quia ad Patrem va-
dico vohis. )) Terlia, ibi, t. 8 Et cum :
do concors sibi per omnia, quamvis Ju-
:

veneynt ille, etc. » Quarta, ibi, f. 12 :

dffii dicerent quod Patri essem contra-
« Adhuc multa habeo, etc. » Quinta, ibi, rius. Act. i, 9 : Videntihus illis, cleva-
t- 14 : « Ille me clarificahit. » tus est, et nuhes suscepit eum ab oculis
In prima harum adhuc tria dicit, sci- eorum. IV Regum, ii, 11 et 12 Ascen- :

licet, qua de causa hsec ah initio non ^^7 EHas per turhinem in cmlum. Eli-
dixit. Secundum est, quod ejus recessus sci,s autem videbat, et clamabat : Pater
omnibus manifestus fuit. Tertium est, mi, pater mi, currus Israel et auriga
quod discipulos ad hoc tristitia tentavit. ejus. Et ideo quia manifestatio recessus
Dicit ergo :
mei oslensa est in figura, et a me exhi-
« Hgec autem, » quia ita male estis benda est, ut nemo dubitans de eo au-
tractandi propter nomen meum, « vohis deat aliquid interrogare, ideo deberetis
ah initio non dixi. » A principio enim accipere consolationem : quia sicut ego
leviora et moliiora proponenda sunt. per passionem ascendo, ita et vos ad
I ad Corinlh. iii, 1 et 2 Ego, fratres, non
:
Patrem ascendetis. Ad Roman. viii, 18 :

potui vobis loqui

quasi spiritualihus Non sunt condignae passiones hujus tem-
sed quasi carnalihus : tamquam parvu- poris ad futuram gloriam quse revelahi-
lis in Christo lac vohis potum dedi, non tur in nobis.
escam, nondum enim poteratis. Ad
Hebr. v, 13 : Omnis qui lactis est par- « Sed quia hsec locutus sum vobis, »
ticeps, expers est sermonis justitiag : par-
vulus enim est. Quia nimis de preesentia mea corpo-
oSl D. ALR. MAG. ORD. PR^D.

rali gaudolis, ol coiilra illani niiiil auJiro (lorinlh. v, K) : Ilaque nos ex Jioc nemi-
poU-slis, it. Iristilid implevi/ cor ve- nem novimus secundutn carnem. Et si

stnnn, » do absonlia inea corporali. El cognovimus secundum carnem Christum,

ila implovil quod niliil aliud admiltoro scd nunc jam non novimus. Ideo oliam
valot. Hoc onini signuni osl plonitudi- dicitur homini in l\salmo iaiii, 7 et 8 :

nis, quando vas plonuni niliil aliud valot Accedat homo ad cor altum, et exaliabi-
rocipero. I ad Thessal. iv, 12 : Non con- tur Deus, Ad cor altum accedere impe-
trisiemini, sicut et cselcri qui spem non dit infirmitas carnis sensibus exhibita.
liabent. Conlra quod, II ad (lorinth. u, Sed quando illa tollilur, ad cor altum
7 : Consolanii)ii, scilicet illum, ne forte accedilur, quando Christus in gloria Dei
abiindantiori tristitia absorbeatur. Ex l*atris esse cogitatur. Sic ergo « Expe- :

morto onim dulcissimi Domini lanta to- dit vobis ut ego vadam. »

nuit oos Irislilia, quod nullam admilto- Ponsandum autom est, quia si praesen-
bant consolationem non cogilantcs : tia carnis V\\\\ Dei impodit sancti Spiri-
quod scriptum ost, Psal. xxiv, : Ad tus rocoplionem, quanto magis carnalis
vesperum demorabitur fletus, et ad ma- aflectus in nohis Spiritum sanctum im-
tutinum h-etitia. Rutli, i, 20 Ae vocetis : pediat. Ad Galal. v, 17 : Caro concupi-
me Noemi, id est, pulchram : sed vocate scit adversus spiritum, spiritus autem
me Mara, id est amaram, quia amaritu- adversus carnem enim sibi invi-
: hsec
dine valde replevit me Omnipotens. cem (idversantur, nt non quxcumque
vultis, illa faciatis.

« Sed ego veritatem dico vobis : ex- « Si enim non abiero, Paraclitus

pedit vobis ut ego vadam : si enim non veniet ad vos. »

non abiero, Paraclitus non venietad

Hujus tamen causa non est ex parte
vos : si autem abiero, mittam eum ad Domini, sed ox parto carnalis affectus
vos. » discipulorum. In tantum enim mundus
est spiritus, quod in nullo confortatur
Tangit hic recessus sui utilitatem, et nisi in oo qui omnino est spiritualis,

praemittit absconsionem, et veritatem : nullo carnali solatio impedilus. Undo

et dicit ille qui raentiri non potest. Ad Bernardus : « Delicata est divina conso-
Roman. iii, 4: Est autem Deus verax, latio : quia non datur admittentihus alie-
omnis autem homo niendax. nam. Propter hoc orgo oxpedit ul vadat,
»

« Expedil vobis, » hoc est, utile est ut Spiritum mittat, qui ad carnales, et
vobis, « 2d ego vadam, » quia potentia secundum carnis infirmitates de Christo
meoe carnis tenet vos in sensibili conso- senlientes, venire non potest. Ad llebr.

latione, et non permiltit redire intus ad V, 14 Pcrfectorum esl solidus cibus :

:

contemplalionem deitalis. Et hoc est eorum qui pro consuetudi)ie exercitatos

unum. Aliud est quod sentire de me habent sensus ad discretionem boni et

sensibiliter, est senlire secumJum infir- mali.

mitatem ot hoc est imperfectionis.
: Et hoc est quod dicit : Si autem ab-
Sentire autem de me intellectualiter, est iero, » plus a carnalibus sensibus vestris,
sentire spirilualiter et hoc competit : ut me carnalitcr de caetero non diligatis,

deilati. Terlia causa est, quin removondo sed spem vestram in spiritualibus meis
me a sensibus vestris, ero glorilicatus : ponatis, « mitlam eum ad vos, » sicut

et hoc facit in vobis habilitatem ad Spi- infanti aufertur mammilla matris, ut ad

ritus roceptionem, sicut diximus in ante- porfecta se extendat, et cibum in quo
habitis. Et ideo dicit Apostolus, II ad membra sua roborcntur accipiat. Isa.
 TX EVANG. JOAXXIS, CAP. XVI-8, 'i, 10, 11. ')8d

xxvui, 9 : Qiiem docebit scientiam? et Sic ergo prsemitlitur in communi.

quem inteUigere faciet auditum ? abla- Consequenter autem explanat illa per
ctatos a lacte, avulsos ab uberibus. partes singulas.
Dicit ergo :

« Et cum venerit ille, arguet mun- « De peccato quidem, etc. »

dum de peccato, et de justitia, et de
judicio. « De peccato ciuidem, » quod est an-
tonomatisce peccatum, « r^uia non credi-
De peccato quidem, quia non credi-
derunt in mc, cum verba
» in potestate
derunt in me :

protulerim, cum exempla exhibuerim,

De justitia vero, quia ad Patrem cum
cum testificatus fuerit Joannes, et
vado, et jam non videbitis me :
omnia testimonio Scripturarum proba-
De judicio autem, quia princeps verim, Cum enim sic venerim, et locu-
hujus mundi jam judicatus est. » tus eis fuerim, et non crediderunt, excu-
sationem de peccato infidelitatis eorum
Tangit advenientis Spiritus officium. habere non possunt. Eccli. x, 32 Pec- :

Et hoc primo dicit in communi, secundo cantem in animam suam quis justifica-
in speciali. bit ? Joan. ix, 41 Si caeci essetis, non
:

In communi autem dicit, quod <( cum haberetis peccatum : nunc vero dicitis :
venerit ille » Spiritus, et repleverit cor- Quia videmus peccatum vestrum ma-
:

da fidelium, ille « arguet, » hoc est, ar- net.

guendo convincet. Argumentum enim
quasi arguens menlem dicitur. Psal, « Dejustitia vero, etc, »

XLix, 21 Arguam te, et statuam contra

:

te faciem tuam. «De justitia vero, » quam exhibeo,

« Mundum^ » quia mundus in mali- et quam illi semper calumniati sunt, di-
gno positus est, et ideo arguendus. Ec- cenles me Patri in operibus esse contra-
cli. XX, 1 ; Quam bonum est arguere, rium, arguet Spiritus sanctus « quia ad
quam irasci, et confitentem in oratione Patrem vado, » omnibus ostendens,
non prohibere! quod merito justitiae qua ad Patris dex-
« De peccato. » Jerem. u, 19 : Ar- teram exaltor, Patri per omnia placeo,
guet ie malitia tua, et aversio tua incre- Et redarguendi sunt, qui hanc justi-
illi

pabit te. Est enim hoc peccatum quod tiam Patri dixerunt non esse acceptam.
antonomastice est peccatum, scilicet infi- Isaise, x, 22 Consummatio abbreriata
:

delitatis. Et ideo sequitur, ibidem : inundabit justitiam. Jerem. xxni, 6 :

Scito et vide, quia malum et amarum Hoc est nomen quod vocabunt eum : Do-
est reliquisse te Dominum Deum tuum. minus Justus noster.
« Et de justitia, » quam ego quidem « Et jam non videbitis me » talem
feci, sed ipsi eam negaverunt. Ad Ro- sicut sum quia Pater mc propter ju-
:

man. x, 4 : Finis legis, Christus, ad stitiam quam feci, glorificabit ettamen :

justitiam omnicredenii. Et, ibidem, f. 3 : illam justitiam qui me oderunt imitari

Ignorantes justitiam Dei, ei suam quse- noluerunt. Videbitis autem me in pote-
rentes statuere, justiiisg Dei non sunt state magna et majestate, propter justi-
subjecli. tiam quam in mundo exliibui, Act. i,
a Et de judicio, » quo me injuste 11 : Veniet quemadmodum vidistis eum
condemnaverunt. Isa. xxvi, 9 : Cum fe- euntem in coelum. Isa. xxvi, 11 : Do-
ceris judicia tua in terra, justitiam di- mine, exaltetur manus tua, et non vi-

scent habitatores terrae. deant : videant, et confundantur zelan-

:m n. AM5. M.\r.. OTU). PTI.En.

tes populi : vt Kjnis husles tuos (/cvorct, « Adhuo mulla liabeo vobis dioere :

lioc esl, nuii videatit (|uidoin minc, scd ged non polostis portare modo.
tunc in CDndcuinaliononi suam vide- ,, u
,
-n o •» •

(>.um autem venerit Spiritus ve-

,

bunt
/M
.

•
:

,
.

sKul
• ,.
ol
.
Anosloli
,.

1
non vidcbuni
•
. 1
,
,

•
...docebit vos omnem veritatem.
ritatis,
illo

Lnn.sluin Miluinuin, scd vn-tule el maje- .

stale cl mcrito jusliliie apud Patrem ^^" ^"^"^ loquetur a semetipso :

sed
cxaltatuni : ubi vidit cum Stcplianus', ct qua3cumque audiet Io(pietui', et qum
ulii viditcum L^aulus*. ventura sunt annuntiabit vobis. »

Hic oslcndit inlirniitatis discipulorum

« De judicio aulem, etc. »
supplcnuintum cx Spiritu promisso, et
dicit Primo cnim manifeslat
quatuor.
« De judicio nutem, » quo me judica- inlirmitatcm secundo, verum infirmita- :

vorunt injuslc condemuantes, Et lioc lis consolalorem tortio, causam (juare :

ideo probatur, « f/uia » por mcum judi- docct veiitatom ([uarto, quod etiam :

cium quo injuslo ab eis condcmnatus futurorum facit annuntiationem.

sum, « princeps hujus mundi, » scilicct Dicil ergo : « Adhuc mulla habeo
diabolus, qui in me extendit manus, vobis dicere, » quoB ad vestram spectant
cum in me niliil juris haberct, n jam ju- perfoctionem, « sed non potestis portare
dicatus esl, » hoc est, per scntcntiam modo, » proptcr vcatram infirmilatem.
cxtra potestatem quam habuit foras mis- Ad llebr. v, 11 : Grandis sermo, et

sus. Joan. xh_, 31 Nunc judicium est ; ad dicendum, quoniam

ininterpretabilis
mundi : nunc princeps hujns mundi imbecilles facti estis ad audiendum,
ejicietur foras.Et idco quia princeps Joan. VII, 39 Nondum enim erat Spiri- :

mundi per judicium iniquum cjcctus est, tus datus, quia Jesus nondiim erat glo^
judicium eorum injustum est, et ideo a rijicatus. Ad Hebr. xu, 20 : Non porta-
Spiritu voritatis argucndum. Tn omnibus bant quod dicebatur^ etc.

crgo istis arguere, est manifestarc : sic-

ut dicitur, ad I']phes. v, 13 : Quss argw o; Gum autem venerit ille Spiritus
untur, a iumine manifestantur. Et quia
veritatis, etc. »
Spiritus hoc per Aposlolos manifestat,
tunc argucre dicitur. JManifestat enini
pcccatum mundi justitiam (Ihristi tan- (( Cum autem venerit >) in vos « ille, »

tum essc judicium diaboli. quem promisi, « Spiritus veritatis, »

Si qucerilur, Quaro Filius non ar- qui intus docct et suggcrit verilatem.
guit? Act. I, 8 : Accipietis virtutem superve-
Dicendum quidom, quod Mlius argue- nientis Spiritus sancti in vos.
bat. Scd adhuc non existentc comple- « Docebit vos omnem veritatem. »

lione poteslatis, et adhuc non ostensa (ilossa : « Saluti ncccssariam. » Quia

justitia (^hristi quae per Ascensioncm alia veritas potius cst vanitas : sed in
probata adhuc non completo ju-
est, et scientia quae secuudum pielatem est,

dicio per ejectionem diaboli, non potuit ?oIida et simplex iuvenitur veritas. Vel
argui sed illis omnibus complotis, cum
: dicilur : « Omnem veritatem, » hoc est,
spiritus libcrlatis datus est Apostolis, perfectam veritaloni. .loan. vni, 32 : Cog-
pulso timore, libcra fuit redargu- noscetis veritatem, et veritas liberabit
tio. vos. Job, XXXII, 8 : Inspiratio Omnipo-
tentis dnt intellifjentiam.

* Acf. VII. :\(i. Acl. IX, 4 eL seq.

 TN EVAIVr,. .K>\N.\IS, CAP. X\M3, I i, 15 r)87

« Non enim loquetur a semetipso. » licari secundum deitalem non possuin :

sed in Vobis, quia me clarum oslendet

vobis, Act, III, 13 : Deus patrum nostro'
Sicut iioii est a senielipso, ila « noii rum glorificavit Filium suum .Jesum.
loquelur a semelipso. » Quia a scipso el ])c hac clarilale dicitur, il ad Corinth.
non ex propriis rerum loqui, causa est 111, Nos vero ornnes revelata facie
18 :

mcndacii : sicut diximus in anteliabilis. (jloriam Domini speculantes in eamdem ,

Spiritus autem veritatis inlus in corde, imaginem Iransformamur a claritate ,

est causa rerum, in quo omnes res reful- in clarilatem, tamquam a Domini Spi-
gent, hoc est, sicut in sum.ma arce Patris. rilu. Sic enim in vobis clarilicatur sa-

Et hoc est Sed qupeciimque audiel,

: « » pientia Filii.

in Yerbo (eterno a quo procedit, et a Katio autein clarificationis csl : « Quia

Patre qui Verbum profert, et in quo est de meo » thesauro « accipiet, » de quo
ut omnia fiant, « loquetur : » et idco et ego accipio. Et bic est thcsaurus sa-
inviolabilitcr vera sunt, qua^cumque pientioe ingcniUe. Ad Roman. xi, 33 :

docet et loquitur. Proverb. i, 23 : En altiludo divitiarum sapientiiB et scien-

proferam vobis spiritum nietim, et oslen- tias Dei ! quam incomprehensibilia sunt
dam verba mea. 1 ad Corinth. xiv, 2 :
judicia ejus^ et invcstigabiles viie ejus ?

Spiritu loquitur mysteria. Apocal. ii, 7 :

El annuntiabit vobis, » intus in
«

Qui habet aurem, audiat quid Spiritus cordesuggerendo. Amos, iv, 13 Annun- :

dicat ecclesiis. tians homini eloquium suum. Psal.

« Et quae ventura sunt, » non solum Lxxxiv, 9 Audiam quid loqualur in
:

futura in tcmpore, sed magis seterna, ad vie Dominus Deus.

quorum amorem inflammat, « annun-
tiabit vobis, » intus mllammando. Isa. u Omnia qua^cumque habet Pa-
XLvi, 10 : Annuntians abexordio novissi- ter, etc. »
mum, et ab initio quse necdum facta
suntfdicens. ladCorinth. ii, 10 : Spiritus thesaurum indeficientem
Ilic ostendit

omnia scrutatur, etiam profunda Dei. unde accipiet quia « omnia » qute mihi :

communicabilia sunt per generalionem

seternam, « mea sunt, » id est, mihi
data Communicahilia autem
ab ipso,
« Ille me clarificabit, quia de meo
sunt qufficumque mihi per oppositionem
accipiet, et annuntiabit vobis.
relalionis generantis et generati sive
Omnia queecumque habet Pater,
geniti, me ab ipso non separant et de :

mea sunt. Propterea dixi Quia de :

illis a meo Patre et a me accipiet. Nec
meo accipiet_, et annuntiabit vobis. » dicitur hic : Accipiet in futuro, ideo

quod Spiritus aliquidacquirat quod prius

Hic ostcndit perfectam testimonii Spi- non habuit sed quia acceptum aterna
:

rilus et Filii doctrinam. processione numquam deficit. Luc. xv,

Dicit autem qualuor, scilicet, clarita- 31 : Fili, tu semper mecum es, et omnia
tem quam Filio faciet, claridcationis mea tua sunt. Joan. xvii, 10 Mea :

rationem, et incompara-
clarilicationis omnia tiia sunt, et tua measunt : et cla-

bilcm et indeficienlem thesaurum, et rificatus sum in eis. Joan. i, 14 : Vidi-

quarto adjungit dicti sui hanc esse ratio- mus gloriam ejus, gloriam quasi unigc-
nem. niti a Patre. Basilius « Quia cum:

Dicit ergo : « llle » Spiritus qui a me alio ea quse sunt glorioe Patris, non
et Palre meo procedit, « me clarifica- divisit. »
bil, » non quidem in ine, in quo clari- « Propterea dixi, » vobis scilicet.
 :i88 n. \\A\. .M\(i. OIU). PH.EO.

Ostendil lianc ralioncni (licli esse : quaenon vichmtur. I']t ideo dicit : « Quia
ff Qnia ilc meo accipict, » per irtcrniun vado ad Patrem, et jam me non vide-
proccssioneni, « cl aimitntiabil vobis, » bitis, » ut lides sit do his quae non
per intcrnam inspiralioncni. sicut sicpius videntnr. Et ideo dicit : Non me videbit
(lixiiniis. AmtKtiliabil auteni dicit, <juia mundus, sed vos mc vidcbitis, qui cre-
adlmc S])iriluni ad rol)ur ct illumina- ditis quae non videtis. Ad H(d)r. xi, 1 :

tionem crant accepturi. Joan. vn, 31) : /'ySt autem fides sperandarum substanlia

Nu)i(litm evol Spiriiu.s ilatus, quia Jesus 7'e?'um, argumenlum non apparentittm.
ntmdjtm erat (jlorijivatus. H ad Corinth. iv, 18 : Contemplantibus
Per hoc autcm quod dicit : Quia de nobis qusp, indcntur, sed qux non viden-
meo accipiet, » velicmentcr objicilur tur. Ad Roman. Quodvidet viii, 24 et 25 :

contra Graecos. Est enim Filii, quod pcr quis, quid sperat? Si autem qiiod non
sui gencralionem suum est. Et hoc est videmits speramus per patientiam e.xspe- ,

totum quod non sejungit oppositionis ctamits. De justitia autem hac iidei dicit
rclatio, Sic accipiens de eo quod est Augustinus intelligi illudApostoli, ad Ro-
Filii, necessario accipil a Filio : quia man, iu, 28 Arbitramur enim justificari :

non estaliqua oppositio quai hic sejungit. hominem per fidem sine operibus legis.
Inter cnim accipere a Patre, et accipere « De judicio vero, » quo mundus judi-

a Filio, non est oppositionis relatio. cabitur in futuro quod non timuit. Et
Ergo accipit a Patre sicut a Filio, et est lioc est: « Quia princcps hujus mundi, »
ab ipso sicut a Patre. Hoc est ergo quod qui damnatus est propter pcccatum,
dicit. Hanc puto hujus Patris esse expo- « jam judicatus est : » et illum se-
sitioncm litteralem, quentes similiter damnabuntur. H Petri,

Expositio Augustinus autem aliquantulum aliter II, 4 : Si Deus angelis peccantibus non
sUnt"v."8
^xponit ab illo loco « Et cum venerit : pepercit, sed rudentibus inferni detractos
ci seq. quo loco diximus officium
ille *, )) in et in tartarum tradidit cvuciandos etc. VA ,

modum Spiritus sancli in testificando infra, t- 9 Novit Dominus pios de ten-

:

enim quod « arguet mun-

contineri. Dicit tatione eripere, iniquos vero in dicm
dum de peccato » omni, quod mundani judicii reservare cruciandos Dicit autem .

commiserunt in doclrina Apostolorum Augustinus, quod non ideo dicitur quod

per vitae Christi innocentiam. Eccli. Spiritus arguet mundum, quia Filius
XVII, 30 : Quid nequius quam quod non arguat : cum scriptum sit, Tsa. xi, 4 :

excofjitavit caro et sanguis ? et hoc Judicabii in jusiitia paitperes, et arguet

arguetur. Psal. xcni, 10 : Qui corripit in sequitaie pro mansuetis terrae. Sed
gentes non arguet, qui docet hominem Spiritus arguet in praesenti ad correctio-
scientiam ? nem autem in futuro judicio ad
: Filius
Quia non crediderunl in me. » Dicit
« condemnationem quia Pater omne judi- :

Augustinus, quod lioc ponit specialiter cium dedit Filio, sicut, Joan, xvi, 12,
quia hoc manenle, omnia manent et : dictum est.
hoc recedente, alia remittuntur. Et la- « Adhuc multa habeo vobis dicere'- .
>•>

men non ponit hoc ideo quasi de hoc Hoc non mutatur.
solo redarguit. Sed quaerit Augustinus : Cum supra
De justitia autem arguit. Dicit Augu- dixit, Joan. xv, 15 : « Omnia qusecumque
slinus : « De justitia, non mundi, sed
» audivi a Patre meo, nota feci vobis.
credcntium in Chrislum, quorum compa- Quomodo nunc dicit : Adhuc multa
ratione mundus damnalur. Et haec prae- habeo vobis dicere? »
cipue esl justitia fidei qua creduntur ea Sed ad hoc dicendum, quod omnia

* Vide «upra, \\. 8 et seq. ••'

Vide supra, y. 12.
 IN EYANG. .lUAiNMS, CW. X\ 1-16. 589

dixit slalui discipuloruni competenlia : est in Filio, scd in menibris. C<jetcra

sed tamen multa remanserunt dicenda, autem non mulantur.

qua' animales adlmc discipuli necdum
intelligere valuerunt. Et de illis liic

loquitur. Dicunt tamcn quidam quod Modicum,

^,
et jam non videbitis 1«
cum dixit ; « Ouxcumquc audivia Patre ... ,. ,-,,.,.
, .^ ..\ ., .. me : et iterum modicura, et videbitis
meo, etc, » quodsitdistributio pro gene-
"^^' quia vado ad Patrem. »
ribus singulorum, ct non pro singulis
generum. Sed ego reputo solulionem
Augustini magis convenientem. Hic incipit secundum, quod est visi-

Quod autem subjungilur, quod « Spi~ tationis Christi promissio.

rilus sanclus docebil vos om)iem verila- Et habct tres partes : in quarum pri-
tcm^ » non mutatur. ma reditum suum ad visitandum pro-
Quod enim dicit « Non loquetur a : niittit : in secunda, de hoc ortam discipu-
semetipso, » exponitur sicut expositum lorum suorum dubitationem absolvit, ibi,
est : quia de eo quod est Patiis et FiUi, y. 17 « Dixerunt ergo
: ex discipiilis
accipiet et annuntiabit. Et ideo dicitur, ejus, etc. » In tertia, de hoc congruam
I Joannis, ii, 27 : Non necesse hahetis valde siniilitudinem ponit, ibi, y. 21 :

ut aliquis doceat vos : scd sicut unctio « Mulicr cum parit, etc. »
ejus docet vos de omnibus, etc. In primo liorum tria dicit : recessum,
Quod autem dicit : « Quxcumque au- reditum, causam consolationis.
diet loquetw\ » dicit Augustinus, quod l)e recessu suo ab eis dicit :

audiet ab illo a quo procedit : et audire « Modicum » tempus restat prajsentiai

illius est scire, id est, esse. A quo ergo mese corporalis vobiscum, « et jam non
illi est essentia, ab illo est audientia, videbitis me, » in carne mortali et vita
id est, scientia, quae non est aliud quam animali vobiscum degentem : quia ista

scientia, quse non est aliud quam essen- verba in nocte qua tradebatur dicebat :

tia. Nec futurum ibi ponitur ideo, quia et non vixit nisi ab illa hora usque ad
aliquid auditurus quod prius nescive-
sit nonam sequentis diei quae fuitsexta feria.
rit : sed quia suum audire secundum Joan. vii, 33 Adhuc modicum tempus
:

processionem seternam numquam de- vobiscum swn, et vado ad eum qui nie
fecit. Posset tamen dici, quod metaplio- misit. Simile dixit, Luc. xiii, 32 : Di-
rice Spiritui convenit audire, quia Filius cite vulpi illi : Ecce ejicio dsemo)iia, et
ut Verbum procedit per generationem : sa)iitates perjicio hodie et cras, et tertia

quod Spiritus secundum substantialia die co^iswmnor. liunc sensum adjuvat

accipit, quando a Verbo procedit : quia Glossa. Et dicit : « Modicu))i, » id est,
audire est substantiam Yerbi percipere. parvum tenipus restat, usquc ad hoc
Et cum persona non accipiat id quod est quod patiar et sepulcro claudar. Vel
alterius personse, nisi per hoc quod ab dicatur : « Modicw)i » tempus esse
illa procedit, relinquitur ex hoc per mo- tempus vitse unius hominis, vel etiam
dum loquendi quod Spiritus a Filio pro- totius inundi : in quo pcr pr.-Bsentiam
cedit. Ethoc est contra Grsecos. corporalem aperta specie « no)i videbitis

(( Ille mc
Hoc secun- cla)'ificabit. » me, » quamvis corporali substantia in
dumexpositionem Augustininonmultum altari vobiscum sum, non aperta specie,
mutalur ab expositione prseinducta. sed sub specie sacramcntali. Et ita hoc
Dicit enim quod Filium clariPicat Spiri- tempore videbitis me, non oculis corpo-
tus : quia per Apostolos, spirituales reis, sed cordis per intellectum divini-
faciendo, declarabit quomodo Patri Fi- iatis : quia sicut promisi, Matth. xxviii,
lius est iequalis. Et htec clarilicatio non 20, sic in adjutorio gratiae : Ecce eyo vo-
rm I). AMi. iMAG. UIM). PH/EI).

biscuin siiin oinnihns (lirlnis^ usi/Kr (id \iu\o bcaliludinalilcr, in optimis bo-
cunsuininaliontin s;fculi. Iloc taiuon nis Patris bcatilicatus secundum naturain
tc'iin)us inodicuin cst rospeclu jclerni- hiiinanain. Ad Coloss. iii, I el 2 : Quiv
latis. sursum sunt, qwerite, ubi C/trlstus cst
Onmiltus (tv^o liis inodis dicilur : in dextera Dei sedcfis : qu;e sursum sunt
« Mut/icuin, (i non vidcbi/is inc. » .luuii. sapile, noii qux super terram.
XXII, V-i : Filioli, ad/iuc mudicum vuliis- Vadil spiritualiter, credcntium in fide
cum siiin. I)e secunda cxpositione dici- ad »qualilatcm Patris sublimatus. .loan.
tur, .loan. xiv, l!l : A(//iuc nwdicum, cl x\, 17 No/i me tangerc, innu/um enim
:

niundus nic jam noii vi(/ct. Vos autem asccndi ad Patrem meum. VX lioc est :

vidchitis mc, qiiia o(ju vivu, ct vos vi- Non es me digna tangere, quia in cordc
vctis. tiio nondum ascendi ad Patris mei ajqua-

« J'J itcrum mo(/icum » lonipiis, quia lilatem. Sed hoc idem nuntia fratribus,
tantuin post triduuin resur^ain^ « ct ul ascendant ad cor altum. Et tunc
vidcbitisme, » vol)is in corpore glorioso quando in cordibus eorum ascendero,
apparentem. Osee, vi, 'i Vivificabit nos : lunc et ipsi alti erunt, et tunc omnia
post diios dies : in die tertia suscilabit promissa Palris pcrcipient.
nos. jMaltli. xxvi, 32 Postciuam resur-
: Charitale autem discipulorum ascen-
rexero, pnecedam vos in Ga/i//eam '. dit, quia propter eos ascendit, tum pa-
Alarc. XVI, 7 : Pr;vcedetvos in Ga/ilseam : rando eis locum, tum etiam ut removeret
ibi cum vibebitis. Quod auteni totuin ab eis praesentiam carnis, ne detenli iii

teinpus us<[uc ad judicium, inodicum ipsa, non elevarentur ad dcsidcrium dei_

cst, dicitur, Apocal. xn, 12 : Descendit tatis. .loan. xiv, 2 Vado parare vohis
:

diaho/us ad vos, /labens iram magnam, /ocum. Et iterum, .loan. xvi, 7 Expedit :

sciens quod modicum tcmpus /xabet. vobis tit ego vadam. Si enim non abiero,
Apocal. iii, 11 : Ecce venio cito : tene Parac/itus non veniet ad vos.
quod /lahcs, ut nemo accipial coronam Sunt tamen qui objiclunt, et dicunt,
luam. quod praesentia corporalis Salvatoris non
Hoc est ego quod dicit, litteraliler, et fuit mala, adventui Spiritus sancti non
spiritualiter. contraria : ct ideo consolationis Spiritus
sancti non fuit impeditiva. Sed hiec ob-
« Quia vado ad Patrein. » jeclio slulta est, et solutio quam inducunt
crronea. Dicunt enim concedenles id
IJoc perlinet ad consolationcm. Vadit quod objectione probatur, quod si Spiri-
autem ad Patrem localiter, beatitudina- tus sanctus non dabalur discipulis, non
liter, spiritualiler, et charitatc disci])ulo- fuit ex parte discipulorum, sed ex parte
rum. Clirisli, qui non fuit adhuc exaltalus in
Localiler (juidein, quia ad scdem cadi loco honoris. Et ideo non decebat euin
Trinilatis elcvatur. Psal. xviii, 7 : A dare inagnilica dona, sicut dedit quando
summo cdilo cgrcssio ejiis, elc, Et ideo inthronizatus fuil scde honoris in Ascen-
tunc ut rc.v intliroiiixatus maxima dona sionc. Quae solutio nimis stulta est : quia
donabo, et quse decent rejiiam magnili- Christus dona Spiritus non dedit secun-
centiam et majestatem. Esther, ii, 18 :
(lum humanitatem, quae sola in Ascen-
Dona /argitus est juxta magnificentiam sione exallata fuit : scd dedit ea secun-
principa/em. Ad Ephes. iv, 8 : Ascen- dum deitatem, qu.T numquam exallata
dens in altum dedit dona /lomini- luit, sed semper alta. Et ideo tenendum
bus '-.

est quod diximus supia, .loan. vii, 7 et

• Cf. Maic XIV. 28. »C1'. Psal. Lxvii, 19.

 :

IN EVANG. JOANMS, CAP. XVI-in, 17, 18. 591

iseq., quud ipse iii cordibus eoruin asceii- consolationem sancti Spiritus : sicut
dit in lide et devotione, subtrahens eis mcmbrum paralyticum non potest reci-
hunianilatis praesentiaiii, ut nulli innite- pcrc plenam S[)iritus operation(!m, sicut
rentur nisi lidei divinitalis. supra capitulo septimo notavimus '. Et
Et quod
quod corporalis
objicitur, luBC est veritas hujus quastionis. Et nun
praesentia vel amicitia non est contraria est scquendus error eorum qui dicunt,
Spiritui sanclo, et ideo non impedit quod ideo (ihrislus non dedit Spiritum
eam omnino stultum cst, Verum est
: sanctum abundanter, quia non decebat
quod non est contraria ei sed tamen est : quod dai'et eum antequam corporaliler
alia et minor, et ideo circa aliud quam esset exaltatus : quia tunc collalio Spi-
illa hominem tenet. Et ideo quamdiu ritus sancli remansisset in ipso, ct non
animus circa talia operatur et occupatur, in Apostolis, Quod erroneum esset om-
non polest assurgere ad altiora quia : nino, ot contra rationcm : quia libertas
animns intentione devotionis circa duo divina tanta est, quod statim dat dona
simul non est, cum sit indivisil)ilis cir- : quando aliquis receptibilis est et paratus
ca scilicet amicitiam, qute est amicitiae ad accipiendum.
praesentisB corporalis, et circa eam scili-

cet quai est circa altitudincm deitatis :

quia una scilicet est humana, ct altera « Dixerant ergo ex discipulis ejus |y
divina. Et quod
quod una non cstdicit, ad invieem : Quid est hoc quod dicit
alteri contraria, Dicendum quod verum nobis : Modicum, et non videbilis me :

est sed tamen una ab altera est divisa,

:
et iterum modicum, et videbitis me :

et habent modos contrarios : quia una

et : Quia vado ad Patrem?
detinetur circa hic et nunc, altera autom
vult esse ubique et semper : et una est
Dicebant ergo : Quid est hoc quod 18
circa temporale, et altera circa aeternum :
dicit : Modicum ? nescimus quid,
una circa privatum, et altera circa com- loquitur. »

mune.
Si autem objicitur, quod primo Chri- IFic tangit solulionem dubitationis dis-
stussuam carnalem pra?sentiam exhibuit cipulorum.
et ita corporalis praesentia ad deitatis Et sunt in hac parte duo : quorum
prsesentiam et fidem profuit. Et sic non unum est discipulorum dubitatio : se-
est verum, quod corporalis sua familiari- cundum autem dubitationis solulio, ibi,
tas a charitate et dulcedinc divina ali- y. 19 : « Cognovit aiitcm Jesiis, etc. ;>

quem impediverit. lloc etiam est stul- in dubitatione autem tria dicuntur ;

tum : quia quando Christus corporalem unum quidem, quia contrarietas videtur
suani praesentiam exhibuit, statim ad esse in sermone secundum autem, dubi-
:

charitatem suce dcitatis verbis erexit, Et tatio relicta ex conlrarielale : tertium

ideo corporalem suam societatem exhi- autem, professio ignorantia cx sermonis
buit : ut esset sicut via, ut dicit Grego- obscurilate.
rius. Divina autem promisit sicut vise Dicit ergo :

tcrminum. Et ideo permancns in

eo « Dicebant ergo ex discipnlisejusy etc. »

quod est via, impeditur a termino et : E{ signat quod non omnes, sed quidam
hoc quo deberet uti, Iruitur sicut line : dubitantes dicebant. Quidam autem per-
ct ideo est perversus. Et hoc est quod fccliores non dubitabant de sermonibus
dicunt Sancti, quod cpi'poraIis delectatio ejus, quamvis forte non intelligerent. Ad
in Christo secundum carnem, impedivit iioman. iv, 20 et 21 : Iii prumissione

' Mdo supra, vii, 7 el seq.

 .

592 1). Al.li. MA(i. Ulll). IMI^J).

Dei noti hxsitavit di/fidentia, plenissimc « Cognovit autem Jesus quia vole-
sciens (/uia (jUiecnmquc pnnnisit^ sciliccl banl eum intcrrogare, et dixit eis : De
Deus, putens esl ct faceie.
hoc qua3ritis inter vos, quia dixi : Mo-
Quid
« est hoc (/uod dicit nobis : Mo-
dicum, et non videbitis me : et iterum
dicum, elc? » Ac si dicanl : Senuo vide-
quia dc morlc
modicum, et videbitis me.
lur sil)i ropugnare : si dicit

sua, tunc non crit modicuni (juod itcrum Amen, amen dico vobis, quia plora-
visuri sumus eum quia numquam vidc- : bitis, et flebitis vos, raundus autem
bimus eum. Et hoc diccbanl, quiu nihil gaudebit : vos autem contristabimini,
de resurreclionc cogitare potcranl. Sa-
sed tristitia vestra vertetur in gau-
picnl. II, 1 •.Non cstquia(jnitus sit rcver-
Nonad- dium. ))

sus ab hifcris. Tsa. xxxvni, 11 :

spiciam homincm ullra, ct habitatorem

autcm loquilur de alio recessu
quictis. Si « Cognovit autem Jcsus, » per illu-
quo iturus erat ad Patrcm, tunc nesci- strationem suae deitatis qua omnia secreta
mus quid Et ideo quarunt,
ioquitur. penetrat. Eccli. xxni, 28 : Oculi Domini
quid sit hoc dictu, ct quid sit illud :
multo plus lucidiores sunt super solem,
« Quia vado ad Patrem ? » Quia puta- circumspicicntes omnes vias hominum,
bant quod moriendo non iret ad Palrcm :
intuentcs in abscotidilas partes.
sed polius mortem non gustando, iturus Et ideo hic tria dicuntur, scilicet, sc-
esset ad Patrem quia dixerat, Joan. : cretorum revelatio, tristitiae de passione
viii, 51 Si quis sermonem meum serva-
: sua imminente praedictio, et de tristilia

verit, mortem non videbit in ieternum. in gaudium convertenda consolatio.

Et ideo de utroque istorum dubi- Dicit ergo : « Cognovit autem Jesus, »

tant. quiomnia novit antequam fiant, « quia

volebant eum, hoc est, desiderium ha-
)>

bebant hoc quod dixerat intelligendi^

« Dicebunt ergo : Quid est hoo quod
« interrogare. » Deuter. xxxii, 7 : Inter'
dicit nobis : Modicum ? »
roga patrem tuum, et annuntiabit tibi :

majores tuos, et dicent tibi.

Quia hoc non intelligebant : et pro- « Et dixit eis, » pricveniens interroga-

fessi sunt dicentes : tionem « De hoc quxritis inter vos, »
:

« Nescimus quid loquitur, » quia mihi reverentiam servantes, quia a me

verba ejus non intelligebant, nescientes non quseritis, « quia dixi Modicum, et
:

de mysterio Resurrectionis ejus, nec non videbitis ?ne, » ad tempus secundum

scientes quod modicum omne tcmpus
est carnis mortalis potentiam : « et itcrum
usque ad judicium. Aggaei, ii, 7 Adhuc : modicum, )> quod est pertriduum meae
unum modicum esl, et ego commovebo sepulturae, « et videbitis me » apparen-

coslum et terram, mare, et aridam. Isa.

et tcm vobis in corpore glorioso post Re-
Liv, 7 : Ad punctum in modico dereliqui surrectionem. Et causa quaestionis est,

te, et in miserationibus magniscongregabo quia animales non potestis

cxistentes

te. Isa. xxvi, 20 et 21 Absconderc mo-

: capere qualiter per ignominiam passionis
dicum ad momentu?n, donec pertranseat transilur ad gloriam Rcsurreclionis. I ad
indignatio. Et sequilur Eccc enim Do- : Corinth. ii, 14 : Animalis homo non
minus egredictur de loco suo, ut visitet pcrcipit ea quae sunt Spiritus Dei : stulli-

iniquitatcm habitatoris terrse. tia enim est illi, et non polest intelligerc,
Et ideo Dominus ignorantiam simpli- quia spiritualiler examinatur
cium discipulorum dluminat , dicenle XI
Evangelista : « Amen, amen dico vobis, etc. »
 IN EVAiNG. JOANNIS, CAP. XVI-20. .i93

Duplici utitur conlirmalione quia ad- quae omnia post modicum lempus futura
huc latebat Resurrectionis mystcriuni. sunt vobis. Joan. xx, 20 : Gavisi sunt
Unde ct post Resurrectionem latebat hoec discipuli, viso Domino. Isa. u, 3 Gau- :

via quye est post passionem ad gloriani. dium et Iselilia invenietur in ea, gratia-
Luc. XXIV, 23 : stulli, et lardi corde ad rum aclio et vox laudis. Haec est expo-
credendum in omnibus quse locuti sunt sitio litteralis.

Prophet32 !\ Petri, i, 11 : Spiritus Christi, Attendendum esl autcm, quod adhuc est
prsenunlians eas quae in Christo sunt talis divisio inier mundum et discipulos
passiones, et posteriores glorias. Et ea- Christi,quod mundus gaudet in bonis
dera via in gloria est in membris. AdRo- temporalibus quse nunc sunt sed gaudio :

man. viii, 17 : Si tamen compatimur, ut vano, et turpi, et permixto sive impuro,

el conglorijicemur . Ouia ergo hsec via et instabih.

latebat, dupllci utilur confirmatione. Gaudio vano, quia de vanitate. De ista

Psal. Lxxvi, 20 : In mari via tua, et se- vanitate dicitur, Eccle. ii, 1 et 2 Dixi :

mitse tuse in aquis rnultis, et vestigia tua. ego in corde meo : Vadam, affluam
et
non cognoscentur. Mare enim signat pro- deliciis, et fruar bonis : et vidi quod hoc
fundum amaritudinis aquce aulem mul- :
quoque esset vanitas. liisum reputavi
titudinem tribulationis. errorem, et gaudio dixi : Quid frustra
« Quia plorabitis, et flebitis vos. » deciperis ?
Ploratus cst in lacrymatione, fletus au- Turpis est efiam mundi Itetitia, quia
tem in querela angustise : quia plorabant de turpibus est peccatis. Sapient. xiv,
de absentia consolaloris, flebant de in- 24 Neque vitam, neque nuptias mun-
:

stantia mundi persequentis. Thren. i, 2 : das jam custodiunt. Apocal. xvii, 2 :

Plorans ploravit in nocte, ct lacrgmse Cum qua, meretrice magna, for-

scilicet

ejus in maxillis, etc. Item, eodem Idcir- :

nicati sunt reges terrse, et inebriati sunt

co ego plorans, et oculus meus deducens qui habitant terram de vino prostitu-
aquas, quia longe factus est a me conso- tionis ejus. Iloc autem vinum signifi-
lator, convertens animam meam. cat gaudium de turpitudine prostitutio-
« Mundus autem, » hoc est, mun- nis mundanse.
dani in divitiis et ambitione viventes, Est eliam permixtum et impurnm :

quos ego argui et detestatus sum « gau- quia intus nihil habet unde gaudeat, et
debit, » tamquam de me triumphaverit, extra, deceptorio gaudet gaudio sicut :

et me deleverit, et non sit de caetero qui si aliquis via florida ducitur ad suppli-
arguat malitiam cjus : sicut, Judicum, gaudet de via, obJitus de suppli-
cia, et

XVI, 21, Philisthaei gaudebant de com- ciorum amaritudine. Provcrb. xiv, 13 :

prehenso Samsone et ligato. Sapient. liisus dolore miscebitur, et extrema

XIV, 28 : Dum Isetantur insaniunt. Pro- gaudii luctus occupat.
verb. II, H : Lsetantur cum male fece- Instabile autem est : quia deticit mun-
rint, et exsultant in rebus pessimis. do, et mundus deficit sibi. Job, xxi, 12
« autem contristabimini, » de
Vos et 13 : Tenent tgmpanum et citharam,
morte mea. Luc. xxiv, 17 Qui sunt hi : etgaudent ad sonitum organi. Ducunt in
sermones, quos confertis ad invicem am- bonis dies suos, et in puncto ad inferna
bulantes, et estis Iristes ? Joan. xvi, 6 : descenditnt. Et ideo islud gaudium con-
Quia hsec locutus sum vobis, tristitia vertilur in tristitiam. Amos, viii, 10 :

implevit cor vestrum. Convertam festivitates vestras in luctum^

<( Sed tristitia vestra, » de morte mea, et omnia cantica vestra in planctum.
" vertetur in gaudium, » in resurre- Thren. 16
v, 15
Conversus est in
et :

ctione, in apparitione, in ascensione, et luctum chorus noster. Cecidit corona ca-

maxime in sancti Spiritus missione : pitis mei.

XXIV 38
 o'Ji I). ALI{. IMAli. OUI). IM{/i:i).

Ivst uulcin ccoiilra yaudium s|uriliialc, perit puerum, jam non meminit pres-
plciiuui, vcitiui, puldiruu), cl iflcnium, siirii) pro|)ter gaudium.quia natus est
cl puruui. \ fruui quia dc vcris Itouis
;

homo iu muiidum.
iulcriorihus (|u;c suul hoiia rcyui C(clo-
VA vos igitur nunc quidem tristitiam
rum. A(l lloman. xiv, 17 : i\'0)i esl rc-
(jnton Dci cscd ch palits, sed juslilia, cl
habetis : ilerum autem videbo vos, et

pax, et (jaudiiuti in Spirilu sanclo. Isa. gaudebil cor vestrum, et gaudium ve-
lAi, 10 : (idudcns ijuudcbo in Doinino. strum nemo tollet a vobis.
l*ulclirum aulcm e.sL:([uia dc laudaliili- Kt in illo die me non interrogabitis
bus cl pulcliiis boiiis virlulum. Sapiciit.
quidquam. »
VII, 12: Ltclaiussum in oninibus, (luoniam
anteccdcbat mc ista sapiodia. l*urum lliclertio dat similc dc Irislitiajin gau-
esl : quia iiiliil alienum habet admixlum. (lium conversione.
Proverb. xi\', 10 : Cor (juod novit ama- Duo autein dicit, sciliccl, simile, et si-

ritudincin animx suw,

gaudio cjus in milis adaptationcm,
)wn misccbitur cxtraticus. Perpetuum. Similc aulcm dc trislitia primo dal di-
Psal. cxxi, 1 Lxtalus simi hi liis (fux
: ccns : « Mulier, » ([mc coiiccpit conceplo
dicla sinit niihi : iti dortium Domini ibi- seiiiiiic, « GUt)i parit, » lioc cst, cum
))ius. Ubi gaudii iium(|uam crit liuis. parturit, « tristiiiam habci, » indoloribus
Sancli eliam quadruplici Irislilia Irislun- utcri sui et angustiis. 1 ad Thcssal. v, 3 :

iur, scilicel, de peccatis propriis, de pecca- Sicui dolor iti uiero habcnti, ct no)i e/fic-

tisproximorum,de proesenti incolalu,etde gient. Isa. xxvi, 17: Sicut quaico)iccpii,

bcatiludinis dilatioiic. De primo, in Psal- cum appropitiquai ad partutn, dolois
mo xLi, 7 Ad meipsum atiima mea coi-
: clamal iti doloribus suis, sic facti sutnus.
turbata est. De secundo, ad Uoman. ix, 2 : Isa. XXXVII, 3 : Dics tribidalionis, ei cor-

Tristitiamihi mag)iaest, et co)itinuus do- reciiotiis, ct blasplicmise dies hxc : quia

lor cordi meo, scilicet pro fratribus meis. vctierutit jilii usque ad partutn, et virius

De tertio, Tobiai, v, 12 : Quale gaudium noti est pariettdi. Apocal. xii, 2 : Cla-
mihi erit, r/ui iti tcnebris sedeo, et lumen mabat pariuriens, elc.
cceli non video ? De quarto, Psal. xli, 4 : « Quia voiit hora ejus, » ut in angu-

Fuerwit mihi lacrgmai )ne<B pattes dic ac stia pariat. lla?c enim nota est malcdi-

)ioclc, dwndicitur mihi (juotidie : Ubi est ctionis Domini quia dixit, (jrcnes. ni, 16
: :

Deus tuus ? Jti dolore parics filios.

Haec ergo trislitia vertelur in gaudium. « Cum puerum, » scili-
autcni peperit
Mattli. xxA', 21 : Ititra in gaudium do- cet masculum, a jam )io)% memuiit pres-
mi)ii tui. Luc. xvi, 2.j, de omnibus his : surae. » Dolor cnim parturientis esl do-
Fili, recordare quia recepistibona i)i viia lor pressivus. YX idco vocat pressuram.
tua, et Lazarus similiter mala •.)iu)ic aU' Sed Irislilia mutatur in gaudium. Et
tem hic cotisolatur, tristitia sua versa in hoc est « Propter gaudiwn » naturale,
;

consolalioncm ct gaudium tu vero cru- : « quia )mtus est ho)no, » pignus naturse
ciaris, consolatione tua versain tristiliam fugientis, « i)i mioidum^ » in quo remu-
et lamenlum. Tob. iii, 22 : Post te))ipe- neat posteritatis successio. Luc. i, 57 et

staton tranquillwii facis, et post lacrg- ')8 : Elisabeth impletum est tempus pa-
))\aiio)xem et /leiwti, exsultationem iti- rioidi, ei peperit filium, Et audierunt
futidis. vichii et cogtiati ejus, quia magtiificavit
Domitius misericordiam sua)n cwn illa^
el congraiulabatitur ei. Genes. xxx, 12 :

•21 « Mulier cum parit, tristiliamhabel, Hoc pro bcaiiiuditie )nea : beatam
quia venit hora ejns : cum autem pe- ([uippe mc dicoit ))iulieres.
 Ii\ EVANG. JOANNIS, CAP. XVI 22, 23, 2i )U.3

Sic crgo obliviscilur pressuraB. Ad Roman \\,\) ; Christus rcsurgois cx

mortuisjam non morilur, etc. Esthcr, ix,

« Et vos igitur, etc. » 22 : Luctus atquc tristitia in hilaritatcm

gaudiumque conversa sunt. Tsa. xxxv,
Adaptat simile. « Et vos, » prapgiiun- 10 Gaudium et laetitiam obtincbunt et
: :

tibus similcs qui conccpistis Spirituni fugiet dolor et gemitus. Apocal. xxi,
sanclum, non adliuc perfectum in vobis, i : Absterget Deus omnem lacrgmam ab
« nunc quidem, » in passione mca, « tri- oculis eorum, scilicct sanctorum, elc.
stitiam habctis, » quasi jam parturicntes.
Isa. XXVI, 17 et 18 J facic tua, Domine,
:
« Et iu illo die, etc. »
concepimiis, ct qunsi parturivimus, ct

pepcrimus spiritum, scilicet salutis. Eccli. « Li illo die » plenee vestrai illustratio*
XXV, 17 Omnis plaga Iristitia cordis
: nis per Spiritum missum in vos, in lucis
cst. Chrysostomus » Magna : cst tristi- visionc et ignis, ut intus luceatis ct fer-
tia tyrannis, et multa nobis virilitale veatis, « iion mc intcrrogabitis c/uid-
opus est, ut rcsistamus huic passioni : ct qudm, quia opus non habebitis quia
)) :

quod utile est in ea castilicantes, super- omnia expedicntia ad salulcm vestram et

fluum dimittamus. » Unde, IladCorinth. aliorum, intus vobis prflesidens docebit
II, 7 Ut magis donetis, et consolcmini,
:
vos Spiritus. Jerem. xxxi, 34 : Non do-
ne forte ahurulantiori tristitia ahsorhea- cehit ultra vir proximum suum, et vir
tur qui ejusmodi est. Tristilia ergo sic
fratrem suuni, dicens : Cognosce Domi-
ralionabiliter discipulorum Christi erit. num : omnes enim cognoscent me, a
I Petri, I, l) et 7 : Modicum nunc si initiimo eorum usque ad maximu)n.
oportct contristari in variis tcntationi- Isa. Liv, 12 et 13 : Ponam terminos tuos
bus : ut multo
probatio vestrx fidei, pacem, cl universos filios tuos doctos a
pretiosior auro, quod per ignem proba- Domino. Psal. l, 8 : Incerta ct occulla
tur, etc. sapientise tuae manifestasti mihi.
« Itcrum autem vidcho vos, » in appa- Vel dicatur : « In illa die » plense glo-
ritione post Ucsurrectionem : et tunc me- riae in bcatitudine, ubi in Verbo Dei om-
lius ad lucem conceptus in vobis exibit nia non me interrogahitis
videbitis, «
Spiritus. Vel, « iterum, » ut dicit Glossa, quidquam, » quia nihil quserendum
prius tristiliam, victo impugnatorc, rc- latebit. Gregorius « Quid est quod :

munerabo : et lioc erit post mortem in non vidoant, qui videntem omnia vi-
quolibet, et in die judicii generalitcr. dent ? ».
Et iunc gaudebit cor vestrum, » quia
«

tunc parietis in lucem spiritum salutis,

quem modo parturientes liabetis. (jcnes.
« Amen, amen dico vobis, si quid
XXI, 6 : Dixit Sara, scilicet post parlum :

Risum fecil milii Dcus : quicu?nq?ie au-

petierilis Patrem in nomine raeo, da-

dierit, corridchit mihi. llisus ergo jam bit vobis.

in nobis formatis in Christo spii-itu sa- Usque modo non petistis quidquam ^fl
lutis per gloriosam immortalitatem, ge- innomine meo. Petite, et accipietis, ut
nerat nobis gaudium istud. Exod. iv, 1 i :
gaudium vestrum sit plenum.
Vidensque lc Isetahitur corde. Isa. lx, 5 :

Ha}c in proverbiis locutus sum vo- ^5

Videbis et afflues, et mirabitur, et dila-
tahitur cor tuum.
bis. Venit hora cum jam non in pro-

« Et gaudium vestrum, » quod ego verbiis loquar vobis, sed palam de

sum in spiritu salutis formatus ingloriam, Patre annuntiabo vobis.
« nemo, » dc ca^tero « tollet a vobis. » In nomine meo
illo die iu peteiis ;
^n
 :

:i96 1). \\M. .MA<;. OHl). IMLEI).

et iiori dioo vobis quia ego rogabo Pa- aliquid, apelieritis Ihitrem, » cujus olla-
Ircm de vol)is :
tus dulcescit in ipsa [)etitioiie, « in no-

amal vos, quia vos

mhie meo, » (}uod cst Salvatoris noinen
27 Ipse eniin l*al(M-
et sabitis, < dahil, » liberaliter et abun-
me amaslis, et credidislis quia ego a
dantcr, - vobis, » scilicet ad utilitatcni
Deo exivi.
vestram. »

2^ Kxivi a i^itre, et veni in mundum :

Sic crgodelerminat et ([uid petatur, ct
iterum relinquo raundum, et vado ad a quo, et qualiter dabitur, et ad quid.

Patrem. » Deprimo dicitur, iMatlh.vi, X) : Quxrite

primum rc</num Dei, el jusliliam c.jus,

Jlic inci[)il terlia pars hujus capiluli, in et lisec omnia adj icientur vohis. Iloc cniin
qua consolulur discipulos ex Iioc quod cst quid. De secundo, iMatlli. vi, )J2 :

proinplus ot paratus est ad exaudienduni Scil Pater vester quia his omnibus i/i-
oinnes pctiliones coruni. dif/elis. De teitio dicitur in Psalino lxii,

Etdividitur in duas parles : in (juaruni ")

In nomine tuo levaho manus meas.
;

])rima attcnditur exaudiendi facililas : in Iloc est in pietate et cultu nominis tui.

secundaaulcm cx hoc tanta discipuloruni Jerem. xiv, '.I : Nomen tuum invocatum
consolalio, ibi, y. 29 : Dicunl el disci- est super nos. Iloc enim nonien Salvatoris
puli ejiis : Ecce minc palam loqueris. » perfectam praetendit pietatem. De quarto
Adhuc autem, in primo horuin dicit dicitur, ad Ephes. iii, 20 Ei autem qui
:

qualuor in quorum primo ponit libera-

: potens est omnia /acere superabun-
lem exaudilionis promissionem in se- : danter quam petimus aut intellifjimus,
cundo, de eo quod petendum est erudi- ipsi gloria in Christo ,/esu. Jacobi, i, .'>

tioneni : intertio, ad petenduni temporis Dai omnibus affluenlcr, el non impro-

congruitatem : in quarto, de oninibus perat.
quse docuit innuit explanatiorem. V Vobis. » Hoc dicitur, quia quisque pro
Oicitergo :
sc petere debot. IjUC. xi, 13 : Si ergo vos,
« Amcn, amen t/ico vobis. » Duplici cum sitis mali., hona dala dare
nostis
utitur confirniatione, ut ex liberalilate /iliis vesiris, quanio magis Pater vester
Patris exauditionis habeant cerliludinem. de c(bIo dahit spiriium honum petenlibus
Marc. XI, 24 : Quxcumque oranles peli- se ? I ad Corinth. xii, 7 : Unicuique da-
tisy credile quia accipietis, et eveniet vo- tur manifcsiatio Spirilus ad utilitatem.
bis. Sic ergo quatuor notantur in verbo isto.
« Si quid petieritis, » hoc est, si ali- llujus aulcm petiti rationcm ad alia

quid est quod petitis. Quia vanum ct ma- praeterilo tcmporc petita comparat, di-

lum nihil est : bonum eliam temporale in cens.

se vanum esl. Augustinus : « Quidquid
aliter petilur quam (|uod ad vitam ccter-
quid-
tJsque modo non petistis
nam ccdit, nihil petilur : non quia res om-
nino nihil est, scd quia in tantte rei coni-
quam, elc. »

paralione quidquid aliud concupiscitur,

iiihil est. Neque enim ulla res esthomo, modo, » quia iinperfccti el, ani-
« Csciue

de quo dicit Aposlolus, ad Galat. vi, 3 : males fuislis, non scivistis quid petcndum
Si quis existimat se aliquid esse, cum crat. Et idco usque adhuc « non petistis
nihil sit, ipse se seducit. In comparatione quidquam, » boc est, quod aliquid sit,
spirilualis hominis qui scit gralia l)ei se « in nomine meo, » quia nescivistis. Ad
esse id quod cst, quisquis vana praesu- Roman. viii, 26: Nam quid oremus , sci-

mit, nihil pclit. » Idco dicit : « Si quid, » cut oportet, nescimus : sed ipse Spiritus
hoc cst, si hoc quod pctitis est quid sive poslulut pro nobis gemitibus inenarrabi-
 liN KVANC. JOANMS, CAP. XVI-2i, 25, 2G. o07

Ubm. Glossa, lior est, docet nos sic orare bile est luceredivinum radium nisi sacris

et postulare, velaminibus circumvelatum.

CoNTRA hoc tamen videtur esse illud Unde quod dicit hic : a Hxc, »non de-
Matthsei, xx, 21 Dic ul sedeant hi duo: monstrat immediate dicta, sed omnia
/iHi mci, lauis ad dexleram tuam^ et quae a principio doctrinre suae dicta sunt.
unus ad sinistram in regno tuo. Haec enim omnia talibus proverbialiter
Sed ad hoc dicitur, quod mulier hcec oportuit proponere. Psal. Lxxvn, 2 :

humanum aliquid fuit passa. VA putabat Aperiam in parabolis os meuni : loquar

Christum illico rej^naturum in regno hu- propositiones ab initio.
mano, et ideo hoc pctiit. Et hoc fuitnon Sed quod dicitur, Malth. xiii.
objicitur

quid, sed nihil petere. Et ideo Cliristus 1 1Vobis dalumest nosse mgsterium re-
:

dixit : Nescitis ([uid petatis II ad Corinth.. gni coelorum, illis autem non est datum,
IV, 17 : Idenini quod in preesenti est mo- nisi in parabolis seu proverbiis.
nientaneum et leve tribulationis nostrag, Sed ad hoc dicendum, quod inveritate
supra modum in sublimitate xternum status discipulorum ut tunc, fuit ut in
glorisepondus operatur in nobis. Pondus parabolis proponeretur eis m^^^sterium
ergo est, quod aeternum est. Ergo nisi regni Dei : quia aliter intelligere nonpo-
hoc pelatur, non habel pondus quod pe- tuerunt. Sed quod dictum est : Vobis da-
titur. tum est nosse, non dicitur ideo, quia

Et hoc est quod subditur :

tunc perfectionem sensus habuerunt ad
intelligendura, sed quiaintelligere aliqua-
(( Petite, et accipietis, ut gaudium liter inceperunt. Et hoc in adventu Spi-
vestrum sit plenum. ritus sancti impletum est.

Et ideo hic dicitur :

Hoc enim est quid petere. Hoc autem « Hcec, » scilicet omnia quse dixi vobis,
est gaudium supereffluens, et intus im- « inproverbiis locutus sum vobis, » docens
plens. Luc. vi, 38 : Mensuram bonam, et vos de divinis per humana: sed « venit
confertam, et coagitatam, et superefftuen- hora, » hoc est, jam in veniendo est, sive

tem, dabunt in sinum vestrurn. Matlh. illa hora sit Spiritus sancti receptio, sive
XXV, 21 : Intra in gaudium domini tui. seterna in heatitudine visio, « cumjam
Quia enim supereffluens est^ ideo non in- non in proverbiis loquar, » sed per in-
trat, ipsum.Tamen implet
sed intraturin ternam Spiritus acceptionem, et beatitu-
intus mensuram bonam ad naturae capa- dinis in mea Resurrectione demonstra-
citatem, confertam ad meriti mensuram, tionein i^sed palam, » per eam qua me
:

et coagitatam ad spei exspectationem, et Pater clariticat lucem, « de Patre annun-

supereffluenlem ad divinae largitatis im- iiabo vobis. » Isaiae, xxxui, 17 : Regem in
mensitatem. Hoc est ergo gaudium ple- decore suo videbunt. Psal. lxxxvui, 16 :

num. Domine, in lumine vullustui ambtila-

bunt. In lumine enim ostensum parabola
(( Ha^c in proverbiis, etc. » non indiget. I Joannis, m, 2 : Similes ei

erimus, quoniam videbimus eum sicuti

Tangit hic temporis congruitatem ad est. Joan. i, ol : Videbitis coelum aper-
petendum magna. Hactenus autem cum tum, Angelos Dei ascendentes
et et de-
animales erant, magna eis proponere non scendentes supra Filium hominis.
poluit, sed in proverbiis erudivit. Est au-
tem proverbium sermo aliud sonans, et « In illo (lie in nomine meo pete-
aliud intendens. Et sic de divinis iiacte- tis, etc. »

nus locutus est Dominus. Quia, sicut di-

cit hionysius, nobis carnalibus impossi- aln illo die,» magnificae claritatis. Psal;
 »

oOS n. A\A\. MA(1. OKI). IMl/Kl).

cxvii. 2i : /AvT rsf (Hcs (jKtiin /ciil homi- « 1'J.rivi » pcr aiternain generalionem,
uiis: exsullnmis, el lielemur in cti. VA lioc « a l^iilrc, et veiii, » assumpta carnc,
est quartuin uhi ca (ju;c dixil, cxplanat. « /// mundum, » visibilis factus modo.
nomine ineo, » quod esi supcr
« /// ,loan. VIII, 42 : /'Jgo enim ex Deo processi,
onine noincn, quod vol)is lunc erit agni- ef veni.

tuni, « pclelis » cl videbitis qnod in sa- : « Iteruin rclinquo mundum, » non

cranicntis et oralionibus Palcr nomen tamen relinquo carnem quam assunipsi
lioc lionorilicabil iuonmibus exaudicndo. dc mundo, « el vado ad Palrem, » pcr
Ad llcbr. V, 7 : Kxmtdilus esl prn sua Asccnsionem. Iloc si{^nalum est, fjcnes.
reverentia. XXXV, 1. ubi dicitur : Locutus esl Dciis
Qualitcr autcni oninia pnedixit, expla- ad Jacob : Surge, ascende liethel, et ha-
nans Kt non dico vobis quia ego
dicit : « bila ibi. Jacob enim luctator (ihristum
rogabo Patrem pro vobis.y) Quamvis enim sijjnat, qui lucla expugnavit mortem et
rogem_, non lamen est necesse quia : diabolum. Helliel autem domus Dci in-
mcrita veslrae charitatis et fidei pro vobis terpretalur ad quam luclalor noster in
intcrpcllabunt. die Ascensionis cum animabus sanclis
I^]t hoc est quod dicit : ascendit, ct ibi ad dexteram Patris habi-
tavit. (icnes. xxxi, 13 : Nunc ergo surge,
« Ipse enim Pater amat vos, etc. et egredcrc de tcrra hac, revcrtcns in ter-
ram nativitatis tux.
« Tpse Pater, » cujus aHectus ad vos
dulcissinius cst, amat vos. » II Hcf^^-um,
«

1, 20 : Sicut mater unicum amat filium, « Dicunt ei discipuli ejus : Ecce

ita te diliyebam. Isa. xlix, 15 : Num- nunc palam loqueris, et proverbium
quid mulier infantem
oblivisci potest
suum, ut non misereatur filio tderi sui ? nullum dicis.

Et si illa oblila fuerit, ego tamen non Nunc scimus quia scis omnia, et

obliv iscar tui. iion opus est tibi ut quis te interro-

Quia vos me amastis. » Conjunctio
« get : in hoc credimus quia a Deo
([uia non est causalis, sed quamdam existi.
signi dat rationem et est sensus lioc
: :

Respondit eis Jesus : Modo credi-

quod me amastis, signum est quod Pa-
lis?
ter amat vos. Proverb. viii, 17 Ego :

diligentes me diligo. Merito ergo hujus Ecce venit hora, et jam venit, ut

cliaritatismeremini cxauditionem. dispergamini unusquisque in propria,

« Et credidistis. » Ecce meritum fidei. et me solum relinquatis : et non sum
« Quia ego a Deo exivi, » slcut natus ab
solus, quiaPatermecum est.
ipso, Haec enim est lidcs quae meretur
HcBc locutus sum vobis, ut in me
exaudilioncm. Et hoc est quod dicit :

Et crcdidislis quia cgo a

pacem habeatis. In mundo pressuram
« Deo exivi. »
Joan. XI, 27 l'Jgo credidi quia habebitis : sed conhdite, ego vici
:
tu es
Christus, Eilius Dei vivi, qui in hunc mundum. »

mundum venisti : ad exteriora factus

visibilis, cum esses invisibilis. Haruch, Ilic incipit pars quae cst de discipulo-
111, 38 : In terris visus est, ctc. rum consolationo.
Exilum aulem illum declarat, dicens : Tanguntur autem hic tria : quorum
primum est professio discipulorum quod
« Exivi a Palre, et veni in mundiim, sinl verbis Domini consolati. Sed quia
"e(c. »
secundo
adhuc de se erant deccpti, ideo
 TN EYANG. JOANNIS, CAP. XVT-29, 30, 31, 32. 599

ponilur instructio, quod adliuc erant in- et iiovit. Joan. xxi, 17 Domine, lu om-:

tirmi. Ne autem ex indrmitate vacillent, nia nosti. Job, xui, 2 Nulla le lalet :

lertio ponitur qualiter in Christo debet cogitatio.

esse confirmati. (' Et » ideo « non opus esl tibi, » qui
Jn primo tria : in quorum primo laus scis omnia, « ut quis te interroget : »

ponitur doctrinae Cliristi : in secundo, quia antequam interrogeris, scis quod

confessio omnia scienlis Ciiristi J)ei : in quilibet desiderat quaerere. Joan. ii, 2o :

tertio, perfectio tidei. Opus non erat ut quis testimonium

ei

« Diciint » ergo « ei discipuli, » ex perhiberet de homine : ipse enim sciebat

verbo quod ultimo dixit instructi. Est quid esset in homine. Eccli. xxiii, 28 :

autem hoc verbum, quoniam venit hora Intuentes in ahsconditas partes.

cuni jam non in proverbiis locuturus " In hoc » infallibili signo « credi-
esset : quia hoc Itctanter exspectabant, mus, » non tainen adhuc firmiter, « qiiia
ut aperta visione viderent mirabilia de a Deo, » scilicet Patre, « existi » per ge-
reg^no Cliristi. neralionem.' Joan. ix, 33 : Nisi esset hic
« Ecce nunc palam loqueris, » scilicet a Deo, non poterat facere quidquam.
quod non modo, nobis ea quae
in futuro, Ttem, iii, 2 Deo venisti
: Scimiis quia a
promisisti ostendas de Patre. Semper magister nemo enim potest hxc signa
:

enim exspectavimus ut nunc ostenderes. facere quse tu facis, nisi fuerit Deus
Ad Roman. x, 20 : Palam apparui iis cum eo.
qui me non interrogabant '. T*sal.

T.xxxviii, 20 : Locutus est in visio)ie « Respondit ei Jesus. »

sanctis tuis.
Et proverhium millum dicis, » sed
« Reducens ad suiipsorum cognitio-
expresse promittis, quod te et Patrem ncm sicut et Petrum, supra, xiii, G et
nobis in proximo ostendes. Matth. xi, seq.
25 : Abscondisti hsec a sapientibus et Modo credisti, »
« ut parvuli et tem-
prudentibus, et revelasti ea parvulis. porales ? De parvulis dicitur, Matth. xiv,
Augustinus tamen dicit, quod dixe- 31 : Modicse fidei, quare duhitasti? De
runt hoc discipuli non intelligentes ser- temporalibus, Luc. viii, 13 : Ad tempus
monem Christi. Tllt usque adeo non credunt, et in tempore tentationis rece-
intellexerunt. Et quod etiam nonintelle- dunt.
xerunt se liunc sermonem non intelli-
gere, et reputabant palam esse quod pa- « Ecce venit hora. »

lam non erat, et sine proverbio esse

quod per proverbium dictum erat. Unde Jjucae, xxii, 33 : Ilsec est hora vestra,
Glossa : « T*alam loqui ststimant, cum et potestas tenebrarum.
dictorum ejus nequeant comprehendere Et jam venit, » hoc est, jam in pro-
«

mysteria : quia quidquid audierunt, ad- ximo instat per Judam traditorem et
huc erat illis in proverbium. » Prior Juda^orum ministros, qui vcniunt ut me
expositio melior esl et planior. capiant. Haec est enim hora praefinita :

quia omnia completa sunt usque ad cap-

« Nunc scimus quia scis omnia. » tivitatein et passirmem. Jam enim data

est malis in me licentia. Joan. xui, 1 :

Per hoc quod nosli occulta cogilatio- Sciens Jesiis quia venit hora ejus ut
nuui antequam a te qusernnt (\\\x ne- : transeat ex hoc mundo ad Patrem. IT ad
mo scire potest nisi Deus qui scil omnia Thessal. ii, 7 : Nam m.i/sterium jam ope-

^ Cf. Isa. Lxv, 2.

 r?
«;o(i n. ALB. MAG. OHI). PILED.
\
ratur iiiiqiiitatis. Isa. xxxvii, 3 : Die.s « ut in me » manendo sicut palmes in
trihulationis, et correclionis, rt hlasjihc- vite, « pacem habeatis, » in corde : quia
mix, dies Iin'c. haec est pax
ad Deum, et vestra, et

a Ut disper;janiini unusquisque in conscientiam, et nihil in conscienlia tur-

propria, » quia non esl qui vos congro- balionis habcatis pro persecutionibus
gel in ununi sicul ego feci. Isa. lui, : meis vel vestris. Unde (llossa : « Haec
Oinnes nos c/uasi oves erravimus, unus- estpax pro qua Christiani sumus, pro
f/uis(/ue in viam suam declinavit : et qua sacramenlis imhuimur, pro qua
posuit Dominus in eo iniquitates om- erudimur omnimodo, pro (jua Spirilum
nium nostrum. 111 Heguni, xxii, 17 l\on : pignus accepimus, pro qua in eum
Jiahent isti dominum, revertatur unus- credimus et speramus et amore ejus
f/uisque in domiim suam in pace. accendimur. Haec est in pressuris li-

« I£t me solum relinquatis, n passio- beratio et consolalio, ut in hoc fine fe-

nibus et voluntali tortorum derelictum. liciter regnemus. »

JMatlh. XXVI, 31 : PercuUam pastorcm, In hoc ergo sermonem concludit. Ad

et dispergentur oves gregis. Zachar. xiii, Philip. IV, 7 : Pax Dei, qux exsuperat
7 : Percute pastorem, et dispergentur omncm sensum, custodiat corda vestra,
oves. etc. Isa. Lxvi^ 12 Ecce ego declinabo :

« Et non sum solus, » lioc est, homo super eam quasi fluvium pacis. Ad
privatus et purus, « quia Pater, » per Ephes. II, 14 : Ipse enim est pax nostra,
unitatem substantiiE divinae et insepara- qui /ecit utraque unum.
bihtatem, « mecum quod in
est : » ita

passione et in morte fortitudinem suam « In mundo pressuram habebitis,

in mirabilibus ostendet. Josue, i, o : etc. »
Non dimittam, nec derelinquam tc.

Joan. viii, Qui me misit, mecum

29 : « 1)1 mundo, » mundana diligentium,
est, et non relinquit me solum, quia ego, i( pressuram hahebitis,)) sicut vobis prae-
quse placita sunt ei, facio semper. dixi. Jacobi, ii, 6 : Nonne divites per po-
Sed contra ]ioc esse videlur quod di- tentiam oppriment vos, et ipsi pertrahcnt
cilur, Matth. xxvir, 4<), et in Psalmo vos ad judicia? Haec tamen pressura
XXI, 2 : Deus, Deus meus, quare me de- non est contraria paci.

reliquisti ? etc. <( Sed confidite » animo forti confi-

Sed ad hoc dicendum, quod non dixit dentiam habete, quse est fortitudo animi
Christus ibi se esse a divinilale dereli- cum spe vincendi pericula, quia « ego »

clum, sed polius humanitatem esse dere- jam pro vobis, « vici mundum, » quia
lictam a defensionis divinae prffisidio :
non praevalebit de caetero mundus conlra
quia tribulationibus et passionibus tunc vos^ nec promissione divitiarum, nec
deitas exposuerat liumanilatem, quam illectione delectationum, nec ambitione
tamen numquam deseruit per societalem honorum, nec comminatione poenarum.
unionis. Ad Hebr. xi, 33 : Sancti per fidem vice-
runt regna, operati sunt justitiam,
« Hsec locutus sum vobis, ut iri me adepti sunt repromissiones. I Joannis, v,
pacem habeatis, » 4 : IJagc est victoria quse vincit mundum,
fides nostra.
« Hxc locutus sum vohis, » scihcet Sic ergo conclusus est sermo quo dis-

omnia quaecumque dixi in sermone isto, cipulos confortavit, etc.

 1

Ii\ EVANG. .lOANiXIS, CAP. XVII. 001

CAPUT XVII.

Oratio Clvisti ad Patrem pi'o utriusque ciari/icatione, pro discipulis et iis qui
per illos in ipsum essent credituri, ut serpentur a malo, et omnes sint unum,
mundusque cognoscat ipsum fuisse a Patre missum.

1. Haec locutus est Jesus, et suble- 10. Kt mea omnia tua sunt, et tua
vatis oculis in coelum, dixit : mea sunt : et clarificatus sum in
Pater, venit hora, clarifica Fi- cis.

lium tuum, ut Filius tuus cla- 1 . Et jam non sum in mundo, et hi

rificet te : in mundo sunt, et ego ad te

2. Sicut dedisii ei potestatem omnis venio. Pater sancte, serva eos

carnis, ut omne quod dedisti ei, in nomine tuo, quos dedisti
det eis vitam aeternam'. mihi, ut sint unum, sicut et

3. Haec est autem vita aeterna ut : nos.

cognoscant te, solum Deum ve- 12. Cum essem cum eis, ego serva-
rum, et quem misisti. Jesum bam eos in nomine tuo. Quos
Christum. dedisti mihi, custodivi^ et nemo
4. Ego te clarificavi super terram : ex eis periit, nisi filius perdi-
opus consummavi^ quod de- tionis-, ut Scriptura implea-
mihi ut faciam.
disti tur'.
5. Et nunc clarifica me tu, Pater, i3. Nunc autem ad te venio, et ha;c
apud temetipsum,claritate quam loquor in mundo, ut habeant
habui, priusquam mundus esset, gaudium meum impletum in
apud te. semetipsis.
6. Manifestavi nomen tuum homini- 14. Ego dedi eis sermonem tuum, et
bus, quos dedisti mihi de mun- mundus eos odio habuit, quia
do. Tui erant, et mihi eos de- non sunt de mundo, sicut et ego
disti : et sermonem tuum ser- non sum dc mundo.
vaverunt. i5. Non rogo ut toUas eos de mundo,
7. Nunc cognoverunt quia omnia sed ut serves eos a malo.
quae dedisti mihi, abs te sunt : iG. De mundo non sunt, sicut et ego
8. Quia verba quae dedisti mihi, dedi non sum de mundo.
eis : et ipsi acceperunt, et cog- 17. Sanctifica eos in veritate. Sermo
noverunt vere quia a te exivi, et tuus veritas est.
crediderunt quia tu me misisti, 18. Sicut tu me misisti in mundum,
9. Ego pro eis rogo. Non pro mundo et ego misi eos in mun-
rogo, sed pro his quos dedisti dum.
mihi, quia tui sunt. 19. Et pro eis ego sanctifico mcipsum.

' Matth. xxvm, 18. * Psal. cvni, 8.

2 Infra, xviii, 9.
602 I). A\M. MA(i. OIUX PR/En.

ut sint ct ipsi sanctificati in vc- misisti, et dilcxisti eos, sicut et

ritatc. me dilcxisti.
20. Non pro cis autcm rogo tantuni, 24. Pater, quos dedisti mihi, volo ut
scd ct pro cis qui credituri ubi sum ego et illi sint mecum,
sunt pcr verbum eorum in mc, ut vidcant claritatem meam
2 1. Ut omncs unum sint, sicut tu, quam dcdisti mihi : quia di-
Patcr, in me, et ego in tc, ut lexisti me ante constitutionem
et ipsi in nobis unum sint : ut mundi.
crcdat mundus quia tu me mi- 25. Pater juste, mundus tc non cog-
sisti. novit. Ego autem cognovi te :

22. Et ego claritatem quam dedisti et hi cognoverunt quia tu me

mihi, dedi eis : ut sint unum, misisti.
sicut et nos unum sumus. 26. Et notum feci eis nomen tuum, et
23. Ego in eis, et tu in me, ut sint notum faciam, ut dilectio qua
consummati in unum : et cog- dilexisti me, in ipsis sit, et ego
noscat mundus, quia tu me in ipsis.

nem : in quarto, redit ad instantem apud

Patrem orationem.
In prinio horum tangit sex : in quo-
IX CAPIIT XVII .lOANNIS rum primo tangil quod pertinet ad
istius cum proecedentibus ordinis conti-
ENARRATIO. nuitatem, dicens :

« ad erudilionem sanctitatis a
H(BC »

principio sermonis usque huc, « locutus

« Ha^c locutus est Jesus, et subleva- estJesns, » auctor salulis. Proverb. xxx,

tis ooulis in coBlum dixit : Pater, ve- .^ : Omnis sermo Domini ignitus clypeus
est Sed quia omne
sperantihus in se.
nit hora, clnrifica Filium tuum, ut
quod docet sermo divinus, impetrandum
Filius luus clarificet te. »
orationem, ideo ut
est per devotionis
exemplum det nobis, recurrit ad oralio-
Ilic incipit Verbi manifestalio per ora- nem ut ea quae docet impetrentur.
lionis suflragium quo suis manifesta- Et ideo sequitur :

tur.
DiviLlilur aulem in duas partes : in « Et sublevatis oculis, etc. »

quarum prinia ad uliHtalem suorum a

Patrc pelit suae claritalis manifestalio- Hoc secundum, ad orationis perli-
est

nem : in secunda auleni, per quos ista nens devotionem sublevatio enim ocu-
.•

munifeslatio lacienda est, petit sanctita- lorum devolionem in orante prsetendit,

tis condrtnationem, ibi, y. G : Manifesta- et fiduciam impetrandi, et directionem
vinomen luum liominibus. intentionis. De primo, Thren. iii, 41 :

In prima harum dicunlur qualuor in : Levemus corda nostra cum manibus ad

quorum primo ponit id quod perlinet ad Dominum in coelum. II Paralip. xx, 12 :

oralionis dcvolionem iii secundo, ponit : Cum ignoremus quid agere debeamus,
pctiti expressionem in tertio, meriti : hoc solum habemus residui, ut oculos
propler quod exaud.endus est allegatio- nostros dirigamus ad te. De sccundo.
 IN EVANG. JOAiNNIS CAI'. .XVII-1. 003

scilicct, impelrandi (iducia, Joan. xi, 41 Pater noster, qui es in codis. Omnia
et 42 : Jesns autem, elevatis siirsum ocu- enim quse petit^ in voto Palris constiluit.
lis, dixit : Pater, gratias ago tibi quia Mattli. xxvi, 42 : Fiat voluntas tua.
audisti me. Ego autem sciebam cjuia Patris enim nomen consonantiam sonat
semper me audis, Psal. cxxii, 1 : Ad tr cum orante. Sapient. xvi, 21 Substan- :

levavi oculos meos, (jui hnbitas in coslis. tia tua dulcedinem tuam quam in filios

De tertio autem dicilur in Psalmo cxl, 2 : habes ostendebat, el uniuscujiisque vo~

Dirigatur oratio mea sicut incensum in luntati deserviens, ad quod ciuisque vole-
conspectu tuo : elevatio manuum mea- bat converlebaiur Quia Pater dulcedinis,
.

rum sacrificium vespertinum. et Pater gratiae omno petitum ad volun-

CoNTRARiuM auteiTi vidctur dici pcr tatem et utilitatem convertit filiorum.
illud Job, XXII, 2!) : Qui inclinaverit ocu-
los, ipse salvabitur. Luc. xviii, 13 : No- « Venit hora. »

lebat nec oculos ad coelum levare.

Sed ad hoc dicendum, quod aliud est Hoc est quartum, quod cst impletio
in oratione peccaloris, et in oratione congrui tomporis ad exaudiendum, jam
Salvatoris, et in oralione viri jusli. complelis sacramentis quae ad hoc im-
Peccator enim indignitatis suae sibi pleri debuerunt divina prtelinitione. Non
conscius, non prsesumit quod ad locum est autein ha^c hora falalis, ut in anleha-
sanctitatis respeclum slaLim dirigat : et bitis diclum est. Unde Glossa dicit :

ideo humiliter vilitatem suam recogno- (( Venit hora quam tecum constituit. »

scendo, oculos dcprimit. In oratione Ma- [sa. XLiv, 8 : Tempore placito exaudivi
nassae : Non sum dignus inlueri et adspi- te, et in die salutis auxiliatus sum tui,
cere altitudinem coeli, prx multitudine etc. Psal. Lxiv, 12 : Benedices coronse
iniquitatum mearum... : quia excitavi anni benignitatis tUcS.
iracundiam tuam,et malum coram le feci.
In oratione autem Salvatoris, dignatio « Clarifica Filium tuum. »
i est quod pro suis orat : et ille ad locum
dignitatis respiciendo, suos dirigit, quos Hoc quintum istius partis, ut Filius
est
etiam praesidio orationis cxtollit. Job, clarificelur. Cum autem in se secundum
XL, .")
: Circumda tibi decorem, et in su- divinam naturam clarior csse non potest,
blime erigere, et esto gloriosus, et spe- et secundum naturam assumptam plenus
ciosis induere vestibus. claritate gratiae ab instanti conceptionis

I In oratione autem justi, humiliatio sui exstiterit, sicut, Joan. i, 1 i, dicitur : Vidi-
est in corde, et in oculis respectus fidu- mus gloriam ejus, gloriam quasi unige-
ci«, qui procedit ex confortato corde. Et niti a Patre, plenum gratise el veritatis :
ideo utrumque est in illo laudabile. Da- oportet quod haec claritas quam petit,
niel. xiii, .'5.^ : Susanna flens suspexit petatur ut (iat ab hominibus. Et hoc
ad cwlum : enim cor ejus fiduciam
erat duobus modis : uno modo, ut et membra
habens in Domino. mystica ejus clarihcentur, et tam claro
Hoc est ergo : (( Sublevatis oculis in capiti congruant : et secundo^ ut claritas
coeium. » nominis tam secundum humanita-
Filii

tem quam secundum divinitatem ejus

« Dixit : Pater. » omnibus manifestetur. De prima claritale
dicitur, Joan. xiii, 31, ubi unum mem-
IIoc est terlium istius partis quo
in bruni exlra congregationem lidclium,
adulli nomino, Palris orationem incipit : tamquam putridum et fcetidum ejectum
ut oslendal quoniam omnia Patri et li- est Nunc clarificatus est Filius hominis.
:

beralilali Palris attribuit. Matth. vi, !l : De secunda clarilate dicitur, Joan. xii,
(104 n. \u\. MAo. oiii). i»i{.i<:n.

23 : ]'cni/ hora ul cldrificetKr Filius lio- buinanaiu naturam omnil)us bonis cerlus
rnitiis. lloc cnini dicluiii osl quando (lcn- et plenus luit : et illius non cst orare,
liles notitiain riiiristi liabore (lesiiloia- s(;d potius gratias agere.
l);iul. l)o ulioquo
modoruin crf^o istoruin Adhuc aulom, orans ost inforior eo
dicilur Clarifica Fi/iuin tuum. »
: « quem oral Kilius autem non
: est infcrior
Sextuni autom ot ultimum ost islius l*atro. Et sicstatus oranlis non fuit Cbri-
partis quod adjungit : sli stalus ut noster. Si forte aliquis dical,
quod humana natura in Cbristo oravit.
« LU Filius tiius olarificet le. » IIoc omnino (^st inconvcnicns qiiia ab :

illo uon potuit clarificari in lidc bomi-

« Ut Filius tuus, » (liclis modis clari- num. J"'idcs enim non est nisi de divinis.
ficatus et in notitia multorum ot puritato Adbuc autom, por illaui non fuit Pater
membrorum, « clarificct te, » quia in in nominc Patris clarificalus quia Pater :

hoc etiam in credontibus tu elevatuseris, est Filii i*atcr in natura divina.

ila quod nomen Patris, quo mibi Paler Ad hoc dicendum, quod Filius secun-
es, omnibus in me clarum apparebit ct : duin quod erat in humana natura fecit
sic a claritate mea procedalur in tui no- hanc orationem.
minis claritatem. II ad Corinlb. iii, 18 : Ad primum ergo dicendum, quod in
In eamdem imaginem trans/ormamur a se Filius non indiguit, nec etiam indiguit
claritate in claritatem, tamquam a Do- in nobis : sed nos indiguimus ut in lide
mini Spiritu. nostra clarificarotur : et boc pro nobis
Videtur autem contrarium hujus quod pelivit. Ifoc enim non adbuc a Patro ba-
dixit, .loan. v,-4l : Claritatem ab homi- bitum fuit.
nibus no?i accipio. Ad aliud dicendum, quod (jbristus se-
Adhuc aulom, .loan. viii, .'iO : Ego non cundum quod bomo statum babot oran-
qusero gloriam meam : est qui quserat, et lis, et secundum quod Deus slalum habet

judicet. cum Patre exaudientis. Et sic patet, quod

Sed ad hoc dicendum, quod non qupp- oravit et orare potuit ut tam secundum :

rit claritalem qu« procedit vel procedere naturam divinam quam secundum huma-
potest ab hominibus : quia haec est vana. nam mundo clarilicetur.
Necquaerit gloriam humanam : quia haec V\ sic patet solutio ad totum.
est vanior. Sed quaerit clarilatem, ut
Deus glorificetur vel clarificetur : quia
haec est vera. Est enim dignus Deus ut '< Sicut dedisti ei potestatera omnis 9'
sic clarificetur. VX quaerit gloriam Dei, ut
carnis, ut omne quod dedisti ei, det
in omnibus finibus torrarum Deus glori-
ficetur
eis vitam a^ternam.
quia hoc pertinet ad Dei cultum.
:

Tob. xiii, 13 Lucc splendida fulgehis, Ha^c est autem vita a^lerna : ut Vf
:

et omnes fines terrse adorahunt te. Isa. lx, cognoscant te, solum Deum verum, et
19 : Erit tibi Dominus in lucem sempi- quem misisti, Jesum Ghristum.
ternam, et Deus tuus in gloriam tuam. li^go te clarificavi super lerram :

Sed hic inducitur quaestio de orantc

opus consnmmavi, quod dedisti mihi
orationem istam. i\on enim est orare nisi
ut faciam.
indigentis. autem qui esl divina
Kilius
persona nullo indiget. Sed forsan dicat Et nunc clarifica me tu, Pater, apud
aliquis, quia Chrislus socundum buma- temetipsum, claritate quam habui,
nam naturam oravit. priusquam raundus esset, apud te. »

Adbuc vidctur, quod non erat suum

orare : quia ctiam Chrislus secundum Hicsecundoponit petiti expressionem.
 .

L\ EVAMl. JOAAMS, CAP. XVlI-2, 3. 603

Kl laugit Iria : lormarn qua peLil, et 27 : (Jninia mihi tradita siint a Patre
pelituni, et petiti determinationem. mco. Matth. xxviii, 18 : Data esl mihi
Formam tangit cum dicit : « Sicid dc- omnis potestas in coclo et interra. Et ideo
disti ei, » Filio ab seterno, « potestatcyn statim sequitur, ibidem, y. JD : Kuntes
omnis camis, » hoc est, omnis hominis ergo, docete omnes goites, baptizantes
qui cst caro : sicut et ipse Filius ideo eos in nomine Pairis, et Filii, el Spirilns
caro faclus est, ut potestas regni ejus et sancti.
claritas ejus sit in eis. Psal. u, 8 : Poslula Et ideo ohjiciunt hic quidam, Quia si

a me, et dabo tibi Gentes hseredilatem data est jam Filio potestas, ut testantur

k tiiam, et
terrse.
tuam terminos
possessionem
Fratribus cnim per omnia voluit
aucloritates
(rustra orare ut detur.
jam inductae, lunc videtur

similari quibus erat claritas ejus mani- Ad hoc autem nihil diflicilo est respon-

festanda. Ad Hebr. ii^ 1 i : Quia cr/jo dere, quia ab aeterno per prsedestinatio-
pueri communicaverunt carni et sanyui- nem Deo homini datum nihil proliibet a
ni, et ipse similiter participavit eisdem, Patre ut manifestetur et impleatur in
ut per mortem destrueret eum qui kabe- elfectu. Isa. xlix, G : Parum est ut sis
bat mortis imperium. Sic ergo seterna milii servus ad suscitandas tribus Jacob,
praedestinatione Filio hominis dedisti po- et f.vces Israel convertendas : ecce dedi te
testatem omnis carnis ut regat eos et le- inlucem Gcntimn, ut sis salusmea usque
gem ponat eis. Psal. lxxxi, 8 : Siirge, ad e.Ttremurn terrsB. .lodm.xm, 3 Omnia :

Deus, judica terram, quoniam tu haere- dedit ei manus. Psal. xciv, 4

Pater in :

ditabis inomnibus gentibus. In manu ejus sunt omnes fines terrse. Est
Queeritur aulem, Quare dedit ei pote- autem conveniens omni bono regi ut suis
statem omnis carnis potius quam ani- benefaciat et suos vivificet. Lucae, xxn,
mse? 25 Qui potestatem habenl super eos,
:

Ad hoc dicendum, quod caro defecti- benefici vocantur. Et ideo dicit quod om-
bilis est causa corruptionis. Et ideo in nibus suis det vitam ceternam nunc in
carne reducta ad graliam, major apparet causa, et in futuro in rei perceptione.
virtus gratiffi. Unde sensus est : « Sicut Joan. x, 10 : Ego veni ut vitam habeant,
dcdisti, » seterna praedestinatione, « pote- et abundantius habeunt. Et, ibidem,
statem » gratiai fidei « omnis carnis, » y. 28 : Ego vitam seternam do eis.

quia caro quie principium est et causa

omnis corruptionis reformatur. Ideo « Hsec est autem vita seterna, etc. »
I
enim, sicut dictum est supra, i, 14, Deus
Verbum caro factum est, ut homo caro Hic tangit petiti declarationem. « Est
reformaretur ad Deum : et Verbum caro autem vita hsec seterna, » per causam et
factum descendit, ut caro per Verbum substantiam, « ut cognoscant, » cogni-
ascenderet in Deum. « Sicut ergo dedisti tione gratiae hic et gloriae in futuro, « le,

ci potestatem f) h.i\i\Q. iwoi 'n\ ordimQ prae- solum verum Deuni. » (jOgnitio enim
destinationis, ita imple et opere et mani- luminis est intellectivi : quae cognitio, vel
festatione. gratiae vel gloriae est, non potest esse nisi
affectiva, et Iiaec est cognitio amati. Sa-
« Ut ornne quod dedisti ei, » ^\Q,xA.\.y ,'6 : Nosse te,consummata justi-
iia est : et scire justitiam luam el verita-
Subjiclendum in fidei devotione, « det tem tuam, radix est immortaliiatis
eis, » per meritum fidei, « vilam seter- Vivcre enim vita intellectuali, est cogno-
nam : » ita quod non solum in Judaea sceresecundum actum complelum et :

notus sit, sedad orlu solis usque ad occa- hoc non est nisi in summo vero, ct in
sum laudabile nomcn ejus fiat. Mattli. xi, sumino bono. Sapient. vi, 22 et 23 Di- :
fiOO I). AMt. .MA(.. OHI). VW.VA).

/i(/i/(' saf/icniidiii, ut in pcrprluuin rcf/nv- pro corto iii oiatiouc (Ibristus lilloraiilor
lis. l>Hi(jilc lunicn sopicnluv^ oinncs (jui loquilur iK- liac vita graliai^ por maiii-
prxestis po/mlis : ([uiii Iuiikmi sapiciiliie fcstationom diviui et incommunicabilis ot
legcs facit porfoctos. veri nominis manifoslaiidi.
Dioit aulciu : « 'J'c, soluni Deum, » ut tamcn (piidam, Quare banc
Oiijiciunt
notetur quod intcllij^ibile in quo vivitur perfeclionom uon ponit iii diloctione :

pcr co^nitioucm, cst incoiumunicabilo, cum diioctio disceinat intor lilios reffui ot
ct lioc csl Dous : quiu nullus aiius osl lilios j)orditi()nis?

Dous per substantiam, olsi parlicipalivo, VA dicuut, quod diloctio non distinguit
sive nuncupative, sivo 0})inativc Dcus iutor viam ot palriam, quia lam in via
dicitur. Participativc, ut Sancti. Psal. quam in patria mauel cJiarilas. Cognilio
Lxxxi, () : Ego dixi : Dii cslis. Xuncupa- autem dislinguit : quia cognilio vice cx
tivc autom, ut Drwlali. l:lxod. vii, 1 : parte est, cognitio autom patriae est per-
Constitui te Dcuiii /'/laraonis. Opinative, fecta, et de illa dicunt quod loquitur liic.
ut idola. Psal. xcv, 3 : Ornnes dii (jen' Sed penitus niiiil valel : quia tanto ma-
tiuni dsenionia. Xullus criio istorum ost gis dobct dici dilectio vita ajterna, quanto
in quo vivitur vita aeterna sed solus : ipsa perfectior estin via et in patria. J^^t

Deus per substantiam est in quo vivitur. ideo dioondum, quod alia est causa, hiec
Et idco dictio exdusiva excludit ratio- quod dilectio semper est circa ali-
scilicet,

ncm essentiae. Et ideo Eilius, et Spiritus quid, quod est ante ipsum dilectionis amo-
sanctus non oxcluduntur in quibus sicut rom et iioc est quia est circa cognitum
: :

in Patrc vivitur. Et quia iale lumen est ot idoo dilectio consequitur, et est modus
vitfe lumen : idco dicit Psalmista, Psal. talis cognitionis : propler quod substantia
XXXV, iO : Quoniam apud te est fons boatiludinis esse non potcst, sed edcctus
vitcC, et in lumine tuo videbimus lu- quidam cogniti : sicut et ipsa doleclatio
men. est modus quidam cognoscentis circa
Dicit etiam : « Verum Deuin, » quia cognitum. Tn eo enim quod cognoscitur
alii dii non sunl veri dii per substantiam, esse summe conveniens, difJunditur na-
sed aliqua nominis communicatione per tura cognoscentis circa ipsum cognitum,
participationem, vel nuncupalionem, vel et floret tota in ipso et delectatur : et sic
liumani erroris opinionom. J ad Corinlb. deleclatur, operatione non impedita.
VIII, 5 et () : Nam elsi sunt qui dicantur Hoc est ergo quod dicit.
dii, sive in ccelo, sive in terra, (siquidem
sunt dii multi, etdomini mul(i), nobis « Et quen:i misisti, Jesum Ghri-
tamen uniis est Deus, Pater, ex quo om- stum, »

)iia, et nos in illum.

Vel dicatur : « Verum Deum, » quia Scilicet in utraque natura unam perso-
ipse est veritas ipsa in qua stat viva co- nara. Quamvis enim liaec cognitio non
j^nitio intellectus : sicut dicitur, Joan. sit bealitudinis, tamen est summae jucun-

XIV, J9 : Vos autem videtis me, quia ego ditatis viderc eum, per quem factum est

vivo, et vos vivetis. Jlrec autem coanilio opus redcmptionis. 1 Petri, i, 12 : In

est alta admirationc, (irma voritate, pura f/uem desiderant Angeli prospicere. Ta-
eo quod nullum babot contrarium. Et men sine praejudicio puto ego quod litto-
talis cognilio sive theoria, sive contom- ralitcr polit cognitionem, boc est, mani-
platio, folicitas est, etiam secundum Pbi- festationem Doi in cognitione fidei fieri,

losoplios. ITaec ergo visio quantum bic et non in cognitionc ejus qui missus est
baberi potest, est vita graliae, et causa in nomine Patris, Jesu Cliristi, in mundo
gloria; in futuro. Tn faturo autem quando fieri quia baec cognitio por causam ost
:

perfccto bal)obitur, ost vita gloriffi : quia vita aeterna, sicut dictum est : quia aliler
 :

IN EVAN(i. JOxVNNIS, CAP. XVII- i, 5. 607

vix conlinuari potest litlera, nisi hoc pe- nes. i, t et o : lucem

Divisil, scilicel Ueus,
tere intenderet, lloc est ergo quod dicit, a tenebris. Appellavitque lucem Diem, et
Apocal. VII, 17 : Agnus qui in tnedio tenebras A^octcm.
throni est, reget iilos, et deducet cos ad « (Jpus consummavi, » lioc est, opus
vitx fontes aquarum. redemptionis adduxi. .loan. xix, 30 :

Dicit auteni : « Jesum, >•>

quia hoc no- Cum accepisset Jesus acetum, dixit :

nien est Dei in homine perricientis salu- Consummatum Consum- est. Isa. x, 23 :

tem. Ilabacuc, iii, 18 : Ego autem in mationem et abbreviationem Dominus

Domino gaudebo, et exsullabo in IJeo Deus excrcituum faciet in medio omnis
Jesu meo. terrse.

Cliristus autem nomen unctionis est, Dicit autem : « Consummavi, » quia

et dicit hominem in divinitatis unctione jam in proxinio consummandum fuit
perunctum et delihutum : quia in homi- quia ex maxima dileclione et Patris et
ne illo sacramenta unctionis confecta redemptoris usque ad crucem obedivit.
sunt in quibus est medicina peccatorum. « Quod dedisti mihi, » per ohedien-
Psal. xnv, 8 : Unxit te Deus, Deus tuus, tiam dedisti faciendum. Ad Philip. ii, 8 :

oleo Ipetitise, etc. Cognitio autem Patris, Factus obediens usque ad mortem, mor-
cujus nomen ante non mullis innotuerat, tem autem crucis. Joan. xiii, 1 Cu7n di- :

qui solus verus Deus est, pellit idolola- lexi^set suos, qui erant in mundo, in
triam. Cognitio autem Jesu Christi nie- finem dilexit eos. Omnia ergo perfeci.
dici conficientis uncliones, quo vuhiera Sed objicitur, Quia si ipse chTrificatio-
peccati sanantur, est causa vitee aeterna^ nem divini nominis perfecit, tunc frustra
in mundo. Hoc petit manifestari Httera- orat a Patre eam perOciendam.
liter Fihus secundum meam opinionem. Ad hoc autem dicendum est, quod
Tamen aHa lectura etiam exposita est, et Christus pcrfecit in ApostoHs et paucis
lector teneat quidquid voluerit. credentibus, qui sunt quasi futurae fidei
in Gentibus semina : sed orat perlicien-
« Ego te clarificavi, etc. » dam in toto mundo per Apostolos et dis-

cipulos, fundatores Ecclesiarum.

Hic tcrtio meriti propler quod exau- Adhuc autem objicitur, Si Christus
diendus est et clarificandus ponit allega- omnino quod meruit, ah instanti meruit
tionem. Opus consummavi, quod de-
« conceptionis, a quo vir perfectus gratia
disti mihi ut facerem. » Opus autem et setate fuit : tunc nihil praedicando et
istud fuil in doctrina fidei, et confirma- moriendo videtur meruisse. Et sic frustra
tione per exemplum, et probatione per allegat hic meritum.
miracula, Aliud autem fuit opus in Red- Ad hoc autem dicendum, quod Chri-
emptione per passionem, et in quo fuit stus et cum omni actu, et cum omni ver-
consummatio. bo, et passione sua meruit quamvis non :

Et ideo duo dicit « Ego, » pcr meip- : debitum faceret praedicando et patiendo,
sum, « te clarificavi, » verbo eruditionis, de non debito sibi: et lamen quod una ra-
et exemplo virtutis, et demonstratione tione debitum fuit, multis rationibus de-
divinae potestatis in miraculis, « super bitum Quia nisi ita dicatur, tunc
fecit.
terram : » quia in ccelo semper clarus nullus homo meretur nisi primo actu
fuisti, etsuper terram fuit tui ignorantia : meiiti sui, quo de non debito sibi debi-
et ideo claritatis tute seminavi semina. H tum facit. Nunc autem secundo, et tertio,
ad Corinlh. iv, G : Qui dixit de tenebris et deinceps actibus quos lacit, id quod
lucem splendescere, ipse illuxit in cordi- prius erat debilum, multis rationibus me-
bus nosiris, ad illuminationem scientix ritorum debitum cfticitur. Quidam au-
claritatis Dei, in facie Christi Jesu. Ge- tem dixerunt quod praedicando et patien-
 :

im I). ALIi. MA(i. OHI). Pll.Kl).

<lo congruu cl uon de condi-

iiioruil (le Ad lioc dicondum, quod Dcus nuUo
gno. Quod diclum cst falsuui (juia ita :
in se indiget, sed nos, sicut esl clarilica-
condi}j:;nuui oial socunduui o{)us sicut tio suinominis: hac autem nos indigc-
[)riniuni. inus. Ad hoc autom quod dicilur, quod
ipsc sibi potcst conccdcre^ dicendum
« VA iiuiic clarifica me, etc. » quod ex parle sua, iiic non indiget ora-
lione adjuvari : sed ex partc nostra adju-
Eccc nunc quarlo rodil ad instaiiliain liini maxime, ct ab illa parte ex oratione
pelitionis, docens exeniplo, quod di.xit, (^hristi, de quo dicitur, ad Ilebr. v,
7,
Luc. xviii, I : Quoniam oporlct scmper (|uod in omnibus exauditus est pro sua
orare, et no)i deficere. reverenlia.
Dicit aulein duo, scilicet, pelitionom,
dicens .• « Clarifica me, » per manife-
stationem gratiine et gloriae, sicut ante di- « ManifesLavi nomen tuum homini-
O
ctum est. « Apud temetipsum, » collo- bus. »

cando me in dcxtera tua, et lioc homini-

bus innotesccndo. l*sal. cix, 1 : Dixil Hic incipit pars in qua petit pro
Dominus Domino meo : Sede a dextris Apostolis a se electis : quibus quia (luo
meis. petit, iii duas partes dividilur. Primo
Vel, « Clarijica apud lemelipsum me, » namque Apostolis, et per Apostolos in
qui apud te cram_, et sum eequalis tibi, eum credentibus, petit in gratia conser-
et hochominibus ostende « clari-
clare : vationem : secundo autem, in gloria bea-
tate quam habui, » quia eram et sum tificationem, ibi, t- 2i: v. Pater, quos
verbum, et ars tua, in qua sunt pulchri- dedisli mihi, volo ut ubi ego sum, etc. »
tudines gratiffi et gloriee resplendentes. Adhuc autem, prior harum dividitur
Et hanc claritatem liabui « apud le prius in duas partes : in quarum prima, petit
qiiam mundiis fieret, » quia ad lianc cla- pro Apostolis, qui sunt quasi semen sa-
ritatem sicut ad exemplar, mundum per- lutis : in sccunda aulein, petit pro eis
fecisti, creando, disponendo, ornando, qui credituri sunt per Apostolos, ibi, >•.

propagando, et gubernando in esse na- 20 : « Non pro eis rogo tantum. »

turse, gratise, et gloriae. Hanc autem cla- Adhuc, prima harum partium dividi-
ritatem clarificare, est Filii et Patris et tur in tres in quarum prima allegat ra-
:

Spiritus sancti mundo prsedicare, et ad tiones exaudiendae orationis : in secunda,

crcdendum inducere. Et hoc est quod ponit specificationem suee petitionis,
dicit Psalmista, Psal. cix, 3: Jn splendo- quanlum ad conservationem in bono
ribiis sanctorwn, ex utero ante lucife- determinationem deprecationis,
in lertia,

rum genui te. Judicum, v, 31 Qui dili- : quantum ad prseservalionem a malo. Se-
gunt te, sicut sol in ortu suo splendet, cundum, ibi, >'. 11 : ^Pater sancle, ser-
ita ruiilent. Sic ergo candor lucis aeter- va eos, etc. » Tertium, ibi, t- 12 : « Cum
noe lucebit in cordibus fidelium, ut om- essem cum eis, etc. »

ncs clari efficiantur. I ad Corinth. xv, Rationes autem exaudiendae orationis

41 : Alia claritas solis^ alia claritas lu- sunt quatuor. Prima sumitur ex sermo-
me, el alia claritas slellarum : stella nis Christi conservatione, quae csl ido-
enim a stella differt in claritate. neitatis studii, proptcr quod sunt in bono
Objicitur autem, quod Christus in tali conservandi. Secunda sumitur a merito
orationc videtur aliquid petcre Deo Patri, fidoi. Terlia sumitur a merito virtutis.
quod omnino suporfluum est quia ipse : Quarta sumilur a necessitate desolationis
nullo indigot, ot sibi omnia potest concc- qua jam solatio conservantis destiluun-
dere. tur.
 :, »

IN EVAiNG. JOANNIS, CAP. XVll-6. 609

In prima harum rationum sunt tres « Quos dedisti mihi de mundo. Tui
propositiones, quae sunt de proprietate erant, et mihi eos dedisti: et sermo-
bene studentium, in divinis scilicet qua-
:

nem tuum servaverunt. »

rum prima dicit, quod ad manifestatio-
nem fuerunt homines idonei. Secunda,
quodadintelligendumaDeoparati.Tertia, Secunda est propositio in qua notatur
quod ad conservandum commissa tena- quod ad intelligendum a Deo fuerunt pa-
ces, iideles, et obedienles. In his cnim ope- rati.

rativa discipulorum consistit dispositio. Et dicit duo, scilicet, Patris ad hoc

Dicit erg-o : « Manifestavi nomen donationem, et Patris in donando pote-
tuum. » slatem et jus.
Nomen, sicut swpe dictum est, dicitur Dicit ergo : « Quos dedisli milii. »

quod notam facit. Et ideo nomen eam- Joan. VI, 44 : Nemo potest venire ad me^
dem facit implicite notitiam, quam diffi- nisi Paier, qui misit me, traxerit eum :

nitio facit explicite. Et ideo sensus est intus cor ad intelligendum aperiendo, et

Ego per meipsum « manifestavi, » eru- disponendo. Propter Jioc, Jacobi, i, 17,
diendo verbo, confirmando exemplo dicitur Paler luminum. Ouia, sicut dicit

probando miraculis, inspirando Spiritus Dionysius, omnis processio luminis a

sancli donis, prsemonstrando revelalionis Patre luminum ad nos, ct in nos prove-
luce. « Nomen tuum, hoc est, notitiam
» niens, replet nos intus, et congregat om-
tuam qua licet
: ut es Deus, umbraliter nia interiora nostra, ad luminis informa-
esses ante hoc notus in Judaea : tamen ut tionem, et sic trahit nos ad Filium, qui
Pater, et divinse generationis auctor, per esi splendor glorige Patris, ut dicitur, ad
me es manifestatus. Matth. xi, 27 : Neque Ilebr. 1, 3. Et sic per Filium convertit
Patrem quis novit, nisi Filius, et cui nos et unit in siinplicitate Patris. Et sunt
voluerit Filius revelare. Joan. i, 18 : verba Dionysii : « Ha^c omnis a Patre
Unigenitus Filius, qui est in sinu Patris, mota manifestationis luminum processio,
ipse enarravit. in nos optime et large proveniens, nos
Manifestavi autem « homi)iibus » ra- replet et congregat, et convertit ad Pa-
tionalibus et ratione utentibus, qui se tris unitatem et deificam supersimplicita-
» homines ad imaginemtuam creatos exhi- tem. » Sic ergo Pater dat eos Filio, et
bebant. Eccli. xvii, 1 et 2 Deus creavit : per Patrem convertuntur ad Filium. Isa.
de terra hominem, et secundum imagi- VIII, 18 : Ecce ego et pueri mei quos de-
nem suam fecit illum. Et iterum conver- dit mihi Dominus.
tit illum in ipsam, et secundum se vesti- Qua autem potestate dederit, subjun-
vit illum virtute. Alii enim se canes ex- git cum dicit :

hibebant latrantes contra me, vel porcos

luxuriis deditos quos dsemones a me in- « Tui erant, et mihi eos dedisti, etc.
trare sunt permissi \ Et ideo illis secreta
notitiae tuae et sancta non commisi. « Tui erant^ » aiterna praedestinatione
Matth. vni, G : Nolile dare sanctum ca- et praeparatione, « e/, » ex illo thesauro,
nibus, necjue mittalis margaritas vestras <( milii eos dedisti, » tamquam semen fu-
ante porcos. Sed hominibus commisi qui turae Ecclesiae unde crescat tibi magna
lumen intellectus colunt, cum quibus fruges fidelium. Dedisti autem secundum
sapientia tua esse delectatur. Proverb. poenitentis justitiae conversionem ad me.
VII, 31 : Delicise. mese esse cum filiis ho- Isa. I, 9 : Nisi Dominus exercituum reli-
minum. quisset nobis semen, sicut Sodoma fuis-

' Cf. Matth. VIII, Jl,

XXIV 39
 :

010 I). ALI{. MAG. UUI). V\{A:1).

scnius, olc. Sic (Ti^o dcdisli iiiilii isU)s, roijabo fdlrcin de vobis. Et modo orat
dc luo ubundiuilissiiuo tlicsuuro piailc- pi'() cis, ct sic vidctur sibi csse contra-
sliualorum : ut im{)lcrcin loluin orbcin rius.

scininc vcrlii lui. Is;i. \xvii, ('•

: Qui in- Ad iiicc uulcm ct hujusmodi diccndum
(jrt'diu)ilur iuii><-lu <i<l J(u-ol>, /lorcbil et cst, ([iiod oriit pro Apostolis, ut dictuin
tjcriuiiuibit /.sracl, cl implcbunt facicui c.st : (piia licct sint pricdcstinati, tamen
orbis sciniue. ul dicit (Jregorius, pr;cdcstinuti sunt, ul
« Dcdisti >• crgo «. cos ini/ii» in icin- juvcntur orationibus Sanclorum. Et est
porc hoininum, (|uos lccuin posscdi iu cxcmplum (iregorii. (Juia licet prffidesti-
priJDdcslinalionis telornitalc. nationc ct promissionc lirmalum sit,

Et, « (lcdisti iiiilii cos <lc uiuiido, » quod inlsaac nondum cssct semcn Abra-
lamquam dclibationcm dc massa cor- hic, limicn dcprecalus cst Isaac Domi-
rupta, sermoncm tuum servavcrunt.r»
« ('/
num pro n,xorc sua, co quod esset steri-
Servavcrunt autcm scrmonem auditum, lis : qui cxaudivit cum, et dedit conccp-
tenacilcr in memoriasinc oblivione, fide- tum Ilcbccae '. Sic crgo priedestinuti
liter int(dliycndo siue errore, obedienter suiit, ut pricdeslinatio eorum orutionibus
complendo in opcic sinc peccati pravita- Sanctorum adjuvetur. Et sic eliam est
te. I)e [)iiino dicitur iu l*salmo cxviii, 47 :
hic. Tribus ergo de causis orat pro ipsis,
Mcdilabar in luaiidutis tuis, quse dilcxi. scilicet, prijedestinationcm ipsorum quan-
Dc secundo, II ad 'rimolh. ii, 7 : IiitcUi- tum ad salutis circctum adjuvando, per
(jc quK dico, dabit cnim libi Dominus cxemplum ad oiandum erudicndo, ct
in omnibus intcllcctum. I)e tcrtio, in cousolationcm Apostolis per suum alle-
Psalmo cxviii, 168 Scrvavi mandata : et ctum ostensuni impcrtiendo. Sic ergo orat
tesiimonia lua. Ilcm, ibidem, y. 11 : In pro Apostolis, ut dictum est.
cordc meo abscondi eloquia tuuy ut non
pcccem tibi.

Objicilur autem hic, quia quod dicit

«Nunc cognoveruntquia omnia qua3
« Mani/cstavi nomcn ttium, •> vidcturessc
dodisti mihi, abstesunt:
impossibile cum co quod ante pctivit.
(^uia verba qucC dedisti mihi, dedi
Ante cnim petivit, ut clariticaretur no-
mcn pcr munifcstationcni. ilic autem di- eis, et ipsi-acceperunt, et cognoverunt
cit, quod jam manifestuvit. Si autem vere quia a te exivi^ et crediderunt
pelit, quod manifestctur, tunc non est quia tu me misisti. »

manifestatum. Et sic dicit, quod est ma-

nifestum, et non manifestum qure duo :
Sccunda ralio cst, quie sumitur a mc-
sunt impossibilia. rilo credili sermonis.
Dicendum est autem ad hoc, quod ma- Dicuntur autem in liac ratione Iria.
nifcstasse sc dicit Aposlolis. Petivit au- Dicit enim, quod m^^sterium fidei cogno-
tem ut clarillcaretur mundo per orbem :
verunt, pcr quid cognoverunt, et quali-
ct unum illorum est factum et priEtcr- ter.
itum, altcrum autem est futurum : ct Dicit ergo : « Et niinc, » in hoc ipso
utrumque liorum potcst fieri. priPscntis gratiiE, « cognoverunt, » per
Adhuc aulem ulterius qutEritur, Qua- fidci conscnsum, « quia omnia quus dc-
liter orat pro Apostolis. PriKdcslinuti disli milii, » substantialitcr ct setcrnalitcr
enim sunt illi, sicut diclum cst, et sic mc generando, « abs te sunt, » sicut ab
orationibus non iudigent. Adhuc autem, auctore diviniB generationis meae. lloc
Joan. XVI, 20 : Non dico vobis, quia cfjo est enim, quod isti cognovcrunt videndo

• fienes. x.w, 21.

 .:

IN EVAiNG. JOAiNNIS, CAP. XVII 8, !), 1(1. fill

gloriam meaiii. Joan. i, 1 1 : Vidimus Fihum tuum esse pcrcipientcs, « credi-

gloriam ejiis, elc. II Pelri, i, K) et 17 : derunt, » pcr fidei lumen, « quia tu me

Non enim doctas fabulas seculi, notam misisli )) in mundum. Et sic per virtu-
facimus rwhis Domini nostriJesu Cltrisli tcm Verbi inefTcctu, processionem a^ter-

virtulem et prc-esentiam : sed speculatores nam cognoverunt, et cognosciMites illam

facti illius maguitudinis. Accipiens enim crediderunt missionem temporalem ad
a Deo Patre honorem et gloriam, voce sanctificandatu creaturam. Joan. xi, 27 :

delapsa ad eum liujuscemodi a magni- Ego credidi quia tu es Christus, Fi-

fica gloria : Hic cst Fihis meus dile- lius Dei vivi, qui in Itunc mundum
ctus, etc. Sic ergo « cognoverunt quia venisti.

omnia ciwv dedisti milii, » \n quibus cla-

rificari debeo, « abs te sunt, n sicut ab

auclore. « Ego pro cis rogo. Non pro mundo

Per quid autem cognoverunt, subdit rogo, sed pro his quos dedisti mihi,
quia tui sunt.
« Quia verba qua3 dedisti mihi, etc»
Et mea omnia, tua sunt, et tua mea 10
« Quia verba., m scilicet de clarifica- sunt : et clarificatus sum in eis. »

tione mea et tua, « quse dedisti mild »

propalanda in mundo, « dedi eis, » ut flde- Terlia ratio, qute sumilur a merilo
libus ministris. Unde gloriatur Aposto- virtutis. Digni enim sunt ut conserventur
lus, adTimoth.i, 12: Fidelem me e.xi-
I
in bono.
stimavii, ponens in niinistcrio. I ad Co- Et in hac rationc dicit quatuor : quo-
rinth. iv, 1 et 2 : Sic nos existimet liomo rum primum est discretio istorum a
ut ministros Chnsti, et dispensatores mg- mundo qui in maligno positus est. Se-
steriorum Dei. llic jam quaeritur inler cundum, qualifer a mundo sunt segre-
dispensatores, ut fidelis quis inveniatur gati. Tertium est, dando Pater
qualiter
Qui cnim depositum custodit, liic cst Filio, ipse ab ipso quod dcdit non desti-
fidelis. tuitur. Quartum est, qualiter notitia Filii

Deinde tangit qualiter per hoc ad cog- in hoc clarificatur,

nitionem fidei venerunt, dicens : Dicit ergo : « Ego pro eis, » ut omni
« Et ipsi acceperunt, » pr«ebendo ver- virtute dignis, « rogo, » interpcllans
bis assensum, « et » per assensum ver- apud te. Ad Ilebr. ix, 24 Jesusintroivit :

borum » cognoverunt » me « vere, » et in ipsum coelum, ul appareat nunc vul-

indubitanter, « quia a te » per genera- tui Dei pro nobis. Ad Roman. viu, 34 :

tionem « exivi. » Hoc enim totum erat Christus Jesus, qui mortuus est, immo
Yerbi virtutem advertendo, sicut supra, qui et resurrexit, qui est ad dexleram
VIII, 12 et seq., notatum est quia ver- : Dei, qui etiam inlerpellat pro nobis.
bum Christi virtute sua plus iinportat « Non pro nmndo rogo : y> quiamun-
quam sigiiificationem. Et ideo dicitur, dus hic sumitur pro airectu mundano
Joan. viii, 43 : Quare lociuelam nicam cum volunlatc permancndi. Hic cnim
non cognoscitis ? Et supra, ^. 42 Ego : mundus noii est digiuis exauditione, et
enim ex Dco processi et veni. IV Regum, contra orationemopeiatur. Jacobi, iv, 4 :

v, lo, Naamam per virtutem opcrativam Quicumque voluerit amicus csse sa^culi
cognoscens sermonem Domini in ore hujus, inimicus Dei constituitur.
Elisei prophelae, dicit : Vere scio quod SiiD coNTRA est quod dicitur, Matlh.
non sit alius Deus in universa tcrra, V, ii : Orale pro persequentibus et ca-
nisi tantum in Israel. lumniantibus vos. Praiterea, Mundus
« Et sic ex virtute sermonis me vcre
)) magis indiguit oratione quani Apostoli,
012 I). WM. iMAd. OHI). VIL^A).

Ergo [iliis pro muiulo qiiani pio Apo- i}i manu illius sunt. Sapicnl. xv, 2 :

slolis orare (lcbuil. Ailliuc, hi cruce pro Si pcccavcrimns, tui sumus, scientes ma-
iiuindanis oruvit, cuni dixit : Palcr, gnituduicm tuam : ct si Jton peccavcri-
(litnide illis : non enim sciunt quid /a- mus, scimus quoniain apud te sumus
ciiDil '. computali.
Ad quod niundus
lioc diccnduni,
quinque niodis suniilur. no modo pro l « Et mea omiiia, tua suiit. »

eo quod vere cst mundus, a munditia

dictus in mente divina, qui dicitur niun- llicterlio langil, qualiter Pater dando
dus archclf/pus. Unde Boctius in libro de FiUo, quod dedit non
eo destituitur.
Consolalionc philosophiai : « Et omnia tua, mea sunt, » per gene-
rationem suhslanlialem mihi comniu-
Muiiduin moiile gereiis i)ulcliiuiii, pulclioiri-
nicata : « ct mea, tua sunt, » per insc-
[mus ipse, parabilitatem substantiae libi unita. Joan.
...Similique imagiue foruuius. X, 30 : Ego et Patcr unum stimtis.
Item, XVI, 15 Omnia qusecumquc habct
:

Ali(|uando dicitur mundus creatorum Pater, mca sunt. Item, vii, IG Mea :

universitas. Joan. i, 10 Mundus pcr

: doctrina non cst mea, scd ejus qui misit
ipsum Aliquando dicitur
fdclus cst. mc, scilicet l*atris.

mundus minor, qui microcosmus voca-

tur, liomo scilicet cum miseria poena- « Kt clarilicatus sum in eis. »

lilalis : sicut, Joan. xvu, II, dicitur :

Hi in mundo sunt, ct ego ad te vcnio. Quarlum est, qualiter notitia Fiiii in

Joan. XVI, 28 : Exivi a Patrc, ct veni in hoc clarificatur. Qnod autcm in pricler-
77iundum. Quarto,dicitur ?;<i«/^?/6' natura ito dicit se esse clarilicatum in illis,

cum miseriaet culpa et obslinatione sive intelligit, secundum generalionem

quia
induralione. 1 Joannis, v, 11) : HJwtdus aeternam secundum quam ah aeterno
totus in maligno positus est, Et pro possedit claritatem in omnibus quse sunt
illis non valet oratio. Et sic dicitur Patris. Vel forte, quia eliam sccundum
hic : « Non pro mundo rogo. » 1 Joannis, humanam naturam clarilicatus est in
V, IG : Est peccatum ad mortem, non notitia Apostolorum, qui viderant cjus
pro illo dico ut roget quis. I Regum, ii, gloriam, quasi unigenili a Patre -. Quod
25 : Si in Deum peccaverit vir, quis ora- autem iterata vice hic Patrem pelivit
bit pro eo ? in his clarilicari quasi nondum sil fa-
ctum, in notitia petit iieri Catholicae
« Sed pro his quos dedisti mihi, » Ecclesiae, per Apostolos convcrtendcB,
sicut in praecedentibus est dcterinina-
Scilicet dc mundo, per gratia^ tua) tum.
appositionem. Per hanc enim a mundo Et lioc esl quod dicitur in lioc la-

sunt seiirregati.
"t5'^0 Et hoc est secundu m. tione.
Ad lloman.
29 et 30 Quos prse-
viii, :

scivit, et pnedestinavit conformcs ficri

imaginis Filii sui,.., hos ct vocavit :

« Et jam non sum in mundo, ot

et quos vocavit, hos et juslificavit : quos hi in mundo sunt, et ego ad te ve-

autem justificavit, illos ct glorificavit. nio. »

« Qiiia tui sunt, » praedestinatione
seterna. Deuter. xxxiii, 3 : Omnes sancti IFic incipit quarta ralio quae sumitur

• Luc. x.Mii, 34. •^

Cf Joiui. I, 14.
 IN EVANG. .lOANNIS, CAF XVII-11 G13

a ralione indigentiae : quia jam serva- et hoc « in nomine tuo^ » hoc est, in no-
tore et gubernatore destituuntur. titia tua, ut proedicando hanc, prospe-
Et hoc est : « Et jam. » Signat nunc rentur. Psal. xv, 1 : Conserva me, Do-
propinquum prsesenti, in futuro quia : mine, quoniam speravi in te. Isa. xlix,
imminebat tenipus Passionis, de qua 2 : In umbra manus su/e protexit me.
loquitur sicut jam (acla sit, propter certi- Sapient. iii, I : Justorum animss in
tudinem. manu Dei sunt, et non tangel illos tor-
Et ideo dicit : « Jam non sum in mentum mortis.
mundo, » cum eis prsesenlia corporali. « Quos dedisti mihi, » pro fundamen-
.loan. XVI, 28 : Relinquo mundum, et tis Ecclesise per eos fundandse. Psal.
vado ad Patrem. Lxxxvi, 1 : Fundamenta ejus in monti-
« Et hi in mundo sunt, » patentes hus sanctis. Si enim fundamenta con-
morsibus luporum. Matth. x, 16 : Alitlo terantur,totum ruet. Luc. xxii, 32 :

vos sicut oves in medio luporum. Marc. Ego rogavi pro te, ut non deficiat fides
XVI, 15 : Euntes in mundum univer- tun.
sum, prsedicate Evnngelium omni crea-
turse '.
« Ut sint unum, »
Et ego ad te venio. » .loan. xx, 17
« :

Ascendo ad Patrem meum et Patrem ve- Scilicet unitate fidei, concordise, et

strum, Deum rneum et Deum vestrum. pacis, et dilectionis, et doctrinse. De

Et ideo solatio corporalis praesentiae mese unitate fidei, ad Ephes. iv, 8 : Unus
sunt destituti. .loan. xvi^ Vado ad .")
: Dominus, una fides, unum haptisma.
eum qui me misit. Joan. xiv, 12 et 13 : De concordia, Cantic. vi, 8 : Una est

Ego ad Patrem vado. Et quodcumque columba mea. De unitate pacis, Psal.

petieritis Patrem in nomine meo, hoc IV, 9 : In pace in idipsum. De unitate
faciam. dilectionis, Act. iv, 32: Multitudinis cre-
dentium erat cor unum et anima una.
« Pater sanote, serva eos in nomine De unitate doctrinae, I ad Corinth. i, 10 :

Idipsum dicatis omnes, et non sint in

tuo quos dedisti naihi, ut sint unum,
vobis schismata. Omnia hsec in sanctis
sicut et nos. »
facit unitas spiritus. Ad Ephes. iv, 3 :

SoUiciti servare unitatem spiritus in

Posilis rationibus quibus exaudiendus vinculo pacis.
est pro eis, ponit orationem. Sic ergo sint unum, « sicut et nos. »
Dicunturautem tria, scilicet, invocatio Sicut similitudinem notat, non aequah-
Patris, rnodus petilionis, et declaratio tatem : quia, sicut dicit Ililarius : « Pa-
petiti, ter et Filius unitatem habent substantiae
Invocatio nolalur iu lioc quod dicit : et Sed Apostoli
consonantioe voluntatis. »

« Pater sancte. » Et quod dicit : « Pa- non possunt esse unum nisl per con-
ter, » dicit propter naturalis dilcclionis sonantiam. I ad Corinlh. vi, 17 Qui :

afTectum. Joan. in, 35 : Pater diligit adhierel Domino, unus spiritus est. Vel
Filium. Quod autem dicit : « Sancte, » dicatur, quod Pater et Filius et Spirilus
quod idem est quod fortis, ideo dicit, sanctus non tantum unum sunt substan-
quia fortis est ad servandum. Numer. tialiter et consonantia voluntatis, sed
XX IV, 8 : Cujus forliiudo similis est etiam sunt quadam natura unum, secun-
rhinocerolis. dum quod natura dicitur ex qua pulluiat
« Serva eos, » custodiendo in bono : puliulans. Sic enim sunt unum invirtute

' C.r. Mnttli. xxvrn, 19.

 (ili I). ALH. MA(i. Olll). IMl/KI).

sominali vorhi, \it illiid piillulcl in cov- ihi, y. i;] : « Nunc autem ail lo ?y'-

(lil)us aii(li(Miiiiiin Apostolos. I^t in iiuc nio, otc. »

viituto iiiiiuntur eis Apostoli qui a(J idem In primo dicit tria, scilicet, circa cu-
somiiiaiKJo Ojioranlur, sicut dicilur, 1 ud stodiam ostondit diligonliam et piotatom :

Corinth. 111, H : Qid /ilaiifa/ et f/ffl rif/a/, (irca scrvationom, lidolitalom : circa cu-
uiiifm suiit. Korte isto cst intolloctus stodii-E ot sorvationis eireotum ostondit
litloralis. Sicul dicilur rustici opus uniri profectuin ipsorum.
et unum (ieri cum virlule naturae somi- Dicit ergo : « Cum essem cum eis, »

nis, quando opere ruslicano somon gor- prffisentia corporali mortali, « ef/o »

minat. I ad Corinlli. iii, \) : ])ei suiiius omni diligentia « servabam eos, » cavens
afljulores : Dei afjricultura estis. cos a malo et a scandahs, quantum pro
stalu animalitatis eorum et infirmitatis
sufficiebat. Apocal. lu, 10 : Quoniam
Gum ossem cum servasti verbum patientix meie, et ego
f «g a eis, ego serva-
servabo te ab hora tentationis. Hoc pe-
bam eos in nomine tuo. Quos dedisti
timus, Matth. vi, 13 Et ne nos inducas :

milii, custodivi, et nemo ex hisperiit, in tentationfui. Sed libera nos a malo.

nisi filius perditionis, ut Scriptura Ideo, .Matlh. .\.\iii, 'M , comparatur galh-
impleatur. nae, quaj infirmatur ad effectum custodi»

13 -Nunc autem ad te venio, et ha^.'C

pullorum, qua; se periculis exponit pro
loquor in mundo, pullis, quae alis puUos colligit et pro-
ut habeant gau-
tegit Quolics volui coinjregare filios
dium meum impletum in semet-
:

luos, queinadinodum yallina congretjat

ipsis. ))
.pullos suossub alas, et noluisti ?

Ilic incipit pars quae est de depreca- « In nomine tuo. »

tiono in prcesorvando amalo,

Flabet autem tres partes : in quarum Ecce pietas cuslodise. In nomine enim
prima orationis istius tanuit necessita- Patris servare, est notitiam nominis
tem. In secunda autem, obsecrationis divini quo Pater cst in eis, custodire.
modum et uliliiatem, ibi, i:. lo: « Non Ilanc aulem Filius in ejus verbis phiii-
rof/o ut tollas eos de niundo. » In tertia tavit, et iniraculis conlirmavit ut lirmiter
autem, subjungit exauditionis opportu- servaretur. Ab bac servatione suorum
nitatem et congruitatem, ibi, t- 18 : dicitur Salvator : quia salvat a periculo,
« Sicut tu me misisti in mundum, etc. » et servat ne in periculum incidant. Psal.
Prima vero iiarum secundum duas xvi, 8 : Custodi me, Domine, ut pupil-
deprecandi nocessitatos, in duas dividi- lam Sub umbra alarum tuarum
oculi.
tur diilerentias. Unaest, quia necesse est protege me. Isa. s\a\, 2 Sub umbra :

eos servari a malo qui suo exteriori de- manus suse protexil me, hoe est, in refri-
solantur servatore. Aha est, quia necesse gerio suae proteclionis sive servationis.
est servari eos quos mundus persequitur. Cantic. ii, 3 : Sub uinbra illius quem
Et hcecincipit ibi, ^. 14: « Ego dedi eis dcsideraveram sedi^ et fructus ejus dul-
sermonem tuum, etc. » cis gutturi ineo.
Inprima barum dicit duo in quorum :

primo dicit quantum diligentcr custodi- « Quos dedisti mihi, elc. »

vit Aposlolos et credenles quamdiu fuit

cum eis in corporali praesentia. In se- Tangit custodite fidelitatem. Et ideo,

cundo, ostendit qualiter recedens ab eis « Quos deflisti mihi » liomini, in me
indigent Patris sapientia ot custodia. crederites, « custodivi » fideliter, tam-
 Ti\ EVANG. JOANNIS, CAP. XVrF-12, 13, 14. Olo

quam depositum apud me tliesaurum. tacueris... Fiant dies ejus pauci, et epi-
l^sal. cxx, i : Ecce non donnitabil nc- scopatum ejus accipiat alter : sicut dicit

que dormiet qui