Romantizmi

Shprehja muzike romantike pershkruan ate periudhe te historise se muzikes qe shkon nga fillimi i shekullit te XIX-te deri ne fillim te shekullit te XX-te. Muzika ashtu si edhe piktura eshte e influencuar nga romantizmi qe ne pikenisjen e tij qe nje levizje letrare. Muzika romantike ka per qellim te ngjalli emocion, te trondise. Pianoja e cila zevendeson tashme klavicembalin, lejon qe te shfrytezohen kontraste te fuqishme te dinamikes. Po ashtu edhe orkestracioni behet gjithnje e me shume i guximshem e i perpunuar. Sidomos tani qe instrumenta si kornoja jane modifikuar ne menyre qe te perdoreshin me lehte.

 Tingujt e shpikur nga romantiket jan veanrisht t gjall dhe ndjells, te pakten m shum se tek klasiket si Joseph Haydn dhe Wolfgang Amadeus Mozart. N kryqzimin e ktyre dy rrymave sht personalitet i fuqishm i Ludwig van Beethoven, veprat e para t te cilit lidhen me estetiken klasike , ndrsa ato t pjekuris se tij duhet t konsiderohen si fillimi i romantizmit muzikor.

 Gjat gjith shekullit t nntmbdhjet, muzika romantike do t ruaj ne karakteristikat e saj nj fare vazhdimsie , nje homogjenitet te prkohshem te stilit, qe format e tjera t artit t romantizmit nuk e njohen. N themel t kesaj vazhdimsie sht ndoshta nj ideologji filozofike: muzika po behej me n fund nj form e vrtet arti.Muzika po fillonte t merrte nj dimension tjetr: ajo nuk konsiderohej m si nj art i minoren, vepr artizanesh. Prandaj, ajo qe e karakterizon veanrisht muzik romantike eshte individualiteti i stileve.

Format e muzikes romantike

Le lied (poeme e kenduar me nje apo me shume zera, me apo pa shoqerim) Koncerti Baleti Simfonia

Tchakovski
Frymzimi sht nj mik q nuk plqen t vizitoj dembelt; Ai shfaqet vetm te njerzit q e ftojn Tchaikovski 1840 -1893 Lindur n nje zgaver te Uraleve, n Rusi, askush n familjen e tij nuk ka luajtur muzik. Nga mosha 5 vjec, ai "plqen" qe muzika kumbon brenda tij deri ne mani. Kur ishte 14 vje, nna e tij vdiq nga kolera, tragjedi e madhe pr t. N vitin 1850 (18 vjec), ai dgjon pianistin Anton Rubinstein , i cili themelon n 1862, konservatorin e Shn Peterburg-ut (kryeqytet)

Tchakovski
N 1877, ai u martohet pr t bere te pushojne thashethemet sepse sht homoseksual. Kjo do ta coje ate ne depresion t madh si pasoje e te cilit ai do t prpiqet t kryej vetvrasje. Terhiqet n fshat pr t rimarr veten. N vitin 1878 ai kompozon simfonine e tij t katrt Ka kompozuar: 6 simfoni, tet opera, tre koncerte pr piano dhe nj per violin. Kompozoi tre balete: Liqeni I Mjellmave, Bukuroshja e Fjetur dhe Arrthyesi Tchaikovsky trashgoi dhe prshtati me ndjeshmerine ruse konceptet thelbsore te shkrimit romantik gjerman. (Styl ndonjher shum i vshtir dhe i ndrlikuar,nganjher shum i leht)

Tchakovski
Krijimtarin e tij Tchakovski e lidhi ngusht me njerzit, atdheun, natyrn, prpjekjen pr lumturi dhe luftn me forcat e errta t s keqes. Tchakovski sht reformatori I muzikes se baletit duke e thelluar konceptin ideorfigurativ te tyre. Tchakovski sht krijuesi i baletit rus dhe kompozitori m i madh i ksaj gjinie n muzikn evropiane.

Tchakovski
Me Tchaikovskin, nga nj element i parndsishm ne balet, muzika u kthye n nj element prcaktues dhe pasurues i subjektit q i jepte permbajtje koreografise. Muzika e Tchakovski-t pr balet u krijua duke marr parasysh qllimin e saj, duke e njsuar me subjektin e krcimit, ishte teatrale prderisa prmban karakteristikat e personazheve kryesore, situata dhe ndodhi t veprimit, duke e treguar dhe prcaktuar zhvillimin e mtejshm t saj.

Arrethyesi
Shkatrrimi i forcave t kqija dhe triumfi I forces se njeriut dhe dashurise, teme tipike per kompozitorin, shfaqet ketu nepermjet figurave te femijeve. Gezimit te festave feminore, endrres se personazhit kryesor per dashuri dhe nje bote te perkryer i kundrvihet mbretria e minjve,q mishrojn t keqen. Elementet shprehse t muziks n kt balet dallohen nga lakonizmi, hijeshia, prpikmria dhe bukuria.

 Kercim Zana e konfeksionuar Tchaikovsky Shkeputur nga Arrthyesi (balet) Pas de deux Arrthyesi = 2 akte, 15 skena dhe 3 tavolina Instrumentet: Celesta = tastjere, pedale rezonance, jo harqe, jan pllaka metalike qe krijojne nje z kristalor e perrallor Orkestrim interesant: klarineta dhe oboe

Degjim

Sergue Prokofiev
Rus 1891 1953 Kompozitor, pianist dhe dirigjent Ai shkroi opern e tij t par n moshn 9 vjece, Gjigandi Student i konservatorit te Shn Peterburg-ut dhe Rimsky Korsakov (Fluturimi i grerez) Anti-romantik dhe anti-impressionist Ai ka befasuar dhe tronditur me tingujt metalike dhe nj impuls te fort ritmik, tonin e tij parodik dhe nganjher perqeshes

Sergue Prokofiev
Fuqia dhe pasioni i lojs s tij ngjall habin e kolegve t tij N 1918 ai u largua nga Rusia pr n Shtetet e Bashkuara dhe m von ka jetuar nParis Ai ka shtitur botn me turnete e tij U Kthye n BRSS n vitin 1936, shkruan n nj stil te zbutur pasi nuk deshiron te shokoje.

Romeo e Zhulieta
Ky balet eshte teresisht nje tip i ri I spektaklit te baletit. Prokofiev realizoi bashkimin e drames, muzikes dhe koreografise ne te. Rinovoi format muzikore, dramaturgjin e baletit, duke prdorur n to principe simfonike dhe operistike, duke arritur kshtu q plotsisht t jap karakteret e personazheve.

 Kompozitori realizoi personazhet e tragjedis s pavdekshme shekspiriane me nj thellsi t madhe dramatike. Bota e heronjve t rinj ishte shum e afert per te. Ai e lexoi historine e dashurise dhe vdekjes se tyre si nje subjekt t mrekullueshm romantik. Ndjenjave t ndritshme dhe t pastra t Romeos dheZhuliets, kndimit t jets, prpjekjes pr lumturi i kundrvihej ashprsia, arroganca dhe bota e eger e mesjetes.

Romeo e Zhulieta

Romeo e Zhulieta

Igor Stravinsky
1882 - 1971 Babai i tij ishte nj muzikant Shkolla prfunduar ligji sht i pranishm n Rimsky Korsakov dhe studioi me t pr 4 vjet Diaghilev porositur nj balet i br nga Firebird) n vitin 1910, bazuar n nj legjendruse 1911: Petrouchka1882 1971 Son pre tait musicien Fini des tudes en droit

Suite
1913: Le sacre du printemps :
Utilisation de lcriture polymodale et une emphase sur le rythme. Utilise des sonorits graves. Dbute par un solo de basson dans le suraige, fait pour sonner dur, primitif.

Lutilisation du rythme, solution au nouveau langage. Faire lquilibre entre unit/diversit.

(prvision russie = surprise)

Rythme = paramtre unificateur Premire fois depuis le XIVe sicle avec lisorythmie de Machaut

Suite
Stravinsky faisait la navette entre Paris et Russie 1917: Rvolution Russe 1920: Il sinstalle en France Il divise son temps entre piano/chef/compos Annes 30: Il sinstalle aux USA 1945: Concerto Ebony , crit pour lorchestre jazz de Woody Herman Annes 50: Dodcaphonisme, srialisme 1957: Ballet Agon Comme Picasso, il semble vouloir se renier en allant voir ailleur.

coute
King Crimson Larks tongue in Aspic
Part 2 1974 Rock progressif Adopte le principe rythme du 1er extrait du sacre (3:20) = notes rptes avec accents irrguliers 5/4 et 4/4 mlang dans une proportion asymtrique.

Le sacre du printemps (3:20)

http://www.youtube.com/watch?v=UZL4PsV0eh0

Larks Tongue in Aspic Part 2

http://www.youtube.com/watch?v=HhjeCex2Z8Y